Абмеркаваньне:Беларусь

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be-tarask">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікіпэдыя</sitename>
    <dbname>be_x_oldwiki</dbname>
    <base>https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мэдыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Спэцыяльныя</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Абмеркаваньне</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Гутаркі ўдзельніка</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікіпэдыя</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Абмеркаваньне Вікіпэдыі</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Абмеркаваньне файла</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Абмеркаваньне MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблён</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Абмеркаваньне шаблёну</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Дапамога</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Абмеркаваньне дапамогі</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Абмеркаваньне катэгорыі</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Партал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Абмеркаваньне парталу</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Абмеркаваньне модулю</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Абмеркаваньне:Беларусь</title>
    <ns>1</ns>
    <id>1299</id>
    <revision>
      <id>2331386</id>
      <parentid>2288282</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:56:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czalex</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <comment>/* Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула */ Адказ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61769" xml:space="preserve">{{Паведамленьне ДА|Беларусь|7 лютага 2020}}
{{Артыкул праекту Беларусь}}

=={{Перанесена з|Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня}}==
12 жніўня 2004‎ году [[Удзельнік:Rydel~be-x-oldwiki]] стварыў артыкул. Ад 25 верасьня 2014-га па 18 ліпеня 2015-га [[Удзельнік:Dymitr]] дапоўніў яго на 42 Кбайт да звыш 75 КБ, 7 верасьня 2015-га‎ [[Удзельнік:Liashko]] — на 64 КБ да звыш 140 КБ. 9 студзеня 2020 году ўзгадніў намінаваньне артыкула ў добрыя з асноўным аўтарам. Артыкул ёсьць 28-м найбольшым у Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія_старонкі]]). Грунтуецца на 39 крыніцах, зь якіх 4 дадаў сам у 2013-2014 гадах. Мае памер звыш 145 кілябайт, што большы за абраныя артыкулы па-ангельску, румынску і харвацку. Зьмяшчае ўводзіны, па 27 разьдзелаў і вольных выяваў, 6 шаблёнаў, інтэрвікі, катэгорыю і вонкавыя спасылкі. Што варта дадаць перад вылучэньнем артыкула ў добрыя? ([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 19:42, 9 студзеня 2020 (UTC+3)
: Вельмі добра, што гэты артыкул дапаўняецца і дапрацоўваецца. Сапраўды, яго варта давесьці да добрага статусу. Пакуль маю дзьве заўвагі: 1) на мапе ў картцы ёсьць артаграфічная памылка &quot;Полацк&quot; замест Полацак. Таксама варта замяніць подпісы &quot;Гародня&quot; і &quot;Дзяржынская гара&quot; на Горадня і Сьвятая гара ў адпаведнасьці з назвамі артыкулаў. 2) Сьцьверджаньне &quot;Да XX стагодзьдзя землі сучаснай Беларусі ўваходзілі ў склад розных краінаў, як то Полацкае княства, Вялікае княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Польшча і Расейская імпэрыя&quot; не адпавядае [[ВП:НПГ]], бо ўраўновае беларускія і не беларускія дзяржавы і, увогуле, прыніжае гісторыю дзяржаўнасьці беларускага народу, якая нібыта пачалася толькі ў 1918 годзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 06:02, 12 студзеня 2020 (+03)
: Сэкцыя «[[Беларусь#Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)|Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)]]» патрабуе выпраўленьня артаграфіі.
: Сэкцыя «[[Беларусь#Эканоміка|Эканоміка]]» патрабуе абнаўленьня. Цяпер зь яе можна даведацца, што «сярэдні заробак  6 млн рублёў», два абзацы разьдзелу ўвогуле без спасылак на крыніцы (з улікам непрацоўнай спасылкі на МЗС РБ), астатняя крыніца датаваная 2015 рокам. У падразьдзеле «[[Беларусь#Фінансы|Фінансы]]» гісторыя таксама скончылася на [[Дэвальвацыя беларускага рубля|валютным крызісе]] і прагнозе (sic!) на 2015 рок. Дэнамінацыі і {{Падказка|BYN|новага беларускага рубля}} адпаведна не існуе ў прыродзе.
: [[Беларусь#Насельніцтва|Лік насельніцтва Беларусі]] пасьля 2015 року [[Перапіс насельніцтва Беларусі (2019)|не вызначалі]].
: [[Беларусь#Кухня|Беларуская кухня]] не падмацаваная крыніцамі. І лепей намагацца пазьбягаць размытых выразаў кшталту «[[ВП:Словы-паразыты|апошнім часам]]».
: [[Беларусь#Тэлекамунікацыйная сыстэма|Тэлекамунікацыйная сыстэма]] — навошта ўвогуле тут гэты разьдзел з двух сказаў і зьвесткамі 11-гадовай даўніны без крыніцаў?
: Багата ў якіх разьдзелах бракуе крыніцаў. Выправіць артаграфію, пунктуацыю. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:23, 13 студзеня 2020 (+03)
::Вялікі дзякуй за прапановы. Дадаў 17 крыніцаў і 3 падразьдзелы на іх падставе. Замяніў выяву мапы і пашырыў гістарычную частку ўводзінаў. Выправіў артаграфію і абнавіў разьдзел «Эканоміка» і падразьдзел «Фінансы». Падмацаваў крыніцамі падразьдзел «Кухня» і разьдзел «Сувязь». 18 студзеня 2018 году [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 5 [http://www.belstat.gov.by/upload-belstat/upload-belstat-word/Respondent/post_5_18.01.2018.docx «Аб зацьвярджэньні каляндарнага пляну мерапрымстваў па падрыхтоўцы і правядзеньні перапісу насельніцтва Рэспублікі Беларусь 2019 году»] (рас.), паводле якой «публікацыя вынікаў перапісу ...  2020–2021 гг.» Ці ёсьць яшчэ прапановы і ўдакладненьні па дапрацоўцы артыкула ў добрыя?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 11:03, 18 студзеня 2020 (UTC+3)
::: Стала лепей, дзякуй. Геаграфію (дарэчы, ці ёсьць сэнс у падразьдзеле «гарады», прынамсі ў яго цяперашнім выглядзе?), культуру, насельніцтва і эканоміку, на маю думку, варта было б дапоўніць хаця б паводле [[:be:Беларусь|артыкула ў афіцыйным разьдзеле]] (а лепей паводле якой энцыкляпэдыі — той жа Беларускай энцыкляпэдыі), іначай наш добры артыкул будзе выглядаць горай за іхны звычайны. Апроч таго, бракуе разьдзелаў пра ўзброеныя сілы, замежную палітыку і міжнародную супрацу, адукацыю, ахову здароўя і навуку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:06, 18 студзеня 2020 (+03)
:::: Неяк не падабаецца мне сказ &quot;іншыя буйныя гарады ўключаюць Берасьце...&quot; — атрымліваецца, што ''нейкія'' там гарады ў свой склад уключаюць Берасьце, Горадню і інш. Я бы замест &quot;уключаюць&quot; проста паставіў двухкроп’е. Акрамя таго, было б лягічней пералічваць найбуйнейшыя гарады паводле зьмяншэньня колькасьці насельніцтва (Гомель, Магілёў...).--[[Удзельнік:Lesnas ättling|Lesnas ättling]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Lesnas ättling|гутаркі]]) 13:33, 21 студзеня 2020 (+03)
::: Разьдзел «Гісторыя» непрапарцыйна вялікі параўнальна зь іншымі. Прапаную яго скараціць, дадаўшы новыя разьдзелы, прапанаваныя вышэй. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 13:54, 21 студзеня 2020 (+03)
::::Дадаў разьдзелы «Адукацыя», «Ахова здароўя», «Зьнешняя палітыка» і «Узброеныя сілы». Выдаліў падразьдзел «Гарады». Большасьць падразьдзелаў у артыкуле афіцыйным правапісам ня мае сэнсу праз адсутнасьць крыніцаў. Горай будзе, калі ў нас артыкул у меншай ступені адпавядацьме {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вікіпэдыя:Памер артыкула||en|Wikipedia:Article size}}, дзе «памер &gt; 100 Кбайт амаль пэўна мае быць падзелены». Ужо маем звыш 202 кілябайт. Што яшчэ варта паправіць?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 22:26, 21 студзеня 2020 (UTC+3)
:::::Дзякуй за дапаўненьне артыкула. Думаў, што яны бралі зь БелЭн, але цяпер параўноўваю з адпаведным артыкулам ([http://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html#Bielaruskaja_encyklapedyja.03.djvu_12 т. 3, с. 12]) і інфармацыя не супадае. Сапраўды, правяральнасьць пад пытаньнем. Дарэчы, я б усё ж дапоўніў артыкул зьвесткамі зь БелЭн: трохі дзіўна, што ў нас няма ніводнай спасылкі на яе. Разьдзелы ў БелЭн у параўнаньні з нашым артыкулам: 1) Дзяржаўны лад (у нас Палітычны лад), 2) Геалягічная будова і 3) Рэльеф (у нас няма, трохі інфармацыі ў прэамбуле разьдзелу «Геаграфія» — магчыма варта дапоўніць разьдзелам «Геалягічная будова і рэльеф», бо прынамсі артыкул [[:be:Рэльеф Беларусі]] у пэспэктыве можа зьявіцца), 4) Клімат (разьдзелу няма, а артыкул [[Клімат Беларусі|ёсьць]]), 5) Глебы (няма, а артыкул у прынцыпе можа зьявіцца [[:be:Глебы Беларусі]]), 6) Унутраныя воды (у нас Водныя багацьці), 7) Расьлінны сьвет і 8) Жывёльны сьвет (тут усё нармальна, дзеля сьцісласьці іх аб'ядноўваем), 9) Насельніцтва, 10) Гісторыя (дарэчы, там здаецца, таксама непрапарцыйна большая), 11) Палітычныя партыі, рухі і прафсаюзы (мяркую, што нам ня трэба, бо дэ-факта неактульна, нічога гэтага ўжо няма), 11) Прамысловасьць і 12) Сельская гаспадарка (у нас гэта, здаецца, у прэамбуле да разьдзелу «Эканоміка»), 13) Будаўніцтва (ня бачу сэнсу дадаваць, пагатоў інфармацыя састарэла), 14) Траспарт (мяркую, варта дадаць), 15) Сувязь (у нас значна большы разьдзел і, на маю думку, дзеля памянёнай сьцісласьці ёсьць сэнс пазбыцца падразьдзелаў «Тэлебачаньне» і «Пошта» як ня надта актуальных), 16) Гандаль і 17) Бытавое абслугоўваньне (мяркую, ня варта дадаваць, бо інфармацыя і форма яе падаваньня састарэлі), 18) Зьнешнеэканамічныя сувязі (у нас Зьнешняя палітыка), 19) Узброеныя сілы, 20) Ахова здароўя, 21) Фізычная культура і спорт (магчыма, ёсьць сэнс дадаць, бо гэта пазыцыянуецца амаль як нейкая адметнасьць), 22) Асьвета (у нас Адукацыя), 23) Культурна-асьветныя ўстановы (магчыма, ёсьць сэнс штосьці дадаць), 24) Друк, радыё, тэлебачаньне (магчыма, ёсьць сэнс у супольным разьдзеле «Мас-мэдыя»), 25) Навука (ня ведаю, ці ёсьць яна), далей 6 разьдзелаў 25) Літаратура, 26) Архітэктура, 27) Выяўленчае мастацтва, 28) Музыка, 29) Тэатар, 30) Кіно (у нас у адным «Мастацтва і літаратура» — ці не занадта сьцісла?). З таго, што ёсьць толькі ў нас — Кухня — можа, больш пасуе ад артыкула [[Беларусы]]? Увогуле, БелЭн як афіцыйная энцыкляпэдыя, выдадзеная па прыходзе да ўлады Лукашэнкі — не найлепшая крыніца, у гэтым пляне больш нэўтральнае падаваньне інфармацыі можа быць у ''Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995.— 799 с. ISBN 985-11-0026-9.'' як выдадзеным перад самым пачаткам антыбеларускага палітычнага ціску, але яго, здаецца, няма ў вольным доступе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:48, 22 студзеня 2020 (+03)

== Мінск Біларусь // Менск Беларусь ==
Беларусь (Бѣларусь with YAT) is the old name in Slavonic. If Мѣнскъ becomes Мінск, then Бѣларусь becomes Біларусь.
You have to be consistent. Writing Мінск without writing Білорусь makes no sense.
Those who write Беларусь must also then write Менск in both Russian and Belarusian..

--[[Спэцыяльныя:Унёсак/70.22.245.152|70.22.245.152]] 21:50, 19 лютага 2012 (FET)

== Менск ==
Менск (Мѣнск with YAT) is the old name in Slavonic. Мінск is the name in Belarusian, because in Belarusian ѣ YAT became і, due to pronunciation, while the correct Russian is Менск because in Russian ѣ YAT became е.  

In any case, the OFFICIAL form should be used, since this is a descriptive Encyclopedia and not an Encyclopedia of &quot;Belarus as certain political groups would like to be&quot;, as has been discussed in length in the English section.

Please stop changing Мінск into Менск. This is not the official form, and does not belong on the page.

: Name 'Менск' was used officially even in 20th century during Soviet period. See [[:Выява:Бугаёў. Буракі, бручка і рэпа ў полі.jpg|this book cover]] for example. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 12:58, 01.06.2006 (UTC)

Чаму Менск, калi Мiнск? Патлумачце, калi ласка. I &quot;Log in&quot;?[[Удзельнік:DimA|DimA]] 14:57, 20 Oct 2004 (UTC)

[http://www.livejournal.com/users/rydel23/215614.html Тлумачэньне]: &quot;Менск is the old local name. Мінск is a loan from Russian Mинск which in its turn is a loan from Polish Mińsk which in its turn is an incorrect translation/transliteration of Менск (maybe by the influence of Polish Mińsk Mazowiecki).&quot; --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 17:27, 20 Oct 2004 (UTC)

А дзе сьцяг?
--[[Удзельнік:B0rmann|B0rmann]] 21:31, 10 .03. 2005 (UTC)
: Спёрлі. У 1995-м. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 21:52, 10 .03. 2005 (UTC)

::што за сімволіка незарыгістрыраваная?--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 13:03, 21 .03. 2005 (UTC)

:: Прапаную перайменаваць артыкул у '''Беларусь (варыянт Monk)''', калі [[Удзельнік:Monk|Monk]] не выдасьць ваенную таямніцу пра дату прыняцьця законаў Рэспублікі Беларусь, якія зацьвердзяць гэтую дзяржаўную сымболіку. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:34, 22.03.2005 (UTC)

:::19 верасня 1991 г. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 07:07, 22.03.2005 (UTC)

::::А гімн? --[[Удзельнік:Red Winged Duck|Red_Winged_Duck]] 10:12, 22.03.2005 (UTC)

::::Няхай вікіпэдыст, які гэта зрабіў, перанясе Пагоню і бел-чырвона-белы ў асобны разьдзел гэтай старонкі (&quot;Папярэдняя дзяржаўная сымболіка&quot;, &quot;Дзяржаўная сымболіка 1991-1996&quot;, &quot;Гісторыя сымболікі&quot; ці нешта падобнае) і паставіць дзейны РБ (&quot;БССРаўскі&quot;) сьцяг і гімн на патрэбнае месца. Гэта ЭНЦЫКЛЯПЭДЫЯ, якая апісвае як ЁСЬЦЬ, а не сайт, які займаецца грамадзка-палітычнай дзейнасьцю і падманам наведнікаў. --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 13:36, 22.03.2005 (UTC)

:::::Цікавая ідэя - а давайце сапраўды пацешым душу, створым асобны артыкул [[Беларусь, якую мы хочам]] -''Валюта - беларускі талер'' ігд :) Канечне ж, гэта не энцыкляпэдычна, але ж былоб цікава... :) --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:37, 22.03.2005 (UTC)

:::::: Сапраўды, някепская ідэя. Асабліва, калі параўнаць праз N год з рэчаіснасьцю... --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 04:10, 23.03.2005 (UTC)

==Нацыянальны дэвіз==
А чаму «няма»?! А «Жыве Беларусь»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 13:19, 22.07.2005 (UTC)

: Ці гэты дэвіз афіцыйны ў сучаснай Рэспубліцы Беларусь? Нават, калі пісаць неафіцыйны, для якой часткі насельніцтва ён зьяўляецца нацыянальным? --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:47, 22.07.2005 (UTC)

:: Вядома, неафіцыйны. Але ці бывае нацыянальны дэвіз афіцыйным? Увогуле, што тады «нацыянальны дэвіз»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:03, 22.07.2005 (UTC)
::: Национальный девиз и девиз оппозиции разные вещи помойму. Паша.
:::: &quot;Жыве Беларусь&quot; -- па-руску &quot;Да здравствует Беларусь&quot;. Вы супраць? Чаму нікога не каробіць ад словаў &quot;Славься, Россия&quot;, &quot;Ще не вмерла Украіна&quot;, &quot;Ешчэ Польска не згінела&quot;, &quot;Вів ля Франс&quot; (дарэчы, поўная аналогія словам &quot;Жыве Беларусь&quot;), а падобны беларускі патрыятычны лозунг Вам не падабаецца? Ці з другога боку, гэты лёзунг лічыцца апазіцыйным таму, што афіцыйная ўлада супраць таго каб нашая краіна жыла, а апазіцыя за?
::::Карацей, я за даданне гэтага дэвіза.
::::Нарэшце рэшт можна дадаць абодва: &quot;Жыве Беларусь&quot; і &quot;За Беларусь&quot; і растлумачыць гісторыю іх з'яўлення. [[Удзельнік:Ізбірацель К.|Ізбірацель К.]] 19:28, 22 лютага 2007 (UTC)

==Пра нэўтральнасьць==
Як стасуецца з прынцыпам нэўтральнасьці наступнае:&lt;br&gt;
''А. Лукашэнка усталяваў рэжым асабістае ўлады, пабудаваны на рэпрэсіях супраць іншадумцаў, перасьледу незалежных сродкаў масавае інфармацыі, фальсыфікацыі вынікаў выбараў. На 2005 год рэжым Аляксандра Лукашэнкі лічыцца апошняй дыктатурай Эўропы.''?&lt;br&gt;Ня тое каб я быў фанатам ППРБ, але такое выказваньне мае выразна «антынэўтральную» афарбоўку. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:09, 22.07.2005 (UTC)

: Каб перад гэтымі словамі было ''Згодна пункту гледжаньня ...'' пра нэўтральнасьць яшчэ гаварыць магчыма. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:17, 22.07.2005 (UTC)

::Дык касаваць, ці хай той, хто пісаў, удакладніць? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:22, 22.07.2005 (UTC)

::: Лепей камусьці іншаму. На [[Удзельнік:Czalex|Czalex]]-а ў нэўтральнасьці лепей не спадзявацца :-) --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:26, 22.07.2005 (UTC)

:Проста ёсьць рэчы самі сабою зразумелыя - мы ж ня пішам &quot;''згодна пункту гледжаньня...'', Сталін быў крывавым тыранам&quot; ці &quot;''згодна пункту гледжаньня...'' Адольф Гітлер - адзін з найбольш адыёзных дыктатараў у гісторыі&quot;. У нашым выпадку можна, канечне, зьмякчыць фармулёўкі, зрабіць іх больш нэўтральнымі, меней эмацыйнымі - галоўнае, не замоўчваць факты.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:53, 22.07.2005 (UTC)

:: Катэгорыя «рэчы самі сабою зразумелыя» — вельмі суб'ектыўная. Для беларускай апазыцыі, Эўразьвязу ці ЗША (напрыклад «Акт аб дэмакратыі ў Беларусі») — гэта відавочна, а для афіцыйнага Менску (дый і Масквы) — не. Таму і трэба ўдакладняць. Замоўчваць факты, вядома, ня трэба. Але і дакладнасьць у фактах павінна быць. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:04, 23.07.2005 (UTC)

:: Выразы тыпу «крывавы тыран», «адыёзны дыктатар» лепш пакінуць дзяшовай публіцыстыцы, а не энцыкляпэдыі. Тым больш што параўнаньні Лукашэнкі з Гітлерам ці Сталіным, мякка кажучы, сумніўныя. А наконт таго, каб ''«не замоўчваць факты»'', дык лепей гэтыя факты і падаць, калі ёсьць. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 06:27, 25.07.2005 (UTC)

:: Совершенно согласен, в случае со Сталином и Гитлером эти факты доказаны, а вот в случаес с Лукашенко это только домыслы не более того. Уважаемые оппозиционеры не превращайте энциклопедию в агетационную статью, для этого есть множество других ресурсов. Паша.
: [http://www.livejournal.com/users/labas/271368.html?replyto=4588552 як пісаць нэўтральна] - некалькі заўваг (а можна і астатнія камэнты пачытаць) --[[Удзельнік:Zmila|ŹmiŁa]] 09:34, 26.07.2005 (UTC)

== Наконт артыкула Беларусь ==

Увогуле артыкул Беларусь зроблены дрэнна. Гэта ж павінен быць найлепш распрацаваны артыкул у энцыкляпэдыі. Павінен быць і нацыянальны вокліч. Ёсьць 'Жыве Беларусь' у польскай, рускай, украінскай, а ў беларускай 'няма'. Па-другое адразу побач з афіцыйна 'прынятай' сымболікай павінны быць гістарычныя сымбалі - гэта ж вольная! энцыкляпэдыя (як гаворыць надпіс). Усё залежыць ад хаценьня. Кажуць зусім нядаўна ў Нью-Ёрку, пасьля пратэстаў беларускіх дыпляматаў павесілі іхную ўлюбёную сымболіку. А дагэтуль вісеў бел-чырвона-белы сьцяг!

: Ніхто не перашкаджае. Зрабіце асобны разьдзел, як гэта зроблена ў [[:en:Belarus#Symbols from earlier history]]. У табліцы прынята зьмяшчаць '''афіцыйныя''' сымбалі. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 17:36, 20.08.2005 (UTC)

== З [[Абмеркаваньне шаблёну:Беларусь інфармацыя]] ==

Якую інфармацыю лепей указваць: афіцыйную ці неафіцыйную? Калі неафіцыйную, то трэба ўбраць «Мы, беларусы», калі афіцыйную — «Жыве Беларусь!» і назву на łacincy. У любым выпадку спалучэньне афіцыйнай і неафіцыйнай сымболікі выглядае нелягічным. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 02:49, 11 Dec 2004 (UTC)

Найбольшая этнічная меншасьць — расейцы (12%), пасьля іх ідуць украінцы (2,9%), немцы (2,1%), латышы (1,2%), габрэі (1%), цыганы (0,9%) палякі (0,6%).
З глузду вы паз'яжджалі, ці што? Адкуль вы падаставалі гэтыя лічбы, асабліва наконт латышоў, немцаў і палякаў?!

:: Выправіў паводле дадзеных МСіА РБ за 1999 год. --[[Удзельнік:MaximLitvin|MaximLitvin]] 17:32, 22.05.2006 (UTC)

==Дробныя заўвагі==
Паколькі матэрыял закрыты для рэдаґаваньня, прашу аўтара ўнесьці невялічкае выпраўленьне: у разьдзеле «Гарады» замест «Буйнейшыя гарады Беларусі акрамя Менску:» варта напісаць «Буйнейшыя гарады Беларусі пасьля абласных цэнтраў:».--[[Удзельнік:Jjauhien|Jjauhien]] 09:20, 4 красавіка 2007 (UTC)

: Здаецца абласныя цэнтры там пералічаныя, але, канешне, тэкст можна паляпшаць. Я зьняў абарону. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:57, 4 красавіка 2007 (UTC)


Заўвага наконт сэкцыі &quot;дзяржаўны лад&quot;, невялікія нестыкоўкі з тым што ёсьць --[[Удзельнік:HK-47|HK-47]] 21:28, 20 лютага 2012 (FET)

==Лічбы==

Адкуль бяруцца лічбы (СУП, насельніцтва і г.д.)? Ці падыходзіць для гэтага [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html CIA Factbook]?


== Цікаво ==
Культурний портал взаємостосунків: Білорусь - Україна http://dzvinkaxxv.narod.ru/bud/

Не цікаво, а цікава.  [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:19, 14 верасьня 2021 (+03)

== Палітычны строй ==
па сутнасці, Беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка, прэмьер - тыхнічная асоба, ён нічто не вырашае, яму не хапае паўнамоцтв, усе яны сканцантраваны ў руках прэзыдента

вось тое самае хацеў сказаць, беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка [[Удзельнік:zxz12|zxz12]] 12.03.2009 23:00

І ГЭТА НЯЙТРАЛЬНА? Пераўтварылі ўжо няйтральную энцыклапедыю ў апазіцыйна-прапагандысцкую і што яшчэ вам трэба??????--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 17:18, 12 красавіка 2009 (UTC)
: Магу адно сказаць: вашыя словы не нэўтральныя і вашыя рэдагаваньні таксама не нэўтральныя. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] 17:27, 12 красавіка 2009 (UTC)
:: А Вашыя?--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 12:52, 13 красавіка 2009 (UTC) PS. Ці ёсць у гэтай Вікіпедыі адзін не-апазіцыянер, акрамя мяне?

== Белоруссия ці Беларусь ==

[http://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Голосования/Именование_статей_о_географических_объектах У ру-вікі праводзіцца мерапрыемства], якую назву павінен мець (у тым ліку) артыкул пра Беларусь. На маю думку, г.з. &quot;разумный консерватизм&quot; пераможа там і на гэты раз, але, што не можа не ўражваць, лібералаў таксама ёсць :). --[[Удзельнік:Bunker by|Bunker by]] 10:30, 11 сьнежня 2007 (UTC)
: Можно Белоруссия, ведь завут же в России Испанию Испанией а не Эспаней, если так рассуждать, то придётся почти все геогр. названия менять.
: Необходимо привыкать к двум названиям, а не упирать на &quot;исконное&quot;. --[[Спэцыяльныя:Унёсак/93.84.71.148|93.84.71.148]] 14:23, 1 чэрвеня 2009 (UTC)
В России теперь Берег Слоновой Кости называю Кот-д'Ивуаром, Бирму - Мьянмой и т.д. и ничего, привыкли, не упираются в &quot;исконность названий&quot; и прочие отговорки. Тут вопрос не в сфере лингвистики, ИМХО. ;)

== Белорусская социал-демократическая Громада ==

http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9A_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E/27_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_2014#.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29_.E2.86.92_.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29

== Прэзыдэнт ==

З улікам таго, што адбываецца, я лічу, што і нам трэба адрэагаваць кіраўнікоў, бо юрыдычна прэзыдэнтам зьяўляецца [[Сьвятлана Ціханоўская]], а замест ураду —- [[Каардынацыйная рада (Беларусь)|КР]]. Пры гэты фактычна ўлада і дагэтуль знаходзіцца у Лукашэнкі. Пра гэтае трэба напісаць і ў артыкуле пра Лукашэнку. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 02:24, 21 верасьня 2020 (+03)

: Згодны з вамі, але юрыдычна прэзыдэнт легітымны да 4 ці 5 лістапада (дакладна не помню, папраўце + калі не запушчаны паскаральныя сыход працэдуры) альбо до псеўда-інаўгурацыі, у выпадку, калі яна пройдзе раней. --[[Удзельнік:Usqowmh|Usqowmh]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Usqowmh|гутаркі]]) 09:57, 21 верасьня 2020 (+03)
:: Сытуацыя такая, што былая ўлада сябе дыскрэдытавала і юрыдычна ўжо страціла сваю ўладу. Былы прэзыдэнт сам сказаў, што ў краіне законы больш ня дзейнічаюць. Вядома, калі б былая ўлада прызначыла дату інагурацыі, то гэтую дату можна б лічыць за афіцыйны пачатак нелегітымнасьці Лукашэнкі і легітымнасьці Ціханоўскай. Але даты няма. Таму фактычна мы маем адну юрыдычную ўладу і адну фактычную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:43, 21 верасьня 2020 (+03)
::: Мяне хіба трохі засмучвае, што сама Сьвятлана Ціханоўская не зусім пэўна заяўляе пра свой статус абранага прэзыдэнта (хоць зразумела, што яна ад пачатку пазыцыянавала сябе як часовага кіраўніка дзяржавы дзеля правядзеньня нармальных выбараў). Але я ня супраць, каб пазначыць яе прэзыдэнтам [[de jure]], хоць варта разумець, што ўся гэтая сытуацыя (у тым ліку і самі выбары) паўсталі штучна ў выніку сыстэматычнага беспакараннага парушэньня законаў Беларусі з боку Лукашэнкі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:31, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: Дарэчы, афіцыйная старонка ў Сьвятланы Ціханоўскай у Instagram называецца як prezident.sveta. Цікава, што ў Ангельскай Вікіпэдыі Сьвятлана Ціханоўская пазначаная як прэзыдэнт. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:42, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: А цяпер Лукашэнка [https://news.tut.by/economics/701482.html афіцыйна нелігітымны прэзыдэнт]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:38, 23 верасьня 2020 (+03)

== Сымболіка ў картцы ==

Пакуль вось такія навіны: [https://by.tribuna.com/chess/1089494656-samyj-krupnyj-mirovoj-shaxmatnyj-portal-chesscom-smenil-flag-dlya-igro.html Шахматный портал chess.com сменил флаг для игроков из Беларуси на бело-красно-белый]. Спадзяюся, тэма будзе мець шырэйшы працяг. У кожным разе зьмена сымболікі ў картцы артыкула павінна мець абгрунтаваньне ў падобным кірунку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:51, 29 верасьня 2020 (+03)
: Асабіста я лічу, што нэўтральны статус у дачыненьні да сымболікі пакуль яшчэ можна захаваць, але калі хтосьці ўжо зараз пачне дадаваць нацыянальны сьцяг і герб, то я толькі падтрымаю гэтыя дзеяньні. Што тычыцца сымболікі ў артыкуле, то яе можна прыбраць або дадаць нацыянальную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 15:20, 30 верасьня 2020 (+03)
* Да фармальнага абгрунтаваньня [[Вікіпэдыя:Форум#Што можа зрабіць Беларуская Вікіпэдыя ў бягучай сытуацыі?|плянаванага]] вяртаньня нацыянальных сымбаляў Беларускай дзяржавы з 1918 году (а не [[Рэжым Лукашэнкі|расейскага фашысцкага рэжыму]]) у картку артыкула: [https://www.svaboda.org/a/30845632.html Гістарычныя сымбалі цяпер — сымбалі большасьці] — ''Нефармальны рэфэрэндум у справе нацыянальнай сымболікі фактычна адбыўся.'' --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:28, 18 лістапада 2020 (+03)
**У артыкуле ідзецца пра афіцыйныя сымбалі дзяржавы Рэспубліка Беларусь. Імі дэ-факта застаюцца лукашэнкаўскія сымбалі. Можна аспрэчваць законнасьць гэтага, і можна ставіць адпаведныя зноскі. Ставіць іншыя сымбалі - гэта, на жаль, не энцыкляпэдычна.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
***У артыкуле вядзецца пра сымбалі дзяржавы беларускага народу - Беларусі. Для сымбаляў рэжыму Лукашэнкі ёсьць артыкул [[Рэжым Лукашэнкі]], зь якім ня варта блытаць краіну Беларусь. Пагатоў подпісы да сымболікі вядуць на старонкі неадназначнасьцяў з тлумачэньнямі і ў самім артыкуле ў адпаведным разьдзеле ўсё тлумачыцца і абгрунтоўваецца з спасылкамі на вартыя даверу крыніцы. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:02, 29 ліпеня 2021 (+03)
****Краіна Беларусь на дадзены момант знаходзіцца пад кантролем рэжыму Лукашэнкі. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі - лукашэнкаўскія. &quot;Дзяржава беларускага народу - Беларусь&quot; не зьяўляецца вызначаным паняцьцем (а БНР? а што наконт людзей, якія аспрэчваюць распад СССР?) і пагатоў ненавукова і некарэктна разважаць пра яе дзяржаўныя сымбалі. Гэта выдаваньне жаданьняў (якія я падзяляю) за рэчаіснасьць. Трэба альбо 1) пакінуць лукашэнкаўскія сымбалі, альбо 2) пакінуць абодва камплекта сымбаляў з спасылкамі на артыкулы з тлумачэньнем, альбо 3) прыбраць любыя сымбалі і пакінуць толькі спасылкі на артыкулы. Гэта было б карэктна --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:36, 30 ліпеня 2021 (+03)
*****&quot;Карэктнасьць&quot; - рэч адносная, якая ў нашым выпадку нідзе дакладна не прапісваецца. І што дакладна не карэктна і ненэўтральна (мякка кажучы, бо з праўнага гледзішча тут ужо, увогуле, штосьці вельмі блізкае да прапаганды сымболікі нацыстаў), дык гэта ўжываць без тлумачэньняў (а картка &quot;Краіна&quot; не дае тэхнічнай магчымасьці для зносак, некалькіх варыянтаў выявы або якіх іншых ускладненьняў) сымболіку, якая стваралася з адзінай мэтай - прынізіць беларусаў і пад якой беларусаў цынічна катуюць і забіваюць. Гэтага зьдзеку зь беларускага народу тут ня будзе, не марнуйце свой і мой час (лепей бы зьвярнулі ўвагу на чарговую атаку летувіскіх &quot;сяброў&quot; на беларускі нацыянальны герб [[:en:Talk:Pahonia#RFC: Pahonia]]). Пагатоў ёсьць [[Беларусь#Сымболіка]], [[Сымбалі Беларусі]], [[Сьцяг Беларусі]], [[Герб Беларусі]], [[Гімн Беларусі]], дзе прыводзяцца абодва варыянты з адпаведнымі тлумачэньнямі і такім чынам усё вышэй апісанае дакладна выконваецца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:33, 31 ліпеня 2021 (+03)

== Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула ==
1. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-факта прэзыдэнтам Беларусі. Тое, што яна на перакананьне многіх (і маё таксама) зьяўляецца дэ-факта пераможцам прэзыдэнцкіх выбараў, ня робіць яе дэ-юрэ прэзыдэнтам. Хаця б таму, што не былі абвешчаныя сапраўдныя вынікі выбараў і не была прынесеная прысяга. Можна хіба паставіць зноску з тлумачэньнем побач з дэ-факта прэзыдэнтам Лукашэнкам, але ня больш за тое.

2. Каардынацыйная рада пагатоў не зьяўляецца ўрадам Беларусі ні ў якой якасьці і ні зь якога пункту гледжаньня, у тым ліку сама сябе такой ня лічыць. Больш за тое, яна ўжо фактычна спыніла сваё існаваньне.

3. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі Рэспублікі Беларусь, пакуль улада застаецца захопленай Лукашэнкам, — чырвона-зялёны лукашэнкаўскі сьцяг і лукашэнкаўская эмблема. Побач зь імі можна паставіць вялікую зноску з тлумачэньнем наконт неадназначнасьці і спрэчнасьці «рэфэрэндуму» 1995 году. Максымум можна пакінуць поле для выявы пустым і толькі зрабіць зноскі на тлумачэньне. Ставіць Пагоню і БЧБ — гэта, на жаль, ісьці супраць рэчаіснасьці.

Такое рамантычнае хуліганства, якое не адлюстроўвае рэчаіснасьць, толькі псуе рэпутацыю беларускай вікіпэдыі і зьніжае давер да яе.
Больш за тое. Час, патрачаны на гэтыя бессэнсоўныя праўкі, можна было патраціць на напісаньне артыкула пра якога-небудзь палітвязьня, ці лукашэнкаўскага злачынцу, ці пра санкцыянаванае лукашэнкаўскае прадпрыемства. І гэта было б сапраўды важна і карысна. --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
: У артыкуле не сьцьвярджаецца, што Ціханоўская дэ-факта прэзыдэнт або прэзыдэнт без удакладненьняў. Тым ня менш пераможца апошніх выбараў — гэта абраны прэзыдэнт Беларусі (прынамсі часова — да прызначэньня новых нармальных выбараў). Меркаваньняў пра іншыя магчымыя шляхі вяртаньня да законнасьці ў краіне асабіста я не сустракаў. Магу хіба пагадзіцца пра КР, але гэтае пытаньне можна было хутка разьвязваць асобна. Што да сымболікі, то калі нацыянальная і адзіная законная дзяржаўная сымболіка для пэўных асобаў псуе рэпутацыю разьдзела, то мне шчыра кажучы абыякава на меркаваньне гэтых асобаў — яно нічога ня вартае з маральнага пункту гледжаньня. Прынамсі з нашага разьдзелу цяпер добра відаць іншым, што сытуацыя з сымболікай Беларусі зусім не адназначная. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:21, 29 ліпеня 2021 (+03)
: Згодны. Дэ-юрэ вынікі выбараў абвяшчае [[ЦВК Беларусі|ЦВК]], таму сьцьверджаньне пра Ціханоўскую-прэзыдэнта не адпавядае рэчаіснасьці. Іншая рэч, што ад часу захопу ўлады тут новымі адміністратарамі ў Вікіпэдыі шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці. Вось і цяпер, хутчэй за ўсё, абмеркаваньне скончыцца спасылкай на нейкія імі ўведзеныя правілы ды на тое, што яны прызналі Ціханоўскую прэзыдэнтам. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:32, 29 ліпеня 2021 (+03)
:: Няўжо ў Беларусі ад [[Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году|1996 году]] існуе легітымны ЦВК, які працуе ў адпаведнасьці з законамі краіны? І можна, калі ласка, поўны пералік гэтага ''шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці''? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 10:48, 29 ліпеня 2021 (+03)
::: У артыкуле чорным па белым напісана «Прэзыдэнт (de jure) — Сьвятлана Ціханоўская», што не адпавядае рэчаіснасьці. Яна не была абвешчаная пераможцам выбараў, не прыняла прысягу. А калі прыняць, што ў Беларусі няма легітымнага ЦВК, дык і законных выбараў у 2020 г не было, калі так разважаць. Гэта неабходна прыбраць, пакінуўшы пры Лукашэнку прыпіску «дэ факта» з спасылкай на тлумачэньне пра выбары 2020 г і незаконнасьць усіх выбараў ад 1996/1999 г.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:31, 30 ліпеня 2021 (+03)
:::: Пры адсутнасьці легітымных органаў улады аднаўленьне законнасьці ў краіне можа грунтавацца на артыкуле 3 Канстытуцыі Беларусі 1994 году. Адпаведна, беларускі народ сваім удзелам (пры умове высокай і ахвотнай яўкі) можа легітымізаваць нелегітымныя выбары (што і адбылося ў 2020 годзе). Ён жа баронячы свой цяпеп ужо даведзены [https://www.svaboda.org/amp/31359855.html] выбар легітымізуе абранага прэзыдэнта. Увогуле, існуе нямала [[ВП:КВД]], дзе Ціханоўская азначаецца як легітымны прэзыдэнт Беларусі (з апошняга [https://ru.espreso.tv/frensis-fukuyama-tikhanovskaya-gospozha-prezident-lukashenko-nado-uyti]). Адпаведна, аднаго толькі л. у картцы ня мусіць быць. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:07, 31 ліпеня 2021 (+03)
::::: Прыватнае меркаваньне Фрэнсіса Фукуямы не зьяўляецца крыніцай, вартай даверу. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-юрэ прэзыдэнтам Беларусі, бо няма афіцыйных вынікаў падліку галасоў, якія б пра гэта казалі, і не было інаўгурацыі. Так жа сама дэ-факта сьцягам Беларусі застаецца лукашэнкаўскі сьцяг (як дэ-факта сьцягам Аўганістана цяпер зьяўляецца сьцяг Талібана — гл. [https://en.wikipedia.org/wiki/Afghanistan ангельскую Вікіпэдыю])--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 00:08, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::: Вынікі падліку агучылі ў ліпені: [https://www.svaboda.org/a/31357852.html Паводле плятформы «Голос», Ціханоўская перамагла ў першым туры выбараў 9 жніўня 2020 году] ([https://www.svaboda.org/a/31359855.html Як «Голос» падлічыў, што Ціханоўская перамагла ў першым туры]). Перамога — гэта даведзены факт. Па гісторыі з Пагоняй, лічыць ангельскі разьдзел за хоць які ўзор — гэта нейкі асабіста не зразумелы мне ідыятызм (застаецца толькі дзівіцца, адкуль у пэўных беларусаў бярэцца такі ідыятызм — хіба ад «лучшэй в міре» савецкай, чытай расейскай каляніяльнай сыстэмы адукацыі?). Пагатоў у тым далёка не ўзорным разьдзеле на гэты момант прапануецца аддзяліць артыкул пра талібанскае ўтварэньне, што у нас ужо зроблена з артыкулам [[Рэжым Лукашэнкі]], дзе намаляваным «на каленцы» расейскім асаднікам паводле прынцыпу «чым горай — тым лепей» ды пагатоў яшчэ замазаным крывёю беларусаў сымбалям — пачэснае месца. Яшчэ раз паўтару — не марнуйце чужы час, асабіста мне ідыятызму апошнія чвэрць стагодзьдзя і бяз гэтага больш чым дастаткова. Нездаровага нацыянальнага мазахізму з папулярызацыяй сымбаляў-зьдзеку зь беларусаў тут ня будзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 01:21, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::::Артыкул дагэтуль працягвае адлюстроўваць чыісьці фантазіі, а не рэальны стан рэчаў. Ціханоўская - не прэзыдэнт Беларусі, у тым ліку дэ-факта. Вынікі плятформы &quot;Голос&quot; могуць служыць толькі ўскосным сьведчаньнем пра яе перамогу. Фактычнымі дзяржаўнымі сымбалямі Рэспублікі Беларусь зьяўляюцца сымбалі 1995 году, уведзеныя, паводле шматлікіх меркаваньняў, незаконна. '''Артыкул патрабуе неадкладнай перапрацоўкі для адпавяданьня стандартам Вікіпэдыі і элемэнтарным энцыкляпэдычным нормам''' [[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 09:56, 5 жніўня 2022 (+03)

Калі вы бярэце сымболіку ў адпаведнасьці з канстытуцыяй 1994, то чаму ў адпаведнасьці з ёй не пішаце іншую форму кіраваньня і беларускую мову як адзіную дзяржаўную? [[Удзельнік:Femboy Pro|Femboy Pro]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Femboy Pro|гутаркі]]) 15:12, 29 студзеня 2022 (+03)
: Форма кіраваньня паводле Канстытуцыі 1994 году тая ж, што і цяпер. Што да дзяржаўнай мовы (з улікам таго, што паняцьці «афіцыйная мова» і «дзяржаўная мова» — гэта адное і тое ж), то тут заўвага слушная: дзяржаўнай [[De jure|дэ-юрэ]] застаецца беларуская мова, што тлумачылася ў [[Беларусь#Мовы]] і мусіць таксама адлюстроўвацца ва ўводзінах і картцы артыкула. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:24, 29 студзеня 2022 (+03)

== Крыніцы &gt; Жаралы ==

Жарало (рас.жерло, пол. źródło, укр. джерело) — агульнаславянскае слова, аднаго паходжаньня са словамі “жэрці” й “горла”. А паводле значэньня адпавядае расійскаму “источник”. Ян Станкевіч прапаноўваў ужываць і ў адцягненым значэньні: гістарычныя жаролы, а не гістарычныя крыніцы, гэтак больш дакладна, бо “крыніца” — рас. “родник”, “ключ”, а не “источник”. 

Беларусы, ня ведаючы паходжаньня слова “жарало”, масава ўжываюць “крыніца”. 
Жарало — абазначае пачатак, зыходнае месца. Тое ж самае, што й беларускае “крыніца” — месца, адкуль вада выцякае на паверхню зямлі. [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:17, 14 верасьня 2021 (+03)
: Ня ўсе прапановы Яна Станкевіча былі слушнымі і далёка ня ўсе яны прыжыліся нават у Беларускім замежжы. Штучнае (не гістарычнае) стварэньне сэмантычнага падзелу — ня мае цяпер сэнсу: ва ўкраінскай мове такога падзелу няма (беларускай «крыніцы» цалкам адпавядае ''джерело''), у польскай мове зноў такі няма падзелу — там гэтыя значэньні мае ''źródło''. Тым часам у беларускай мове «жарало» цяпер найперш ужываецца ў значэньні 'глыбокая адтуліна ў чымсьці' [https://www.skarnik.by/tsbm/22298], хоць значэньне 'крыніца' таксама фіксуецца (у Этымалягічнім слоўніку, некаторых слоўніках на [[Slounik.org]] [http://slounik.org/search?dict=&amp;search=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BE&amp;x=0&amp;y=0]). Тым часам у Гістарычным слоўніку даюцца прыклады на ''жерело'' як крыніцу, якія адпавядаюць водным крыніцам, што пацьвярджае адсутнасьць нейкага сэмантычнага падзелу. Пагатоў пошук у гугле паказвае, што «жаролы» — слова, увогуле, даволі рэдкае [https://www.google.com/search?q=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8B&amp;rlz=1C1CHBF_enBY850BY850&amp;sxsrf=AOaemvKM59NZg6iL7U2-gYEfqH4mkmJNrw:1631609849674&amp;ei=-WNAYfPLKM65kwW-u6aoCA&amp;start=70&amp;sa=N&amp;ved=2ahUKEwizrIGsjP7yAhXO3KQKHb6dCYU4WhDy0wN6BAgBEEM&amp;biw=1536&amp;bih=722] і большасьць вынікаў адпавядае менавіта значэньню 'адтуліна'. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:03, 14 верасьня 2021 (+03)
: {{Літаратура/Расейска-беларускі слоўнік|3}}, с. 186: «источник — крыніца, жыла». --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:57, 30 кастрычніка 2021 (+03)</text>
      <sha1>bu92jc566bz5lvvmwc7z9p7cyoqzxb5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331393</id>
      <parentid>2331386</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:18:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула */ адказ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62683" xml:space="preserve">{{Паведамленьне ДА|Беларусь|7 лютага 2020}}
{{Артыкул праекту Беларусь}}

=={{Перанесена з|Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня}}==
12 жніўня 2004‎ году [[Удзельнік:Rydel~be-x-oldwiki]] стварыў артыкул. Ад 25 верасьня 2014-га па 18 ліпеня 2015-га [[Удзельнік:Dymitr]] дапоўніў яго на 42 Кбайт да звыш 75 КБ, 7 верасьня 2015-га‎ [[Удзельнік:Liashko]] — на 64 КБ да звыш 140 КБ. 9 студзеня 2020 году ўзгадніў намінаваньне артыкула ў добрыя з асноўным аўтарам. Артыкул ёсьць 28-м найбольшым у Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія_старонкі]]). Грунтуецца на 39 крыніцах, зь якіх 4 дадаў сам у 2013-2014 гадах. Мае памер звыш 145 кілябайт, што большы за абраныя артыкулы па-ангельску, румынску і харвацку. Зьмяшчае ўводзіны, па 27 разьдзелаў і вольных выяваў, 6 шаблёнаў, інтэрвікі, катэгорыю і вонкавыя спасылкі. Што варта дадаць перад вылучэньнем артыкула ў добрыя? ([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 19:42, 9 студзеня 2020 (UTC+3)
: Вельмі добра, што гэты артыкул дапаўняецца і дапрацоўваецца. Сапраўды, яго варта давесьці да добрага статусу. Пакуль маю дзьве заўвагі: 1) на мапе ў картцы ёсьць артаграфічная памылка &quot;Полацк&quot; замест Полацак. Таксама варта замяніць подпісы &quot;Гародня&quot; і &quot;Дзяржынская гара&quot; на Горадня і Сьвятая гара ў адпаведнасьці з назвамі артыкулаў. 2) Сьцьверджаньне &quot;Да XX стагодзьдзя землі сучаснай Беларусі ўваходзілі ў склад розных краінаў, як то Полацкае княства, Вялікае княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Польшча і Расейская імпэрыя&quot; не адпавядае [[ВП:НПГ]], бо ўраўновае беларускія і не беларускія дзяржавы і, увогуле, прыніжае гісторыю дзяржаўнасьці беларускага народу, якая нібыта пачалася толькі ў 1918 годзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 06:02, 12 студзеня 2020 (+03)
: Сэкцыя «[[Беларусь#Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)|Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)]]» патрабуе выпраўленьня артаграфіі.
: Сэкцыя «[[Беларусь#Эканоміка|Эканоміка]]» патрабуе абнаўленьня. Цяпер зь яе можна даведацца, што «сярэдні заробак  6 млн рублёў», два абзацы разьдзелу ўвогуле без спасылак на крыніцы (з улікам непрацоўнай спасылкі на МЗС РБ), астатняя крыніца датаваная 2015 рокам. У падразьдзеле «[[Беларусь#Фінансы|Фінансы]]» гісторыя таксама скончылася на [[Дэвальвацыя беларускага рубля|валютным крызісе]] і прагнозе (sic!) на 2015 рок. Дэнамінацыі і {{Падказка|BYN|новага беларускага рубля}} адпаведна не існуе ў прыродзе.
: [[Беларусь#Насельніцтва|Лік насельніцтва Беларусі]] пасьля 2015 року [[Перапіс насельніцтва Беларусі (2019)|не вызначалі]].
: [[Беларусь#Кухня|Беларуская кухня]] не падмацаваная крыніцамі. І лепей намагацца пазьбягаць размытых выразаў кшталту «[[ВП:Словы-паразыты|апошнім часам]]».
: [[Беларусь#Тэлекамунікацыйная сыстэма|Тэлекамунікацыйная сыстэма]] — навошта ўвогуле тут гэты разьдзел з двух сказаў і зьвесткамі 11-гадовай даўніны без крыніцаў?
: Багата ў якіх разьдзелах бракуе крыніцаў. Выправіць артаграфію, пунктуацыю. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:23, 13 студзеня 2020 (+03)
::Вялікі дзякуй за прапановы. Дадаў 17 крыніцаў і 3 падразьдзелы на іх падставе. Замяніў выяву мапы і пашырыў гістарычную частку ўводзінаў. Выправіў артаграфію і абнавіў разьдзел «Эканоміка» і падразьдзел «Фінансы». Падмацаваў крыніцамі падразьдзел «Кухня» і разьдзел «Сувязь». 18 студзеня 2018 году [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 5 [http://www.belstat.gov.by/upload-belstat/upload-belstat-word/Respondent/post_5_18.01.2018.docx «Аб зацьвярджэньні каляндарнага пляну мерапрымстваў па падрыхтоўцы і правядзеньні перапісу насельніцтва Рэспублікі Беларусь 2019 году»] (рас.), паводле якой «публікацыя вынікаў перапісу ...  2020–2021 гг.» Ці ёсьць яшчэ прапановы і ўдакладненьні па дапрацоўцы артыкула ў добрыя?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 11:03, 18 студзеня 2020 (UTC+3)
::: Стала лепей, дзякуй. Геаграфію (дарэчы, ці ёсьць сэнс у падразьдзеле «гарады», прынамсі ў яго цяперашнім выглядзе?), культуру, насельніцтва і эканоміку, на маю думку, варта было б дапоўніць хаця б паводле [[:be:Беларусь|артыкула ў афіцыйным разьдзеле]] (а лепей паводле якой энцыкляпэдыі — той жа Беларускай энцыкляпэдыі), іначай наш добры артыкул будзе выглядаць горай за іхны звычайны. Апроч таго, бракуе разьдзелаў пра ўзброеныя сілы, замежную палітыку і міжнародную супрацу, адукацыю, ахову здароўя і навуку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:06, 18 студзеня 2020 (+03)
:::: Неяк не падабаецца мне сказ &quot;іншыя буйныя гарады ўключаюць Берасьце...&quot; — атрымліваецца, што ''нейкія'' там гарады ў свой склад уключаюць Берасьце, Горадню і інш. Я бы замест &quot;уключаюць&quot; проста паставіў двухкроп’е. Акрамя таго, было б лягічней пералічваць найбуйнейшыя гарады паводле зьмяншэньня колькасьці насельніцтва (Гомель, Магілёў...).--[[Удзельнік:Lesnas ättling|Lesnas ättling]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Lesnas ättling|гутаркі]]) 13:33, 21 студзеня 2020 (+03)
::: Разьдзел «Гісторыя» непрапарцыйна вялікі параўнальна зь іншымі. Прапаную яго скараціць, дадаўшы новыя разьдзелы, прапанаваныя вышэй. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 13:54, 21 студзеня 2020 (+03)
::::Дадаў разьдзелы «Адукацыя», «Ахова здароўя», «Зьнешняя палітыка» і «Узброеныя сілы». Выдаліў падразьдзел «Гарады». Большасьць падразьдзелаў у артыкуле афіцыйным правапісам ня мае сэнсу праз адсутнасьць крыніцаў. Горай будзе, калі ў нас артыкул у меншай ступені адпавядацьме {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вікіпэдыя:Памер артыкула||en|Wikipedia:Article size}}, дзе «памер &gt; 100 Кбайт амаль пэўна мае быць падзелены». Ужо маем звыш 202 кілябайт. Што яшчэ варта паправіць?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 22:26, 21 студзеня 2020 (UTC+3)
:::::Дзякуй за дапаўненьне артыкула. Думаў, што яны бралі зь БелЭн, але цяпер параўноўваю з адпаведным артыкулам ([http://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html#Bielaruskaja_encyklapedyja.03.djvu_12 т. 3, с. 12]) і інфармацыя не супадае. Сапраўды, правяральнасьць пад пытаньнем. Дарэчы, я б усё ж дапоўніў артыкул зьвесткамі зь БелЭн: трохі дзіўна, што ў нас няма ніводнай спасылкі на яе. Разьдзелы ў БелЭн у параўнаньні з нашым артыкулам: 1) Дзяржаўны лад (у нас Палітычны лад), 2) Геалягічная будова і 3) Рэльеф (у нас няма, трохі інфармацыі ў прэамбуле разьдзелу «Геаграфія» — магчыма варта дапоўніць разьдзелам «Геалягічная будова і рэльеф», бо прынамсі артыкул [[:be:Рэльеф Беларусі]] у пэспэктыве можа зьявіцца), 4) Клімат (разьдзелу няма, а артыкул [[Клімат Беларусі|ёсьць]]), 5) Глебы (няма, а артыкул у прынцыпе можа зьявіцца [[:be:Глебы Беларусі]]), 6) Унутраныя воды (у нас Водныя багацьці), 7) Расьлінны сьвет і 8) Жывёльны сьвет (тут усё нармальна, дзеля сьцісласьці іх аб'ядноўваем), 9) Насельніцтва, 10) Гісторыя (дарэчы, там здаецца, таксама непрапарцыйна большая), 11) Палітычныя партыі, рухі і прафсаюзы (мяркую, што нам ня трэба, бо дэ-факта неактульна, нічога гэтага ўжо няма), 11) Прамысловасьць і 12) Сельская гаспадарка (у нас гэта, здаецца, у прэамбуле да разьдзелу «Эканоміка»), 13) Будаўніцтва (ня бачу сэнсу дадаваць, пагатоў інфармацыя састарэла), 14) Траспарт (мяркую, варта дадаць), 15) Сувязь (у нас значна большы разьдзел і, на маю думку, дзеля памянёнай сьцісласьці ёсьць сэнс пазбыцца падразьдзелаў «Тэлебачаньне» і «Пошта» як ня надта актуальных), 16) Гандаль і 17) Бытавое абслугоўваньне (мяркую, ня варта дадаваць, бо інфармацыя і форма яе падаваньня састарэлі), 18) Зьнешнеэканамічныя сувязі (у нас Зьнешняя палітыка), 19) Узброеныя сілы, 20) Ахова здароўя, 21) Фізычная культура і спорт (магчыма, ёсьць сэнс дадаць, бо гэта пазыцыянуецца амаль як нейкая адметнасьць), 22) Асьвета (у нас Адукацыя), 23) Культурна-асьветныя ўстановы (магчыма, ёсьць сэнс штосьці дадаць), 24) Друк, радыё, тэлебачаньне (магчыма, ёсьць сэнс у супольным разьдзеле «Мас-мэдыя»), 25) Навука (ня ведаю, ці ёсьць яна), далей 6 разьдзелаў 25) Літаратура, 26) Архітэктура, 27) Выяўленчае мастацтва, 28) Музыка, 29) Тэатар, 30) Кіно (у нас у адным «Мастацтва і літаратура» — ці не занадта сьцісла?). З таго, што ёсьць толькі ў нас — Кухня — можа, больш пасуе ад артыкула [[Беларусы]]? Увогуле, БелЭн як афіцыйная энцыкляпэдыя, выдадзеная па прыходзе да ўлады Лукашэнкі — не найлепшая крыніца, у гэтым пляне больш нэўтральнае падаваньне інфармацыі можа быць у ''Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995.— 799 с. ISBN 985-11-0026-9.'' як выдадзеным перад самым пачаткам антыбеларускага палітычнага ціску, але яго, здаецца, няма ў вольным доступе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:48, 22 студзеня 2020 (+03)

== Мінск Біларусь // Менск Беларусь ==
Беларусь (Бѣларусь with YAT) is the old name in Slavonic. If Мѣнскъ becomes Мінск, then Бѣларусь becomes Біларусь.
You have to be consistent. Writing Мінск without writing Білорусь makes no sense.
Those who write Беларусь must also then write Менск in both Russian and Belarusian..

--[[Спэцыяльныя:Унёсак/70.22.245.152|70.22.245.152]] 21:50, 19 лютага 2012 (FET)

== Менск ==
Менск (Мѣнск with YAT) is the old name in Slavonic. Мінск is the name in Belarusian, because in Belarusian ѣ YAT became і, due to pronunciation, while the correct Russian is Менск because in Russian ѣ YAT became е.  

In any case, the OFFICIAL form should be used, since this is a descriptive Encyclopedia and not an Encyclopedia of &quot;Belarus as certain political groups would like to be&quot;, as has been discussed in length in the English section.

Please stop changing Мінск into Менск. This is not the official form, and does not belong on the page.

: Name 'Менск' was used officially even in 20th century during Soviet period. See [[:Выява:Бугаёў. Буракі, бручка і рэпа ў полі.jpg|this book cover]] for example. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 12:58, 01.06.2006 (UTC)

Чаму Менск, калi Мiнск? Патлумачце, калi ласка. I &quot;Log in&quot;?[[Удзельнік:DimA|DimA]] 14:57, 20 Oct 2004 (UTC)

[http://www.livejournal.com/users/rydel23/215614.html Тлумачэньне]: &quot;Менск is the old local name. Мінск is a loan from Russian Mинск which in its turn is a loan from Polish Mińsk which in its turn is an incorrect translation/transliteration of Менск (maybe by the influence of Polish Mińsk Mazowiecki).&quot; --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 17:27, 20 Oct 2004 (UTC)

А дзе сьцяг?
--[[Удзельнік:B0rmann|B0rmann]] 21:31, 10 .03. 2005 (UTC)
: Спёрлі. У 1995-м. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 21:52, 10 .03. 2005 (UTC)

::што за сімволіка незарыгістрыраваная?--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 13:03, 21 .03. 2005 (UTC)

:: Прапаную перайменаваць артыкул у '''Беларусь (варыянт Monk)''', калі [[Удзельнік:Monk|Monk]] не выдасьць ваенную таямніцу пра дату прыняцьця законаў Рэспублікі Беларусь, якія зацьвердзяць гэтую дзяржаўную сымболіку. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:34, 22.03.2005 (UTC)

:::19 верасня 1991 г. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 07:07, 22.03.2005 (UTC)

::::А гімн? --[[Удзельнік:Red Winged Duck|Red_Winged_Duck]] 10:12, 22.03.2005 (UTC)

::::Няхай вікіпэдыст, які гэта зрабіў, перанясе Пагоню і бел-чырвона-белы ў асобны разьдзел гэтай старонкі (&quot;Папярэдняя дзяржаўная сымболіка&quot;, &quot;Дзяржаўная сымболіка 1991-1996&quot;, &quot;Гісторыя сымболікі&quot; ці нешта падобнае) і паставіць дзейны РБ (&quot;БССРаўскі&quot;) сьцяг і гімн на патрэбнае месца. Гэта ЭНЦЫКЛЯПЭДЫЯ, якая апісвае як ЁСЬЦЬ, а не сайт, які займаецца грамадзка-палітычнай дзейнасьцю і падманам наведнікаў. --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 13:36, 22.03.2005 (UTC)

:::::Цікавая ідэя - а давайце сапраўды пацешым душу, створым асобны артыкул [[Беларусь, якую мы хочам]] -''Валюта - беларускі талер'' ігд :) Канечне ж, гэта не энцыкляпэдычна, але ж былоб цікава... :) --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:37, 22.03.2005 (UTC)

:::::: Сапраўды, някепская ідэя. Асабліва, калі параўнаць праз N год з рэчаіснасьцю... --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 04:10, 23.03.2005 (UTC)

==Нацыянальны дэвіз==
А чаму «няма»?! А «Жыве Беларусь»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 13:19, 22.07.2005 (UTC)

: Ці гэты дэвіз афіцыйны ў сучаснай Рэспубліцы Беларусь? Нават, калі пісаць неафіцыйны, для якой часткі насельніцтва ён зьяўляецца нацыянальным? --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:47, 22.07.2005 (UTC)

:: Вядома, неафіцыйны. Але ці бывае нацыянальны дэвіз афіцыйным? Увогуле, што тады «нацыянальны дэвіз»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:03, 22.07.2005 (UTC)
::: Национальный девиз и девиз оппозиции разные вещи помойму. Паша.
:::: &quot;Жыве Беларусь&quot; -- па-руску &quot;Да здравствует Беларусь&quot;. Вы супраць? Чаму нікога не каробіць ад словаў &quot;Славься, Россия&quot;, &quot;Ще не вмерла Украіна&quot;, &quot;Ешчэ Польска не згінела&quot;, &quot;Вів ля Франс&quot; (дарэчы, поўная аналогія словам &quot;Жыве Беларусь&quot;), а падобны беларускі патрыятычны лозунг Вам не падабаецца? Ці з другога боку, гэты лёзунг лічыцца апазіцыйным таму, што афіцыйная ўлада супраць таго каб нашая краіна жыла, а апазіцыя за?
::::Карацей, я за даданне гэтага дэвіза.
::::Нарэшце рэшт можна дадаць абодва: &quot;Жыве Беларусь&quot; і &quot;За Беларусь&quot; і растлумачыць гісторыю іх з'яўлення. [[Удзельнік:Ізбірацель К.|Ізбірацель К.]] 19:28, 22 лютага 2007 (UTC)

==Пра нэўтральнасьць==
Як стасуецца з прынцыпам нэўтральнасьці наступнае:&lt;br&gt;
''А. Лукашэнка усталяваў рэжым асабістае ўлады, пабудаваны на рэпрэсіях супраць іншадумцаў, перасьледу незалежных сродкаў масавае інфармацыі, фальсыфікацыі вынікаў выбараў. На 2005 год рэжым Аляксандра Лукашэнкі лічыцца апошняй дыктатурай Эўропы.''?&lt;br&gt;Ня тое каб я быў фанатам ППРБ, але такое выказваньне мае выразна «антынэўтральную» афарбоўку. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:09, 22.07.2005 (UTC)

: Каб перад гэтымі словамі было ''Згодна пункту гледжаньня ...'' пра нэўтральнасьць яшчэ гаварыць магчыма. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:17, 22.07.2005 (UTC)

::Дык касаваць, ці хай той, хто пісаў, удакладніць? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:22, 22.07.2005 (UTC)

::: Лепей камусьці іншаму. На [[Удзельнік:Czalex|Czalex]]-а ў нэўтральнасьці лепей не спадзявацца :-) --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:26, 22.07.2005 (UTC)

:Проста ёсьць рэчы самі сабою зразумелыя - мы ж ня пішам &quot;''згодна пункту гледжаньня...'', Сталін быў крывавым тыранам&quot; ці &quot;''згодна пункту гледжаньня...'' Адольф Гітлер - адзін з найбольш адыёзных дыктатараў у гісторыі&quot;. У нашым выпадку можна, канечне, зьмякчыць фармулёўкі, зрабіць іх больш нэўтральнымі, меней эмацыйнымі - галоўнае, не замоўчваць факты.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:53, 22.07.2005 (UTC)

:: Катэгорыя «рэчы самі сабою зразумелыя» — вельмі суб'ектыўная. Для беларускай апазыцыі, Эўразьвязу ці ЗША (напрыклад «Акт аб дэмакратыі ў Беларусі») — гэта відавочна, а для афіцыйнага Менску (дый і Масквы) — не. Таму і трэба ўдакладняць. Замоўчваць факты, вядома, ня трэба. Але і дакладнасьць у фактах павінна быць. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:04, 23.07.2005 (UTC)

:: Выразы тыпу «крывавы тыран», «адыёзны дыктатар» лепш пакінуць дзяшовай публіцыстыцы, а не энцыкляпэдыі. Тым больш што параўнаньні Лукашэнкі з Гітлерам ці Сталіным, мякка кажучы, сумніўныя. А наконт таго, каб ''«не замоўчваць факты»'', дык лепей гэтыя факты і падаць, калі ёсьць. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 06:27, 25.07.2005 (UTC)

:: Совершенно согласен, в случае со Сталином и Гитлером эти факты доказаны, а вот в случаес с Лукашенко это только домыслы не более того. Уважаемые оппозиционеры не превращайте энциклопедию в агетационную статью, для этого есть множество других ресурсов. Паша.
: [http://www.livejournal.com/users/labas/271368.html?replyto=4588552 як пісаць нэўтральна] - некалькі заўваг (а можна і астатнія камэнты пачытаць) --[[Удзельнік:Zmila|ŹmiŁa]] 09:34, 26.07.2005 (UTC)

== Наконт артыкула Беларусь ==

Увогуле артыкул Беларусь зроблены дрэнна. Гэта ж павінен быць найлепш распрацаваны артыкул у энцыкляпэдыі. Павінен быць і нацыянальны вокліч. Ёсьць 'Жыве Беларусь' у польскай, рускай, украінскай, а ў беларускай 'няма'. Па-другое адразу побач з афіцыйна 'прынятай' сымболікай павінны быць гістарычныя сымбалі - гэта ж вольная! энцыкляпэдыя (як гаворыць надпіс). Усё залежыць ад хаценьня. Кажуць зусім нядаўна ў Нью-Ёрку, пасьля пратэстаў беларускіх дыпляматаў павесілі іхную ўлюбёную сымболіку. А дагэтуль вісеў бел-чырвона-белы сьцяг!

: Ніхто не перашкаджае. Зрабіце асобны разьдзел, як гэта зроблена ў [[:en:Belarus#Symbols from earlier history]]. У табліцы прынята зьмяшчаць '''афіцыйныя''' сымбалі. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 17:36, 20.08.2005 (UTC)

== З [[Абмеркаваньне шаблёну:Беларусь інфармацыя]] ==

Якую інфармацыю лепей указваць: афіцыйную ці неафіцыйную? Калі неафіцыйную, то трэба ўбраць «Мы, беларусы», калі афіцыйную — «Жыве Беларусь!» і назву на łacincy. У любым выпадку спалучэньне афіцыйнай і неафіцыйнай сымболікі выглядае нелягічным. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 02:49, 11 Dec 2004 (UTC)

Найбольшая этнічная меншасьць — расейцы (12%), пасьля іх ідуць украінцы (2,9%), немцы (2,1%), латышы (1,2%), габрэі (1%), цыганы (0,9%) палякі (0,6%).
З глузду вы паз'яжджалі, ці што? Адкуль вы падаставалі гэтыя лічбы, асабліва наконт латышоў, немцаў і палякаў?!

:: Выправіў паводле дадзеных МСіА РБ за 1999 год. --[[Удзельнік:MaximLitvin|MaximLitvin]] 17:32, 22.05.2006 (UTC)

==Дробныя заўвагі==
Паколькі матэрыял закрыты для рэдаґаваньня, прашу аўтара ўнесьці невялічкае выпраўленьне: у разьдзеле «Гарады» замест «Буйнейшыя гарады Беларусі акрамя Менску:» варта напісаць «Буйнейшыя гарады Беларусі пасьля абласных цэнтраў:».--[[Удзельнік:Jjauhien|Jjauhien]] 09:20, 4 красавіка 2007 (UTC)

: Здаецца абласныя цэнтры там пералічаныя, але, канешне, тэкст можна паляпшаць. Я зьняў абарону. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:57, 4 красавіка 2007 (UTC)


Заўвага наконт сэкцыі &quot;дзяржаўны лад&quot;, невялікія нестыкоўкі з тым што ёсьць --[[Удзельнік:HK-47|HK-47]] 21:28, 20 лютага 2012 (FET)

==Лічбы==

Адкуль бяруцца лічбы (СУП, насельніцтва і г.д.)? Ці падыходзіць для гэтага [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html CIA Factbook]?


== Цікаво ==
Культурний портал взаємостосунків: Білорусь - Україна http://dzvinkaxxv.narod.ru/bud/

Не цікаво, а цікава.  [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:19, 14 верасьня 2021 (+03)

== Палітычны строй ==
па сутнасці, Беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка, прэмьер - тыхнічная асоба, ён нічто не вырашае, яму не хапае паўнамоцтв, усе яны сканцантраваны ў руках прэзыдента

вось тое самае хацеў сказаць, беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка [[Удзельнік:zxz12|zxz12]] 12.03.2009 23:00

І ГЭТА НЯЙТРАЛЬНА? Пераўтварылі ўжо няйтральную энцыклапедыю ў апазіцыйна-прапагандысцкую і што яшчэ вам трэба??????--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 17:18, 12 красавіка 2009 (UTC)
: Магу адно сказаць: вашыя словы не нэўтральныя і вашыя рэдагаваньні таксама не нэўтральныя. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] 17:27, 12 красавіка 2009 (UTC)
:: А Вашыя?--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 12:52, 13 красавіка 2009 (UTC) PS. Ці ёсць у гэтай Вікіпедыі адзін не-апазіцыянер, акрамя мяне?

== Белоруссия ці Беларусь ==

[http://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Голосования/Именование_статей_о_географических_объектах У ру-вікі праводзіцца мерапрыемства], якую назву павінен мець (у тым ліку) артыкул пра Беларусь. На маю думку, г.з. &quot;разумный консерватизм&quot; пераможа там і на гэты раз, але, што не можа не ўражваць, лібералаў таксама ёсць :). --[[Удзельнік:Bunker by|Bunker by]] 10:30, 11 сьнежня 2007 (UTC)
: Можно Белоруссия, ведь завут же в России Испанию Испанией а не Эспаней, если так рассуждать, то придётся почти все геогр. названия менять.
: Необходимо привыкать к двум названиям, а не упирать на &quot;исконное&quot;. --[[Спэцыяльныя:Унёсак/93.84.71.148|93.84.71.148]] 14:23, 1 чэрвеня 2009 (UTC)
В России теперь Берег Слоновой Кости называю Кот-д'Ивуаром, Бирму - Мьянмой и т.д. и ничего, привыкли, не упираются в &quot;исконность названий&quot; и прочие отговорки. Тут вопрос не в сфере лингвистики, ИМХО. ;)

== Белорусская социал-демократическая Громада ==

http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9A_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E/27_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_2014#.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29_.E2.86.92_.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29

== Прэзыдэнт ==

З улікам таго, што адбываецца, я лічу, што і нам трэба адрэагаваць кіраўнікоў, бо юрыдычна прэзыдэнтам зьяўляецца [[Сьвятлана Ціханоўская]], а замест ураду —- [[Каардынацыйная рада (Беларусь)|КР]]. Пры гэты фактычна ўлада і дагэтуль знаходзіцца у Лукашэнкі. Пра гэтае трэба напісаць і ў артыкуле пра Лукашэнку. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 02:24, 21 верасьня 2020 (+03)

: Згодны з вамі, але юрыдычна прэзыдэнт легітымны да 4 ці 5 лістапада (дакладна не помню, папраўце + калі не запушчаны паскаральныя сыход працэдуры) альбо до псеўда-інаўгурацыі, у выпадку, калі яна пройдзе раней. --[[Удзельнік:Usqowmh|Usqowmh]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Usqowmh|гутаркі]]) 09:57, 21 верасьня 2020 (+03)
:: Сытуацыя такая, што былая ўлада сябе дыскрэдытавала і юрыдычна ўжо страціла сваю ўладу. Былы прэзыдэнт сам сказаў, што ў краіне законы больш ня дзейнічаюць. Вядома, калі б былая ўлада прызначыла дату інагурацыі, то гэтую дату можна б лічыць за афіцыйны пачатак нелегітымнасьці Лукашэнкі і легітымнасьці Ціханоўскай. Але даты няма. Таму фактычна мы маем адну юрыдычную ўладу і адну фактычную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:43, 21 верасьня 2020 (+03)
::: Мяне хіба трохі засмучвае, што сама Сьвятлана Ціханоўская не зусім пэўна заяўляе пра свой статус абранага прэзыдэнта (хоць зразумела, што яна ад пачатку пазыцыянавала сябе як часовага кіраўніка дзяржавы дзеля правядзеньня нармальных выбараў). Але я ня супраць, каб пазначыць яе прэзыдэнтам [[de jure]], хоць варта разумець, што ўся гэтая сытуацыя (у тым ліку і самі выбары) паўсталі штучна ў выніку сыстэматычнага беспакараннага парушэньня законаў Беларусі з боку Лукашэнкі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:31, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: Дарэчы, афіцыйная старонка ў Сьвятланы Ціханоўскай у Instagram называецца як prezident.sveta. Цікава, што ў Ангельскай Вікіпэдыі Сьвятлана Ціханоўская пазначаная як прэзыдэнт. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:42, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: А цяпер Лукашэнка [https://news.tut.by/economics/701482.html афіцыйна нелігітымны прэзыдэнт]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:38, 23 верасьня 2020 (+03)

== Сымболіка ў картцы ==

Пакуль вось такія навіны: [https://by.tribuna.com/chess/1089494656-samyj-krupnyj-mirovoj-shaxmatnyj-portal-chesscom-smenil-flag-dlya-igro.html Шахматный портал chess.com сменил флаг для игроков из Беларуси на бело-красно-белый]. Спадзяюся, тэма будзе мець шырэйшы працяг. У кожным разе зьмена сымболікі ў картцы артыкула павінна мець абгрунтаваньне ў падобным кірунку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:51, 29 верасьня 2020 (+03)
: Асабіста я лічу, што нэўтральны статус у дачыненьні да сымболікі пакуль яшчэ можна захаваць, але калі хтосьці ўжо зараз пачне дадаваць нацыянальны сьцяг і герб, то я толькі падтрымаю гэтыя дзеяньні. Што тычыцца сымболікі ў артыкуле, то яе можна прыбраць або дадаць нацыянальную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 15:20, 30 верасьня 2020 (+03)
* Да фармальнага абгрунтаваньня [[Вікіпэдыя:Форум#Што можа зрабіць Беларуская Вікіпэдыя ў бягучай сытуацыі?|плянаванага]] вяртаньня нацыянальных сымбаляў Беларускай дзяржавы з 1918 году (а не [[Рэжым Лукашэнкі|расейскага фашысцкага рэжыму]]) у картку артыкула: [https://www.svaboda.org/a/30845632.html Гістарычныя сымбалі цяпер — сымбалі большасьці] — ''Нефармальны рэфэрэндум у справе нацыянальнай сымболікі фактычна адбыўся.'' --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:28, 18 лістапада 2020 (+03)
**У артыкуле ідзецца пра афіцыйныя сымбалі дзяржавы Рэспубліка Беларусь. Імі дэ-факта застаюцца лукашэнкаўскія сымбалі. Можна аспрэчваць законнасьць гэтага, і можна ставіць адпаведныя зноскі. Ставіць іншыя сымбалі - гэта, на жаль, не энцыкляпэдычна.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
***У артыкуле вядзецца пра сымбалі дзяржавы беларускага народу - Беларусі. Для сымбаляў рэжыму Лукашэнкі ёсьць артыкул [[Рэжым Лукашэнкі]], зь якім ня варта блытаць краіну Беларусь. Пагатоў подпісы да сымболікі вядуць на старонкі неадназначнасьцяў з тлумачэньнямі і ў самім артыкуле ў адпаведным разьдзеле ўсё тлумачыцца і абгрунтоўваецца з спасылкамі на вартыя даверу крыніцы. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:02, 29 ліпеня 2021 (+03)
****Краіна Беларусь на дадзены момант знаходзіцца пад кантролем рэжыму Лукашэнкі. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі - лукашэнкаўскія. &quot;Дзяржава беларускага народу - Беларусь&quot; не зьяўляецца вызначаным паняцьцем (а БНР? а што наконт людзей, якія аспрэчваюць распад СССР?) і пагатоў ненавукова і некарэктна разважаць пра яе дзяржаўныя сымбалі. Гэта выдаваньне жаданьняў (якія я падзяляю) за рэчаіснасьць. Трэба альбо 1) пакінуць лукашэнкаўскія сымбалі, альбо 2) пакінуць абодва камплекта сымбаляў з спасылкамі на артыкулы з тлумачэньнем, альбо 3) прыбраць любыя сымбалі і пакінуць толькі спасылкі на артыкулы. Гэта было б карэктна --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:36, 30 ліпеня 2021 (+03)
*****&quot;Карэктнасьць&quot; - рэч адносная, якая ў нашым выпадку нідзе дакладна не прапісваецца. І што дакладна не карэктна і ненэўтральна (мякка кажучы, бо з праўнага гледзішча тут ужо, увогуле, штосьці вельмі блізкае да прапаганды сымболікі нацыстаў), дык гэта ўжываць без тлумачэньняў (а картка &quot;Краіна&quot; не дае тэхнічнай магчымасьці для зносак, некалькіх варыянтаў выявы або якіх іншых ускладненьняў) сымболіку, якая стваралася з адзінай мэтай - прынізіць беларусаў і пад якой беларусаў цынічна катуюць і забіваюць. Гэтага зьдзеку зь беларускага народу тут ня будзе, не марнуйце свой і мой час (лепей бы зьвярнулі ўвагу на чарговую атаку летувіскіх &quot;сяброў&quot; на беларускі нацыянальны герб [[:en:Talk:Pahonia#RFC: Pahonia]]). Пагатоў ёсьць [[Беларусь#Сымболіка]], [[Сымбалі Беларусі]], [[Сьцяг Беларусі]], [[Герб Беларусі]], [[Гімн Беларусі]], дзе прыводзяцца абодва варыянты з адпаведнымі тлумачэньнямі і такім чынам усё вышэй апісанае дакладна выконваецца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:33, 31 ліпеня 2021 (+03)

== Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула ==
1. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-факта прэзыдэнтам Беларусі. Тое, што яна на перакананьне многіх (і маё таксама) зьяўляецца дэ-факта пераможцам прэзыдэнцкіх выбараў, ня робіць яе дэ-юрэ прэзыдэнтам. Хаця б таму, што не былі абвешчаныя сапраўдныя вынікі выбараў і не была прынесеная прысяга. Можна хіба паставіць зноску з тлумачэньнем побач з дэ-факта прэзыдэнтам Лукашэнкам, але ня больш за тое.

2. Каардынацыйная рада пагатоў не зьяўляецца ўрадам Беларусі ні ў якой якасьці і ні зь якога пункту гледжаньня, у тым ліку сама сябе такой ня лічыць. Больш за тое, яна ўжо фактычна спыніла сваё існаваньне.

3. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі Рэспублікі Беларусь, пакуль улада застаецца захопленай Лукашэнкам, — чырвона-зялёны лукашэнкаўскі сьцяг і лукашэнкаўская эмблема. Побач зь імі можна паставіць вялікую зноску з тлумачэньнем наконт неадназначнасьці і спрэчнасьці «рэфэрэндуму» 1995 году. Максымум можна пакінуць поле для выявы пустым і толькі зрабіць зноскі на тлумачэньне. Ставіць Пагоню і БЧБ — гэта, на жаль, ісьці супраць рэчаіснасьці.

Такое рамантычнае хуліганства, якое не адлюстроўвае рэчаіснасьць, толькі псуе рэпутацыю беларускай вікіпэдыі і зьніжае давер да яе.
Больш за тое. Час, патрачаны на гэтыя бессэнсоўныя праўкі, можна было патраціць на напісаньне артыкула пра якога-небудзь палітвязьня, ці лукашэнкаўскага злачынцу, ці пра санкцыянаванае лукашэнкаўскае прадпрыемства. І гэта было б сапраўды важна і карысна. --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
: У артыкуле не сьцьвярджаецца, што Ціханоўская дэ-факта прэзыдэнт або прэзыдэнт без удакладненьняў. Тым ня менш пераможца апошніх выбараў — гэта абраны прэзыдэнт Беларусі (прынамсі часова — да прызначэньня новых нармальных выбараў). Меркаваньняў пра іншыя магчымыя шляхі вяртаньня да законнасьці ў краіне асабіста я не сустракаў. Магу хіба пагадзіцца пра КР, але гэтае пытаньне можна было хутка разьвязваць асобна. Што да сымболікі, то калі нацыянальная і адзіная законная дзяржаўная сымболіка для пэўных асобаў псуе рэпутацыю разьдзела, то мне шчыра кажучы абыякава на меркаваньне гэтых асобаў — яно нічога ня вартае з маральнага пункту гледжаньня. Прынамсі з нашага разьдзелу цяпер добра відаць іншым, што сытуацыя з сымболікай Беларусі зусім не адназначная. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:21, 29 ліпеня 2021 (+03)
: Згодны. Дэ-юрэ вынікі выбараў абвяшчае [[ЦВК Беларусі|ЦВК]], таму сьцьверджаньне пра Ціханоўскую-прэзыдэнта не адпавядае рэчаіснасьці. Іншая рэч, што ад часу захопу ўлады тут новымі адміністратарамі ў Вікіпэдыі шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці. Вось і цяпер, хутчэй за ўсё, абмеркаваньне скончыцца спасылкай на нейкія імі ўведзеныя правілы ды на тое, што яны прызналі Ціханоўскую прэзыдэнтам. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:32, 29 ліпеня 2021 (+03)
:: Няўжо ў Беларусі ад [[Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году|1996 году]] існуе легітымны ЦВК, які працуе ў адпаведнасьці з законамі краіны? І можна, калі ласка, поўны пералік гэтага ''шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці''? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 10:48, 29 ліпеня 2021 (+03)
::: У артыкуле чорным па белым напісана «Прэзыдэнт (de jure) — Сьвятлана Ціханоўская», што не адпавядае рэчаіснасьці. Яна не была абвешчаная пераможцам выбараў, не прыняла прысягу. А калі прыняць, што ў Беларусі няма легітымнага ЦВК, дык і законных выбараў у 2020 г не было, калі так разважаць. Гэта неабходна прыбраць, пакінуўшы пры Лукашэнку прыпіску «дэ факта» з спасылкай на тлумачэньне пра выбары 2020 г і незаконнасьць усіх выбараў ад 1996/1999 г.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:31, 30 ліпеня 2021 (+03)
:::: Пры адсутнасьці легітымных органаў улады аднаўленьне законнасьці ў краіне можа грунтавацца на артыкуле 3 Канстытуцыі Беларусі 1994 году. Адпаведна, беларускі народ сваім удзелам (пры умове высокай і ахвотнай яўкі) можа легітымізаваць нелегітымныя выбары (што і адбылося ў 2020 годзе). Ён жа баронячы свой цяпеп ужо даведзены [https://www.svaboda.org/amp/31359855.html] выбар легітымізуе абранага прэзыдэнта. Увогуле, існуе нямала [[ВП:КВД]], дзе Ціханоўская азначаецца як легітымны прэзыдэнт Беларусі (з апошняга [https://ru.espreso.tv/frensis-fukuyama-tikhanovskaya-gospozha-prezident-lukashenko-nado-uyti]). Адпаведна, аднаго толькі л. у картцы ня мусіць быць. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:07, 31 ліпеня 2021 (+03)
::::: Прыватнае меркаваньне Фрэнсіса Фукуямы не зьяўляецца крыніцай, вартай даверу. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-юрэ прэзыдэнтам Беларусі, бо няма афіцыйных вынікаў падліку галасоў, якія б пра гэта казалі, і не было інаўгурацыі. Так жа сама дэ-факта сьцягам Беларусі застаецца лукашэнкаўскі сьцяг (як дэ-факта сьцягам Аўганістана цяпер зьяўляецца сьцяг Талібана — гл. [https://en.wikipedia.org/wiki/Afghanistan ангельскую Вікіпэдыю])--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 00:08, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::: Вынікі падліку агучылі ў ліпені: [https://www.svaboda.org/a/31357852.html Паводле плятформы «Голос», Ціханоўская перамагла ў першым туры выбараў 9 жніўня 2020 году] ([https://www.svaboda.org/a/31359855.html Як «Голос» падлічыў, што Ціханоўская перамагла ў першым туры]). Перамога — гэта даведзены факт. Па гісторыі з Пагоняй, лічыць ангельскі разьдзел за хоць які ўзор — гэта нейкі асабіста не зразумелы мне ідыятызм (застаецца толькі дзівіцца, адкуль у пэўных беларусаў бярэцца такі ідыятызм — хіба ад «лучшэй в міре» савецкай, чытай расейскай каляніяльнай сыстэмы адукацыі?). Пагатоў у тым далёка не ўзорным разьдзеле на гэты момант прапануецца аддзяліць артыкул пра талібанскае ўтварэньне, што у нас ужо зроблена з артыкулам [[Рэжым Лукашэнкі]], дзе намаляваным «на каленцы» расейскім асаднікам паводле прынцыпу «чым горай — тым лепей» ды пагатоў яшчэ замазаным крывёю беларусаў сымбалям — пачэснае месца. Яшчэ раз паўтару — не марнуйце чужы час, асабіста мне ідыятызму апошнія чвэрць стагодзьдзя і бяз гэтага больш чым дастаткова. Нездаровага нацыянальнага мазахізму з папулярызацыяй сымбаляў-зьдзеку зь беларусаў тут ня будзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 01:21, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::::Артыкул дагэтуль працягвае адлюстроўваць чыісьці фантазіі, а не рэальны стан рэчаў. Ціханоўская - не прэзыдэнт Беларусі, у тым ліку дэ-факта. Вынікі плятформы &quot;Голос&quot; могуць служыць толькі ўскосным сьведчаньнем пра яе перамогу. Фактычнымі дзяржаўнымі сымбалямі Рэспублікі Беларусь зьяўляюцца сымбалі 1995 году, уведзеныя, паводле шматлікіх меркаваньняў, незаконна. '''Артыкул патрабуе неадкладнай перапрацоўкі для адпавяданьня стандартам Вікіпэдыі і элемэнтарным энцыкляпэдычным нормам''' [[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 09:56, 5 жніўня 2022 (+03)
::::::::Вашае зацятае змаганьне за прапаганду празь Беларускую Вікіпэдыю каляніяльнай акупацыйнай сымболікі, што паводле задумы яе стваральнікаў мае прыніжаць гонар і годнасьць беларусаў, яшчэ стане прадметам публічнага абмеркаваньня, але, на вашае шчасьце, прынамсі я пляную ўзьняць гэтае пытаньне публічна (праз мас-мэдыя і ўсе дасяжныя мне сродкі) не раней, чым скончыцца расейская акупацыя Беларусі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:18, 5 жніўня 2022 (+03) 

Калі вы бярэце сымболіку ў адпаведнасьці з канстытуцыяй 1994, то чаму ў адпаведнасьці з ёй не пішаце іншую форму кіраваньня і беларускую мову як адзіную дзяржаўную? [[Удзельнік:Femboy Pro|Femboy Pro]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Femboy Pro|гутаркі]]) 15:12, 29 студзеня 2022 (+03)
: Форма кіраваньня паводле Канстытуцыі 1994 году тая ж, што і цяпер. Што да дзяржаўнай мовы (з улікам таго, што паняцьці «афіцыйная мова» і «дзяржаўная мова» — гэта адное і тое ж), то тут заўвага слушная: дзяржаўнай [[De jure|дэ-юрэ]] застаецца беларуская мова, што тлумачылася ў [[Беларусь#Мовы]] і мусіць таксама адлюстроўвацца ва ўводзінах і картцы артыкула. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:24, 29 студзеня 2022 (+03)

== Крыніцы &gt; Жаралы ==

Жарало (рас.жерло, пол. źródło, укр. джерело) — агульнаславянскае слова, аднаго паходжаньня са словамі “жэрці” й “горла”. А паводле значэньня адпавядае расійскаму “источник”. Ян Станкевіч прапаноўваў ужываць і ў адцягненым значэньні: гістарычныя жаролы, а не гістарычныя крыніцы, гэтак больш дакладна, бо “крыніца” — рас. “родник”, “ключ”, а не “источник”. 

Беларусы, ня ведаючы паходжаньня слова “жарало”, масава ўжываюць “крыніца”. 
Жарало — абазначае пачатак, зыходнае месца. Тое ж самае, што й беларускае “крыніца” — месца, адкуль вада выцякае на паверхню зямлі. [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:17, 14 верасьня 2021 (+03)
: Ня ўсе прапановы Яна Станкевіча былі слушнымі і далёка ня ўсе яны прыжыліся нават у Беларускім замежжы. Штучнае (не гістарычнае) стварэньне сэмантычнага падзелу — ня мае цяпер сэнсу: ва ўкраінскай мове такога падзелу няма (беларускай «крыніцы» цалкам адпавядае ''джерело''), у польскай мове зноў такі няма падзелу — там гэтыя значэньні мае ''źródło''. Тым часам у беларускай мове «жарало» цяпер найперш ужываецца ў значэньні 'глыбокая адтуліна ў чымсьці' [https://www.skarnik.by/tsbm/22298], хоць значэньне 'крыніца' таксама фіксуецца (у Этымалягічнім слоўніку, некаторых слоўніках на [[Slounik.org]] [http://slounik.org/search?dict=&amp;search=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BE&amp;x=0&amp;y=0]). Тым часам у Гістарычным слоўніку даюцца прыклады на ''жерело'' як крыніцу, якія адпавядаюць водным крыніцам, што пацьвярджае адсутнасьць нейкага сэмантычнага падзелу. Пагатоў пошук у гугле паказвае, што «жаролы» — слова, увогуле, даволі рэдкае [https://www.google.com/search?q=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8B&amp;rlz=1C1CHBF_enBY850BY850&amp;sxsrf=AOaemvKM59NZg6iL7U2-gYEfqH4mkmJNrw:1631609849674&amp;ei=-WNAYfPLKM65kwW-u6aoCA&amp;start=70&amp;sa=N&amp;ved=2ahUKEwizrIGsjP7yAhXO3KQKHb6dCYU4WhDy0wN6BAgBEEM&amp;biw=1536&amp;bih=722] і большасьць вынікаў адпавядае менавіта значэньню 'адтуліна'. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:03, 14 верасьня 2021 (+03)
: {{Літаратура/Расейска-беларускі слоўнік|3}}, с. 186: «источник — крыніца, жыла». --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:57, 30 кастрычніка 2021 (+03)</text>
      <sha1>ig1dze86d6c5x3s3yle1ztnw0vznc7r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331400</id>
      <parentid>2331393</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула */ +</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63040" xml:space="preserve">{{Паведамленьне ДА|Беларусь|7 лютага 2020}}
{{Артыкул праекту Беларусь}}

=={{Перанесена з|Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня}}==
12 жніўня 2004‎ году [[Удзельнік:Rydel~be-x-oldwiki]] стварыў артыкул. Ад 25 верасьня 2014-га па 18 ліпеня 2015-га [[Удзельнік:Dymitr]] дапоўніў яго на 42 Кбайт да звыш 75 КБ, 7 верасьня 2015-га‎ [[Удзельнік:Liashko]] — на 64 КБ да звыш 140 КБ. 9 студзеня 2020 году ўзгадніў намінаваньне артыкула ў добрыя з асноўным аўтарам. Артыкул ёсьць 28-м найбольшым у Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія_старонкі]]). Грунтуецца на 39 крыніцах, зь якіх 4 дадаў сам у 2013-2014 гадах. Мае памер звыш 145 кілябайт, што большы за абраныя артыкулы па-ангельску, румынску і харвацку. Зьмяшчае ўводзіны, па 27 разьдзелаў і вольных выяваў, 6 шаблёнаў, інтэрвікі, катэгорыю і вонкавыя спасылкі. Што варта дадаць перад вылучэньнем артыкула ў добрыя? ([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 19:42, 9 студзеня 2020 (UTC+3)
: Вельмі добра, што гэты артыкул дапаўняецца і дапрацоўваецца. Сапраўды, яго варта давесьці да добрага статусу. Пакуль маю дзьве заўвагі: 1) на мапе ў картцы ёсьць артаграфічная памылка &quot;Полацк&quot; замест Полацак. Таксама варта замяніць подпісы &quot;Гародня&quot; і &quot;Дзяржынская гара&quot; на Горадня і Сьвятая гара ў адпаведнасьці з назвамі артыкулаў. 2) Сьцьверджаньне &quot;Да XX стагодзьдзя землі сучаснай Беларусі ўваходзілі ў склад розных краінаў, як то Полацкае княства, Вялікае княства Літоўскае, Рэч Паспалітая, Польшча і Расейская імпэрыя&quot; не адпавядае [[ВП:НПГ]], бо ўраўновае беларускія і не беларускія дзяржавы і, увогуле, прыніжае гісторыю дзяржаўнасьці беларускага народу, якая нібыта пачалася толькі ў 1918 годзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 06:02, 12 студзеня 2020 (+03)
: Сэкцыя «[[Беларусь#Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)|Рэспубліка Сярэдняя Літва (1920—1922)]]» патрабуе выпраўленьня артаграфіі.
: Сэкцыя «[[Беларусь#Эканоміка|Эканоміка]]» патрабуе абнаўленьня. Цяпер зь яе можна даведацца, што «сярэдні заробак  6 млн рублёў», два абзацы разьдзелу ўвогуле без спасылак на крыніцы (з улікам непрацоўнай спасылкі на МЗС РБ), астатняя крыніца датаваная 2015 рокам. У падразьдзеле «[[Беларусь#Фінансы|Фінансы]]» гісторыя таксама скончылася на [[Дэвальвацыя беларускага рубля|валютным крызісе]] і прагнозе (sic!) на 2015 рок. Дэнамінацыі і {{Падказка|BYN|новага беларускага рубля}} адпаведна не існуе ў прыродзе.
: [[Беларусь#Насельніцтва|Лік насельніцтва Беларусі]] пасьля 2015 року [[Перапіс насельніцтва Беларусі (2019)|не вызначалі]].
: [[Беларусь#Кухня|Беларуская кухня]] не падмацаваная крыніцамі. І лепей намагацца пазьбягаць размытых выразаў кшталту «[[ВП:Словы-паразыты|апошнім часам]]».
: [[Беларусь#Тэлекамунікацыйная сыстэма|Тэлекамунікацыйная сыстэма]] — навошта ўвогуле тут гэты разьдзел з двух сказаў і зьвесткамі 11-гадовай даўніны без крыніцаў?
: Багата ў якіх разьдзелах бракуе крыніцаў. Выправіць артаграфію, пунктуацыю. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:23, 13 студзеня 2020 (+03)
::Вялікі дзякуй за прапановы. Дадаў 17 крыніцаў і 3 падразьдзелы на іх падставе. Замяніў выяву мапы і пашырыў гістарычную частку ўводзінаў. Выправіў артаграфію і абнавіў разьдзел «Эканоміка» і падразьдзел «Фінансы». Падмацаваў крыніцамі падразьдзел «Кухня» і разьдзел «Сувязь». 18 студзеня 2018 году [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 5 [http://www.belstat.gov.by/upload-belstat/upload-belstat-word/Respondent/post_5_18.01.2018.docx «Аб зацьвярджэньні каляндарнага пляну мерапрымстваў па падрыхтоўцы і правядзеньні перапісу насельніцтва Рэспублікі Беларусь 2019 году»] (рас.), паводле якой «публікацыя вынікаў перапісу ...  2020–2021 гг.» Ці ёсьць яшчэ прапановы і ўдакладненьні па дапрацоўцы артыкула ў добрыя?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 11:03, 18 студзеня 2020 (UTC+3)
::: Стала лепей, дзякуй. Геаграфію (дарэчы, ці ёсьць сэнс у падразьдзеле «гарады», прынамсі ў яго цяперашнім выглядзе?), культуру, насельніцтва і эканоміку, на маю думку, варта было б дапоўніць хаця б паводле [[:be:Беларусь|артыкула ў афіцыйным разьдзеле]] (а лепей паводле якой энцыкляпэдыі — той жа Беларускай энцыкляпэдыі), іначай наш добры артыкул будзе выглядаць горай за іхны звычайны. Апроч таго, бракуе разьдзелаў пра ўзброеныя сілы, замежную палітыку і міжнародную супрацу, адукацыю, ахову здароўя і навуку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:06, 18 студзеня 2020 (+03)
:::: Неяк не падабаецца мне сказ &quot;іншыя буйныя гарады ўключаюць Берасьце...&quot; — атрымліваецца, што ''нейкія'' там гарады ў свой склад уключаюць Берасьце, Горадню і інш. Я бы замест &quot;уключаюць&quot; проста паставіў двухкроп’е. Акрамя таго, было б лягічней пералічваць найбуйнейшыя гарады паводле зьмяншэньня колькасьці насельніцтва (Гомель, Магілёў...).--[[Удзельнік:Lesnas ättling|Lesnas ättling]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Lesnas ättling|гутаркі]]) 13:33, 21 студзеня 2020 (+03)
::: Разьдзел «Гісторыя» непрапарцыйна вялікі параўнальна зь іншымі. Прапаную яго скараціць, дадаўшы новыя разьдзелы, прапанаваныя вышэй. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 13:54, 21 студзеня 2020 (+03)
::::Дадаў разьдзелы «Адукацыя», «Ахова здароўя», «Зьнешняя палітыка» і «Узброеныя сілы». Выдаліў падразьдзел «Гарады». Большасьць падразьдзелаў у артыкуле афіцыйным правапісам ня мае сэнсу праз адсутнасьць крыніцаў. Горай будзе, калі ў нас артыкул у меншай ступені адпавядацьме {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вікіпэдыя:Памер артыкула||en|Wikipedia:Article size}}, дзе «памер &gt; 100 Кбайт амаль пэўна мае быць падзелены». Ужо маем звыш 202 кілябайт. Што яшчэ варта паправіць?([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])--[[Удзельнік:W]] 22:26, 21 студзеня 2020 (UTC+3)
:::::Дзякуй за дапаўненьне артыкула. Думаў, што яны бралі зь БелЭн, але цяпер параўноўваю з адпаведным артыкулам ([http://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html#Bielaruskaja_encyklapedyja.03.djvu_12 т. 3, с. 12]) і інфармацыя не супадае. Сапраўды, правяральнасьць пад пытаньнем. Дарэчы, я б усё ж дапоўніў артыкул зьвесткамі зь БелЭн: трохі дзіўна, што ў нас няма ніводнай спасылкі на яе. Разьдзелы ў БелЭн у параўнаньні з нашым артыкулам: 1) Дзяржаўны лад (у нас Палітычны лад), 2) Геалягічная будова і 3) Рэльеф (у нас няма, трохі інфармацыі ў прэамбуле разьдзелу «Геаграфія» — магчыма варта дапоўніць разьдзелам «Геалягічная будова і рэльеф», бо прынамсі артыкул [[:be:Рэльеф Беларусі]] у пэспэктыве можа зьявіцца), 4) Клімат (разьдзелу няма, а артыкул [[Клімат Беларусі|ёсьць]]), 5) Глебы (няма, а артыкул у прынцыпе можа зьявіцца [[:be:Глебы Беларусі]]), 6) Унутраныя воды (у нас Водныя багацьці), 7) Расьлінны сьвет і 8) Жывёльны сьвет (тут усё нармальна, дзеля сьцісласьці іх аб'ядноўваем), 9) Насельніцтва, 10) Гісторыя (дарэчы, там здаецца, таксама непрапарцыйна большая), 11) Палітычныя партыі, рухі і прафсаюзы (мяркую, што нам ня трэба, бо дэ-факта неактульна, нічога гэтага ўжо няма), 11) Прамысловасьць і 12) Сельская гаспадарка (у нас гэта, здаецца, у прэамбуле да разьдзелу «Эканоміка»), 13) Будаўніцтва (ня бачу сэнсу дадаваць, пагатоў інфармацыя састарэла), 14) Траспарт (мяркую, варта дадаць), 15) Сувязь (у нас значна большы разьдзел і, на маю думку, дзеля памянёнай сьцісласьці ёсьць сэнс пазбыцца падразьдзелаў «Тэлебачаньне» і «Пошта» як ня надта актуальных), 16) Гандаль і 17) Бытавое абслугоўваньне (мяркую, ня варта дадаваць, бо інфармацыя і форма яе падаваньня састарэлі), 18) Зьнешнеэканамічныя сувязі (у нас Зьнешняя палітыка), 19) Узброеныя сілы, 20) Ахова здароўя, 21) Фізычная культура і спорт (магчыма, ёсьць сэнс дадаць, бо гэта пазыцыянуецца амаль як нейкая адметнасьць), 22) Асьвета (у нас Адукацыя), 23) Культурна-асьветныя ўстановы (магчыма, ёсьць сэнс штосьці дадаць), 24) Друк, радыё, тэлебачаньне (магчыма, ёсьць сэнс у супольным разьдзеле «Мас-мэдыя»), 25) Навука (ня ведаю, ці ёсьць яна), далей 6 разьдзелаў 25) Літаратура, 26) Архітэктура, 27) Выяўленчае мастацтва, 28) Музыка, 29) Тэатар, 30) Кіно (у нас у адным «Мастацтва і літаратура» — ці не занадта сьцісла?). З таго, што ёсьць толькі ў нас — Кухня — можа, больш пасуе ад артыкула [[Беларусы]]? Увогуле, БелЭн як афіцыйная энцыкляпэдыя, выдадзеная па прыходзе да ўлады Лукашэнкі — не найлепшая крыніца, у гэтым пляне больш нэўтральнае падаваньне інфармацыі можа быць у ''Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995.— 799 с. ISBN 985-11-0026-9.'' як выдадзеным перад самым пачаткам антыбеларускага палітычнага ціску, але яго, здаецца, няма ў вольным доступе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:48, 22 студзеня 2020 (+03)

== Мінск Біларусь // Менск Беларусь ==
Беларусь (Бѣларусь with YAT) is the old name in Slavonic. If Мѣнскъ becomes Мінск, then Бѣларусь becomes Біларусь.
You have to be consistent. Writing Мінск without writing Білорусь makes no sense.
Those who write Беларусь must also then write Менск in both Russian and Belarusian..

--[[Спэцыяльныя:Унёсак/70.22.245.152|70.22.245.152]] 21:50, 19 лютага 2012 (FET)

== Менск ==
Менск (Мѣнск with YAT) is the old name in Slavonic. Мінск is the name in Belarusian, because in Belarusian ѣ YAT became і, due to pronunciation, while the correct Russian is Менск because in Russian ѣ YAT became е.  

In any case, the OFFICIAL form should be used, since this is a descriptive Encyclopedia and not an Encyclopedia of &quot;Belarus as certain political groups would like to be&quot;, as has been discussed in length in the English section.

Please stop changing Мінск into Менск. This is not the official form, and does not belong on the page.

: Name 'Менск' was used officially even in 20th century during Soviet period. See [[:Выява:Бугаёў. Буракі, бручка і рэпа ў полі.jpg|this book cover]] for example. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 12:58, 01.06.2006 (UTC)

Чаму Менск, калi Мiнск? Патлумачце, калi ласка. I &quot;Log in&quot;?[[Удзельнік:DimA|DimA]] 14:57, 20 Oct 2004 (UTC)

[http://www.livejournal.com/users/rydel23/215614.html Тлумачэньне]: &quot;Менск is the old local name. Мінск is a loan from Russian Mинск which in its turn is a loan from Polish Mińsk which in its turn is an incorrect translation/transliteration of Менск (maybe by the influence of Polish Mińsk Mazowiecki).&quot; --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 17:27, 20 Oct 2004 (UTC)

А дзе сьцяг?
--[[Удзельнік:B0rmann|B0rmann]] 21:31, 10 .03. 2005 (UTC)
: Спёрлі. У 1995-м. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 21:52, 10 .03. 2005 (UTC)

::што за сімволіка незарыгістрыраваная?--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 13:03, 21 .03. 2005 (UTC)

:: Прапаную перайменаваць артыкул у '''Беларусь (варыянт Monk)''', калі [[Удзельнік:Monk|Monk]] не выдасьць ваенную таямніцу пра дату прыняцьця законаў Рэспублікі Беларусь, якія зацьвердзяць гэтую дзяржаўную сымболіку. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:34, 22.03.2005 (UTC)

:::19 верасня 1991 г. --[[Удзельнік:Monk|Monk]] 07:07, 22.03.2005 (UTC)

::::А гімн? --[[Удзельнік:Red Winged Duck|Red_Winged_Duck]] 10:12, 22.03.2005 (UTC)

::::Няхай вікіпэдыст, які гэта зрабіў, перанясе Пагоню і бел-чырвона-белы ў асобны разьдзел гэтай старонкі (&quot;Папярэдняя дзяржаўная сымболіка&quot;, &quot;Дзяржаўная сымболіка 1991-1996&quot;, &quot;Гісторыя сымболікі&quot; ці нешта падобнае) і паставіць дзейны РБ (&quot;БССРаўскі&quot;) сьцяг і гімн на патрэбнае месца. Гэта ЭНЦЫКЛЯПЭДЫЯ, якая апісвае як ЁСЬЦЬ, а не сайт, які займаецца грамадзка-палітычнай дзейнасьцю і падманам наведнікаў. --[[Удзельнік:Rydel|Rydel]] 13:36, 22.03.2005 (UTC)

:::::Цікавая ідэя - а давайце сапраўды пацешым душу, створым асобны артыкул [[Беларусь, якую мы хочам]] -''Валюта - беларускі талер'' ігд :) Канечне ж, гэта не энцыкляпэдычна, але ж былоб цікава... :) --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:37, 22.03.2005 (UTC)

:::::: Сапраўды, някепская ідэя. Асабліва, калі параўнаць праз N год з рэчаіснасьцю... --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 04:10, 23.03.2005 (UTC)

==Нацыянальны дэвіз==
А чаму «няма»?! А «Жыве Беларусь»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 13:19, 22.07.2005 (UTC)

: Ці гэты дэвіз афіцыйны ў сучаснай Рэспубліцы Беларусь? Нават, калі пісаць неафіцыйны, для якой часткі насельніцтва ён зьяўляецца нацыянальным? --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:47, 22.07.2005 (UTC)

:: Вядома, неафіцыйны. Але ці бывае нацыянальны дэвіз афіцыйным? Увогуле, што тады «нацыянальны дэвіз»? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:03, 22.07.2005 (UTC)
::: Национальный девиз и девиз оппозиции разные вещи помойму. Паша.
:::: &quot;Жыве Беларусь&quot; -- па-руску &quot;Да здравствует Беларусь&quot;. Вы супраць? Чаму нікога не каробіць ад словаў &quot;Славься, Россия&quot;, &quot;Ще не вмерла Украіна&quot;, &quot;Ешчэ Польска не згінела&quot;, &quot;Вів ля Франс&quot; (дарэчы, поўная аналогія словам &quot;Жыве Беларусь&quot;), а падобны беларускі патрыятычны лозунг Вам не падабаецца? Ці з другога боку, гэты лёзунг лічыцца апазіцыйным таму, што афіцыйная ўлада супраць таго каб нашая краіна жыла, а апазіцыя за?
::::Карацей, я за даданне гэтага дэвіза.
::::Нарэшце рэшт можна дадаць абодва: &quot;Жыве Беларусь&quot; і &quot;За Беларусь&quot; і растлумачыць гісторыю іх з'яўлення. [[Удзельнік:Ізбірацель К.|Ізбірацель К.]] 19:28, 22 лютага 2007 (UTC)

==Пра нэўтральнасьць==
Як стасуецца з прынцыпам нэўтральнасьці наступнае:&lt;br&gt;
''А. Лукашэнка усталяваў рэжым асабістае ўлады, пабудаваны на рэпрэсіях супраць іншадумцаў, перасьледу незалежных сродкаў масавае інфармацыі, фальсыфікацыі вынікаў выбараў. На 2005 год рэжым Аляксандра Лукашэнкі лічыцца апошняй дыктатурай Эўропы.''?&lt;br&gt;Ня тое каб я быў фанатам ППРБ, але такое выказваньне мае выразна «антынэўтральную» афарбоўку. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:09, 22.07.2005 (UTC)

: Каб перад гэтымі словамі было ''Згодна пункту гледжаньня ...'' пра нэўтральнасьць яшчэ гаварыць магчыма. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:17, 22.07.2005 (UTC)

::Дык касаваць, ці хай той, хто пісаў, удакладніць? --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 14:22, 22.07.2005 (UTC)

::: Лепей камусьці іншаму. На [[Удзельнік:Czalex|Czalex]]-а ў нэўтральнасьці лепей не спадзявацца :-) --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 14:26, 22.07.2005 (UTC)

:Проста ёсьць рэчы самі сабою зразумелыя - мы ж ня пішам &quot;''згодна пункту гледжаньня...'', Сталін быў крывавым тыранам&quot; ці &quot;''згодна пункту гледжаньня...'' Адольф Гітлер - адзін з найбольш адыёзных дыктатараў у гісторыі&quot;. У нашым выпадку можна, канечне, зьмякчыць фармулёўкі, зрабіць іх больш нэўтральнымі, меней эмацыйнымі - галоўнае, не замоўчваць факты.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] 18:53, 22.07.2005 (UTC)

:: Катэгорыя «рэчы самі сабою зразумелыя» — вельмі суб'ектыўная. Для беларускай апазыцыі, Эўразьвязу ці ЗША (напрыклад «Акт аб дэмакратыі ў Беларусі») — гэта відавочна, а для афіцыйнага Менску (дый і Масквы) — не. Таму і трэба ўдакладняць. Замоўчваць факты, вядома, ня трэба. Але і дакладнасьць у фактах павінна быць. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 03:04, 23.07.2005 (UTC)

:: Выразы тыпу «крывавы тыран», «адыёзны дыктатар» лепш пакінуць дзяшовай публіцыстыцы, а не энцыкляпэдыі. Тым больш што параўнаньні Лукашэнкі з Гітлерам ці Сталіным, мякка кажучы, сумніўныя. А наконт таго, каб ''«не замоўчваць факты»'', дык лепей гэтыя факты і падаць, калі ёсьць. --[[Удзельнік:Gabix|Gabix]] 06:27, 25.07.2005 (UTC)

:: Совершенно согласен, в случае со Сталином и Гитлером эти факты доказаны, а вот в случаес с Лукашенко это только домыслы не более того. Уважаемые оппозиционеры не превращайте энциклопедию в агетационную статью, для этого есть множество других ресурсов. Паша.
: [http://www.livejournal.com/users/labas/271368.html?replyto=4588552 як пісаць нэўтральна] - некалькі заўваг (а можна і астатнія камэнты пачытаць) --[[Удзельнік:Zmila|ŹmiŁa]] 09:34, 26.07.2005 (UTC)

== Наконт артыкула Беларусь ==

Увогуле артыкул Беларусь зроблены дрэнна. Гэта ж павінен быць найлепш распрацаваны артыкул у энцыкляпэдыі. Павінен быць і нацыянальны вокліч. Ёсьць 'Жыве Беларусь' у польскай, рускай, украінскай, а ў беларускай 'няма'. Па-другое адразу побач з афіцыйна 'прынятай' сымболікай павінны быць гістарычныя сымбалі - гэта ж вольная! энцыкляпэдыя (як гаворыць надпіс). Усё залежыць ад хаценьня. Кажуць зусім нядаўна ў Нью-Ёрку, пасьля пратэстаў беларускіх дыпляматаў павесілі іхную ўлюбёную сымболіку. А дагэтуль вісеў бел-чырвона-белы сьцяг!

: Ніхто не перашкаджае. Зрабіце асобны разьдзел, як гэта зроблена ў [[:en:Belarus#Symbols from earlier history]]. У табліцы прынята зьмяшчаць '''афіцыйныя''' сымбалі. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 17:36, 20.08.2005 (UTC)

== З [[Абмеркаваньне шаблёну:Беларусь інфармацыя]] ==

Якую інфармацыю лепей указваць: афіцыйную ці неафіцыйную? Калі неафіцыйную, то трэба ўбраць «Мы, беларусы», калі афіцыйную — «Жыве Беларусь!» і назву на łacincy. У любым выпадку спалучэньне афіцыйнай і неафіцыйнай сымболікі выглядае нелягічным. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 02:49, 11 Dec 2004 (UTC)

Найбольшая этнічная меншасьць — расейцы (12%), пасьля іх ідуць украінцы (2,9%), немцы (2,1%), латышы (1,2%), габрэі (1%), цыганы (0,9%) палякі (0,6%).
З глузду вы паз'яжджалі, ці што? Адкуль вы падаставалі гэтыя лічбы, асабліва наконт латышоў, немцаў і палякаў?!

:: Выправіў паводле дадзеных МСіА РБ за 1999 год. --[[Удзельнік:MaximLitvin|MaximLitvin]] 17:32, 22.05.2006 (UTC)

==Дробныя заўвагі==
Паколькі матэрыял закрыты для рэдаґаваньня, прашу аўтара ўнесьці невялічкае выпраўленьне: у разьдзеле «Гарады» замест «Буйнейшыя гарады Беларусі акрамя Менску:» варта напісаць «Буйнейшыя гарады Беларусі пасьля абласных цэнтраў:».--[[Удзельнік:Jjauhien|Jjauhien]] 09:20, 4 красавіка 2007 (UTC)

: Здаецца абласныя цэнтры там пералічаныя, але, канешне, тэкст можна паляпшаць. Я зьняў абарону. --[[Удзельнік:EugeneZelenko|EugeneZelenko]] 13:57, 4 красавіка 2007 (UTC)


Заўвага наконт сэкцыі &quot;дзяржаўны лад&quot;, невялікія нестыкоўкі з тым што ёсьць --[[Удзельнік:HK-47|HK-47]] 21:28, 20 лютага 2012 (FET)

==Лічбы==

Адкуль бяруцца лічбы (СУП, насельніцтва і г.д.)? Ці падыходзіць для гэтага [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html CIA Factbook]?


== Цікаво ==
Культурний портал взаємостосунків: Білорусь - Україна http://dzvinkaxxv.narod.ru/bud/

Не цікаво, а цікава.  [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:19, 14 верасьня 2021 (+03)

== Палітычны строй ==
па сутнасці, Беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка, прэмьер - тыхнічная асоба, ён нічто не вырашае, яму не хапае паўнамоцтв, усе яны сканцантраваны ў руках прэзыдента

вось тое самае хацеў сказаць, беларусь гэта супэр прэзыдэнцкая рэспубліка [[Удзельнік:zxz12|zxz12]] 12.03.2009 23:00

І ГЭТА НЯЙТРАЛЬНА? Пераўтварылі ўжо няйтральную энцыклапедыю ў апазіцыйна-прапагандысцкую і што яшчэ вам трэба??????--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 17:18, 12 красавіка 2009 (UTC)
: Магу адно сказаць: вашыя словы не нэўтральныя і вашыя рэдагаваньні таксама не нэўтральныя. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] 17:27, 12 красавіка 2009 (UTC)
:: А Вашыя?--[[Удзельнік:Carv Tine Ber|Carv Tine Ber]] 12:52, 13 красавіка 2009 (UTC) PS. Ці ёсць у гэтай Вікіпедыі адзін не-апазіцыянер, акрамя мяне?

== Белоруссия ці Беларусь ==

[http://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Голосования/Именование_статей_о_географических_объектах У ру-вікі праводзіцца мерапрыемства], якую назву павінен мець (у тым ліку) артыкул пра Беларусь. На маю думку, г.з. &quot;разумный консерватизм&quot; пераможа там і на гэты раз, але, што не можа не ўражваць, лібералаў таксама ёсць :). --[[Удзельнік:Bunker by|Bunker by]] 10:30, 11 сьнежня 2007 (UTC)
: Можно Белоруссия, ведь завут же в России Испанию Испанией а не Эспаней, если так рассуждать, то придётся почти все геогр. названия менять.
: Необходимо привыкать к двум названиям, а не упирать на &quot;исконное&quot;. --[[Спэцыяльныя:Унёсак/93.84.71.148|93.84.71.148]] 14:23, 1 чэрвеня 2009 (UTC)
В России теперь Берег Слоновой Кости называю Кот-д'Ивуаром, Бирму - Мьянмой и т.д. и ничего, привыкли, не упираются в &quot;исконность названий&quot; и прочие отговорки. Тут вопрос не в сфере лингвистики, ИМХО. ;)

== Белорусская социал-демократическая Громада ==

http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9A_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E/27_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_2014#.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29_.E2.86.92_.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D1.80.D1.83.D1.81.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D1.86.D0.B8.D0.B0.D0.BB-.D0.B4.D0.B5.D0.BC.D0.BE.D0.BA.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.8F_.28.D0.93.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D0.B0.29

== Прэзыдэнт ==

З улікам таго, што адбываецца, я лічу, што і нам трэба адрэагаваць кіраўнікоў, бо юрыдычна прэзыдэнтам зьяўляецца [[Сьвятлана Ціханоўская]], а замест ураду —- [[Каардынацыйная рада (Беларусь)|КР]]. Пры гэты фактычна ўлада і дагэтуль знаходзіцца у Лукашэнкі. Пра гэтае трэба напісаць і ў артыкуле пра Лукашэнку. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 02:24, 21 верасьня 2020 (+03)

: Згодны з вамі, але юрыдычна прэзыдэнт легітымны да 4 ці 5 лістапада (дакладна не помню, папраўце + калі не запушчаны паскаральныя сыход працэдуры) альбо до псеўда-інаўгурацыі, у выпадку, калі яна пройдзе раней. --[[Удзельнік:Usqowmh|Usqowmh]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Usqowmh|гутаркі]]) 09:57, 21 верасьня 2020 (+03)
:: Сытуацыя такая, што былая ўлада сябе дыскрэдытавала і юрыдычна ўжо страціла сваю ўладу. Былы прэзыдэнт сам сказаў, што ў краіне законы больш ня дзейнічаюць. Вядома, калі б былая ўлада прызначыла дату інагурацыі, то гэтую дату можна б лічыць за афіцыйны пачатак нелегітымнасьці Лукашэнкі і легітымнасьці Ціханоўскай. Але даты няма. Таму фактычна мы маем адну юрыдычную ўладу і адну фактычную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:43, 21 верасьня 2020 (+03)
::: Мяне хіба трохі засмучвае, што сама Сьвятлана Ціханоўская не зусім пэўна заяўляе пра свой статус абранага прэзыдэнта (хоць зразумела, што яна ад пачатку пазыцыянавала сябе як часовага кіраўніка дзяржавы дзеля правядзеньня нармальных выбараў). Але я ня супраць, каб пазначыць яе прэзыдэнтам [[de jure]], хоць варта разумець, што ўся гэтая сытуацыя (у тым ліку і самі выбары) паўсталі штучна ў выніку сыстэматычнага беспакараннага парушэньня законаў Беларусі з боку Лукашэнкі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:31, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: Дарэчы, афіцыйная старонка ў Сьвятланы Ціханоўскай у Instagram называецца як prezident.sveta. Цікава, што ў Ангельскай Вікіпэдыі Сьвятлана Ціханоўская пазначаная як прэзыдэнт. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:42, 21 верасьня 2020 (+03)
:::: А цяпер Лукашэнка [https://news.tut.by/economics/701482.html афіцыйна нелігітымны прэзыдэнт]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 12:38, 23 верасьня 2020 (+03)

== Сымболіка ў картцы ==

Пакуль вось такія навіны: [https://by.tribuna.com/chess/1089494656-samyj-krupnyj-mirovoj-shaxmatnyj-portal-chesscom-smenil-flag-dlya-igro.html Шахматный портал chess.com сменил флаг для игроков из Беларуси на бело-красно-белый]. Спадзяюся, тэма будзе мець шырэйшы працяг. У кожным разе зьмена сымболікі ў картцы артыкула павінна мець абгрунтаваньне ў падобным кірунку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:51, 29 верасьня 2020 (+03)
: Асабіста я лічу, што нэўтральны статус у дачыненьні да сымболікі пакуль яшчэ можна захаваць, але калі хтосьці ўжо зараз пачне дадаваць нацыянальны сьцяг і герб, то я толькі падтрымаю гэтыя дзеяньні. Што тычыцца сымболікі ў артыкуле, то яе можна прыбраць або дадаць нацыянальную. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 15:20, 30 верасьня 2020 (+03)
* Да фармальнага абгрунтаваньня [[Вікіпэдыя:Форум#Што можа зрабіць Беларуская Вікіпэдыя ў бягучай сытуацыі?|плянаванага]] вяртаньня нацыянальных сымбаляў Беларускай дзяржавы з 1918 году (а не [[Рэжым Лукашэнкі|расейскага фашысцкага рэжыму]]) у картку артыкула: [https://www.svaboda.org/a/30845632.html Гістарычныя сымбалі цяпер — сымбалі большасьці] — ''Нефармальны рэфэрэндум у справе нацыянальнай сымболікі фактычна адбыўся.'' --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:28, 18 лістапада 2020 (+03)
**У артыкуле ідзецца пра афіцыйныя сымбалі дзяржавы Рэспубліка Беларусь. Імі дэ-факта застаюцца лукашэнкаўскія сымбалі. Можна аспрэчваць законнасьць гэтага, і можна ставіць адпаведныя зноскі. Ставіць іншыя сымбалі - гэта, на жаль, не энцыкляпэдычна.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
***У артыкуле вядзецца пра сымбалі дзяржавы беларускага народу - Беларусі. Для сымбаляў рэжыму Лукашэнкі ёсьць артыкул [[Рэжым Лукашэнкі]], зь якім ня варта блытаць краіну Беларусь. Пагатоў подпісы да сымболікі вядуць на старонкі неадназначнасьцяў з тлумачэньнямі і ў самім артыкуле ў адпаведным разьдзеле ўсё тлумачыцца і абгрунтоўваецца з спасылкамі на вартыя даверу крыніцы. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:02, 29 ліпеня 2021 (+03)
****Краіна Беларусь на дадзены момант знаходзіцца пад кантролем рэжыму Лукашэнкі. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі - лукашэнкаўскія. &quot;Дзяржава беларускага народу - Беларусь&quot; не зьяўляецца вызначаным паняцьцем (а БНР? а што наконт людзей, якія аспрэчваюць распад СССР?) і пагатоў ненавукова і некарэктна разважаць пра яе дзяржаўныя сымбалі. Гэта выдаваньне жаданьняў (якія я падзяляю) за рэчаіснасьць. Трэба альбо 1) пакінуць лукашэнкаўскія сымбалі, альбо 2) пакінуць абодва камплекта сымбаляў з спасылкамі на артыкулы з тлумачэньнем, альбо 3) прыбраць любыя сымбалі і пакінуць толькі спасылкі на артыкулы. Гэта было б карэктна --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:36, 30 ліпеня 2021 (+03)
*****&quot;Карэктнасьць&quot; - рэч адносная, якая ў нашым выпадку нідзе дакладна не прапісваецца. І што дакладна не карэктна і ненэўтральна (мякка кажучы, бо з праўнага гледзішча тут ужо, увогуле, штосьці вельмі блізкае да прапаганды сымболікі нацыстаў), дык гэта ўжываць без тлумачэньняў (а картка &quot;Краіна&quot; не дае тэхнічнай магчымасьці для зносак, некалькіх варыянтаў выявы або якіх іншых ускладненьняў) сымболіку, якая стваралася з адзінай мэтай - прынізіць беларусаў і пад якой беларусаў цынічна катуюць і забіваюць. Гэтага зьдзеку зь беларускага народу тут ня будзе, не марнуйце свой і мой час (лепей бы зьвярнулі ўвагу на чарговую атаку летувіскіх &quot;сяброў&quot; на беларускі нацыянальны герб [[:en:Talk:Pahonia#RFC: Pahonia]]). Пагатоў ёсьць [[Беларусь#Сымболіка]], [[Сымбалі Беларусі]], [[Сьцяг Беларусі]], [[Герб Беларусі]], [[Гімн Беларусі]], дзе прыводзяцца абодва варыянты з адпаведнымі тлумачэньнямі і такім чынам усё вышэй апісанае дакладна выконваецца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:33, 31 ліпеня 2021 (+03)

== Неэнцыкляпэдычнасьць артыкула ==
1. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-факта прэзыдэнтам Беларусі. Тое, што яна на перакананьне многіх (і маё таксама) зьяўляецца дэ-факта пераможцам прэзыдэнцкіх выбараў, ня робіць яе дэ-юрэ прэзыдэнтам. Хаця б таму, што не былі абвешчаныя сапраўдныя вынікі выбараў і не была прынесеная прысяга. Можна хіба паставіць зноску з тлумачэньнем побач з дэ-факта прэзыдэнтам Лукашэнкам, але ня больш за тое.

2. Каардынацыйная рада пагатоў не зьяўляецца ўрадам Беларусі ні ў якой якасьці і ні зь якога пункту гледжаньня, у тым ліку сама сябе такой ня лічыць. Больш за тое, яна ўжо фактычна спыніла сваё існаваньне.

3. Дэ-факта дзяржаўныя сымбалі Рэспублікі Беларусь, пакуль улада застаецца захопленай Лукашэнкам, — чырвона-зялёны лукашэнкаўскі сьцяг і лукашэнкаўская эмблема. Побач зь імі можна паставіць вялікую зноску з тлумачэньнем наконт неадназначнасьці і спрэчнасьці «рэфэрэндуму» 1995 году. Максымум можна пакінуць поле для выявы пустым і толькі зрабіць зноскі на тлумачэньне. Ставіць Пагоню і БЧБ — гэта, на жаль, ісьці супраць рэчаіснасьці.

Такое рамантычнае хуліганства, якое не адлюстроўвае рэчаіснасьць, толькі псуе рэпутацыю беларускай вікіпэдыі і зьніжае давер да яе.
Больш за тое. Час, патрачаны на гэтыя бессэнсоўныя праўкі, можна было патраціць на напісаньне артыкула пра якога-небудзь палітвязьня, ці лукашэнкаўскага злачынцу, ці пра санкцыянаванае лукашэнкаўскае прадпрыемства. І гэта было б сапраўды важна і карысна. --[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 23:44, 28 ліпеня 2021 (+03)
: У артыкуле не сьцьвярджаецца, што Ціханоўская дэ-факта прэзыдэнт або прэзыдэнт без удакладненьняў. Тым ня менш пераможца апошніх выбараў — гэта абраны прэзыдэнт Беларусі (прынамсі часова — да прызначэньня новых нармальных выбараў). Меркаваньняў пра іншыя магчымыя шляхі вяртаньня да законнасьці ў краіне асабіста я не сустракаў. Магу хіба пагадзіцца пра КР, але гэтае пытаньне можна было хутка разьвязваць асобна. Што да сымболікі, то калі нацыянальная і адзіная законная дзяржаўная сымболіка для пэўных асобаў псуе рэпутацыю разьдзела, то мне шчыра кажучы абыякава на меркаваньне гэтых асобаў — яно нічога ня вартае з маральнага пункту гледжаньня. Прынамсі з нашага разьдзелу цяпер добра відаць іншым, што сытуацыя з сымболікай Беларусі зусім не адназначная. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 09:21, 29 ліпеня 2021 (+03)
: Згодны. Дэ-юрэ вынікі выбараў абвяшчае [[ЦВК Беларусі|ЦВК]], таму сьцьверджаньне пра Ціханоўскую-прэзыдэнта не адпавядае рэчаіснасьці. Іншая рэч, што ад часу захопу ўлады тут новымі адміністратарамі ў Вікіпэдыі шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці. Вось і цяпер, хутчэй за ўсё, абмеркаваньне скончыцца спасылкай на нейкія імі ўведзеныя правілы ды на тое, што яны прызналі Ціханоўскую прэзыдэнтам. --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 10:32, 29 ліпеня 2021 (+03)
:: Няўжо ў Беларусі ад [[Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году|1996 году]] існуе легітымны ЦВК, які працуе ў адпаведнасьці з законамі краіны? І можна, калі ласка, поўны пералік гэтага ''шмат што перастала адпавядаць рэчаіснасьці''? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 10:48, 29 ліпеня 2021 (+03)
::: У артыкуле чорным па белым напісана «Прэзыдэнт (de jure) — Сьвятлана Ціханоўская», што не адпавядае рэчаіснасьці. Яна не была абвешчаная пераможцам выбараў, не прыняла прысягу. А калі прыняць, што ў Беларусі няма легітымнага ЦВК, дык і законных выбараў у 2020 г не было, калі так разважаць. Гэта неабходна прыбраць, пакінуўшы пры Лукашэнку прыпіску «дэ факта» з спасылкай на тлумачэньне пра выбары 2020 г і незаконнасьць усіх выбараў ад 1996/1999 г.--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 21:31, 30 ліпеня 2021 (+03)
:::: Пры адсутнасьці легітымных органаў улады аднаўленьне законнасьці ў краіне можа грунтавацца на артыкуле 3 Канстытуцыі Беларусі 1994 году. Адпаведна, беларускі народ сваім удзелам (пры умове высокай і ахвотнай яўкі) можа легітымізаваць нелегітымныя выбары (што і адбылося ў 2020 годзе). Ён жа баронячы свой цяпеп ужо даведзены [https://www.svaboda.org/amp/31359855.html] выбар легітымізуе абранага прэзыдэнта. Увогуле, існуе нямала [[ВП:КВД]], дзе Ціханоўская азначаецца як легітымны прэзыдэнт Беларусі (з апошняга [https://ru.espreso.tv/frensis-fukuyama-tikhanovskaya-gospozha-prezident-lukashenko-nado-uyti]). Адпаведна, аднаго толькі л. у картцы ня мусіць быць. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:07, 31 ліпеня 2021 (+03)
::::: Прыватнае меркаваньне Фрэнсіса Фукуямы не зьяўляецца крыніцай, вартай даверу. Ціханоўская не зьяўляецца дэ-юрэ прэзыдэнтам Беларусі, бо няма афіцыйных вынікаў падліку галасоў, якія б пра гэта казалі, і не было інаўгурацыі. Так жа сама дэ-факта сьцягам Беларусі застаецца лукашэнкаўскі сьцяг (як дэ-факта сьцягам Аўганістана цяпер зьяўляецца сьцяг Талібана — гл. [https://en.wikipedia.org/wiki/Afghanistan ангельскую Вікіпэдыю])--[[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 00:08, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::: Вынікі падліку агучылі ў ліпені: [https://www.svaboda.org/a/31357852.html Паводле плятформы «Голос», Ціханоўская перамагла ў першым туры выбараў 9 жніўня 2020 году] ([https://www.svaboda.org/a/31359855.html Як «Голос» падлічыў, што Ціханоўская перамагла ў першым туры]). Перамога — гэта даведзены факт. Па гісторыі з Пагоняй, лічыць ангельскі разьдзел за хоць які ўзор — гэта нейкі асабіста не зразумелы мне ідыятызм (застаецца толькі дзівіцца, адкуль у пэўных беларусаў бярэцца такі ідыятызм — хіба ад «лучшэй в міре» савецкай, чытай расейскай каляніяльнай сыстэмы адукацыі?). Пагатоў у тым далёка не ўзорным разьдзеле на гэты момант прапануецца аддзяліць артыкул пра талібанскае ўтварэньне, што у нас ужо зроблена з артыкулам [[Рэжым Лукашэнкі]], дзе намаляваным «на каленцы» расейскім асаднікам паводле прынцыпу «чым горай — тым лепей» ды пагатоў яшчэ замазаным крывёю беларусаў сымбалям — пачэснае месца. Яшчэ раз паўтару — не марнуйце чужы час, асабіста мне ідыятызму апошнія чвэрць стагодзьдзя і бяз гэтага больш чым дастаткова. Нездаровага нацыянальнага мазахізму з папулярызацыяй сымбаляў-зьдзеку зь беларусаў тут ня будзе. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 01:21, 6 кастрычніка 2021 (+03)
:::::::Артыкул дагэтуль працягвае адлюстроўваць чыісьці фантазіі, а не рэальны стан рэчаў. Ціханоўская - не прэзыдэнт Беларусі, у тым ліку дэ-факта. Вынікі плятформы &quot;Голос&quot; могуць служыць толькі ўскосным сьведчаньнем пра яе перамогу. Фактычнымі дзяржаўнымі сымбалямі Рэспублікі Беларусь зьяўляюцца сымбалі 1995 году, уведзеныя, паводле шматлікіх меркаваньняў, незаконна. '''Артыкул патрабуе неадкладнай перапрацоўкі для адпавяданьня стандартам Вікіпэдыі і элемэнтарным энцыкляпэдычным нормам''' [[Удзельнік:Czalex|Czalex]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Czalex|гутаркі]]) 09:56, 5 жніўня 2022 (+03)
::::::::Вашае зацятае змаганьне за прапаганду празь Беларускую Вікіпэдыю каляніяльнай акупацыйнай сымболікі, што паводле задумы яе стваральнікаў мае прыніжаць гонар і годнасьць беларусаў — як і спробы атаясаміць юрыдычна прызнаную ўсім сьветам з 1991 году Беларускую дзяржаву (з усяго відаць, дзеля яе дыскрэдытацыі) выняткова з марыянэткавай расейскай акупацыйнай адміністрацыяй — яшчэ стане прадметам публічнага абмеркаваньня, але, на вашае шчасьце, прынамсі я пляную ўзьняць гэтае пытаньне публічна (праз мас-мэдыя і ўсе дасяжныя мне сродкі) не раней, чым скончыцца расейская акупацыя Беларусі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:18, 5 жніўня 2022 (+03) 

Калі вы бярэце сымболіку ў адпаведнасьці з канстытуцыяй 1994, то чаму ў адпаведнасьці з ёй не пішаце іншую форму кіраваньня і беларускую мову як адзіную дзяржаўную? [[Удзельнік:Femboy Pro|Femboy Pro]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Femboy Pro|гутаркі]]) 15:12, 29 студзеня 2022 (+03)
: Форма кіраваньня паводле Канстытуцыі 1994 году тая ж, што і цяпер. Што да дзяржаўнай мовы (з улікам таго, што паняцьці «афіцыйная мова» і «дзяржаўная мова» — гэта адное і тое ж), то тут заўвага слушная: дзяржаўнай [[De jure|дэ-юрэ]] застаецца беларуская мова, што тлумачылася ў [[Беларусь#Мовы]] і мусіць таксама адлюстроўвацца ва ўводзінах і картцы артыкула. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:24, 29 студзеня 2022 (+03)

== Крыніцы &gt; Жаралы ==

Жарало (рас.жерло, пол. źródło, укр. джерело) — агульнаславянскае слова, аднаго паходжаньня са словамі “жэрці” й “горла”. А паводле значэньня адпавядае расійскаму “источник”. Ян Станкевіч прапаноўваў ужываць і ў адцягненым значэньні: гістарычныя жаролы, а не гістарычныя крыніцы, гэтак больш дакладна, бо “крыніца” — рас. “родник”, “ключ”, а не “источник”. 

Беларусы, ня ведаючы паходжаньня слова “жарало”, масава ўжываюць “крыніца”. 
Жарало — абазначае пачатак, зыходнае месца. Тое ж самае, што й беларускае “крыніца” — месца, адкуль вада выцякае на паверхню зямлі. [[Удзельнік:Pan Litewski|Pan Litewski]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pan Litewski|гутаркі]]) 06:17, 14 верасьня 2021 (+03)
: Ня ўсе прапановы Яна Станкевіча былі слушнымі і далёка ня ўсе яны прыжыліся нават у Беларускім замежжы. Штучнае (не гістарычнае) стварэньне сэмантычнага падзелу — ня мае цяпер сэнсу: ва ўкраінскай мове такога падзелу няма (беларускай «крыніцы» цалкам адпавядае ''джерело''), у польскай мове зноў такі няма падзелу — там гэтыя значэньні мае ''źródło''. Тым часам у беларускай мове «жарало» цяпер найперш ужываецца ў значэньні 'глыбокая адтуліна ў чымсьці' [https://www.skarnik.by/tsbm/22298], хоць значэньне 'крыніца' таксама фіксуецца (у Этымалягічнім слоўніку, некаторых слоўніках на [[Slounik.org]] [http://slounik.org/search?dict=&amp;search=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BE&amp;x=0&amp;y=0]). Тым часам у Гістарычным слоўніку даюцца прыклады на ''жерело'' як крыніцу, якія адпавядаюць водным крыніцам, што пацьвярджае адсутнасьць нейкага сэмантычнага падзелу. Пагатоў пошук у гугле паказвае, што «жаролы» — слова, увогуле, даволі рэдкае [https://www.google.com/search?q=%D0%B6%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8B&amp;rlz=1C1CHBF_enBY850BY850&amp;sxsrf=AOaemvKM59NZg6iL7U2-gYEfqH4mkmJNrw:1631609849674&amp;ei=-WNAYfPLKM65kwW-u6aoCA&amp;start=70&amp;sa=N&amp;ved=2ahUKEwizrIGsjP7yAhXO3KQKHb6dCYU4WhDy0wN6BAgBEEM&amp;biw=1536&amp;bih=722] і большасьць вынікаў адпавядае менавіта значэньню 'адтуліна'. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:03, 14 верасьня 2021 (+03)
: {{Літаратура/Расейска-беларускі слоўнік|3}}, с. 186: «источник — крыніца, жыла». --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:57, 30 кастрычніка 2021 (+03)</text>
      <sha1>ddujm2gw33170ua1dlcn5hnxn3hrq78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Полацкі дзяржаўны ўнівэрсытэт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20858</id>
    <revision>
      <id>2331285</id>
      <parentid>2331279</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>год, р. скл. -у</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5062" xml:space="preserve">{{Унівэрсытэт
|Назва                   = Полацкі ўнівэрсытэт
|Арыгінальная назва      = Полацкі дзяржаўны ўнівэрсытэт
|Выява                   = 
|Памер выявы             = 
|Подпіс выявы            = 
|Назва лацінай           = 
|Дэвіз                   = {{мова-la|Docendo discimus}}
|Дэвіз па-беларуску      = Выкладаючы, вучуся
|Заснаваны               = {{Дата пачатку|1|1|1974|1}}
|Зачынены                = 
|Тып                     = [[урад]]авы
|Дачыненьне да рэлігіі   = 
|Велічыня фонду          = 
|Рэктар                  = [[Юры Раманоўскі]]
|Колькасьць факультэтаў  = 10
|Колькасьць пэрсаналу    = 513
|Колькасьць студэнтаў    = 8846 (2009 год)
|Колькасьць магістрантаў = 
|Колькасьць асьпірантаў  = 
|Горад                   = [[Полацак]], [[Наваполацак]]
|Вобласьць               = [[Віцебская вобласьць|Віцебская]]
|Краіна                  = Беларусь
|Шырата паўшар'е         = 
 |Шырата градусаў        = 
 |Шырата хвілінаў        = 
 |Шырата сэкундаў        = 
|Даўгата паўшар'е        = 
 |Даўгата градусаў       = 
 |Даўгата хвілінаў       = 
 |Даўгата сэкундаў       = 
|Пазыцыя подпісу на мапе = 
|Водступ подпісу на мапе = 
|Кампус                  = [[Горад|Гарадзкі]]
|Былыя назвы             = Наваполацкі політэхнічны інстытут (да 14 верасьня 1993 году)
|Іншы парамэтар          = 
|Іншае значэньне         = 
|Колеры                  = 
|Талісман                = 
|Знаходзіцца ў складзе   = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]]
|Вэб-сайт                = [https://www.psu.by/be/ psu.by]
|Лягатып                 = 
|Памер                   = 
|Нататкі                 = 
}}
'''По́лацкі дзяржа́ўны ўнівэрсытэ́т''' — вышэйшая навучальная ўстанова ў [[Беларусь|Беларусі]]. Факультэты месьцяцца ў [[Полацак|Полацку]] і [[Наваполацак|Наваполацку]].

== Факультэты ==
* Геадэзічны факультэт
* Інжынэрна-будаўнічы факультэт
* Гісторыка-філялягічны факультэт
* Машынабудаўнічы факультэт
* Радыётэхнічны факультэт
* Спартова-пэдагагічны факультэт
* Тэхналягічны факультэт
* Факультэт інфармацыйных тэхналёгіяў
* Фінансава-эканамічны факультэт
* Юрыдычны факультэт

== Гісторыя ==
ПДУ быў заснаваны ў 1968 годзе як філіял [[Беларускі політэхнічны інстытут|Беларускага політэхнічнага інстытуту]]. Пазьней быў ператвораны ў асобны Наваполацкі політэхнічны інстытут, а затым ува ўнівэрсытэт. З 2005 году гісторыка-філялягічны факультэт і факультэт інфармацыйных тэхналёгіяў ПДУ зьмяшчаюцца ў мурах былой [[Калегіюм езуітаў (Полацак)|Езуіцкай акадэміі]], аднае з найстарэйшых навучальных установаў Беларусі.&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20140203110128/http://www.psu.by/index.php/universitet.html&lt;/ref&gt;

=== Рэктары ===
* [[Эрнст Бабенка]] (1974—1976)
* [[Пётар Швед]] (1976—1986)
* Эрнст Бабенка (1987—2003)
* [[Зьміцер Лазоўскі]] (2003—2021)
* [[Алег Раманаў]] (2021—2022)
* [[Юры Раманоўскі]] (з 2022 году)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.psu.by/htmlsitemap Мапа сайту ПДУ]{{ref-ru}}
* [http://www.psuby.com/ Неафіцыйны сайт аб ПДУ] {{ref-ru}}
* [http://zviazda.by/2015/01/66823.html Галава, якая размаўляла] // Газэта «Звязда»

{{ВНУ Беларусі}}

[[Катэгорыя:Беларускія ўнівэрсытэты]]
[[Катэгорыя:Вышэйшыя навучальныя ўстановы Полацку]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1974 годзе]]</text>
      <sha1>j0i8oog4ty65640k34g4snvpxvkx098</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23827</id>
    <revision>
      <id>2331342</id>
      <parentid>2323352</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:10:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>дзеля пераносу файлу</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16525" xml:space="preserve">{{Славутасьць 
|Тып                      = Помнік сакральнай архітэктуры
|Назва                    = Царква Ўваскрасеньня Хрыстова 
|Арыгінальная назва       =
|Выява                    = Свято-Воскресенская церковь в Витебске 2.JPG
|Подпіс выявы             = Уваскрасенская царква па адбудове
|Шырыня выявы             =
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Места]]
|Месцазнаходжаньне        = [[Віцебск]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = XVI ст.
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                =
|Пачатак будаўніцтва      =
|Канчатак будаўніцтва     =
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               =
|Вядомыя насельнікі       =
|Рэліквіі                 =
|Плябан                   =
|Стан                     =
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 55
 |Шырата хвілінаў         = 11
 |Шырата сэкундаў         = 41
|Даўгата паўшар’е         = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 30
 |Даўгата хвілінаў        = 12
 |Даўгата сэкундаў        = 21
|Назва мапы               =
|Пазыцыя подпісу на мапе  =
|Водступ подпісу на мапе  =
|Сайт                     =
}}
'''Царква Ўваскрасеньня Хрыстова на Рынку'''{{Заўвага|таксама '''Уваскрасенская Рынкавая царква''', '''Васкрасенская Рынкавая царква'''}} — помнік архітэктуры XVIII ст. у [[Віцебск]]у. Знаходзіцца на тэрыторыі [[Узгорскі замак|Ўзгорскага замка]], на заходнім баку гістарычнага Рынку{{Заўвага|Цяперашні афіцыйны адрас царквы — ''вуліца Суворава, 2''}}. Твор архітэктуры [[віленскае барока|віленскага барока]]. Па [[Русіфікацыя Беларусі|гвалтоўным адабраньні]] ад [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвятога Пасаду]] ў валоданьне [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]] (1834 год) у 1841 годзе помнік перабудавалі ў стылі [[клясыцызм]]у. У 1936 годзе [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|савецкія ўлады зруйнавалі царкву]], у 2000—2008 гадох яе адбудавалі. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Мураваную царкву на Рынку ў Віцебску збудавалі з фундацыі Мікалая Смыка ў 1740—1750-я гады на месцы ранейшай драўлянай. У 1772 годзе адбылося асьвячэньне новазбудаванай царквы. Пра аўтара архітэктурнага праекту дакладна нічога не вядома, аднак ёсьць меркаваньне, што ім быў [[Ёсіф Фантана]], які збудаваў [[Царква Прачыстай Багародзіцы і манастыр базылянаў (Віцебск)|Прачысьценскую саборную царкву]] ў тым жа Віцебску&lt;ref&gt;{{Літаратура/Мураваныя харалы|к}} C. 184.&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
Па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]] (1772 год), калі Віцебск апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], царква працягвала дзейнічаць як уніяцкая. Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] (1830—1831) у 1834 годзе [[Русіфікацыя Беларусі|расейскія гвалтоўна адабралі царкву]] ў [[Уніяцкая царква ў Рэчы Паспалітай|Сьвятога Пасаду]] і перадалі яе [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадаваму сыноду Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царкве]]).

У 1841 годзе зьявіўся праект [[рэканструкцыя|рэканструкцыі]] помніка ў стылі [[постклясыцызм]]у, які цалкам не рэалізавалі (на царкву паставілі барабан з купалам, перабудавалі франтоны). У 1913 годзе будынак адрамантавалі.

=== Найноўшы час ===
У 1936 годзе савецкія ўлады зруйнавалі помнік архітэктуры.

У 1992 годзе згодна з пастановай мескіх уладаў [[Пляц (дзялянка)|пляц]], дзе калісьці стаяла царква і захаваліся яе падмуркі, перадалі [[Беларуская грэка-каталіцкая царква|грэцка-каталіцкай парафіі]] пад аднаўленьня Ўваскрасенскай Рынкавай царквы. Аднак з усталяваньнем у краіне [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскага]] [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]] ў 1996 годзе віцебскія ўлады адабралі пляц у грэка-каталікоў і перададалі яго [[Беларуская праваслаўная царква|Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату]]. У 2008 годзе скончылася адбудова царквы.

== Архітэктура ==
Помнік архітэктуры віленскага барока. Царква даволі сьціплая памерамі і складаецца з аднаго [[нэф]]а. Гэта абумоўлівалася, відаць, шчыльнай забудаванасьцю Рынку. З поўначы яна завяршаецца паўкруглай [[апсыда]]й з высокім фігурным барокавым [[франтон]]ам і дзьвюма нізкімі [[рызьніца]]мі з бакоў. Галоўны [[фасад]] аздабляюць дзьве 3-павярховыя вытанчаныя вежы. Між вежаў разьмяшчаецца 2-ярусны барокавы [[франтон]] (у ХІХ ст. заменены на больш нізкі клясычны).

У наш час царкву аднавілі ў аўтэнтычным барокавым выглядзе.

== Галерэя ==
=== Гістарычная графіка ===
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Старая графіка&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (J. Pieška, 1800).jpg|[[Юзэф Пешка|Ю. Пешка]], каля 1800 г.
Viciebsk, Dunaj. Віцебск, Дунай (J. Pieška, 1800) (3).jpg|Ю. Пешка, каля 1800 г.
Viciebsk, Vialikaja-Rynak. Віцебск, Вялікая-Рынак (J. Pieška, 1800).jpg|Ю. Пешка, каля 1800 г.
Viciebskaja ratuša. Віцебская ратуша (J. Pieška, 1800).jpg|Ю. Пешка, каля 1800 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1841).jpg|Праект перабудовы, 1841 г.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1865).jpg|1865 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (S. Baranoŭski, 1873).jpg|Па перабудове, 1873 г.
Viciebsk, Zadunaŭskaja-Vialikaja. Віцебск, Задунаўская-Вялікая (1874).jpg|1874 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (N. Orda, 1875-76).jpg|[[Напалеон Орда|Н. Орда]], 1875—1876 гг.
Viciebsk, Zadunaŭskaja-Vialikaja. Віцебск, Задунаўская-Вялікая (1882).jpg|1882 г.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1883).jpg|1883 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1883).jpg|1883 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1893).jpg|1893 г.
Viciebsk, Padłoh. Віцебск, Падлог (M. Chagall, 1917).jpg|[[Марк Шагал|М. Шагал]], 1917 г.
Viciebsk, Bernardynski. Віцебск, Бэрнардынскі (M. Dabužynski, 1919).jpg|М. Дабужынскі, 1919 г.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (S. Judovin, 1923).jpg|С. Юдовін, 1923 г.
&lt;/gallery&gt;

=== Гістарычныя здымкі ===
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Старыя здымкі&quot; class=&quot;center&quot;&gt;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1860-79).jpg|1860—1879 гг.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1860-93).jpg|1860—1893 гг.
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (J. Paškoŭski, 1863-73).jpg|1863—1873 гг.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (S. Jurkoŭski, 1867).jpg|С. Юркоўскі, 1867 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (S. Jurkoŭski, 1867).jpg|С. Юркоўскі, 1867 г.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (S. Jurkoŭski, 1900).jpg|С. Юркоўскі, 2-я пал. XIX ст.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (S. Jurkoŭski, 1900).jpg|С. Юркоўскі, 2-я пал. XIX ст.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1873).jpg|1873 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (S. Jurkoŭski, 1884-1900) (2).jpg|С. Юркоўскі, 1884—1900 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1890-99).jpg|1890-я гг.
Viciebsk, Padźvinskaja. Віцебск, Падзьвінская (1893).jpg|1893 г.
Viciebsk, Vialikaja-Rynak. Віцебск, Вялікая-Рынак (1899) (2).jpg|1899 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1899).jpg|1899 г.
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (1904) (3).jpg|1904 г.
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (1907) (2).jpg|1907 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1909).jpg|1909 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Uzhorskaja. Віцебск, Узгорская (1909).jpg|1909 г.
Viciebsk, Vićba-Rynak. Віцебск, Віцьба-Рынак (1909).jpg|1909 г.
Viciebsk, Padźvinskaja-Vialikaja. Віцебск, Падзьвінская-Вялікая (1910).jpg|1910 г.
Viciebsk, Rynak-Uzhorskaja. Віцебск, Рынак-Узгорская (1911).jpg|1911 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (S. Prokudin-Gorsky, 1912).jpg|С. Пракудзін-Горскі, 1912 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1912) (1).jpg|1912 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1912) (3).jpg|1912 г.
Viciebsk, Padźvinskaja. Віцебск, Падзьвінская (1912) (4).jpg|1912 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1913).jpg|1913 г.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1913) (2).jpg|1913 г.
Viciebsk, Padźvinskaja. Віцебск, Падзьвінская (1913).jpg|1913 г.
Viciebsk, Padźvinskaja. Віцебск, Падзьвінская (1916).jpg|1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Padźvinskaja. Віцебск, Падзьвінская (1917) (3).jpg|1917 г.
Viciebsk, Rynak-Uzhorskaja. Віцебск, Рынак-Узгорская (05.09.1917).jpg|5 верасьня 1917 г.
Viciebsk, Rynak. Віцебск, Рынак (1901-18).jpg|да 1918 г.
Viciebsk, Uzhorskaja. Віцебск, Узгорская (1911-18) (2).jpg|да 1918 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Viciebsk, Kstoŭskaja hara. Віцебск, Кстоўская гара (V. Avitoŭski, 1926-29) (2).jpg|В. Авитоўскі, 1926—1929 гг.
Viciebsk, Rynkavaja. Віцебск, Рынкавая (1930-35).jpg|1930—1935 гг.
Viciebsk, Vićba-Padźvinskaja. Віцебск, Віцьба-Падзьвінская (04.1931).jpg|красавік 1931 г.
Viciebsk, Vialikaja. Віцебск, Вялікая (1.09.1935).jpg|1 верасьня 1935 г.
&lt;/gallery&gt;

=== Сучасныя здымкі ===
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot; caption=&quot;Сучасны стан&quot;&gt;
Віцебск, Сьвята-Ўваскрэсенская царква.jpg|Агульны выгляд
Витебск. Воскресенская (Рыночнвя) церковь. 18в..JPG|Галоўны фасад
Віцебск. Васкрасенскай царква. Апсіда.jpg|З боку апсыды
Віцебск. Васкрасенскай царква. Інтэр'ер.jpg|Інтэр’ер
&lt;/gallery&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Мураваныя харалы}}
* {{Літаратура/Каталіцкія храмы на Беларусі (2001)}}
* {{Літаратура/Страчаная спадчына (2003)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|212Г000086}}
* {{radzima|5396|аб’ект|Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая) у Віцебску}}
* [https://web.archive.org/web/20080221155348/http://globus.tut.by/vitebsk/church_voskres_gallery.htm Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая) у Віцебску], [[Globus.tut.by]]

[[Катэгорыя:Грэка-каталіцкія храмы Беларусі|Віцебск]]
[[Катэгорыя:Праваслаўныя храмы Беларусі|Віцебск]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні віленскага барока Беларусі|Віцебск]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні віленскага барока ВКЛ|Віцебск]]
[[Катэгорыя:Зьнішчаныя помнікі архітэктуры Віцебску]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні Віцебску]]
[[Катэгорыя:Зьнішчаныя праваслаўныя храмы Беларусі|Ўваскрэшаньня Хрыстова, Віцебск]]
[[Катэгорыя:Адноўленыя архітэктурныя помнікі Беларусі|Віцебск]]</text>
      <sha1>bv69co4ie15k704pas0kax2ftc2g8bk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič</title>
    <ns>3</ns>
    <id>27878</id>
    <revision>
      <id>2331398</id>
      <parentid>2321393</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T10:49:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johnny Moor</username>
        <id>55593</id>
      </contributor>
      <comment>/* Чарговыя анты-Беларускія дзеянні на Вікісховішчы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68013" xml:space="preserve">{{Userbox
|id       = [[Файл:Replacement filing cabinet.svg|40px|none|Архіў]]
|border-c = #aaaaaa
|info-c   = #f9f9f9
|info     = Архіў абмеркаваньняў:
* '''[[/Архіў 1|2008]]'''
* '''[[/Архіў 2|2009]]'''
* '''[[/Архіў 3|2010]]'''
* '''[[/Архіў 4|2011—2016]]
* '''[[/Архіў 5|2017—2019]]
}}
== Да агульнай уніфікацыі афармленьня сьпісаў літаратуры ==
Вітаю. [[Гутаркі ўдзельніка:SergeiSEE]]
Так, у навуковых артыкулах у канцы тэксту падаецца нумараваны сьпіс літаратуры ў альфабэтным парадку й падзяляецца на два блёка шрыфтоў: кірылічны й лацінскі.
Аўтар піша тэкст артыкула, састаўляе нумараваны сьпіс выкарыстанай літаратуры й прадстаўляе нумары выкарыстаных крыніц у тэкст.
Вікіпэдыя, як я разумею, дазваляе ўстаўляць крыніцы непасрэдна ў тэкст і ў канцы тэксту атрымліваецца нумараваны сьпіс крыніц у не альфабэтным парадку, а хутчэй у храналягічным.
Дадатковы сьпіс літаратуры ў канцы артыкула не  зьяўляецца бібліятэчным каталёгам. Мяне больш прываблівае храналягічнае ўпарадкаваньне, так як праходзіць наша жыцьцё. Але, таму што літаратура на беларускай мове пашыраецца толькі з 20-х гадоў 20-га ст., беларуская мова ў сьпісе літаратуры будзе ў канцы. У такіх варунках я ў сьпісе літаратуры сьпярша (буду далей) зьмяшчаю ўсе беларускамоўныя крыніцы адным блёкам, далей — крыніцы на іншых мовах у парадку моваў у інтэрвіках да артыкулаў на кожнай мове асобным блёкам (у межах кожнага блёку свой альфабэтны парадак, бо кожная мова мае свой альфабэт).

==Віківясна-2020==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:Logo original-t.png|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020|Віківясьне-2020]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніцаў і ўдзельнікаў '''міжнароднага конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020|Віківясна Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020/Удзельнікі|сьпіс удзельніцаў і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 10:52, 2 сакавіка 2020 (UTC+3)

== Пытанне з Гомеля ==

Добры дзень!
У мяне ёсць пытанне наконт фотаздымкаў, выкарыстаных Вамі ў Вікіпедыі. Маглі б вы напісаць мне на эмэйл?
malikau@yandex.by

Дзякуй!
: Даслаў ліст. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:16, 14 сакавіка 2020 (+03)

==[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю]]==
Запрашаю стаць сябрам журы міжнароднага фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2020» у Беларусі. Спаборніцтва пройдзе ў чэрвені, пасьля чаго ў ліпені-жніўні журы вызначыць 10 мясцовых пераможцаў праз прыладу фотаацэнкі [[:commons:Commons:Montage]].--[[Удзельнік:W]] 19:24, 7 траўня 2020 (UTC+3)
: Дзякуй за правядзеньне вялікай арганізацыйнай працы (асабліва за заяўку на грант, я б гэтаму дакладна ня даў рады). Калі змагу дапамагчы прынамсі ўдзелам у журы — то, вядома, згода. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 21:17, 7 траўня 2020 (+03)

{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WLE Austria Logo (no text).svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю|Вікі любіць Зямлю-2020]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніцаў і ўдзельнікаў '''міжнароднага фотаспаборніцтва&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю|Вікі любіць Зямлю-2020]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю/Удзельнікі|сьпіс удзельніцаў і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 12:14, 30 траўня 2020 (UTC+3)

::Па выніках фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2020» у Беларусі, [[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю/Удзельнікі|69]] удзельніц і ўдзельнікаў запампавалі [[:commons:Category:Images from Wiki Loves Earth 2020 in Belarus|562]] здымкі. Атрымаў [[:commons:Commons_talk:Montage#Wiki_Loves_Earth_2020|доступ]] у прыладу фотаацэнкі [[:commons:Commons:Montage/be-tarask|«Мантаж»]] у якасьці каардынатара. Запрашаю да [https://montage.toolforge.org/#/campaign/323-wiki-loves-earth-2020-belarus судзейства] ў 1-м коле да 15 жніўня. Уваход ажыцьцяўляецца праз [[Мэта-Вікі]].--[[Удзельнік:W]] 13:23, 1 жніўня 2020 (UTC+3)
:::Вітаю. Нечаканы і надзвычай добры вынік. Вялікі дзякуй за вашую працу! Зайшоў у [[:commons:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]], які ў мяне мае [https://ic.pics.livejournal.com/mrul/23843397/17205/17205_original.jpg наступны выгляд]. Мабыць, штосьці не працуе, бо на старонцы няма актыўных спасылак (імя карыстальніка, «Vote» і «Edit Previous Votes» таксама неактыўныя). --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:36, 1 жніўня 2020 (+03)
::::Перастварыў і запусьціў 1-е кола судзейства. Сярод 561 файла выключылі 78. Засталося 483 выявы для ацэнкі.--[[Удзельнік:W]] 17:56, 3 жніўня 2020 (UTC+3)
:::::Усё працуе, дзякуй. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:24, 3 жніўня 2020 (+03)
::::::Бачу ў «Мантажы»: «Kazimier Lachnovič 24.8% 120 out of 483, 363 remaining». Ці пасьпяваеце з судзействам да 15 жніўня ва ўмовах маруднага Сеціва ўвечары?--[[Удзельнік:W]] 17:48, 11 жніўня 2020 (UTC+3)
::::::: Пасьпеў. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 19:40, 16 жніўня 2020 (+03)
::::::::Вялікі дзякуй за ўдзел у журы «Вікі любіць Зямлю». «Да 1 верасьня міжнароднай дружыне варта ведаць, якія 10 здымкаў перамаглі ў Вашай краіне» ([[:commons:Commons:Wiki Loves Earth 2020/Organise#Jury &amp; winners]]), таму стварыў [https://montage.toolforge.org/#/campaign/323-wiki-loves-earth-2020-belarus 2-е кола] судзейства з парогам адзнакі ў 0,875 бала ў 1-м коле. Гэты парог прайшлі 22 здымкі, якія варта разьмясьціць па ступенях. 2-е кола доўжыцца да 23 жніўня.--[[Удзельнік:W]] 18:00, 18 жніўня 2020 (UTC+3)

Паводле [[:m:Grants:Project/Rapid/User Group Belarus/Wiki Loves Earth Belarus 2020|гранту]] на «Вікі любіць Зямлю», «Падарунак для журы складае 50 $». З улікам таго, што ў нас 2 журы, прапаную абраць у інтэрнэт-краме сабе падарунак на 25 $ з улікам цаны дастаўкі. Варта даслаць мне ў прыватным паведамленьні спасылку на старонку з абраным таварам, поўнае імя, паштовы адрас для дастаўкі, электронную пошту і тэлефонны нумар, каб змог зрабіць яго заказ. Для выхаду на сувязь лепей скарыстаць [[тэлеграм]]-суполку [https://t.me/joinchat/BrMxyQ665g8yuRwCH3KL3Q «Вікіпэдыя»] або можна прапанаваць іншы зручны для Вас спосаб сувязі. Таксама пажадана, каб крама была беларускай, для пэўнасьці ў цане дастаўкі. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 9:39, 28 жніўня 2020 (UTC+3)
: Вітаю! Ці ёсьць нейкая магчымасьць проста пералічыць гэтыя грошы на [https://www.belarus97.pro/ дапамогу пацярпелым]? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:21, 28 жніўня 2020 (+03)
::Такая магчымасьць ёсьць. Пры адкрыцьці заяўкі на ахвяраваньне праз «Фэйсбук Аплату» (Ляксей Лявончык, Надзея Нортан. [https://www.facebook.com/donate/1123543824684874/ Збор дапамогі для ахвяраў рэпрэсій у Беларусі]) чытаю: «Ахвяраваньні атрымае Ляксей Лявончык, мінус 1,50% + 0,24 брытанскага фунта для пакрыцьця камісійных збораў». Ці гэтыя камісійныя зборы вылічаюцца з сумы ахвяраваньня, ці налічваюцца звыш яго памеру?--[[Удзельнік:W]] 9:37, 29 жніўня 2020 (UTC+3)
::{{Зроблена}}, камісійныя зборы вылічаюцца з сумы ахвяраваньня.--[[Удзельнік:W]] 9:54, 29 жніўня 2020 (UTC+3)
::: Дзякуй! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 10:58, 29 жніўня 2020 (+03)

==Магілёў==
Заклікаю, як [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl асноўнага] аўтара, вылучыць у добрыя артыкул [[Магілёў]] ([[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы]]). Артыкул ёсьць 68-м паводле абсягу ў Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія старонкі]]) і зь 2018 году перавышае памерам 100 кілябайт, таму «амаль пэўна мае быць падзеленым» ([[:en:Wikipedia:Article size#Size guideline]]).--[[Удзельнік:W]] 16:23, 24 чэрвеня 2020 (UTC+3)
: Дзякуй за прапанову. Выставіў на рэцэнзію. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 17:47, 24 чэрвеня 2020 (+03)

== Пра дзіўнасьці ==

: Прывітаньне!
: Прабачце за непасрэдны зварот, але мне падаецца, што Вы можаце растлумачыць дзіўнасьць сітуацыі.
: Надоечы Google выдаў: ягоны пошукавік стаў паказваць артыкул - не &quot;Мікола Калядны&quot;, аўтарам якога я зьяўляюся, а &quot;Абмеркаваньне:Мікола Калядны&quot;. Безумоўна, я зьніякавеў: цікавыя справы адбываюцца ў каралеўстве! З кожным разам ўсё весялей! Што ўсё гэта можа значыць?
: Калі ласка, распавядзіце, што Вы мяркуеце на гэты конт і як мне быць? [[Удзельнік:Вагонь|Вагонь]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Вагонь|гутаркі]]) 23:17, 3 ліпеня 2020 (+03)
:: Вітаю. Асабіста я неаднойчы сутыкаўся з рознымі падобнымі дзіўнасьцямі: напрыклад, пэўны час таму пры запыце &quot;Бел-чырвона-белы сьцяг&quot; (менавіта празь мяккі знак згодна з клясычным правапісам) не выдавала нашага артыкула, затое выдавала артыкул у афіцыйным разьдзеле, які мае адрознае ў двух месцах напісаньне [[:be:Бела-чырвона-белы сцяг]]. Аднак цяпер ужо ўсё нармальна выдае, таму магчыма, варта проста пачакаць (хоць гэта можа заняць і даволі доўгі час). Або можаце паспрабаваць зьвярнуцца ў [https://support.google.com/websearch/answer/6223687?hl=en&amp;ref_topic=3285072 тэхнічную падтрымку самога гугла] (але я ніколі не спрабаваў, няма часу на гэта). Увогуле, ня думаю, што тут штосьці залежыць ад Вікіпэдыі, бо той жа Яндэкс [https://yandex.by/search/?lr=157&amp;text=%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%20%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BD%D1%8B усё нармальна паказвае]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:42, 3 ліпеня 2020 (+03)
: Дзякуй! Вашыя тлумачэньні заўсёды лагодныя і цёплыя. Я прымаю іх вельмі шчыра. Яшчэ раз дзякуй, і будзьма спадзявацца, што электронныя рэсурсы ўжо навучыліся ўспрымаць чалавечыя настроі й адпаведна зрэагуюць. Посьпехаў і здароўя! [[Удзельнік:Вагонь|Вагонь]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Вагонь|гутаркі]]) 00:35, 4 ліпеня 2020 (+03)

==  [[Казанскае царства]] ==

[[:ru:Википедия:К удалению/8 ноября 2020#Казанское царство]] [[Удзельнік:Белорецкий|Белорецкий]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Белорецкий|гутаркі]]) 17:16, 14 лістапада 2020 (+03)

==[[Вікіпэдыя:Вікісустрэчы#15_студзеня,_Менск]]==
Вітаю! Як маецеся? Запрашаю пазначаць свой удзел у [https://mbasic.facebook.com/events/685310415515795 Вікісустрэчы 15 студзеня], прысьвечанай юбілею «Вікіпэдыі 20»! Будзе сьвяточны торт і сяброўскі пачастунак. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 18:13, 21 лістапада 2020 (UTC+3)
: Вітаю! Дзякуй за запрашэньне. Спадзяюся, да таго часу будзе яшчэ адна нагода да сьвяткаваньня ўсёй краінай, і ўсе мы да яе дажывем здаровымі і на волі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:36, 21 лістапада 2020 (+03)

== Подпіс ==
Вітаю! Вы [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D1%8D%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D1%9E_%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BC_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_1995_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%83#%D0%97%D0%B0 не падпісаліся].--[[Удзельнік:Lesnas ättling|Lesnas ättling]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Lesnas ättling|гутаркі]]) 22:51, 8 сьнежня 2020 (+03)
== Split == 
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!

Напалі трохі адміны-расейцы, бо ў Gentleman аднаму адміну было замнога цытат на ★. Я падаў на перагляд яе валюнтарызскага рашэньня, адмін пачала помсьціць) Калі ёсьць жаданьне, можна неяк заступіцца: https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Кандидаты_в_хорошие_статьи/К_лишению_статуса#Split_Before,_Together_Now. Усяго найлепшага! -- [[user:pr12402|pr12402]], 16 сьнежня 2020
: Вітаю. Перапрошваю, але я ўжо даўно фактычна не бяру ўдзелу ў расейскім разьдзеле Вікіпэдыі, а цяпер перакананы, што беларусам туды калі і варта штосьці дадаваць, то хіба што толькі вельмі прабеларускія або, увогуле, антырасейскія кропкавыя факты з спасылкамі на тыя крыніцы, якія фармальна ня могуць там выдаліць. Увогуле, пакуль адная частка беларусаў бессыстэмна паляпшае, а іншая бязлузда спажывае інфармацыю з моўнага разьдзелу, большасьць аўтараў якога падтрымліваюць забойствы і катаваньні беларусаў (паводле сацыялягічных апытаньняў [https://www.dw.com/ru/rossijane-schitajut-protesty-v-belarusi-rezultatom-provokacii/a-54716174], [https://interfax.com.ua/news/political/690167.html]) ды яшчэ пасьлядоўна ўжываюць каляніяльную назву нашай краіны — усё ў нас будзе толькі пагаршацца, на жаль. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:12, 16 сьнежня 2020 (+03)
:: Пагаджуся. Але пакуль я ўдзельнічаю ў Расейскай Вікіпэдыі на ўзроўні назіральніка (удзельнічаю ў абмеркваньняў, выдаляю прапаганду). Дарэчы, тамака ёсьць адзін удзельнік, які сьцьвярджае такое, што можна адначасова і плакаць і сьмяяцца. І хутчэй за ўсё ўдзельнік сапраўды ўсё выдумляе шчыра, ён сапраўды верыць у неверагодныя рэчы. Калі ёсьць час, то можна [[:ru:Обсуждение:Протесты в Белоруссии (2020)#Отмена отмены|пачытаць]]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:26, 16 сьнежня 2020 (+03)
:: Чытайце працяг. Я прадэманстраваў удзельніку другі яго фэйл. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 01:32, 17 сьнежня 2020 (+03)
:: Удзельнік палічыў, што выбачацца ня трэба і проста напісаў [[:ru:Википедия:Запросы к администраторам#Неэтичное поведение|запыт]] на мяне. Дарэчы, для гэтага ўдзельніка гэта звычайныя паводзіны. Ён гэтых запытаў ужо напісаў столькі... --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 20:56, 17 сьнежня 2020 (+03)

==Берасьце==
Заклікаю, як [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl асноўнага] аўтара, вылучыць у добрыя артыкул [[Берасьце]] ([[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы]]). Артыкул ёсьць 32-м паводле абсягу ў Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія старонкі]]) і зь 2016 году перавышае памерам 100 кілябайт, таму «амаль пэўна мае быць падзеленым» ([[:en:Wikipedia:Article size#Size guideline]]).--[[Удзельнік:W]] 13:43, 3 студзеня 2021 (UTC+3)
: Дзякую за прапанову. Але, мабыць, сьпярша я паспрабую павысіць да абранага статус артыкул [[Бел-чырвона-белы сьцяг]], а наступным ужо будзе [[Берасьце]]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:55, 4 студзеня 2021 (+03)

==Месяц беларускай літаратуры==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WP20Symbols PENANDPAPER.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура|Месяцы беларускай літаратуры]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''спаборніцтва&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура|Месяц беларускай літаратуры]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 15:26, 14 студзеня 2021 (UTC+3)

==[[MediaWiki:Wikimedia-copyright]]==
Вітаю! Як маецеся? Ці можаце, калі ласка, замяніць састарэлую спасылку //wikimediafoundation.org/wiki/Умовы_выкарыстаньня да «Ўмовах выкарыстаньня» на дзейную //meta.wikimedia.org/wiki/Terms_of_use/be-tarask на 2 старонках: [[MediaWiki:Wikimedia-copyright]] і [[MediaWiki:Wikimedia-copyright/be-tarask]]? З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 18:51, 3 лютага 2021 (UTC+3)
: Вітаю! Дзіўна, але [https://ic.pics.livejournal.com/mrul/23843397/17996/17996_original.jpg ня маю дазволу на рэдагаваньне гэтых старонак]. Можа, трэба кудысьці зьвярнуцца па той дазвол? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 19:27, 3 лютага 2021 (+03)
: [[Удзельнік:W]], па наданьні сабе правоў адміністратара інтэрфэйсу, урэшце, змог адрэгаваць памянёныя старонкі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:50, 20 чэрвеня 2021 (+03)

==Выклік Вікіпрагалу==
{| width=&quot;700&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WikiGap.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне на «[[Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу|Выклік Вікіпрагалу]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу|Выкліку Вікіпрагалу]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 20:41, 1 сакавіка 2021 (UTC+3)

==[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю-2021]]==
Вітаю! Як маецеся? Запрашаю стаць сябрам журы міжнароднага фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2021» у Беларусі. Спаборніцтва пройдзе ў чэрвені—ліпені, пасьля чаго ў жніўні журы вызначыць 10 мясцовых пераможцаў праз прыладу фотаацэнкі «[[:c:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]]», як і летась. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 12:21, 14 сакавіка 2021 (UTC+3)
: Вітаю. Дзякую, што працягваеце распачатую працу ў гэтым кірунку! Згода, як і ў мінулы раз, вядома ж. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 16:06, 14 сакавіка 2021 (+03)
::Вітаю! Як маецеся? Па выніках фотаконкурсу «Вікі любіць Зямлю-2021» у Беларусі, 34 удзельніцы і ўдзельнікі запампавалі [[:c:Category:Images from Wiki Loves Earth 2021 in Belarus|202]] здымкі. Атрымаў доступ да прылады фотаацэнкі «[[:c:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]]» у якасьці каардынатара. Запрашаю да [https://montage.toolforge.org/#/campaign/426-wiki-loves-earth-2021-in-belarus судзейства] ў 1-м коле да 19 жніўня. Уваход ажыцьцяўляецца праз [[Мэта-Вікі]]. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 11:01, 12 жніўня 2021 (UTC+3)
::: Вітаю! Нечакана зьявіліся праблемы з інтэрнэтам, але спадзяюся сёньня-заўтра даць ім рады. У кожным разе да 19-на мушу пасьпець усё ацаніць. Дзякую за праведзеную працу! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:05, 15 жніўня 2021 (+03)
::::Вітаю! Як маецеся? Віншую з абраньнем артыкула [[Міндоўг]] у добрыя. Стварыў 2-е кола [https://montage.toolforge.org/#/campaign/426-wiki-loves-earth-2021-in-belarus судзейства], у якое трапіла 15 здымкаў з адзнакай 8,75 балаў. Тэрмін 2-га кола да 26 жніўня для разьмяшчэньня здымкаў па месцах ад 1-га да 15-га. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 23:54, 20 жніўня 2021 (UTC+3)
::::: Мае вітаньні! Шчыра дзякую за дапамогу з абраньнем артыкула пра Міндоўга, бо ўжо і не спадзяваўся. Разьмясьціў усе здымкі паводле месцаў. Дзякуй за напамін! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:43, 24 жніўня 2021 (+03)
::::::Вітаю! Як маецеся? Паводле [[:m:Grants:Project/Rapid/W/WLE Belarus 2021|гранту]], за «Вікі любіць Зямлю» кожнаму сябру журы прызначаецца падарунак на суму па 25 даляраў. Можаце абраць сабе ўпадабаную ўзнагароду на гэтую суму з улікам дастаўкі і магчымасьцю аплаты карткай анлайн. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 10:20, 2 верасьня 2021 (UTC+3)
:::::::Вітаю! Вялікі дзякуй за выдатную арганізацыю сёлетняга конкурсу. Калі маеце магчымасьць, прашу пералічыць гэтыя грошы на аднаўленьне касьцёла ў Будславе: [https://budslau.by/?view=article&amp;id=86&amp;catid=2 інструкцыі на сайце парафіі]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 11:35, 2 верасьня 2021 (+03)

==Віківясна-2021==
{| width=&quot;700&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:CEE Spring Logo vertical-t.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021|Віківясьне-2021]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''міжнароднага конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021|Віківясна Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021/Удзельнікі|сьпіс удзельніц і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 21:04, 16 сакавіка 2021 (UTC+3)

== {{Перанесена з|Удзельнік:Kazimier Lachnovič}} ==

Доброго дня! Вибачте, що турбую, однак чи могли б ви написати статтю на своїй Вікіпедії про [[:uk:Асоційоване_Тріо|Асоційоване Тріо]]? На жаль, білоруської мови не знаю, тим більше тарашкевиці. {{няма подпісу|Vitaliyf261|11:57, 6 чэрвеня 2021 (+03)}}
: Добрый дзень. Цікавы зьвяз, дадаў у [[Вікіпэдыя:Запыты на пераклад#Українська]]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:13, 6 чэрвеня 2021 (+03)

== Антыбеларускія дзеяньні ў Вікіпедыі  ==

Калега, што вы думаеце наконт [[:ru:Обсуждение участника:Лобачев Владимир#Неадекватное поведение в английской Википедии|гэтага абмеркавання анты-беларуских дзеянняў у Вікіпедыі]]? --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 12:31, 24 чэрвеня 2021 (+03)

== Прастаўляйце інтэрвікі ==

Хоць гэта і катэгорыі, але й на іх таксама трэба дадаваць інтэрвікі ў Вікізьвестках: [[d:Q45118682|1]], [[d:Q45123755|2]], [[d:Q94698727|3]], [[d:Q24228827|4]], [[d:Q18584227|5]]… --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 21:59, 16 ліпеня 2021 (+03)
: Неяк забыўся пра гэта. Добра, буду дадаваць інтэрвікі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:03, 16 ліпеня 2021 (+03)
== Б ==
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!

Ведаю, што ўсім усё нравіцца ня будзе) Так па ўсіх Wiki. 🙃 У 2019 праз мелкія спрэчкі з-за назоваў населеных пунктаў, вёсак на нуль жыхароў на прасьціны тэксту сышоў RWG. Я бы С параіў ісьці на BE Wiki й г.д. за патрэбнымі яму колерамі, але калі C настойвае, то мой хай будзе. Спакойна. 🙂 Пагатоў BE-X-OLD ніхто не чытае, BE чытаюць болей, але ненамнога. Увогуле на мове мала чытаюць нават звычайныя беларусы, бо не валодаюць. Калі я не валодаў тарашкевіцаю, таксама ігнараваў BE-X-OLD, бо чытать было няспрытна, непрыемна) Вось на 🇨🇿 Wiki зараз два а-ля адміна зарубіліся (https://cs.wikipedia.org/wiki/Diskuse:Únos_Ramana_Prataseviče#Smazání_článku). Быць артыкулу ці не. 1:1. Пат. Меркаваньні разышліся. Бывае. Канфлікт тлее. На CZ Wiki таксама мала актыўнасьці. Прапанова C пра стварэньне больш карыснае артыкулаў зручная! Таксама мо можна вылучыць рэжымны артыкул у зорныя, паралельна яшчэ нарабіць 100500 артыкулаў а-ля пра прапаганду альбо з C’s сьпісу, інфу можна закідваць у існыя артыкулы (я тут у аднаго 🇩🇪 з нашых спытаў, ён сказаў, што рэжымны артыкул не падыйдзе для DE Wiki праз нямецкую “нэўтральнасьць”, але кантэнт па тэме можна спакойна закідваць у спадарожныя артыкулы, што ён і робіць). Быць усім міру й маральнаму задавальненьню ад унёску. 😌 -- [[user:pr12402| pr12402]], 29 ліпеня 2021
: Вітаю. На жаль, пытаньне сымболікі для мяне - гэта справа маральных прынцыпаў (і спрэчкі пра яе былі яшчэ да ўсіх падзеяў, а цяпер сытуацыя, увогуле, відавочная і прапанаваны варыянт з улікам да дадзенай апошнім часам інфармацыі - катэгарычна не прымальны). Магу пагадзіцца хіба з адным пунктам пра Каардынацыйную раду, пра што яшчэ напішу ў адпаведным абмеркаваньні. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 08:40, 29 ліпеня 2021 (+03)
== Ахова ==
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!
Мо трэ абараніць старонку, бо ідзе вайна правак: https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Марат_Маркаў&amp;oldid=2259879. 
Усяго найлепшага!  -- [[user:pr12402| pr12402]], 30 верасьня 2021

== Эндру Ўілсан == 
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]! Выпадкова наткнуўся верагодна на пірацкі .pdf [[Эндру Ўілсан|Andrew Wilson]] пры пошуку на RU Wiki ў артыкуле &quot;Белорусская краевая оборона&quot;(https://web.archive.org/web/20150207004430/http://mizna.ru/docs/2/1212/conv_1/file1.pdf). Ўілсан піша: ''having conquered Belarus, the Muscovites realized that it was not in their favour to call Belarusians the ‘Litsviny’ (i.e. their second original name, along with the ‘Kryvichy’ one) as it would always remind our people about the times when our ancestors happened to constantly fight against Moscow. Therefore, the Muscovites applied the term of ‘Belarusians’ to our people while the name of ‘Litsviny’ was attributed to the Lithuanians; at the same time the propaganda publications tried to propagate the idea that the Grand Duchy of Litwa was [a] Lithuanian state, i.e. it was a foreign country that did not have any close ties with Moscow'' (с. 135). Можа яшчэ нешта карыснае выцягнеш. Усяго найлепшага!  -- [[user:pr12402| pr12402]], 7 кастрычніка 2021
: Вітаю! Сапраўды, вельмі крутая і надзвычай карысная знаходка: манаграфія брытанскага PhD, выдадзеная Ельскім унівэрсытэтам. Пакуль што дадам адпаведныя цытаты да ўжо наяўных на сваю старонку ўдзельніка ў ангельскім разьдзеле і Вікісховішчы (а там, мо, атрымаецца здароўя паназапасіць на тое, каб дадаць гэтыя цытаты ў які артыкул), ды й наш артыкул [[ліцьвіны]], вядома ж, дапоўню. Шчыра дзякую! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:23, 7 кастрычніка 2021 (+03)
:: Строга кажучы, вэрсія гэта прафэсаркі [[Ніна Баршчэўская|Ніны Баршчэўскай]], гл. зноску №44, (44. Licwin-Hudas-Krews, quoted in Nina Barshcheuskaya (Barshchewskaia), ‘The Way  [the] Belarusian Emigration Treats [the] Ethnographic Borders of Belarus’, Annus Albaruthenicus, 6 (2005), pp. 65–82, at p. 75, at http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/annus/2005/04.htm.), Уілсан яе толькі працытаваў у сваёй кнізе па-ангельску. Сама ж Баршчэўская спаслалася на Licwin-Hudas-Krews (40 Licwin-Hudas-Krews, My I nashy susedzi (We are our neighbors), in: “Batskaushchyna”, # 50, p. 3.). Можна пачытаць надалей, той жа Licwin-Hudas-Krews спасылаецца на Brukner (the Polish professor, магчыма [[Аляксандар Брукнер]]): https://web.archive.org/web/20060113163959/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/annus/2005/04.htm. 
Licwin-Hudas-Krews refers to earlier works of the researchers and quotes the conclusion made by Brukner, the Polish professor, when he was reviewing the Polish translation of the Belarusian manuscript, made in Zamos’tse, i.e. “I keep referring to the word “Lithuanian”, but in reality it means “Belarusian” as in the 16th century no one could have even dreamed about Lithuania in its modern meaning”. The regular Muscovites as well as the Ukrainians would traditionally call Belarusians the “Litsviny”. The dictionary by Dal’ contains a very demonstrative example: “Let a Litsvin say whatever he wants to, but he will still pronounce it with palatalized “dz’. Only the dead Litsvin won’t do it.”
-- [[user:pr12402| pr12402]], 7 кастрычніка 2021
: Так, вядома, трэба ўважліва праглядзець, але сам факт цытаваньня — гэта ўжо добра і яго таксама можна выкарыстоўваць. Цытату прафэсара Брукнэра ўжо маем у артыкуле пра ліцьвінаў, а цяпер яшчэ і артыкул пра гэтага навукоўца. З кнігі мне спадабалася мапа 2 на старонцы 21, дзе Наваградак месьціцца ў цэнтры «ядра» Літвы (раней летувісы [[:c:Commons:Deletion requests/File:Гістарычныя вобласці Беларусі.png|спрабавалі выдаліць мапу]] з падобным разьмяшчэньнем гістарычнай Літвы). Буду патроху чытаць далей. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 00:02, 8 кастрычніка 2021 (+03)
: Дарэчы, там літаральна пад самай мапай ёсьць добрая цытата — сьцьверджаньне, што Летува і Літва — гэта розныя рэчы: ''The entity referred to as medieval ‘Lithuania’ in fact had the full name of ‘Grand Duchy of Lithuania, Rus and Samogitia’. Its short name was ‘Litva’. This is not the same thing as ‘Lithuania’. In the modern Lithuanian language, the word for ‘Lithuania’ is Lietuva''. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 15:17, 8 кастрычніка 2021 (+03)

== Аэрафотаздымак Нясвіжа 1918 == 
Шаноўны пане [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]], бачыў што вы некалі дадалі аэрафотаздымак Нясвіжа 1918 года - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Niaśviž._Нясьвіж_(1918).jpg
Можа Вы раптам маеце арыгінал гэтага здымка? Мне б вельмі хацелася разглядзець адзін фрагмент той панарамы ў лепшай якасці. Дзякуй! --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 23:58, 27 лістапада 2021 (+03)
: Вітаю. На жаль, гэта было максымальнае разрозьненьне, даступнае на аўкцыёне ebay: там звычайна 1600 пкс, але тут трохі меншае (1398 пкс), відаць, праз абрэзку краёў уласна здымка гэтага аэрафотаздымку — там нярэдка фатаграфуюць з «запасам» і самі не пераймаюцца абрэзкай. Увогуле, заўсёды выкладаю выявы ў максымальна даступным разрозьненьні. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 00:20, 28 лістапада 2021 (+03)
:: Дзякуй за адказ! А можа раптам дзе ў Вас занатавана, як называўся той лот на ebay? --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 22:02, 29 лістапада 2021 (+03)
::: Няма за што. Тут хіба магу сказаць, што здымак прадаваўся ў красавіку 2017 году (звычайна дадаю здымкі без затрымак), подпіс хутчэй за ўсё быў накшталт «Nieswiez Luftbild Russland», але праз амаль пяць гадоў, вядома, згадаць даволі цяжка, бо за ўвесь час дадаў адтуль тысячы здымкаў. Дарэчы, завершаныя аўкцыёны захоўваюцца на ebay добра калі якіх пару месяцаў, таму знайсьці ў архіве, на жаль, наўрад ці атрымаецца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:23, 29 лістапада 2021 (+03)
:::: Зразумела, дзякуй! --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 00:49, 5 сьнежня 2021 (+03)

== [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] ==

Hi! Can you please translate these two articles? they don't need to be long, just a few sentences are enough. :)    

Yours sincerely,[[Удзельнік:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] ([[Гутаркі ўдзельніка:ChipsBaMast|гутаркі]]) 22:08, 10 сьнежня 2021 (+03)

== [[Сьпіс памерлых у 2021 годзе]] ==

Вітаю! Прохання захистити статтю [[Сьпіс памерлых у 2021 годзе]], у якій анонім робить незрозумілі редагування, постійно видаляючи і додаючи непотрібний рік. Те саме він робив десь в укрвікі. Дякую.--[[Удзельнік:Renvoy|Renvoy]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Renvoy|гутаркі]]) 23:22, 12 сьнежня 2021 (+03)
: Вітаю! Дзякую, што зьвярнулі ўвагу. Абараніў. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:29, 12 сьнежня 2021 (+03)

==[[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]]==
Вітаю! Як маецеся? Буду ўдзячны за падтрымку вылучэньня артыкула ў добрыя на старонцы [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]]. Дапрацоўка і заўвагі вітаюцца. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 11:10, 20 сьнежня 2021 (UTC+3)
: Вітаю. Заўсёды імкнуся падтрымліваць вылучэньне артыкулаў, але гэтым разам, на жаль, мушу ўстрымацца. Хоць у артыкул і дадалася крытычная інфармацыя, але ўсё адно, на маю думку, ён не зусім адпавядае [[ВП:НПГ]] у сэнсе дакладнага азначэньня г. зв. «выбараў». Мяркую, што ў наяўных умовах (пры браку дэталёвых экспэртавых ацэнак гісторыі краіны па дзяржаўным перавароце 1995 году) падобныя артыкулы, увогуле, немагчыма больш-менш нэўтральна апісваць. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 13:03, 20 сьнежня 2021 (+03)

== How we will see unregistered users ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=content/&gt;
Hi!

You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.

When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.

Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.

If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].

We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.

Thank you. 
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;section end=content/&gt;
&lt;/div&gt;

21:10, 4 студзеня 2022 (+03)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&amp;oldid=22532492 --&gt;

== Гомельская ратуша ==

Скуль iнфа? Дзе крынiцы? Чаму зьнёс старыя выявы ратушы (з радзIмы орг)? Чаму выдаеш расейскi навабуд (&quot;городская дума&quot;) за муры ратушы? [[Удзельнік:XHCKidx|xhckidx]] ([[Гутаркі ўдзельніка:XHCKidx|гутаркі]]) 01:38, 14 студзеня 2022 (+03)
: Адказаў на [[Абмеркаваньне:Гомельская ратуша|старонцы абмеркаваньня артыкула]]: усё ж размова тычыцца выняткова яго зьместу і іншым зацікаўленым (у будучыні) удзельнікам будзе прасьцей арыентавацца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:26, 14 студзеня 2022 (+03)

== Юбілейны месяц ==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:Беларусы. Biełarusy. Belarusians.png|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц|Юбілейным месяцы]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц|Юбілейны месяц]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 18:16, 14 студзеня 2022 (UTC+3)

== Мажліва, вам будзе цікава ==

Вітаю! Дзякуй за артыкул [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)]], з якога я даведаўся пра супраціў беларусаў расейскім акупантам і рэжыму Лукашэнкі (на маю думку, ужо можна казаць пра ''Беларускі Рух Супраціву''). Аднак яшчэ ў канцы 1990-х гадоў з рэжымам Лукашэнкі актыўна змагаліся беларускія патрыёты. Напрыклад, Беларускае Вызвольнае Войска. Пра яго Павал Севярынец у кнізе «Пакаленьне Маладога Фронту» (ёсць [https://knihi.com/Paval_Sieviaryniec/Pakalennie_Maladoha_Frontu.html#chapter17 тут]) кажа так:
&lt;blockquote&gt;«Але ж больш за ўсё неверагодных чутак і мітаў у 1997-99гг. было зьвязана з так званым &quot;Беларускім Вызвольным Войскам&quot; (БВВ, у расейскай транскрыпцыі БОА) - арганізацыяй, якая ўзяла на сябе адказнасьць за абстрэл расейскае амбасады ў Менску і падрыў магістральнага расейскага газаправода пад Стоўбцамі. Хутчэй за ўсё, шырму БВВ скарыстаў хтосьці з асяродзьдзя дзейсных радыкальных груповак, каб прыстрашыць Расею й рэжым Лукашэнкі прывідам беларускага тэрарызму.»&lt;/blockquote&gt;
Мажліва, вам будзе цікава стварыць пра гэтую арганізацыю артыкул. Сёньня, калі расейскія акупанты бамбяць гарады і забіваюць грамадзян Украіны, мы павінны дапамагчы ўкраінскаму народу абараніцца ад расейскіх агрэсараў. Украіна пераможа! [[Удзельнік:Антон 740|Антон 740]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Антон 740|гутаркі]]) 22:18, 5 сакавіка 2022 (+03)
: Вітаю! Шчыра дзякую за водгук, такія водгукі на артыкулы напраўду вельмі матывуюць да працягу працы. Таксама дзякуй за інфармацыю пра збройны супраціў беларусаў у другой палове 1990-х гадоў, спрабую адшукаць як мага больш крыніцаў, але зьвестак вобмаль. Пакуль стварыў невялікі артыкул [[Беларускае Вызвольнае Войска]]. Веру, што ўкраінцы неўзабаве перамогуць гэтае эталённае, абсалютнае зло. Вядома, перамогуць яны — перамогуць і беларусы, таму трэба быць разам. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:27, 5 сакавіка 2022 (+03)

== Thank you == 

As a gentle reminder, the ratification voting process for the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines revised enforcement guidelines] of the Universal Code of Conduct is about halfway through, and will be closing about 7 days from now. If you are interested, kindly [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting cast your vote here].  

Best regards, [[Удзельнік:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Гутаркі ўдзельніка:AAkhmedova (WMF)|гутаркі]]) 01:08, 16 сакавіка 2022 (+03)

== Разборкі на Вікісховішчы ==
Дзень добры калега, прашу прабачэння, што адцягваю вас у гэтак выдатны выхадны дзень, але прашу вас пакінуць сваю нататку на Вікісховішчы па спасылцы [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Administrators%27_noticeboard/User_problems#User%3APofka%3A_nationalist_POV-pushing тут], наш з вамі стары знаёмы Profka, зусім расперазаўся і падобна вырашыў, што правілы Вікіпедыі і Вікісховішча для яго не існуюць. З павагай. [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 23:08, 1 травня 2022 (+03)

== [[:ru:Герб БНР]] ==

Можа варта стварыць такі артыкул і ў беларускай Вікіпедыі? --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 13:23, 7 траўня 2022 (+03)
: Пакуль ня маю пэўнага меркаваньня на гэты конт: з аднаго боку такое асобнае паняцьце, сапраўды, існуе (як і [[сьцяг Беларускай Народнай Рэспублікі]]), але зь іншага — не сустракаў грунтоўных [[ВП:КВД|вартых даверу крыніцаў]] (найперш энцыкляпэдыяў), дзе б герб БНР апісваўся менавіта як асобнае (ад [[Пагоня|Пагоні]] або [[герб Беларусі|гербу Беларусі]]) паняцьце. У кожным разе, дзякуй за стварэньне артыкула на беларускую тэматыку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 21:00, 7 траўня 2022 (+03)

== Прапаную праўкі ў артыкул &quot;Ліцьвіны&quot; ==

Вітаю! Запрапанаваў праўкі ў артыкул &quot;Ліцьвіны&quot;. Чакаю Вашага адказу. З павагай, Алёхна Дайліда. [[Удзельнік:Алёхно|Алёхно]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Алёхно|гутаркі]]) 12:53, 4 чэрвеня 2022 (+03)

Не атрымаў ад Вас адказу ў ФБ. Па якім канале Вам зручней спалкавацца? [[Удзельнік:Алёхно|Алёхно]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Алёхно|гутаркі]]) 18:35, 4 чэрвеня 2022 (+03)

== дадаць старонку для ELBO ў беларуская (тарашкевіца) ==

@[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič]] Прывітанне, паважаныя Kazimier Lachnovič!

Ці можаце вы стварыць для мяне старонку для ELBO на беларуская мове (тарашкевіца) : https://be-tarask.m.wikipedia.org/

быць: https://be-tarask.m.wikipedia.org/ELBO, як я стварыў у беларуская Вікіпедыі

Я быў бы вельмі рады, калі б вы стварылі яго для мяне, бо я не вельмі разумею гэтую версію па-беларуску

дзякуй [[Удзельнік:SSHTALBI|SSHTALBI]] ([[Гутаркі ўдзельніка:SSHTALBI|гутаркі]]) 22:51, 6 чэрвеня 2022 (+03)

== Украінскі Рух Супраціву ==

Вітаю! Мажліва, вам будзе цікава стварыць артыкул аб гэтым руху, пра які пішуць ужо замежныя навукоўцы. Так, прафэсар паліталёгіі Ратгерскага ўнівэрсытэту Аляксандар Матыль (ён цікавы тым, што ў 2008 годзе часопіс ''ARCHE'' апублікаваў яго вельмі каштоўны для беларусаў артыкул [https://web.archive.org/web/20120204105942/http://arche.bymedia.net/2008-01/matyl801.htm «Наколькі фашысцкая пуцінская Расея?»]) у выданьні ''1945'' распавёў пра дзейнасьць ўкраінскіх партызанаў у артыкуле [https://web.archive.org/web/20220529130905/https://www.19fortyfive.com/2022/05/putins-nightmare-a-ukrainian-guerrilla-movement-has-emerged/ «Putin’s Nightmare: A Ukrainian Guerrilla Movement Has Emerged»], ужо перакладзеным на [https://sprotyv.mod.gov.ua/2022/05/30/zhah-dlya-putina-v-ukrayini-diye-partyzanskyj-ruh/ ўкраінскую мову]. Добра, што ўкраінскія партызаны сваімі дзеяньнямі дапамагаюць сваёй краіне перамагчы агрэсараў. Надзеюся, і на нашай зямлі ня будзе расейскіх акупантаў. Украіна пераможа! [[Удзельнік:Антон 740|Антон 740]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Антон 740|гутаркі]]) 01:37, 7 чэрвеня 2022 (+03)
: Вітаю! З прычыны браку часу і магчымасьцяў цяпер наўрад ці пацягну стварэньне з нуля такога артыкула на ўкраінскую тэматыку. Пагатоў пакуль засяродзіўся на беларускай тэматыцы, бо з усяго відаць, што беларусам, на жаль, ніхто на справе (а не на словах) не дапаможа, апроч саміх беларусаў. У кожным разе, успрымаю як аксыёму, што Ўкраіна мусіць перамагчы гэтую сучасную крыніцу абсалютнага зла, іначай усё будзе марна. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 14:29, 7 чэрвеня 2022 (+03)

== Чарговыя анты-Беларускія дзеянні на Вікісховішчы ==
Добры дзень калега, хацеў папярэдзіць, што на Вікісховішчы зноў бардак. Нейкi літоўскі удзельнік «Cukrakalnis» зноў спрабуе выдаліць частку беларускай гісторыі: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Category:Coats_of_arms_of_Belarus_in_the_Imperial_Russian_Army&amp;curid=112800789&amp;diff=663325224&amp;oldid=663314313 1], 
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Horadnia,_Pahonia._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F,_%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8F_(1824-25).jpg&amp;curid=85136244&amp;diff=663325165&amp;oldid=663313266 2], 
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:LG_Litovsky.jpg&amp;curid=3128011&amp;diff=663325109&amp;oldid=663313433 3],
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%B1-%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%B0.svg&amp;curid=87449145&amp;diff=663325072&amp;oldid=663313616 4]. Каб вы ведалi. [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 10:20, 14 чэрвеня 2022 (+03)

== Дапамога калеге ==
Добры дзень калега, вам добра вядомы ўдзельнік Profka вырашыў [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Administrators%27_noticeboard/User_problems#User_%D0%9B%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%27s_constant_purposeful_abuse_of_COM%3ANOTHOST_rule_in_order_to_distort_other_countries_national_symbols%2C_flags звярнуцца да адміністратараў, каб цалкам заблакаваць ўдзельніка Лобачев Владимир], які шматкроць спыняў дзеянні літоўскіх нацыяналістычных элементаў у змене артыкулаў пад сябе ігнаруючы факты і дзеянні вельмі агрэсіўна. Было б добра, каб вы таксама выказаліся па гэтай нагоды. З павагай, [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 13:50, 5 жнівеня 2022 (+03)</text>
      <sha1>48btzie7ymw7e2bqigr4s7eq8lg70fo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331399</id>
      <parentid>2331398</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:05:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дапамога калеге */ адказ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69337" xml:space="preserve">{{Userbox
|id       = [[Файл:Replacement filing cabinet.svg|40px|none|Архіў]]
|border-c = #aaaaaa
|info-c   = #f9f9f9
|info     = Архіў абмеркаваньняў:
* '''[[/Архіў 1|2008]]'''
* '''[[/Архіў 2|2009]]'''
* '''[[/Архіў 3|2010]]'''
* '''[[/Архіў 4|2011—2016]]
* '''[[/Архіў 5|2017—2019]]
}}
== Да агульнай уніфікацыі афармленьня сьпісаў літаратуры ==
Вітаю. [[Гутаркі ўдзельніка:SergeiSEE]]
Так, у навуковых артыкулах у канцы тэксту падаецца нумараваны сьпіс літаратуры ў альфабэтным парадку й падзяляецца на два блёка шрыфтоў: кірылічны й лацінскі.
Аўтар піша тэкст артыкула, састаўляе нумараваны сьпіс выкарыстанай літаратуры й прадстаўляе нумары выкарыстаных крыніц у тэкст.
Вікіпэдыя, як я разумею, дазваляе ўстаўляць крыніцы непасрэдна ў тэкст і ў канцы тэксту атрымліваецца нумараваны сьпіс крыніц у не альфабэтным парадку, а хутчэй у храналягічным.
Дадатковы сьпіс літаратуры ў канцы артыкула не  зьяўляецца бібліятэчным каталёгам. Мяне больш прываблівае храналягічнае ўпарадкаваньне, так як праходзіць наша жыцьцё. Але, таму што літаратура на беларускай мове пашыраецца толькі з 20-х гадоў 20-га ст., беларуская мова ў сьпісе літаратуры будзе ў канцы. У такіх варунках я ў сьпісе літаратуры сьпярша (буду далей) зьмяшчаю ўсе беларускамоўныя крыніцы адным блёкам, далей — крыніцы на іншых мовах у парадку моваў у інтэрвіках да артыкулаў на кожнай мове асобным блёкам (у межах кожнага блёку свой альфабэтны парадак, бо кожная мова мае свой альфабэт).

==Віківясна-2020==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:Logo original-t.png|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020|Віківясьне-2020]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніцаў і ўдзельнікаў '''міжнароднага конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020|Віківясна Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2020/Удзельнікі|сьпіс удзельніцаў і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 10:52, 2 сакавіка 2020 (UTC+3)

== Пытанне з Гомеля ==

Добры дзень!
У мяне ёсць пытанне наконт фотаздымкаў, выкарыстаных Вамі ў Вікіпедыі. Маглі б вы напісаць мне на эмэйл?
malikau@yandex.by

Дзякуй!
: Даслаў ліст. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:16, 14 сакавіка 2020 (+03)

==[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю]]==
Запрашаю стаць сябрам журы міжнароднага фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2020» у Беларусі. Спаборніцтва пройдзе ў чэрвені, пасьля чаго ў ліпені-жніўні журы вызначыць 10 мясцовых пераможцаў праз прыладу фотаацэнкі [[:commons:Commons:Montage]].--[[Удзельнік:W]] 19:24, 7 траўня 2020 (UTC+3)
: Дзякуй за правядзеньне вялікай арганізацыйнай працы (асабліва за заяўку на грант, я б гэтаму дакладна ня даў рады). Калі змагу дапамагчы прынамсі ўдзелам у журы — то, вядома, згода. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 21:17, 7 траўня 2020 (+03)

{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WLE Austria Logo (no text).svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю|Вікі любіць Зямлю-2020]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніцаў і ўдзельнікаў '''міжнароднага фотаспаборніцтва&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю|Вікі любіць Зямлю-2020]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю/Удзельнікі|сьпіс удзельніцаў і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 12:14, 30 траўня 2020 (UTC+3)

::Па выніках фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2020» у Беларусі, [[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю/Удзельнікі|69]] удзельніц і ўдзельнікаў запампавалі [[:commons:Category:Images from Wiki Loves Earth 2020 in Belarus|562]] здымкі. Атрымаў [[:commons:Commons_talk:Montage#Wiki_Loves_Earth_2020|доступ]] у прыладу фотаацэнкі [[:commons:Commons:Montage/be-tarask|«Мантаж»]] у якасьці каардынатара. Запрашаю да [https://montage.toolforge.org/#/campaign/323-wiki-loves-earth-2020-belarus судзейства] ў 1-м коле да 15 жніўня. Уваход ажыцьцяўляецца праз [[Мэта-Вікі]].--[[Удзельнік:W]] 13:23, 1 жніўня 2020 (UTC+3)
:::Вітаю. Нечаканы і надзвычай добры вынік. Вялікі дзякуй за вашую працу! Зайшоў у [[:commons:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]], які ў мяне мае [https://ic.pics.livejournal.com/mrul/23843397/17205/17205_original.jpg наступны выгляд]. Мабыць, штосьці не працуе, бо на старонцы няма актыўных спасылак (імя карыстальніка, «Vote» і «Edit Previous Votes» таксама неактыўныя). --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:36, 1 жніўня 2020 (+03)
::::Перастварыў і запусьціў 1-е кола судзейства. Сярод 561 файла выключылі 78. Засталося 483 выявы для ацэнкі.--[[Удзельнік:W]] 17:56, 3 жніўня 2020 (UTC+3)
:::::Усё працуе, дзякуй. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:24, 3 жніўня 2020 (+03)
::::::Бачу ў «Мантажы»: «Kazimier Lachnovič 24.8% 120 out of 483, 363 remaining». Ці пасьпяваеце з судзействам да 15 жніўня ва ўмовах маруднага Сеціва ўвечары?--[[Удзельнік:W]] 17:48, 11 жніўня 2020 (UTC+3)
::::::: Пасьпеў. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 19:40, 16 жніўня 2020 (+03)
::::::::Вялікі дзякуй за ўдзел у журы «Вікі любіць Зямлю». «Да 1 верасьня міжнароднай дружыне варта ведаць, якія 10 здымкаў перамаглі ў Вашай краіне» ([[:commons:Commons:Wiki Loves Earth 2020/Organise#Jury &amp; winners]]), таму стварыў [https://montage.toolforge.org/#/campaign/323-wiki-loves-earth-2020-belarus 2-е кола] судзейства з парогам адзнакі ў 0,875 бала ў 1-м коле. Гэты парог прайшлі 22 здымкі, якія варта разьмясьціць па ступенях. 2-е кола доўжыцца да 23 жніўня.--[[Удзельнік:W]] 18:00, 18 жніўня 2020 (UTC+3)

Паводле [[:m:Grants:Project/Rapid/User Group Belarus/Wiki Loves Earth Belarus 2020|гранту]] на «Вікі любіць Зямлю», «Падарунак для журы складае 50 $». З улікам таго, што ў нас 2 журы, прапаную абраць у інтэрнэт-краме сабе падарунак на 25 $ з улікам цаны дастаўкі. Варта даслаць мне ў прыватным паведамленьні спасылку на старонку з абраным таварам, поўнае імя, паштовы адрас для дастаўкі, электронную пошту і тэлефонны нумар, каб змог зрабіць яго заказ. Для выхаду на сувязь лепей скарыстаць [[тэлеграм]]-суполку [https://t.me/joinchat/BrMxyQ665g8yuRwCH3KL3Q «Вікіпэдыя»] або можна прапанаваць іншы зручны для Вас спосаб сувязі. Таксама пажадана, каб крама была беларускай, для пэўнасьці ў цане дастаўкі. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 9:39, 28 жніўня 2020 (UTC+3)
: Вітаю! Ці ёсьць нейкая магчымасьць проста пералічыць гэтыя грошы на [https://www.belarus97.pro/ дапамогу пацярпелым]? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:21, 28 жніўня 2020 (+03)
::Такая магчымасьць ёсьць. Пры адкрыцьці заяўкі на ахвяраваньне праз «Фэйсбук Аплату» (Ляксей Лявончык, Надзея Нортан. [https://www.facebook.com/donate/1123543824684874/ Збор дапамогі для ахвяраў рэпрэсій у Беларусі]) чытаю: «Ахвяраваньні атрымае Ляксей Лявончык, мінус 1,50% + 0,24 брытанскага фунта для пакрыцьця камісійных збораў». Ці гэтыя камісійныя зборы вылічаюцца з сумы ахвяраваньня, ці налічваюцца звыш яго памеру?--[[Удзельнік:W]] 9:37, 29 жніўня 2020 (UTC+3)
::{{Зроблена}}, камісійныя зборы вылічаюцца з сумы ахвяраваньня.--[[Удзельнік:W]] 9:54, 29 жніўня 2020 (UTC+3)
::: Дзякуй! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 10:58, 29 жніўня 2020 (+03)

==Магілёў==
Заклікаю, як [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl асноўнага] аўтара, вылучыць у добрыя артыкул [[Магілёў]] ([[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы]]). Артыкул ёсьць 68-м паводле абсягу ў Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія старонкі]]) і зь 2018 году перавышае памерам 100 кілябайт, таму «амаль пэўна мае быць падзеленым» ([[:en:Wikipedia:Article size#Size guideline]]).--[[Удзельнік:W]] 16:23, 24 чэрвеня 2020 (UTC+3)
: Дзякуй за прапанову. Выставіў на рэцэнзію. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 17:47, 24 чэрвеня 2020 (+03)

== Пра дзіўнасьці ==

: Прывітаньне!
: Прабачце за непасрэдны зварот, але мне падаецца, што Вы можаце растлумачыць дзіўнасьць сітуацыі.
: Надоечы Google выдаў: ягоны пошукавік стаў паказваць артыкул - не &quot;Мікола Калядны&quot;, аўтарам якога я зьяўляюся, а &quot;Абмеркаваньне:Мікола Калядны&quot;. Безумоўна, я зьніякавеў: цікавыя справы адбываюцца ў каралеўстве! З кожным разам ўсё весялей! Што ўсё гэта можа значыць?
: Калі ласка, распавядзіце, што Вы мяркуеце на гэты конт і як мне быць? [[Удзельнік:Вагонь|Вагонь]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Вагонь|гутаркі]]) 23:17, 3 ліпеня 2020 (+03)
:: Вітаю. Асабіста я неаднойчы сутыкаўся з рознымі падобнымі дзіўнасьцямі: напрыклад, пэўны час таму пры запыце &quot;Бел-чырвона-белы сьцяг&quot; (менавіта празь мяккі знак згодна з клясычным правапісам) не выдавала нашага артыкула, затое выдавала артыкул у афіцыйным разьдзеле, які мае адрознае ў двух месцах напісаньне [[:be:Бела-чырвона-белы сцяг]]. Аднак цяпер ужо ўсё нармальна выдае, таму магчыма, варта проста пачакаць (хоць гэта можа заняць і даволі доўгі час). Або можаце паспрабаваць зьвярнуцца ў [https://support.google.com/websearch/answer/6223687?hl=en&amp;ref_topic=3285072 тэхнічную падтрымку самога гугла] (але я ніколі не спрабаваў, няма часу на гэта). Увогуле, ня думаю, што тут штосьці залежыць ад Вікіпэдыі, бо той жа Яндэкс [https://yandex.by/search/?lr=157&amp;text=%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%20%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BD%D1%8B усё нармальна паказвае]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:42, 3 ліпеня 2020 (+03)
: Дзякуй! Вашыя тлумачэньні заўсёды лагодныя і цёплыя. Я прымаю іх вельмі шчыра. Яшчэ раз дзякуй, і будзьма спадзявацца, што электронныя рэсурсы ўжо навучыліся ўспрымаць чалавечыя настроі й адпаведна зрэагуюць. Посьпехаў і здароўя! [[Удзельнік:Вагонь|Вагонь]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Вагонь|гутаркі]]) 00:35, 4 ліпеня 2020 (+03)

==  [[Казанскае царства]] ==

[[:ru:Википедия:К удалению/8 ноября 2020#Казанское царство]] [[Удзельнік:Белорецкий|Белорецкий]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Белорецкий|гутаркі]]) 17:16, 14 лістапада 2020 (+03)

==[[Вікіпэдыя:Вікісустрэчы#15_студзеня,_Менск]]==
Вітаю! Як маецеся? Запрашаю пазначаць свой удзел у [https://mbasic.facebook.com/events/685310415515795 Вікісустрэчы 15 студзеня], прысьвечанай юбілею «Вікіпэдыі 20»! Будзе сьвяточны торт і сяброўскі пачастунак. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 18:13, 21 лістапада 2020 (UTC+3)
: Вітаю! Дзякуй за запрашэньне. Спадзяюся, да таго часу будзе яшчэ адна нагода да сьвяткаваньня ўсёй краінай, і ўсе мы да яе дажывем здаровымі і на волі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:36, 21 лістапада 2020 (+03)

== Подпіс ==
Вітаю! Вы [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D1%8D%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D1%9E_%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BC_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_1995_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%83#%D0%97%D0%B0 не падпісаліся].--[[Удзельнік:Lesnas ättling|Lesnas ättling]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Lesnas ättling|гутаркі]]) 22:51, 8 сьнежня 2020 (+03)
== Split == 
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!

Напалі трохі адміны-расейцы, бо ў Gentleman аднаму адміну было замнога цытат на ★. Я падаў на перагляд яе валюнтарызскага рашэньня, адмін пачала помсьціць) Калі ёсьць жаданьне, можна неяк заступіцца: https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Кандидаты_в_хорошие_статьи/К_лишению_статуса#Split_Before,_Together_Now. Усяго найлепшага! -- [[user:pr12402|pr12402]], 16 сьнежня 2020
: Вітаю. Перапрошваю, але я ўжо даўно фактычна не бяру ўдзелу ў расейскім разьдзеле Вікіпэдыі, а цяпер перакананы, што беларусам туды калі і варта штосьці дадаваць, то хіба што толькі вельмі прабеларускія або, увогуле, антырасейскія кропкавыя факты з спасылкамі на тыя крыніцы, якія фармальна ня могуць там выдаліць. Увогуле, пакуль адная частка беларусаў бессыстэмна паляпшае, а іншая бязлузда спажывае інфармацыю з моўнага разьдзелу, большасьць аўтараў якога падтрымліваюць забойствы і катаваньні беларусаў (паводле сацыялягічных апытаньняў [https://www.dw.com/ru/rossijane-schitajut-protesty-v-belarusi-rezultatom-provokacii/a-54716174], [https://interfax.com.ua/news/political/690167.html]) ды яшчэ пасьлядоўна ўжываюць каляніяльную назву нашай краіны — усё ў нас будзе толькі пагаршацца, на жаль. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 18:12, 16 сьнежня 2020 (+03)
:: Пагаджуся. Але пакуль я ўдзельнічаю ў Расейскай Вікіпэдыі на ўзроўні назіральніка (удзельнічаю ў абмеркваньняў, выдаляю прапаганду). Дарэчы, тамака ёсьць адзін удзельнік, які сьцьвярджае такое, што можна адначасова і плакаць і сьмяяцца. І хутчэй за ўсё ўдзельнік сапраўды ўсё выдумляе шчыра, ён сапраўды верыць у неверагодныя рэчы. Калі ёсьць час, то можна [[:ru:Обсуждение:Протесты в Белоруссии (2020)#Отмена отмены|пачытаць]]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:26, 16 сьнежня 2020 (+03)
:: Чытайце працяг. Я прадэманстраваў удзельніку другі яго фэйл. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 01:32, 17 сьнежня 2020 (+03)
:: Удзельнік палічыў, што выбачацца ня трэба і проста напісаў [[:ru:Википедия:Запросы к администраторам#Неэтичное поведение|запыт]] на мяне. Дарэчы, для гэтага ўдзельніка гэта звычайныя паводзіны. Ён гэтых запытаў ужо напісаў столькі... --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 20:56, 17 сьнежня 2020 (+03)

==Берасьце==
Заклікаю, як [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/wppagehiststat.pl асноўнага] аўтара, вылучыць у добрыя артыкул [[Берасьце]] ([[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы]]). Артыкул ёсьць 32-м паводле абсягу ў Беларускай Вікіпэдыі ([[Спэцыяльныя:Доўгія старонкі]]) і зь 2016 году перавышае памерам 100 кілябайт, таму «амаль пэўна мае быць падзеленым» ([[:en:Wikipedia:Article size#Size guideline]]).--[[Удзельнік:W]] 13:43, 3 студзеня 2021 (UTC+3)
: Дзякую за прапанову. Але, мабыць, сьпярша я паспрабую павысіць да абранага статус артыкул [[Бел-чырвона-белы сьцяг]], а наступным ужо будзе [[Берасьце]]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:55, 4 студзеня 2021 (+03)

==Месяц беларускай літаратуры==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WP20Symbols PENANDPAPER.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура|Месяцы беларускай літаратуры]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''спаборніцтва&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Беларуская літаратура|Месяц беларускай літаратуры]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 15:26, 14 студзеня 2021 (UTC+3)

==[[MediaWiki:Wikimedia-copyright]]==
Вітаю! Як маецеся? Ці можаце, калі ласка, замяніць састарэлую спасылку //wikimediafoundation.org/wiki/Умовы_выкарыстаньня да «Ўмовах выкарыстаньня» на дзейную //meta.wikimedia.org/wiki/Terms_of_use/be-tarask на 2 старонках: [[MediaWiki:Wikimedia-copyright]] і [[MediaWiki:Wikimedia-copyright/be-tarask]]? З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 18:51, 3 лютага 2021 (UTC+3)
: Вітаю! Дзіўна, але [https://ic.pics.livejournal.com/mrul/23843397/17996/17996_original.jpg ня маю дазволу на рэдагаваньне гэтых старонак]. Можа, трэба кудысьці зьвярнуцца па той дазвол? --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 19:27, 3 лютага 2021 (+03)
: [[Удзельнік:W]], па наданьні сабе правоў адміністратара інтэрфэйсу, урэшце, змог адрэгаваць памянёныя старонкі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:50, 20 чэрвеня 2021 (+03)

==Выклік Вікіпрагалу==
{| width=&quot;700&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:WikiGap.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне на «[[Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу|Выклік Вікіпрагалу]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Выклік Вікіпрагалу|Выкліку Вікіпрагалу]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 20:41, 1 сакавіка 2021 (UTC+3)

==[[Вікіпэдыя:Праект:Вікі любіць Зямлю-2021]]==
Вітаю! Як маецеся? Запрашаю стаць сябрам журы міжнароднага фотаспаборніцтва «Вікі любіць Зямлю-2021» у Беларусі. Спаборніцтва пройдзе ў чэрвені—ліпені, пасьля чаго ў жніўні журы вызначыць 10 мясцовых пераможцаў праз прыладу фотаацэнкі «[[:c:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]]», як і летась. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 12:21, 14 сакавіка 2021 (UTC+3)
: Вітаю. Дзякую, што працягваеце распачатую працу ў гэтым кірунку! Згода, як і ў мінулы раз, вядома ж. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 16:06, 14 сакавіка 2021 (+03)
::Вітаю! Як маецеся? Па выніках фотаконкурсу «Вікі любіць Зямлю-2021» у Беларусі, 34 удзельніцы і ўдзельнікі запампавалі [[:c:Category:Images from Wiki Loves Earth 2021 in Belarus|202]] здымкі. Атрымаў доступ да прылады фотаацэнкі «[[:c:Commons:Montage/be-tarask|Мантаж]]» у якасьці каардынатара. Запрашаю да [https://montage.toolforge.org/#/campaign/426-wiki-loves-earth-2021-in-belarus судзейства] ў 1-м коле да 19 жніўня. Уваход ажыцьцяўляецца праз [[Мэта-Вікі]]. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 11:01, 12 жніўня 2021 (UTC+3)
::: Вітаю! Нечакана зьявіліся праблемы з інтэрнэтам, але спадзяюся сёньня-заўтра даць ім рады. У кожным разе да 19-на мушу пасьпець усё ацаніць. Дзякую за праведзеную працу! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:05, 15 жніўня 2021 (+03)
::::Вітаю! Як маецеся? Віншую з абраньнем артыкула [[Міндоўг]] у добрыя. Стварыў 2-е кола [https://montage.toolforge.org/#/campaign/426-wiki-loves-earth-2021-in-belarus судзейства], у якое трапіла 15 здымкаў з адзнакай 8,75 балаў. Тэрмін 2-га кола да 26 жніўня для разьмяшчэньня здымкаў па месцах ад 1-га да 15-га. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 23:54, 20 жніўня 2021 (UTC+3)
::::: Мае вітаньні! Шчыра дзякую за дапамогу з абраньнем артыкула пра Міндоўга, бо ўжо і не спадзяваўся. Разьмясьціў усе здымкі паводле месцаў. Дзякуй за напамін! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 20:43, 24 жніўня 2021 (+03)
::::::Вітаю! Як маецеся? Паводле [[:m:Grants:Project/Rapid/W/WLE Belarus 2021|гранту]], за «Вікі любіць Зямлю» кожнаму сябру журы прызначаецца падарунак на суму па 25 даляраў. Можаце абраць сабе ўпадабаную ўзнагароду на гэтую суму з улікам дастаўкі і магчымасьцю аплаты карткай анлайн. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 10:20, 2 верасьня 2021 (UTC+3)
:::::::Вітаю! Вялікі дзякуй за выдатную арганізацыю сёлетняга конкурсу. Калі маеце магчымасьць, прашу пералічыць гэтыя грошы на аднаўленьне касьцёла ў Будславе: [https://budslau.by/?view=article&amp;id=86&amp;catid=2 інструкцыі на сайце парафіі]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 11:35, 2 верасьня 2021 (+03)

==Віківясна-2021==
{| width=&quot;700&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:CEE Spring Logo vertical-t.svg|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021|Віківясьне-2021]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''міжнароднага конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021|Віківясна Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2021/Удзельнікі|сьпіс удзельніц і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 21:04, 16 сакавіка 2021 (UTC+3)

== {{Перанесена з|Удзельнік:Kazimier Lachnovič}} ==

Доброго дня! Вибачте, що турбую, однак чи могли б ви написати статтю на своїй Вікіпедії про [[:uk:Асоційоване_Тріо|Асоційоване Тріо]]? На жаль, білоруської мови не знаю, тим більше тарашкевиці. {{няма подпісу|Vitaliyf261|11:57, 6 чэрвеня 2021 (+03)}}
: Добрый дзень. Цікавы зьвяз, дадаў у [[Вікіпэдыя:Запыты на пераклад#Українська]]. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:13, 6 чэрвеня 2021 (+03)

== Антыбеларускія дзеяньні ў Вікіпедыі  ==

Калега, што вы думаеце наконт [[:ru:Обсуждение участника:Лобачев Владимир#Неадекватное поведение в английской Википедии|гэтага абмеркавання анты-беларуских дзеянняў у Вікіпедыі]]? --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 12:31, 24 чэрвеня 2021 (+03)

== Прастаўляйце інтэрвікі ==

Хоць гэта і катэгорыі, але й на іх таксама трэба дадаваць інтэрвікі ў Вікізьвестках: [[d:Q45118682|1]], [[d:Q45123755|2]], [[d:Q94698727|3]], [[d:Q24228827|4]], [[d:Q18584227|5]]… --&lt;span style=&quot;text-shadow:-1px 0 lightblue,0 1px lightblue,1px 0 lightblue,0 -1px lightblue;&quot;&gt;[[Удзельнік:Renessaince|&lt;b style=&quot;color:#0645ad&quot;&gt; Renessaince &lt;/b&gt;]]&lt;/span&gt; 21:59, 16 ліпеня 2021 (+03)
: Неяк забыўся пра гэта. Добра, буду дадаваць інтэрвікі. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:03, 16 ліпеня 2021 (+03)
== Б ==
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!

Ведаю, што ўсім усё нравіцца ня будзе) Так па ўсіх Wiki. 🙃 У 2019 праз мелкія спрэчкі з-за назоваў населеных пунктаў, вёсак на нуль жыхароў на прасьціны тэксту сышоў RWG. Я бы С параіў ісьці на BE Wiki й г.д. за патрэбнымі яму колерамі, але калі C настойвае, то мой хай будзе. Спакойна. 🙂 Пагатоў BE-X-OLD ніхто не чытае, BE чытаюць болей, але ненамнога. Увогуле на мове мала чытаюць нават звычайныя беларусы, бо не валодаюць. Калі я не валодаў тарашкевіцаю, таксама ігнараваў BE-X-OLD, бо чытать было няспрытна, непрыемна) Вось на 🇨🇿 Wiki зараз два а-ля адміна зарубіліся (https://cs.wikipedia.org/wiki/Diskuse:Únos_Ramana_Prataseviče#Smazání_článku). Быць артыкулу ці не. 1:1. Пат. Меркаваньні разышліся. Бывае. Канфлікт тлее. На CZ Wiki таксама мала актыўнасьці. Прапанова C пра стварэньне больш карыснае артыкулаў зручная! Таксама мо можна вылучыць рэжымны артыкул у зорныя, паралельна яшчэ нарабіць 100500 артыкулаў а-ля пра прапаганду альбо з C’s сьпісу, інфу можна закідваць у існыя артыкулы (я тут у аднаго 🇩🇪 з нашых спытаў, ён сказаў, што рэжымны артыкул не падыйдзе для DE Wiki праз нямецкую “нэўтральнасьць”, але кантэнт па тэме можна спакойна закідваць у спадарожныя артыкулы, што ён і робіць). Быць усім міру й маральнаму задавальненьню ад унёску. 😌 -- [[user:pr12402| pr12402]], 29 ліпеня 2021
: Вітаю. На жаль, пытаньне сымболікі для мяне - гэта справа маральных прынцыпаў (і спрэчкі пра яе былі яшчэ да ўсіх падзеяў, а цяпер сытуацыя, увогуле, відавочная і прапанаваны варыянт з улікам да дадзенай апошнім часам інфармацыі - катэгарычна не прымальны). Магу пагадзіцца хіба з адным пунктам пра Каардынацыйную раду, пра што яшчэ напішу ў адпаведным абмеркаваньні. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 08:40, 29 ліпеня 2021 (+03)
== Ахова ==
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]!
Мо трэ абараніць старонку, бо ідзе вайна правак: https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Марат_Маркаў&amp;oldid=2259879. 
Усяго найлепшага!  -- [[user:pr12402| pr12402]], 30 верасьня 2021

== Эндру Ўілсан == 
Вітаю, [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]]! Выпадкова наткнуўся верагодна на пірацкі .pdf [[Эндру Ўілсан|Andrew Wilson]] пры пошуку на RU Wiki ў артыкуле &quot;Белорусская краевая оборона&quot;(https://web.archive.org/web/20150207004430/http://mizna.ru/docs/2/1212/conv_1/file1.pdf). Ўілсан піша: ''having conquered Belarus, the Muscovites realized that it was not in their favour to call Belarusians the ‘Litsviny’ (i.e. their second original name, along with the ‘Kryvichy’ one) as it would always remind our people about the times when our ancestors happened to constantly fight against Moscow. Therefore, the Muscovites applied the term of ‘Belarusians’ to our people while the name of ‘Litsviny’ was attributed to the Lithuanians; at the same time the propaganda publications tried to propagate the idea that the Grand Duchy of Litwa was [a] Lithuanian state, i.e. it was a foreign country that did not have any close ties with Moscow'' (с. 135). Можа яшчэ нешта карыснае выцягнеш. Усяго найлепшага!  -- [[user:pr12402| pr12402]], 7 кастрычніка 2021
: Вітаю! Сапраўды, вельмі крутая і надзвычай карысная знаходка: манаграфія брытанскага PhD, выдадзеная Ельскім унівэрсытэтам. Пакуль што дадам адпаведныя цытаты да ўжо наяўных на сваю старонку ўдзельніка ў ангельскім разьдзеле і Вікісховішчы (а там, мо, атрымаецца здароўя паназапасіць на тое, каб дадаць гэтыя цытаты ў які артыкул), ды й наш артыкул [[ліцьвіны]], вядома ж, дапоўню. Шчыра дзякую! --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:23, 7 кастрычніка 2021 (+03)
:: Строга кажучы, вэрсія гэта прафэсаркі [[Ніна Баршчэўская|Ніны Баршчэўскай]], гл. зноску №44, (44. Licwin-Hudas-Krews, quoted in Nina Barshcheuskaya (Barshchewskaia), ‘The Way  [the] Belarusian Emigration Treats [the] Ethnographic Borders of Belarus’, Annus Albaruthenicus, 6 (2005), pp. 65–82, at p. 75, at http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/annus/2005/04.htm.), Уілсан яе толькі працытаваў у сваёй кнізе па-ангельску. Сама ж Баршчэўская спаслалася на Licwin-Hudas-Krews (40 Licwin-Hudas-Krews, My I nashy susedzi (We are our neighbors), in: “Batskaushchyna”, # 50, p. 3.). Можна пачытаць надалей, той жа Licwin-Hudas-Krews спасылаецца на Brukner (the Polish professor, магчыма [[Аляксандар Брукнер]]): https://web.archive.org/web/20060113163959/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/annus/2005/04.htm. 
Licwin-Hudas-Krews refers to earlier works of the researchers and quotes the conclusion made by Brukner, the Polish professor, when he was reviewing the Polish translation of the Belarusian manuscript, made in Zamos’tse, i.e. “I keep referring to the word “Lithuanian”, but in reality it means “Belarusian” as in the 16th century no one could have even dreamed about Lithuania in its modern meaning”. The regular Muscovites as well as the Ukrainians would traditionally call Belarusians the “Litsviny”. The dictionary by Dal’ contains a very demonstrative example: “Let a Litsvin say whatever he wants to, but he will still pronounce it with palatalized “dz’. Only the dead Litsvin won’t do it.”
-- [[user:pr12402| pr12402]], 7 кастрычніка 2021
: Так, вядома, трэба ўважліва праглядзець, але сам факт цытаваньня — гэта ўжо добра і яго таксама можна выкарыстоўваць. Цытату прафэсара Брукнэра ўжо маем у артыкуле пра ліцьвінаў, а цяпер яшчэ і артыкул пра гэтага навукоўца. З кнігі мне спадабалася мапа 2 на старонцы 21, дзе Наваградак месьціцца ў цэнтры «ядра» Літвы (раней летувісы [[:c:Commons:Deletion requests/File:Гістарычныя вобласці Беларусі.png|спрабавалі выдаліць мапу]] з падобным разьмяшчэньнем гістарычнай Літвы). Буду патроху чытаць далей. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 00:02, 8 кастрычніка 2021 (+03)
: Дарэчы, там літаральна пад самай мапай ёсьць добрая цытата — сьцьверджаньне, што Летува і Літва — гэта розныя рэчы: ''The entity referred to as medieval ‘Lithuania’ in fact had the full name of ‘Grand Duchy of Lithuania, Rus and Samogitia’. Its short name was ‘Litva’. This is not the same thing as ‘Lithuania’. In the modern Lithuanian language, the word for ‘Lithuania’ is Lietuva''. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 15:17, 8 кастрычніка 2021 (+03)

== Аэрафотаздымак Нясвіжа 1918 == 
Шаноўны пане [[user:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]], бачыў што вы некалі дадалі аэрафотаздымак Нясвіжа 1918 года - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Niaśviž._Нясьвіж_(1918).jpg
Можа Вы раптам маеце арыгінал гэтага здымка? Мне б вельмі хацелася разглядзець адзін фрагмент той панарамы ў лепшай якасці. Дзякуй! --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 23:58, 27 лістапада 2021 (+03)
: Вітаю. На жаль, гэта было максымальнае разрозьненьне, даступнае на аўкцыёне ebay: там звычайна 1600 пкс, але тут трохі меншае (1398 пкс), відаць, праз абрэзку краёў уласна здымка гэтага аэрафотаздымку — там нярэдка фатаграфуюць з «запасам» і самі не пераймаюцца абрэзкай. Увогуле, заўсёды выкладаю выявы ў максымальна даступным разрозьненьні. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 00:20, 28 лістапада 2021 (+03)
:: Дзякуй за адказ! А можа раптам дзе ў Вас занатавана, як называўся той лот на ebay? --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 22:02, 29 лістапада 2021 (+03)
::: Няма за што. Тут хіба магу сказаць, што здымак прадаваўся ў красавіку 2017 году (звычайна дадаю здымкі без затрымак), подпіс хутчэй за ўсё быў накшталт «Nieswiez Luftbild Russland», але праз амаль пяць гадоў, вядома, згадаць даволі цяжка, бо за ўвесь час дадаў адтуль тысячы здымкаў. Дарэчы, завершаныя аўкцыёны захоўваюцца на ebay добра калі якіх пару месяцаў, таму знайсьці ў архіве, на жаль, наўрад ці атрымаецца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:23, 29 лістапада 2021 (+03)
:::: Зразумела, дзякуй! --[[Удзельнік:Kuzniatsou|Kuzniatsou]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kuzniatsou|гутаркі]]) 00:49, 5 сьнежня 2021 (+03)

== [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] ==

Hi! Can you please translate these two articles? they don't need to be long, just a few sentences are enough. :)    

Yours sincerely,[[Удзельнік:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] ([[Гутаркі ўдзельніка:ChipsBaMast|гутаркі]]) 22:08, 10 сьнежня 2021 (+03)

== [[Сьпіс памерлых у 2021 годзе]] ==

Вітаю! Прохання захистити статтю [[Сьпіс памерлых у 2021 годзе]], у якій анонім робить незрозумілі редагування, постійно видаляючи і додаючи непотрібний рік. Те саме він робив десь в укрвікі. Дякую.--[[Удзельнік:Renvoy|Renvoy]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Renvoy|гутаркі]]) 23:22, 12 сьнежня 2021 (+03)
: Вітаю! Дзякую, што зьвярнулі ўвагу. Абараніў. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:29, 12 сьнежня 2021 (+03)

==[[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]]==
Вітаю! Як маецеся? Буду ўдзячны за падтрымку вылучэньня артыкула ў добрыя на старонцы [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]]. Дапрацоўка і заўвагі вітаюцца. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 11:10, 20 сьнежня 2021 (UTC+3)
: Вітаю. Заўсёды імкнуся падтрымліваць вылучэньне артыкулаў, але гэтым разам, на жаль, мушу ўстрымацца. Хоць у артыкул і дадалася крытычная інфармацыя, але ўсё адно, на маю думку, ён не зусім адпавядае [[ВП:НПГ]] у сэнсе дакладнага азначэньня г. зв. «выбараў». Мяркую, што ў наяўных умовах (пры браку дэталёвых экспэртавых ацэнак гісторыі краіны па дзяржаўным перавароце 1995 году) падобныя артыкулы, увогуле, немагчыма больш-менш нэўтральна апісваць. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 13:03, 20 сьнежня 2021 (+03)

== How we will see unregistered users ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=content/&gt;
Hi!

You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.

When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.

Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.

If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].

We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.

Thank you. 
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]&lt;section end=content/&gt;
&lt;/div&gt;

21:10, 4 студзеня 2022 (+03)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&amp;oldid=22532492 --&gt;

== Гомельская ратуша ==

Скуль iнфа? Дзе крынiцы? Чаму зьнёс старыя выявы ратушы (з радзIмы орг)? Чаму выдаеш расейскi навабуд (&quot;городская дума&quot;) за муры ратушы? [[Удзельнік:XHCKidx|xhckidx]] ([[Гутаркі ўдзельніка:XHCKidx|гутаркі]]) 01:38, 14 студзеня 2022 (+03)
: Адказаў на [[Абмеркаваньне:Гомельская ратуша|старонцы абмеркаваньня артыкула]]: усё ж размова тычыцца выняткова яго зьместу і іншым зацікаўленым (у будучыні) удзельнікам будзе прасьцей арыентавацца. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 12:26, 14 студзеня 2022 (+03)

== Юбілейны месяц ==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:Беларусы. Biełarusy. Belarusians.png|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt;  text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц|Юбілейным месяцы]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніц і ўдзельнікаў '''конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Тэматычны тыдзень/Юбілейны месяц|Юбілейны месяц]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.
|}
--[[Удзельнік:W]] 18:16, 14 студзеня 2022 (UTC+3)

== Мажліва, вам будзе цікава ==

Вітаю! Дзякуй за артыкул [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)]], з якога я даведаўся пра супраціў беларусаў расейскім акупантам і рэжыму Лукашэнкі (на маю думку, ужо можна казаць пра ''Беларускі Рух Супраціву''). Аднак яшчэ ў канцы 1990-х гадоў з рэжымам Лукашэнкі актыўна змагаліся беларускія патрыёты. Напрыклад, Беларускае Вызвольнае Войска. Пра яго Павал Севярынец у кнізе «Пакаленьне Маладога Фронту» (ёсць [https://knihi.com/Paval_Sieviaryniec/Pakalennie_Maladoha_Frontu.html#chapter17 тут]) кажа так:
&lt;blockquote&gt;«Але ж больш за ўсё неверагодных чутак і мітаў у 1997-99гг. было зьвязана з так званым &quot;Беларускім Вызвольным Войскам&quot; (БВВ, у расейскай транскрыпцыі БОА) - арганізацыяй, якая ўзяла на сябе адказнасьць за абстрэл расейскае амбасады ў Менску і падрыў магістральнага расейскага газаправода пад Стоўбцамі. Хутчэй за ўсё, шырму БВВ скарыстаў хтосьці з асяродзьдзя дзейсных радыкальных груповак, каб прыстрашыць Расею й рэжым Лукашэнкі прывідам беларускага тэрарызму.»&lt;/blockquote&gt;
Мажліва, вам будзе цікава стварыць пра гэтую арганізацыю артыкул. Сёньня, калі расейскія акупанты бамбяць гарады і забіваюць грамадзян Украіны, мы павінны дапамагчы ўкраінскаму народу абараніцца ад расейскіх агрэсараў. Украіна пераможа! [[Удзельнік:Антон 740|Антон 740]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Антон 740|гутаркі]]) 22:18, 5 сакавіка 2022 (+03)
: Вітаю! Шчыра дзякую за водгук, такія водгукі на артыкулы напраўду вельмі матывуюць да працягу працы. Таксама дзякуй за інфармацыю пра збройны супраціў беларусаў у другой палове 1990-х гадоў, спрабую адшукаць як мага больш крыніцаў, але зьвестак вобмаль. Пакуль стварыў невялікі артыкул [[Беларускае Вызвольнае Войска]]. Веру, што ўкраінцы неўзабаве перамогуць гэтае эталённае, абсалютнае зло. Вядома, перамогуць яны — перамогуць і беларусы, таму трэба быць разам. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 23:27, 5 сакавіка 2022 (+03)

== Thank you == 

As a gentle reminder, the ratification voting process for the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines revised enforcement guidelines] of the Universal Code of Conduct is about halfway through, and will be closing about 7 days from now. If you are interested, kindly [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Voting cast your vote here].  

Best regards, [[Удзельнік:AAkhmedova (WMF)|AAkhmedova (WMF)]] ([[Гутаркі ўдзельніка:AAkhmedova (WMF)|гутаркі]]) 01:08, 16 сакавіка 2022 (+03)

== Разборкі на Вікісховішчы ==
Дзень добры калега, прашу прабачэння, што адцягваю вас у гэтак выдатны выхадны дзень, але прашу вас пакінуць сваю нататку на Вікісховішчы па спасылцы [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Administrators%27_noticeboard/User_problems#User%3APofka%3A_nationalist_POV-pushing тут], наш з вамі стары знаёмы Profka, зусім расперазаўся і падобна вырашыў, што правілы Вікіпедыі і Вікісховішча для яго не існуюць. З павагай. [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 23:08, 1 травня 2022 (+03)

== [[:ru:Герб БНР]] ==

Можа варта стварыць такі артыкул і ў беларускай Вікіпедыі? --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 13:23, 7 траўня 2022 (+03)
: Пакуль ня маю пэўнага меркаваньня на гэты конт: з аднаго боку такое асобнае паняцьце, сапраўды, існуе (як і [[сьцяг Беларускай Народнай Рэспублікі]]), але зь іншага — не сустракаў грунтоўных [[ВП:КВД|вартых даверу крыніцаў]] (найперш энцыкляпэдыяў), дзе б герб БНР апісваўся менавіта як асобнае (ад [[Пагоня|Пагоні]] або [[герб Беларусі|гербу Беларусі]]) паняцьце. У кожным разе, дзякуй за стварэньне артыкула на беларускую тэматыку. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 21:00, 7 траўня 2022 (+03)

== Прапаную праўкі ў артыкул &quot;Ліцьвіны&quot; ==

Вітаю! Запрапанаваў праўкі ў артыкул &quot;Ліцьвіны&quot;. Чакаю Вашага адказу. З павагай, Алёхна Дайліда. [[Удзельнік:Алёхно|Алёхно]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Алёхно|гутаркі]]) 12:53, 4 чэрвеня 2022 (+03)

Не атрымаў ад Вас адказу ў ФБ. Па якім канале Вам зручней спалкавацца? [[Удзельнік:Алёхно|Алёхно]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Алёхно|гутаркі]]) 18:35, 4 чэрвеня 2022 (+03)

== дадаць старонку для ELBO ў беларуская (тарашкевіца) ==

@[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič]] Прывітанне, паважаныя Kazimier Lachnovič!

Ці можаце вы стварыць для мяне старонку для ELBO на беларуская мове (тарашкевіца) : https://be-tarask.m.wikipedia.org/

быць: https://be-tarask.m.wikipedia.org/ELBO, як я стварыў у беларуская Вікіпедыі

Я быў бы вельмі рады, калі б вы стварылі яго для мяне, бо я не вельмі разумею гэтую версію па-беларуску

дзякуй [[Удзельнік:SSHTALBI|SSHTALBI]] ([[Гутаркі ўдзельніка:SSHTALBI|гутаркі]]) 22:51, 6 чэрвеня 2022 (+03)

== Украінскі Рух Супраціву ==

Вітаю! Мажліва, вам будзе цікава стварыць артыкул аб гэтым руху, пра які пішуць ужо замежныя навукоўцы. Так, прафэсар паліталёгіі Ратгерскага ўнівэрсытэту Аляксандар Матыль (ён цікавы тым, што ў 2008 годзе часопіс ''ARCHE'' апублікаваў яго вельмі каштоўны для беларусаў артыкул [https://web.archive.org/web/20120204105942/http://arche.bymedia.net/2008-01/matyl801.htm «Наколькі фашысцкая пуцінская Расея?»]) у выданьні ''1945'' распавёў пра дзейнасьць ўкраінскіх партызанаў у артыкуле [https://web.archive.org/web/20220529130905/https://www.19fortyfive.com/2022/05/putins-nightmare-a-ukrainian-guerrilla-movement-has-emerged/ «Putin’s Nightmare: A Ukrainian Guerrilla Movement Has Emerged»], ужо перакладзеным на [https://sprotyv.mod.gov.ua/2022/05/30/zhah-dlya-putina-v-ukrayini-diye-partyzanskyj-ruh/ ўкраінскую мову]. Добра, што ўкраінскія партызаны сваімі дзеяньнямі дапамагаюць сваёй краіне перамагчы агрэсараў. Надзеюся, і на нашай зямлі ня будзе расейскіх акупантаў. Украіна пераможа! [[Удзельнік:Антон 740|Антон 740]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Антон 740|гутаркі]]) 01:37, 7 чэрвеня 2022 (+03)
: Вітаю! З прычыны браку часу і магчымасьцяў цяпер наўрад ці пацягну стварэньне з нуля такога артыкула на ўкраінскую тэматыку. Пагатоў пакуль засяродзіўся на беларускай тэматыцы, бо з усяго відаць, што беларусам, на жаль, ніхто на справе (а не на словах) не дапаможа, апроч саміх беларусаў. У кожным разе, успрымаю як аксыёму, што Ўкраіна мусіць перамагчы гэтую сучасную крыніцу абсалютнага зла, іначай усё будзе марна. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 14:29, 7 чэрвеня 2022 (+03)

== Чарговыя анты-Беларускія дзеянні на Вікісховішчы ==
Добры дзень калега, хацеў папярэдзіць, што на Вікісховішчы зноў бардак. Нейкi літоўскі удзельнік «Cukrakalnis» зноў спрабуе выдаліць частку беларускай гісторыі: [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Category:Coats_of_arms_of_Belarus_in_the_Imperial_Russian_Army&amp;curid=112800789&amp;diff=663325224&amp;oldid=663314313 1], 
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:Horadnia,_Pahonia._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F,_%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8F_(1824-25).jpg&amp;curid=85136244&amp;diff=663325165&amp;oldid=663313266 2], 
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:LG_Litovsky.jpg&amp;curid=3128011&amp;diff=663325109&amp;oldid=663313433 3],
[https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%B1-%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%B0.svg&amp;curid=87449145&amp;diff=663325072&amp;oldid=663313616 4]. Каб вы ведалi. [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 10:20, 14 чэрвеня 2022 (+03)

== Дапамога калеге ==
Добры дзень калега, вам добра вядомы ўдзельнік Profka вырашыў [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Administrators%27_noticeboard/User_problems#User_%D0%9B%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%27s_constant_purposeful_abuse_of_COM%3ANOTHOST_rule_in_order_to_distort_other_countries_national_symbols%2C_flags звярнуцца да адміністратараў, каб цалкам заблакаваць ўдзельніка Лобачев Владимир], які шматкроць спыняў дзеянні літоўскіх нацыяналістычных элементаў у змене артыкулаў пад сябе ігнаруючы факты і дзеянні вельмі агрэсіўна. Было б добра, каб вы таксама выказаліся па гэтай нагоды. З павагай, [[Удзельнік:Johnny Moor|Johnny Moor]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Johnny Moor|гутаркі]]) 13:50, 5 жнівеня 2022 (+03)
: Добры дзень! Тое абмеркаваньне ўжо прыбралі ў архіў [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Commons:Administrators%27_noticeboard/User_problems&amp;diff=680412721&amp;oldid=680270120] (раней паказаў у ім аднаму пабочнаму ўдзельніку, што ён дарма падтрымлівае ўдзельніка Pofka). Але засталіся яшчэ два абмеркаваньні дзеяньняў удзельніка Pofka, дзе, сярод іншага, я прапаную заблякаваць яго за сыстэматычны падман іншых удзельнікаў, перасьледаваньне і пашырэньне хлусьлівых зьвестак. Што праўда, наўрад ці варта чакаць нейкіх дзеяньняў з боку адміністрацыі Вікісховішча (яны, як звычайна, нават не камэнтуюць), але прынамсі ўздымаць гэтае пытаньне трэба пры кожнай нагодзе, іншага шляху няма. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 14:05, 5 жніўня 2022 (+03)</text>
      <sha1>sffz2vfrke5wdqt1zu8xn8pgg85f06h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шата Руставэлі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29657</id>
    <revision>
      <id>2331402</id>
      <parentid>2329035</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:53:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TendaKlisi</username>
        <id>76367</id>
      </contributor>
      <comment>Выправіў і дапісаў з Шота Руставелі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32031" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік}}
'''Шата́ Руставэ́лі''' ({{Мова-груз|შოთა რუსთაველი}}, блізу 1172, Руставі — блізу 1216, Ерусалім) — [[Грузія|грузінскі]] дзяржаўны дзяяч і паэт канца XII - пачатку XIII стст., аўтар паэмы «[[Віцязь у тыгравай скуры]]» (груз. ვეფხისტყაოსანი, ''Vepkhis Tqaosani'').

== Жыцьцяпіс ==
Біяграфічныя зьвесткі аб Руставэлі мізэрныя: невядомыя дакладныя даты яго нараджэньня і сьмерці, амаль няма пэўных гістарычных дадзеных аб галоўных падзеях яго жыцьця, не захаваліся іншыя творы, ім напісаныя. Нават яго сучаснае імя выклікае спрэчкі. Руставэлі — не прозьвішча, гэтае слова паказвае, што чалавек, які заве сябе так, быў неяк зьвязаны з геаграфічным пунктам Руставі: ён мог быць родам адтуль, мог быць таксама фэўдалам, які валодаў горадам і крэпасьцю пад такім назовам, альбо нават духовай асобай — біскупам Рустаўскім.

Існуе мноства легендаў адносна жыцьця Руставэлі, якія, магчыма, у нейкай меры адлюстроўваюць сапраўдныя падзеі яго жыцьця. Геаграфічных пунктаў з назовам Руставі ў тую эпоху існавала некалькі. Народная легенда зьвязвае імя Руставэлі з Руставі у Паўднёвай Грузіі. Некаторыя дадзеныя адносна асобы Руставэлі можна запазычыць з уступа да яго паэмы, дзе паказана, што яна напісаная для ўсхваленьня царыцы Тамары: гэта зьяўляецца ў нейкай меры і паказьнікам сацыяльнага статусу аўтара. Некаторыя гістарычныя дадзеныя можна запазычыць з Сінодыка (памінальнай кнігі) Хроснага кляштара ў Іерусаліме. Запіс 13 ст. згадвае Шота, называючы яго пасаду пры двары. У самім кляштары маецца фрэскавы партрэт (першая пал. 13 ст.) вяльможы ў сьвецкай вопратцы, а ў надпісе тамака ж згадваецца «Руставэлі». Адгэтуль можна зрабіць выснову, што Руставэлі быў саноўнікам, што аказаў буйную падтрымку кляштару, дзякуючы чаму і быў намаляваны на фрэсцы, а яго імя занесьлі ў Сынодык. Надпіс і партрэт былі вядомыя грузінскім паломнікам і вандроўцам сярэднявечча, а ў 1960 грузынская навуковая экспэдыцыя расчысьціла партрэт, зафарбаваны пасьля таго, як кляштар перайшоў у валоданьне грэцкага патрыярхата. Народныя легенды называюць неўзаемнае каханьне да царыцы Тамары прычынай пастрыжэньня Руставэлі ў манахі; паводле паданьняў, ён адправіўся ў Ерусалім, дзе і пахаваны, але паданьні гэтыя не падмацаваныя фактамі. Паэты 17-18 стст., згадваючы паэта, завуць і яго імя — Шата. Імя яго Шота, скарочанае з [[Ашот]]а, не сустракаецца ў хрысьціянскіх сьвятцах.

Паводле некаторых зьвестак паэт належаў да знакамітага роду і быў валадаром Рустаўскога маёрата. У паэме аб «Віцязі» паэт заяўляе, што ён месх, гэта значыць жыхар [[Ахалцыхская вобласьць|Ахалцыхскай вобласьці]]. Вучыўся ў [[Грэцыя|Грэцыі]], затым быў казназахавальнікам царыцы [[Тамара (царыца Грузіі)|Тамары]] (знойдзены яго подпіс на акце [[1190]] року). Гэта быў час палітычнай магутнасьці Грузіі і росквіту лірычнай паэзіі пры двары маладой царыцы, з усімі прыкметамі сярэднявечнага рыцарскага служэньня.

Знаёмы з паэмамі [[Гамэр]]а і філязофіяй [[Плятон]]а, багаслоўем, пачаткамі піітыкі і [[рыторыка|рыторыкі]], [[пэрсыдзкая літаратура|пэрсыдзкай]] і [[арабская літаратура|арабскай літаратурай]], Руставэлі цалкам прысьвяціў сябе літаратурнай дзейнасьці і напісаў паэму «Віцязь у тыгравай шкуры», красу і гонар грузінскай пісьменнасьці. Безнадзейна закаханы ў сваю валадарку, ён скончыў жыцьцё ў манастырскай кельлі. Цімафей, мітрапаліт грузінскі ў XVIII стагодзьдзі, бачыў у Ерусаліме, у царкве сьв. Крыжа, пабудаванай грузінскімі царамі, магілу і партрэт Руставэлі у валасяніцы аскета. Па адной легендзе, Руставэлі, закаханы ў царыцу, жэніцца, аднак, з нейкай Нінай і неўзабаве пасьля вясельля атрымлівае ад «дамы ідэальнай глыбокай пашаны» загад перакласьці на грузінскую мову літаратурны падарунак, паднесены ёй пераможаным шагам. Бліскуча выканаўшы даручэньне, ён ад узнагароды за сваю працу адмаўляецца. Праз тыдзень пасьля гэтага быў знойдзены абезгалоўлены труп яго. Дагэтуль існуе маса легендаў аб Руставэлі і яго адносінах да Тамары.

[[Файл:Shota Rustaveli.jpg|thumb|right|Меркаваная выява Шата Руставэлі на старажытнай фрэсцы з [[Ерусалім]]а]]

Каталікос Іаан, які яшчэ пры жыцьці царыцы апекаваўся паэтам, пачаў, паводле падданьня, ганеньні на Руставэлі. У XVIII ст. патрыярх Антоній I, адукаваны пісьменьнік, публічна спаліў некалькі асобнікаў «Віцязя ў тыгравай шкуры», аддрукаванага ў 1712 годзе царом Вахтангам VI.

== Творчасьць ==

Паэма «Віцязь у тыгравай шкуры» — адзіны твор Руставэлі, які дайшоў да нас, і тое ў позьніх сьпісах; асобныя строфы сустракаюцца ў рукапісах 14 і 15 стст., два чатырохрадкоўі — на сьценах кляштара Вані ў Паўднёвай Грузіі, але поўныя сьпісы ёсьць толькі з 16-17 стст., а першы датаваны рукапіс — 1646.

У цяперашні час маецца каля 150 сьпісаў, і ва ўсіх — мноства скажэньняў, выпраўленьняў, занесеных перапісчыкамі, уставак і г. д. Спрэчным ё і тлумачэньне загалоўка паэмы. Назоў драпежніка, шкура якога накінутая на плечы героя, раней у грузінскай азначала «барса», пазьней — як «барса», гэтак і «тыгра». Паколькі ў паэме дзеяньне адбываецца ва ўмоўным усходнім асяроддзі і ў ёй згадваюцца і іншыя жывёлы і птушкі, што не сустракаюцца ў фаўне Грузіі, зразумелае і рознае разуменьне назову, якое адбілася ў перакладах паэмы на розныя мовы.

У творы вылучаюцца тры часткі: уступ, апавядальная частка і кароткі эпілёг. Уступ дае значны матэрыял для разуменьня рэлігійна-філязофскага і мастацка-эстэтычнага сьветапогляду Руставэлі. У самім пачатку ён зьвяртаецца да творцы сусьвету з просьбай аб дапамозе, затым варта згадваньне царыцы Тамары, для ўсхваленьня якой, па словах Руставэлі, і напісаная паэма. Далей варта меркаваньне аб паэзіі, якую аўтар лічыць Божым дарам і складовай часткай мудрасьці. Пералічыўшы розныя віды паэзіі, ён аддае перавагу эпічнаму жанру. Тутака ж выказвае сваё меркаваньне аб каханьні. Гэтае пачуцьцё цалкам зямное, але яно ўзвышае чалавека, патрабуе ад яго сталасьці, пэўнасьці, стрыманасьці і самаахвяраваньня. Сама паэма зьяўляецца мастацкім увасабленьнем канцэпцыі аўтара.

=== Зьмест паэмы ===

Сьціслы зьмест «Віцязя ў тыгровай шкуры»: пасьля ўкаранаваньня сваёй дачкі Цінацін на царства цар Ростэван разам з сваім выхаванцам, палкаводцам Аўтандзілам, выпраўляюцца на паляваньне. Тамака яны бачаць незнаёмца, які носіць барсавую шкуру, але той, відавочна не жадаючы сустракацца з людзьмі, аддаляецца на сваім вараным скакуне. Бачачы засмучанага гэтай падзеяй бацькі, Цінацін прызнаецца Аўтандзілу ў каханьні і пасылае яго на пошукі незнаёмца. Праз тры гады Аўтандзілу атрымліваецца знайсьці яго, што хаваўся ў бязьлюднай мясцовасьці ў пячоры. Незнаёмец, якога клічуць Тарыэл, распавядае Аўтандзілу сваю гісторыю. Ён — сын цара, які быў васалам магутнага цара Індыі Парсадана. Выгадаваны Парсаданам, Тарыэл закахаўся ў яго дачку, прыгажуню Нэстан-Дарэджан, але яе бацькі захацелі выдаць яе за іншага. Не жадаючы, каб чужак завалодаў тронам Індыі, Тарыэл, параіўшыся з каханай, забіў яго і, асцерагаючыся гневу цара, схаваўся ў сваім умацаваным месьце. Тут Асмат, набліжаная Нэстан-Дарэджан і павераная ў таямніцы закаханых, паведаміла яму, што выхавальніца Нэстан-Дарэджан, сястра цара, пасьля жорсткага зьбіцьця пасадзіла сваёй выхаванку ў каўчэг і кінула яго ў мора. Тарыэл выправіўся на пошукі каханай і падчас сваіх туляньняў сустрэў цясьнімага ворагамі Фрыдона, якому дапамог. Ад Фрыдона ён даведаўся, што аднойчы той бачыў Нэстан-Дарэджан у каўчэгу, які плыў, але вызваліць яе ня змог, каўчэг схаваўся ў моры. Даведаўшыся ад Тарыэла аб яго горы, Фрыдон спрабаваў дапамагчы сябру, але разасланыя паўсюль ганцы не змаглі знайсьці Нэстан-Дарэджан. Тарыэл разьвітаўся з пабрацімам, атрымаў ад яго ў падарунак выдатнага каня і пасьля гэтага яшчэ доўга шукаў Нэстан-Дарэджан. Страціўшы надзею, ён атабарыўся ў гэтай пячоры разам зь вернай Асмат і бавіць свае дні ўдалечыні ад людзей. Барсаву шкуру ён носіць у памяць аб сваёй каханай. Крануты яго горам Аўтандзіл абяцаў Тарыэлу дапамагчы ў пошуках Нэстан-Дарэджан. Прыбыўшы ў Арабію, Аўтандзіл распавёў усё цару Ростэвану і сваёй каханай. Тая ўхваліла яго намер дапамагчы пабраціму ў бядзе, але цар не захацеў яго зноў адпускаць, так што Аўтандзілу прыйшлося зьехаць употай. Вярнуўшыся да Тарыэла, ён абяцаў шукаць Нэстан-Дарэджан на працягу года і выправіўся ў шлях, наведаў Фрыдона; затым морам адправіўся ў Гуланшаро, сталіцу марскога цара. Тут ён пасябраваў з жонкай купецкага кіраўніка — Фацьмой, якая па яго адзежы прыняла Аўтандзіла за купца. Ад яе ён даведаўся, што менавіта Фацьма выратавала Нэстан-Дарэджан ад двух вартавых, якія яе суправаджалі, і прытуліла ў сябе, але муж Фацьмы, выдаўшы таямніцу, даставіў Нэстан-Дарэджан да цара. Уладар захацеў ажаніць зь ёй свайго сына, але Нэстан-Дарэджан здолела падкупіць ахову і вярнуцца да Фацьмы. Яна дала Нэстан-Дарэджан каня, і ўцякачка схавалася. Пасьля, выпадкова пачуўшы гутарку людзей, што прыйшлі з розных бакоў, яна даведалася, што Нэстан-Дарэджан знаходзіцца ў палоне ў Каджэці, краіне чараўнікоў. Тамтэйшы цар жадае ажаніць зь ёй свайго сына. Узрадаваны Аўтандзіл адкрыўся Фацьме, паведаміў ёй, што ён шукае Нэстан-Дарэджан для свайго сябра і папрасіў Фацьму дапамагчы яму. Фацьма адразу паслала ў Каджэці чараўніка-служку, даўшы яму ліст для Нэстан-Дарэджан. Палоньніца адправіла з ім ліст да Фацьмы і Тарыэла, далучыўшы да яго шматок цудоўнага покрыва, некалі прывезенага Тарыэлам для яе. У пяшчотным лісьце яна клялася Тарыэлу ў вечным каханьні, але прасіла пакінуць яе, бо ўзяць крэпасьць чараўнікоў-каджэй немагчыма і Тарыэл абавязкова загіне. Сама яна паклялася, што ніколі ня стане жонкай кагосьці іншага.

Аўтандзіл пасьпяшаўся да Тарыэлу з радаснай весткай. Захапіўшы зброю, якую Тарыэл адваяваў у казачных істот — дэваў, яны адправіліся да Фрыдона, пасьля трое пабрацімаў, узяўшы з сабой трыста ваяроў Фрыдона, накіраваліся да Каджэцкай крэпасьці. Кожны зь іх прапанаваў свой плян захопу цьвярдыні, але быў прыняты плян Тарыэла; падзяліўшы аддзел, які суправаджаў іх, на тры часткі, яны з трох бакоў кінуліся ў напад. Разьбіўшы браму, яны ўварваліся ў места. Тарыэл першым апынуўся ў падземным праходзе, што ішоў у крэпасьць; перабіўшы ўсю варту, ён вызваліў Нэстан-Дарэджан. Вярнуўшыся адтуль у марское царства, яны зладзілі вясельле Тарыэла з Нэстан-Дарэджан, затым у Арабіі, з згоды цара Ростэвана — вясельле Аўтандзіла і Цінацін. Вярнуўшыся ў Індыю і выгнаўшы чужакоў-ворагаў, Тарыэл і Нэстан-Дарэджан запанавалі тамака. Пабрацімы разьвіталіся, пакляўшыся адзін аднаму ў вечным сяброўстве.

Мажорнае гучаньне фіналу — перамога дабра над злом — зьяўляецца лагічным завяршэньнем эпічнага апавяданьня.

У пралёгу сюжэт паэмы названы «пэрсыдзкім аповядам», гэта літаратурны прыём, характэрны для той эпохі, які адлюстроўвае ўплыў пэрсыдзкай культуры на народы Каўказа. Сюжэт, акрамя тыпалягічных паралеляў, ня мае дакладных аналягаў ні ў літаратурных творах таго часу, ні ў фальклёры.

Сюжэт паэмы, нягледзячы на яго шматплянавасьць і складанасьць, кампазыцыйна сабраны і стройны. Аднак не займальная фабула зьяўляецца галоўнай вартасьцю твора Руставэлі. Адметнасьць паэмы — у яе глыбокім гуманізьме. Руставэлі апявае ідэі каханьня, беззапаветнага сяброўства, вернасьці, але героі твора — увасабленьне гэтых ідэяў — зусім не схематычныя замалёўкі. Руставэлі па-майстроўску малюе іх розныя характары, найменшыя адценьні іх эмоцыяў. Менавіта таму ні нерэальны геаграфічны арэал, ні гіпэрбалізацыя пры апісаньні іх пачуцьцяў і ўчынкаў не замінаюць успрымаць герояў паэмы менавіта як жывых людзей з сваімі індывідуальнымі рысамі і нават недахопамі. Аўтандзіл і Тарыэл — абодва «міджнуры» (г.зн. закаханыя), абодва гатовыя ахвяраваць жыцьцём як для ўмілаванай, так і для сябра. Разам з тым, гэтыя два віцязя па характары не падобныя адзін на аднаго. Тарыэл увесь ва ўладзе пачуцьцяў і дзейнічае часам неабдумана, Аўтандзіл жа заўсёды падпарадкоўвае свае ўчынкі розуму і заўсёды ўмее знайсьці выйсьце зь цяжкага становішча, часам нават насуперак сваім жаданьням і схільнасьцям. Пэўнасьць у сяброўстве — вышэйшы маральны абавязак для герояў Руставэлі. Прадстаўнікі трох нацыяў — Аўтандзіл, Тарыэл і Фрыдон — сябры-пабрацімы, гатовыя сябра пайсьці на любыя нягоды і ахвяры. Нягледзячы на пагрозу паўторнага доўгага расстаньня з Цінацін, на гнеў цара, які не жадае ізноў адпускаць яго ў доўгі шлях, Аўтандзіл, не разважаючы, таемна адпраўляецца, каб дапамагчы сябру. Асмат, адданая прыслужніца Нэстан-Дарэджан, добраахвотна зносіць разам з Тарыэлам усе нягоды яго выгнаньня. Фрыдон, не разважаючы, адпраўляецца з Тарыэлам і Аўтандзілам, каб вызваліць Нэстан-Дарэджан з палону каджэй.

Каханьне для герояў — ўсемагутная сіла, у імя каханьня зьдзяйсняе Тарыэл свае геройствы. Страціўшы надзею знайсьці каханую, ён аддаляецца ў пустынную мясцовасьць, удалечыні ад грамадзтва, і пралівае слёзы ў самоце, бо для яго жыцьцё без Нэстан-Дарэджан пазбаўленае сэнсу.

Жаночыя вобразы ў Руставэлі ярка акрэсьленыя: Нэстан-Дарэджан беззапаветна кахае Тарыэла. Палоненая ў крэпасьці, яна піша ў лісьце каханаму, што хутчэй кінецца ўніз з скалы, альбо пакончыць жыцьцё ўдарам нажа ў сэрца, чым выйдзе замуж за іншага; яна ўпрошвае Тарыэла не спрабаваць вызваліць яе, бо яна не перанясе яго непазьбежнай прытым гібелі; пакутуючы сама, яна не забывае аб сваёй роднай Індыі, цясьнімай ворагамі, і просіць Тарыэла пасьпяшацца туды, на дапамогу яе бацьку.

Цінацін, пасылаючы Аўтандзіла на пошукі Тарыэла, кляцьвенна запэўнівае яго, што ў яе ніколі ня будзе іншага мужа, нават калі ён будзе «целавым увасабленьнем сонца».

Руставэлеўскае разуменьне паэзіі, каханьня, значнасьці чалавечай асобы, — проціпастаўленьне натуральных чалавечых пачуцьцяў сувораму аскетызму раньняга сярэднявечча — паказвае сьветапогляд паэта. Філязофская і мастацка-эстэтычная канцэпцыя Руставэлі, «прамяністы сынтэз узьнёслага і зямнога» (Ш.Нуцубідзэ), уяўляе сабой вышэйшую прыступку разьвіцьця грузынскага Рэнэсансу.

=== Асаблівасьці вершаскладаньня ===
[[Файл: Sjota Roestaveli - De ridder in het pantervel.jpg|thumb|250px|[[Лейдэн]] ]]
Паэма напісаная ў форме строф-катрэнаў, г.зн. чатырохрадкоўяў, аб’яднаных агульнай канцавай рыфмай. Колькасьць строфаў у залежнасьці ад таго, што выдаўцы лічылі сапраўдным тэкстам Руставэлі, вагаецца ў розных выданьнях прыблізна ад 1500 да 1700. Усе строфы напісаныя памерам «шаіры», у якім радок утрымлівае 16 складоў і дзеліцца цэзурай на 2 роўныя часткі. Шаіры у паэме двух відаў: «высокі шаіры» — гэта форма г. зв. статычнай сымэтрыі, дзе падзеленыя цэзурай напалам радкі складаюцца з чатырох сэгмэнтаў у складзе, гэта — г. зв. эквівалентная сымэтрыя; «нізкі шаіры» — гэта форма дынамічнай сымэтрыі — радкі складаюцца з асымэтрычных сэгмэнтаў з суадносінамі складоў 3:5 або 5:3. У строфах, напісаных «высокім шаіры», рыфма двухскладовая, а ў строфах, напісаных «нізкім шаіры», — трохскладовая. Чаргаваньне строфаў з рознай структурай радкоў і рыфмаў — адна з прычынаў выключнай дынамічнасьці і музычнасьці верша Руставэлі. Шаіры — старажытная, найбольш распаўсюджаная форма верша ў грузінскім фальклёры, што паказвае на сувязь вершаскладаньня паэмы Руставэлі з народнай творчасцю. У сваю чаргу, уплыў Руставэлі на пазьнейшую паэзію выяўляецца і ў тым, што аж да 18 ст. 16-ці сылябічны шаіры стаў амаль абсалютна пераважным памерам у грузінскай паэзіі.

Мова твора выключна гнуткая і выразная. Паэма, напісаная на клясычнай грузынскай, блізкая і да жывой народнай мовы. Лексыка твора ўключае больш за 1 500 адзінак. Мастацкія прыёмы-рыфмы, алітэрацыі, мэтафары, вытворныя формы, паэтычныя ліцэнзіі — сустракаюцца паўсюдна. Гэта — адзін з чыньнікаў, што забясьпечылі паэме папулярнасьць, якой ня меў ніякі іншы твор у грузынскай літаратуры. Нярэдка (аж да нашых дзён) усю паэму ведалі на памяць, перапісвалі ад рукі: асобныя яе выразы, асабліва афарызмы, трывала ўвайшлі ў штодзённую грузінскую мову.

=== Вывучэньне ===

Пачаткам вывучэньня паэмы Руставэлі варта лічыць камэнтары грузынскага цара Вахтанга VI, якімі ён дапоўніў першае яе выданьне, надрукаванае ў заснаванай ім у Тбілісі друкарні ў 1712. Сын апошняга грузынскага цара Георгія XII Тэймураз Баграціёні можа лічыцца заснавальнікам руствэлелёгіі як навукі: у яго працах закранутыя шматлікія пытаньні, датычныя асобы аўтара паэмы, яго біяграфіі і сьветапогляду, складу паэмы, яе вершаскладаньня, лексыкі і г. д. Францускі навуковец Мары Бросэ (1802—1882) удзельнічаў у падрыхтоўцы другога выданьня паэмы, дапоўніўшы яго сваёй прадмовай. Навукоўцы і пісьменьнікі XIX ст. (І. Чаўчавадзе, А.Церэцелі, Важа-Пшавела, Д.Чубінашвілі, А.Цагарэлі і інш.) займаліся шматлікімі пытаньнямі, датычнымі паэмы. На мяжы 19-20 стст. Н.Мар унёс шмат новага ў вывучэньне паэмы: грунтуючыся на строгіх філялягічных мэтадах, ён вывучаў яе тэкст, асьвятляючы складаную праблематыку паэмы ў сьвятле комплекснага вывучэньня заходніх і ўсходніх культураў.

Буйныя працы па руствэлелёгіі належаць акадэмікам К. Кекелідзэ, А.Барамідзэ, А.Шанідзэ; апошнім было ажыцьцёўлена паўторнае факсымільнае выданьне тэксту 1712. У працах К.Кекелідзэ і А.Барамідзэ закранутыя пытаньні біяграфіі паэта, сюжэту паэмы, яе складу, мастацкага боку і т.д. У 1966 быў адзначаны [[юбілей]] Руставэлі.

=== Пераклад на беларускую мову ===

Да юбілею было прымеркаванае і выданьне беларускага перакладу паэмы пад назвай «Віцязь у тыгравай шкуры» (Алесь Звонак з М.Хведаровічам, 1966)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Ушанаваньне памяці ==
Імя Руставэлі было прысвоена Грузінскаму драматычнаму тэатру, Тбіліскаму тэатральнаму інстытуту, НДІ грузінскай літаратуры Акадэміі Навук Грузіі. Іменем Руставэлі названыя вуліцы шматлікіх мест колішніх рэспублік СССР: галоўный прашпект Тбілісі, вуліца у цэнтры Ерэвана і г. д. Таксама ягоным імем названы адзін з астэроідаў.{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Руставэлі, Шата}}
[[Катэгорыя:Грузінскія паэты]]</text>
      <sha1>tj1sbrr4u873vw434jbezded9bni3p0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліцьвіны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41905</id>
    <revision>
      <id>2331364</id>
      <parentid>2330957</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Славянская літоўская мова */ +</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="527787" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|тып=варыянты|Ліцьвіны (неадназначнасьць)|Літоўцы (неадназначнасьць)}}
[[Файл:Lićviny. Ліцьвіны (1900-14).jpg|значак|Ліцьвіны ў [[Беларускі нацыянальны строй|народных строях]], канец XIX — пачатак XX ст.]]

'''Ліцьвіны'''&lt;ref name=&quot;BKP-2005&quot;&gt;{{Літаратура/Беларускі клясычны правапіс (2005)}}&lt;/ref&gt; ('''літвіны'''&lt;ref name=&quot;BKP-2005&quot;/&gt;, '''літва'''; {{мова-be-old|литвины|скарочана}}&lt;ref name=&quot;ESBM-6&quot;&gt;{{Літаратура/ЭСБМ|6к}} С. 12.&lt;/ref&gt;) — гістарычнае найменьне і саманазва ўраджэнцаў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх земляў]]{{Заўвага|Гісторык [[Анатоль Астапенка]] ў сваёй доктарскай дысэртацыі, абароненай 26 красавіка 2021 годзе ў [[Кіеўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Тараса Шаўчэнкі|Кіеўскім нацыянальным унівэрсытэце імя Тараса Шаўчэнкі]] (спэцыяльнасьць — [[этналёгія]]), падкрэсьлівае: «''мова „Літвы“ сярэднявечча — беларуская, а „ліцьвін“ — гэта назва беларуса таго часу''»&lt;ref&gt;Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 114.&lt;/ref&gt;}} у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]], якая выкарыстоўвалася поруч з [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінамі]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 46, 96.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 5, 19.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-156&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 156.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Багдановіч А. Да пытання аб ужыванні назвы «Русь» на тэрыторыі Беларусі ў XIV—XVI стст. // Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 3, Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. № 1, 1996. С. 3—5.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 320—321.&lt;/ref&gt;. Па [[Крэўская унія|Крэўскай уніі]] «ліцьвінамі» называліся каталікі ВКЛ у канфэсійным сэнсе, а таксама ўсё жыхарства ў нацыянальным сэнсе, «русінамі» ў ВКЛ называліся пераважна праваслаўныя ў канфэсійным сэнсе; таксама праваслаўныя жыхары ВКЛ называліся «ліцьвіны рускае веры», «ліцьвіны грэчаскага закону людзі» і да т. п.&lt;ref&gt;Этнаграфія беларусаў. Гістарыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя. / рэд. кал. В. Бандарчык і інш. — {{Менск (Мінск)}}, 1985. С. 81.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 48.&lt;/ref&gt; Паводле энцыкляпэдыі «[[Этнаграфія Беларусі]]» 1989 году, 4-га тому [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі]] (1997 год) і 9-га тому [[Беларуская энцыкляпэдыя|Беларускай энцыкляпэдыі]] (1999 год), гэта назва жыхароў Вялікага Княства Літоўскага, пераважна заходніх [[беларусы|беларусаў]] і ўсходніх [[летувісы|летувісаў]] у XIV—XVIII стагодзьдзях, якая ў XVI—XVIII стагодзьдзях набыла гучаньне палітоніма — дзяржаўна-палітычнага вызначэньня ўсяго насельніцтва Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;&gt;[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]], [[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Літвіны // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 382.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cakvin-1999&quot;&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Літвіны // {{Літаратура/БЭ|9к}} С. 314.&lt;/ref&gt;. У XVI—XVIII стагодзьдзях назва «ліцьвіны» была найбольш абагульняльнай этнанімічнай формай самасьвядомасьці беларускага народу і адлюстроўвала найбольш шырокі ўзровень яго нацыянальнае кансалідацыі&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 48—49.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Чаквин И. В. Избранное: теоретические и историографические статьи по этногенезу, этническим и этнокультурным процессам, конфессиональной истории белорусов. — Минск: Беларуская навука, 2014. С. 172, 176.&lt;/ref&gt;.

Дзеля вызначэньня беларусаў назва «ліцьвіны»{{Заўвага|[[Славянскія мовы|Славянізаванае]] вызначэньне «ліцьвіны» адрозьнівалася ад саманазвы ўласна [[летувісы|летувісаў]], якая гучала як «lietuwis», «lietuwai», «lietuwininkas»&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-320&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 320.&lt;/ref&gt;}} шырока ўжывалася яшчэ ўсё XIX стагодзьдзе і захоўваецца ў сучасным частковым ужытку ў якасьці саманазвы вясковага жыхарства [[Беларусь|Беларусі]]&lt;ref name=&quot;Cakvin-1985&quot;&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Гістарычная этнаніміка Палесся // Весці Акадэміі навук Беларускай ССР. — Серыя грамадскіх навук. № 4, 1985. С. 79—80.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларуска-расейскі слоўнік (2020)}} С. 697.&lt;/ref&gt;. Як адзначае беларускі гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]] у кнізе «[[Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае]]», «''Мы — беларусы, але мы і ліцьвіны, спадкаемцы гісторыі і культуры магутнай эўрапейскай дзяржавы — Вялікага Княства Літоўскага''»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 161.&lt;/ref&gt;.

== Назва ==
[[Файл:Litva. Літва (1009).jpg|значак|Першы пісьмовы ўпамін [[Літва|Літвы]] ({{мова-la|«Litua»|скарочана}} — чытаецца як «Літва»), 1009 г.]]
{{Асноўны артыкул|Літва}}

Пачатковай формай назвы народу ёсьць [[Славянскія мовы|славянская]] форма «ліцьвін» (''Литвинъ''{{Заўвага|Напрыклад, у [[Цьвярскі летапіс|Цьвярскім летапісе]] 1306 году (паведамленьне пад 1289 годам) «''бо сей Андрэй родам ліцьвін, сын Гердзенеў, літоўскага князя''»&lt;ref&gt;Пашуто В. Т. [http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/pashuto/%D0%9F%D0%B0%D1%88%D1%83%D1%82%D0%BE_%D0%92._%D0%9E%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0.html Образование Литовского государства]. — Москва, 1959.&lt;/ref&gt; або ў грамаце цара [[Тахтамыш]]а каралю [[Ягайла|Ягайлу]] ад 1393 году «''Вы пак паслалі есьце к нам пасла вашага ліцьвіна на імя Нявойста''»&lt;ref&gt;Грамоти XIV ст. / упорядкування М. М. Пещак. — Київ: Наукова думка, 1974. № 58)&lt;/ref&gt;}}, ''Litwini'', ''Lethowini''), якая ўжываецца ў розных (уласна літоўскіх, рускіх, польскіх, крыжацкіх ды іншых) [[Сярэднявечча|сярэднявечных]] крыніцах&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 52, 64, 73, 303, 388.&lt;/ref&gt;. Традыцыйнае гістарычнае беларускае вымаўленьня гэтай назвы (у якім знайшла адлюстраваньне такая адметная ўласьцівасьць беларускай мовы, як [[Цеканьне|цеканьне]]) засьведчыў яшчэ ў 1870 годзе [[Іван Насовіч]] у [[Слоўнік Насовіча|сваім слоўніку]]: «''Кузьма и Дземьянъ два Лицвины, принешли горшочекъ [[Бацьвіньне|боцвиння]]''» (з народнай песьні)&lt;ref name=&quot;Nasovic-1870-31&quot;&gt;Носович И. Словарь белорусского наречия. — СПб., 1870. [https://books.google.by/books?id=tRsOdAcJl5MC&amp;pg=PA31&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi1tLettczzAhUkSfEDHd_MCTQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B&amp;f=false С. 31].&lt;/ref&gt;. Апроч таго, у 1911 годзе прыводзілася сьведчаньне сьвятара ў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Выступовічы|Выступовічах|uk|Виступовичі}} на поўдні [[Палесьсе|Палесься]] — на [[беларусы|беларуска]]-[[Украінцы|ўкраінскім]] этнічным памежжы — што тамтэйшыя сяляне «''[раней] такъ, якъ ліцвіны &lt;…&gt; [[Дзеканьне|дзікалы]] і [[Цеканьне|цікалы]]''»&lt;ref&gt;Каминский В. А. Отчет о поездке в Волынское Полесье // Известия Отделения русского языка и словестности Императорской академии наук. Т. XVI, кн. 3, 1911. [https://books.google.by/books?id=epQqAQAAMAAJ&amp;pg=RA1-PA88&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi1tLettczzAhUkSfEDHd_MCTQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8B&amp;f=false С. 88.]&lt;/ref&gt;. Бытаваньне сярод беларусаў менавіта формы «ліцьвіны» засьведчылі ў сваіх тэкстах [[Ян Станкевіч]]&lt;ref name=&quot;Stankievic-1926&quot;&gt;Станкевіч Я. Кнігапісь // Сялянская Ніва. № 16, 1926. С. 3.&lt;/ref&gt;, [[Яўхім Кіпель]]&lt;ref name=&quot;Kipiel-1995&quot;&gt;Дыдзік У. [http://pawet.net/library/history/bel_history/_bnr/10208/%D0%A3%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%AF%D1%83%D1%85%D1%96%D0%BC%D0%B0_%D0%9A%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D1%8F.html Успаміны Яўхіма Кіпеля] // Спадчына. № 3, 1995. С. 72—99.&lt;/ref&gt;, [[Якуб Колас|Канстантын Міцкевіч (Якуб Колас)]]&lt;ref name=&quot;Kolas-1955&quot;&gt;Якуб Колас. [https://be.wikisource.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0:Na_rostaniah_1.pdf/41 На ростанях]. Т. 1. Кн. 1—2. — {{Менск (Мінск)}}, 1955. С. 40—41.&lt;/ref&gt;. Гэтую ж форму пасьлядоўна ўжывалі ў сваіх працах гісторыкі [[Вацлаў Пануцэвіч]] і [[Павал Урбан]].

Таксама існавала старажытная зборная форма «літва», якую ставяць у адзін шэраг з такімі славянскімі паводле формы (але не [[Этымалёгія|этымалёгіі]]) зборнымі назвамі, як «[[расейцы|масква]]», «[[Мардва|мардва]]», «[[татары|татарва]]» ды іншымі (у адрозьненьне ад шэрагу [[Русіны (гістарычны этнонім)|русь]], [[Чудзь|чудзь]], [[перм (этнонім)|перм]] ды іншых)&lt;ref&gt;Степанов Ю. С. Константы. Словарь русской культуры. Опыт исследования. — М., 1997. [https://books.google.by/books?id=ebMoAgAAQBAJ&amp;pg=PA499&amp;lpg=PA499&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B2%D0%B0+%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0+%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&amp;source=bl&amp;ots=ZjDMl1bGNS&amp;sig=ACfU3U2bHv7xu1VI-fDZBJYSYVPfExEHbg&amp;hl=be&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjdg5Su5db1AhXah_0HHe9eAuwQ6AF6BAgbEAM#v=onepage&amp;q&amp;f=false С. 499].&lt;/ref&gt;.

Форма «літоўцы», што таксама ўжывалася ў значэньні ліцьвінаў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзыдэнцкая (2010)|к}} С. 11.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)|к}} P. 45.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Народная культура Беларусі: энцыклапедычны даведнік / пад рэдакцыяй В. Цітова. — {{Менск (Мінск)}}: БелЭн, 2002. С. 222.&lt;/ref&gt;, ёсьць пазьнейшай{{Заўвага|Напрыклад, у нявыдадзеным нумары [[Мужыцкая праўда|Мужыцкай праўды]]}} і не сустракаецца ў [[Старабеларуская мова|старых беларускіх]] тэкстах.

== Паходжаньне ==
[[Файл:BogislawI.Siegel.JPG|значак|Пячаць {{Артыкул у іншым разьдзеле|Багуслаў I|Багуслава I|uk|Богуслав I}}, князя [[Люцічы|люцічаў]], 1170 г.]]

Наконт этнічнага паходжаньня ліцьвінаў існуюць розныя погляды:
* літва была заходнеславянскім народам ([[Люцічы|люцічы]]), які ў раньнім сярэднявеччы перасяліўся ў [[Панямоньне]] ([[Вацлаў Пануцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 236—255, 291—294.&lt;/ref&gt;, [[Павал Урбан]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 58—72.&lt;/ref&gt;, [[Алесь Жлутка]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях|к}} С. 106—107.&lt;/ref&gt;);
* ад пачатку [[Балтыйскія мовы|балтыйская]] літва жыла пераважна ў [[Вяльля|Вялейска]]-[[Нёман]]скім міжрэччы і зазнала славянізацыю ў Вялікім Княстве Літоўскім ужо ў XIII—XIV стагодзьдзях ([[Аляксандар Краўцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2013-10&quot;&gt;{{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)|к}} С. 10.&lt;/ref&gt;);
* назва «літва» пашырылася ў якасьці азначэньня грамадзкай супольнасьці (прафэсійныя ваяры) асобаў рознага этнічнага паходжаньня ([[Зьдзіслаў Сіцька]], [[Зьміцер Сасноўскі]]);
* літва была ўсходнегерманскім ([[Готы|гоцкай]] групы) народам, які славянізаваўся ў Вялікім Княстве Літоўскім у XIII—XIV стагодзьдзях, утварыўшы канфэсійную супольнасьць «ліцьвінаў» (Алёхна Дайліда&lt;ref&gt;Дайліда А. [https://drive.google.com/drive/folders/15Lh87jlBrjWWL6B9ViCmM86LjPUfhg20 Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019]; сьціслая вэрсія кнігі: [https://drive.google.com/drive/folders/1JqJEBu0BH9d38gyQWIAxVCKAXNP9JvmR Вытокі Вялікае Літвы. Менск, 2021.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Сяргей Тарасаў|Тарасаў С.]] [https://esxatos.com/tarasau-recenziya-na-zbornik-artykulau-z-dadatkami-daylidy-pachatki-vyalikaga-knyastva Рэцэнзія на зборнік артыкулаў з дадаткамі А. Дайліды «Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі»], Эсхатос, 2019 г.&lt;/ref&gt;).

Тым часам расейская (савецкая) і летувіская гістарыяграфіі традыцыйна атаясамліваюць ліцьвінаў з «старажытнымі [[летувісы|летувісамі]]» (найперш — з этнаграфічнымі «[[аўкштайты|аўкштайтамі]]», фактычна вынайдзенымі ў другой палове XIX ст.), аднак такое меркаваньне зьняпраўджваецца ўжо адным толькі бракам адэкватнага тлумачэньня назвы «літва» з [[Балтыйскія мовы|балтыйскіх моваў]]. Пададзеныя яшчэ ў савецкіх слоўніках&lt;ref name=&quot;ESBM-6&quot;/&gt; летувіскія этымалёгіі непераканаўчыя і маюць шмат слабых бакоў. Праявай хісткасьці летувіскіх гіпотэзаў і прыкметай таго, што этымалягічныя пошукі ў гэтым кірунку заходзяць у тупік, стала вылучэньне [[Артурас Дубоніс|Артурасам Дубонісам]] новай вэрсіі, дзе Літва супастаўляецца з назвай служылага [[Стан (сацыяльная група)|стану]] [[лейці|лейцяў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы|к}} С. 19—20.&lt;/ref&gt;.

== Тытульны народ у праўных крыніцах Вялікага Княства Літоўскага ==
[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага.jpg|міні|Тытульны ліст [[Статут ВКЛ 1588 году|Статуту Вялікага Княства Літоўскага]] 1588 году]]

У дзяржаўных дакумэнтах Вялікага Княства Літоўскага XV—XVI стагодзьдзяў назва «Ліцьвіны» (або «''Літоўскі народ''») азначае як каталікоў (або жыхарства [[Літва|Літвы]] ў вузкім сэнсе), так і, у шырокім сэнсе, увесь народ уласна Вялікага Княства Літоўскага (без [[Жамойць|Жамойці]]). У дамовах з [[Пскоўская рэспубліка|Псковам]] 1440 і 1480 гадоў вялікі князь [[Казімер Ягелончык|Казімер]] ужываў назву «ліцьвіны» як агульнае азначэньне ўсяго народу Вялікага Княства Літоўскага («''а мне вялікаму князю Казіміру блюсьці Пскавіціна как і сваяго Ліцьвіна; також і Псковічам блюсьці Ліцьвіна, как і Пскавіціна''»)&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. I. — СПб., 1846. № 38, 39, 73.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 86—87.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 206—207.&lt;/ref&gt;. Земскі прывілей Кіеўскай зямлі 1507 году абумоўліваў «''…а Кіяніна, как і Ліцьвіна, ва чці дзяржаці''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. IІ. — СПб., 1848. № 30, С. 34.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 78.&lt;/ref&gt;. На Віленскім сойме 1565 году разглядалася пытаньне «''садночаньня народу Літоўскага з Рускім''»&lt;ref&gt;Янушкевіч А. Вялікае Княства Літоўскае і Інфлянцкая вайна 1558—1570 гг. — {{Менск (Мінск)}}, 2007. С. 275.&lt;/ref&gt; (то бок касаваньня канфэсійных перапонаў паміж ліцьвінамі-каталікамі і русінамі-праваслаўнымі, завершанае Гарадзенскім прывілеем 1568 году), прытым прывілеі 1563—1568 гадоў зьвярталіся да «''[[шляхта|шляхты]] літоўскай''», «''[[Стан (сацыяльная група)|станаў]] літоўскіх''» (то бок да ўсёй шляхты і ўсіх станаў ВКЛ)&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 211.&lt;/ref&gt;.

У 9-м артыкуле трэцяга разьдзелу [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|Літоўскага Статуту рэдакцыі 1566 году]] зазначаецца, што тытульнымі нацыямі Вялікага Княства Літоўскага ёсьць адно ліцьвіны і [[Русіны (гістарычны этнонім)|русіны]], у той час як [[жамойты]] адносяцца да ліку «''обчых, чужаземцаў і загранічнікаў''»{{Заўвага|Жамойтаў да ліку «''ўражонцаў''» Вялікага Княства Літоўскага далучылі толькі на Берасьцейскім сойме 1566 году — праз паўтара стагодзьдзя па далучэньні да ВКЛ большай часткі Жамойці}}&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 88—89.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|У том панстве Вялікам Княстве Літоўскам і ва ўсіх землях яму прыслухаючых дастойнасьцей духоўных і сьвецкіх гарадоў, двароў і грунтаў, староств у дзяржаньні і пажываньні і вечнасьцей жадных чужаземцам і загранічнікам ані суседам таго панства даваці ня маем; але то ўсё мы і патомкі нашы Вялікія Князі Літоўскія даваці будуць павінны толька '''Літве''' а Русі, родзічам старажытным і ўражонцам Вялікага Княства Літоўскага і іных земль таму Вялікаму Княству належачых. &lt;…&gt; Але на дастаенства і ўсякі ўрад духоўны і сьвецкі ня маець быці абіран, ані ад нас Гаспадара стаўлен, толька здаўна продкаў сваіх ураджэнец Вялікага Княства Літоўскага '''Ліцьвін''' і Русін.}}

{{Падвойная выява|справа|Lićvin. Ліцьвін (1598).jpg|106|Lićvinka. Ліцьвінка (1598).jpg|106|Ліцьвіны (Lituani), 1598 г.}}

У Гарадзенскім прывілеі 1568 году кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Аўгуст]] пісаў, што хоць народ Вялікага Княства Літоўскага падзяляецца на «літву» і «русь» (у канфэсійным сэнсе — «''рымскага закону Літве і грэчаскага Русі''»), гэта адзіны народ ВКЛ (заступнікамі якога ёсьць «''шляхта літоўская''», «''станы літоўскія''»)&lt;ref&gt;Monumenta reformationis Polonicae et Lithuaniae: Zbiór pomników reformacji kościoła polskiego i litewskiego. — Wilno, 1925. S. 20—27.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|…што вышэй аб народзе том слаўнам Вялікага Княства, аж двоега закону хрысьціянскага людзей, але '''аднаго і аднакага народу''' апісана і памянёна… &lt;…&gt; …роўна і аднака яка і рымскага і ўсякага хрысьціянскага закону і веры людзех у Вялікам Княстве Літоўскам і ва ўсіх землях ку нему прыслухаючых належыць, гды ж супольне межы сабою і з сабою ў адном панстве Вялікам Княстве Літоўскам і землях яму прыслухаючых і ў граніцах адных мешкаюць і '''адным народам суць'''…}}

[[Файл:Leŭ Sapieha. Леў Сапега (1616).jpg|значак|[[Леў Сапега]]]]

У прадмове да Літоўскага Статуту 1588 году [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлер]] [[Леў Сапега]] адзначаў, што літоўскія правы і Статуты пісаны «''ўласным языком''» тытульнага народу ВКЛ:
{{Цытата|І то ёсьць наша вольнасьць, катораю ся мы межы іншымі народы хрысьціянскімі хвалім, жа пана, іж бы водле волі сваее, а ня водле праў нашых панаваў, над сабою ня маем, а яка славы ўчцівае, так жывата і маетнасьці вольна ўжываем. &lt;...&gt; А есьлі катораму народу ўстыд праў сваіх ня ўмеці, пагатоў '''нам, каторыя ня обчым якім языком, але сваім уласным правы сьпісаныя маем''' і кождага часу, чаго нам патрэба ку адпору ўсякае крыўды, ведаці можам.}}

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Хоць этнакультурная сытуацыя ў [[Літва|Літве]] X—XIII стагодзьдзяў застаецца няяснай, гісторыкі адзначаюць пашырэньне тут [[Славянскія мовы|славянскай]] культуры і [[хрысьціянства]] ўжо ў XI—XII стагодзьдзях&lt;ref&gt;[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] Этнічная і канфесійная сітуацыя ў гістарычнай Літве на рубяжы XIV—XV стст. // Вялікае княства Літоўскае і яго суседзі ў XIV—XV стст.: саперніцтва, супрацоўніцтва, урокі. — {{Менск (Мінск)}}, 2011. С. 20—25.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Заяц Ю. История белорусских земель Х — первой половины ХІІІ в. в отображении летописей и хроник Великого княжества Литовского // Гістарычна-археалагічны зборнік. Вып. 12. — {{Менск (Мн.)}}, 1997. С. 88.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Краўцэвіч А. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. — Беласток, 2008. С. 79—80, 94.&lt;/ref&gt;. Сярод іншага, такое меркаваньне знаходзіць пацьверджаньне ў археалягічных знаходках (велізарны масіў старажытных [[праваслаўе|усходнехрысьціянскіх]] могілак у [[Кернаў|Кернаве]])&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Сяргей Абламейка]], [https://www.svaboda.org/a/30232421.html Хто і чаму разьбеларушвае спадчыну Вільні. Алег Дзярновіч пра беларускіх «ліцьвіноў» і ўкраінска-літоўскі хаўрус], [[Радыё Свабода]], 24 кастрычніка 2019 г.&lt;/ref&gt;.

Тым часам пісьмовыя крыніцы сьведчаць пра шчыльныя і прыязныя дачыненьні літвы з полацка-менскімі князямі: у 1128—1132 гадох кіеўскія князі хадзілі «''во Литву ко Изяславу''» і «''…а Киянъ тогда много побиша Литва''», у 1180 годзе літва дапамагала полацка-менскім князям у вайне супраць смалянаў, у 1198 годзе літва разам з палачанамі хадзіла на [[Вялікія Лукі]]. Летапісы Вялікага Княства Літоўскага апавядаюць пра літоўскага князя Гінвіла-Юрыя (паводле хронікі [[Аўгустын Ратундус|Ратунда]], ён хрысьціўся ў праваслаўі ў [[Наваградак|Наваградку]] ў 1148 годзе, а памёр у 1199 годзе ў [[Ворша|Воршы]]), што ён «''з пскавяны і з смаляны ваяўваў ся доўга а граніцы прылеглыя''». Ад 1200 году літва разам з полацка-менскімі князямі ваявала проці крыжакоў: полацкі княжыч Усевалад быў зяцем літоўскага князя [[Даўгерд]]а («''аднаго з найбольш магутных ліцьвінаў''»), «''быў як яго зяць для іх амаль сваім''», «''часта ачольваў іхныя войскі''» і «''заўжды памагаў ліцьвінам і радаю, і справаю''». У 1216 і 1223 гадох полацкія князі зьбіралі «''вялікае войска з [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінаў]] і ліцьвінаў''» для паходу на [[Крыжакі|крыжакоў]]&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 35—37.&lt;/ref&gt;.

Гісторыкі таксама зьвяртаюць увагу на тое, што ў [[Цьвярскі летапіс|Цьвярскім летапісе]], напісаным пры двары цьвярскіх князёў, якія ў XIII—XIV стагодзьдзях мелі шчыльныя кантакты зь Літвой (паводле першага Наўгародзкага летапісу, у 1245 годзе на службе ў цьвярскіх князёў знаходзіліся князі-ліцьвіны Явід і Эрбэт, а ад 1289 году цьвярскім япіскапам быў сын колішняга полацкага князя [[Гердзень|Гердзеня]] Андрэй, і ўрэшце, вялікі князь [[Альгерд]] ажаніўся зь цьвярской князёўнай Ўльлянай&lt;ref name=&quot;Urban-2001-62&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 62.&lt;/ref&gt;), літва пералічваецца ў ліку славянскіх плямёнаў&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 36.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на іншую вытрымку з гэтага летапісу: «''А Луцічы і Ціверычы прыседааху к Дунаеві, і бе множаства іх, седзяаху па Днястру &lt;...&gt; да мора''» і што аналягічныя зьвесткі таксама зьмяшчаюцца ў [[Ніканаўскі летапіс|Ніканаўскім летапісе]]. Тым часам у сярэдняй плыні [[Дунай|Дунаю]] захаваліся гідронімы Літава, Літавіца і пэўныя сугучныя назвы, а ў [[Трансыльванія|Трансыльваніі]] або далей за Дунаем на [[Балканскі паўвостраў|Балканскім паўвостраве]] існавалі Літоўская княства (''kenezat Lytwa'') і Літоўская зямля (''terra Lytwa'')&lt;ref name=&quot;Urban-2001-60&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 60.&lt;/ref&gt;}}:
{{Цытата|...а ад Ляхаў празвашася Паляне, Ляхаве жа друзі [[Люцічы|Люціцы]], а іныі Літва, іныі Мазаўшане, іныі Памаране.}}

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Mindoŭh. Міндоўг (XVIII).jpg|значак|Кароль [[Міндоўг]]]]

Сярод лістоў першага вялікага князя літоўскага [[Міндоўг]]а ёсьць меркаваная{{Заўвага|Разглядаецца дасьледінкамі як фальсыфікат канца XIV ст.&lt;ref name=&quot;Zlutka-2005-41&quot;&gt;{{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях|к}} С. 41.&lt;/ref&gt;}} грамата 1261 году, дзе ён мянуе свой народ на [[Лацінская мова|лаціне]] «''Litwinos''», а сябе тытулуе «''rex Litwinorum''» — «''гаспадар ліцьвінаў''» ({{мова-la|«Mindowe, Dei gracia rex Litwinorum»|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Zlutka-2005-43&quot;&gt;{{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях|к}} С. 43.&lt;/ref&gt;.

Менскі дасьледнік Алёхна Дайліда мяркуе, што назва «ліцьвіны» ў першым пэрыядзе Вялікага Княства Літоўскага, да [[Крэўская унія|Крэўскай уніі]] (у 1238—1385 гадох) была назвай мясцовай эвангелісцкай канфэсійнай супольнасьці і ўласна «Літоўскім» Вялікае Княства ад самага яго стварэньня назвалі менавіта з такім канфэсійным сэнсам, — чым тлумачыцца імклівае пашырэньне ідэнтычнасьці «ліцьвінаў» у ВКЛ, крыжовыя паходы на ВКЛ розных каталіцкіх дзяржаваў з адпаведнай фразэалёгіяй — «''вераадступныя хрысьціяне ліцьвіны''» ({{мова-la|«perfidos christianos Letoinos»|скарочана}}, 1245 год), пагроза «''для веры''» палякаў у 1294 і 1319 гадох і да т. п.), стварэньне [[Літоўская мітраполія|Літоўскай мітраполіі]] ў 1299 годзе, славянізацыя ліцьвінаў ды іншыя гістарычныя факты&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 50—52.&lt;/ref&gt;.

Польскі дакумэнт 1257 году сьведчыў, што {{Не перакладзена|Лукаў (Польшча)||pl|Łuków}} (за 70 км на захад ад [[Берасьце|Берасьця]]) месьціўся «на мяжы зь ліцьвінамі» ({{мова-la|«in confinio Letwanorum»|скарочана}}&lt;ref&gt;Theiner A. Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia maximam partem nondum edita ex tabularis vaticanis deprompta collecta ac serie chronologica disposita. T. 1. — Romae, 1860. [https://books.google.by/books?id=b31YaUNa_fQC&amp;pg=PA72&amp;dq=in+confinio+Letwanorum&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj5nrWPtvz1AhXuhf0HHYY-A_EQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=in%20confinio%20Letwanorum&amp;f=false P. 72].&lt;/ref&gt;). Крыжацкія крыніцы XIII—XIV ст. шматкроць засьведчылі, што [[Горадня]] месьцілася ў Літве, а ў Гарадзенскай зямлі жылі ліцьвіны (''Lethowini'')&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 59.&lt;/ref&gt;. Сярод іншага, [[Пётар з Дусбургу]] у сваёй хроніцы двойчы (пад 1296 і 1305 гадамі) пішучы пра змаганьне нямецкіх рыцараў зь літоўскімі (ліцьвінамі) заўважаў, што апошнія былі «[[Русіны (гістарычны этнонім)|рускімі]]»&lt;ref name=&quot;Jermalovic-2000-37&quot;&gt;{{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае|к}} С. 37.&lt;/ref&gt;. У крыжацкім помніку «Паведамленьні аб літоўскіх дарогах» (складзены між 1384 і 1401 гадамі) «[[Аўкштота]] або верхняя Літва» (''Auxteten oder Ober-Littauen'') абыймала [[Вільня|Вільню]], Горадню, [[Ваўкавыск]], [[Слонім]], [[Наваградак]], [[Крэва]] і [[Валожын]]&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 58.&lt;/ref&gt;. Складзены ў канцы XIV ст. у [[Кіеў|Кіеве]] (Вялікае Княства Літоўскае) «[[Сьпіс рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх]]», дзе пералічваліся [[замак|гарады (замкі)]], падначаленыя ўладзе [[Кіеўская мітраполія|праваслаўнага («рускага») мітрапаліта]] — баўгарскія, валаскія, польскія (падольскія), кіеўскія, валынскія, літоўскія, смаленскія, разанскія і залескія — улучаў большасьць гарадоў на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] у разьдзел ''літоўскія гарады''&lt;ref&gt;[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Спіс рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 392.&lt;/ref&gt;, сярод іх [[Ворша]], [[Полацак]], [[Віцебск]], [[Слуцак]], [[Менск]], [[Наваградак]], [[Барысаў]], [[Крычаў]]&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-156&quot;/&gt;.

[[Файл: Vilenskija mučaniki. Віленскія мучанікі (1417).jpg|значак|[[Віленскія мучанікі]]-ліцьвіны Антоні (Круглец), Ян (Кумец) і Яўстах (Няжыла) (выява каля 1417 г.)]]

У 1299 годзе ўтварылася [[Літоўская мітраполія]], якая абыймала Наваградзкае, Полацкае і Тураўскае біскупствы, менаваныя ў бізантыйскім лісьце 1361 году «літоўскімі» ({{мова-el|«των Λιτβων»|скарочана}}). Яе кіраўнік тытулаваўся «мітрапалітам Літвы» ({{мова-el|«μητροπολίτης Λιτβων»|скарочана}}) і меў намесьнікаў у Горадні і Вільні («''із старыны''», як адзначаецца ў лісьце 1451 году)&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 50.&lt;/ref&gt;. Літоўская мітраполія была першай установай, на грунце якой адбылася кансалідацыя тытульнага народу ВКЛ — народу ліцьвінаў — што ясна відаць зь бізантыйскага дакумэнту пра падзеі 1354 году, які сьведчыць, што Літоўскую мітраполію тады аднавілі на жаданьне «народу» Літвы&lt;ref&gt;Памятники древнерусского канонического права. Ч. 1, т. VI. — СПб., 1880. Прил., № 15. Стлб. 94.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|…магутны князь Літоўскае зямлі &lt;…&gt; гатовы быў на ўсё, каб &lt;…&gt; яго край быў самастойным і быў паднесены на ўзровень мітраполіі, кіраванае ўласным мітрапалітам, пра што і прасіў сьвяты і высокі збор; і гэты збор &lt;…&gt; паставіў пасланага адтуль і прызнанага дастойным кандыдата (Рамана) на мітрапаліта таго краю, згодна з жаданьнем '''яго народу''', зь мясцовымі патрэбамі і жаданьнем згаданага князя}}

[[Файл:Vilnia, Pračyścienskaja. Вільня, Прачысьценская (I. Trutnev, XVII, 1870).jpg|значак|[[Прачысьценская царква (Вільня)|Віленская Прачысьценская саборная царква]], збудаваная вялікім князем [[Альгерд]]ам у 1347 годзе (зь інвэнтару XVII ст. паводле перамалёўкі І. Трутнева, 1870 г.)]]

Ліцьвінамі былі [[віленскія мучанікі]] 1347 году — Кумец, Круглец і Няжыла, дваране вялікага князя [[Альгерд]]а ў [[Вільня|Вільні]]. Жывоты кажуць, што яны были «''родам Літвы…''», а «''…літоўскія ж ім імёны Круглец, Кумец, Няжыла''»&lt;ref&gt;Baronas D. Trys Vilniaus kankiniai: gyvenimas ir istorija. — Vilnius, 2000. S. 252, 268, 278, 286.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}, 2003. С. 636.&lt;/ref&gt;, прытым пабочныя зьвесткі яўна сьведчаць пра канфэсыйны характар гэтай ідэнтычнасьці «літвы»&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 50—51.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Напрыклад, «ліцьвінамі» служба маскоўскага князя ў 1378 годзе назвала [[канстантынопаль]]скага патрыярха [[Філафей Коккін|Філафея]] і [[Бізантыя|бізантыйскага]] цэсара [[Іван V|Івана V]]&lt;ref&gt;Памятники древнерусского канонического права. Ч. 1, т. VI. — СПб., 1880. Стлб. 185.&lt;/ref&gt;, што стала вынікам іх прыхільнай палітыкі да Літвы, і асабліва да справы пашырэньня Літоўскай мітраполіі на просьбу вялікага князя Альгерда}}.

Паводле гіпотэзы менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, шматлікія сьведчаньні розных крыніцаў пра [[Крэўская унія|Крэўскую унію]] і зьнітаваную зь ёй рэлігійную рэформу 1387—1388 гадоў у Літве паказваюць, што пераводзілі на каталіцтва (меншай часткай) і на праваслаўе (большай часткай) канфэсійную супольнасць ліцьвінаў (вернікаў былой Літоўскай мітраполіі), — з чаго робіцца зразумелым як пашырэньне ад таго часу назвы «літва», «ліцьвіны» як агульнанацыянальнай, так і славянскага моўнага і культурнага характару гэтага тытульнага народу ВКЛ&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 160—223.&lt;/ref&gt;. «Літоўскімі» ад таго часу называлі ўсіх князёў ВКЛ (незалежна ад веры{{Заўвага|Напрыклад, «''А каторых зьбітага войска імёны суць князей літоўскіх: князь Андрэй Альгірдавіч полацкі, брат яго князь Дзьмітрэй бранскі, князь Іван Дзьмітравіч, князь Андрэй пасынак князя Дзьмітроў, князь Іван Барысавіч кіеўскі, князь Глеб Сьвятаслававіч смаленскі, князь Глеб Карыятавіч, брат яго князь Сямён, князь Міхайла Падбярэскі а брат яго князь Дзьмітрэй, князь Фёдар Патрыкеевіч валоскі, князь Іван Юр’евіч Бельскі…''» ([[Ніканаўскі летапіс]])}}, таксама існаваў «літоўскі» ваенны звычай (напрыклад, у друцкага князя Івана Бабы ў 1432 годзе: «''изрядивъ свой полк с копьи по литовски''»), літоўская мерная сыстэма (зь «літоўскі рублём», «літоўскім грошам», «літоўскім локцем», «літоўскім гарнцам» і г. д.)&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 80—81, 197—207.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Grunvaldzkaja bitva. Грунвальдзкая бітва (1474-83).jpg|міні|Ліцьвіны (направа) на [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкім полі]] 15 ліпеня 1410 г.]]

У 1406 годзе, паводле [[Хроніка літоўская і жамойцкая|Хронікі літоўскай і жамойцкай]], адзін з баяраў вялікага князя літоўскага [[Вітаўт]]а — «''Андрэй ліцьвін''» — на перамовах, калі Вітаўт важыўся ўкласьці мір зь непрыяцелем, крыкнуў вялікаму князю: «''Не міры, Вітаўце, не міры''»{{Заўвага|[[ПСРЛ]]. Т. 32. — М.: Наука, 1975. С. 78.}}, адмаўляючы вялікага князя ад некарыснага міру. Дзеля гэтага Вітаўт даў Андрэю прозьвішча «Няміра», і ад яго пайшоў баярскі род [[Неміровічы|Неміровічаў]]&lt;ref name=&quot;Jermalovic-2000-37&quot;/&gt;.

У [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай біцьве]] 1410 году ад Літвы бралі ўдзел [[Вільня|віленская]], [[Наваградак|наваградзкая]], [[берасьце]]йская, [[ваўкавыск]]ая, [[віцебск]]ая, [[Горадня|гарадзенская]], [[Дарагічын (Падляскае ваяводзтва)|дарагічынская]], [[кіеў]]ская, [[Коўна|ковенская]], [[Камянец-Падольскі|крамянецкая]], [[Ліда|лідзкая]], [[Меднікі|медніцквая]], [[Мельнік|мельніцкая]], [[пінск]]ая, [[Полацак|полацкая]], [[Трокі|троцкая]], тры [[смаленск]]ія, [[старадуб]]ская ды іншыя харугвы. Разам, з 40 літоўскіх харугваў, 28 былі з [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]]&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Знешняя палітыка Вітаўта: заходні накірунак // Наш радавод. Кн. 2, 1990. С. 173.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Русіновіч К. [http://www2.polskieradio.pl/eo/print.aspx?iid=135324 Шлях на Грунвальд], [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]], 9 ліпеня 2010 г.&lt;/ref&gt;. Усе яны выступілі пад гербам [[Пагоня]]й, апрача 10 вялікакняскіх, якія выступілі пад гербам [[Калюмны|Калюмнамі]]&lt;ref&gt;Воюш І. Пратаформы інфармацыйна-камунікацыйнай дзейнасці падчас княжання Вітаўта (другая палова XIV — пачатак XV ст.) // Журнал Белорусского государственного университета. Журналистика. Педагогика. № 1, 2017. С. 9.&lt;/ref&gt;.

Віленскі біскуп [[Якуб Пліхта]] (1398—1407) паходзіў «''зь Літвы, зь ейнага народу і мовы''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 27.&lt;/ref&gt; ({{мова-la|«Johannis dicti Plychta… vero vicarium Lythuanie, eiusdemque nacionis et lingue»|скарочана}}&lt;ref&gt;Kodeks dyplomatyczny Katedry i Diecezji Wileńskiej. Nr. 81. — Kraków, 1939. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=1WssAAAAIAAJ&amp;dq=Plychta+vero+Lythuanie&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=Plychta+vero S. 61].&lt;/ref&gt;), пазьней віленскімі біскупамі былі [[Мацей зь Вільні]] (1422—1453) «''родам ліцьвін''» ({{мова-la|«origine Lytwanum»|скарочана}}), [[Мікалай Дзяжковіч]] з [[Салечнікі|Салечнікаў]] (1453—1467) «''з народу ліцьвінаў''» ({{мова-la|«natione Lituanus»|скарочана}}), [[Ян Ласовіч]] зь Вільні (1468—1481) «''ліцьвін''» ({{мова-la|«Lithuanus»|скарочана}}), [[Андрэй Гасковіч]] зь Вільні (1481—1491) «''з народу ліцьвінаў''» ({{мова-la|«natione Lituanus»|скарочана}})&lt;ref&gt;Fijałek J. Uchrześcijanienie Litwy przez Polskę // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. Wł. Abracham, J. Fijałek, J. Rozwadowski et al. — Kraków etc.: Gebethner i Wolff, 1914. S. 152—158.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Bieł-čyrvona-bieły ściah. Бел-чырвона-белы сьцяг (1579).jpg|значак|Ліцьвіны вызваляюць [[Полацак]] з-пад [[Маскоўская дзяржава|маскоўскай]] акупацыі, 1579 г.]]

У летапісным апавяданьні пра [[Бітва пад Хойніцамі|бітву пад Хойніцамі]] 1454 году вялікі князь Казімер называў «''мае верныя слугі літва''» паноў [[Алехна Судзімонтавіч|Алёхну Судзімонтавіча]], Багдана Андрушкавіча, Яна Кучука, Станьку Касьцевіча і Івана Ільлініча&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 206.&lt;/ref&gt;. У 1492 годзе, у час паднясеньня на вялікакняскі сталец [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]], маршалак дворны Літавор Багданавіч Храбтовіч ад імя ўсіх літоўскіх князёў і паноў ([[Алелькавічы|Алелькавічаў]], [[Гальшанскія|Гальшанскіх]], [[Глінскія (род)|Глінскіх]] ды іншых) выступіў з прамовай да гаспадара, у якой казаў: «''памятай, што над літвой пануеш''» і «''просім цябе, каб &lt;…&gt; праўдзівым літоўскім і Вітаўтавым прыкладам нас радзіў і судзіў''»&lt;ref&gt;Stryjkowski M. Kronika Polska, Litewska, Żmódzka i wszystkiej Rusi. T. II. — Warszawa, 1846. S. 293—294.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Litva. Літва (J. Müller, 1692).jpg|значак|[[Літва старажытная|Літва]]. Мапа з атлясу 1692 году (перадрукоўвалася ў 1702 годзе)]]

У XV стагодзьдзі шмат ліцьвінаў езьдзілі навучацца ў [[Кракаўскі ўнівэрсытэт]]. Акты рэктарскага суду [[Кракаўскі ўнівэрсытэт|Кракаўскага ўнівэрсытэту]] мянуюць «ліцьвінамі» ўсіх студэнтаў з гістарычных земляў Вялікага Княства Літоўскага — то бо зь [[Беларусь|Беларусі]] (без [[Жамойць|Жамойці]] і [[Украіна|Ўкраіны]]). Паводле актаў XV — пачатку XVI стагодзьдзяў ліцьвінамі былі Сянько Гарынскі, князь Андрэй [[Сьвірскія|Сьвірскі]], Мацей Ліцьвін, Ян зь [[Новы Сьвержань|Сьвержаню]], Юры, Ванька і іншыя. Яны паходзілі зь [[Вільня|Вільні]], [[Дарагічын]]а, [[Гміна Мельнік|Мельніку]], [[Бельск]]у, [[Новы Сьвержань|Сьвержаню]], [[Менск]]у, [[Полацк]]у, [[Пінск]]у, [[Клецк]]у і іншых местаў і мястэчак Вялікага Княства Літоўскага. Як адзначае, [[Алег Латышонак]], усе [[беларусы]] выступаюць у актах унівэрсытэту як «ліцьвіны» (''Lithuanus'')&lt;ref&gt;[[Алег Латышонак|Латышонак А.]] [https://web.archive.org/web/20100810190844/http://arche.bymedia.net/2007-06/latysonak706.htm Студэнты зь Вялікага Княства Літоўскага перад рэктарскім судам Кракаўскага ўнівэрсытэту ў 1469—1536 гг.] // [[ARCHE]]. № 6 (57), 2007.&lt;/ref&gt;. «Ліцьвінам» у 1506 годзе запісаўся ў [[Кракаўскі ўнівэрсытэт|Кракаўскім унівэрсытэце]] і выдатны асьветнік і першадрукар [[Францішак Скарына]], ураджэнец Полацку&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-234&quot;&gt;Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 234.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Lićviny. Ліцьвіны (1608).jpg|значак|Ліцьвіны (Litvani) з «﻿Nova et acurata totius Europae tabula», 1608 г.]]

Па ўтварэньні [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1569 год) магнаты і шляхта Вялікага Княства Літоўскага працягвалі падкрэсьліваць, што яны менавіта «ліцьвіны», чым выказвалі даволі высокі ўзровень дзяржаўна-нацыянальнай самасьвядомасці. «''Мы і палякі, хоць і брацьця, але зусім адменных звычаяў''», — пісаў у сваім лісьце да [[Крыштап Мікалай Радзівіл «Пярун»|Крыштапа Радзівіла]] [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Леў Сапега]] ў канцы XVI стагодзьдзя&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 95.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-321&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 321.&lt;/ref&gt;.

У статуце [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Літоўскага Трыбуналу]] («''Спосаб праў трыбунальскіх''») 1581 году [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Астафей Валовіч]] пісаў: «''На тых сойміках вышэй менаваных кождае ваяводзтва, зямля або павет абіраці маюць, і будуць павінны, межы сабою асоб годных богабойных, цнатлівых, праў і звычаеў онага панства Вялікага княства Літоўскага ўмеетных''»&lt;ref&gt;Временник Императорского Московского общества истории и древностей Российских. Кн. 25. — М., 1857. [https://books.google.by/books?id=VacKAAAAIAAJ&amp;pg=RA1-PA5&amp;dq=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F+%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%B6%D1%8A+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8+%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8+%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwirhMPWmab4AhVXSfEDHdh6DDMQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%20%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B8%D0%B6%D1%8A%20%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%B8%20%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8%20%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&amp;f=false С. 5].&lt;/ref&gt;, прытым зазначалася, што «''зямля Жамойцкая іж сваі вольнасьці і звычаі асаблівыя маюць…''»&lt;ref&gt;Лаппо И. И. Великое Княжество Литовское во второй половине XVI столетия. — Юрьев, 1911. [https://books.google.by/books?id=DPH63PnVhGcC&amp;pg=PA529&amp;dq=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F+%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%B6%D1%8A+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8+%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8+%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj9ueCSmab4AhU_QvEDHf32DGMQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%20%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B8%D0%B6%D1%8A%20%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%B8%20%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8%20%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&amp;f=false С. 529].&lt;/ref&gt;.

У 4-м томе [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі]] (1997 год) адзначаецца, што ў літоўскіх (беларускіх) летапісах і іншых дакумэнтах XIV—XVI стагодзьдзяў назва «ліцьвіны» зьвязвалася ў этнагенэтычным аспэкце зь легендарнымі рымскімі перасяленцамі на чале з князем [[Палямон]]ам (тым часам сама легенда пра [[Палямонавічы|Палямонавічаў]] упершыню зьявілася толькі ў другой рэдакцыі [[Беларуска-літоўскія летапісы|беларуска-літоўскіх летапісаў]], створанай у 1520-х або 1530-х гадох&lt;ref&gt;Ivinskis Z. Palemonas // Lietuviu enciklopedija. — Boston, Massachusetts: Lietuviu enciklopedijos leidykla, 1953—1966. — Vol. 21. — P. 400—401.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На падставе гэтай легенды зьявіліся фантастычныя сьцьверджаньні, што літоўская шляхта паходзіць з [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]] і трапіла ў Літву праз [[Балтыйскае мора|Балтыйскае]] ўзьбярэжжа Жамойці, а пацьверджаньнем гэтаму ёсьць нібы падобная на лаціну мова сялянаў. Адпаведныя сьцьверджаньні можна сустрэць у нататках [[Міхалон Ліцьвін|Міхалона Ліцьвіна]] 1550 году, выдадзеных у 1615 годзе («''руская мова чужая нам, ліцьвінам, гэта значыць [[Італійцы|італійцам]], што паходзяць з краіны Італіі''», а мова сялянаў — «''форма лаціны, якая вырадзілася''», але яе, маўляў, ачысьцілі і надрукавалі дакумэнты на сапраўднай лаціне Ягайла і Вітаўт), і ў прадмове да [[Лацінская мова|лацінскага]] перакладу [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|II Літоўскага статуту]] [[Аўгустын Ратундус|Аўгустына Ратундуса]] 1576 году (ліцьвіны, паходзяць ад рымлян і родная мова іх лаціна, адна з трох, якімі Бог дазволіў славіць сябе; адпаведна, лаціна як «прыродная мова» мусіць быць вернутая ліцьвінам ва ўсіх сфэрах жыцьця, таксама ў хаце, замест «барбарскай мовы русінаў»; гэта дапаможа частцы «рускіх баяраў» адмовіцца ад грэцкай мовы)&lt;ref name=&quot;Astraucou-2014&quot;&gt;[[Сяргей Астравец|Астравец С.]] [https://www.svaboda.org/a/26711502.html З «Іліядай» пад падушкай], [[Радыё Свабода]], 26 лістапада 2014 г.&lt;/ref&gt;. У якасьці наймацнейшага аргумэнту апошні прыводзіў тое, што, на яго думку, руская мова была агульнай з Маскоўскай дзяржавай — спрадвечным ворагам Літвы&lt;ref&gt;[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Праблемы афіцыйнай мовы ВКЛ у літоўскай і украінскай гістарыяграфіях // «Мова — Літаратура — Культура»: матэрыялы V Міжнароднай навуковай канферэнцыі (да 80-годдзя прафесара Льва Міхайлавіча Шакуна), Мінск, 16—17 лістапада 2006 года [Тэкст] / Беларускі дзярж. ун-т; у аўтарскай рэдакцыі. — {{Менск (Мінск)}}: Права і эканоміка, 2007. — 654 с. — 250 экз. — {{ISBN|978-985-442-381-4}}. — С. 128.&lt;/ref&gt;}}), а тэрытарыяльна — зь землямі пачатковай лякалізацыі тапоніму [[Літва]] — на захад ад ракі [[Бярэзіна|Бярэзіны]] ў міжрэччы [[Нёман]]а і [[Вяльля|Вяльлі]]. Прытым назва «ліцьвіны» супрацьпастаўлялася этнонімам іншых суседніх этнічных групаў і народаў — [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінам]], [[палякі|ляхам (палякам)]], [[мазаўшане|мазаўшанам]], [[Жамойты|жамойтам]], [[прусы (племя)|прусам]], [[валыне|валынянам]]&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;.

[[Файл:Lićvin (Biełarus). Ліцьвін (Беларус) (1730-49).jpg|значак|[[Бортніцтва|Бортнік]] ліцьвін (''Lütwin''{{Заўвага|Відаць, зь [[Ліцьвіны Севершчыны|ліцьвінаў Севершчыны]]. Арыгінальны подпіс: {{мова-de|«Eine in der Ukraine befindedt Nation Lütwin genannt, wie solhe abgebildet gehen»|скарочана}}}}). Адна зь першых этнаграфічных выяваў [[беларусы|беларусаў]], 1730—1740-я гг.&lt;ref name=&quot;CitiDog-2021&quot;&gt;[https://citydog.by/post/fotoshot-bielarus-pryhazhun Возможно, это первое изображение белоруса в истории (но далеко не все в этом уверены). Так или иначе: посмотрите, какой красавчик!], CityDog.by, 13.09.2021 г.&lt;/ref&gt;]]

Беларускамоўны пераклад «[[Хроніка польская, літоўская, жамойцкая і ўсёй Русі|Хронікі]]» [[Мацей Стрыйкоўскі|Мацея Стрыйкоўскага]] (пачатак XVII ст.) называе ліцьвінам полацкага і друцкага князя [[Рагвалод-Васіль Рагвалодавіч|Рагвалода-Васіля Рагвалодавіча]] (1110-я — 1171/1180), «''…бо [[Таўцівіл|Феафіл]] Полацак узяў &lt;…&gt; па Васілю Рагвалодзе, каторы тэж быў [[ліцьвін]], і па [[Глеб Рагвалодавіч|Глебе]], сыне яго, і застаў князем полацкім''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/ГСБМ|17к}} С. 66.&lt;/ref&gt;. Тым часам [[Васкрасенкі летапіс]] сярэдзіны XVI ст. выводзіў першых вялікіх князёў літоўскіх — [[Міндоўг]]а і [[Трайдзень|Трайдзеня]] — з полацкіх [[Ізяслававічы (Полацкія)|Рагвалодавічаў]]&lt;ref&gt;[[Мікола Ермаловіч|Ермаловіч М.]] Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд. — {{Менск (Мн.)}}, 1994. [https://belhistory.com/forum/gistoryja-belarusi/polackae-pahodzhanne-litouskih-knjazjou С. 6—10].&lt;/ref&gt;. Сучасныя гісторыкі мяркуюць, што адзін зь дзяржаўных сымбаляў Вялікага Княства Літоўскага — [[Калюмны]] («Слупы [[Гедзімін]]а») — сьпярша былі гербавым знакам [[Полацкае княства|Полацкага княства]], ад якога перайшлі да ВКЛ&lt;ref&gt;Вяроўкін-Шэлюта У. «Калюмны» // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 21.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 42.&lt;/ref&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Изображение Литовскаго мужика 1.jpg|106|Изображение Литовскаго мужика 2.jpg|106|Малюнкі сялянаў-ліцьвінаў&lt;ref&gt;Ригельман А. Летописное повествование о Малой России и ее народе и козаках вообще. — Москва, 1847.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відаць, [[Ліцьвіны Севершчыны|ліцьвінаў Севершчыны]]}} ({{мова-ru|«литовский мужик»|скарочана}}), 1770-я гг.}}

Нямецкі гісторык [[Станіслаў Борнбах]] у сваім камэнтары да [[Хроніка Віганда|Хронікі Віганда]], зробленым у канцы XVI ст., адзначыў, што ў апісаньні Віганда магістар [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] Лютар з Браўншвайгу меў шмат збройных канфліктаў «''з русінамі, гэта значыць зь ліцьвінамі, а таксама з палякамі''»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-82&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 82.&lt;/ref&gt;. Пісьменьнік-палеміст, грамадзка-палітычны і царкоўны дзяяч Рэчы Паспалітай [[Мялеці Сматрыцкі]], які ня мог ня ведаць рэальнай сытуацыі з мовай і рэгіянальнай сьвядомасьцю ў Вялікім Княстве Літоўскім&lt;ref name=&quot;Nasievic-2005&quot;&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Літвіны // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 207.&lt;/ref&gt;, у сваім творы «Апраўданьне нявіннасьці» (Вільня, 1621 год) называе ліцьвінаў сярод рускіх народаў&lt;ref name=&quot;Karotki-2009&quot;&gt;Короткий В. [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/19949/1/%d0%9b%d0%b8%d1%82%d0%b2%d0%b0%2c%20%d0%a0%d1%83%d1%81%d1%8c%2c%20%d0%bb%d0%b8%d1%82%d0%b2%d0%b8%d0%bd%2c%20%d1%80%d1%83%d1%81%d0%b8%d0%bd%20%d0%b2%20%d0%bf%d0%b0%d0%bc%d1%8f%d1%82%d0%bd%d0%b8%d0%ba%d0%b0%d1%85%20%d0%bb%d0%b8%d1%82%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%80%d1%8b%20%d0%92%d0%b5%d0%bb%d0%b8%d0%ba%d0%be%d0%b3%d0%be%20%d0%9a%d0%bd%d1%8f%d0%b6%d0%b5%d1%81%d1%82%d0%b2%d0%b0%20%d0%9b%d0%b8%d1%82%d0%be%d0%b2%d1%81%d0%ba%d0%be%d0%b3%d0%be%20XVI-XVII%20%d0%b2%d0%b2.pdf «Литва», «Русь», «литвин», «русин» в памятниках литературы Великого Княжества Литовского XVI—XVII веков] // Bibliotheca archivi lithuanici. — № 7. — Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, 2009. C. 187—196.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|«Ты, [кожны з] вялікіх, шчыльнанаселеных і незьлічоных хрысьціянскіх народаў — валынцаў, падгорцаў, падляшцаў, палешукоў, падольцаў, Нізоўцаў, украінцаў, Літвы, Белай Русі і Чорнай, ад бэскідзкіх [[Татры|Татраў]] да Балтыйскага мора, на ўсход сонца і на поўдзень, у Кароне і ў Вялікім Княстве Літоўскім, [ты, кожны зь ліку] шырока расьселеных хрысьціянскіх рускіх народаў, у шаснаццаці шматлюдных япіскапскіх дыяцэзіях, пры тым, што Мітрапаліт мае шэсьць япіскапаў [і] сёмага архіяпіскапа пад уладай сваёй юрысдыкцыі, у час прыватных нарадаў ты ня мусіў быў стаяць за сьпінамі япіскапаў, аб’яднаных пад уладай аднаго і таго ж Пастыра.
{{арыгінал|pl|Tak, mnogiego gęstego y niezliczonego ludu chrześciańskiego Wołyńcow, Podgorzan, Podlaszan, Polesian, Podolan, Nizowcow, Ukraińcow, Litwy, Białey Rusi y Czarney, od Tatrow Beskidskich do morza Bałtyskiego na Wschod słońca y południe w Koronie y w Wielkim Księstwie Litewskim szeroko rospościerających się chrześciańskich ruskich narodow w szestnastu ludnych episkopskich dyocezjach sześć episkopow siodmego archiepiskopa pod władzą jurisdictiej swojey maiącemu metropolitowi przy prywatnych consultacyach stać za ramionami biskupow pod tymże y iednym Pasterzem będących &lt;...&gt; nie był powinien.}}
|Smotrycki M. Werificacia niewinności powtore wydana &lt;...&gt;. — Wilno, 1621. 8—8v.
}}

Азначэньне «рускія князі літоўскага роду» атрымалі [[Адаеўскія]], [[Бялеўскія]], [[Бельскія (род)|Бельскія]], [[Глінскія (род)|Глінскія]], [[Варатынскія]], [[Мязеўскія]], [[Масальскія]], [[Амсьціслаўскі раён|Мсьціслаўскія]] ды іншыя служылыя князі — прытым як [[Гедзімінавічы]], так і [[Рурыкавічы]] — якія ў XV—XVI стагодзьдзях пераходзілі на службу ў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскую дзяржаву]] зь Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 96.&lt;/ref&gt;. Тым часам у прыказах Маскоўскай дзяржавы XV—XVII стагодзьдзяў «ліцьвінамі» называлі выхадцаў з усёй этнічнай тэрыторыі беларусаў. Напрыклад, у дакумэнтах XVII стагодзьдзя: «''…приехал &lt;…&gt; ис [[Полацак|Полотцка]] ко Пскову &lt;…&gt; торговой литвин Спиридонка Кондратьев» (1623 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 81.&lt;/ref&gt;, «…Давыдко Кученин в роспросе сказался: родом литвин белорусец [[Віцебск|Витепского]] повету''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 94.&lt;/ref&gt;, «''…в роспросе Васька [Степанов] сказался: родом литвин белорусец [[Ашмяны|Шменского]] повету''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 95.&lt;/ref&gt; (абодва 1627 год), «''…Ивашка Еремеев сказался: родом литвин Гродцкого повету &lt;…&gt; покиня он в [[Гародня (Гараднянскі раён)|Гродни]] детей своих &lt;…&gt; пошол от голоду з женою своею и с меншею дочерью с Анюткою в [[Сярпейск|Серпееск]] &lt;…&gt; Осташко Жданов сказался: литвин Гродцкого повету королевского села Кундина &lt;…&gt; пошол от голоду кормитца в город в Гродню''» (1628 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 99.&lt;/ref&gt;, «''…в роспросе Микитка [Берников] сказался: родом литвин-белорусец ис [[Копысь|Копыси]], мещанский сын''» (1629 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 103.&lt;/ref&gt;, «''…Матюшка [Михайлов] в роспросе сказался: родом он литвин, белорусец [[Амсьціслаў|Мстиславского]] повету &lt;…&gt; жена его Полашка сказалась: родом литовка, белоруска Мстиславского ж повету''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 106.&lt;/ref&gt;, «''…Васька Ондреев в роспросе сказался: родом он литвин [[Полацак|Полотцкого]] повету''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 110.&lt;/ref&gt; (абодва 1631 год), «''…на роспросе сказалось: Игнашко Григорьев, родом он литвин [[Ворша|Оршанского]] повету''» (1636 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 131.&lt;/ref&gt;, «''…[Федька Оксенов] в роспросе сказался: родом литвин, белорусец, [[Дуброўна|Дубровенского]] повету''» (1645 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 191.&lt;/ref&gt;, «''…литвину [[Магілёў|могилевцу]] Саве Агееву &lt;…&gt; литвину [[Быхаў|быховцу]] Илье Павлову &lt;…&gt; литвину могилевцу Василью Онтонову &lt;…&gt; литвину могилевцу Марку Леонтьеву &lt;…&gt; литвину [[Слуцак|слутчанину]] Василью Павлову &lt;…&gt; литвину слутчанину Илье Павлову''» (1675 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи во второй половине XVII в. (1667—1686 гг.). Сборник документов. — Мн., 1972. С. 158—160.&lt;/ref&gt;, «''…литвину могилевцу Захарью Алтуфьеву &lt;…&gt; литвину быховцу Ивану Митрофанову &lt;…&gt; литвину быховцу Михаилу Митрофанову''» (1676 год)&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи во второй половине XVII в. (1667—1686 гг.). Сборник документов. — Мн., 1972. С. 193—195.&lt;/ref&gt;. Апавядаючы пра рэйд невялікага варожага аддзелу на [[Смаленскі павет|Смаленшчыну]] ў 1565 годзе, маскоўскі летапіс адзначаў, што гэта былі «літоўскія людзі», удакладняючы: «''[[Амсьціслаў|амсьціслаўцы]] і [[Крычаў|крычаўцы]]''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-233-234&quot;&gt;Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 233—234.&lt;/ref&gt;. У XVIII ст. ва [[Украіна|Ўкраіне]], дзе раней апынулася этнічна беларуская [[Старадубскі павет|Старадубшчына]], зьявіліся этнаграфічныя малюнкі мясцовых беларусаў, на якіх тыя называліся ліцьвінамі&lt;ref name=&quot;CitiDog-2021&quot;/&gt;. Увогуле, усе суседнія народы ў XIV—XVIII стагодзьдзях называлі беларусаў «ліцьвінамі», «літвой», тым часам [[жамойты]] ў Вялікім Княстве Літоўскім не называліся ліцьвінамі{{Заўвага|Напрыклад, у шэрагу пэтыцыяў у 1550-я гады жамойцкая шляхта прасіла вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], «''абы ўрады ў зямлі Жамойцкай не былі даваны ані Літве, ані Русі''»&lt;ref name=&quot;Nasievic-2005&quot;/&gt;, таксама паводле дакумэнту пачатку XVIII ст., «''У адной Вільні зьмерла можна сказаць цэлая Жамойць і часткова Літва''» ({{мова-ru|«В одной Вильне вымерла можно сказать целая Жмудь и отчасти Литва»&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6, 1997. С. 40.&lt;/ref&gt;)|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Чаквин И. В. Избранное: теоретические и историографические статьи по этногенезу, этническим и этнокультурным процессам, конфессиональной истории белорусов. — Минск: Беларуская навука, 2014. С. 173.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 139.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Horadnia, Sapieha. Горадня, Сапега (1716).jpg|значак|Сойм у [[Палац Сапегаў (Батораўка)|Гарадзенскім палацы Сапегаў]], 1716 г.]]

«Каэквацыя» (ураўнаньне) правоў літоўскага народу 1697 году спрыяла ўтварэньню адзінага «Польскага» шляхецкага народу Рэчы Паспалітае, але патрыятычная шляхта Літвы ўсё XVIII ст. падкрэсьлівала сваю нацыянальную адметнасьць ад палякаў. «''Літоўскія патрыёты''» і «''Айчына Вялікае Княства Літоўскае''» сьцьвярджаюцца ў розных дакумэнтаў соймікаў ВКЛ тых часоў{{Заўвага|У 1729 годзе соймік Віленскага ваяводзтва на чале з Багуславам Янам Чыжом, старостам прапойскім, даручыў паслам на вялікі сойм Бэнэдыкту Вольскаму і Яну Гарайну патрабаваць раздаваньня пасадаў у ВКЛ толькі «''літоўскім''» ураднікам і казаў пра «''заслугі перад Айчынай''» [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлера]] [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Вішнявецкага]], кашталяна віцебскага [[Марцыян Аляксандар Агінскі|Марцыяна Агінскага]] і [[Канюшы вялікі літоўскі|канюшага]] [[Міхал Казімер Радзівіл «Рыбанька»|Міхала Радзівіла]]&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 8. — Вильна, 1875. № 163.&lt;/ref&gt;. У 1738 годзе падчашы віленскі Ян Гарайн і судзьдзя гродзкі віленскі Багуслаў Ян Чыж паклалі падваяводзе віленскаму Мікалаю Петрушэвічу інструкцыю для паслоў Віленскага ваяводзтва, у якой пісалі пра «''заслугі для Айчыны''» «''патрыётаў''» ВКЛ — маршалка Трыбуналу Страшэвіча, падкаморага браслаўскага Рудаміны, падваяводы віленскага Петрушэвіча, [[Стражнік вялікі літоўскі|стражніка]] Антонія Пацея, [[Пісар вялікі літоўскі|пісара]] Дамініка Валовіча, кашталяна віцебскага Юрыя Тышкевіча&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 8. — Вильна, 1875. № 164.&lt;/ref&gt;. У 1756 годзе соймік Наваградзкага ваяводзтва на чале з мастаўнічым Аршанскага павету Ігнаціем Якавіцкім патрабаваў ад галоўнага сойму, каб «''Літоўскія ўрады''» не раздавалі «''каронным''» (палякам) і згадваў «''заслугі для Айчыны нашай''» канцлера ВКЛ [[Міхал Фрыдэрык Чартарыйскі|Міхала Чартарыйскага]], [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлера]] [[Міхал Антоні Сапега|Міхала Сапегі]], [[Гетман польны літоўскі|гетмана польнага]] [[Міхал Юзэф Масальскі|Міхала Масальскага]] ды іншых&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею. Т. 13. — Вильна, 1886. № 65.&lt;/ref&gt;}}.

[[Файл:Tadevuš Kaściuška. Тадэвуш Касьцюшка (K. Wojniakowski, 1800-11).jpg|міні|[[Тадэвуш Касьцюшка]]]]

Правадыр [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня 1794 году]] [[Тадэвуш Касьцюшка]], ураджэнец [[Слонімскі павет|Слонімшчыны]], казаў: «''Хіба я не ліцьвін, Ваш зямляк, Вамі абраны? Каму павінен дзякаваць [за рэкамэндацыю [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага]] сойміка], калі ня Вам? Каго павінен абараняць, калі ня Вас і сябе самога?''». У лісьце да маскоўскага гаспадара [[Аляксандар I Раманаў|Аляксандра I]] за два гады да сьмерці ён пісаў: «''Нарадзіўся я ліцьвінам…''»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-157&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 157.&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Lićvinka. Ліцьвінка (1825).jpg|значак|[[Шляхта|Шляхцянка]]-ліцьвінка ў сьвяточным строі (паводле моды таго часу). {{Артыкул у іншым разьдзеле|Жорж Жак Гатын|Ж. Гатын|ru|Гатин, Жорж Жак}}, 1825 г.]]

Расейскі чыноўнік {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Башняк||ru|Бошняк, Александр Карлович}} у выдадзеным у 1821 годзе дзёньніку свайго падарожжа 1815 году зь Вільні ў [[Кіеў]] пакінуў падрабязныя апісаньні прыроды і мескіх паселішчаў колішняга Вялікага Княства Літоўскага, а таксама адзначыў: «''Наўрад ці [[Прыпяць]] ня варта лічыць прыроднаю мяжою Літвы &lt;…&gt;. Да Прыпяці жывуць літоўцы &lt;…&gt;; да Прыпяці гавораць і апранаюцца па-літоўску…''» ({{мова-ru|«Едва ли Припять не должно почитать природною границею Литвы &lt;…&gt;. До Припяти живут литовцы &lt;…&gt;; до Припяти говорят и одеваются по Литовски…»|скарочана}})&lt;ref&gt;Дневные записки путешествия А. Бошняка в разные области западной и полуденной России, в 1815 году. Ч. 2. — Москва, 1821. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=tmllAAAAcAAJ&amp;dq=%D0%94%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D1%8F+%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8+%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%88%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D1%8F+%D0%90.+%D0%91%D0%BE%D1%88%D0%BD%D1%8F%D0%BA%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8+%D0%B2%D1%8A+1815&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B#v=snippet&amp;q=%D0%B5%D0%B4%D0%B2%D0%B0%20%D0%BB%D0%B8%20%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82%D1%8C&amp;f=false С. 106—107].&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Lithuanian peasants.jpg|значак|«Літоўскія сяляне» (у [[Беларускі нацыянальны строй|народных строях]]). [[Францішак Смуглевіч|Ф. Смуглевіч]], канец XVIII ст.]]

Славуты паэт [[Адам Міцкевіч]] (1798—1855), які нарадзіўся і вырас на [[Наваградзкі павет|Наваградчыне]] і ў самім [[Наваградак|Наваградку]], у [[Пан Тадэвуш|сваёй знакамітай паэме]] пісаў пра родны край: «''О Літва, айчына мая!…''»&lt;ref name=&quot;Zajkouski-2009&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-324&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 324.&lt;/ref&gt;. Разам з тым, Адам Міцкевіч у сваім выкладзе пра літоўскі народ у Парыжы зьвяртаў увагу, што ліцьвіны завуць на сваёй мове палякоў — «lankas», а русінаў — «gudas», а Бога — «Dewas»&lt;ref&gt;Literatura słowiańska wykładana w Kolegium francuzkiem przez Adama Mickiewicza / Adam Mickiewicz, Feliks Wrotnowski. Nakł. Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, 1865. [http://books.google.by/books?id=KKgDAAAAYAAJ&amp;pg=RA1-PA191&amp;dq=dewas+mickiewicz&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ei=I6dcVOfcKqGV7AbP24GoDg&amp;ved=0CCwQ6AEwAg#v=onepage&amp;q=%C5%82ankas&amp;f=false S. 171, 178].
&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У першай палове XIX ст. пад уплывам пашыранага тады [[рамантызм]]у адзначалася тэндэнцыя [[міт]]алягізацыі гістарычнай спадчыны: некалькі аўтараў (найперш вядомы сваімі фальсыфікатамі [[Тэадор Нарбут]], які прыдумаў падрабязны пантэон «літоўскіх» паганскіх багоў ў рамках «[[Ацтэкі|ацтэцка]]-індыйскай» рэлігіі «ліцьвінаў», а таксама выхадзец з [[Валынь|валынскай]] шляхты [[Юзэф Ігнацы Крашэўскі]], які выводзіў паходжаньне «ліцьвінаў» з [[Індыя|Індыі]] і паяднаў імёны «літоўскіх» паганскіх багоў з індускімі), пачалі ўзвышаць дахрысьціянскую, паганскую спадчыну Вялікага Княства Літоўскага, а разам зь ёй — балтыйскую меншасьць, якая найдаўжэй спавядала [[паганства]]. Гэтыя аўтары сьцьвярджалі: ўсё, што «літоўскае» — паганскае. Самі яны не валодалі летувіскай мовай, але імкнуліся выкарыстоўваць у сваіх творах асобныя летувіскія словы. На гэтым грунце ўжо пазьней дзеячы летувіскага нацыянальнага руху пачалі атаясамліваць Вялікае Княства Літоўскае выняткова зь летувісамі&lt;ref name=&quot;Astraucou-2014&quot;/&gt;}}, ён жа зазначаў: «''На беларускай мове, якую называюць русінскай або літоўска-русінскай, гавораць каля дзесяці мільёнаў чалавек; гэта самая багатая і самая чыстая гаворка, яна ўзьнікла даўно і выдатна распрацавана. У пэрыяд незалежнасьці Літвы вялікія князі карысталіся ёй для сваёй дыпляматычнай перапіскі''»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-160&quot;/&gt;{{Заўвага|Таксама ў сваёй лекцыі ў Парыжы 22 сьнежня 1840 году, кажучы пра славянскую агульнасьць, Адам Міцкевіч называў у ліку славянскіх народаў палякаў, расейцаў, чэхаў, ілірыйцаў, сербаў, ліцьвінаў і казакоў. Гісторык беларускай літаратуры [[Мікола Хаўстовіч]] зьвяртае ўвагу на тое, што пэўная супярэчлівасьць ў выказваньнях можа тлумачыцца неўсталяванасьцю як навуковых канцэпцыяў, так і поглядаў самога Адама Міцкевіча: назваўшы сябе ліцьвінам, ён на наступнай старонцы мог пісаць пра «нашага польскага паэта Багдана Залескага», каб празь некалькі абзацаў гаварыць пра яго як пра ўкраінскага паэта&lt;ref&gt;Хаўстовіч М. Наш Міцкевіч // XIX стагоддзе: Навукова-літаратурны альманах. Кніга другая. — {{Менск (Мн.)}}:  Кафедра гісторыі беларускай літаратуры БДУ, 2000. С. 3—4.&lt;/ref&gt;}}.

{{Падвойная выява|справа|Литвины из альбома Яна Левицкого 2.jpg|111|Biełarusy, Mahiloŭ. Беларусы, Магілёў (1882) (2).jpg|101|«Ліцьвіны. Сяляне з ваколіцаў [[Вільня|Вільні]]» (1841 г.) і «Тыпы беларусаў [[Магілёўская губэрня|Магілёўскай губэрні]]» (1882 г.)}}

Заснавальнік новай беларускай драматургіі і адзін з стваральнікаў сучаснай літаратурнай беларускай мовы [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]] (1808—1884), хоць і нарадзіўся і правёў цэлае жыцьцё на [[Рэчыцкі павет|Рэчыччыне]] і [[Менскі павет|Меншчыне]], лічыў, што ён вырас «''сярод ліцьвінаў''»&lt;ref&gt;Дунін-Марцінкевіч В. Збор твораў. — {{Менск (Мн.)}}, 1958. С. 362.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Jermalovic-2000-37&quot;/&gt;. «Літвою» ён лічыў [[Менск]], у якім тады жыў&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-232&quot;&gt;Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 232.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-324&quot;/&gt;.

Народжанага на [[Слуцкае княства|гістарычнай Случчыне]] беларускага паэта [[Уладзіслаў Сыракомля|Ўладзіслава Сыракомлю (Людвіка Кандратовіча)]] (1823—1862) сучасьнікі называлі «лірнікам літоўскім»&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-324&quot;/&gt;, «літоўскім паэтам», «песьняром Літвы». Сам ён неаднаразова казаў «Я — ліцьвін» і падкрэсьліваў, што і яго прапрадзед быў «шчырым ліцьвінам»&lt;ref&gt;[[Кастусь Цьвірка|Цвірка К.]] Лірнік беларускай зямлі // Уладзіслаў Сыракомля. Выбраныя творы. — {{Менск (Мінск)}}: «Кнігазбор», 2006. С. 3.&lt;/ref&gt;. У 1855 годзе Ўладзіслаў Сыракомля пісаў пра творы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча: «''Пекная гэта галіна славянскай мовы… і старая! Бо гэта мова нашага Літоўскага статута і заканадаўства… на ёй размаўлялі тры чвэрці даўняй Літвы, народ, шляхта і паны''»&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/30278850.html Каліноўскі і палітычнае нараджэньне Беларусі], [[Радыё Свабода]], 19 лістапада 2019 г.&lt;/ref&gt;. А ў адным з сваіх вершаў паэт падкрэсьліваў: «''Пра адно я толькі сьпяваю, хоць на розныя ноты: [[Жыве Беларусь!|Хай жыве наша Літва!]] Хай жывуць ліцьвіны!''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Ja jedno tylko śpiewam, choć na różną nutę: Niech żyje nasza Litwa! niech żyją Litwini!»&lt;ref&gt;Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). T. 7. — Warszawa, 1872. S. 186.&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}&lt;ref&gt;[[Кастусь Цьвірка|Цвірка К.]] Лірнік беларускай зямлі // Уладзіслаў Сыракомля. Выбраныя творы. — {{Менск (Мінск)}}: «Кнігазбор», 2006. С. 4.&lt;/ref&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Lićvinka. Ліцьвінка (K. Rusiecki, 1847).jpg|107|Rusiecki-Litwinka z wierzbami.jpg|105|«Ліцьвінка зь вербамі» пэндзьля [[Канут Русецкі|Канута Русецкага]]: больш раньняя вэрсія, набытая [[Іван Луцкевіч|Іванам Луцкевічам]] для [[Беларускі музэй у Вільні|Віленскага беларускага музэю]] (налева) і больш позьняя, якая патрапіла ў калекцыю [[Летувіскі мастацкі музэй|Летувіскага мастацкага музэю]] (направа)}}

Беларускі пісьменьнік [[Арцём Вярыга-Дарэўскі]] (1816—1884), які нарадзіўся на [[Полацкае ваяводзтва|Полаччыне]] і жыў у [[Віцебск]]у, пісаў у сваім творы: «''Літва — родная зямелька''». Ягоны верш «Ліцьвінам, што запісаліся ў мой „Альбом“, на разьвітаньне» (1858 год) адрасаваны маладым беларускім літаратарам. У ім аўтар усклікаў: «''Чый гэта голас? Гэты словы нашы, браценькі-літоўцы''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-232&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 324—325.&lt;/ref&gt;.

Славуты навуковец-дасьледнік, геоляг і мінэроляг [[Ігнат Дамейка]] (1802—1889), які вызнаваў сябе ліцьвінам («''… усё роўна памру ліцьвінам''») у сваіх успамінах пра [[Ян Чачот|Яна Чачота]] і [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] адзначаў, што «''Два нашы студэнты Наваградзкай школы з гадоў маленства добра ведалі наш літоўскі люд, палюбілі яго песьні, прасякнуліся яго духам і паэзіяй, да чаго, вядома ж, прычынілася і тое, што малое мястэчка Наваградак ня шмат чым адрозьнівалася ад нашых вёсак і засьценкаў. Школьнае жыцьцё было хутчэй сельскае. Сябры хадзілі на кірмашы, на царкоўныя ўрачыстасьці, бывалі на сялянскіх вясельлях, дажынках і хаўтурах. У тыя школьныя часы ўбогая страха і народная песьня распалілі ў абодвух першы паэтычны агонь. Адам хутка ўзьнёсься да высокай сфэры сваіх цудоўных твораў. Ян жа да сьмерці застаўся верны народнай паэзіі…''»&lt;ref&gt;Ян Чачот. Выбраныя творы. — {{Менск (Мінск)}}: Беларускі кнігазбор, 1996. С. 9.&lt;/ref&gt;. У сваёй кнізе «Мае падарожжы» Ігнат Дамейка, апісваючы інтэрнацыянальны склад паўстанцкіх аддзелаў, практычна ў кожным выпадку называе нацыянальную прыналежнасьць таго ці іншага афіцэра або жаўнера. Ён дакладна выдзяляе каронных (г. зн. палякаў), жамойтаў (сучасных летувісаў) і «''нашых ліцьвінаў''» (сучасных беларусаў). Прытым Дамейка не праводзіць ніякай нацыянальнай мяжы паміж літоўскай (беларускай) шляхтай і сялянамі. Для яго яны ўсе — «''нашы ліцьвіны''». У дыплёме ганаровага доктара мэдыцыны, выдадзенага Ігнату Дамейку ў Кракаўскім [[Ягелонскі ўнівэрсытэт|Ягелонскім унівэрсытэце]] ў 1887 годзе, пазначана «''… слаўнаму мужу Ігнату Дамейку, ліцьвіну…''»&lt;ref&gt;[[Станіслаў Лясковіч|Лясковіч С.]] [https://web.archive.org/web/20090924033606/http://dyatlovo.com/modules/content/index.php/ignat-dameika-naciy Да пытаньня нацыянальнага самавызначэньня Ігната Дамейкі] // Лідскі летапісец. № 19.&lt;/ref&gt;.

У 1861 годзе, пачуўшы пра хваляваньні на радзіме [[Зыгмунт Мінейка]] вярнуўся зь [[Пецярбург]]у дамоў, каб распачаць антыцарскую агітацыю сярод сялянаў. Як сьведчыць у кнізе «Імёны свабоды» [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Ўладзімер Арлоў]], у жніўні 1861 году агент III аддзелу даносіў расейскаму начальству, што «''кадэт Зыгмунт Мінейка ходзіць пераапрануты селянінам і разносіць складзеную нейкім Марцінкевічам на народнай мове „Гутарку старога Дзеда“, дзе ў вершах паказваецца лёс Літвы і ўвесь прыгнёт прыпісваецца расейскаму ўраду''»{{Заўвага|{{мова-ru|«кадет Сигизмунд Минейко ходит переодет крестьянином и разносит сочиненную неким Марцинкевичем на народном языке „Гутарку старога дзеда“, где в стихах представлены судьбы Литвы и все притеснения приписаны российскому правительству»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Лашкевіч К. [https://web.archive.org/web/20090404014016/http://news.tut.by/society/133461.html Як TUTэйшыя зьмянялі сьвет. Ліцьвінскі элін — герой Грэцыі], [[TUT.BY]], 2 красавіка 2009 г.&lt;/ref&gt;. «''Продкі мае выйшлі зь літоўскіх балотаў''», — пісаў пра [[Пінскі павет|Піншчыну]] [[Фёдар Дастаеўскі]] (1821—1881)&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-232&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-324&quot;/&gt;. Знакамітая пісьменьніца [[Эліза Ажэшка]] (1841—1910) неаднаразова падпісвалася як Габрыэла Ліцьвінка ({{мова-pl|Gabriela Litwinka|скарочана}}) або проста ''Li…ka'' (скарочаная форма: ''ліцьвінка'')&lt;ref&gt;Шчарбачэвіч Н. [http://zviazda.by/be/news/20160815/1471291123-karespandent-zvyazdy-praehalasya-pa-znakavyh-myascinah-elizy-azheshki Карэспандэнт «Звязды» праехалася па знакавых мясцінах Элізы Ажэшкі] // [[Звязда]]. № 22, 16 жніўня 2016. С. 12.&lt;/ref&gt;. Паводле дзёньніку [[Алена Скірмунт|Алены Скірмунт]], часткова апублікаванага ў 1876 годзе пад назвай «3 жыцьця літвінкі, 1827—1874»: ''«[[Рослаў]]. Павінна быць [[Смаленская губэрня]], адна з складных частак Вялікарасеі? О, не! Гэта наша [[Смаленскае ваяводзтва]]! Людзі такога ж самага тыпу, з той жа мовай і ўборамі. Праўда, сядзібы ў многім сталі больш брыдкія, хаця і зараз вялікія»''&lt;ref&gt;Залескі Б. З жыцця літвінкі: з лістоў і нататак 1823—1874. — {{Менск (Мінск)}}: Выд-ва Вiктара Хурсiка, 2009. С. 186.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Mužyckaja praŭda. Ziamla naša nazyvajecca litoŭskaja, a my nazyvajemsia litoŭcy.jpg|значак|Першая старонка нявыдадзенай [[Мужыцкая праўда|Мужыцкай праўды]], кастрычнік 1862 г.]]

Беларускі герой-рэвалюцыянэр [[Кастусь Каліноўскі]] (1838—1864), які заўсёды зьвяртаўся да народу ў [[беларуская мова|беларускай мове]], менаваў свой родны край (ён нарадзіўся на [[Гарадзенскі павет|Гарадзеншчыне]]) «Літвою». Створаны ім у час паўстаньня часовы ўрадовы камітэт ён назваў «[[Літоўскі ўрад]]». У 1989 годзе ў [[Вільня|віленскім]] [[Касьцёл Сьвятога Францішка Азіскага і кляштар бэрнардынаў (Вільня)|касьцёле Сьвятога Францішка Азіскага]] знайшлі рукапісны дакумэнт пад назвай «№6 Мужыцкая праўда». Тэкст газэты падрыхтавалі ў кастрычніку 1862 году, аднак зь нейкіх прычынаў не надрукавалі. Гэты варыянт лічыцца ўнікальным і вылучаецца з усяе сэрыі, бо тлумачыць сялянам, як раней называлася іхная краіна і якую назву мае тутэйшы народ&lt;ref&gt;[[Васіль Герасімчык|Герасімчык В.]] [https://web.archive.org/web/20180620212041/https://www.nv-online.info/2018/03/13/zyamlya-nasha-z-vyakou-vechnyh-nazyvaetstsa-litouskaya-a-my-to-nazyvaemsya-litoutsy-nenadrukavany-numar-muzhytskaj-praudy.html Ненадрукаваны нумар «Мужыцкай праўды»] // Народная Воля. 19 чэрвеня 2018 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Герасімчык В. Канстанцін Каліноўскі: асоба і легенда. — {{Горадня (Гродна)}}, 2018.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Вы, дзецюкі, пэўне ня ведаеце, хто вы такія, як называецца гэта зямля, на якой нашы бацькі жылі &lt;...&gt; Зямля наша зь вякоў вечных называецца літоўская, а мы то называемся літоўцы.}}

Разам з тым, у «[[Лісты з-пад шыбеніцы|Лістах з-пад шыбеніцы]]» Кастусь Каліноўскі ўпамінае і беларусаў, і літоўцаў: «''Калі ронд польскі ўсім братнім народам дае самарондства, маскаль мала таго, што гэтак не робіць, но яшчэ там, гдзе жылі палякі, літоўцы і беларусы, заводзіць маскоўскія школы, а ў гэтых школах учаць па-маскоўску, гдзе ніколі не пачуеш і слова па-польску, па-літоўску да і па-беларуску, як народ таго хоча''»&lt;ref&gt;''Кастусь Каліноўскі.'' [https://knihi.com/Kastus_Kalinouski/Pismy_z-pad_sybienicy.html Пісьмы з-пад шыбеніцы. Ліст першы.]&lt;/ref&gt;. Аднак жамойцкі біскуп [[Матэвус Валанчус]] яшчэ перад паўстаньнем дамогся дазволу ад расейскіх уладаў адчыняць пры касьцёлах парафіяльныя школы з выкладаньнем па-летувіску&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-348&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 348.&lt;/ref&gt;, а па здушэньні паўстаньня расейскія ўлады, увогуле, зрабілі летувіскую мовай навучаньня ў [[Мар’ямпаль]]скай дзяржаўнай вышэйшай вучэльні, якая стала цэнтрам падрыхтоўкі летувіскай эліты. Тым часам выкладаньне беларускай мовы ў школах усіх узроўняў было пад забаронай&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-348&quot;/&gt;.

Яшчэ ў 1851 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}} зьвяртаў увагу на тое, што расейцы і ўкраінцы называюць беларусаў «ліцьвінамі» або «літвой»{{Заўвага|{{мова-de|«Ich glaube hier bemerken zu müssen, dass die Grossrussen sowohl, wie auch die Kleinrussen, die Wörter Литва und Литвинъ (Litauer) gebrauchen um damit die Weissrussen zu bezeichnen»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;
Mélanges russes tirés du Bulletin historico-philologique de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg. T. II, 1855. [https://books.google.by/books?id=bacKAAAAYAAJ&amp;pg=PA227&amp;dq=zamaitisch&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj90qyKweP1AhUM9aQKHW5-B-kQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=litauer%20weissrussen%20kleinrussen&amp;f=false P. 2].&lt;/ref&gt;. Францускі географ і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Элізэ Рэклю||en|Élisée Reclus}} ў 5-м томе сваёй працы «Зямля і людзі» (1881 год, перавыдаваўся па-расейску ў 1883 і 1898 гадох{{Заўвага|Падобныя зьвесткі ў 1882&lt;ref&gt;The Encyclopædia Britannica. Vol. XIV. — Philadelphia, 1882. [https://books.google.by/books?id=xT5IPDMtSJYC&amp;pg=PA708&amp;dq=%22the+name+of+Jmud+being%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjA-qDRi9_0AhVog_0HHQX-Cp8Q6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%22the%20name%20of%20Jmud%20being%22&amp;f=false P. 708].&lt;/ref&gt;, 1891, 1907 і 1911 гадох падавала {{Артыкул у іншым разьдзеле|Энцыкляпэдыя Брытаніка||en|Encyclopædia Britannica}}: «''У Расеі ўсё беларускае насельніцтва былога Вялікага Княства Літоўскага звычайна называюць літоўцамі, тады як літоўцаў ва ўласным сэнсе — жамойтамі''» ({{мова-en|In Russia, all the White Russian population of the former Polish Lithuania are usually considered Lithuanians, the name of Zhmud being restricted to Lithuanians proper|скарочана}})&lt;ref&gt;The Encyclopædia Britannica. Vol. XVI. — New York, 1911. [https://books.google.by/books?id=N2gNAQAAMAAJ&amp;pg=PA790&amp;dq=%22zhmud%22+britannica&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwinpbfD_d70AhUMh_0HHc82AwwQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=%22zhmud%22%20britannica&amp;f=false P. 790].&lt;/ref&gt;}}) засьведчыў, што ў той час у Польшчы і Расеі ліцьвінамі традыцыйна працягвалі называць беларусаў, тады як летувісаў — жамойтамі{{Заўвага|{{мова-en|Even still the custom prevails in Poland and Russia of calling Lithuanians the White Russians of the old political Lithuania, distinguishing the Lithuanians proper by the term «Jmudes»&lt;ref&gt;Reclus E. The universal geography: earth and its inhabitants. Vol. 5. — London, 1881. P. 256.&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}:
{{Цытата|...нават цяпер яшчэ ў Польшчы, як і ў Расеі, «ліцьвінамі» звычайна называюць беларускіх славянаў былой палітычнай Літвы, тады як літоўцам ва ўласным сэнсе{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувісы»: сам аўтар ужо лічыць слушным у этнаграфічным пляне атаясамліваць ліцьвінаў зь летувісамі}}{{Заўвага|Хоць яшчэ ў 1863 годзе гісторык і этнограф, віцэ-прэзыдэнт Парыскага этнаграфічнага таварыства [[Францішак Генрык Духінскі]] пісаў, што «''больш за сто гадоў таму князь {{Артыкул у іншым разьдзеле|Жан Д'Атрош Шап||en|Jean-Baptiste Chappe d'Auteroche}} &lt;…&gt; дасканала вызначыў адрозьненьне паміж беларусамі і [[Расейцы|маскалямі]], калі сказаў: „ліцьвін дурны, але маральны; маскаль ня ведае маралі, але хітры“''» ({{мова-pl|«Przed więcej jak stu laty, określił doskonale ksiądz Chappe d’Auteroche &lt;…&gt; różnice między Białorusinami a Moskalami, kiedy rzekł: „Litwin głupi, ale moralny; Moskal nie zna moralności, ale jest chytry“»|скарочана}})&lt;ref&gt;Duchiński F. H. 
Dopołnienia do trzech części Zasad Dziejów Słowian i Moskali. — Paryz, 1863. [https://books.google.by/books?id=WW9cAAAAcAAJ&amp;pg=PA14&amp;dq=rzek%C5%82+Litwin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiAh7jO7d7zAhWLGuwKHTYeDTU4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Litwin&amp;f=false S. 14].&lt;/ref&gt;. Тым часам латыска-летувіскі этнограф Эдуард Вольтэр, які карыстаўся падтрымкай Расейскага геаграфічнага таварыства, ужо ў 1887 годзе аспрэчваў называньне жамойтаў «''літоўцамі ва ўласным сэнсе''» і выдзяляў іх у асобную «літоўскую краіну»: «''Такі погляд на Жамойць у сэнсе ўласнай, сапраўднай Літвы, аднак жа, не пацьвярджаецца ані зьвесткамі этнаграфічнымі, ані дасьледаваньнямі лінгвістычнымі''» ({{мова-ru|«Такой взгляд на Жмудь, в смысле собственной, истинной Литвы однако же не подтверждается ни данными этнографическими, ни исследованиями лингвистическими»|скарочана}})&lt;ref&gt;Памятная книжка Ковенской губернии на 1888 год. — Ковна, 1887. [https://books.google.by/books?id=Ol5AAQAAMAAJ&amp;pg=PA231&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8A+%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjJ8eDcjNz0AhX0QvEDHZlqDAsQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8A%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8A&amp;f=false С. 231].&lt;/ref&gt;}} даюць назву «жамойтаў» альбо «жмудзінаў».
{{арыгінал|ru|...даже теперь еще в Польше, как и в России, «литвинами» обыкновенно называют белорусских славян бывшей политической Литвы, тогда как литовцам в собственном смысле дают название «жмудов» или «жмудинов».}}|Реклю Э. Земля и люди. Т. 5, вып. 2. — СПб., 1883. С. 124.}}

У 1893 годзе славяназнаўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Пэрвольф||uk|Первольф Осип Осипович}} сьведчыў, што ўкраінцы дагэтуль называюць беларусаў ліцьвінамі ({{мова-ru|«...до сих пор Малорусы называют Белорусов Литвинами»|скарочана}})&lt;ref&gt;Славяне, их взаимные отношения и связи. Т. 3, ч. 2. — Варшава, 1893. [https://books.google.by/books?id=qYhBAAAAYAAJ&amp;pg=PA167&amp;dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi-1a2l0MDzAhV6RvEDHfgAA2g4MhDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 167].&lt;/ref&gt;. Гэтак, з вуснаў украінца пра беларуса можна было пачуць: «''Хіба лихо озме литвина, щоб він не [[Дзеканьне|дзекнув]]''». Тым часам у 1889 годзе адзначалася, што «''і за [[Заходні Буг|Бугам]], напрыклад у [[Седлецкая губэрня|Седлецкай губэрні]], беларуса іначай не назавуць, як ліцьвінам''»{{Заўвага|{{мова-ru|«и за Бугом, напр. в Седлецкой губ., белорусса иначе не назовут, как литвином»&lt;ref&gt;Янчук Н. По Минской губернии (заметки из поездки в 1886 году). — Москва, 1889. [https://books.google.by/books?id=G34hEAAAQBAJ&amp;pg=PA26&amp;dq=Po+litewsku+%D1%8F%D0%BD%D1%87%D1%83%D0%BA%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiNyOa8isPzAhVPRPEDHQkbDGYQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Po%20litewsku%20%D1%8F%D0%BD%D1%87%D1%83%D0%BA%D1%8A&amp;f=false С. 26.]&lt;/ref&gt;|скарочана}}}} (а ўжо ў наш час у ваколіцах [[Беласток]]у запісалі пра беларуса: «''Як сыр не закуска, так ліцьвін — не чалавек!''» або «''Ліцьвін — то чортаў сын!''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-232-233&quot;&gt;Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 232—233.&lt;/ref&gt;). А гісторык і краязнаўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзімер Міхневіч|Ўладзімер Міхневіч|ru|Михневич, Владимир Осипович}} у 1899 годзе засьведчыў, што расейцы ў той час таксама ўсё яшчэ называлі беларусаў ліцьвінамі{{Заўвага|{{мова-ru|«Малоросса он [великоросс, россиянин] называет „хохлом“, белорусса — „литвином“ или „поляком“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Михневич В. О. Кто и когда выдумал Россию? // Исторический Вестник. Том. 75, 1899. С. 507.&lt;/ref&gt;. Увогуле, у пагранічных зь Беларусьсю раёнах Расеі назва ліцьвіны існавала да сярэдзіны XX стагодзьдзя&lt;ref&gt;{{Літаратура/Энцыкляпэдыя літаратуры і мастацтва Беларусі|3к}} С. 287.&lt;/ref&gt;. Жыхары [[Курск]]ай і [[Арол (горад)|Арлоўскай абласьцей]] [[Расея|Расеі]] называлі беларусаў «ліцьвінамі» ажно да [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-232&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-325&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 325.&lt;/ref&gt;.

Яшчэ ў 1864 годзе нямецкі этнограф і палкоўнік арміі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] [[Радэрык фон Эркерт]], які не прызнаваў беларусаў асобнай народнасьцю і па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] на заказ расейскіх уладаў дасьледаваў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную тэрыторыя беларусаў]], пакінуў наступнае сьведчаньне&lt;ref&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Беларуская вёска на мяжы эпох. Змены этнічнай самасвядомасці сялянства ва ўмовах распаду традыцыйнага аграрнага грамадства (па матэрыялах Гарадзеншчыны 19 — першай трэці 20 ст.). — {{Горадня (Гродна)}}: ГрДУ, 2003. С. 27.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Мову сваю прасталюдзін называе простай, а самаго сябе [[Русіны (гістарычны этнонім)|Рускім]], часта нават Літоўцам (паводле палітычных паданьняў), ці проста селянінам &lt;…&gt; Польская шляхта, а асабліва каталіцкае духавенства, часта выкарыстоўвае тэрмін „Літоўцы“ датычна тых каталікоў, у якіх роднай мовай засталася руская.
{{арыгінал|ru|Язык свой простолюдин называет простым, а самого себя Русским, часто даже Литовцем (по политически преданиям), или просто крестъянином &lt;…&gt; Польское дворянство, а в особенности католическое духовенство часто употребляет выражение «Литовцы» о тех католиках, у
которых родным языком остался русский.
}}|Эркерт Р. Взгляд на историю и этнографию западных губерний России. — СПб., 1864. С. 8.}}

[[Файл:Litwins-bielarusians.jpg|значак|Першая старонка працы [[Марыя Косіч|М. Косіч]] пра [[Ліцьвіны Севершчыны|ліцьвінаў-беларусаў]], 1901 г.]]

У 1901 годзе беларуская фальклярыстка і этнаграфістка [[Марыя Косіч]] выдала працу «Ліцьвіны-беларусы Чарнігаўскай губэрні, іх побыт і песьні», прысьвечаную вуснай народнай паэзіі і духоўнай культуры беларусаў [[Старадубскі павет|гістарычнай Старадубшчыны]], улучанай расейскімі ўладамі ў склад [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай губэрні]]. Тым часам, паводле сьведчаньня супрацоўніка Этнаграфічнага аддзелу Расейскага імпэратарскага музэю Данілы Сьвяцкага, яшчэ ў 1909 годзе жыхары [[Трубчэўск]]ага павету называлі сябе «Літвою»&lt;ref&gt;Святский, Д. О. [http://diderix.petergen.com/lub-kost.htm Крестьянские костюмы в области соприкосновения Орловской, Курской и Черниговской губерний (Севский уезд Орловской губернии)]. — СПб., 1910.&lt;/ref&gt;. А мовазнаўца [[Антон Палявы]] засьведчыў наступную інфармацыю пра жыхароў [[Навазыбкаў]]скага павету&lt;ref&gt;[[Янка Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі. — New Jersey, 1978. С. 36.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Гісторыя філасофскай і грамадска-​палітычнай думкі Беларусі. Т. 1. — {{Менск (Мінск)}}: «Беларуская навука», 2008. С. 84.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|«Калі б вы папыталіся ў селака Навазыбкаўскага павету, прыкладам, гэтак: „Хто вы такія? да якое нацыі належыце?“ — то пачулі б такі адказ: „Хто мы?! Мы руськія“ ''[г.зн. праваслаўныя — заўвага [[Ян Станкевіч|Янкі Станкевіча]]]''. Калі вы далей папытаецеся: „Якія „руськія“? — Велікарусы, ці што?“ дык узноў пачуеце адказ: „Ды не, якія мы там Велікарусы? Не, мы не Маскалі“. „Ды хто ж вы тады, Украінцы?“ „Не, і не Ўкраінцы!“ „Ды хто ж, наапошку: не Маскалі, не Ўкраінцы, а хто ж?“ І вось… скажуць вам: „Мы Літва, Ліцьвіны“»}}

Антон Палявы паведамляў у сваіх чытаньнях для маскоўскай дыялекталягічнай камісіі ў 1925 годзе (пра [[Ліцьвіны Севершчыны|ліцьвінаў]] Навазыбкаўскага павету): «''Гэтыя песьні яшчэ больш пераконваюць у тым, што мова [[Ліцьвіны Севершчыны|навазыбкаўскіх ліцьвінаў]] ёсьць [[беларуская мова|мовай беларускай]], а гэткім чынам, і самі ліцьвіны — таксама ёсьць [[беларус]]амі''»&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Язык і языкаведа. — Вільня: Інстытут беларусістыкі, 2007. С. 854.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Miensk Litoŭski. Менск Літоўскі (A. Jelski, 1900).jpg|значак|''[[Менск|Менск Літоўскі]]''. З вокладкі кнігі [[Аляксандар Ельскі|Аляксандра Ельскага]], 1900 г.]]

Паводле апублікаванай у 1902 годзе працы этнографа [[Павал Шэйн|Паўла Шэйна]], сяляне [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]] «''…не называюць сябе ні рускімі, ні беларусамі. Некаторыя лічаць сябе ліцьвінамі''» ({{мова-ru|«...не называют себя ни русскими, ни белоруссами. Некоторые считают себя литвинами»|скарочана}})&lt;ref&gt;Шейн, П. В. Материалы для изучения быта и языка русского населения Северо-Западного края. Т. 2. — СПб., 1902. С. 21.&lt;/ref&gt;. Сьведчаньне пра бытаваньне сярод беларусаў саманазвы «ліцьвіны» таксама пакінуў ксёндз Ян Жылінскі ў летувіскай газэце {{Артыкул у іншым разьдзеле|Viltis||be|Viltis}} (№ 29, 1909 год)&lt;ref&gt;Litwa. Nr. 8 (14), 1909. S. 117.&lt;/ref&gt;: «''Ёсьць шмат беларусаў, якія проста называюць сябе ліцьвінамі і хочуць імі быць, гэтак жа, як ліцьвіны, што гавораць па-польску. Добра было б, калі б і яны мелі сваё выданьне ў беларускай мове''»&lt;ref&gt;[[LITWA: hłos monarchisty]]. № I (XXII), 2008. С. 2.&lt;/ref&gt;.

Ужываньне беларускай саманазвы «ліцьвіны» ў пачатку XX ст. засьведчыў клясык беларускай літаратуры [[Якуб Колас|Якуб Колас (Канстантын Міцкевіч)]] у сваёй аўтабіяграфічнай трылёгіі «[[На ростанях]]»{{Заўвага|Якуб Колас стаў правобразам маладога настаўніка Лабановіча}}&lt;ref&gt;Кузняцоў С. [https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=126017 Лёс сям’і пана падлоўчага: Ядвіся з трылогіі «На ростанях»: што з ёй стала], [[Наша Ніва]], 12 красавіка 2014 г.&lt;/ref&gt;: «''Пан падлоўчы быў родам дзесь з Гарадзеншчыны і паходзіў, як ён казаў сам, з старога дваранскага роду. Тутэйшае жыхарства лічыла яго палякам, сам жа пан падлоўчы з гэтым не згаджаўся. „Я — ліцьвін“, — зь нейкаю гордасьцю зазначаў пан падлоўчы і сваю належнасьць да ліцьвінаў даводзіў, паміж іншым, і тым, што яго прозьвішча — Баранкевіч — мела канчатак на „іч“, тады як чыста польскія прозьвішчы канчаюцца на „скі“: Жулаўскі, Дамброўскі, Галонскі. Даведаўшыся, што прозьвішча новага настаўніка Лабановіч, падлоўчы пры спатканьні зь ім прыметна выказаў адзнакі здавальненьня, як гэта бывае тады, калі нам на чужыне прыходзіцца спаткацца зь земляком. — То і пан — ліцьвін! — весела сказаў ён маладому настаўніку і пастукаў яго па плячы. &lt;…&gt; Гаварыў падлоўчы Баранкевіч найбольш добраю беларускаю моваю»&lt;ref name=&quot;Kolas-1955&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Jermalovic-2000-37&quot;/&gt;.

Паводле ўспамінаў беларускага грамадзкага дзеяча, пэдагога і актывіста [[Беларуская дыяспара|беларускай дыяспары]] ў [[ЗША]] [[Яўхім Кіпель|Яўхіма Кіпеля]] (1896—1969), назва ліцьвіны захоўвалася ў ваколіцах [[Бабруйск]]у ([[Рэчыцкі павет|гістарычная Рэччычына]]): «''У Бабруйшчыне, і там, дзе я рос, тады яшчэ быў папулярны назоў „Літва“, а мы былі „ліцьвіны“. Было й німала тых, хто памятаў, што й край называўся „Літвой“. Было яшчэ таксама шмат сьветкаў паўстаньня 1863—1864 гадоў. Мой дзед па бацьку быў у паўстаньні, ды ў Машнічах, Слаўкавічах, Байлюкох і іншых суседніх вёсках і сёлах яшчэ былі жывымі сьветкі ды ўдзельнікі паўстаньня. „Мы — Літва“, — казаў мне заўсёды мой дзед. Ды й іншыя дзяды нам, дзецям, заўсёды казалі, што тут заўсёды была Літва. &lt;…&gt; Памяць пра Літву перахоўвалі ня толькі нашыя дзяды ды паны, як Быкоўскі, але й маладзейшыя людзі, і гэтыя ўспаміны перадавалі нам''»&lt;ref name=&quot;Kipiel-1995&quot;/&gt;.

== Літоўская мова ==

=== Першы запіс ===
[[Файл:Kiejstut. Кейстут (1841).jpg|значак|Вялікі князь [[Кейстут]]]]

У 1351 годзе князь [[Кейстут]] (брат вялікага князя літоўскага [[Альгерд]]а) рушыў у [[Вугоршчына|Вугоршчыну]] ў выправу з вайсковымі аддзеламі з [[Трокі|Трокаў]], [[Горадня|Горадні]], [[Дарагічын]]а і [[Берасьце|Берасьця]]. У час сустрэчы вугорскі кароль [[Людвік I Вялікі|Людвік (Лаёш) Вялікі]] і князь Кейстут учынілі мір, і на знак замірэньня Кейстут загадаў зарэзаць [[карова|быка]] і па забіцьці павярнуўся да свайго войска і пракрычаў «''па-літоўску''» (паводле вугорскай кронікі, ''lithwanice''): «''Рагаціна — розьні нашы. Госпад на ны!''» ([[Стараславянская мова|па-стараславянску]] «на ны» азначае «на нас»), у запісе кронікі — «''rogachina roznenachy gospanany''», што перамовілі яго ліцьвіны (''Lithwani''). З тым, што гэтая прамова ёсьць узорам славянскай мовы, пагаджаецца большасьць дасьледнікаў: [[Аляксандар Мяжынскі]], [[Аляксандар Брукнэр]], {{Артыкул у іншым разьдзеле|Стывэн Крыстафэр Роўэл||be|Стывен Крыстафер Роўэл}}, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Андраш Золтан||be|Андраш Золтан}} ды іншыя&lt;ref&gt;[[Алег Латышонак|Латышонак А.]] Нацыянальнасць — Беларус. — Вільня: Інстытут беларусістыкі, 2009. С. 86.&lt;/ref&gt;.

=== Славянская літоўская мова ===
{{Асноўны артыкул|Старабеларуская мова|Беларуская мова}}
[[Файл:Žygimont Kiejstutavič, Pahonia. Жыгімонт Кейстутавіч, Пагоня (1411, 1930).jpg|значак|Пячаць [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]] з [[Пагоня]]й, 1411 г.]]

За часамі Вялікага Княства Літоўскага [[Беларуская мова|беларускую мову]] азначалі літоўскай (мовай літоўскага народу) вялікі князь [[Ягайла]] ў агульназемскім прывілеі для Літвы 1387 году, першы віленскі біскуп (1388—1398) [[Андрэй Васіла]] ў сваім тэстамэнце ды іншыя ліцьвіны, а таксама замежнікі (напрыклад, чэскі тэоляг [[Геранім Праскі]], які ў канцы XIV ст. быў місіянэрам у Літве, пісаў, што ў гэтай дзяржаве «''мова народу ёсьць славянскай''», а паводле назвы дзяржавы яе называюць «''літоўскай''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-234&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-325&quot;/&gt;). Беларуская мова, якая ў Вялікім Княстве Літоўскім называлася літоўскай, была мовай літоўскага народу і афіцыйнай мовай гаспадарства, на ёй складаліся ўрадавыя лісты і судовыя выракі, вялося дыпляматычнае ліставаньне з замежнымі краямі{{Заўвага|Ужо 28 сьнежня 1264 году на беларускай мове склалі дамову паміж князем [[Гердзень|Гердзенем]] (стрыечным братам вялікага князя [[Міндоўг]]а) і [[Лівонскі ордэн|Інфлянцкім ордэнам]]&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 61.&lt;/ref&gt;}}.

[[Файл:Vitaŭt Vialiki, Kalumny. Вітаўт Вялікі, Калюмны (1555).jpg|значак|[[Вітаўт|Вітаўт Вялікі]] з гербам [[Калюмны|Калюмнамі]]]]

Гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на вялікую колькасьць беларускіх тлумачальных тэрмінаў у граматах літоўскіх князёў і баяраў, складзеных у XIV—XV стагодзьдзях на [[Лацінская мова|лацінскай мове]]. Такое ўжываньне выняткова славянскіх тлумачальных тэрмінаў ня толькі ў дакумэнтах, пісаных у дзяржаўнай канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага, але і аформленых па-за канцылярыяй звычайнымі ліцьвінамі, ёсьць беспасярэднім сьведчаньнем, што тыя карысталіся ўласнымі, а не чужымі моўнымі выразамі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 39—46.&lt;/ref&gt;. Пагатоў у многіх выпадках беларускія словы падаваліся з азначэньнем «народны» («гутарковы»), а самі такія дакумэнты нярэдка складаліся ў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх мясцовасьцях]], прылеглых да сучаснага беларуска-летувіскага этнічнага памежжа. У 1358 годзе дзеля вызначэньня дакладнай мяжы паміж Вялікім Княствам Літоўскім і [[Мазавецкае княства|Мазоўшам]] у [[Горадня|Горадні]] склікалі адмысловы сойм зь літоўскіх і мазоўскіх князёў і баяраў. У [[Лацінская мова|лацінскім]] акце разьмежаваньня, выдадзеным у Горадні 13 жніўня 1358 годзе князямі [[Кейстут]]ам, [[Патрыкей|Патрыкеем]] і [[Войшвілт]]ам і баярамі Айкшам, Алізарам і Васком Кірдзеевічамі, ужылі трансьлітараваныя ў лаціну «''гутарковыя''» назвы памежных пунктаў «''Каменны брод''» (''in vulgari a Kamyoni brod'') і «''вусьце вялікай стругі''» (''uscze welikey strugi'')&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 62.&lt;/ref&gt;. У лацінскай дароўнай грамаце [[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў (Ашмяны)|касьцёлу]] ў [[Ашмяны|Ашмянах]] ваяводы віленскага [[Войцех Манівід|Альбэрта Манівіда]] ад 1407 году ўжываецца «''народны''» выраз «''паўустаўнае''» (''vulgariter dictam pol ustavy'')&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 175.&lt;/ref&gt;. Князь [[Жыгімонт Кейстутавіч]] у сваёй лацінскай грамаце ад 1411 году згадваў гутарковую (''vulgariter dicitur'') меру «''пуд воску''» (''pud vosku'')&lt;ref name=&quot;Urban-2001-11&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 11.&lt;/ref&gt;. А ў дароўнай грамаце ад 1434 году, якой Жыгімонт Кейстутавіч ужо будучы вялікім князем запісаў [[Касьцёл Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава (Вільня)|Віленскай катэдры]] наданьні ў [[Меднікі|Медніцкай]], [[Дубінкі|Дубінскай]], [[Лынгмяны|Лынгмянскай]] і [[Немянчын]]скай валасьцях, згадваліся загароджы на рацэ, якія па-народнаму называліся «''язы''»{{Заўвага|Паводле [[Этымалягічны слоўнік беларускай мовы|Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]], «''Ез — 'перагародка, якую ставяць рыбакі на рацэ з праходам, у якім расстаўляюць нерат' &lt;...&gt; (гл. таксама яз)''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭСБМ|3к}} С. 184.&lt;/ref&gt;, таксама шэраг прыкладаў ужываньня гэтага слова ў форме «яз» падае [[Гістарычны слоўнік беларускай мовы]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/ГСБМ|37к}} С. 300.&lt;/ref&gt;}} (''vulgariter jazi''). У лісьце да імпэратара [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонта Люксэмбурскага]] ад 1420 году вялікі князь [[Вітаўт]] ужыў выраз «''ловы, у народнай мове менаваныя „гайны“''»{{Заўвага|Этымалягічны слоўнік беларускай мовы [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]] падае: «''Гайно — 'бярлога, логава'''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭСБМ|3к}} С. 18.&lt;/ref&gt;}} (''indagines, alias in vulgari hayn'')&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 208.&lt;/ref&gt;. У 1423 годзе ён зацьвердзіў дароўную грамату віленскага ваяводы Альбэрта Манівіда капліцы пры Віленскай катэдры, дзе загадвалася тром «''сем’ям''» (''familiae vulgariter siemie'') Цярэнцевічаў (''Terentiewiczy'') даваць «''лукно пяціпяднае''» (''lukno petypedne'') мёду, а братам Львовічам (''Lwowiczy'') і Небутовічам (''Nebutowiczy'') — «''лукно шасьціпяднае''» (''vulgariter lukno szescipedne'') мёду на карысьць той капліцы&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-176&quot;/&gt;. У дароўнай грамаце віленскага мяшчаніна Мацея Волаха і яго жонкі Дароты [[Віленскі кляштар францішканаў|Віленскаму кляштару францішканаў]] ад 1422 году лацінскі выраз «''situm circa fluvium Niemesz''» («''разьмешчаны ля ракі [[Нявежа (Летува)|Нямежы]]''») патлумачылі гутарковым выразам «''на Нямежы''» (''in vulgari comuniter dicendo na Nemeszi'')&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-176&quot;&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 176.&lt;/ref&gt;. У 1434 годзе ў дароўнай грамаце, якой [[Андрэй Саковіч (ваявода)|Андрэй Саковіч]], дзедзіч [[Немянчын]]а, надаваў Віленскай катэдры дзесяціну з свайго двара ў [[Сьвянцяны|Сьвянцянах]], згадваліся мясцовыя жыхары Войтка, два Мікіты, Кузьма Сямашыч (''Cusma Semaszicz''), Кастусь Пуршка (''Costhus alius Purschka'') ды іншыя. Некаторыя зь іх былі ўдзельнікамі суполак [[Бортніцтва|бортнікаў]], якія па-народнаму называліся «''сябрылы''» (''alias sabrili''); супольнік такой сябрылы называўся «''сябрыч''» (''alias sabricz'')&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-176&quot;/&gt;. У грамаце 1436 году, якой Конрад Кучук (''Cunradus alias Kuczuc''), дзедзіч [[Жырмуны|Жырмуноў]], чыніў наданьне Віленскаму касьцёлу францішканаў, згадвалася мера мёду, якая па-народнаму называлася «''шацец''» (''vulgariter dictam szathec'')&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-176&quot;/&gt;. У грамаце 1437 году Станіслаў Даўгайла, харужы віленскі, надаваў Віленскай катэдры сваю зямлю Навіны (''Nowiny'') на дзесяць «''бочак''» (''ad decem tunnas alias beczki'')&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-177&quot;&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 177.&lt;/ref&gt;. У 1451 годзе кашталян віленскі [[Сямён Гедыгольдавіч]] заснаваў [[Касьцёл Адведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі (Вішнеў)|касьцёл]] у сваёй вотчыне [[Вішнеў (Менская вобласьць)|Вішневе]] і надаў яму зямлю «''з пашняй''» (''cum agro alias z pasznia'') і лугі, па-народнаму менаваныя «''сенажаці''» (''prata alias sianozaczy''). У 1452 годзе Магдалена, удава старосты [[Ліда|лідзкага]] Ягінта, надала Віленскаму кляштару францішканаў «''пашню''» (''agrum alias pasznia'') зь людзьмі ў [[Тракелі (Вярэнаўскі раён)|Тракелях]]. У 1459 годзе пан Андрэй Даўгердавіч надаў [[Касьцёл Сьвятога Апостала Андрэя (Лынтупы)|касьцёлу]] ў [[Лынтупы|Лынтупах]] людзей, якія мусілі даваць «''бязьмен''» мёду (''bezmien mellis'') або «''пуд''» мёду (''pud mellis''), а таксама пэўную меру «''грачыхі''» (''hreczychy'')&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-177&quot;/&gt;.

[[Файл:Ліст вялікага князя Вітаўта з подпісам “Самъ” (1399).jpg|значак|Ліст вялікага князя Вітаўта рыскаму бурмістру на [[Старабеларуская мова|беларускай мове]] з подпісам «''Самъ''», 1399 г.]]

Яшчэ ў XIII ст. прускі храніст Хрысьціян пісаў: «''Калісьці [[Вэнэды]]я, цяпер Літванія, адсюль назва Вэнэдзкай затокі''» і такім парадкам лічыў пачатковую Літву [[Славянскія мовы|славянскай]] краінай&lt;ref&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] Літва і ліцьвіны — адкуль і хто? (пасляслоўе) // {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы|к}} С. 23.&lt;/ref&gt;. У 1440-х гадох славянскай назваў літоўскую мову пісьменьнік і гуманіст, будучы [[папа|рымскі папа]] [[Піюс II (папа рымскі)|Энэа Сыльвіё Пікаляміні]]: «''Літва месьціцца на ўсход ад Польшчы. Мова народу — славянская''»{{Заўвага|{{мова-la|«Lituania et ipsa late patents regio Polonis ad orlentem connexa est… Sermo gentis Sclavonicus est''»|скарочана}}&lt;ref&gt;Pii II Pontificis Maximi Historia Rerum ubique Gestarum cum Locorum descriptione. — Parrhisiis, 1509. P. 109v—110.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Urban-2001-113&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 113.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 265—266.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;. Невядомы сучасьнік [[Ян Длугаш|Яна Длугаша]] ў трактаце пра Памор’е (1464 год) пісаў, што «''мову памаранаў аднолькава могуць разумець палякі, русіны, ліцьвіны і прусы{{Заўвага|Пад прусамі тут, напэўна, разумелася польскае насельніцтва, якое тады жыло ў нізоўі [[Вісла|Віслы]] на яе правым узьбярэжжы&lt;ref name=&quot;Urban-2001-15&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 15.&lt;/ref&gt;}}''»&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;. Гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на тое, што хоць сам Длугаш адзначыўся супярэчлівымі сьцьверджаньнямі пра мову ліцьвінаў, якіх залічваў да славянізаваных балтаў гэтак званага «[[Італійцы|італійскага]] паходжаньня»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-76&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 76.&lt;/ref&gt;, аднак апісваючы эпізоды хрышчэньня ліцьвінаў і [[жамойты|жамойтаў]] храніст засьведчыў: пры хрышчэньні ліцьвінаў польскія сьвятары ня мелі патрэбы ў перакладніках, якія спатрэбіліся ім пры хрышчэньні жамойтаў{{Заўвага|Таксама у 11-й кнізе сваіх хронікаў Ян Длугаш згадаў першага каталіцкага біскупа для Жамойці [[Мацей зь Вільні|Мацея]]: «''з паходжаньня Немец, які, аднак, нарадзіўся ў Вільні. Ён добра ведаў мовы літоўскую і жамойцкую''», чым прызнаў існаваньне дзьвюх асобных моваў — літоўскай і жамойцкай&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 22.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 22, 103.&lt;/ref&gt;. Тым часам вялікі князь [[Гедзімін]] запрашаў з Захаду ў Вялікае Княства Літоўскае дзеля хрышчэньня ліцьвінаў манахаў-прапаведнікаў, якія валодалі «польскай» і «рускай» мовамі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 58, 102.&lt;/ref&gt;.

У грамаце вялікага князя [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]] да біскупа віленскага [[Войцех Табар|Войцеха Табара]] ад 1503 году пан [[Іван Сапега]], які працаваў у славянскім сакратарыяце Вялікага Княства Літоўскага і фактычна азначаўся ў дзьвюх папскіх булах ад 1501 году як «''сакратар рускай мовы''» («''secretarius Ruthenicus''», «''in cancellaria Ruthenica secretarium et capitaneum''»), характарызаваўся як «''secretario nostro Litvano''» («''secretarius noster Litvanus''»), што варта разумець як «''сакратар літоўскай мовы''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 114.&lt;/ref&gt;. Паводле гісторыка Паўла Урбана, гэта ёсьць адным зь сьведчаньняў працэсу сьціраньня этнічнай мяжы паміж ліцьвінамі і [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінамі]] ў XV—XVI стагодзьдзях&lt;ref name=&quot;Urban-2001-85&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 85.&lt;/ref&gt;. Увогуле, атаясамліваньне Літвы і Русі адзначаў яшчэ польска-прускі гісторык і этнограф XVII ст. {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мацей Прэторыюс||pl|Mateusz Pretoriusz}}, тлумачэньне якому бачыў у агульным паходжаньнем рускіх і літоўскіх княскіх дынастыяў — «''з Прусаў''»&lt;ref&gt;Naruszewicz A. Historya narodu polskiego. T. 1, cz. 1. — Warszawa, 1824. [https://polona.pl/item/historya-narodu-polskiego-t-1-cz-1,OTYyMDI0Njg/265/#info:metadata S. 206].&lt;/ref&gt;. Ён жа сьцьвярджаў паходжаньне назвы літвы ад [[Люцічы|люцічаў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 292.&lt;/ref&gt;, а таксама сьведчыў, што «''літоўская мова ёсьць настолькі пашыранай у Русі, што літоўскую мову называюць рускай і рускую — літоўскай''»{{Заўвага|{{мова-de|«Die Littauische Sprache ist in Reussen so gemein gewesen, dass man Littauisch Reussisch genannt und Reussisch Littauisch»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Vater J. S. Die Sprache der alten Preussen. — Braunschweig, 1821. [https://books.google.by/books?id=LoICAAAAQAAJ&amp;pg=PR12-IA6&amp;dq=Die+Littauische+und+jetzige+Nadravische&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiX_eWNjp31AhWX87sIHWgzCo4Q6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Die%20Littauische%20und%20jetzige%20Nadravische&amp;f=false S. VI].&lt;/ref&gt;, на што зьвяртае ўвагу [[Вацлаў Пануцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 278.&lt;/ref&gt;. Паводле гісторыка [[Андрэй Катлярчук|Андрэя Катлярчука]], азначэньне старой беларускай літаратурнай мовы як «рускай» (паралельна зь яе азначэньнем «літоўскай» — як гутарковай мовы ліцьвінаў) тлумачыцца тым, што яна ўжывала на пісьме [[Кірыліца|кірылічныя «рускія» літары]]&lt;ref&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] Швэды ў гісторыі й культуры беларусаў. — {{Менск (Мінск)}}: Энцыклапедыкс, 2002. С. 147.&lt;/ref&gt;.

Такія эўрапейскія навукоўцы, як Гэртман Шэдэль у «Сусьветнай хроніцы» (1493 год)&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-265&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 265.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;, дырэктар [[Нюрнбэрг|Нюрнбэрскае]] гімназіі Ян Коклес Норык у «Дэкастыхоне» (1511 год){{Заўвага|{{мова-la|«Post Poloniam Lituania est spaciola quoque tellus verum paludibos sylvisque plurimum obducta… Lingua utuntur Sclavonica»|скарочана}}&lt;ref&gt;Jo. Coclei Norici Decastichon. In librum. Norinburgae, 1511, pp.Kv-K II — Inkunabel. Gymnasial Bibliothek zu Koeln, GB XI 490b, Panzer VII, 451, 86.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;, Ян Багемскі ў працы «Звычаі ўсіх народаў» (1538 г.){{Заўвага|{{мова-la|«Lithunia est Poloniae ad ortum connexa noningentorum millium passuum circuitu magna sui parte palustris plurimumque nemorosa… Sermo gentis, ut Polonis, Sclavonicus, hie enim sermo, quern latissime patet, ac plurimis quidem gentibus communis est…»|скарочана}}&lt;ref&gt;Omnium Gentium Mores, Leges et Ritus. Ex mulris clarissimis rerum scriptoribus a Joanne Boemo Aubano Teutonico nuper collecti et novissime recogniti. Antverpiae, 1538. P. 80v-81.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt; і аўстрыйскі дыплямат [[Сігізмунд Гербэрштэйн]] у «Гісторыі Масковіі» (1549 год) пісалі пра Літву, як пра славянскі народ. Усе яны залічвалі літоўскую мову да [[славянскія мовы|славянскіх моваў]]&lt;ref name=&quot;Stankievic-2003-639&quot;&gt;Станкевіч Я. Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}, 2003. С. 639.&lt;/ref&gt;.

Сігізмунд Гербэрштэйн, які наведваў Літву ў 1517—1526 гадох, пісаў:
* «''…бізона ліцьвіны ў сваёй мове называюць „зубр“ (Suber{{Заўвага|Тым часам [[летувісы]] завуць гэтага зьвера ''stumbras''&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-160&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 160.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zajkouski-2009&quot;&gt;[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.&lt;/ref&gt;}})''»{{Заўвага|{{мова-la|«Bisontem Lithwani lingua patria vocant Suber, Germani improprie Aurox vel Urox»&lt;ref&gt;Sigmund von Herberstein. Rervm Moscoviticarvm Commentarii. — Antverpiae, 1557. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=iUphAAAAcAAJ&amp;dq=Quae+fera+Lithwanis+sua+lingua+Loss&amp;q=suber#v=snippet&amp;q=suber&amp;f=false P. 117].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}};
* «''…той зьвер, якога ліцьвіны ў сваёй мове называюць „лось“ (Loss), по-нямецку завецца Ellend („лось“ — нямецк.)''»{{Заўвага|{{мова-la|«Quae fera Lithwanis sua lingua Loss est, earn Germani Ellend, quidem Latine Alcem vocant»&lt;ref&gt;Sigmund von Herberstein. Rervm Moscoviticarvm Commentarii. — Antverpiae, 1557. [https://books.google.by/books?id=iUphAAAAcAAJ&amp;pg=PA118-IA1&amp;dq=Quae+fera+Lithwanis+sua+lingua+Loss&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwii8ueNhb70AhWB-qQKHTj7BbIQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Quae%20fera%20Lithwanis%20sua%20lingua%20Loss&amp;f=false P. 118].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}};
* «''Гаспадар прызначае туды [ў Жамойць] ўрадоўцу [зь Літвы], якога ў сваёй мове яны [ліцьвіны] называюць „староста“ (Starosta)''»{{Заўвага|{{мова-la|«ex Lithvania a Principe Praefectus, quem sua lingua Starosta, quasi seniorem appellant praeficitur»&lt;ref&gt;Sigmund von Herberstein. Rervm Moscoviticarvm Commentarii. — Antverpiae, 1557. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=iUphAAAAcAAJ&amp;dq=Quae+fera+Lithwanis+sua+lingua+Loss&amp;q=suber#v=snippet&amp;q=starosta%20lingua&amp;f=false P. 119].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}&lt;ref name=&quot;Stankievic-2003-639&quot;/&gt;.

Вэнэцыянскі дыплямат Марка Фаскарына ў 1557 годзе пісаў, што «''маскавіты размаўляюць і пішуць славянскай мовай, таксама як [[Харватыя|далматы]], [[Чэхія|чэхі]], [[палякі]] і ліцьвіны''»{{Заўвага|{{мова-it|«Questi Moscoviti parlano la lingua Schiavona, et scrivono nella stessa, siccome i Dalmatini, Bohemi, Polacchi et Lithuani…»|скарочана}}&lt;ref&gt;Historica Russiae Monumenta, ex antiquis exterarum gentium archivis et bibliothecis depromta ab A. J. Turgenevio, T. I. Nr. 135. — Petropoli, 1841. P. 149.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}, 2003. С. 639—640.&lt;/ref&gt;.

Успрыманьнем у Польшчы ліцьвінаў (разам з русінамі) як народу славянскай мовы, этнічна блізкага палякам, тлумачыцца пасольская інструкцыя для [[Эразм Цёлак|Эразма Цёлка]] на перамовы з новаабраным папам [[Юліюс II (папа рымскі)|Юліюсам II]], выдадзеная ў 1504 годзе ў канцылярыі [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]], дзе сьцьвярджалася нібы «''землі Літоўскага княства спакон веку былі заселеныя палякамі''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 84, 113.&lt;/ref&gt;. Тым часам у творах паэта і пісьменьніка [[Мікалай Рэй|Мікалая Рэя]], аднаго з заснавальнікаў [[Польская літаратура (рэнэсанс)|польскай літаратуры]], ліцьвіны гавораць па-беларуску (напрыклад, ліцьвін простага [[Стан (сацыяльная група)|стану]] зь верша «Litwin co pytał Polaka iako gi zową», выдадзенага ў 1562 годзе&lt;ref&gt;Rozprawy Akademii Umiejętności: Wydział Filologiczny. T. VIII, 1894. [https://books.google.by/books?id=bFIoAAAAYAAJ&amp;pg=PA331&amp;dq=rzek%C5%82+Litwin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisoP7b4t7zAhVI6qQKHfNUAHsQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=rzek%C5%82%20Litwin&amp;f=false S. 331].&lt;/ref&gt;). Як падкрэсьліваў польскі гісторык літаратуры і мовазнаўца [[Аляксандар Брукнэр]], «''калі [Мікалай Рэй] пазьней апісваў русінаў, яны гаварылі „па-літоўску“ (г.зн. па-беларуску; ліцьвін у яго заўсёды быў толькі беларусам), ніколі па-ўкраінску''»{{Заўвага|{{мова-pl|«[Mikołaj Rej] jeżeli później o Rusinach opowiadał, prawili mu po &quot;litewsku&quot; (tj. po białorusku; Litwin u nego zawsze tyle co Białorusin), nigdy po małorusku»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Brückner A. Mikołaj Rej: człowiek i dzieło. — Lwów, 1922. S. 7.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Brückner A. Mikołaj Rej. — Warszawa: PWN, 1988. [https://books.google.by/books?id=SKTqAAAAMAAJ&amp;q=Miko%C5%82aj+Rej+litwin&amp;dq=Miko%C5%82aj+Rej+litwin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjn5Lee4N7zAhVrgP0HHScUAxkQ6AF6BAgCEAI S. 14].&lt;/ref&gt;. Таксама ў працы «Statuta, prawa i konstytucje», выдадзенай у 1600 годзе ў [[Кракаў|Кракаве]], каралеўскі сакратар [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Янушоўскі||pl|Jan Januszowski}} зазначаў, што ў «''народнай літоўскай мове''» ({{мова-la|vulgo Lituanico|скарочана}}) судовага сакратара называюць дзецкім (''Dzieczkie'')&lt;ref&gt;Januszowski J. Statuta, prawa y constitucie. — Kraków, 1600. [https://books.google.by/books?id=AwpqPXb2wE8C&amp;pg=PA834&amp;lpg=PA834&amp;dq=%22vulgo+lituanico%22&amp;source=bl&amp;ots=Pj8onEbDfy&amp;sig=ACfU3U3c61-MJ5YxF1VMaHXJ7Wjj75Uwhw&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi78qfTgoX2AhVSQfEDHZMyBsgQ6AF6BAgEEAM#v=onepage&amp;q=lituanico&amp;f=false S. 834].&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Книга, глаголемая по-гречески катехизис, по-литовски оглашение, русским же языком нарицается беседословие (1627, 1783).jpg|значак|Першая старонка катэхізісу {{nowrap|Л. Зізанія}} (перавыданьне 1783 году, [[Горадня]]): «''Книга, глаголемая по-гречески катехизис, по-литовски оглашение, русским же языком нарицается беседословие''»]]

Апублікаваная ў 1578 годзе ў [[Кракаў|Кракаве]] [[Хроніка Эўрапейскай Сарматыі]] зазначала, што «''…усе іншыя найбольшыя і найхрабрэйшыя народы ўсходніх і паўночных краінаў, якія ўжываюць славянскую мову, ёсьць баўгары, басьнякі, сэрбы, …ліцьвіны, што пануюць размашыста, кашубы… чэхі, палякі, мазуры… Ва ўсіх гэтых краінах, ад Ледавітага акіяну… да Міжземнага і Адрыятычнага мораў, жывуць народы славянскай мовы… Хоць многія зь іх свой бацькоўскі спосаб жыцьця зьмянілі на звычаі іншых народаў. Гэтак басьнякі, баўгары, сэрбы, рацы і далматы перанялі звычаі туркаў і вугорцаў… Ліцьвіны, русіны і мазуры зблізіліся з палякамі… Па-за гэтым, аднак, усе яны, хоць расьсяліліся сярод іншых народаў, гутараць, асабліва ў вёсках, на сваёй роднай, хай сабе адметнай, славянскай мове''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 18—19.&lt;/ref&gt;. Таксама пры апісаньні Масковіі паведамлялася, што «''іншыя славяне, якімі ёсьць палякі, чэхі, ліцьвіны (літва) ды іншыя, якія ад мовы рускай адрозьніваюцца, іншым імём цара называюць, адныя Krol, другія Korol, альбо Kral…''»{{Заўвага|{{мова-la|«cæteri autem Slavones vtpote Poloni, Bohemi, Lituani, et cæteri, qui ab idiomate Ruthenico diuersi sunt, alio nomine Regem appellant, scilicet Krol, alij Korol, et Kral»|скарочана}}&lt;ref&gt;
Sarmatiae Europeae descriptio, quae regnum Poloniae, Lituaniam, Samogitiam, Russiam, Masouiam, Prussiam, Pomeraniam, Liuoniam, &amp; Moschouiae, Tartariaeque partem complectitur. — Cracovia, 1578. [https://books.google.by/books?id=ULz4bTnQRRoC&amp;pg=RA1-PA29&amp;dq=lithwanice&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjT0tKVws3zAhVbSvEDHcDSCYIQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=kral&amp;f=false Fol. 25].&lt;/ref&gt;}}{{Заўвага|{{мова-pl|«Insi zaś Słowacy, iako są Polacy, Czechowie, Litwa, y insi, ktorzy od mowy Ruskiey są rożni inszym imieniem Cara zowią iedni Krolem drudzy Korolem albo Kralem...»&lt;ref&gt;Zbior dzieiopisow polskich, Т. 4. — Warszawa, 1768. [https://books.google.by/books?id=HvYvAAAAYAAJ&amp;pg=PA523&amp;dq=Cara+zowi%C4%85+iedni+Krolem+drudzy+Korolem+albo+Kralem&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiYusyoy87zAhVGSPEDHeBLBFwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Cara%20zowi%C4%85%20iedni%20Krolem%20drudzy%20Korolem%20albo%20Kralem&amp;f=false S. 523].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}. А ў дапоўненым польскамоўным выданьні 1611 году зазначалася, што «''…называе гэты танец русь і літва Korohodem''»{{Заўвага|{{мова-pl|«...zowie ten taniec Ruś y Litwa Korohodem»&lt;ref&gt;Kronika Sarmacyey Europskiey. — Krakow, 1611. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=FxhhAAAAcAAJ&amp;dq=y+Litwa+obuwie+sobie+plot%C4%85%2C+kt%C3%B3re+Litwa+lapciami&amp;q=Korohodem#v=onepage&amp;q=taniec&amp;f=false S. 27].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}} і «''…як русь, і літва абутак сабе пляце, які літва называе Lapciami, а русь — Kurpiami''»{{Заўвага|{{мова-pl|«...iako Ruś y Litwa obuwie sobie plotą, które Litwa lapciami, Ruś kurpiami nazywa»&lt;ref&gt;Kronika Sarmacyey Europskiey. — Krakow, 1611. [https://books.google.by/books?id=FxhhAAAAcAAJ&amp;pg=RA4-PA11&amp;dq=y+Litwa+obuwie+sobie+plot%C4%85,+kt%C3%B3re+Litwa+lapciami&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwirgZfnxM7zAhU1SvEDHe--CFwQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=l%C3%A1p%C4%87i%C3%A1mi&amp;f=false S. 11].&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}{{Заўвага|Разам з тым, у гэтым жа выданьні адзначалася, што {{мова-pl|«...y sam narod Litewski iasnie assernie abowiem wiele słow Lacinskich y Włoskich w iezyku ich przyrodzonym nayduie sie iako Dziewos po Litewsku a po Lacinie Deus Bog; Saulas, u nich Słońce a po Lacinie Sol; maja y Niemieckich słow w swey mowie niemało jako Kinig a u nich Kоnigos Xiaże. Maia y Greckich słow nieco w sobie &lt;...&gt; ale się w tych swych kraiach z [[Палямон (літоўскі князь)|Palemoniem]] zoszli»|скарочана}}. Паводле гісторыка і мовазнаўцы [[Мікалай Нікалаеў|Мікалая Нікалаева]], укладальніка акадэмічнага выданьня «Гісторыі беларускай кнігі», у той час пад назвай «літоўская мова» ўжо разумелася лучнасьць славянскіх і балтыйскіх дыялектаў у межах Вялікага Княства Літоўскага (палітычнай Літвы): «''у розных частках дзяржавы карысталіся сваімі дыялектамі „рускай“ ці „літоўскай“ мовы''», прытым «''асабліва адрозьніваліся дыялекты балтыйскія''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя беларускай кнігі|1к}} С. 78.&lt;/ref&gt;}}.

[[Файл:Чэскі і рускі когут, валынскі півень, літоўскі пятух (1627, 1653).jpg|значак|Старонка слоўніка П. Бярынды (другое выданьне, Куцейна пад [[Ворша]]й, 1653 г.): «''Пѣтель: чэскі і рускі — когут, валынскі — півень, літоўскі — пятух''»]]

У {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вайсковы статут Маскоўскай дзяржавы (1607)|вайсковым статуце Маскоўскай дзяржавы 1607 году|ru|Воинский устав (1607)}} зазначалася&lt;ref&gt;Устав ратных, пушечных и других дел, касающихся до воинской науки. Т. 1. — СПб., 1777. [https://books.google.by/books?id=fvtkAAAAcAAJ&amp;pg=PA73&amp;lpg=PA73&amp;dq=%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8+%D0%B8+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82%D1%8A,+%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B8+%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%8A&amp;source=bl&amp;ots=pGqMudYDUC&amp;sig=ACfU3U16i03ipvtTAPg7wX34h8B2NroklA&amp;hl=be&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi96-63uL_zAhUYtKQKHd4MAbYQ6AF6BAgREAM#v=onepage&amp;q&amp;f=false С. 73].&lt;/ref&gt;: «''…подобает большому Маршалке &lt;…&gt; держаши у себя книгу, именуемую по Француски ле Дроа, а по Немецки Спекулюм Саксоници юрис, а по Польски и по Литовски Статут, а по Руски судебник''»&lt;ref&gt;Савченко Д. А. Создание Соборного Уложения: исторический опыт модернизации отечественного законодательства // Вестник НГУЭУ. № 3, 2013. С. 211.&lt;/ref&gt;. У скарзе жыхара [[Наўгародзкая зямля|Наўгародзкай зямлі]] да маскоўскага гаспадара [[Васіль Шуйскі|Васіля Шуйскага]] пра напад ў 1610 годзе на вясельны паязд адзначалася, што нападнікі крычалі «''по-литовски: хапай, хапай, рубай, рубай''»&lt;ref&gt;Селин А. А. Об одной сельской свадьбе при царе Василии Шуйском // Мифология и повседневность. Вып. 2. Мат. науч. конф., 24-26 февраля 1999 г. СПб., 1999. С. 186—197.&lt;/ref&gt;. У Актах [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] (запіс ад 1618 году): «''… выехали из деревни человек с пятнадцать, а на них магерки литовския, и почали им говорить по-литовски: не утекайте-де!''»&lt;ref&gt;Акты Московского государства. Т. 1. — СПб., 1890. С. 148.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-234&quot;/&gt;. У выпісе з дакумэнтаў Маскоўскай дзяржавы за 1658 год зазначалася пра [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|ўзятага ў палон]] беларуса: «''зовут де ево по-литовски Ян Мелешков, а во крещение Гришка Иванов сын''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 386.&lt;/ref&gt;. Нямецкі дыплямат {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яган Георг Корб||ru|Корб, Иоганн Георг}} у дзёньніку свайго падарожжа 1698 году ў Масковію праз [[Прусія|Прусію]], Жамойць і Літву (у тым ліку сталіцу Вільню) пры апісаньні [[Жодзін]]а адзначыў, што свае заезныя двары ліцьвіны называюць «круг»&lt;ref&gt;Корб И. Г. Дневник путешествия в Московию. — СПб., 1906. [https://books.google.by/books?id=erw6AQAAMAAJ&amp;pg=PA28&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi_68Pqj8LzAhVwRfEDHW48B7I4KBDoAXoECAoQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28].&lt;/ref&gt; ({{мова-la|«Diversoria sua Lithuani Krug appellant»|скарочана}}&lt;ref&gt;Korb J. G. Diarium itineris in Moscoviam perillustris ac… — Vienna, 1698. [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/55809-korb-j-g-diarium-itineris-in-moscoviam-perillustris-ac-ignatii-christophor-nobilis-domini-de-guarient-rall-ab-romanorum-imperatore-leopoldo-i-ad-tzarum-et-magnum-moscoviae-ducem-petrum-alexiowicium-anno-1698-vienna-1698#mode/inspect/page/38/zoom/4 P. 26].&lt;/ref&gt;).

Праваслаўны культурны дзяяч [[Ляўрэнці Зізані]], ураджэнец Вялікага Княства Літоўскага, выдаў у 1627 годзе на заказ патрыярха Вялікі [[катэхізіс]], у якім гэтак патлумачыў назву кнігі: «''Книга, глаголемая по-гречески катехизис, по-литовски оглашение, русским же языком нарицается беседословие''» і такім чынам атаясамліваў літоўскую мову з [[Старабеларуская мова|старабеларускай]], а рускую — з [[Стараславянская мова|стараславянскай]]. Праз год маскоўскі гаспадар [[Міхаіл I Раманаў]] пытаўся ў яго: «''По литовскому языку как вы говорите „собра“?''», на што асьветнік адказваў: «''Тожде и по литовскому языку „собра“''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-234&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-325&quot;/&gt;. Іншы культурны дзяяч і лексыкограф [[Памва Бярында]], ураджэнец Рэчы Паспалітай, таксама атаясамліваў літоўскую мову з старабеларускай: «''пѣтель'' (царкоўнаславянская мова)'': чэскі і рускі — когут, валынскі — півень, літоўскі ''(г.зн. па-старабеларуску)'' — пятух''»&lt;ref name=&quot;Sviazynski-2006&quot;&gt;Свяжынскі У. Праблема афіцыйнай мовы ВКЛ у літоўскай і украінскай гістарыяграфіях // «Мова — Літаратура — Культура»: матэрыялы V Міжнароднай навуковай канферэнцыі (да 80-годдзя прафесара Льва Міхайлавіча Шакуна), Мінск, 16-17 лістапада 2006 года / Беларускі дзярж. ун-т; у аўтарскай рэдакцыі. — {{Менск (Мінск)}}: Права і эканоміка, 2007. С. 131.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Widaw in German, Vilna in Italian, Wilenski in Lithuanian (Belarusian), Wilna in Polish, Vilne in French, Vilna in Latin (V. Coronelli, 1690) (2).jpg|значак|Фрагмэнт мапы ВКЛ ([[Вэнэцыянская рэспубліка|Вэнэцыя]], 1690 г.) з назвамі Вільні на розных мовах: ''Widaw'' на нямецкай, ''Vilna'' на італьянскай, ''Wilenski'' [горад, замак] на літоўскай (г. зн. беларускай), ''Wilna'' на польскай, ''Vilne'' на францускай, ''Vilna'' на лаціне&lt;ref name=&quot;Briedis-2009&quot;&gt;Briedis L. Vilnius: City of Strangers. — Central European University Press, 2009. P. 15.&lt;/ref&gt;]]

Гісторык мовы [[Сяргей Запрудзкі]] сярод сьведчаньняў называньня беларускай мовы «літоўскай», апроч Сігізмунда Гербэрштэйн, Лаўрэція Зізанія і Памвы Бярынды, таксама прыводзіць аўтара лацінамоўнай польскай граматыкі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Статорыюс-Стоенскі|Пятра Статорыюса-Стоенскага|pl|Piotr Stoiński}}{{Заўвага|{{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Статорыюс-Стоенскі||pl|Piotr Stoiński}} пісаў пра існаваньне мазавецкага, рускага і літоўскага дыялектаў поруч з польскай мовай, разумеючы пад літоўскім дыялектам беларускую мову&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013&quot;/&gt;}} (XVI ст.), славацкага падарожніка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Даніэль Крман|Даніэля Крмана|uk|Даніел Крман}} і [[Пісар вялікі літоўскі|пісара вялікага літоўскага]] [[Удальрык Крыштап Радзівіл|Ўдальрыка Радзівіла]], які заклікаў да рэформы літоўскай граматыкі на фанэтычнай аснове (XVIII ст.)&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 91—93.&lt;/ref&gt;. Ён жа адзначае сярод тых, хто сьцьвярджаў, што ліцьвіны гаварылі на славянскай мове, апроч Гераніма Праскага, яшчэ {{Артыкул у іншым разьдзеле|Паола Джовія Навакомскі|Паолу Джовію Навакомскага|uk|Паоло Джовіо}} і {{Артыкул у іншым разьдзеле|Конрад Геснэр|Конрада Геснэра|be|Конрад Геснер}}&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-92&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 92.&lt;/ref&gt;. Гісторык [[Андрэй Катлярчук]] зьвяртае ўвагу на тое, што гістарычных ліцьвінаў да шэрагу славянамоўных народаў таксама залічваў швэдзкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёхан Гот Батвід||sv|Johannes Bothvidi}}{{Заўвага|{{мова-la|«Illyricam voco Linguam qua Sclavis, Croatis, Bohemis, Dalmatis, Polonis, Lithvanis, Russis, Muschovitis alias populi est communis»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] Швэды ў гісторыі й культуры беларусаў. — {{Менск (Мінск)}}: Энцыклапедыкс, 2002. С. 139, 142.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Udalryk Kryštap Radzivił. Удальрык Крыштап Радзівіл (1742-47).jpg|значак|[[Удальрык Крыштап Радзівіл|Удальрык Радзівіл]]]]

У 1637 годзе шляхціч з [[Слуцкае княства|Случчыны]] [[Ян Цадроўскі]], які спадарожнічаў князю [[Багуслаў Радзівіл|Багуславу Радзівілу]] ў Нямеччыну ды іншыя эўрапейскія краі, запісаў у сваім дзёньніку, што ў ваколіцах [[Любэк]]у і [[Гамбург]]у — колішнім памежжы [[Германцы|германцаў]] з палабскімі славянамі ([[Люцічы|люцічамі]] і хаўруснымі ім плямёнамі) — «''…мы напаткалі мужыкоў, якія размаўлялі на мяшаным нямецка-літоўскім дыялекце; сваё паходжаньне яны вядуць ад [[Герулы|герулаў]], продкаў ліцьвінаў''»{{Заўвага|Згадка пра герулаў, відаць, сьведчыць пра папулярнасьць сярод тагачаснай літоўскай шляхты канцэпцыі ўласнага германскага паходжаньня&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 16.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;Помнікі мемуарнай літаратуры Беларусі XVII ст. — {{Менск (Мн.)}}, 1983. С. 124.&lt;/ref&gt;.

У канцы XVII — пачатку XVIII ст. у сваіх неапублікаваных лацінамоўных курсах філязофіі шэраг кіеўскіх прафэсараў называлі беларускую мову «літоўскай» — ''Lit(h)uanice''. У падрыхтаваным у гэты ж час на паўднёвай Чарнігаўшчыне або на паўночнай Палтаўшчыне зборніку вершаў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кліменці Зіноўіў|Кліменція Зіноўіва|uk|Зіновіїв Климентій}} беларуская мова таксама называецца літоўскай: «''О теслях або теж о плотника(х) по моско(в)скии(и): а о дейлидах по лито(в)ски(и)''»&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-92&quot;/&gt;. Паводле выдадзенай у 1899 годзе ў Вільні працы гісторыка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Венядзікт Плашчанскі|Венядзікта Плашчанскага|uk|Площанський Венедикт Михайлович}}, за часамі Рэчы Паспалітай дакумэнты на беларускай мове, якія паходзілі зь Літвы, ва Ўкраіне азначалі як пісаныя літоўскай мовай ({{мова-la|st. et idiom. lithuanico|скарочана}})&lt;ref&gt;Площанский В. М. Прошлое Холмской Руси. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=s6vZ3kR-LJwC&amp;pg=RA1-PA95&amp;dq=idiom+lithuanico&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjp9s7CqoT2AhVR_rsIHe75DucQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&amp;q=idiom%20lithuanico&amp;f=false С. 95].&lt;/ref&gt;. Апроч таго, ліцьвіны — беларусы, якія размаўляюць на роднай беларускай мове — сталі трывалым кампанэнтам украінскіх [[інтэрмэдыя]]ў XVIII стагодзьдзя&lt;ref&gt;Кабржыцкая Т., Рагойша У. [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/92798/1/%D0%A2%D0%B0%D1%86%D1%86%D1%8F%D0%BD%D0%B0%20%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B6%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C%20%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%20%D0%A0%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B9%D1%88%D0%B0%20%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%20%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80%20%D0%B2%D0%B0%20%D1%9E%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85%20%D1%96%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D1%85%20%D0%A5V%D0%86%D0%86%D0%86%20%D1%81%D1%82..pdf Беларускі фальклор ва ўкраінскіх інтэрмедыях ХVІІІ ст.] // Фалькларыстычныя даследаванні. Кантэкст. Тыпалогія. Сувязі: зб. арт. Вып. 4 / пад нав. рэд. Р. Кавалёвай, В. Прыемка. — {{Менск (Мінск)}}: Бестпрынт, 2007. C. 206.&lt;/ref&gt;, напісаных навукоўцам і пісьменьнікам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мітрафан Даўгалеўскі|Мітрафанам Даўгалеўскім|uk|Довгалевський Митрофан}}&lt;ref&gt;Rozprawy Wydziału Filologicznego. T. 14, 1891. [https://books.google.by/books?id=8-AfAAAAIAAJ&amp;pg=PR18&amp;dq=Litwin+czy+Bia%C5%82orusin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiy6pD_-t7zAhXJ-aQKHQ-EAPcQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=Litwin%20czy%20Bia%C5%82orusin&amp;f=false S. XVIII].&lt;/ref&gt; (які, магчыма, меў беларускае паходжаньне&lt;ref name=&quot;Kabrzyckaja-2007&quot;&gt;Кабржыцкая Т., Рагойша У. Феномен часу: драматургія Кіева-Магілянцаў як выява ўкраінска-беларускай культурнай супольнасці // Беларусь і беларусы ў прасторы і часе: зборнік да 75-годдзя прафесара Адама Мальдзіса / Грамадскае аб’яднанне «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў», Польскі інстытут у Мінску. — {{Менск (Мінск)}}, 2007. С. 140―151&lt;/ref&gt;), прафэсарам [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіеўска-Магілянскай акадэміі]] будучым [[магілёў]]скім япіскапам [[Георгі (Каніскі)|Георгіем (Каніскім)]] ды іншымі аўтарамі&lt;ref&gt;Гудзій М. [http://litopys.org.ua/ukrinter/int02.htm Українські інтермедії XVII—XVIII ст.] — Київ, 1960.&lt;/ref&gt;.

На выдадзенай у 1690 годзе ў [[Вэнэцыянская рэспубліка|Вэнэцыі]] мапе Вялікага Княства Літоўскага падаваліся варыянты назваў асобных мясьцінаў на розных мовах, дзе для Вільні з пазнакай «''Lit''» (на літоўскай мове) падавалася славянская беларуская назва «Віленскі [горад, замак]» («Wilenski»)&lt;ref name=&quot;Briedis-2009&quot;/&gt;. У 1693 годзе ў [[Лёндан]]е пабачыла сьвет ангельскамоўнае выданьне энцыкляпэдыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Le Grand Dictionnaire historique|«Le Grand Dictionnaire historique»|en|Le Grand Dictionnaire historique}}, дзе значылася, што жыхары Літвы называюць яе «Litwa» і што мова Літвы — славянскі дыялект ({{мова-en|«Lithuania &lt;...&gt; called by the inhabitants, Litwa; &lt;...&gt; Their language is a dialect of the Sclavonick»|скарочана}})&lt;ref&gt;Bohun E. A Geographical Dictionary, representing the present and ancient names of all the countries, provinces, remarkable cities … of the whole world … With a short historical account of the same, etc. — London, 1693. [https://books.google.by/books?id=ag5mAAAAcAAJ&amp;pg=PA234&amp;dq=lithuanians+litwa+language&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiTm4DC_8fzAhWgSvEDHe4NBJ84UBDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=lithuanians%20litwa%20language&amp;f=false P. 234].&lt;/ref&gt;. У выдадзеным у Лёндане 34-м томе калектыўнай навуковай працы {{Артыкул у іншым разьдзеле|Universal History (1747—1768)|«Universal History»|en|Universal History (Sale et al)}} (1762 год) зазначалася, што Літву карэнныя яе жыхары называюць «Litwa» ({{мова-en|«...Lithuania, called Litwa by the natives»|скарочана}})&lt;ref&gt;The Modern Part of an Universal History. Vol. XXXIV. — London, 1762. P. 409.&lt;/ref&gt;, а таксама што Літва мяжуе з [[Расея]]й, [[Інфлянты|Інфлянтамі]], [[Валынь]]ню, [[Чырвоная Русь|Чырвонай Русьсю]], [[Польшча]]й, [[Падляшша]]м, [[Прусія]]й і [[Жамойць|Жамойцю]]&lt;ref&gt;The Modern Part of an Universal History. Vol. XXXIV. — London, 1762. P. 410.&lt;/ref&gt;. Падобныя памежныя рэгіёны (з удакладненьнем у выглядзе Малой Польшчы — замест Чырвонай Русі і Польшчы) пазначаліся ў выдадзеным у [[Пэрт (Шатляндыя|Пэрце]] 13-м томе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Encyclopædia Perthensis|«Encyclopædia Perthensis»|en|Encyclopædia Perthensis}} (1806 год{{Заўвага|Перавыдаваўся ў Лёндане ў 1807 годзе і ў [[Эдынбург]]у ў 1816 годзе}}), дзе таксама адзначалася назва «Litwa» і тое, што мова Літвы — славянскі дыялект ({{мова-en|«Lithuania, or Litwa &lt;...&gt; The language is a dialect of the Sclavonic»|скарочана}})&lt;ref&gt;Encyclopaedia Perthensis; or, Universal dictionary of Knowledge. Vol. XIII. — London, 1806. P. 285.&lt;/ref&gt;.

У прадмове да выдадзенай ў 1704 годзе кнігі «Лексикон треязычный», аднаго з галоўных слоўнікаў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]], пісьменьнік і перакладнік {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фёдар Палікарпаў-Арлоў|Фёдар Палікарпаў-Арлоў|ru|Поликарпов-Орлов, Фёдор Поликарпович}}{{Заўвага|У рэдагаваньні і дапаўненьні «Лексикона треязычного» бралі ўдзел ураджэнец Рэчы Паспалітай {{Артыкул у іншым разьдзеле|Стэфан (Яворскі)||uk|Стефан (Яворський)}} і выпускнік Кіеўскай духоўнай акадэміі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Рафаіл (Краснапольскі)||uk|Рафаїл (Краснопольський)}}, а пры складаньні гэтага слоўніка Фёдар Палікарпаў-Арлоў карыстаўся рукапісным беларуска-лацінска-польскім слоўнікам XVII ст.&lt;ref&gt;Сперанский М. Н. Один из источников «Триязычного лексикона» Федора Поликарпова — рукописный белорусско-латинско-польский словарь XVII в. // Из истории русско-славянских литературных связей. — М., 1960. С. 205, 209.&lt;/ref&gt;}} адзначыў літоўскую мову сярод славянскіх: «''Вместо же языка еврейскаго наш предпоставихом славенский, яко поистинне отца многих языков благоплоднейша. Понеже от него аки от источника неизчерпаема, прочиим многим произыти языком, сиречь польскому, чешскому, сербскому, болгарскому, литовскому, малороссийскому, и иным множайшым, всем есть явно''»&lt;ref&gt;Поликарпов-Орлов Ф. П. Лексикон треязычный, сиречь речений славенских, еллиногреческих и латинских сокровище. — Москва, 1704. [https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_004091708?page=9&amp;rotate=0&amp;theme=white]&lt;/ref&gt;. Першы прафэсійны расейскі літаратар {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Сумарокаў||ru|Сумароков, Александр Петрович}} (1717—1777), прыводзячы назвы зямлі на розных мовах, зазначаў: «''По Трансильвански Йерде : по Персидски Земин : а о Славенском, Польском и Литовском и поминать не чево; ибо сии языки теже, что и наш''»&lt;ref&gt;Полное собрание всех сочинений в стихах и прозе покойнаго действительнаго статскаго советника, ордена св. Анны кавалера и Лейпцигскаго ученаго собрания члена, Александра Петровича Сумарокова. Ч. X. — Москва, 1782. [https://books.google.by/books?id=33NdAAAAcAAJ&amp;pg=PA128&amp;dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj1uraa38DzAhWoQ_EDHcgPAFo4tAEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 128].&lt;/ref&gt;. Францускі прафэсар мэдыцыны {{Артыкул у іншым разьдзеле|Жан Аструк||en|Jean Astruc}} у 1768 годзе зазначаў, што «[[каўтун]] (Koltun) — літоўская назва для {{мова-la|Plica|скарочана}}»{{Заўвага|{{мова-la|«Koltun, hoc eft, Paxillus, nomen Lithuanicum Plicæ»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Astruc J. De morbis venereis libri novem. — Neapoli, 1768. [https://books.google.by/books?id=li9QR0lQ1SUC&amp;pg=PA408#v=onepage&amp;q&amp;f=false P. 408].&lt;/ref&gt;, «koltun у літоўскай мове значыць {{мова-la|Paxillum|скарочана}}»{{Заўвага|{{мова-la|«Koltun, lithuanice Paxillum significant»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Astruc J. De morbis venereis libri novem. — Neapoli, 1768. [https://books.google.by/books?id=li9QR0lQ1SUC&amp;pg=PA408#v=onepage&amp;q=lithuanice&amp;f=false P. 69].&lt;/ref&gt;. У 1791 годзе віленскі земскі судзьдзя [[Тадэвуш Корсак]] прамаўляў на [[Чатырохгадовы Сойм|Чатырохгадовым Сойме]] зь «літоўскім акцэнтам», які ўражваў палякаў&lt;ref&gt;Юргайціс Р. Парламенцкая дзейнасць паслоў з віленскага сойміка ў сойме Рэчы Паспалітай у 1717—1793 гг. // [[ARCHE Пачатак]]. № 6 (105), 2011. С. 109.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Помнікі беларускага пісьменства 18-га стагоддзя / Уклад. А. Дайліда, Г. Ціванова, М. Свістунова. — Менск, 2021. С. 49.&lt;/ref&gt;.

У канцы XVIII ст., ужо за часамі [[Расейская імпэрыя|расейскага панаваньня]], беларуская мова працягвала называцца літоўскай. Гэтак, прызначаны кіраваць новаўтворанай [[Менская япархія|Менскай япархіяй]] [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] [[Віктар Садкоўскі]], адданы маскоўскай гаспадыні [[Кацярына ІІ|Кацярыне ІІ]], пагражаў беларускім сьвятарам на [[Слуцак|слуцкім]] эпархіяльным зборы: «''Я вас скорэню, знішчу, штоб і языка не было вашого проклятого ''літовского'' і вас саміх; я вас у зсылкі парассылаю альбо ў салдаты пааддаю, а сваіх з-за кардону пановажу!''»&lt;ref name=&quot;Дубавец-Сагановіч-1994-235&quot;&gt;Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 235.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзыдэнцкая (2010)|к}} С. 5.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-325&quot;/&gt;. У 1806 годзе расейскі царкоўны гісторык, археограф і біліёграф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўген (Балхавіцінаў)||ru|Евгений (Болховитинов)}}, камэнтуючы ў сваім «Гістарычным слоўніку аб расейскіх пісьменьніках» сьцьверджаньне [[Шыман Старавольскі|Шымана Старавольскага]] пра зробленыя [[Ян з Глогава|Янам з Глогава]] (настаўнікам [[Францішак Скарына|Францішка Скарыны]]{{Заўвага|Існуе вэрсія, што Францішак Скарына мог працягнуць і выдаць пераклад, распачаты яго настаўнікам Янам з Глогава&lt;ref&gt;Владимировас Л. Всеобщая история книги: Древний мир. Средневековье. Возрождение. — М.: Книга, 1988. С. 201.&lt;/ref&gt;}}) пераклады кнігаў бібліі на «славянскую мову» — мову Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref&gt;Яцухна В. Скарыназнаўчая спадчына Вацлава Ластоўскага // Спадчына Скарыны: да 500-годдзя беларускага кнігадрукавання : зб. навуковых артыкулаў : у 2 ч. Ч. 1 / рэдкал. : А. Ермакова (гал. рэд.) [і інш] ; М-ва адукацыі Рэспублікі Беларусь, Гомельскі дзярж. ун-т імя Ф. Скарыны. — Гомель : ГДУ імя Ф. Скарыны, 2017. С. 61.&lt;/ref&gt; — адзначаў, што той напраўду перакладаў іх на літоўскую мову{{Заўвага|{{мова-ru|«Но оба они ошибаются по незнанию подлинного Словянского языка. Потому что Глоговенский переводил упомянутые книги не на Славянский, а на Литовский язык, на коем они и напечатаны в Кракове»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Друг просвещения. Ч. 1, 1806. [https://books.google.by/books?id=WCloAAAAcAAJ&amp;pg=PA100&amp;dq=%D0%B3%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjZ_7LQhoz0AhWsR_EDHamUA3oQ6AF6BAgCEAI#v=snippet&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A&amp;f=false С. 100].&lt;/ref&gt;. Гэты ж аўтар у іншым сваім слоўніку (1827 год) азначаў «Катэхізіс вялікі» Л. Зізанія як ад пачатку «напісаны на літоўскай мове» ({{мова-ru|«писанный &lt;...&gt; на Литовском языке»|скарочана}})&lt;ref&gt;
Словарь исторический о бывших в России писателях духовного чина греко-российской церкви. Т. 2. — СПб., 1827. [https://books.google.by/books?id=M91dAAAAcAAJ&amp;pg=PA4&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8A+%22%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%A3%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiGi9bxzY30AhU1SPEDHTyUCsI4lgEQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8A%20%22%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%A3%22&amp;f=false С. 4].&lt;/ref&gt;, такое азначэньне гэтага выданьня як ўкладзенага «на літоўскай мове» даў яшчэ ў 1822 годзе расейскі выдавец і філёляг {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мікалай Грэч||be|Мікалай Іванавіч Грэч}}{{Заўвага|{{мова-ru|«Зизаний сочинил еще на Литовском языке большой Катихизис»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Опыт краткой истории руской литературы. — СПб., 1822. [https://books.google.by/books?id=kMFLAAAAcAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 62].&lt;/ref&gt;. У 1807 годзе нямецкі географ {{Артыкул у іншым разьдзеле|Георг Гасэль||ru|Гассель, Георг}} у сваёй працы пра Расейскую імпэрыю&lt;ref&gt;Hassel H. Statistischer Abriss des Russischen Kaisertums nach seinen neuesten politischen Beziehungen. — Nürnberg
— Leipzig, 1807. S. 92.&lt;/ref&gt; пісаў пра славянскі народ ліцьвінаў (літоўцаў), праваслаўных, якія жылі сярод палякаў у Віленскай, Гарадзенскай, Менскай, Магілёўскай і Віцебскай губэрніях і зазначаў, што яны карыстаюцца сваёй асобнай мовай&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-95&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 95.&lt;/ref&gt;. У выдадзенай у [[Харкаў|Харкаве]] працы «Найноўшы нарыс правілаў расейскай граматыкі»&lt;ref&gt;Новейшее начертание правил Российской грамматики, на началах всеобщей основанных. — Харьков, 1810. С. 28.&lt;/ref&gt; (1810 год) {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Арнатоўскі||uk|Орнатовський Іван}} называў беларусаў літоўцамі і сьцьвярджаў, што «''паўночна-заходняя частка Расеі запазычыла многа словаў, а яшчэ больш канчаткаў, уласьцівых мове літоўцаў''»&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-96&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 96.&lt;/ref&gt;.

[[Адам Міцкевіч]] (1798—1855), які паводле сьведчаньня свайго сучасьніка Максымільяна Маркса, размаўляў з каханай Марыляй Верашчакай па-беларуску, а свае першыя вершы, не напісаныя, а агучаныя ўслых, прамаўляў па-беларуску&lt;ref&gt;Корбут В. [https://www.polskieradio.pl/396/8226/Artykul/2810981,%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D1%81-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%87%D1%8B%D1%9E-%D1%88%D1%82%D0%BE-%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87-%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B5-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%8B%D1%8F-%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%8B-%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E-%D0%BF%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83 Маркс сведчыў, што Міцкевіч свае першыя вершы складаў па-беларуску], [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]], 23 верасьня 2021 г.&lt;/ref&gt;, і паводле гісторыка беларускай літаратуры [[Мікола Хаўстовіч|Міколы Хаўстовіча]], зрэдку называў мову сваіх твораў «ліцьвінскай»&lt;ref&gt;Хаўстовіч М. Наш Міцкевіч // XIX стагоддзе: Навукова-літаратурны альманах. Кн. 1. — {{Менск (Мн.)}}: БДУ, 2000. С. 3.&lt;/ref&gt;, клапаціўся пра захаваньне і перадачу дзецям мясцовага вымаўленьня&lt;ref&gt;[[Станіслаў Станкевіч (кнігар)|Станкевіч С.]] Беларускія элементы ў польскай рамантычнай паэзіі. — Вільня, 2010. С. 201.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|...няраз слухаючы нас, ён уздыхаў, што ў нас бясколерны, чужаземскі акцэнт. Ён бы хацеў чуць з нашых вуснаў мову сьпеўную, літоўскую, якая была яму мілейшая за ўсё.
{{арыгінал|pl|...nieraz słycząc nas mówiących, wzdychał, że mamy akcent bezbarwny, cudzoziemski. On byłby chciał słyczeć w naszych ustach tę mowę spewną, litewską, która nadewszystko była mu miłą.}}
|Gorecka A. Wspomnienia o Adamie Mickiewiczu. — Kraków, 1897. S. 76.}}

[[Файл:Литовско-русский словарь, составленный в 1596 году Лаврентием Зизанием (1849).jpg|значак|Тытульны аркуш [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянска]]-беларускага слоўніка [[Лаўрэнці Зізані|Лаўрэнція Зізанія]] ў публікацыі 1849 году]]

У 1836 годзе расейскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхаіл Пагодзін||ru|Погодині, Михаил Петрович}} пісаў пра Ўкраіну: «''Прыйшлі жа туды яшчэ пазьней літоўцы або беларусцы, з [[Гедзімін]]ам, і ўвялі ў пісьмовы ўжытак сваю мову''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Пришли же туда еще позднее Литовцы или Белорусцы, с Гедемином, и ввели в письменное употребление свой язык»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Погодин М. П. Записка о древнем языке русском // Известия Императорской академии наук по отделению русского языка и словестности. Т. 5, 1836. С. 82.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Тым часам у афіцыйным часопісе Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі за 1836 год прафэсар [[Маскоўскі ўнівэрсытэт|Маскоўскага ўнівэрсытэта]] гісторык і этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Сьнегіроў||ru|Снегирёв, Иван Михайлович}} у сваім артыкуле «Латинская синонимика в Германии», зьмешчаным у радзьдзел «Науки и словестность», прыводзіў варыянты славянскага слова «хлеб»: «''по Малорос. хлиб, на Польском по Варшавскому и Краковскому произношению хлиб, а по Литовскому хлеб (chleb)''»&lt;ref&gt;Журнал Министерства Народного Просвещения. 1836. Ч. 9. [https://books.google.by/books?id=3dljAAAAcAAJ&amp;pg=PA470&amp;dq=%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%83+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%83&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjUv6_5g9nzAhUpQvEDHYb9CtUQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%83%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%83&amp;f=false С. 470].&lt;/ref&gt;}}. Расейскі пісьменьнік і выдавец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Павел Свіньін||be|Павел Пятровіч Свін’ін}} у 1839 годзе адзначаў, што ўкраінская мова за [[Чарнігаў|Чарнігавым]] зьмяняецца на літоўскую ({{мова-ru|«Язык Малороссийский &lt;...&gt; за Черниговым изменяется в Литовский»|скарочана}})&lt;ref&gt;Картины России и быт разноплеменных ее народов : Из путешествий П. П. Свиньина. Ч. 1. — СПб., 1839. С. 313—314.&lt;/ref&gt;. У 1841 годзе расейскі пісьменьнік і аўтар шматлікіх падручнікаў расейскай мовы Іван Пенінскі ў прадмове да трэцяга выданьня «Славянскай хрэстаматыі», у якое ён дадаў вытрымкі зь [[Літоўская Мэтрыка|Літоўскай мэтрыкі]], зазначаў&lt;ref&gt;Пенинский И. С. Славянская хрестоматия, или Избранные места из произведений древнего отечественного наречия. — СПб.: Тип. Деп. нар. прос., 1841. [https://books.google.by/books?id=DmJcAAAAcAAJ&amp;pg=PR6&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjMw6W6or7zAhWKRfEDHaYZDYI4WhDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&amp;f=false С. VI].&lt;/ref&gt;: «''Бракавала таксама ранейшым выданьнях Хрэстаматыі артыкулаў, якія пазнаёмілі б выхаванца з мовамі Беларускай і Літоўскай, слушна названымі мовай Заходне-Рускай; і ў гэтых адносінах кніга папоўненая цяпер здавальняльна''» ({{мова-ru|«Недоставало также в прежних изданиях Хрестоматии статей, которые познакомили бы воспитанника с языками Белорусским и Литовским, страведливо названными языком Западно-Русским; и в этом отношении книга пополнена теперь удовлетворительно»|скарочана}}){{Заўвага|Гэтае ж сьцьверджаньне паўтараецца ў прадмове да чацьвертага выданьня (1843 год)}}. У 1849 годзе расейскі этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Сахараў||ru|Сахаров, Иван Петрович}} апублікаваў [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянска]]-беларускі слоўнік [[Лаўрэнці Зізані|Лаўрэнція Зізанія]] пад назвай «Літоўска-рускі слоўнік» ({{мова-ru|«Литовско-русский словарь»|скарочана}})&lt;ref&gt;Сахаров И. П. Сказания русского народа. Т. 2. — СПб., 1849. С. 119.&lt;/ref&gt;, у 1869 годзе ў часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Филологические записки||ru|Филологические записки}} адзначалася: «''Слоўнік Л. Зізанія належыць да літоўскай пісьменнасьці. У ім славянскія словы, іншаземныя тлумачацца літоўскай мовай, бо і сам складальнік быў родам зь Літвы''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Словарь Л. Зизания принадлежит грамотности Литовской. В нем слова Славянские иностранные объясняются речью Литовскою потому что и сам составитель был родом из Литвы»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Филологические записки. Вып. 1, 1869. [https://books.google.by/books?id=n1lKAAAAcAAJ&amp;pg=RA1-PA10&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE+%22%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8A%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiRkKWd_o30AhWdQ_EDHQz1D_04HhDoAXoECAMQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%8E&amp;f=false С. 9].&lt;/ref&gt;, а ў 1872 годзе пісьменьнік і пэдагог {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Чудзінаў||ru|Чудинов, Александр Николаевич}} пісаў пра слоўнік Л. Зізанія, што «''аўтар родам зь Літвы, таму ўсе тлумачэньні словаў ім робяцца на літоўскай мове''» ({{мова-ru|«Так как автор родом из Литвы, то и все объяснения слов им делаются на Литовском языке»|скарочана}})&lt;ref&gt;О преподавании отечественнаго языка: Очерк истории языкознания в связи с историей обучения родному языку, с приложением библиографического указателя. — Воронеж, 1872. [https://books.google.by/books?id=DdtdAAAAcAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=%D0%9E%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA%D1%8A+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 201].&lt;/ref&gt;. Народжаны на [[Жамойць|Жамойці]] гісторык і археоляг {{Артыкул у іншым разьдзеле|Тадэвуш Валянскі||be|Тадэвуш Валянскі}} ў 1854 годзе залічваў літоўскую мову да славянскіх: «''…трэба валодаць веданьнем усіх найгалоўнейшых, прынамсі, цяпер яшчэ жывых гаворак славянскіх, якімі лічацца: руская, польская, чэская, сэрба-далмацкая, ілірыйская, вэнэдзкая альбо вэндзкая і літоўская''»{{Заўвага|{{мова-ru|«...должно обладать знанием всех главнейших, по крайней мере, теперь ещё живых наречий славянских, которыми почитаются: русское, польское, чешское, сербо-далматское, иллирийское, венедское или вендское и литовское»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Воланский Т. [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%BE%D0%B1%D1%8A%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%8E%D1%89%D0%B8%D1%85_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8E/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5 Описание памятников, объясняющих славяно-русскую историю] // Новые материалы для древнейшей истории славян вообще и славяно-руссов в особенности с лёгким очерком истории русов до Рождества Христова. Вып. I—III. — М., 1854; переизд.: СПб., 1995.&lt;/ref&gt;. У часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вестник Европы (1866—1918)|«Вестник Европы»|ru|Вестник Европы (1866—1918)}} (1866 год) гісторык і этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фэактыст Хартахай||ru|Хартахай, Феоктист Авраамович}} адзначаў: «''у справах Літоўскага пасольскага прыказу захоўваецца ярлык [[Мэнглі I Гірэй|Мэнглі Гірэя]], перакладзены на тагачасную літоўскую мову. У гэтым ярлыку адзін татарскі ўрад [землямера] называецца адпаведным яму літоўскім урадам „[[каморнік]]а“''»{{Заўвага|{{мова-ru|«В делах литовского посольского приказа находится ярлык Менгли-Гирея, который переведен на тогдашний литовский язык. В этом ярлыке один татарский чин [землемера] назван соответствующим ему литовским чином „коморника“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Хартахай Ф. Историческая судьба крымских татар (статья вторая) // Вестник Европы. Т. 2, 1866. [https://books.google.ru/books?id=FwYYAAAAYAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q=%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&amp;f=false С. 213].&lt;/ref&gt;.

Захаваліся сьведчаньні, што яшчэ ў сярэдзіне XIX ст. на захадзе [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] мясцовыя жыхары называлі беларускую мову літоўскай&lt;ref&gt;Этнографический сборник, издаваемый Имп. Русским географическим обществом. Вып. 3. — СПб., 1858. С. 105.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падобныя зьвесткі прыводзяцца ў трэцім томе выданьня «Живописная Россия» (1882 год)&lt;ref&gt;Живописная Россия. Т. 3. — СПб. — Москва, 1882. [https://books.google.by/books?id=D4U1AQAAMAAJ&amp;pg=PA448&amp;dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj63IXp1cDzAhVcSfEDHTbbC084RhDoAXoECAgQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 448].&lt;/ref&gt;: {{мова-ru|«Около Свислочи, Крынок, Яловки и м. Гродка живут уже настоящие (как называют там) «дзекалы» или дэкалы со своим языком, называемым здесь литовским»|скарочана}}}}:
{{Цытата|На ўсходзе і паўночным усходзе яна мяжуе з мовай уласна беларускай, якая ў мясцовых жыхароў называецца літоўскай. Гэтай мовай гавораць ужо каля [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслачы]], [[Крынкі|Крынак]], [[Ялоўка|Ялоўкі]] і каля мястэчку [[Гарадок (Беластоцкі павет)|Гарадку]], пры якім сустракаюцца гэтыя два адценьні.
{{арыгінал|ru|На востоке и северо-востоке он граничит с языком собственно белорусским, который у здешних жителей называется «литоуским». Этим языком говорят уже около Сьвислочи, Крынок, Яловки и около мест. Гродка, при котором втречаются эти два оттенка.}}|Заметки о западной части Гродненской губернии // Этнографический сборник. Вып. 3. — СПб., 1858. С. 105.}}

[[Файл:Jan Stankievič. Ян Станкевіч (1920-29).jpg|значак|[[Ян Станкевіч]]]]

У 1839 годзе ўкраінскі і расейскі лінгвіст, гісторык і этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхайла Максімовіч||uk|Максимович Михайло Олександрович}} зазначаў, што беларускую мову дакладней называць літоўска-рускай і даваў наступнае тлумачэньне: ва Ўкраіне гэтую мову называюць проста літоўскай, а тых, хто ёй гаворыць — ліцьвінамі, адпаведна і [[Старадубскі павет|паўночна-заходняя частка Чарнігаўскай губэрні]], дзе гавораць па-беларуску, называецца ўжо Літвой&lt;ref&gt;Максимович М. А. История древней русской словесности. Кн. 1. — Киев, 1839. [https://books.google.by/books?id=rkVBAQAAIAAJ&amp;pg=PA97&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwivxqmDrb7zAhVbQ_EDHUVbD8g4bhDoAXoECAcQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&amp;f=false С. 97].&lt;/ref&gt;. У 4-м томе часопісу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Biblioteka Warszawska||pl|Biblioteka Warszawska}} за 1848 год захавалася сьведчаньне, што «''…палякі звычайна называюць беларускую (крывіцкую) мову літоўскай, а літоўскую{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскую»}} — жамойцкай''» ({{мова-pl|«...Polacy język biało-ruski (krzywicki) powszechnie nazywają litewskim, a litewski żmudzkim»|скарочана}}&lt;ref&gt;Biblioteka Warszawska. T. 4, 1848. [https://books.google.by/books?id=dm5lAAAAcAAJ&amp;pg=PA435&amp;dq=powszechnie+nazywaj%C4%85+litewskim,+a+litewski+%C5%BCmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiVhrLjkN70AhXB8rsIHZLnCOgQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=powszechnie%20nazywaj%C4%85%20litewskim%2C%20a%20litewski%20%C5%BCmudzkim&amp;f=false S. 435].&lt;/ref&gt;){{Заўвага|Сам аўтар нататкі (J. Szreder) лічыць, што гэтая замена нібыта адбываецца з прычыны «''невуцтва''» ({{мова-pl|«Tylko niewiadomość popełnić może taką zamianę»|скарочана}}). Тым часам у 1832 годзе народжаны на Жамойці сьвятар і мовазнаўца Калікст [[Касакоўскія|Касакоўскі]] абраў для сваёй граматыкі летувіскай мовы назву «Граматыка жамойцкай мовы» ({{мова-pl|Grammatyka języka żmudzkiego|скарочана}} або {{мова-lt|Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko|скарочана}})&lt;ref&gt;Subačius G. Kalikstas Kasakauskis // Visuotinė lietuvių enciklopedija. T. IX (Juocevičius — Khiva). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2006. P. 521.&lt;/ref&gt;. А польскі гісторык літаратуры {{Артыкул у іншым разьдзеле|Караль Эстрэйхэр||pl|Karol Estreicher (starszy)}}, якога называюць «бацькам польскай бібліяграфіі», у сваёй «Bibliografia Polska» (1888 год) азначаў надрукаваны ў Кёнігзбэргу першы поўны пераклад Бібліі на летувіскую мову як «''жамойцкую біблію''», «''біблію ў жамойцкай мове''» ({{мова-pl|«Biblia Żmudzka», «w języku żmudzkim»|скарочана}})&lt;ref&gt;Estreicher K. Bibliografia Polska. T. IX. — Kraków, 1888. S. [https://books.google.by/books?id=d3JmAAAAcAAJ&amp;pg=PA527&amp;dq=w+jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi806izw-n1AhXF7rsIHbsaAFI4FBDoAXoECAkQAg#v=snippet&amp;q=biblia%20%C5%BCmudzkim%20krolewiec&amp;f=false 527], [https://books.google.by/books?id=d3JmAAAAcAAJ&amp;pg=PA527&amp;dq=w+jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi806izw-n1AhXF7rsIHbsaAFI4FBDoAXoECAkQAg#v=snippet&amp;q=biblia%20%C5%BCmudzka%201735&amp;f=false CCCXLI].&lt;/ref&gt;}}. Польскі этнограф [[Оскар Кольбэрг]] пры апісаньні [[Падляшша]] зазначаў, што жыхары яго паўночнай часткі «''размаўляюць на дыялекце руска-літоўскім, набліжаным да беларускага, які тут проста называюць літоўскім''»&lt;ref name=&quot;Kolberg-1890-359&quot;&gt;Kolberg O. Mazowsze: obraz etnograficzny. Mazowsze stare. Mazury. Podlasie. Tom V. — Kraków, 1890. [https://books.google.by/books?id=k_pLxc6D2oMC&amp;pg=PA359&amp;dq=ruskolitewski&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjklvv7j675AhWyMewKHZJwAkYQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=ruskolitewski&amp;f=false S. 359].&lt;/ref&gt;.  

[[Файл:Vacłaŭ Panucevič. Вацлаў Пануцэвіч (1930-39).jpg|значак|[[Вацлаў Пануцэвіч]]]]

Мовазнаўца [[Яўхім Карскі]] ў сваім дакладзе пра старабеларускую мову, зробленым у 1893 годзе, прывёў некалькі назваў беларускай мовы, сярод якіх былі літоўская і літоўска-руская&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-82&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 82.&lt;/ref&gt;. Яшчэ ў 1825 годзе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}} прапаноўваў называць беларускую мову літоўска-рускай&lt;ref&gt;Кеппен П. Рец. на: Калайдович К., Строев П. Обстоятельное описание славяно-российских рукописей, хранящихся в Москве в библиотеке графа Федора Андреевича Толстова // Библиографические листы, 19. Санкт-Петербург, 1825. С. 267—268.&lt;/ref&gt; і абгрунтоўваў гэта тым, што ўкраінцы называлі беларускую мову літоўскай і што такі лінгвонім сустракаецца ў катэхізьме XVII ст. [[Лаўрэнці Зізані|Лаўрэнція Зізанія]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] Аб навуковай рэцэпцыі беларускай мовы ў Расіі ў першай палове ХІХ стагоддзя // Мовазнаўства. Літаратуразнаўства. Фалькларыстыка. XV Міжнародны з’езд славістаў (Мінск, 20-27 жніўня 2013 г.): Даклады беларускай дэлегацыі. Рэдкал. А. Лукашанец і інш. — {{Менск (Мінск)}}, Беларуская навука, 2013. С. 37—52.&lt;/ref&gt;. Літоўска-рускую мову таксама згадвалі ў 1828 годзе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхайла Качаноўскі||uk|Михайло Каченовський}}&lt;ref&gt;Каченовский М. О снимке жалованной грамоты Великого князя Литовского Витовта каноникам виленским // Вестник Европы. № 22, 1828. С. 146.&lt;/ref&gt;, у 1829 годзе — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Павел Строеў||ru|Строев, Павел Михайлович}}&lt;ref&gt;Строев П. М. Обстоятельное описание старопечатных книг славянских и российских. — Москва, 1829. С. 6, 80, 120.&lt;/ref&gt;, у 1852 годзе — Фёдар Галатузаў&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-85&quot;&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 85.&lt;/ref&gt;, у 1878 годзе — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Каратаеў||be|Іван Пракопавіч Каратаеў}}&lt;ref&gt;Карский Е. Ф. Белоруссы. Т. 1. — Варшава, 1903. [https://books.google.by/books?id=Hbw6AQAAMAAJ&amp;pg=PA411&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9+%22%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjh2qbZ5Yv0AhXIQvEDHQOfA30Q6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%20%22%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&amp;f=false С. 411].&lt;/ref&gt;, у 1890 годзе — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пампей Бацюшкаў||uk|Батюшков Помпей Миколайович}}&lt;ref&gt;Батюшков П. Белоруссия и Литва. Исторические судьбы Северо-Западного края. — СПб., 1890. [https://books.google.by/books?id=30dbAAAAQAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q=%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;. Назву «руска-літоўская мова» ({{мова-ru|«Русско-Литовский язык»|скарочана}}) у 1854 годзе ўжыў гісторык і бібліёграф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхаіл Палудзенскі||ru|Полуденский, Михаил Петрович}}&lt;ref&gt;Временник Императоркого московского общества истории и древностей российских. Кн. 19, 1854. [https://books.google.by/books?id=N35fAAAAcAAJ&amp;pg=RA4-PA25&amp;dq=%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9+%22%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi35r_4go70AhUvQfEDHSnyCdoQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A&amp;f=false С. 25].&lt;/ref&gt;. Назву «літоўска-славянская мова» ({{мова-ru|«литово-славянский язык»|скарочана}}) датычна беларускай мовы цытуе [[Мікалай Улашчык]] у біяграфічным нарысе [[Міхал Баброўскі|Міхала Баброўскага]]&lt;ref&gt;[[Мікалай Улашчык|Улащик Н. Н.]] Введение в изучение белорусско-литовского летописания. — М.: Наука, 1985. С. 41.&lt;/ref&gt;.

У 1922 годзе прафэсар гісторыі [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фэлікс Канечны||be|Фелікс Канечны}} апублікаваў артыкул з прапановай тэрміналягічна аддзяляць летувіскую мову ({{мова-pl|język letuwski|скарочана}}) ад гістарычнай літоўскай (беларускай), а таксама Летуву ({{мова-pl|Letuwa|скарочана}}) — ад гістарычнай Літвы і летувісаў ({{мова-pl|Letuwini|скарочана}}) — ад гістарычных ліцьвінаў{{Заўвага|Падобнае тэрміналягічнае разьмежаваньне ({{мова-pl|Letuwisi, letuwiski|скарочана}}) прапаноўваў яшчэ ў 1916 годзе польскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Людвік Яноўскі||pl|Ludwik Janowski}}&lt;ref&gt;Janowski L. Litwa i Polska. — Lausanne, 1916. S. 5.&lt;/ref&gt;, тым часам яшчэ ў 1837 годзе падобную назву народу ({{мова-ru|летувы|скарочана}}) выкарыстаў расейскі пісьменьнік зь [[Менскі павет|Меншчыны]] [[Фадзей Булгарын]]: {{мова-ru|«Все соседние народы Датчане, Германы, Скандинавы и Летувы или Литва &lt;...&gt; Славяне заняли часть земли, принадлежавшей древним Летувам, или Литве, в нынешней Пруссии, и часть Вендов даже смешалась с Летувами»|скарочана}}&lt;ref&gt;Булгарин Ф. Россия в историческом, статистическом, географическом и литературном отношениях. — СПб., 1837. С. 135, 149.&lt;/ref&gt;}}: «''пасольства яго [Уладзіслава Ягайлы] у Кракаў (аб руцэ Ядвігі) не патрабавала перакладніка, бо яны выкарыстоўвалі беларускую мову. Тая мова вякамі лічылася „літоўскай“ і так нават часта называлася. У Польшчы нават ня ведалі пра існаваньне летувіскай мовы, пакуль яе не адкрыла парафіяльнае духавенства''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Poselstwo ego [Władysława Jagiełły] do Krakowa (o rękę Jadwigi) nie potrzebowały tłumacza, gdyż używały języka białoruskiego. Ten język uważany był przez wieki całe za „litewski“ i tak nawet często nazywany. W Polsce nawet nie wiedziano o istnieniu języka letuwskiego, aż dopiero odkryło go duchowieństwo parafjalne»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Koneczny F. Letuwa a Litwa // Przegląd Powszechny. Nr. 463, 1922. S. 41.&lt;/ref&gt;. 18 сакавіка 1928 году гэтую прапанову абмяркоўвалі на паседжаньні Віленскага аддзелу [[Польскае гістарычнае таварыства|Польскага гістарычнага таварыства]], дзе Фэлікс Канечны выступіў зь лекцыяй «Этнаграфічная тэрміналёгія ў Вялікім Княстве Літоўскім», адзначаючы: «''у крыніцах часта ўпамінаецца літоўская мова, але маецца на ўвазе не летувіская мова, а беларуская. Афіцыйнай мовай у Вялікім Княстве Літоўскім была беларуская''»{{Заўвага|{{мова-pl|«W źródłach jest często mowa o języku litewskim, ale rozumieją one przez to nie język litewski, czyli letuwski, lecz białoruski. Językiem urzędowym w W. Ks. Lit. był język białoruski»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Ateneum Wilenskie. Z. 14, 1928. S. 215.&lt;/ref&gt;.

У 1926 годзе беларускі гісторык і мовазнаўца [[Ян Станкевіч]] на старонках віленскай газэты «[[Сялянская Ніва]]» зазначаў: ''«Вялікае значэньне мела імя Ліцьвін, Літва. Нашая мова часта завецца гэтым імем &lt;…&gt; Але нашыя продкі самі называлі сябе і далей па-старому: Крывіч, Ліцьвін, Крывія, Літва, мова крывіцкая, літоўская, руская»''&lt;ref name=&quot;Stankievic-1926&quot;/&gt;. Пазьней ён папулярызаваў датычна беларускай мовы назву ''вялікалітоўская''{{Заўвага|А датычна Беларусі — назву ''Вялікалітва''}}, падрыхтаваў і выдаў на сродкі [[Вялікалітоўская фундацыя імя Льва Сапегі|Вялікалітоўскай (беларускай) фундацыі імя Льва Сапегі]] «Вялікалітоўска-расейскі слоўнік» ({{мова-en|Greatlitvan-Russian Dictionary|скарочана}}, {{мова-ru|великолитовско-русский словарь|скарочана}}), які захоўваецца ў найбуйнейшай у сьвеце [[Бібліятэка Кангрэсу|Бібліятэцы Кангрэсу]] [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]&lt;ref&gt;Мартыненка В. [https://knihi.com/Kastus_Travien/Bryhadny_hienieral.html Уводзіны]. Кастусь Травень. Брыгадны генерал, [[Knihi.com]]&lt;/ref&gt;. А ў працах беларускага гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], які меў грунтоўную філялягічную падрыхтоўку і выдаваў у [[Чыкага]] навуковы часопіс «[[Litva]]», літоўская мова — гэта беларуская мова, як і ліцьвін — беларус, а Літва — Беларусь&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;.

=== Балтыйская (неславянская) літоўская мова ===
[[Файл:Catechismus in preüßnischer sprach, gecorrigiret und dagegen das deüdsche.jpg|значак|Першая друкаваная летувіская кніга&lt;ref name=&quot;Panucevic-271&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[[Павал Урбан|Урбан П.]] [https://knihi.com/Paula_Urban/U_sviatle_histarycnych_faktau.html У сьвятле гістарычных фактаў (У сувязі з брашурай Л. С. Абэцэдарскага)]. — Мюнхэн — Нью-Ёрк: БІНІМ, 1972.&lt;/ref&gt; («''у прускай мове''»), выдадзеная дзеля [[Прускія летувісы|жамойтаў («прусаў»)]] [[Самбія|Самбіі]]. [[Калінінград|Кёнігзбэрг]], 1545 г.]]

Уласна літоўскія князі і баяры, пакінуўшы ў XIV—XV стагодзьдзяў у сваіх перакладных лацінскіх і нямецкіх граматах тузіны гутарковых беларускіх словаў і выразаў, не падалі ў іх ніводнага [[Балтыйскія мовы|балтыйскага слова]]{{Заўвага|Прытым, да прыкладу, хаця польская мова не была пісьмовай да XVI ст., ёсьць запісы ў сярэднявечных лацінамоўных крыніцах, якія падаюць прыклады польскай мовы і адназначна сьведчаць пра тое, што палякі размаўлялі на польскай мове, а запіс пра эстонскую мову сустракаецца яшчэ пад 1214 годам у хроніцы Генрыка Латвійскага: «лаўла, лаўла, паппі» («сьпявай, сьпявай, поп»)&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-29&quot;&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 29.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-29&quot;/&gt;. Паводле некаторых летувіскіх дасьледнікаў&lt;ref&gt;[https://www.litviny.net/10801079-108010891090108610881080109510771089108210801093-1076108610821091108410771085109010861074.html Летувіская мова з гістарычных дакумэнтаў паводле крытыка канцэпцыі ліцьвінізму летувіскага гісторыка Томаса Бараноўскага]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;, адным зь першых, хто пісьмова зафіксаваў такое балтыйскае слова, стаў італьянскі гуманіст [[Філіп Калімах]] (1437—1496). Ён быў асабістым сакратаром караля і вялікага князя [[Казімер Ягелончык|Казімера Ягайлавіча]] і ў сваім творы, прысьвечаным жыцьцю польскага кардынала [[Зьбігнеў Алясьніцкі|Зьбігнева Алясьніцкага]], дае зьвесткі пра звычаі і мову ліцьвінаў: «''…хвалілі [Ліцьвіны] лясы, камяні, аддалённыя месцы, азёры і розныя пачвары, асабліва вужаку{{Заўвага|Спэцыфічнае стаўленьне да вужакаў — агульная асаблівасьць беларускага і летувіскага фальклёру{{зноска|Wilson|2012|Wilson|27}}, прытым гісторык [[Андрэй Катлярчук]] зьвяртае ўвагу на тое, што ўшанаваньне вужакаў нельга зьвязваць выняткова з [[Балты|балтыйскай]] традыцыяй, бо «Вужыны кароль» — гэта цэнтральны пэрсанаж міталёгіі [[Лужычане|лужыцкіх сэрбаў]]&lt;ref&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] Швэды ў гісторыі й культуры беларусаў. — {{Менск (Мінск)}}: Энцыклапедыкс, 2002. С. 137.&lt;/ref&gt;}}, які на іх мове мае назву „Gyvotem“''»{{Заўвага|{{мова-la|«Litifani … ante omnia serpentem, quem Gyvotem lingua sua dicunt»|скарочана}}&lt;ref&gt;Callimachus Buonacorsi P. Vita et mores Sbignei Cardinalis // Pomniki dziejowe Polski. T. 6. — Warszawa, 1961. P. 245.&lt;/ref&gt;}} ([[летувіская мова|па-летувіску]] ''gyvatė'' — гэта 'зьмяя', тым часам у беларускай міталёгіі «жывойтамі» называюць яшчарак — «зьмеяў на чатырох кароткіх лапах»&lt;ref&gt;Клімковіч І. [http://pawet.net/library/history/bel_history/dk/45/%D0%A6%D0%BC%D0%BE%D0%BA_%D0%B7_%D0%AE%D0%B1%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%87%D1%8B.html Цмок з Юбілейнай плошчы] // [[Маладосьць (часопіс)|Маладосьць]]. № 7, 2011. С. 96.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Мяцеліца К. У пошуках жывойта // [[Маладосьць (часопіс)|Маладосьць]]. № 12, 2015. С. 148—149.&lt;/ref&gt;).

[[Файл:Samogitia-Samaide (A. Ortelius, 1570).jpg|значак|[[Жамойць]]: [[Жамойцкае староства|літоўская]] (Samogitia) і [[Малая Летува|пруская]] (Samaide)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 271—272.&lt;/ref&gt;. З атлясу «Theatrvm orbis terrarvm», 1570 г.]]

У 1564 годзе польскі храніст [[Марцін Бельскі]] прывёў прыклад балтыйскай мовы ў сваёй [[Хроніка ўсяго сьвету|Хроніцы ўсяго сьвету]]{{Заўвага|Тым часам мовазнаўца [[Ян Станкевіч]] зьвяртае ўвагу на іншае сьцьверджаньне Марціна Бельскага, што [[пруская мова]] мае падабенства з мовай Літвы — той часткі Літвы, дзе гавораць [[куршаўская мова|куршаўскай мовай]] ({{мова-pl|«Rzecz Prusów podobna jest rzeczy Litwy, tej Litwy, która mówi językiem kurońskim»|скарочана}}). Такім парадкам польскі храніст фактычна разьмяжоўвае славянскую Літву зь яе балтыйская часткай, мову якой ён гэтым разам называе «куршаўскай»&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}, 2003. С. 651.&lt;/ref&gt;. Сярод іншага, Марцін Бельскі яшчэ сьцьвярджаў, што «''Жамойты, а таксама Куршы, гавораць іначай, чым Літва''» ({{мова-pl|«Odmiennie mówią Żmódzinowie, takoż Kurowie, niż Litwa»|скарочана}}&lt;ref&gt;Słownik języka polskiego. T. 3. 
 — Warszawa, 1814. [https://books.google.by/books?id=I1NRAAAAcAAJ&amp;pg=PA977&amp;dq=%C5%BBm%C3%B3dzinowie+bielski&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiXptHQq831AhVplP0HHTQQAuAQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BBm%C3%B3dzinowie%20bielski&amp;f=false S. 977].&lt;/ref&gt;)}}:
{{Цытата|Зь літоўскай мовай мы ўсе добра знаёмы, а як гавораць, быццам яна падобная на лацінскую. Мне так не здаецца, як у гэтых словах убачыш «Superatus hodie astus demonis, cum ipse sit cum suis demonibus ambiciosus» — «Isgaleta Jauesti Kitristas velino / Kuri saua sutrine Lampse velina»{{Заўвага|Тым часам [[Летувіская мова|па-летувіску]] азначаная фраза выглядае наступным чынам: «''Nugalėta jau šiandien velnio gudrystė, nors jis su savo demonais ir trokšta garbės''». У 1996 годзе летувіскі мовазнаўца [[Зігмас Зінкявічус]] мусіў прызнаць, што гэты тэкст «''занадта дэфармаваны''» ({{мова-it|«è troppo deformato»|скарочана}}&lt;ref&gt;Zinkevičius Z. Martynas Mažvydas e l'inizio della lingua scritta lituana // Res Balticae. 1996. P. 184.&lt;/ref&gt;)}}.
{{арыгінал|pl|Litewskiey mowy świadomismy wszyscy a iako powiedzaią żeby się zgadzała z Łacińską niezda mi się iako w tych słowiech obaczysz „Superatus hodie astus demonis, cum ipse sit cum suis demonibus ambiciosus“ „Isgaleta Jauesti Kitristas velino / Kuri saua sutrine Lampse velina“.}}|Kronika wszystkyego swyata. Wyd. 1564. S. 438.}}

[[Файл:Lingua Samogitica (1690).jpg|значак|Надрукаваны ў Вільні ў 1690 годзе пераклад [[Папа|папскай]] булы на летувіскую мову, якая ў дакумэнце называецца «жамойцкай мовай» ({{мова-la|Lingua Samogitica|скарочана}}). Прызначаўся да чытаньня ў парафіях [[Жамойцкае біскупства|Жамойцкага біскупства]], якое ахоплівала ня толькі [[Жамойцкае староства]], але і [[Упіцкі павет|Ўпіцкі павет]], жыхароў якога за Расейскай імпэрыяй назвалі «[[Аўкштайты|аўкштайтамі]]» — «уласнымі літоўцамі»]]

Апроч таго, летувіскія гісторыкі і мовазнаўцы, а таксама тыя&lt;ref&gt;[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/47/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC.html Літоўская мова ў Вялікім Княстве Літоўскім] // Палітычная сфера. № 16—17 (1—2), 2011. С. 115—143.&lt;/ref&gt;, хто іх цытуе, спрабуюць спасылацца на пэўныя сьведчаньні, у якіх не ўдакладняецца, што памянёная там «літоўская» ёсьць неславянскай (балтыйскай) або, увогуле, датычыцца [[Летувіская мова|жамойцкай (летувіскай) мовы]]:
* Успамін [[Вітаўт]]а пра тое, што на Луцкім зьездзе манархаў у студзені 1429 году ён зьвярнуўся па-літоўску да [[Ягайла|Ягайлы]] ({{мова-la|«nos vero in lithwanico diximus ad vos»|скарочана}}), што адбылося ў прысутнасьці толькі імпэратара [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонта Люксэмбурскага]] і яго жонкі&lt;ref name=&quot;Urban-2001-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 106.&lt;/ref&gt;.
** Раней Вітаўт у лацінскай грамаце ад 1420 году да імпэратара Жыгімонта Люксэмбурскага двойчы ўжыў славянскія тэрміны (''Szomoyth'', ''Somoyth'' — {{мова-be-old|Жомойть|скарочана}}) у называньні [[Жамойць|Жамойці]] і [[жамойты|жамойтаў]] (хоць у тагачасных лацінскіх тэкстах да іх дастасоўвалі назвы ''Samogitia'' і ''Samogiti''), кажучы, што іх гэтак называлі «ў літоўскай мове» ({{мова-la|Sed quod terra Samaytarum est terra inferior ad terram Lythwanie, ideo Szomoyth vocatur, quod in lythwanico terra inferior interpretatur &lt;...&gt; que terra in Lythwanico Somoyth quasi terra inferior appelatur|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105—106.&lt;/ref&gt;. Пагатоў пазьнейшае асабістае ліставаньне паміж Вітаўтам і Ягайлам вялося на беларускай («рускай») мове{{Заўвага|Крыжацкі дыплямат Конрад Кібург, які ачольваў пасольства ў Вільню ў 1397 годзе, засьведчыў у сваіх нататках, пакінутых у форме дзёньніка, што вялікі князь Вітаўт і ўвесь яго двор карысталіся рускай мовай (а таксама дадаў, што Вітаўт някепска ведаў нямецкую мову)&lt;ref name=&quot;Urban-2001-115&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 115.&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Urban-2001-107&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 107.&lt;/ref&gt;.
* Лічба гданьскіх мяшчанаў, якія ў 1492 годзе прыбылі ў Вільню дзеля сустрэчы з [[Казімер Ягайлавіч|Казімерам Ягайлавічам]] і [[Паны-Рада|Панамі-Радаю]] і ў час перамоваў сутыкнуліся з польскаю, літоўскаю і рускаю мовамі ({{мова-de|«Daruff wart manchfaldig handelt gehat itzundt Polnisch, itzundt Lithows, itzundt Reuszch»|скарочана}}).
* Паведамленьне храніста [[Ян Длугаш|Яна Длугаша]] пра тое, што ў 1440 годзе вялікага князя [[Казімер Ягайлавіч|Казімера Ягайлавіча]], які нарадзіўся і выхоўваўся ў [[Кракаў|Кракаве]], па прыбыцьці ў Вільню мясцовыя баяры [[Алелька Ўладзімеравіч]], [[Васіль Пуцята]] і [[Юры Сямёнавіч]] навучалі літоўскай мове і мясцоваму праву ({{мова-la|«Pauci qui remanserant, odio et arte Lithuanorum tempore succedente exclusi sunt, veriti, ne native affect plus esset Polonis quam Lithuanis affectus, officials Lithuanos adiungung et ipsum linguam et mores suos instruunt»|скарочана}}){{Заўвага|Увогуле, падобныя спробы з боку летувісаў атаясаміць усякі гістарычны ўпамін «літоўскай мовы» менавіта зь летувіскай мовай адзначаліся ўжо ў пачатку XX ст., калі [[Міхал Піюс Ромэр]] з спасылкай на летувіскае выданьне «Lietuvis» за 1907 год сьцьвярджаў, нібы апошні афіцыйны дакумэнт па-летувіску склалі ў [[Белая Царква (Кіеўская вобласьць)|Белай Царкве]] ваявода кіеўскі [[Адам Кісель]], ваявода смаленскі [[Юры Караль Глябовіч|Юры Глябовіч]], [[Стольнік вялікі літоўскі|стольнік]] Вінцэнт Гасеўскі і падсудак браслаўскі Міхал Касакоўскі. Абсурднасьць гэтага сьцьверджаньня паказаў яшчэ ў 1912 годзе гісторык [[Лявон Васілеўскі]]&lt;ref&gt;Wasilewski L. Litwa i Białoruś: przeszłość — teraźniejszość — tendnecje rozwojowe. — Kraków, 1912. S. 157.&lt;/ref&gt;}}.
* Два наказы аналягічнага зьвесту вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] намесьніку [[Жыжмары|жыжмарскаму]] ад 3 жніўня 1511 году (''«Вялелі есма ў таго касьцёла жыжмарскага меці каплана, што бы ўмеў па­літоўскі казаці, і містра»'') і [[Эйшышкі|эйшыскаму]] плябану ад 27 студзеня 1524 году ({{мова-la|«…presbyteros idoneos, quorum saltem unus idiomate Lithuanico praedicare populo Dei bene sciat et debeat»|скарочана}}).
** Раней за памянёныя наказы, у верасьні 1501 году [[Віленскія біскупы|віленскі біскуп]] [[Войцех Табар|Альбэрт Табар]] атрымаў ад вялікага князя [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]] грамату, паводле якой змог на свой погляд прызначаць ксяндзоў, пажадана такіх, якія б валодалі «літоўскай гаворкай»{{Заўвага|У той час набажэнствы і казаньні спраўляліся на лацінскай мове}}. У грамаце пералічвалася 28 парафіяльных касьцёлаў, у тым ліку ў [[Ліда|Лідзе]], [[Беліца|Беліцы]], [[Быстрыца|Быстрыцы]], [[Слонім]]е, [[Валожын]]е, [[Краснае|Красным Сяле]], [[Маладэчна|Маладэчне]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Койданава|Койданаве]], а таксама тры касьцёлы на [[Падляшша|Падляшшы]] (у [[Гонядзь|Гонядзі]] і ваколіцах). Апроч відавочна нелетувіскага геаграфічнага ахопу, гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на тое, што гэтая пажаданая ў тым часе «моўная рэформа» не пакінула ніякіх сьлядоў, якія б маглі пацьвердзіць факт ужываньня жамойцкай (летувіскай) мовы ў набажэнствах ня толькі пералічаных, але ўвогуле, хоць якой парафіі&lt;ref name=&quot;Urban-2001-32-33&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 32—33.&lt;/ref&gt;. Увогуле жа, пра тое, што ў [[Віленскае біскупства|Віленскім біскупстве]] пад літоўскай разумелася не балтыйская мова, таксама сьведчыць статут гэтага біскупства ад 1669 году, які забараняў даваць [[Бэнэфіцыя|бэнэфіцыі]] іншаземцам, якія не ведаюць ''літоўскай'' ({{мова-la|litvanica|скарочана}}) мовы, і загадваў прамаўляць казані ў касьцёлах дыяцэзіі паводле чаргі «''адну ў літоўскай мове, адну ў польскай''» ({{мова-la|«alteram in litvanica, alteram in polonica»|скарочана}})&lt;ref&gt;Fijałek J. Uchrześcijanienie Litwy przez Polskę // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. — Kraków, 1914. [https://books.google.by/books?id=C_gKAAAAIAAJ&amp;pg=PP7&amp;dq=Fija%C5%82ek.+Uchrze%C5%9Bcijanienie+Litwy+przez+Polsk%C4%99+//+Polska+i+Litwa+w+dziejowym+stosunku.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiom4-fv-z3AhUAS_EDHXgrAbMQ6AF6BAgIEAI#v=snippet&amp;q=alteram%20in%20litvanica&amp;f=false S. 312].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://vkl.by/articles/531 Віленскі сінод 1669] // {{Літаратура/ЭВКЛ|3к}} С. 131.&lt;/ref&gt;.
* Запіс пад 1529 годам у [[Мэтрыка Вялікага Княства Літоўскага|Мэтрыцы Вялікага Княства Літоўскага]], дзе судовы выканаўца Васіль Бялянін (пра якога вядома толькі, што ён «русін» з ВКЛ без удакладаньня — зь [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускай]] або з украінскай яго часткі) засьведчыў, што баярын гаспадарскі Пятро Сумарок спрабаваў пры ім падкупіць сьведак з-пад [[Эйшышкі|Эйшышкаў]] размаўлячы зь імі «''па-літоўскі''».
* Цытата зь Віленскага мескага статуту ад 18 лістапада 1551 году, каб выклік на суд і вырак суду абвяшчаўся «''po polsku i po litewsku, i po rusku, aby wszyscy, ktorzy by słuchali, rozumieli''».
* Паведамленьне пра адстаўку ў 1538 годзе лаўніка Ковенскай магдэбургіі немца Андрэаса Войта з прычыны няведаньня ім літоўскай мовы ({{мова-de|«…er sproch halben dem, er im litauischen nicht wol erfaren sei»|скарочана}}).

{{Падвойная выява|справа|Zmudzki Ięzyk (1783).jpg|98|Samogitico (1851).jpg|116|Старонкі каталёгаў бібліятэк у [[Гарадзішча (вёска, Пінскі раён)|Гарадзішчы]] і [[Крэтынга|Крэтынзе]], на якіх мова выдадзеных у Літве і Прусіі летувіскіх кніг азначаецца як жамойцкая}}

Як адзначае беларускі гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], напраўду не існуе нават ускосных пацьверджаньняў таго, што вялікія князі гаварылі па-летувіску. Прытым з гістарычных крыніцаў вядома, што ў час выправаў углыб [[Жамойць|Жамойці]] гаспадары і віленскія ўраднікі бралі з сабой перакладнікаў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 105.&lt;/ref&gt;.

Тым часам у першым летувіскім катэхізьме, выдадзеным ў 1545 годзе, летувіская мова называецца «прускай», а ў дзьвюх наступных кнігах (1547 і 1559 гады) назва мовы не ўпамінаецца&lt;ref name=&quot;Panucevic-271&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 271.&lt;/ref&gt;. Толькі ў 1579 годзе, па сьмерці герцага прускага [[Альбрэхт Гогенцолерн|Альбрэхта Гогенцолерна]], які быў ініцыятарам летувіскага кнігадрукаваньня, выйшаў летувіскі катэхізм, дзе мова выданьня азначалася як летувіская. Гэтая назва замацавалася ў наступных летувіскіх кнігах&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 273.&lt;/ref&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Dictionarium trium lingvarum in usum studiosae iuventutis (Dictionary of the Polish-Latin-Lithuanian languages) by Konstantinas Sirvydas, Vilnius, 1713.jpg|102|Moksłas skaytima raszto lękiszko del mazu waykialu (in Lithuanian language), Vilnius, 1766.jpg|112|Вокладкі першых летувіскіх слоўніка {{мова-la|Dictionarium trium linguarum|скарочана}} (налева) і лемантара {{мова-lt|Moksłas skaytima raszto lękiszko del mazu waykialu|скарочана}} або {{мова-pl|Nauka czytania pisma polskiego dla małych dziatek|скарочана}} (направа)}}

Павал Урбан адзначае той факт, што малітоўнікі і катэхізмы, перакладзеныя на жамойцкую мову, пачалі выкарыстоўвацца ў Жамойці ў другой палове XVI ст. Менавіта дзякуючы выдавецкай дзейнасьці кніжнікаў-перакладнікаў сьпярша ў Прусіі («[[Малая Летува|Малой Летуве]]»), а потым і ў Вільні (з 1595 году&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 274.&lt;/ref&gt;), мова жамойтаў атрымала статус «літоўскай мовы»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-33&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 6, 33.&lt;/ref&gt;. Страту з гэтай і шэрагу іншых прычынаў у другой палове XVI ст. старога значэньня назвы «літоўская мова» на карысьць жамойцкай мовы адзначае таксама [[Вацлаў Пануцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 277.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Zmudzki ięzyk (1773).jpg|значак|Біскуп [[Ян Дамінік Лапацінскі]] азначае летувіскую мову кнігі як жамойцкую ({{мова-pl|«Zmudzki ięzyk»|скарочана}}). Вільня, 1773 г.]]

Як падкрэсьлівае гісторык і літаратуразнаўца [[Іван Саверчанка]], у XVI ст. раньнія ідэолягі жамойцкага (летувіскага) нацыянальнага руху, найперш пісьменьнікі і багасловы [[Марцін Мажвід]], [[Мэльхіёр Пяткевіч]], [[Мікалай Даўкша]] і [[Канстанцін Шырвід]], пачалі актыўна ўжываць тэрмін «літоўская мова» ў дачыненьні да гістарычна жамойцкай мовы. Абапіраючыся выняткова на этнічныя фантазіі ды показкі, яны назвалі свой народ «літоўцамі»&lt;ref&gt;[[Іван Саверчанка|Саверчанка І.]] Aurea mediocritas. Кніжна-пісьмовая культура Беларусі. Адраджэнне і ранняе барока. — {{Менск (Мінск)}}: Тэхналогія, 1998. С. 14.&lt;/ref&gt;, што ўрэшце выявілася працяглай у часе блытанінай і шматлікімі супярэчнасьцямі. У прадмове да першай выдадзенай у Вялікім Княстве Літоўскім летувіскай кнігі — «Катэхізму» ({{мова-lt|Kathechismas arba mokslas kiekwienam priwalvs|скарочана}}, 1595 год) — [[Мікалай Даўкша]] сьцьвярджаў, што пераклаў яго «''на ўласную мову нашу летувіскую''»&lt;ref name=&quot;Nasievic-2005&quot;/&gt;, аднак у прадмове да перавыданьня 1605 году ўжо ананімны перакладнік сьцьвярджаў, што папярэднік пераклаў катэхізм на жамойцкую мову і таму летувісы скардзіліся: «''Ня маем катэхізму летувіскага''»&lt;ref name=&quot;Sviazynski-2005-209&quot;/&gt;. Паводле тлумачэньня летувіскага мовазнаўцы [[Зігмас Зінкявічус|Зігмаса Зінкявічуса]]{{Заўвага|У 1993 годзе [[Зігмас Зінкявічус]] заклікаў замяніць навуковы тэрмін [[старабеларуская мова]] «больш карэктным» — «канцылярская славянская мова Літоўскай дзяржавы»&lt;ref&gt;[[Мікалай Нікалаеў|Нікалаеў М.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-5/nika503.html Вільня і Літва ў расейскім друку] // [[ARCHE Пачатак]]. № 5 (28), 2003.&lt;/ref&gt;}}, у кнігах XVII ст. усталяваліся тры варыянты пісьмовай летувіскай мовы — заходні (мова летувісаў у [[Прусія|Прусіі]] — «[[Малая Летува|Малой Летуве]]»), заснаваны на заходнежамойцкім дыялекце&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;&gt;[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52c/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B:_%27%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0%27_%D1%96_%27%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C%27_%D1%83_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96.html Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі] // Палітычная сфера. № 18—19 (1—2), 2012. С. 30—53.&lt;/ref&gt;, блізкі да яго сярэдні, заснаваны на гаворках ваколіцаў [[Кейданы|Кейданаў]] (выкарыстоўваўся ў Жамойцкіх [[Жамойцкае староства|старостве]] і [[Жамойцкае біскупства|біскупстве]] Вялікага Княства Літоўскага і называўся жамойцкай мовай{{Заўвага|Факт называньня ў Вялікім Княстве Літоўскім мовы летувісаў (у тым ліку мовы прускіх жамойтаў у «[[Малая Летува|Малой Летуве]]») ''жамойцкай'' яшчэ ў 1821 годзе засьведчыў нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Фатэр||en|Johann Severin Vater}} у сваёй працы «Die Sprache der alten Preussen»: «''У мясцовасьцях, дзе жылі надровы і скалвы [«Малая Летува»]... да гэтага часу захавалася літоўская мова; там ёсьць друкаваныя біблія, граматыкі, слоўнікі, і менавіта яна вядомая ў пэўнай ступені выняткова пад імем літоўскай, у той час як у колішнім Вялікім Княстве Літоўскім мае назву жамойцкай''» ({{мова-de|«In den Gegenden, wo ehemals die Nadrauer und Schalauer wohnten, d. i. von Memel, Tilse, Ragnit, Insterburg bis Gumbinnen, hat sich noch bis auf den heutigen Tag der Gebrauch der Litthauischen Sprache erhalten; die Bibel, Sprachlehren, Wörterbücher sind in derselben gedruckt, und sie ist es, welche gewissermassen ausschliesslich unter dem Namen der Litthauischen bekannt ist, während die des ehemals Grossherzogl. Litthauens den Namen der Schamaitischen führt»|скарочана}})&lt;ref&gt;Vater J. S. Die Sprache der alten Preussen. — Braunschweig, 1821. [https://books.google.by/books?id=bpJJAAAAcAAJ&amp;pg=PR12&amp;dq=den+Namen+der+Schamaitischen&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiSldqi1ej0AhVvgf0HHchpCSEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=den%20Namen%20der%20Schamaitischen&amp;f=false S. XII].&lt;/ref&gt;. Пагатоў, у 1781 годзе гэта таксама засьведчыў нямецкі філёляг і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Абрагам Пэнцэль||de|Abraham Jakob Penzel}}: «''...шмат [«літоўскіх» кніг, якія аўтар прывёз у мясцовую бібліятэку з Кёнігзбэргу] дадалося зь Вільні &lt;...&gt; дзе яна [«літоўская мова» — паводле прускіх кніг] называецца жамойцкай, бо гэтай мовай гавораць не ўва ўсім Вялікім Княстве Літоўскім, а толькі ў яго правінцыі, якая завецца Жамойцю''» ({{мова-de|«Ich habe viel Litauisches, Lettisches, und Estonisches aus Königsberg mitgebracht; die zwen letztern Fächer nicht, aber das erstere sehr stark aus Wilna vermehrt, welches um desto merkwurdiger ist, weil das Litauische, welches man hier spricht, (man nennt es Samogitisch, weil diese Sprache nicht im ganzen Großherzogthum Litauen, sondern nur in der Provinz, die den Nahmen Schamaiten, Samogitia, führt, gesprochen wird,) merklich vom preußischen Dialekt abweicht, und theils mit rußischen, theils lettischen Worten durchspickt ist»|скарочана}})&lt;ref&gt;Journal zur Kunstgeschichte und zur allgemeinen Litteratur. 10. Theil, 1781. [https://books.google.by/books?id=mslbAAAAcAAJ&amp;pg=PA236&amp;dq=man+nennt+es+Samogitisch&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi3ytrc5uj0AhUBh_0HHQKID4MQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=man%20nennt%20es%20Samogitisch&amp;f=false S. 236].&lt;/ref&gt;}}) і ўсходні — уласна «летувіская мова»&lt;ref name=&quot;Sviazynski-2005-209&quot;&gt;[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Літоўская мова // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 209.&lt;/ref&gt;. Адпаведна, першыя летувіскія кнігі, выдадзеныя Даўкшам, былі на сярэднім варыянце летувіскай мовы — жамойцкай мове, а ўжо ў пачатку XVIII ст. (1705 год) усходні варыянт пісьмовай летувіскай мовы (уласна «летувіская мова»), што, паводле Зінкявічуса, грунтаваўся на [[Віленскі павет (ВКЛ)|прывіленскіх]] дыялектах, цалкам зьнік&lt;ref name=&quot;Kascian-2009&quot;&gt;Касьцян К., Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.&lt;/ref&gt;. Прытым Зінкявічус зазначае, што ''«для летувіскай мовы сытуацыя была катастрафічнай, ёй не давалі разьвівацца, выштурхоўвалі з агульнага ўжытку ды й друкаваць пісьмовыя тэксты па-летувіску было цяжка»''. З гэтай прычыны летувіскія мовазнаўцы імкнуцца падкрэсьліваць ''«адзінства арэалу летувіскай мовы праз палітычную мяжу паміж Вялікім Княства Літоўскім і Прусіяй»''{{Заўвага|Тым часам яшчэ ў 1874 годзе ў лічбе [[Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Маскоўскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]] зазначалася, што ў [[Прусія|Прусіі]] ўсіх летувісаў, што жывуць у [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], называюць жамойтамі ({{мова-ru|«В Пруссии называют Жемайтами всех Литовцев, живущих в России, хотя, собственно говоря, Жемайты (Жмудь) составляют только часть их»|скарочана}})&lt;ref&gt;Отчет о состояниях и действиях Императорского Московского университета за 1874 год. — Москва, 1875. [https://books.google.by/books?id=zO81AAAAIAAJ&amp;pg=RA2-PA14&amp;dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj49u3-18DzAhU-Q_EDHYsCD-E4UBDoAXoECAkQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&amp;f=false С. 14].&lt;/ref&gt;. Зь іншага боку, жамойцкі біскуп у Расейскай імпэрыі [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Мацей Валанчэўскі (Валанчус)]] (1801—1875) азначаў прускіх летувісаў як жамойтаў, якія «''гавораць па-жамойцку, маюць жамойцкія кнігі і вывучаюць жамойцкую мову''» ({{мова-lt|«...daug yra žemaičių katalikų, kurie tačiau gyvena dailiai, šneka žemaitiškai, turi knygų, mokos rašto žemaitiško»|скарочана}})&lt;ref&gt;Pocytė S. Mažosios ir Didžiosios Lietuvos integracijos problema XIX a. — XX a. pradžioje // Sociologija. Mintis ir veiksmas. Nr. 1—2, 2001. P. 78—79.&lt;/ref&gt;. Зрэшты, у 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам балтыйскай філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што летувісы ў Расейскай імпэрыі называлі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, тым часам самі прускія летувісы называлі жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў ({{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}})&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1900 годзе на старонках прускага летувіскага часопісу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Saulėteka||lt|Saulėteka}} зазначалася, што прускія летувісы ня толькі называюць расейскіх летувісаў «жамойтамі», але і лічаць гэтых жамойтаў такім жа чужым народам, як расейцаў або палякаў ({{мова-lt|«Kas pažįsta arčiaus prūsų pusės lietuvius, tas gerai mato, kad maskoliškoji Lietuva su savo gyventojais yra visai nepažįstama jiems šalis; jie jos ir nenori pažinti, nelaikydami tų, kaip jie vadina «Žemaičių», ne per savo viengenčius; jų akyse žemaitis, tai tiek, ką maskolius ar lenkas»|скарочана}})&lt;ref&gt;Pocytė S. Mažosios ir Didžiosios Lietuvos integracijos problema XIX a. — XX a. pradžioje // Sociologija. Mintis ir veiksmas. Nr. 1—2, 2001. P. 80.&lt;/ref&gt;}}, прызнаючы той факт, што летувіскія граматыкі і слоўнікі доўгі час (да канца XVIII ст.) складаліся і друкаваліся галоўным парадкам у Прусіі&lt;ref name=&quot;Kascian-2009&quot;/&gt;.

{{Падвойная выява|справа|PEDELIS MIROS Saldźiausi medi Kriźiaus JESUSA Pona Sawimp turis inriszta (in Lithuanian language) by Vincentas Karafa, Vilnius, 1746.jpg|109|Pawinastis krykscionyszkas Arba Pamoksłas trumpas (in Lithuanian language), 1781.jpg|105|Летувіскія кнігі (Вільня, 1750 г. і Варшава, 1781 г.), мова якіх на вокладках азначаецца як жамойцкая}}

Адзіным выдадзеным на тэрыторыі ВКЛ да канца XVIII стагодзьдзя слоўнікам летувіскай мовы стаў «Слоўнік трох моваў» [[Канстанцін Шырвід|Канстанціна Шырвіда]]&lt;ref&gt;Schmalstieg W. R. [http://www.lituanus.org/1982_1/82_1_03.htm Early Lithuanian Grammars] // Lituanus. Vol. 28, Nr. 1, 1982.&lt;/ref&gt; (выйшаў з друку каля 1620 году ў Вільні і перавыдаваўся ў 1629, 1631, 1642, 1677, 1713 гадох), у якім, аднак, не падавалася назвы трэцяй (летувіскай) мовы&lt;ref&gt;Szyrwid K. [https://books.google.by/books?id=-PZPAAAAcAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru&amp;source=gbs_ge_summary_r&amp;cad=0#v=onepage&amp;q&amp;f=false Dictionarium trium linguarum]. — Vilna, 1713.&lt;/ref&gt; (хоць выдадзены ў 1683 годзе таксама пры Віленскай езуіцкай акадэміі першы друкаваны слоўнік [[Латыская мова|латыскай мовы]] дакладна падаваў назву гэтай мовы ўжо ў самім сваім назове — «Dictionarium Polono-Latino-Lotavikum…»), вынікам чаго стала наступнае дадатковае азначэньне ў шэрагу навуковых працаў XIX ст.: «''польскі, лацінскі і жамойцкі''» ({{мова-la|Poln. Lat. et Samogiticae|скарочана}}&lt;ref&gt;Adelung J. H. Mithridates, oder allgemeine Sprachenkunde. Band 2. — Berlin, 1809. [https://books.google.by/books?id=o6kKAQAAIAAJ&amp;pg=PA709&amp;dq=Dictionarium+trium+linguarum+Samogiticae&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisnYrN2uj0AhVeiv0HHY3MDIgQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=Dictionarium%20trium%20linguarum%20Samogiticae&amp;f=false S. 709].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Vater J. S. Litteratur der Grammatiken, Lexica und Wörtersammlungen aller Sprachen der Erde. — Berlin, 1815. [https://books.google.by/books?id=5gUCAAAAQAAJ&amp;pg=PA133&amp;dq=dictionarium+trium+samogit.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjKp9LR-uj0AhVgh_0HHd_LA1wQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=dictionarium%20trium%20samogit.&amp;f=false S. 133].&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kiopen-1827-103&quot;&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. 103.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Magazin, herausgegeben von der Lettisch-Literarischen Gesellschaft. — Mitau, 1828. S. 65.&lt;/ref&gt;, {{мова-de|Das lateinisch-polnisch-samogitische Wörterbuch|скарочана}}&lt;ref&gt;Winkelmann E. Bibliotheca Livoniæ historica. — St. Petersburg, 1870. [https://books.google.by/books?id=IdXEOzDAQz4C&amp;pg=PA45&amp;dq=in+samogitischen+sprache&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiw1-eptun1AhUxSPEDHQJbB544ggEQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=in%20samogitischen%20sprache&amp;f=false S. 45].&lt;/ref&gt;) — як і ў некалькіх каталёгах бібліятэк на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага ({{мова-pl|«Dykcyonarz Łacinsko-polski i Zmudzki»|скарочана}}&lt;ref&gt;Pacevičius A. Vienuolynų bibliotekos Lietuvoje 1795—1864 m. — Vilnius, 2005. P. 186.&lt;/ref&gt;, {{мова-la|«Synonyma Latino-Polono-Samogitica»|скарочана}}&lt;ref&gt;Lebedys J. Lietuvių kalba XVII—XVIII a. viešajame gyvenime. — Vilnius, 1976. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=WxIHAQAAIAAJ&amp;dq=%C5%BCmudzki+vie%C5%A1ajame&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=synonyma+latino P. 115].&lt;/ref&gt;). Першая на тэрыторыі ВКЛ летувіская граматыка выйшла ў 1737 годзе на сярэднім варыянце пісьмовай летувіскай мовы (жамойцкай мове)&lt;ref name=&quot;Sviazynski-2005-209&quot;/&gt; і мела назву «''Лучнасць моваў Літвы, апісаная паводле граматычных законаў галоўнага дыялекту гэтага княства, і да карыстаньня старанным нэа-[[палямон]]ам прызначаная з дазволу старэйшых''»&lt;ref&gt;[https://www.litviny.net/104310881072108410721090108010821080-1089108310861074107210881080-10861087108010891072108510801077-11031079109910821072.html Граматыкі і слоўнікі летувіскай мовы паводле крытыка канцэпцыі ліцьвінізму летувіскага гісторыка Томаса Бараноўскага]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; ({{мова-la|Universitas Linguarum Litvaniae in Principali Ducatus Ejusdem Dialecto Grammaticis Legibus Circumscripta. &amp; in obsequium Zelorum Neo-Palaemonum Ordinata Permissu Superiorum|скарочана}}){{Заўвага|Тым часам надрукаваныя раней у [[Прусія|Прусіі]] пры падтрымцы прускіх уладаў летувіскія граматыкі мелі назвы: «Летувіская граматыка» ({{мова-la|Grammatica Litvanica|скарочана}}, Даніэль Кляйн, 1653 год), «Зборнік летувіскай граматыкі» ({{мова-la|Compendium Grammaticae Lithvanicae|скарочана}}, Хрыстафор Сапун, 1673 год), «Прынцыпы летувіскай мовы» ({{мова-la|Principium primarium in lingva Lithvanica|скарочана}}, Міхаэль Мёрлін, 1706 год)}}. Як і ў выпадку выдадзенага езуітамі слоўніка, праз фактычны брак у назове граматыкі назвы летувіскай мовы (хоць выдадзеная таго ж году граматыка латыскай мовы дакладна пазначала назву мовы ў назове — «Lotavica Grammatica…») у [[Рыга|рыскім]] навуковым выданьні 1844 году яе азначылі як «граматыку жамойцкай мовы» ({{мова-de|«eine Grammatik der schamaitischen (schmudischen) Sprache»|скарочана}})&lt;ref&gt;Magazin, hrsg. von der Lettisch-Literärischen Gesellschaft. Band 7, 1844. [https://books.google.by/books?id=xOtOAAAAcAAJ&amp;pg=RA2-PA31&amp;dq=schamaitischen+sprache&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjBp7b-8Ob1AhUOP-wKHTPfB244FBDoAXoECAkQAg#v=onepage&amp;q=schamaitischen%20sprache&amp;f=false S. 31].&lt;/ref&gt;. Існуюць зьвесткі, што ў 1752 годзе ў Віленскай друкарні францішканаў выйшаў «Лемантар жамойцкі», які, аднак, не захаваўся&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2011&quot;&gt;[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/47/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC.html Літоўская мова ў Вялікім Княстве Літоўскім] // Палітычная сфера. № 16—17 (1—2), 2011. С. 115—143.&lt;/ref&gt;. Першы вядомы летувіскі лемантар у ВКЛ выйшаў паміж 1759—1761 гадамі (захаваліся выданьні 1763 і 1766 гадоў) і меў назву «''Навука чытаньня пісьма польскага для малых дзетак''» ({{мова-lt|Moksłas skaytima raszto lękiszko del mazu waykialu|скарочана}} = {{мова-pl|Nauka czytania pisma polskiego dla małych dziatek|скарочана}}), у выданьні 1783 году ён застаўся бяз польскай моўнай часткі і польскага назову, але ўжо з пазначэньнем у назове «''летувіскага пісьма''»: «''Навука чытаньня пісьма летувіскага для малых дзетак''» ({{мова-lt|Moksłas skaytima raszta lietuwiszka dieł mazu wayku|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2011&quot;/&gt;{{Заўвага|Разам з тым, назва летувіскай мовы ўсё ж зьявілася ў назове аднаго рэлігійнага выданьня з друкарні Віленскай езуіцкай акадэміі «Punkty kazan od adwentu az do postu. Litewskim iezykiem, z wytlumaczeniem na polskie. Przez ksiedza Konstantego Szyrwida» 1629 году, таксама згадваецца кніга Шырвіда «Clavis linguae Lituanicae» 1630 году (не захавалася ніводнага асобніка)}}. Тым часам у каталёзе бібліятэкі кляштару бэнэдыктынак у [[Гарадзішча (вёска, Пінскі раён)|Гарадзішчы]] ([[Пінскі павет|Піншчына]]), складзеным паміж 1783—1790 гадамі, асобнік летувіскага лемантара азначылі як «''Мокслас або лемантар жамойцкай мовы''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Moksłas czyli Elementarz Zmudzkiego Ięzyka»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Pacevičius A. Vienuolynų bibliotekos Lietuvoje 1795—1864 m. — Vilnius, 2005. P. 183.&lt;/ref&gt;, таксама ў складзеным [[Адукацыйная камісія|Адукацыйнай камісіяй]] у 1773—1774 гадох інвэнтары Віленскай езуіцкай акадэміі адзначалася 100 асобнікаў «''жамойцкага лемантара''» ({{мова-pl|«Elementarz żmudzki»|скарочана}})&lt;ref&gt;Lietuvos TSR bibliografija. T. 1. — Vilnius, 1969. P. 266.&lt;/ref&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Ziemaytiszki (1793).jpg|108|Ziemaytiszki (1793) (2).jpg|106|Лацінска-польска-жамойцкія слоўнікі месяцаў з кніг, надрукаваных у Вільні ў 1793 годзе}}

Нягледзячы на спробы папулярызацыі ў XVII ст. назвы «літоўская мова» сярод літоўскіх жамойтаў (пры пасьпяховым замацаваньні гэтай назвы ў [[Прускія летувісы|прускіх жамойтаў]]), у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] летувіская мова працягвала называцца і ўспрымацца менавіта як жамойцкая. Паводле зробленага польскім гісторыкам і дзяржаўным дзеячом [[Ян Гербурт|Янам Гербуртам]] перакладу тэксту [[Мельнскі мір|Мельнскага міру]], зьмешчанага ў працы «Statuta y Przywileie Koronne z Łácińskiego ięzyká na Polskie przełożone» (Кракаў, 1570 год), пры апісаньні межаў Прусіі адзначалася, што «''замак Мэмэль па-жамойцку завецца [[Клайпеда#Назва|Клайпеда]]''»{{Заўвага|{{мова-pl|«...zamek Memel ktory po Zmudzku zowe Klupedo»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Herburt J. Statuta y Przywileie Koronne z Łácińskiego ięzyká na Polskie przełożone. — Kraków, 1570. [https://books.google.by/books?id=YaHmofKR8m8C&amp;pg=PT174&amp;dq=po+zmudzku&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwicru31mt_0AhWRhv0HHSqYDuEQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=zmudzku&amp;f=false S. 740].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Malinowski M. Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Ksiestwa Litewskiego od roku 1380 do 1535. — Wilno, 1847. [https://books.google.by/books?id=DiRaAAAAcAAJ&amp;pg=PA489&amp;dq=zmudzku+klajpeda&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjd2oC3wOD0AhVL8rsIHUo1AtkQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=zmudzku%20klajpeda&amp;f=false S. 489].&lt;/ref&gt;. Пры прызначэньні ў 1575 годзе [[Мэльхіёр Гедройц|Мэльхіёра Гедройца]] на Медніцкую катэдру неаднаразова падкрэсьлівалася, што ён «''валодае жамойцкай мовай''»{{Заўвага|{{мова-la|«...linguae Samogiticae, cum qua inter indigenas majore cum commmendatione atque fractu versari possit, peritum...»|скарочана}}&lt;ref&gt;Ivinskis Z. [https://www.aidai.eu/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=4890:is&amp;catid=311:5-gegu&amp;Itemid=343 Merkelis Giedraitis arba Lietuva dviejų amžių sąvartoje] // Aidai. Nr. 5 (40), 1951.&lt;/ref&gt;; {{мова-la|«...praeterea indigena huius patriae et linguam norit Samogiticam, qua tanto maiorem fructum in illa dioecesi facere possit»|скарочана}}&lt;ref&gt;Elementa ad Fontium Editiones. T. XXII. — Romae, 1970. [https://pau.krakow.pl/Elementa/tomy/Elementa_XXII_1970.pdf P. 132].&lt;/ref&gt;; {{мова-la|«Accedit quod linguam illam Samogiticam bene novit»|скарочана}}&lt;ref&gt;Annales ecclesiastici. T. 2. — Romae, 1856. [https://books.google.by/books?id=uSw2AQAAMAAJ&amp;pg=PA105&amp;dq=%22linguam+Samogiticam&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwil5teDo-n1AhWVR_EDHZxZBww4FBDoAXoECAYQAg#v=onepage&amp;q=Samogiticam&amp;f=false P. 105].&lt;/ref&gt;}}. Пры візытацыі Жамойцкага біскуства ў 1579 годзе абмяркоўвалася выняткова жамойцкая мова ({{мова-la|lingua Samogitica|скарочана}}) — як вусная мова мясцовага насельніцтва{{Заўвага|{{мова-la|«Interrog., an calleat linguam Samogiticam? — R.: Partim scio, quia fui in ista regione 18 annos...; Interrog., an isti parochiani soleant confiteri et communicare? — R.: Raro confitentur et non sunt in hac civitate quatuor vel quinque, qui istud faciant, — et facta replicatione dixit: Isti confitentur lingua Samogitica, — et iterum interogatus dixit: Parum servant festa et multi etiam comedant carnes tempore prohibito praesertim extra civitatem &lt;...&gt; Et iterum facta replicatione dixit: Ego intelligo confitentes Samogitice et etiam aliquantulum loquor, quia fui in istis regionibus 18 annos, — sed facta experientia ostendit se parum scire loqui Samogitice»|скарочана}}&lt;ref name=&quot;Jablonskis-1973-189&quot;&gt;Jablonskis K. Lietuvių kultūra ir jos veikėjai. — Vilnius, 1973. P. 189.&lt;/ref&gt;}}. Складзеныя ў 1620—1752 гадох сьпісы навучэнцаў Папскай сэмінарыі ў Вільні разьмяжоўваюць літоўскую (lingua lituanica) і жамойцкую (lingua samogitica) мовы&lt;ref&gt;Grickevičius A. Popiežiškosios seminarijos Vilniuje studentų lietuvių ir žemaičių kalbų mokėjimas 1626−1651 m. // Lituanistica. Nr. 1, 1993. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=ngcWAQAAMAAJ&amp;dq=lingua+litvanica+ir+lingua+samogitica&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=samogitica P. 61].&lt;/ref&gt; — як і ліцьвінаў з жамойтамі&lt;ref&gt;Litwin H. Przynależność narodowa alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1582—1798. Przyczynek do badań nad świadomością narodową w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych // Między Wschodem i Zachodem. Rzeczpospolita XVI—XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcickiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Warszawa, 1993. S. 64.&lt;/ref&gt;. У 1631 годзе пры прызначэньні на Медніцкую катэдру народжанага на Жамойці [[Мэльхіёр Гейш|Мэльхіёра Гейша]] староства генэральны жамойцкі [[Геранім Валовіч]] зазначаў, што той «''вольна валодае жамойцкай мовай…, якой амаль не валодаў ніводны біскуп да цяперашняга часу''» ({{мова-la|«Et ita existimo, quia ipse callet linguam Samogiticam..., quam fere nullus Episcopus, praeter modernum, possedit»|скарочана}})&lt;ref&gt;Acta Nuntiaturae Polonae. [https://pau.krakow.pl/ANP/ANP_XXIV_1_1992.pdf T. XXIV, Vol 1]. — Romae, 1992. P. 391.&lt;/ref&gt;. У 1647 годзе чацьверты сынод Жамойцкага біскупства пастанавіў перакласьці булу папы рымскага [[Урбан VIII|Урбана VIII]] менавіта на «''жамойцкую мову''» ({{мова-la|«lingua Samogitica translaram»|скарочана}}), таго ж году адпаведны тэкст зьмясьцілі ў кнізе «Synodus quarta dioecesis Samogitiae», надрукаванай у Вільні. Публікацыя жамойцкага перакладу тлумачылася ў пастанове сыноду тым, што некаторыя сьвятары і прапаведнікі перакручвалі зьмест булы «''ў мясцовай мове''»&lt;ref&gt;Zinkevičius. Reikšmingas žemaitiškas rankraštinis tekstas // Žodžių formos ir jų vartosena. — Vilnius, 1974, P. 172.&lt;/ref&gt;. У 1690 годзе адпаведны тэкст папскай булы «''жамойцкай мовай''» зь невялікі зьменамі прывялі ў надрукаваным у Вільні зборніку дакумэнтаў Жамойцкага біскупства&lt;ref&gt;Collectanea: Constitutionum Synodalium Dioecesis Samogitiensis. — Vilnius, 1690. [https://books.google.by/books?id=VvBNZ9BNRgsC&amp;pg=RA1-PA15&amp;dq=Samogitica+lingua&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj3nuHIhOf1AhUwwQIHHWSKAVsQ6AF6BAgJEAI#v=snippet&amp;q=samogitica&amp;f=false P. 146].&lt;/ref&gt;. Аршанскі шляхціч [[Адам Рыгор Каменскі Длужык]], які ў 1660 годзе трапіў у палон [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] (далей — на поўнач [[Сыбір]]ы), у сваім дзёньніку зазначаў, што мова [[Зыране|пярмі-зыранаў]] (заходнія суседзі [[Самадыйскія народы|самаедаў]]) мае падабенства з жамойцкай{{Заўвага|{{мова-pl|«I stąd się poczyna Permia, a Moskwa zowie ją Zyrany, którzy są ludzie dziwnego języka; mają wiarę ruską; powiadają, że ich chrzcił ś[w.] Stephan. Ludzie przemyślni, mianowicie w lasach, na wodzie, strzelcy z łuków. Język poszedł trochę na żmudzki»&lt;ref&gt;Kamieński-Dłużyk A. Diariusz więzienia moskiewskiego miast i miejsc // Warta, Książka zbiorowa ofiarowana ks. Fr. Bażyńskiemu. — Poznań, 1874. S. 380.&lt;/ref&gt;|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Грицкевич В. П. От Нёмана к берегам Тихого океана. — Мн.: Полымя, 1986.&lt;/ref&gt;. Паводле выдадзенага ў 1691 годзе [[Жагоры|жагорскім]] намесьнікам дэкрэту, «''…навучыла тых словаў на гаспадара свайго Мацяша Стракша мовіць па-жамойцку: „Welne iszszłuok łowi ir banda io“''»{{Заўвага|{{мова-pl|«...nauczyła tych słów na gospodarza swego Matyasza Straksza mówić po Żmudzku: „Welne iszszłuok łowi ir banda io“»|скарочана}}&lt;ref&gt;Jucewicz L. A. Wspomnienia Żmudzi. — Wilno, 1842. [https://books.google.by/books?id=95kQAQAAIAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=Wspomnienia+Zmudzi,+1842&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q=%C5%BBmudzku&amp;f=false S. 182].&lt;/ref&gt;}}&lt;ref name=&quot;Jablonskis-1973-291&quot;&gt;Jablonskis K. Lietuvių kultūra ir jos veikėjai. — Vilnius, 1973. P. 291.&lt;/ref&gt;. Рукапісная летувіская кніга 1707 году азначаецца на вокладцы як пераклад на жамойцкую мову: «''ператлумачаная з польскай на жамойцкую''» ({{мова-lt|«par[t]łumoczita isz Lynkiyska ąt Zemajty[szka]»|скарочана}})&lt;ref&gt;Kregždys R. Lietuvių kalbos polonizmų žodynas. — Vilnius, 2016. P. 200.&lt;/ref&gt;. Польскі гісторык і лексыкограф [[Каспар Нясецкі]] ў 1737 годзе пісаў: «''…слова „гедрос“, паводле [[Мацей Стрыйкоўскі|Стрыйкоўскага]], у жамойцкай мове значыць сонца''»{{Заўвага|{{мова-pl|«...słowo Gedros, ''według Stryikow: fol: 355'', w Zmudzkim języku słońce znaczy»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Niesiecki K. Korona polska przy zlotej wolnosci. T. 2. — Lwów, 1738. [https://books.google.by/books?id=VVRJAAAAcAAJ&amp;pg=PA194&amp;dq=jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjwzd_A7OH0AhUSSvEDHQBMA0cQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=jezyku%20zmudzkim&amp;f=false S. 194].&lt;/ref&gt;. Жамойцкай азначалася мова летувіскіх кніг XVIII ст., друкаваных у Вільні, Варшаве і [[Супрасьля|Супрасьлі]]: у назове кнігі 1750 году («''з польскай на жамойцкую мову перакладзеная''», {{мова-lt|«Isz Lankiszka Ziemaytiszkay iżguldita»|скарочана}}), у назове («''па-жамойцку вытлумачаная і друкаваная''», {{мова-lt|«ziamaytyszka ysztumocitas yr drukowatas»|скарочана}}) і ў тэксьце ({{мова-lt|«Ziemaytyszku liezuwiu»|скарочана}})&lt;ref&gt;1759 metų «Ziwatas». — Vilnius, 1998. [https://books.google.by/books?id=D8pMAQAAMAAJ&amp;q=Ziemaytiszku&amp;dq=Ziemaytiszku&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjLxezn6vT1AhWniv0HHXFKDVIQ6AF6BAgCEAI P. 5].&lt;/ref&gt; кнігі 1759 году, якая перавыдалася ў 1787 годзе, а таксама ў назове кнігі 1781 году («''з польскай мовы на жамойцкую''», {{мова-lt|«isz Liezuwe Lękiszka ant ziemaytyszka»|скарочана}}), якая перадрукоўвалася ў 1806 і 1830 гадох. Каля 1750 году зь перавыданьнем каля 1762 і ў 1765, 1770, каля 1775, каля 1778 і ў 1798 гадох у Вільні друкавалі кнігу «''Жамойт на роднай мове славіць Пана Бога''» ({{мова-lt|«Ziemaytis prigimtu sawa lieżuwiu Pona Diewa garbin»|скарочана}})&lt;ref&gt;Lietuvos TSR bibliografija. T. 1. — Vilnius, 1969. P. 464—465.&lt;/ref&gt;. У складзеным у 1772 годзе каталёзе бібліятэкі [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] адзіную ў сьпісе цалкам летувіскую кнігу азначылі як жамойцкую ({{мова-la|«Samogitico idiomate»|скарочана}})&lt;ref&gt;Catalogus Auctorum Ordine Alphabetico dispositus in Bibliotheca Collegii Academiae Vilnensi S. I. reperibilium. — Vilnae, 1772. [https://virtus.mb.vu.lt/en/p/69/ P. 69].&lt;/ref&gt;, адзіную кнігу на летувіскай мове азначылі як «жамойцкую кнігу» ({{мова-pl|«Książka Żmudzka»|скарочана}} і ў бібліятэцы [[Касьцёл Сьвятой Барбары і кляштар трынітарыяў (Берасьце)|Берасьцейскага трынітарскага кляштару]]&lt;ref&gt;Pacevičius A. Vienuolynų bibliotekos Lietuvoje 1795—1864 m. — Vilnius, 2005. P. 184.&lt;/ref&gt;. У 1773 годзе біскуп [[Ян Дамінік Лапацінскі]] ў сваёй польскамоўнай прадмове да летувіскай кнігі, выдадзенай у Вільні, азначыў яе мову як жамойцкую ({{мова-pl|«Zmudzki ięzyk»|скарочана}}). Устава, зьмешчаная ў інвэнтары [[Рэтаў]]скага староства 1784 году, вызначала павіннасьць: «''…уставу два разы на год для ўсёй воласьці, па-жамойцку перакладзеную, прачытаць і патлумачыць, што каторы пункт значыць…''»{{Заўвага|{{мова-pl|«…ustawę dwa razy na rok dla całey włosci, po Żmudzku przekopiowaną, przeczytać y wyexplikować, co ktory punkt znaczy…»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. XXV. — Вильна, 1898. [https://books.google.by/books?id=IOYDAAAAYAAJ&amp;pg=PA547&amp;dq=po+%C5%BBmudzku&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWlaXJsfD1AhUZOuwKHbYlAmQQ6AF6BAgEEAI#v=snippet&amp;q=%C5%BBmudzku&amp;f=false С. 547].&lt;/ref&gt;. Шматлікія выдадзеныя ў Вільні летувіскія кнігі (дзьве 1793, 1797, 1805, 1812, 1820, 1824, 1826, 1830, 1832, 1834, 1840, 1848, дзьве 1851, 1852, дзьве 1853, 1854, 1856 гады) зьмяшчалі лацінска-польска-жамойцкія слоўнікі месяцаў ({{мова-lt|«Mienesey Łotiniszki, Lękiszki, Ziemaytiszki»|скарочана}}). Складзены ў 1797 годзе каталёг бібліятэкі Віленскага францішканскага кляштару, у якой захоўваўся вялікі збор летувіскіх кнігаў&lt;ref&gt;Pacevičius A. Vienuolynų bibliotekos Lietuvoje 1795—1864 m. — Vilnius, 2005. P. 180.&lt;/ref&gt;, меў назву: «Каталёг кніг у мовах жамойцкай, рускай, габрэйскай, арабскай, грэцкай і нямецкай» ({{мова-pl|Katalog ksiąg w Języku Zmudzkim, Ruskim, Hebrayskim, Arabskim, Greckim i Niemieckim|скарочана}})&lt;ref&gt;Lietuvos TSR aukstuju mokyklu mokslo darbai. Nr. 33—34, 1998. [https://books.google.by/books?id=szAPAQAAMAAJ&amp;q=jezyku+zmudzkim&amp;dq=jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjwzd_A7OH0AhUSSvEDHQBMA0cQ6AF6BAgMEAI P. 33.]&lt;/ref&gt;. Тым часам [[Генэрал-ад’ютант|генэрал-ад’ютант]] [[Войска Вялікага Княства Літоўскага ў XVIII стагодзьдзі|войска былога Вялікага Княства Літоўскага]] Юры Грушэўскі азначыў летувіскую біблію [[Багуслаў Самуэль Хілінскі|Багуслава Самуэля Хілінскага]], асобнік якой у 1805 годзе падараваў бібліятэцы [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], як «''рэдкую біблію ў жамойцкай мове''» ({{мова-pl|«rzadką Biblią w Żmudzkim języku»|скарочана}})&lt;ref&gt;Stankiewicz M. Bibliografia litewska od 1547 do 1701 r. — Kraków, 1889. [https://books.google.by/books?id=fMgtAAAAYAAJ&amp;pg=PA56&amp;dq=Gru%C5%BCewski+jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiUl9rCvun1AhVzSPEDHfrwDOAQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=Gru%C5%BCewski%20jezyku%20zmudzkim&amp;f=false S. 56].&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Jistoriję Justinaus parguldę Isz Łotynû kałbôs i Żæmaitiû K. Daugkientys metusî (1798, 1834-36).jpg|значак|Летувіскі пераклад [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]] «''з лацінскай мовы на жамойцкую''» (1834—1836 гг., з мэтай фальсыфікацыі больш раньняга часу стварэньня падпісаны «1798 г.»)]]

Адзін зь першых ідэолягаў летувіскага нацыянальнага руху [[Сыманас Даўкантас]] (1793—1864) — з мэтай зрабіць летувіскую літаратуру больш старажытнай&lt;ref&gt;Roma Bončkutė, [https://www.bernardinai.lt/nedegantys-simono-daukanto-rastai/ Nedegantys Simono Daukanto raštai], bernardinai.lt, 28 лістапада 2020 г.&lt;/ref&gt; — пакінуў на вокладцы падпісанага псэўданімам уласнага летувіскага перакладу азначэньне «''з лацінскай мовы на жамойцкую''» ({{мова-lt|«Isz Łotynû kałbôs i Żæmaitiû»|скарочана}}) і дату «''1798 год''». Азначэньнем летувіскай мовы як жамойцкай ён, з усяго відаць, спрабаваў зрабіць сваю фальсыфікацыю адпаведнай сапраўдным раньнім летувіскім перакладам: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Антанас Кляментас|Антанаса Кляментаса|lt|Antanas Jackus Klementas}} паміж 1790—1810 гадамі («''з польскай на жамойцкую''», {{мова-lt|«isz Linkiszka… unt… Ziemaytiszka»|скарочана}}, {{мова-lt|«isz linkiszka raszta ziemaytyszka»|скарочана}})&lt;ref&gt;Biržiška V. Aleksandrynas: senųjų lietuvių rašytojų, rašiusių prieš 1865 m., biografijos, bibliografijos ir biobibliografijos. T. 2. — Čikaga, 1963. [https://archive.org/details/birziska-aleksandrynas-t.-2-1963_202012/page/225/mode/2up?q=Ziemaytiszka P. 226].&lt;/ref&gt; і [[Юзэф Арнульф Гедройц|Юзэфа Арнульфа Гедройца]] 1809 году («''на жамойцкую мову''», {{мова-lt|«and ležuwia… Ziematyszka»|скарочана}})&lt;ref&gt;Biržiška V. Aleksandrynas: senųjų lietuvių rašytojų, rašiusių prieš 1865 m., biografijos, bibliografijos ir biobibliografijos. T. 2. — Čikaga, 1963. [https://archive.org/details/birziska-aleksandrynas-t.-2-1963_202012/page/211/mode/2up?q=Ziematyszka P. 212].&lt;/ref&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Grammatyka języka żmudzkiego. Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko (1832).jpg|108|Naujes moksłas skajtima raszta żemajtyszka diel mażun wajkun (1848).jpg|106|Выдадзеныя ў Вільні жамойцкія (летувіскія) «Граматыка жамойцкай мовы» (1832 г.) і лемантар «Новая навука чытаньня пісьма жамойцкага для малых дзетак» (1848 г.)}}

Як зазначае гісторык мовы [[Сяргей Запрудзкі]], яшчэ ў пачатку XIX ст. тэрмін «літоўскі» ў розных мовах (як і «беларускі», «рускі» і многія іншыя) меў «дыфузнае», няўстойлівае ў тэрміналягічным пляне значэньне і ня быў замацаваны за назвай мовы сучасных летувісаў&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-85&quot;/&gt;. Напрыклад, нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Хрыстаф Адэлюнг||en|Johann Christoph Adelung}} у сваёй працы «Мітрыдат, або Агульнае мовазнаўства…»&lt;ref&gt;Adelung J. H. Mithridates, oder allgemeine Sprachenkunde. Band 2. — Berlin, 1809. S. 696—697.&lt;/ref&gt; (1809 год) пісаў, што «літоўцы» маюць няяснае мяшанае «германа-славянскае» паходжаньне; іх жамойцкая група складаецца з носьбітаў дыялекту, які мае назву «польска-літоўскі», сама ж «літоўская» мова на дзьве траціны складаецца з славянскай; аўтар паведаміў, што суседзям «літоўцы» сьпярша былі вядомыя як гуды, а таксама згадаў яцьвягаў і такую іх назву, як палешукі. Сяргей Запрудзкі зазначае, што з пададзенай інфармацыі можна меркаваць, што пад назвай «літоўцы» нямецкі лінгвіст часткова разумеў беларусаў&lt;ref name=&quot;Zaprudzki-2013-96&quot;/&gt;. Іншы нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Сэвэрын Фатэр||en|Johann Severin Vater}} у свай працы «Літаратура, датычная граматык, лексыкі і збораў словаў усіх моваў зямлі: выкладзеная ў альфабэтным парадку моваў…»&lt;ref&gt;Litteratur der Grammatiken, Lexika und Wörtersammlungen aller Sprachen der Erde. — Berlin, 1815. S. 132.&lt;/ref&gt; (1815 год) сьцьвярджаў, што будучы сястрой [[Латыская мова|латыскай мовы]], з пункту гледжаньня лексыкі і граматыкі «літоўская» мова была пераважна славянскай, у іншых дачыненьнях — германскай; «літоўская» мова мела свае адгалінаваньні ў Жамойці і на поўдні Вялікага Княства Літоўскага. Апошняе сьцьверджаньне дазваляе меркаваць, што тут таксама пад «літоўскай» мовай часткова разумелася беларуская&lt;ref&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%d0%97%d0%b0%d0%bf%d1%80%d1%83%d0%b4%d1%81%d0%ba%d1%96_%d0%9d%d0%b0%d0%b7%d0%b2%d1%8b%20%d0%b1%d0%b5%d0%bb%20%d0%bc%d0%be%d0%b2%d1%8b_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 100.&lt;/ref&gt;.

У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||ru|Кёппен, Пётр Иванович}} у сваёй кнізе «О происхождении, языке и литературе литовских народов» крытыкаваў апублікаваны ў 1822 годзе артыкул латыскага сьвятара-дасьледніка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Карл Ватсан|Карла Ватсана|de|Karl Friedrich Watson}}, які да «латыскіх народаў» ({{мова-de|«Lettischer Volksstamm»|скарочана}}) адносіў латышоў, летувісаў і ўсіх беларусаў («крывічоў»)&lt;ref name=&quot;Kiopen-1827-11&quot;&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. 11.&lt;/ref&gt;. Таксама ён палемізаваў датычна назвы адпаведнай моўнай групы, сьцьвярджаючы «літоўскія мовы» і «літоўскія народы» замест прынятых у той час «латыскія мовы» і «латыскія народы»&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. 32—36.&lt;/ref&gt;, ужываючы, разам з тым, наступныя азначэньні: «''ўласна гэтак званая літоўская гаворка''», «''уласна гэтак званая літоўская мова''», «''уласна гэтак званыя літоўцы (жамойць?)''», «''уласна гэтак званая літоўская [гаворка] (або жамойцка-літоўская)''» ({{мова-ru|«собственно так называемое литовское наречие», «собственно так называемый литовский язык», «собственно так называемые литовцы (жмудь?)», «собственно так называемое литовское [наречие] (или жмудско-литовское)»|скарочана}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. 29, 31, 33, 49, 77.&lt;/ref&gt;){{Заўвага|У 1824 годзе віленскі [[Kurier Litewski (1793)|Kurier Litewski]] называў мову летувіскіх кніг «жамойцка-літоўскай» («літоўска-жамойцкай») і «[[Прускія летувісы|пруска-літоўскай]]» ({{мова-pl|«...w języku Litewsko-Żmudzkim i Prusko-Litewskim... Napisane w języku Żmudzko-Litewskim przez Kajetana Niezabitowskiego Żmudzina...»|скарочана}})&lt;ref&gt;Kurier Litewski. Nr. 49, 1824. [https://books.google.by/books?id=qkZJAAAAcAAJ&amp;pg=RA8-PT6&amp;dq=jezyku+zmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwick8Hn7-H0AhXESPEDHVluBb84ChDoAXoECAkQAg#v=onepage&amp;q&amp;f=false S. 4].&lt;/ref&gt;; а яшчэ ў 1860 годзе «Encyklopedyja Powszechna» азначала дзьве першыя бібліі на летувіскай мове як «літоўска-прускую» ([[Ёнас Брэткунас]], [[Калінінград|Кёнігзбэрг]], 1590 год) і «жамойцкую» ([[Багуслаў Самуэль Хілінскі]], [[Лёндан]], 1660 год)&lt;ref&gt;Encyklopedyja powszechna. T. 3. — Warszawa, 1860. [https://books.google.by/books?id=XMhLAQAAIAAJ&amp;pg=PA428&amp;dq=biblija+zmudzka&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiOo7Xy2uX1AhVnSfEDHXUCDCQQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&amp;q=biblija%20zmudzka&amp;f=false S. 428].&lt;/ref&gt;}}. Аднак у 1829 годзе (гэтая праца перавыдавалася ў 1830 годзе) расейскі пісьменьнік і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мікалай Палявы||ru|Полевой, Николай Алексеевич}} зазначаў: «''Няма сумневу прылічваць сюды [да латыскіх народаў] крывічоў (цяперашніх ліцьвіна-русаў і беларусаў)''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Нет сомнения причислять сюда [к Латышским народам] Кривичей (нынешних Литвино-Русов и Белоруссов)»|скарочана|}}}}&lt;ref&gt;Полевой Н. История русского народа. — Москва, 1829. С. 47.&lt;/ref&gt;. Яшчэ ў 1831 годзе прафэсар гісторыі [[Парыская акадэмія|Парыскай акадэміі]] Андрыен Жары Мансі вылучаў у «літоўскай мове» чатыры падмовы: «літоўскую» (уласна) каля [[Вільня|Вільні]] ды іншых; «крывіцкую» каля [[Віцебск]]у, [[Смаленск]]у ды іншых; «жамойцкую»; «[[Прускія летувісы|пруска-літоўскую]]» каля [[Тыльзыт]]у ды іншых&lt;ref&gt;Жарри Манси А. История древних и новых литератур, наук и изящных искусств. — Москва, 1832. С. 46.&lt;/ref&gt;. Падобныя зьвесткі географ {{Артыкул у іншым разьдзеле|Х’ю Мюрэй||en|Hugh Murray (geographer)}} зьмясьціў у сваёй «An Encyclopaedia of Geography», выдадзенай у 1834 годзе (перавыдавалася ў 1839 годзе, а таксама ў 1861 годзе пад назвай «The Encyclopedia of All Nations»&lt;ref&gt;Murray H. The Encyclopedia of All Nations. Vol. 1. — New York, 1861. [https://books.google.by/books?id=yJERZqUGwpMC&amp;pg=PA307&amp;dq=murray+Kriwitsh&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiqj5vBivb1AhVthP0HHQavDBgQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=murray%20Kriwitsh&amp;f=false P. 307].&lt;/ref&gt;), вылучаючы ў «літоўскай мове» дыялекты «сапраўдны літоўскі», «жамойцкі», «крывіцкі» і «пруска-літоўскі»&lt;ref&gt;Murray H. An Encyclopaedia of Geography. — London, 1834. [https://books.google.by/books?id=-vlCAAAAcAAJ&amp;pg=PA306&amp;dq=murray+Kriwitsh&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiqj5vBivb1AhVthP0HHQavDBgQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=murray%20Kriwitsh&amp;f=false P. 306].&lt;/ref&gt;. А ў 1841 годзе (гэтая праца перавыдавалася ў 1849 годзе) расейскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мікалай Устралаў||ru|Устрялов, Николай Герасимович}} ужываў да мовы летувісаў назву «латыская гаворка» ({{мова-ru|«...в воеводствах Виленском и Трокском удержалось Латышское наречие»|скарочана}})&lt;ref&gt;Устрялов Н. Русская история. Ч. 1. — СПб., 1849. С. 249.&lt;/ref&gt;. У 1842 годзе афіцыйны часопіс Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі зазначаў, што «''паводле меркаваньня Ватсана, які прылічвае крывічоў (ліцьвіна-русаў і беларусаў) да народаў літоўскіх, колькасьць літоўцаў можа дасягаць 11 мільёнаў''»{{Заўвага|{{мова-ru|«По мнению Ватсона, причисляющего Кривичей (Литвино-Руссов и Белоруссов) к народам Литовским, число Литовцев может простираться до 11 мил.»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Журнал Министерства народного просвещения. Том 36 (1842). С. 173.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Як зазначае летувіскі гісторык Дарыюс Сталюнас, нават у 1860-я гады найлепшы, як тады лічылася ў Расейскай імпэрыі, экспэрт у колішнім Вялікім Княстве Літоўскім прафэсар Пецярбурскай духоўнай акадэміі [[Міхаіл Каяловіч]] у праграме этнаграфічнага вывучэньня рэлігійнага жыцьця [[Паўночна-Заходні край|Заходняга краю]] пісаў як пра «літоўскі народ», так і пра «літоўскае племя», якое да таго ж гаворыць «жамойцкай мовай»&lt;ref name=&quot;Stalunas-2005&quot;&gt;Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254.&lt;/ref&gt;}}. Пра «літоўска-жамойцкую мову», якой размаўляюць у тым ліку ў «''Прусіі да самага Караляўца''», яшчэ ў 1858 годзе пісаў часопіс {{Артыкул у іншым разьдзеле|Dziennik Literacki||pl|Dziennik Literacki}}&lt;ref&gt;Dziennik Literacki. Nr. 124, 1858. [https://books.google.by/books?id=TqCfX3hdldAC&amp;pg=PA1008&amp;dq=szyrwid+zmudzki&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiptMTotIb2AhVvgv0HHStRAMYQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&amp;q=szyrwid%20zmudzki&amp;f=false S. 1008].&lt;/ref&gt;.

У 1846 годзе нямецкі гісторык прафэсар [[Тарту|Дэрпцкага]] ўнівэрсытэту {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фрыдрых Крузэ||ru|Крузе, Фридрих Карл Герман}}, хоць ужо і пісаў, што «''літоўцы жывуць часткова ў заходніх губэрнях Расеі, дзе яны ўлучаюць жамойтаў, а часткова ў Прусіі''», і апісваў летувіскую мову як «літоўскую» (адзначаючы, аднак, што «''літоўцы называюць сваю краіну Litwa, Lätawa''»), але прытым зазначаў&lt;ref&gt;Kruse F. Ur-Geschichte des Esthnischen Volksstammes und der Kaiserlich-Russischen Ostseeprovinzen Liv-, Esth- und Curland überhaupt, bis zur Einführung der christlichen Religion. — Moskau, 1846. [https://books.google.by/books?id=SK1KAAAAcAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;hl=ru#v=snippet&amp;q=eingentlichen%20lithauer%20wilna&amp;f=false S. 128].&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Сапраўдныя літоўцы жывуць у былых Віленскім і Троцкім, Наваградзкім, Берасьцейскім Літоўскім, Менскім, Полацкім, Віцебскім, Амсьціслаўскім і Смаленскім ваяводзтвах.
{{арыгінал|de|«Die eigentlichen Lithauer wohnen im ehemaligen Palatinate Wilna und Troki, Nowogrodek, Brzest Litowsk, Minsk, Polozk, Witepsk, Mscislaw und Smolensk»}}|
}}

У 1854 годзе на старонках часопіса {{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}, які рэдагаваўся народжаным на [[Віленскі павет (ВКЛ)|Віленшчыне]] навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}}, зьявілася крытычная нататка датычна называньня часткі жамойтаў «літвой» (названых пазьней «[[аўкштайты|аўкштайтамі]]» — «уласнымі літоўцамі», якія насяляюць «[[Аўкштота|Аўкштоту]]» — «Верхнюю або ўласную Літву»), а жамойцкай мовы — «літоўскай»&lt;ref&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа чудзкім народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо [[жмогус]] значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
[[Файл:Русская азбука с переводом слов и фраз на жмудский язык (1861).jpg|значак|«Расейскі лемантар зь перакладам словаў і фразаў на жамойцкую мову» ({{мова-ru|«Русская азбука с переводом слов и фраз на жмудский язык»|скарочана}}), 1861 г.]]

Яшчэ ў 1861 годзе ў прадстаўленьні папячыцеля [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Шырынскі-Шыхматаў|Аляксандра Шырынскага-Шыхматава|ru|Ширинский-Шихматов, Александр Прохорович}} да генэрал-губэрнатара {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзімер Назімаў|Ўладзімера Назімава|ru|Назимов, Владимир Иванович}} адзначалася, што большасьць сельскага насельніцтва [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] размаўляюць па-жамойцку, а большасьць сельскага насельніцтва [[Віленская губэрня|Віленскай]], [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] і [[Менская губэрня|Менскай]] губэрніяў — па-беларуску. Адпаведна, у [[Народная вучэльня|народных вучэльнях]] дзеля першых прапаноўвалася выкладаць па-жамойцку, а дзеля другіх — толькі па-расейску. Тым часам літоўская і летувіская мовы ({{мова-ru|литовский язык|скарочана}}) у гэтым афіцыйным дакумэнце [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] не ўпаміналіся:
{{Цытата|Так, у большай частцы Ковенскай губэрні, населенай жамойтамі, якія маюць сваю пісьменнасьць, хоць яшчэ і нязначную, але якая прадстаўляе ўжо для народу малітоўнікі, календары і некаторыя іншыя карысныя кнігі на жамойцкай мове, на якой народ слухае пропаведзі ў касьцёлах і спавядаецца ў гэтай губэрні, навучаньне ў пачатковых вучэльнях жамойцкай грамаце варта дазволіць, выкладаньне ж польскай мовы, на якой гавораць абшарнікі і чыноўнікі, у гэтыя вучэльні ня ўводзіць, пакінуўшы яе толькі ў гімназіях і прагімназіях. У губэрнях жа Віленскай, Гарадзенскай і Менскай вялікая частка сельскага насельніцтва размаўляе беларускай гаворкай, таму і народныя вучэльні ў гэтых мясцовасьцях маюць быць чыста расейскімі.
{{арыгінал|ru|Так, в большей части Ковенской губернии, населенной жмудинами, имеющими свою письменность, хотя еще и незначительную, но представляющую уже для народа молитвенники, календари и некоторыя другие полезные книги на жмудском языке, на котором народ слушает проповеди в костелах и исповедуется в этой губернии, обучение в первоначальных училищах жмудской грамоте следует допустить, преподавание же польского языка, которым говорят помещики и чиновники, в эти училища не вводить, оставив его только в гимназиях и прогимназиях. В губерниях же Виленской, Гродненской и Минской большая часть сельского населения говорит наречием белорусским, поэтому и народные училища в этих местностях должны быть чисто русскими.}}
|Корнилов И. П. Русское дело в Северо-Западном крае: Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественно в Муравьевскую эпоху. — С.-Петербург, 1901. С. 4—5.
}}
[[Файл:Жемойтско-литовский букварь. Изданный по распоряжению господина главного начальника Cеверо-западного края (1864).jpg|значак|«Жамойцка-літоўскі буквар», выдадзены ў 1864 годзе на загад [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёва-вешальніка]]]]

Як прызнае сучасны летувіскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Дарыюс Сталюнас||lt|Darius Staliūnas}}, «''Хоць уласна тэрмін „літоўцы“ ўжываўся даволі часта, больш звыклымі для расейскай бюракратыі [у 1860-я гады] заставаліся іншыя паняцьці — „самагіцкае племя“, „жамойць“ або „жмудзіны“, „жамойцкі народ“, а мова — „жамойцкая“ або „самагіцкая“''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Хотя собственно термин „литовцы“ употреблялся довольно часто, более привычными для российской бюрократии оставались другие понятия — „самогитское племя“, „жмудь“ или „жмудины“, „жмудский народ“, а язык — „жмудский“ или „самогитский“»|скарочана}}}}{{Заўвага|Сярод іншага, існавала «Камісія для разгляду польскіх і жамойцкіх кніг, якія прадаюцца ў Вільні» ({{мова-ru|«Комиссия для рассмотрения польских и жмудских книг, продаваемых в г. Вильне»|скарочана}}), утвораная ў 1865 годзе наступнікам [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёва-вешальніка]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Канстанцін фон Каўфман|Канстанцінам фон Каўфманам|ru|Кауфман, Константин Петрович фон}}. Таксама таго ж году пры ўправе Віленскай навучальнай акругі выйшаў з друку «Жамойцка-расейскі буквар» ({{мова-lt|«Букварс жемайтишкай-русишкасис паращитас пагал моки ма ну В. Золотова падота, ишгульдитас пар И. Кречински»|скарочана}} або {{мова-ru|«Букварь жмудско-русский, составленный но методе В. Золотова. Пер. И. Кречинского»|скарочана}})}}&lt;ref name=&quot;Stalunas-2005&quot;/&gt;.

{{Падвойная выява|справа|Программа преподавания жмудского языка в Поневежской учительской семинарии (1893).jpg|107|Программа жмудско-литовского языка (1893).jpg|107|Праграмы выкладаньня летувіскай мовы ў [[Панявеж|Панявескай]] настаўніцкай сэмінарыі: {{мова-ru|«Программа преподавания жмудского языка»|скарочана}} (налева), {{мова-ru|«Программа жмудско-литовского языка»|скарочана}} (направа)}}

У 1862 годзе ў прадстаўленьні Аляксандра Шырынскага-Шыхматава да кіраўніка Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Галаўнін|Аляксандра Галаўніна|ru|Головнин, Александр Васильевич}} адзначалася, што адной з мэтаў адкрыцьця школаў на Жамойці (пад якой найперш разумелася этнічна летувіская Ковенская губэрня) мусіць быць умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці зь бесьперапынным пераконваньнем тамтэйшых сялянаў, што яны жамойты і літоўцы (ліцьвіны) і што ўлады Расейскай імпэрыі жадаюць не [[Русіфікацыя|абмаскаліць]] іх, а наблізіць іхныя інтарэсы да інтарэсаў [[Расея|Расеі]]:
{{Цытата|На Жамойці — умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці, зусім не варожай Расеі і ўраду ў ніжэйшых пластах насельніцтва, і бесьперапыннае ўнушэньне сялянам, што яны не палякі, а жамойты і літоўцы, і што Расея не жадае зусім абмаскаліць іх, а хоча толькі зблізіць іх інтарэсы з інтарэсамі дзяржавы.
{{арыгінал|ru|На Жмуди — укрепление жмудской национальности, вовсе не враждебной России и правительству в низших слоях населения, и постоянное внушение крестьянам, что они не поляки, а жмудины и литовцы, и что Россия не желает вовсе обрусить их, а хочет только сблизить их интересы с интересами государства.}}
|Корнилов И. П. Русское дело в Северо-Западном крае: Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественно в Муравьевскую эпоху. — С.-Петербург, 1901. С. 22.
}}

{{Падвойная выява|справа|Žiamaytiszki (1879).jpg|108|Lietuwiszki (1879).jpg|106|Слоўнікі месяцаў з кніг, выдадзеных у 1879 годзе: апошняе ўласнае азначэньне жамойцкай мовы (налева) і новае яе азначэньне ўжо як летувіскай (направа)}}

Пры здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) 1 лютага 1864 году генэрал-губэрнатар [[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходняга краю]] [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёў-вешальнік]] у сваім цыркуляры дазволіў «''незалежна ад расейскай мовы навучаньне мове жамойцкай як мясцовай гаворцы, а таксама і катэхізму на гэтай мове''»{{Заўвага|{{мова-ru|«независимо от русского языка обучение языку жмудскому как местному наречию, а также и катехизису на этом языке»|скарочана}}}}, а 5 лютага 1865 году ён выдаў загад «''прапанаваць біскупу [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Валанчэўскаму]], пад асабістым яго назіраньнем неадкладна распарадзіцца складаньнем зборніка або перакладу на жамойцкую мову пропаведзяў Бялабрэскага і Філіпецкага''»{{Заўвага|{{мова-ru|«предложить епископу Волончевскому, под личным его наблюдением немедленно распорядиться составлением сборника или перевода на жмудский язык проповедей Бялобрежского и Филипецкого»|скарочана}}}}. Акруговы інспэктар Мікалай Новікаў, які займаўся ўладкаваньнем школаў у Ковенскай губэрні, 25 жніўня 1864 году пісаў папячыцелю Віленскай навучальнай акругі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Карнілаў|Івану Карнілаву|ru|Корнилов, Иван Петрович}}: «''Гэтая сумесь гаворкі дае надзею на магчымасьць стварыць на развалінах розных гаворак расейскую і жамойцкую мовы''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Эта смесь говора дает надежду на возможность создать на развалинах разных говоров русский и жмудский языки»|скарочана}}}}, а 11 верасьня таго ж году — «''Дазволю сабе ня першы раз паўтарыць, што сапраўдны стан літоўскай мовы ў Ковенскай губэрні дапускае магчымасьць і ўзнавіць яе з развалінаў, і на гэтых развалінах стварыць хоць-якую іншую мову''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Позволю себе не в первый раз повторить, что настоящее состояние литовского языка в Ковенской губернии допускает возможность и воссоздать его из развалин, и на этих развалинах создать какой угодно другой язык»|скарочана}}}}. 7 лютага 1869 году літоўскі архіяпіскап {{Артыкул у іншым разьдзеле|Макары (Булгакаў)||ru|Макарий (Булгаков)}} пісаў да обэр-пракурора [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] «''Адны мы, расейцы, мусім клапаціцца не пра тое, каб абмаскаліць літоўцаў, а пра тое, каб захаваць і распрацоўваць іх мову, даць ім граматыку і слоўнік іх мовы і праз тое спрыяць падтрыманьню іх нацыянальнасьці…''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Одни мы, русские, должны заботиться не о том, чтобы обрусить литовцев, а о том, чтобы сохранить и разрабатывать их язык, дать им грамматику и словарь их языка и чрез то содействовать поддержанию их национальности…»|скарочана}}}}&lt;ref name=&quot;Stalunas-2005&quot;/&gt;.

У 218-м томе (1881 год) афіцыйнага часопіса Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі зазначалася&lt;ref&gt;Журнал Министерства народного просвещения. Том 218 (1881). [https://books.google.by/books?id=-BkFAAAAYAAJ&amp;pg=RA3-PA299&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj0r-DJicLzAhWdQvEDHUzGBMI4ChDoAXoECAMQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 299].&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Зрэшты, варта заўважыць, што назвы «Жмудзіны» і «Ліцьвіны» (Літоўцы) у лінгвістычна-этнаграфічным сэнсе далёка не супадаюць зь іх гістарычным значэньнем і зь іх папулярным ужываньнем у цяперашні час. Шмат хто называе «Жмудзінамі» ўсіх сапраўдных Літоўцаў, у супрацьлегласьць «Ліцьвінаў», гэта значыць людзям не літоўскага, але славянскага этнаграфічнага паходжаньня, якія жывуць у Літве, альбо ў супрацьлегласьць «ліцьвінаў» як наогул жыхарам гістарычнай Літвы без адрозьненьня іх паходжаньня. Пры такім поглядзе замест назвы «літоўская мова» ўжываюць «жамойцкая мова».
{{арыгінал|ru|Впрочем, следует заметить, что названия «Жмудины» и «Литвины» (Литовцы) в лингвистико-этнографическом смысле далеко не совпадают с их историческим значением и с их популярным употреблением в настоящее время. Многие называют «Жмудинами» всех настоящих Литовцев, в противоположность «Литвинам», то есть людям не литовского, но славянского этнографического происхождения, живущим в Литве, или же в противоположность «Литвинам» как вообще жителям исторической Литвы без различия их происхождения. При таком взгляде вместо названия «литовский язык» употребляют «язык жмудский».}}
|
}}

У 1885 годзе ў расейскай прэсе Паўночна-Заходняга краю асьвятлялася наведваньне летувіскіх вучэльняў Ковенскай губэрні генэрал-губэрнатарам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Каханаў|Іванам Каханавам|ru|Каханов, Иван Семёнович}}, калі той заахвочваў мясцовае насельніцта да летувіскай (жамойцкай) мовы, у тым ліку загадаў хлопчыку чытаць малітву «Ойча наш» па-летувіску: «''ты ліцьвін, дык навошта молісься па-польску, а не на сваёй мове?''» ({{мова-ru|«ты литвин, так зачем же молишься по-польски, а не на своем языке?»|скарочана}})&lt;ref&gt;Каблиц И. И. Интеллигенция и народ в общественной жизни России. — СПб., 1886. [https://books.google.by/books?id=VqkKAAAAIAAJ&amp;pg=PP3&amp;dq=%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8A+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%8F+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi9vc7jjo70AhXARPEDHdjOC58Q6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A&amp;f=false С. 224].&lt;/ref&gt;.

Як прызнае летувіскі этноляг {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пятрас Кальнюс||lt|Petras Kalnius}}, у афіцыйных дакумэнтах Расейскай імпэрыі азначэньне жамойцкай мовы ў якасьці «літоўскай» ({{мова-ru|«литовский язык»|скарочана}}) — як і само паняцьце «літоўскі народ» ({{мова-ru|«литовский народ»|скарочана}}) датычна летувісаў Віленскай і Ковенскай губэрняў — пачало дамінаваць толькі ў 1890—1900-я гады&lt;ref&gt;Kalnius P. Žemaičių etniškumo sampratos XIX a. šaltiniuose. 2. Nuo žemaičių kultūrinio sąjūdžio iki XIX a. pab // Liaudies kultūra. 2 (131), 2010. P. 22.&lt;/ref&gt;.

== Герб ==
{{Асноўны артыкул|Пагоня}}
[[Файл:Jagajła, Pahonia. Ягайла, Пагоня (K. Kielisiński, 1841).jpg|міні|[[Пагоня]] з надмагільля [[Ягайла|Ягайлы]]]]
[[Файл:Pahonia, Žyvie Biełaruś. Пагоня, Жыве Беларусь (1918).jpg|міні|Гербы [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх ваяводзтваў]] і дзяржаўны герб [[Беларуская Народная Рэспубліка|БНР]], 1918 г.]]

Паходжаньне дзяржаўнага гербу ліцьвінаў — [[Пагоня|Пагоні]] — мае [[Сэмантыка|сэмантычную]] повязь з старажытнай ваеннай традыцыяй народнай пагоні — найважнейшай функцыяй арганізацыі жыцьця і побыту [[Усходнеславянскія мовы|ўсходнеславянскіх плямёнаў]], калі кожны чалавек быў у адказе за жыцьцё супляменьніка. У выпадку раптоўнага нападу супраціўніка і захопу ў палон суродзічаў кожны мужчына, які меў права насіць зброю, мусіў пехатою або конна кідацца ў пагоню за ворагам, каб адбіць палон. Ва ўмовах ваеннай дэмакратыі традыцыя народнай пагоні выконвалася безумоўна і захоўвалася стагодзьдзямі і ў эпоху [[Русь|Русі]], і ў часы Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;ehb-391&quot;&gt;[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]] Беларускія нацыянальныя сімвалы // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 391.&lt;/ref&gt;. [[Іпацьеўскі летапіс]] паведамляе пра пагоню жыхароў [[Берасьце|Берасьця]] ў 1280 годзе за польскім вайсковым аддзелам, які паваяваў ваколіцы места. Вялікі князь літоўскі [[Ягайла]] ў сваёй ([[Лацінская мова|лацінскай]]) грамаце ад 20 лютага 1387 году пісаў&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах (IX—XVIII ст.) / Склад.: В. Шчарбакоў, К. Кернажыцкі, Д. Даўгяла. Т. 1. — Менск: Выдавецтва АН БССР, 1936.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 78—79.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|…паводле старажытнага звычаю, перасьлед ворага ёсьць абавязкам кожнага мужчыны ў нашым краі; гэткае [[паспалітае рушэньне]] дзеля выгнаньня ворага з нашае Літоўскае зямлі па-народнаму завецца „пагоня“''.
{{арыгінал|la|...Quotiescunque etiam hostes et adversarios nostros et ipsius terrae nostrae Lithuanicae fugitivos insequi opportuerit, ad insequutionem huiusmodi, quod роgоniа vulgo dicitur, nоn solum armigeri, verum etiam omnis masculus, cuiuscunque status aut conditionis extiterit, dummodo аrmа bellicosa gestare poterit, proficisci teneatur.}}||З прывілею вялікага князя літоўскага [[Ягайла|Ягайлы]], 20 лютага 1387 г.}}

Паводле летапісаў Вялікага Княства Літоўскага, Пагоню ў якасьці гербу гаспадарства ўвёў князь [[Нарымонт]], брат вялікага князя [[Трайдзень|Трайдзеня]] (1270—1282):
{{Цытата|Той Нарымунт меў герб, або кляйнот, рыцарства сваяго таковы, і тым пячатаваўся, Вялікаму княству Літоўскаму заставіў яго, а то такі: у гербе муж збройны, на каню белам, у полю чырвонам, меч голы, яка бы каго гонячы дзяржаў над галавою, і ёсьць адтоля названы «'''пагоня'''».|Хроніка Літоўская і Жамойцкая{{Заўвага|Хроника Литовская и Жемайтская // [[ПСРЛ]]. Т. 32 — М.: Наука, 1973.}}{{Заўвага|Хроника Быховца // [[ПСРЛ]]. Т. 32 — М.: Наука, 1973.}}}}

Выява гербу Пагоні ёсьць на пячаці полацкага князя Глеба-Нарымонта 1338 году і на пячаці (з кірылічным надпісам) вялікага князя літоўскага [[Альгерд]]а 1366 году&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 120.&lt;/ref&gt;.

Назва ''Пагоня'' набыла шырокую вядомасьць у канцы XV — пачатку XVI стагодзьдзя, відаць, у выніку асэнсаваньня гербавай выявы як сымбалю абаронцы Айчыны&lt;ref&gt;Шаланда А. Кароткі нарыс гісторыі беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 4—5.&lt;/ref&gt;. Кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Аўгуст]] у 1562 годзе загадаў біць на [[Віленская мынца|Віленскай мынцы]] манэты-траякі: «''А на сем з аднае стараны два першыя словы, каторымі ся пачынаець пісаці імя наша гаспадарскае, а з другое стараны … герб Пагоня''». Дзяржаўны герб Вялікага Княства Літоўскага пад назвай Пагоня ({{мова-be-old|Погоня|скарочана}}) сьцьвярджаецца ў [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|статутах Вялікага Княства Літоўскага]] [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|1566]]&lt;ref name=&quot;salanda-2019-5&quot;&gt;Шаланда А. Кароткі нарыс гісторыі беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 5.&lt;/ref&gt; і [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|1588]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/ГСБМ|25к}} С. 131.&lt;/ref&gt; гадоў.

Афіцыйная беларуская гербавая назва ''Пагоня'' не пакідае ніякіх сумневаў у [[беларусы|беларускай этнічнай прыналежнасьці]] грамадзтва, дзе зьявіўся і выкарыстоўваўся герб Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;salanda-2019-5&quot;/&gt;. Тым часам [[Летувіская мова|летувіскае]] слова «''výtis''» («''віціс''»), якое выкарыстоўваецца дзеля азначэньня [[Герб Летувы|сучаснага летувіскага варыянту Пагоні]], прыдумаў ў сярэдзіне XIX ст. [[Сымонас Даўкантас]]&lt;ref name=&quot;Kraucevic-1993&quot;&gt;[[Алесь Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-349&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 349.&lt;/ref&gt;. Сьпярша ім называлі толькі вершніка-рыцара, а дзеля азначэньня гербу цалкам слова «''Vytís''» (ужо зь вялікай літары і з націскам на другім складзе) упершыню выкарысталі толькі ў 1884 годзе (раней Пагоню па-летувіску звычайна звалі «''Vaikymas''» — 'Перасьледаваньне'). Да канца XIX ст. слова «''Vytis''» стала агульнапрынятым у Летуве дзеля азначэньня Пагоні. Аднак яшчэ доўгі час ішлі спрэчкі пра тое, на якім складзе трэба рабіць націск — на першым ці на другім. Толькі ў 1930-я гады з гэтым канчаткова вызначыліся — спыніліся на «''Výtis''»&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар=Rimša E.|частка=Heraldika |загаловак=Iš praeities į dabartį|месца=Vilnius|выдавецтва=Versus aureus|год=2004|pages=61—63}}&lt;/ref&gt;.

{|
|-
|
&lt;gallery caption=&quot;Гербы [[Вялікае Княства Літоўскае#Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак (ваяводзтваў) Вялікага Княства Літоўскага]], 1720-я гады&quot; class=&quot;center&quot;&quot;&gt;
Amścisłaŭ, Pahonia. Амсьціслаў, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскае]]
Bieraście, Pahonia. Берасьце, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскае]]
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]]
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскае]]
Miensk, Pahonia. Менск, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Менскае ваяводзтва|Менскае]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&quot;&gt;
Padlašša, Pahonia. Падляшша, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляскае]]
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Полацкае ваяводзтва|Полацкае]]
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Троцкае ваяводзтва|Троцкае]]
Žemaitija. Жамойць (1720).jpg|[[Жамойцкае ваяводзтва|Жамойцкае (староства)]]
Inflanty. Інфлянты (1720) (2).jpg|[[Інфлянцкае ваяводзтва|Інфлянцкае]]
&lt;/gallery&gt;
|}

== Сталіца ==
{{Асноўны артыкул|Вільня}}
[[Файл:Vilnia, Vostraja Brama. Вільня, Вострая Брама (J. Bułhak, 1912) (2).jpg|значак|[[Вострая брама]] з гербам [[Пагоня]]й у [[Вільня|Вільні]]. Здымак [[Ян Булгак|Яна Булгака]], 1912 г.]]

У старажытных пісьмовых крыніцах сталіца ліцьвінаў — [[Вільня]] — упамінаецца пад беларускай назвай ''Вільня'' (''Vilnia'' або ''Vilna'', напрыклад, у лістах [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Гедзімін]]а 1323 году «''in civitate nostra regia '''Vilnia'''''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 79.&lt;/ref&gt;). У старабеларускіх тэкстах з XV ст. суіснавалі формы ''Вильня'' / ''у Вильни'' і ''Вильна'' / ''у Вильне'' (што параўнальна з ''Горадна'' — ''[[Горадня]]'' і ''[[Коўна]]'' — ''Коўня''), але паступова запанавала форма ''Вильня''&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;.

Тым часам форму «''Vilnius''» [[летувіская мова|па-жамойцку]] пачалі ўжываць прыкладна з XVII ст. ([[Мікалоюс Даўкша|М. Даўкша]] ў «Пастыле» 1600 году). Летувіскі тапаніміст [[Аляксандрас Ванагас]] мяркуе, што гэта форма ўзьнікла пад уплывам польскай назвы ''Wilno'' (у летувіскай мове няма назоўнікаў ніякага роду, у пазычаньнях ён зьмяняецца на мужчынскі). Тым часам польскае ''Wilno'' утварылася ад старабеларускага варыянту ''Вільна''&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/vilnia/30284660.html Вільня ці Вільнюс? Ці карэктна называць горад традыцыйным беларускім імем], [[Радыё Свабода]], 21 лістапада 2019 г.&lt;/ref&gt;. А першаснай і найбольш старажытнай назвай места ў жамойцкіх (летувіскіх) гаворках ёсьць ''Vilnia'', на што зьвяртае ўвагу А. Ванагас і што пацьвярджаецца сучаснай [[латыская мова|латыскай]] назвай — ''Viļņa''&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;.

{|
|-
|
&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Belarusians - on Ethnic Map of European Russia by Aleksandr Rittich - 1875 AD.jpg|[[Беларусы]] (арэал у цэнтры) на «Этнаграфічнай мапе Эўрапейскай Расеі» (1875 г.), складзенай [[Аляксандар Рыціх|Аляксандрам Рыціхам]] (фрагмэнт)
Biełarusy. Беларусы (1885).jpg|Фрагмэнт этнаграфічнай мапы Эўропы з атлясу «Géographie Militaire» ([[Парыж]], 1885 г.)
Biełarusy. Беларусы (J. Karski, 1903).jpg|Этнаграфічная мапа беларусаў (паводле моўнага крытэру), складзеная  філёлягам-славістам [[Яўхім Карскі|Яўхімам Карскім]], 1903 г.
Länder und Völkerkarte Europas.jpg|Фрагмэнт мапы «Землі і народы Эўропы» (1918 г.), складзенай нямецкім гісторыкам [[Дзітрых Шэфэр|Дзістрыхам Шэфэрам]] (1845—1929)
Peoples of Eastern Europe by United States Department of State (1943).jpg|Этнаграфічная мапа Ўсходняй Эўропы, складзеная супрацоўнікамі [[Дзяржаўны Дэпартамэнт ЗША|Дзяржаўнага Дэпартамэнту ЗША]] ў 1943 г.
&lt;/gallery&gt;
|}

== Перайменаваньне ліцьвінаў у «беларусаў» ==
Упершыню назва «беларусы» ў дачыненьні да ліцьвінаў пачала выкарыстоўвацца ў XVII ст. у час войнаў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] з Рэччу Паспалітай, у запісах маскоўскіх вайсковых пісараў, дзеля азначэньня праваслаўнага вызнаньня тых палонных ліцьвінаў і ўкраінцаў, якія былі праваслаўнымі (у адрозьненьне ад ліцьвінаў-каталікоў{{Заўвага|Напрыклад, {{мова-ru|«...литвин Ивашко Иванов з женою с Роинкою да с сыном с Микулайком да с сестрою з девкою Агафьицею. А сказал, что он родом литвин, католицкие веры из города Несвижа, мещанский сын, а жена де за ним литовка же тово ж города Несвижа»|скарочана}}&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570-1667 гг. — Минск, 1963. С. 108.&lt;/ref&gt;}}), напрыклад: «''литвин белорусец Ошмянского повету''», «''литовка беларуска Мстиславского повету''», «''литвин белоруские веры''» («руская, беларуская вера» = праваслаўе) і г. д.&lt;ref name=&quot;latysonak&quot;&gt;[[Алег Латышонак|Латышонак А.]] Нацыянальнасць — Беларус. — Вільня: Інстытут беларусістыкі, 2009. С. 212—213.&lt;/ref&gt; Тым часам палонныя шляхцічы-ліцьвіны называлі сябе выняткова «ліцьвінамі», напр.: «''литвин Корнейко Круковской, уроженец Оршанского повету, шляхтич белоруские веры''»&lt;ref&gt;Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 112.&lt;/ref&gt;). Сваю зямлю палонныя літоўскія (беларускія) шляхціцы таксама называлі Літвой. Гісторык [[Алег Латышонак]] прыйшоў да высновы:
{{Пачатак цытаты}}
«Сьвядомае ўжываньне назвы „беларусец“ непісьменнымі сялянамі і прадстаўнікамі гарадзкога плебсу ў сытуацыі, калі гэтае найменьне невядома шляхце, я лічу немагчымым. Выснова з гэтага можа быць толькі адна: слова „беларусец“ ува ўсіх выпадках ''уклалі ў вусны прышэльцаў маскоўскія чыноўнікі''»&lt;ref name=&quot;latysonak&quot;/&gt;
{{Канец цытаты}}

[[Файл:Biełarusy. Беларусы (1803).jpg|значак|Беларус ({{мова-ru|«белороссиянин»|скарочана}}) і беларуска ({{мова-ru|«белороссиянка»|скарочана}}). З альбому, выдадзенага ў 1803 годзе для [[Аляксандар I Раманаў|Аляксандра I Раманава]], дзе зьмяшчаюцца малюнкі [[Палякі|палякаў]], [[Латышы|латышоў]] («ліфлянцаў» і «курляндцаў»), [[Украінцы|украінцаў]] («маларасіянаў») ды шматлікіх іншых народаў пад [[Расейская імпэрыя|расейскай уладай]], але няма ліцьвінаў{{Заўвага|Беларускі этноляг [[Юры Ўнуковіч]] зьвяртае ўвагу на тое, што расейскі навуковец [[Васіль Севяргін]], які ў 1802 годзе наведаў [[Шаўлі]], [[Кейданы]], [[Коўна]], [[Вільня|Вільню]], [[Горадня|Горадню]], [[Стоўпцы]], [[Менск]], [[Барысаў]], [[Крупкі]] і [[Ворша|Воршу]], хоць і разглядаў адпаведную тэрыторыю як «''Литву и Белоруссию''», аднак датычна мясцовага насельніцтва не ўжываў ані назвы «беларусы», ані «літоўцы» («ліцьвіны»)&lt;ref&gt;Унуковіч Ю. Этнічная ідэнтыфікацыя і катэгарызацыя беларусаў і літоўцаў у ХІХ ст. // Białorutenistyka Białostocka. T. 12 (2020). S. 377.&lt;/ref&gt;}}]]

Па [[анэксія|анэксіі]] земляў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] (1772, 1793, 1795 гады) улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], як адзначае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], спрыялі пашырэньню назвы [[беларусы]], бо гэтая назва больш адпавядала [[імпэрыялізм|імпэрскім інтарэсам]] і дазваляла трактаваць ліцьвінаў як разнавіднасьць [[расейцы|расейцаў («вялікарусаў»)]]. Разам з тым, гэтая назва замацавалася за ўсім насельніцтвам толькі на мяжы XIX і XX стагодзьдзяў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;/&gt;.

Выдадзенае ў 1787 годзе на загад маскоўскай гаспадыні [[Кацярына II|Кацярыны II]] «Пространное Землеописание Российского Государства» паведамляла, што ў [[Магілёўскае намесьніцтва|Магілёўскім]] і [[Полацкае намесьніцтва|Полацкім]] намесьніцтвах, «''апроч расейцаў, знаходзяцца &lt;…&gt; палякі, літва і жыды''»{{Заўвага|{{мова-ru|«кроме Россиян, находятся &lt;...&gt; Поляки, Литва и Жиды»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Пространное Землеописание Российского Государства. — СПб., 1787. С. 272, 276.&lt;/ref&gt;, прытым літва адносілася да славянскіх народаў&lt;ref&gt;Пространное Землеописание Российского Государства. — СПб., 1787. [https://books.google.by/books?hl=ru&amp;id=GFxiAAAAcAAJ&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0#v=snippet&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&amp;f=false С. 133].&lt;/ref&gt;. Геаграфічны слоўнік Расейскай дзяржавы 1788 году зьмяшчае артыкул «''Белоруссия, или Белая Россия''» з азначэньнем «''краіна, далучаная да Расеі &lt;…&gt; за панаваньнем Кацярыны II &lt;…&gt;, як то павет Дынабурскі, ваяводзтвы Амсьціслаўскае, Віцебскае, часткі паветаў Аршанскага і Рэчыцкага &lt;…&gt; цяпер жа ўся Беларусь падзяляецца на два намесьніцтвы: Полацкае і Магілёўскае''»&lt;ref&gt;Новый и полный географический словарь Российского государства. Ч. 1. — Москва, 1788. С. 123—125.&lt;/ref&gt;. У афіцыйным аглядзе Расейскай імпэрыі 1793 году адзначалася, што Магілёўскае намесьніцтва складае частку «Беларусі» ({{мова-ru|«Бело-Руссии»|скарочана}}), а «''яго жыхары — гэта палякі і літва, якія спавядаюць рымска-каталіцкі, грэцкі і ўніяцкі законы; ёсьць тут таксама жыды''» ({{мова-ru|«жители оного суть поляки и литва, исповедующие римско-католицкий, греческий и униатский закон; здесь есть также жиды»|скарочана}})&lt;ref&gt;Плещеев С. И. Обозрение Российской империи в нынешнем ее новоустроенном состоянии. — СПб.: Имп. тип., 1793. С. 98.&lt;/ref&gt;. Такі ж склад насельніцтва пазначаўся для Полацкага намесьніцтва, якое называлася другой часткай «Беларусі»&lt;ref&gt;Плещеев С. И. Обозрение Российской империи в нынешнем ее новоустроенном состоянии. — СПб.: Имп. тип., 1793. С. 95.&lt;/ref&gt;. Тым часам у выдадзеным да [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] (1772 год) пры Імпэратарскім Маскоўскім унівэрсытэце атлясе зазначалася, што «''Белая Расія &lt;…&gt; складаецца з Смаленскай губэрні''»&lt;ref&gt;Детской атлас: о Российской Империи с толкованием гербов и с родословием царствующему дому. Т. 4. — Москва, 1771. [https://books.google.by/books?id=rABhAAAAcAAJ&amp;pg=PA91&amp;dq=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B1%D1%A3%D0%BB%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D1%8F&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjw8b27hJj0AhXc8LsIHRRbA9sQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&amp;q=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B1%D1%A3%D0%BB%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D1%8F&amp;f=false С. 91].&lt;/ref&gt;, а прафэсар Маскоўскага ўнівэрытэту {{Артыкул у іншым разьдзеле|Харытон Чабатароў||ru|Чеботарёв, Харитон Андреевич}} у першым падручніку расейскай геаграфіі «Географическое методическое описание Российской империи…» (выйшаў з друку ў 1776 годзе) пісаў: «''З даўніх часоў прыналежныя да Расеі землі складаюць тры галоўныя яе часткі, гэта значыць: вялікую, малую і белую Расію. &lt;…&gt; Белая Расія, Rossia alba, ляжыць да Польскіх граніцаў паміж вялікай і малой Расіяй. Яна складаецца з аднаго Смаленскага княства &lt;…&gt; Смаленскае княства паводле цяперашняга падзелу называецца [[Смаленская губэрня|Смаленскай губэрняй]]''»&lt;ref&gt;Географическое методическое описание Российской империи… — Москва, 1776. С. 95, [https://books.google.by/books?id=pnVpAAAAcAAJ&amp;pg=PA104&amp;dq=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B1%D1%A3%D0%BB%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D1%8F&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjw8b27hJj0AhXc8LsIHRRbA9sQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&amp;q=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B1%D1%A3%D0%BB%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D1%8F&amp;f=false 104].&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Далей жа, аднак, пры падрабязным апісаньні тагачаснага адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу Расейскай імпэрыі аўтар ўжо адзначае, што Смаленская губэрня з наступнай Магілёўскай і большай часткай Пскоўскай губэрні «складае гэтак званую Белую Расію» ({{мова-ru|«составляет так называемую Белую Россию»|скарочана}})&lt;ref&gt;Географическое методическое описание Российской империи… — Москва, 1776. [https://books.google.by/books?id=pnVpAAAAcAAJ&amp;pg=PA104&amp;dq=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B1%D1%A3%D0%BB%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D1%8F&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjw8b27hJj0AhXc8LsIHRRbA9sQ6AF6BAgJEAI#v=snippet&amp;q=%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%8A%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D0%BC%D1%83%D1%8E&amp;f=false С. 429].&lt;/ref&gt;}}.

[[Файл:Congress Poland and Lithuanian governorates - by Alexander Voschinin - 1851 AD.jpg|значак|Мапа № 6 атлясу «Географический атлас Российской империи» (1851 г.)&lt;ref&gt;Географический атлас Российской империи [Карты] / Сост. на основании Высочайше утвержденного наставления 24 декабря 1848 года Александром Вощининым. — Санкт-Петербург: 1851. — 17 с.&lt;/ref&gt;, дзе цэнтральная частка [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] (на поўдзень ад [[Горадня|Горадні]] і [[Менск]]у) мае подпіс «літоўцы» ({{мова-ru|литовцы|скарочана}}), а паўночна-ўсходняя частка — «беларусы» ({{мова-ru|белорусы|скарочана}})]]

У кнізе нямецкага навукоўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Гатліб Георгі|Ёгана Георгі|ru|Георги, Иоганн Готлиб}} «Описание всех в Российском государстве обитающих народов», выдадзенай у 1799 годзе пры Імпэратарскай акадэміі навук у Санкт-Пецярбург, зазначалася, што «''літоўцы — старажытнае племя русаў… гэты народ у пляне сваіх звычаяў, павер’яў, ладу жыцьця, адзеньня і нораваў мае падабенства часткова з палякамі і маларосамі, а часткова зь вядомымі плямёнамі старажытных русаў, што жывуць у Расеі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Литовцы суть древнее племя Руссов… В прочем народ сей в рассуждении своих обычаев, поверьев, образа жизни, одеяния и нравов, имеет сходство частью с Поляками и Малороссиянами, а частью с известными, обитающими в России, племенами древних Руссов»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Георги И. Г. Описание всех обитающих в Российском государстве народов их житейских обрядов, обыкновений, одежд, жилищ, упражнений, забав, вероисповеданий и других достопамятностей. Ч. 4. — СПб, 1799. С. 385.&lt;/ref&gt;. У 1815 годзе расейскі географ прафэсар Пецярбурскага пэдагагічнага інстытуту {{Артыкул у іншым разьдзеле|Еўдакім Зяблоўскі||ru|Зябловский, Евдоким Филиппович}} пісаў у другім выданьні сваёй працы «Статистическое описание Российской Империи»: «''Палякі… жывуць у губэрнях Віцебскай, Магілёўскай, Віленскай, Гарадзенскай, Менскай… &lt;…&gt; Літва знаходзіцца ў Віленскай і Магілёўскай губэрні, і ва ўсіх месцах былога Герцагства Літоўскага''»{{Заўвага|{{мова-ru|Поляки... живут в Губерниях Витебской, Могилевской, Виленской, Гродненской, Минской… &lt;…&gt; Литва находится в Виленской и Могилевской Губерниях и во всех местах бывшего Герцогства Литовского|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Зябловский Е. Статистическое описание Российской Империи в нынешнем ее состоянии. — СПб, 1815 [https://books.google.by/books?id=FwRhAAAAcAAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&amp;f=false С. 123].&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейскі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||ru|Кёппен, Пётр Иванович}} азначаў нашчадкаў [[крывічы|крывічоў]] як «літоўска-рускіх» ({{мова-ru|Литовско-Русских|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Kiopen-1827-10&quot;&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. 10.&lt;/ref&gt;, «ліцьвіна-русаў» ({{мова-ru|Литвино-Руссов|скарочана}}) і «беларусцаў» ({{мова-ru|Белорусцев|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Kiopen-1827-11&quot;/&gt;. У 1837 годзе расейскі гісторык і этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Сьнегіроў||ru|Снегирёв, Иван Михайлович}} пісаў, што «''пад словам Літва разумеюцца два розныя плямёны, а менавіта: 1) Літва азначае Вялікае Княства Літоўскае ў найбольшым яго пашырэньні. А як уласная Літва, якая гаворыць сваёй мовай, складала найменшую частку насельніцтва; то пад Літвой разумелі Расіянаў, або Русінаў Вялікага Княства Літоўскага; 2) Літва — народ адрознага ад Славянаў племені, які гаворыць мовай нявысьветленага паходжаньня і вядомы ў [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] пад імём Жамойці. У Польскіх пісьменьнікаў Літва часта ўжываецца замест Літоўскай Русі і замест Жамойці або Самагіціі»{{Заўвага|{{мова-ru|«Под словом Литвы разумеются два разных племени, именно 1) Литва означает Великое Княжество Литовское в наибольшем его распространении. А как собственная Литва, говорящая своим особенным языком, составляла самую малую часть народонаселения: то под Литвою разумели Россиян или Русинов Великого Княжества Литовского; 2) Литва — народ опличногo oт Славян племени, говорящий языком недоведомого происхождения и известный в Виленской г. под именем Жмуди. У Польских писателей Литва часто употребляется вместо Литовской Руси и вместо Жмуди или Самогиции».|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Снегирев И. М. Руские простонародные праздники и суеверные обряды: Выпуск I. — Москва, 1837. [https://books.google.by/books?id=qQJnAAAAcAAJ&amp;pg=PA244&amp;dq=%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8+1837&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjnteDJ0pf0AhWWi_0HHXfhBkEQ6AF6BAgEEAI#v=snippet&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%20%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8&amp;f=false С. 94].&lt;/ref&gt;.

Выдадзеная ў 1839 годзе 3-я частка расейскай энцыкляпэдыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Военный энциклопедический лексикон||ru|Военный энциклопедический лексикон}} у артыкуле пра Віленскую губэрню падавала наступную інфармацыю: «''Насельніцтва складаецца з прыродных літоўцаў, палякаў, жыдоў, расейцаў і малой колькасьці караімаў і татараў. Шляхта большай часткай літоўскага паходжаньня''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Народонаселение состоит из природных Литовцев, Поляков, Евреев, Русских и малого числа Караимов и Татар. Дворянство большей частью происхождения Литовского»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Военный энциклопедический лексикон. Ч. 3. — СПб., 1839. С. 324.&lt;/ref&gt;, тым часам у артыкуле пра [[Віцебская губэрня|Віцебскую губэрню]] гэтая ж крыніца замест літоўцаў сярод насельніцтва падавала беларусаў, а паходжаньне шляхты не адзначалася&lt;ref&gt;Военный энциклопедический лексикон. Ч. 9. — СПб., 1839. С. 384.&lt;/ref&gt;. Падобная сытуацыя назіралася і ў выдадзенай у 1845 годзе 9-й частцы, калі ў артыкуле пра [[Менская губэрня|Менскую губэрню]] зазначалася, што «''Насельніцтва складаецца з прыродных літоўцаў, палякаў, жыдоў і малой колькасьці татараў. Шляхта большай часткай літоўскага паходжаньня''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Народонаселение состоит из природных Литовцев, Поляков, Евреев и малого числа Татар. Дворянство большей частью происхождения Литовского»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Военный энциклопедический лексикон. Ч. 9. — СПб., 1845. [https://books.google.by/books?id=r_IIAAAAQAAJ&amp;pg=PA58&amp;hl=ru&amp;source=gbs_selected_pages&amp;cad=2#v=onepage&amp;q&amp;f=false С. 58].&lt;/ref&gt;, а ў артыкуле пра [[Магілёўская губэрня|Магілёўскую губэрню]] замест літоўцаў ужо падаваліся беларусы&lt;ref&gt;Военный энциклопедический лексикон. Ч. 9. — СПб., 1845. С. 108.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Разам з тым, у выдадзенай у 1840 годзе 4-й частцы адзначалася, што насельніцтва [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]] «''пераважна складаецца з русінаў, беларускага племені, з выняткам паўночных паветаў, у якіх пануюць літоўцы. Шляхта амаль ўся даўняга літоўскага і найноўшага польскага паходжаньня''»&lt;ref&gt;Военный энциклопедический лексикон. Ч. 4. — СПб., 1840. С. 108.&lt;/ref&gt;}}.

[[Файл:Рассказы на белорусском наречии (1863).jpg|значак|«Рассказы на белорусском наречии», выдадзеныя ўладамі Расейскай імпэрыі ў 1863 г.]]

Выдадзеная у 1843 годзе 2-я частка «Геаграфіі Расейскай імпэрыі» {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Паўлоўскі|Івана Паўлоўскага|ru|Павловский, Иван Яковлевич}} паведамляла, што «''ў Беларусі агулам жывуць літоўцы і рускія; у местах пераважна палякі і жыды''»{{Заўвага|{{мова-ru|«В Белоруссии вообще живут Литовцы и Русские; в городах преимущественно Поляки и Евреи»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Павловский И. Я. География Российской империи. Ч. 2. — Дерпт, 1843. С. 7.&lt;/ref&gt;. У 1849 годзе расейскі этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Сахараў||ru|Сахаров, Иван Петрович}} ужыў датычна беларусаў назву літоўца-русы ({{мова-ru|литовцо-руссы|скарочана}}){{Заўвага|Напрыклад, {{мова-ru|«Литовцо-руссы хоровод переименовали в корогод»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Сахаров И. П. Сказания русского народа. Т. 2. — СПб., 1849. С. [https://books.google.by/books?id=UvtJAAAAcAAJ&amp;pg=RA3-PA38&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiS0srKqrnzAhUkS_EDHRXODUIQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B&amp;f=false 38], [https://books.google.by/books?id=oboNAAAAIAAJ&amp;pg=RA3-PA77&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiS0srKqrnzAhUkS_EDHRXODUIQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B&amp;f=false 77].&lt;/ref&gt;. Напісаную каля 1857 году і выдадзеную ў 1867 годзе кнігу пра гісторыю [[Тураў]]скай япархіі народжаны на [[Пінскі павет|Піншчыне]] архімандрыт [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Анатолі (Станкевіч)||uk|Анатолій Станкевич}}&lt;ref&gt;Ільїн О. Єпископ Анатолій (Станкевич) та виникнення білоруської національної ідеї // Сіверянський літопис. № 1, 2013. С. 33—34.&lt;/ref&gt; пачынаў наступнымі словамі&lt;ref&gt;Воспоминание о древнем православии Западной Руси. — Репринт. изд. — Мн.: Белорусский экзархат Московской патриархии, 1990.&lt;/ref&gt;: «''Якім бедным ня быў бы выгляд цяперашняга [[Тураў|Турава]], але ўсё-ткі памяць пра Тураў, як калыску праваслаўя ў Літве, сьвятая для ўсякага руса-ліцьвіна''» ({{мова-ru|«Как ни беден вид теперешнего Турова, но все-таки память о Турове, как колыбели православия в Литве, священна для всякого руссо-литвина»|скарочана}}).

[[Файл:Dictionary Nasovic Title Page .jpg|значак|[[Слоўнік Насовіча]] ({{мова-ru|«Словарь белорусского наречия»|скарочана}}). [[Санкт-Пецярбург]], 1870 г.]]

У 1846 годзе на прапанову Расейскай акадэміі навук даслаць зьвесткі пра наяўнасьць неславянскіх нацыянальных меншасьцяў, у тым ліку і летувісаў, ваўкавыскі земскі спраўнік паведаміў, што ў [[Ваўкавыскі павет (Гарадзенская губэрня)|Ваўкавыскім павеце]] [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]] жыве 84 190 «''літоўцаў праваслаўнага і каталіцкага веравызнаньня''ў» (большасьць насельніцтва павету). Як падкрэсьлівае гісторык [[Аляксандар Краўцэвіч]], такім парадкам мясцовы ўраднік з тэрыторыі гістарычнай Літвы традыцыйна атаясаміў «літоўцаў» з тутэйшымі беларусамі&lt;ref&gt;Краўцэвіч А. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. — Беласток, 2008. С. 114.&lt;/ref&gt;. Паводле апублікаваных у 1861 годзе афіцыйных зьвестак губэрнскіх статыстычных камітэтаў, сабраных у канцы 1850-х гадоў з дапамогай мясцовага духавенства ўсіх канфэсіяў, у Ваўкавыскім павеце налічвалася ўжо толькі 37 481 «літоўцаў», з астатняга насельніцтва павету 23&amp;nbsp;816 чал. назвалі праваслаўнымі «вялікарасіянамі», 9032 чал. — каталікамі-«палякамі», 8578 чал. — «беларусамі», 2854 чал. — праваслаўнымі «[[яцьвягі|яцьвягамі]]», 15 чал. — «маларасіянамі»&lt;ref name=&quot;Zapiski-1861-153&quot;&gt;Записки Императорского русского географического общества. Кн. 3, 1861. С. 153.&lt;/ref&gt;. Тым часам у [[Гарадзенскі павет (Гарадзенская губэрня)|Гарадзенскім павеце]] налічылі 46&amp;nbsp;270 «літоўцаў», 16&amp;nbsp;426 «палякаў», 8171 «вялікарасіяніна» і 2074 «беларусы», прытым 29&amp;nbsp;856 «літоўцаў» спавядалі праваслаўе. Апроч таго, у [[Берасьцейскі павет (Гарадзенская губэрня)|Берасьцейскім павеце]] налічылі 13&amp;nbsp;322 праваслаўныя «літоўцы», у [[Пружанскі павет (Гарадзенская губэрня)|Пружанскім павеце]] — 22&amp;nbsp;103, у [[Слонімскі павет (Гарадзенская губэрня)|Слонімскім павеце]] — 53&amp;nbsp;808, а ў [[Кобрынскі павет (Гарадзенская губэрня)|Кобрынскім павеце]] — 22&amp;nbsp;725 праваслаўных «яцьвягаў»&lt;ref name=&quot;Zapiski-1861-153&quot;/&gt;. Тым часам большую частку насельніцтва Менскай губэрні ў гэтых сьпісах ужо азначылі як беларусаў, хоць у [[Слуцкі павет (Менская губэрня)|Слуцкім павеце]] яшчэ налічылі 20&amp;nbsp;721 «літоўцаў» (зь іх 9028 праваслаўных), у [[Барысаўскі павет|Барысаўскім павеце]] — 19&amp;nbsp;082, у [[Ігуменскі павет|Ігуменскім павеце]] — 14&amp;nbsp;919&lt;ref&gt;Записки Императорского русского географического общества. Кн. 3, 1861. С. 153.&lt;/ref&gt;. У Віленскай губэрні гэтыя ж сьпісы дэкляравалі 27&amp;nbsp;985 праваслаўных «літоўцаў» (пераважна ў [[Лідзкі павет (Віленская губэрня)|Лідзкім павеце]])&lt;ref&gt;Записки Императорского русского географического общества. Кн. 3, 1861. С. 150—151.&lt;/ref&gt;. У 1869 годзе расейскія ўлады апублікавалі статыстычныя зьвесткі пра этнічны склад падатнага насельніцтва, дзе ўжо і большасьць насельніцтва Гарадзенскай губэрні азначалася як беларусы («нацыянальнасьць» жыхароў гэтым разам вызначалі расейскія паліцыйныя прыставы, якія дасылалі зьвесткі беспасярэдне ў статыстычны камітэт)&lt;ref&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Беларуская вёска на мяжы эпох. Змены этнічнай самасвядомасці сялянства ва ўмовах распаду традыцыйнага аграрнага грамадства (па матэрыялах Гарадзеншчыны 19 — першай трэці 20 ст.). — {{Горадня (Гродна)}}: ГрДУ, 2003. С. 149—150.&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе латыска-летувіскі этнограф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Эдуард Вольтэр||be|Эдуард Аляксандравіч Вольтэр}}, які карыстаўся падтрымкай [[Расейскае геаграфічнае таварыства|Расейскага геаграфічнага таварыства]], даваў наступныя інструкцыі датычна збору статыстычных зьвестак у Віленскай губэрні&lt;ref&gt;Вольтер Э. Об изучении литовского языка и племени // Памятная книжка Виленской губернии на 1887 год. — Вильна, 1886. С. 133.&lt;/ref&gt;: «''Пры зьбіраньні статыстычных зьвестак часта зьмешваюцца паняцьці Ліцьвін, Літва ў гістарычна-геаграфічным значэньні зь Літвой этнаграфічнай. Ліцьвінам лічыцца мусіць той, хто ў хатнім побыце размаўляе па-літоўску{{Заўвага|Тут — у сэнсе «па-летувіску»|name=&quot;pa-letuvisku&quot;}} &lt;…&gt; У цяперашні час зьвесткі, датычна прынятых у войска ў рубрыцы „паводле паходжаньня“, мусяць лічыцца сумнеўнымі ад таго, што вельмі шмат ліцьвінаў значыцца ў паветах — дзе іх цяпер, як тых, хто размаўляе па-літоўску, зусім няма; а наадварот, у тых паветах, дзе цяпер яшчэ гавораць па-літоўску, паводле статыстычных табліцаў прынятых літоўцаў у войска паказваецца параўнальна мала. У [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскім]] і [[Дзісенскі павет (Віленская губэрня)|Дзісенскім]] паветах пра літоўцаў ня можа быць і гаворкі…»{{Заўвага|{{мова-ru|«При собирании статистических сведений часто смешиваются понятия Литвин, Литва в историко-географическом значении с литвою этнографической. Литвином считаться должен тот, кто в домашнем быту говорит по литовски &lt;...&gt; В настоящее время сведения, относительно принятых в войска по рубрике «по происхождению», должны считаться сомнительными оттого, что очень много литвинов значится в уездах — где их теперь, как по литовски говорящих, вовсе нет; а наоборот, в тех уездах, где ныне еще говорят по литовски, по статистическим таблицам принятых литовцев в войска показано сравнительно мало. В Вилейском и Дисненском уездах о литовцах не может быть и речи...»|скарочана}}}}''.

[[Файл:Vysokaŭski zamak. Высокаўскі замак (N. Orda, 1877-83, 1901-14).jpg|значак|Выдадзеная ў Расейскай імпэрыі [[Летувіская мова|летувіскамоўная]] паштоўка з рэпрадукцыяй малюнка [[Высокае|Высокага]] [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]] (аўтар малюнка — [[Напалеон Орда]]) і подпісам: {{мова-lt|Augštaičai, Gardino gubernijoje|скарочана}}. Падобныя летувіскія паштоўкі выйшлі з краявідамі [[:Файл:Navahradzki zamak, Fara. Наваградзкі замак, Фара (1909) (2).jpg|Наваградку]], [[:Файл:Kreŭski zamak. Крэўскі замак (1907) (2).jpg|Крэва]], [[:Файл:Lida. Ліда (N. Orda, 1877, 1901-14).jpg|Ліды]], [[:Файл:Gieranionski zamak. Геранёнскі замак (N. Orda, 1877, 1906).jpg|Геранёнаў]]]]

У 1863 годзе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Шырынскі-Шыхматаў||ru|Ширинский-Шихматов, Александр Прохорович}} на сродкі [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] вялікім накладам надрукаваў «Рассказы на белорусском наречии»&lt;ref&gt;[[Алег Латышонак|Латышонак А.]] [http://dziejaslou.by/old/www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/lat902ec.html?OpenDocument Гутарка «царкоўнага старасты Янкі» з «Яськам гаспадаром з-пад Вільні»] // [[Дзеяслоў (часопіс)|Дзеяслоў]]. № 9 (2), 2004. С. 196—212.&lt;/ref&gt; (выдавалася за зборнік ананімных «народных» твораў) — кнігу да чытаньня ў [[Народная вучэльня|народных вучэльнях]], дзе гістарычным ліцьвінам навязваўся ідэалягічны штамп расейскага [[імпэрыялізм]]у дзеля абгрунтаваньня прынцыпаў [[Русіфікацыя Беларусі|іх русіфікацыі]] і асыміляцыі&lt;ref name=&quot;Chaustovic-2001-11&quot;&gt;Хаўстовіч М. «Разсказы на белорусскомъ наречіи» ў кантэксце ананімнай літаратуры 60-х гг. XIX ст. // Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. № 1, 2001. С. 11.&lt;/ref&gt;: у першым творы «Кто булы наши найдавнійшіи диды и якая их була доля до уніи?» аўтар (відаць, [[Міхаіл Каяловіч]]&lt;ref name=&quot;Chaustovic-2001-9&quot;&gt;Хаўстовіч М. «Разсказы на белорусскомъ наречіи» ў кантэксце ананімнай літаратуры 60-х гг. XIX ст. // Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. № 1, 2001. С. 9.&lt;/ref&gt;) апавядае пра «літоўскую заваёву Беларусі»{{Заўвага|Хоць супольнае жыцьцё беларусаў з «заваёўнікамі» ў гэтым творы падаецца досыць станоўча&lt;ref name=&quot;Tokc-2006&quot;/&gt;}}, называючы «ліцьвінамі» летувісаў&lt;ref name=&quot;Tokc-2006&quot;&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Абуджэнне заходнерусізму ў інтэграцыйным канструктывізме А. Бендзіна // [[Беларускі гістарычны агляд]]. Т. 13, сш. 2 (снежань 2006). С. 388—419.&lt;/ref&gt;, у другім творы праводзіцца думка, што «''нашы дзяды былі рускімі, але сталі над імі панаваць ліцьвіны і палякі ды прымусілі прыняць унію, каб ператварыць нас у палякаў і католікаў''»&lt;ref name=&quot;Chaustovic-2001-9&quot;/&gt;, трэці твор «Великая помылка наших белорусов» заканчваецца заклікам, што «''Русскими, а не Поляками мы повинны называтца''»&lt;ref name=&quot;Chaustovic-2001-10&quot;&gt;Хаўстовіч М. «Разсказы на белорусскомъ наречіи» ў кантэксце ананімнай літаратуры 60-х гг. XIX ст. // Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. № 1, 2001. С. 10.&lt;/ref&gt;, у чацьвертым творы прапагандуецца навучаньне дзяцей у расейскіх школах&lt;ref name=&quot;Chaustovic-2001-11&quot;/&gt;. Выдадзены ў 1870 годзе Імпэратарскай акадэміяй навук у [[Санкт-Пецярбург]]у [[Слоўнік Насовіча|«Словарь белорусского наречия»]] [[Іван Насовіч|Івана Насовіча]] падае да беларускага слова «литвин» расейскі адпаведнік «литовец» і прыклад ужываньня «''литвин як лин''»{{Заўвага|Выдадзены ў 2011 годзе [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі]] «Слоўнік беларускіх народных параўнанняў» дае наступнае тлумачэньне выразу «''ліцьвін як лін''»: «''Пра характар колішняга беларуса — дужага, моцнага, выкрутлівага, якога голай рукой ня возьмеш''»&lt;ref&gt;Слоўнік беларускіх народных параўнанняў. — {{Менск (Мінск)}}: Беларуская навука, 2011. С. 241.&lt;/ref&gt;}}, сьледам падаецца слова «[[Літвякі (неадназначнасьць)|литвяк]]», якому даецца расейскае тлумачэньне «тоже, что литвин» і прыклад ужываньня «''литвяки по нашему не говоруць''»&lt;ref&gt;Носович И. Словарь белорусского наречия. — СПб., 1870. С. 269.&lt;/ref&gt;. Тым часам у якасьці прыкладу да слова «[[Бацьвіньне|боцвинне]]» падаецца «''Кузьма и Дземьян два лицвины, принешли горшочек боцвиння''»&lt;ref name=&quot;Nasovic-1870-31&quot;/&gt;{{Заўвага|Як зазначаюць сучасныя дасьледнікі, сьвятых Кузьму і Дзям’яна беларусы здаўна лічылі сваімі апекунамі і дарадцамі: у беларускім фальклёры адлюстроўваецца вера ў тое, што Кузьма і Дзям’ян дапамагалі сялянам у іх галоўных клопатах — сенакосе, падрыхтоўцы да жніва, малацьбе. Сярод іншага, менавіта Кузьма і Дзям'ян дапамагаюць ліцьвіну паводле сюжэту ўкраінскай інтэрмэдыі XVIII стагодзьдьзя&lt;ref name=&quot;Kabrzyckaja-2007&quot;/&gt;}}. Гэты ж слоўнік да вядомай беларускай назвы расейцаў — [[маскаль]] — падае толькі адно расейскае значэньне «солдат»&lt;ref&gt;Носович И. Словарь белорусского наречия. — СПб., 1870. С. 290.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Vilnia, Lidzkaja-Franciškanskaja. Вільня, Лідзкая-Францішканская (J. Bułhak, 1912).jpg|значак|Шыльда летувіскай школы ({{мова-lt|Lietuviška mokykla|скарочана}}, {{мова-ru|Литовское училище|скарочана}}) на Лідзкай вуліцы ў цэнтры [[Вільня|Вільні]], 1912 год. Тым часам хоць-якія беларускія школы ў Расейскай імпэрыі заставаліся пад забаронай]]

Як адзначае гісторык [[Павал Церашковіч]], па 1860-х гадоў тэрмін «ліцьвіны» («літоўцы») у дачыненьні да беларусаў зьнікае з афіцыйных дакумэнтаў і статыстыкі Расейскай імпэрыі&lt;ref&gt;Терешквич П. В. Этническая история Беларуси XIX — начала XX в. — Минск, 2004. С. 79.&lt;/ref&gt;. Разам з тым, яшчэ ў працы 1886 году (перавыдавалася ў 1890 годзе) пра здушэньне [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў]] расейскі вайсковы гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Пузырэўскі||pl|Aleksandr Puzyriewski}}, які паходзіў зь віленскай шляхты, апісваў насельніцтва вылучанага ім паўночнага тэатру ваенных дзеяньняў ([[Беластоцкая вобласьць (Расейская імпэрыя)|Беластоцкая вобласьць]], [[Віленская губэрня]], часткі [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] і [[Менская губэрня|Менскай]] губэрняў з найважнейшымі местамі [[Вільня]]й, [[Горадня]]й, [[Коўна]]й, [[Беласток]]ам і [[Менск]]ам) як «''жамойць і літоўцы складаюць земляробчую клясу; гандаль і прамысловасьць у руках жыдоў, якія насяляюць месты і мястэчкі; польская шляхта — паноўная кляса''», а насельніцтва сярэдняга тэатру ваенных дзеяньняў ([[Палесьсе]] — паўднёвыя часткі Менскай і Гарадзенскай губэрняў, паўночная частка [[Валынская губэрня|Валынскай губэрні]] з найважнешымі местамі [[Берасьце]]м, [[Пінск]]ам, [[Мазыр]]ом і [[Бабруйск]]ам) — «''беларусы, літоўцы, палякі, жыды''»&lt;ref&gt;Пузыревский А. К. Польско-русская война 1831 г. — СПб., 1886. С. 21—22.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|А ў выдадзенай у 1869 годзе этнаграфічнай працы {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхаіл Дзьмітрыеў|Міхаіла Дзьмітрыева|be|Міхаіл Аляксеевіч Дзмітрыеў}} адзначалася, што {{мова-ru|«Похороны у простолюдинов Дисненского и Вилейского уездов называются Литовским словом ''хаутуры''»|скарочана}}&lt;ref&gt;Собрание песен, сказок, обрядов и обычаев крестьян Северо-западнаго края. — Вильна, 1869. [https://books.google.by/books?id=zwLkAAAAMAAJ&amp;pg=PA211&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A+%22%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKocygxo70AhWK3eAKHXp0AME4HhDoAXoECAIQAg#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A%20%22%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&amp;f=false С. 211].&lt;/ref&gt;}}.

Таксама адгукнуліся на сьвядомасьці ліцьвінаў-беларусаў наступствы [[палянізацыя|палянізацыі]]. Так, шматлікія беларусы называлі сябе [[палякі|палякамі]], хоць азначалі сваю зямлю [[Літва старажытная|Літвой]], а мову — [[Беларуская мова|літоўскай]]&lt;ref&gt;Янчук Н. По Минской губернии (заметки из поездки в 1886 году). — Москва, 1889. [https://books.google.by/books?id=G34hEAAAQBAJ&amp;pg=PA26&amp;dq=Po+litewsku+%D1%8F%D0%BD%D1%87%D1%83%D0%BA%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiNyOa8isPzAhVPRPEDHQkbDGYQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Po%20litewsku%20%D1%8F%D0%BD%D1%87%D1%83%D0%BA%D1%8A&amp;f=false С. 25—26.]&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Іншая цяжкасьць паходзіць ад таго, што на мясцовай мове, а пагатоў на польскай, нярэдка зьмешваюцца назвы «Беларусь» і «Літва», беларуская мова і літоўская{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіская»|name=&quot;letuviskaja&quot;}}, то бок паводле старадаўняй памяці пра тыя часы, калі Беларусь і Літва складалі адно цэлае, усё беларускае называлася ''літоўскім''. Спытаеце вы, напрыклад, якуюсьці мяшчанку, хто яна такая? — Polka, адкажа яна вам. — Адкуль родам? — Z Litwy. Як гавораць дома? — Po litewsku. Між тым пры высьвятленьні больш дакладных зьвестак выяўляецца, што ні сама яна, ні яе родныя ні слова не разумеюць па-літоўску{{Заўвага|name=&quot;pa-letuvisku&quot;}}, а гавораць выняткова [[Беларуская мова|па-беларуску]].
{{арыгінал|ru|Другое затруднение происходитъ оттого, что на местном языке, а тем более на польском, нередко смешиваются в названии Белоруссия и Литва, белорусский язык и литовский, т. е. по старинной памяти о тех временах, когда Белоруссия и Литва составляли одно целое, всё белорусское называется литовским. Спросите вы, например, какую нибудь мещанку, кто она такая? – Polka, ответит она вам. – Откуда родом? – Z Litwy. – Как говорят дома? – Po litewsku. Между тем, по наведении более точных справок оказывается, что ни сама она, ни ее родные ни слова не понимают по-литовски, а исключительно говорятъ по-белорусски.}}
}}

[[Файл:Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi (A. Czapski, 1850).jpg|значак|«Коўна — цяперашняя сталіца [[Жамойць|Жамойці]]» ({{мова-pl|«Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi»|скарочана}}). Подпіс да панарамнай выявы [[Коўна]], 1850 г.]]
[[Файл:Schamaiten (Samogitien) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Фрагмэнт мапы «Землі і народы Эўропы» нямецкага гісторыка [[Дытрых Шэфэр|Дытрыха Шэфэра]] (1916 г.), на якой абшар [[летувісы|летувісаў]] мае подпіс «''Schamaiten (Samogitien)''»]]
[[Файл:Litauer (Schamaiten, Schmuden) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Легенда да мапы Д. Шэфэра, дзе летувісы азначаюцца [[жамойты|жамойтамі]]&lt;ref&gt;Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 139—140.&lt;/ref&gt;: «''Litauer (Schamaiten, Schmuden'')»]]

Зь іншага боку, яшчэ ў пачатку ХХ ст. захоўвалася адрозьненьне паміж літоўцамі і жамойтамі. У артыкуле «Цікавае выступленьне» [[Антон Луцкевіч]] цытуе прамову ксяндза [[Міхал Далецкі|Міхала Далецкага]] на інгрэсе жамойцкага біскупа [[Францішак Карэвіч|Францішка Карэвіча (Пранцішкуса Каравічуса)]]: «''У склад нашай дыяцэзіі ўходзіць, апрыч жмудзінаў і літоўцаў, значнае чысло і другіх народнасьцяў…''»&lt;ref&gt;[[Антон Луцкевіч|Луцкевіч А.]] Барацьба за вызваленьне. — Вільня; Беласток, 2009. С. 134.&lt;/ref&gt;. Увогуле, жыхарства [[Жамойць|Жамойці]] (большай часткі сучаснай [[Летува|Летувы]]) «ліцьвінамі» (альбо «літоўцамі») сябе не называла нават у XIX стагодзьдзі. У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаецца агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады ўсю тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць|Жмудзь]], а сябе [[жмогусы|жмогусамі]]''» ({{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;). А ў 1893 годзе паведамлялася, што «''…Жамойць, або, як яна сама сябе называе, „сьвятая Жамойць“, засяляе шчыльнай масай мільёна ў два душ паўночную частку Віленскай губэрні і найбольшую частку Ковенскай і Сувалкаўскай''» ({{мова-ru|«...Жмудь, или, как она сама себя называет, «святая Жмудь», населяет плотной массой миллиона в два душ северную часть Виленской губернии и наибольшую часть Ковенской и Сувалкской»|скарочана}})&lt;ref&gt;Русское обозрение. Т. 4, 1893. [https://books.google.by/books?id=eeA6AQAAMAAJ&amp;pg=PA414&amp;dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82,+%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C,&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjOovDw0ev0AhWk_7sIHSTgDBwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%2C%20%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C%2C&amp;f=false С. 414].&lt;/ref&gt;. На тое, што жыхары Жамойці не называлі сябе ліцьвінамі, таксама зьвяртае ўвагу [[Ігар Чаквін]], тым часам беларускамоўныя ліцьвіны гістарычна супрацьпастаўлялі сябе летувісам, якіх вызначалі назвамі «жамайты», «жамойты», «жмудзь», «самагіты» ды іншымі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 95—96.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|[[Гістарычны слоўнік беларуская мовы]] падае наступныя назвы з азначэньнем 'жамойт, жыхар Жамойці' або 'Жамойць': 
* ''Жмайдзін'' («''з заўзятай злосьці ... коні двох жмайдзінаў паловых з шорами ізь лейцамі ... заступіўшы на дабравольнай дарозе''»)
* ''Жмойдзь'' («''пад тым іменем замыкаюцца некаторыя народы сятыскія ў гісторыкаў, і нашы славенскія ўсі продкаве, русь, Масква, палякі, літва, жмойдзь''»)
* ''Жмуйдзь'' («''з таго ж гомэра і патомкаў яго цымбраў пашлі немцы. А ад кваснона (квіснонамі) краля іўдзескамі названы, готаве, такжа полаўцы, літва, жмуйдзь, латва''»)
* ''Жамойцін'' («''у лесе ліцьвіна з жамойцінам да тых часоў ані слыхаць было''»)
* ''Жамойць'' («''абы ўрады ў зямлі Жамойцкай не былі даваны ані Літве, ані Русі, і не аселым, адно Жамойці''», «''то ўсе мы і патомкі нашы вялікія князі літоўскія даваці будзем павінны, толька літве, русі, жамойці''», «''асобна абоз з калёс скірпячых паставіўшы бяз зброі і панцыраў бо тодзь яшчэ рыштунку жамойць у тот час ня знала''»)&lt;ref&gt;{{Літаратура/ГСБМ|10к}} С. 42, 50.&lt;/ref&gt;}}. Гэтак, гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што ліцьвіны ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''[[Жмогусы|Zmogosy]], Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;. Беларускае слова «жмудзяк» з расейскім перакладам «жмудин, литвин» зафіксаваў «[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расійскі слоўнік]]» [[Мікола Байкоў|Міколы Байкова]] і [[Сьцяпан Некрашэвіч|Сьцяпана Некрашэвіча]] (1925 год), а выдадзены ў 2014 годзе «[[Ушачы|Вушацкі]] словазбор [[Рыгор Барадулін|Рыгора Барадуліна]]» падае слова «жмудзяк» у значэньні «скупы чалавек, скнара»: «''Такі ўжо жмут, такі жмудзяк, што зімой лёду не пазычыць''»{{Заўвага|Тым часам слова «жмудны», паводле Расейска-беларускага слоўніка дадатковай лексыкі [[Зьміцер Саўка|Зьмітра Саўкі]], мае расейскі пераклад «выматывающий», а ў беларускіх гаворках ([[Жыткавіцкі раён]]) адпавядае беларускаму слову «скупы»}}. Таксама ў беларускіх гаворках захавалася слова «жмодзь» — 'саранча, навала' («''ек та жмодзь: і свое поедзяць і нашэ покрадуць''»{{Заўвага|Запісана ў [[Столінскі раён|Столінскім раёне]] пра вялікую колькасьць малых пражэрлівых істот}}&lt;ref&gt;Слоўнік беларускіх народных параўнанняў. — {{Менск (Мінск)}}: Беларуская навука, 2011. С. 152.&lt;/ref&gt;), якое паводле Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы [[НАН Беларусі]], відаць, ёсьць пераасэнсаваньнем старой назвы групы плямёнаў ([[жамойць]]), вядомым і ў іншых выпадках (напрыклад, [[барбары]])&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭСБМ|3к}} С. 231.&lt;/ref&gt;. Тым часам летувіская мовазнаўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юраце Лаўчуце||lt|Jūratė Sofija Laučiūtė}} ў сваім «Слоўніку балтызмаў у славянскіх мовах» (1982 год) зьвязвае з этнонімам «жамойць» беларускае слова «жмойдзь» — 'шматлікая сям’я з малалетніх, якія задарма ядуць хлеб; увогуле вялікая колькасьць дармаемаў' і параўноўвае яго з словам «жэмяць» — 'малеча, драбяза'&lt;ref&gt;Лаучюте Ю. А. Словарь балтизмов в славянских языках / Отв. ред. чл.-корр. АН СССР А. В. Десницкая; Институт языкознания АН СССР. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1982. С. 54.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сюды ж «жэмач» — 'пагардлівы зварот да падлеткаў' (смаленскае) і 'дробная рыбіна' (пскоўскае)&lt;ref&gt;Корбут В. [http://mowaznaustwa.ru/2009/03/19/v-korbut-z-kry%D1%9Eskix-belaruskix-baltyzma%D1%9E/ З крыўскіх (беларускіх) балтызмаў] // DRUVIS. Альманах цэнтра этнакасмалогіі KRYŬJA. № 1, 2005.&lt;/ref&gt;}}. Таксама, відаць, зьвязаны з жамойтамі выраз «жэмаць пузатая» — 'малыя дзеці' — ёсьць у лексыконе [[Аўсюкова|аўсюкоўскай]] гаворкі ([[Расонскі раён]])&lt;ref&gt;[https://news.arche.by/by/page/science/filialogia-navuka/13809 З лексікону аўсюкоўскай гаворкі], [[ARCHE Пачатак]], 7 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Апроч таго, беларускі мовазнаўца [[Мікалай Бірыла]] ў сваёй працы «Беларуская антрапанімія» (1969 год) прыводзіць наступныя прозьвішчы, утвораныя ад 'летувіс, жмудзін, жамайдзяк, жыхар Жамойці': Жамойда, Жамойдзін, Жамойта, Жамойць, Жмайдзяк, Жмудзяк, Змудзяк&lt;ref&gt;Бірыла М. Беларуская антрапанімія, 2. Прозвішчы, утвораныя ад апелятыўнай лексікі. — {{Менск (Мінск)}}: «Навука і тэхніка», 1969. С. 144, 146—147, 160.&lt;/ref&gt;. Таксама ў Беларусі адзначаюцца паселішчы з назвамі этнічнага паходжаньня, утворанымі ад «жамойць» або «жамайдзяк»: [[Жамайдзякі]] ([[Івацэвіцкі раён]]), [[Жамойск]] ([[Докшыцкі раён]]), [[Жамойцішкі]] ([[Вярэнаўскі раён]])&lt;ref&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 122.&lt;/ref&gt;, [[Жамайдзі]] ([[Лідзкі раён]]), [[Жамойдзь (Валожынскі раён)|Жамойдзь]] ([[Валожынскі раён]]) і [[Жамойдзь (Клецкі раён)|Жамойдзь]] ([[Клецкі раён]])&lt;ref&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 125.&lt;/ref&gt;. Гісторык [[Мікола Ермаловіч]] зьвяртае ўвагу на наяўнасьць значнай колькасці танонімаў тыпу «Жамойцішкі», «Жамайтэлі» і ім падобных у былых Бутрымонскай і Язьненскай воласьцях [[Троцкі павет (Віленская губэрня)|Троцкага]], у Падбярэзскай, Рукойненскай, Янішкаўскай воласьцях [[Віленскі павет (Віленская губэрня)|Віленскага]], у Аляксандраўскай, Беняконскай, Ганчарскай і Эйшышкаўскай воласьцях [[Лідзкі павет (Віленская губэрня)|Лідзкага]], у Дубатоўскай воласьці [[Сьвянцянскі павет (Віленская губэрня)|Сьвянцянскага]], у Забрэскай і Суботніцкай воласьцях [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага]] паветаў. Гэтыя тапонімы досыць сканцэнтраваныя і шчыльна абымаюць усходнія і паўднёва-ўсходнія межы сучаснай Летувы&lt;ref name=&quot;Jermalovic-2000-37&quot;&gt;{{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае|к}} С. 37.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Litwa i Białoruś (J. Bazewicz, 1916).jpg|значак|Краіна «Літва і Беларусь» ({{мова-pl|«Litwa i Białoruś»|скарочана}}), асобная ад [[Жамойць|Жамойці]] (''Żmujdź''), 1916 г.]]

Такім чынам, [[Русіфікацыя Беларусі|палітыка татальнай русіфікацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]], якую праводзілі ўлады Расейскай імпэрыі, спрыяла паступоваму зьнікненьню з ужытку назвы «ліцьвіны» ў гістарычным сэнсе&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 5, 19.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў|к}} P. 49—50.&lt;/ref&gt; і яе адначаснаму замацаваньню за суседнім балтыйскім народам ([[летувісы|летувісамі]])&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-321&quot;/&gt;. Тым часам на ўсе землі ліцьвінаў пашырылася назва «[[Белая Русь]]», «Беларусь», якая раней ужывалася датычна ўсходняй часткі ВКЛ, дзе праваслаўных жыхароў называлі «[[Русіны (гістарычны этнонім)|русінамі]]». Хоць ліцьвіны-беларусы ў афіцыйным жыцьці Расейскай імпэрыі нібыта спынілі сваё існаваньне як асобны народ, але ў рэальнасьці яны працягвалі захоўваць свае нацыянальныя традыцыі, культуру і мову&lt;ref name=&quot;Bic-Harecki-Konan-2005-19&quot;&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 19.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Pahonia. Пагоня (M. Bahdanovič, 30.11.1917).jpg|значак|Першая публікацыя верша «[[Пагоня (песьня)|Пагоня]]» [[Максім Багдановіч|М. Багдановіча]] ([[Вольная Беларусь (газэта)|Вольная Беларусь]], 30 лістапада 1917 г.)]]

У канцы XIX — пачатку XX ст. нацыянальная эліта гістарычных ліцьвінаў пры чынным удзеле выхадцаў з [[шляхта|шляхты]] колішняга [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] — простых нашчадкаў [[Літва старажытная|гістарычнай Літвы]]&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2003&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-2/katl203.html Чаму беларусы не апанавалі літоўскай спадчыны] // [[ARCHE Пачатак]]. № 2 (25), 2003.&lt;/ref&gt; (з шляхты паходзілі заснавальнікі [[Наша Ніва|Нашай Нівы]] браты [[Іван Луцкевіч|Іван]] і [[Антон Луцкевіч]]ы, заснавальнік [[Беларуская рэвалюцыйная партыя|першай беларускай партыі]] [[Вацлаў Іваноўскі]], адзін з заснавальнікаў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамады]] паэт [[Карусь Каганец]], стваральнік беларускага тэатру [[Ігнат Буйніцкі]], клясыкі беларускай паэзіі [[Алаіза Пашкевіч]] і [[Янка Купала]], адзін з пачынальнікаў нацыянальнага адраджэньня [[Вацлаў Ластоўскі]], аўтар навукова вызначаных межаў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] гісторык і этнограф прафэсар [[Мітрафан Доўнар-Запольскі]] ды іншыя{{Заўвага|Як зазначае гісторык [[Сяргей Токць]], «''Менавіта выхадцы з шляхты колькасна пераважалі ў беларускім нацыянальным руху на пачатковай фазе яго разьвіцьця і стварылі тады большасьць тэкстаў, якія заклалі культурны канон нацыянальнай ідэі''»&lt;ref&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Шляхта Беларусі і беларускі нацыянальны рух у другой палове ХІХ — пачатку ХХ ст. // Rocznik Centrum Studiów Białoruskich. Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў. Nr 2/№ 2 (2017). С. 134.&lt;/ref&gt;}}) — якая выступала за адраджэньне свайго народа і яго дзяржаўнасьці, абрала назвы «Беларусь» і «беларусы»{{Заўвага|Разам з тым, частка літоўскай шляхты (найперш буйныя землеўласьнікі — зямяне) не сьпяшалася і нават асьцерагалася прымаць назву «беларусы». Дачка [[Ежы Чапскі|Ежы Чапскага]], які ў 1917 годзе ўсё ж назваў сябе беларусам&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/30169005.html У 1917 годзе нашчадак Рурыка і іншыя магнаты Меншчыны абвясьцілі сябе беларусамі], [[Радыё Свабода]], 19 верасьня 2019 г.&lt;/ref&gt;, графіня Марыя Чапская (1894—1981) у сваім эсэ «Florian Czarnyszewicz» (1965 год, Парыж) патлумачыла, якое стаўленьне было ў літоўскай шляхты да сялянаў і чаму зямяне не прымалі назвы «беларусы», прыводзячы вытрымкі з палемічных лістоў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Флярыян Чарнышэвіч|Флярыяна Чарнышэвіча|pl|Florian Czarnyszewicz}}, напісаных па-беларуску да [[Кастусь Акула|Кастуся Акулы]] і пазьней перасланых ёй копіяй: «''Важна тое, што спадар зьяўляецца сынам свайго краю. Я таксама ёсьць сын Вялікага Княства Літоўскага. Мой бацька і дзед, і дзед майго дзеда нарадзіліся і злажылі свае косьці ў гэтай зямлі; і суджу, што можна мне родны край кахаць і тужыць па ім, і думаць аб ім, і цешыцца, калі гаспадары чыняць штось мудрае і шляхетнае, і самоціцца, калі памнажаюць памылкі. &lt;…&gt; І не былі гэта караняжы, а сыны Вялікага Княства Літоўскага, многія ў доме ня мовілі па-польску, але назвы „бела-“ ці „чарнарусаў“ не прымалі, бо „рускі“ для іх азначаў тры чацьвертых [[Расейцы|маскаля]]. Называлі сябе палякамі, але чулі сваю своеасаблівасьць. І калі б тады якая мудрасьць, якісь аўтарытэт пагадзіўся і прывёў у жыцьцё найменьне „літоўца“ (у значэньні [[Адам Міцкевіч|міцкевічаўскім]]) альбо крывічаніна, ахвотна бы тое прынялі»&lt;ref&gt;Czapska M. Florian Czarnyszewicz // Ostatnie odwiedziny i inne szkice. — Warszawa, 2006. — S. 166—167.&lt;/ref&gt;}}. Палітык і грамадзкі дзяяч [[Зянон Пазьняк]] дае наступныя тлумачэньні, чаму дзеячы нацыянальна-вызвольнага руху мелі выступіць пад назвай «Беларусь»&lt;ref&gt;[[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.&lt;/ref&gt;:
{{Пачатак цытаты}}
І нарэшце, чаму нацыянальныя дзеячы ўмоўнай «Літвы», разумеючы гісторыю, ня выступілі пад аб’яднаўчым тэрмінам «Літва», але пад назвай «Беларусь»? Адказ на паверхні: таму што аб’яднаўчым тэрмінам у гэтай сытуацыі магла быць толькі Беларусь. Гэта ўжо была навуковая і палітычная рэальнасьць. Нашыя нацыянальныя дзеячы таго часу — гэта былі мудрыя людзі, якія грунтаваліся на аб’яднаўчай нацыянальнай ідэі, умелі стратэгічна думаць і глядзець наперад, абапіраліся на навуку і на рэчаіснасьць. Сытуацыя была такой, што калі б яны кансэрватыўна ці рамантычна выступілі пад назовам «Літва», то ўсходнюю Беларусь мы маглі б страціць назаўсёды. Царская Расея скарыстала б канфэсійны падзел і тэрміналёгію ў сваіх інтарэсах з усёй магутнасьцю імпэрскай прапаганды, бюракратычнага апарату і царквы. Вось тады зьявілася б у Расеі рэальная Белая Русь, якую б яшчэ і натравілі супраць «католической литовской ереси» ды «сэпаратызму». Бальшавікі давяршылі б гэты падзел ужо ў сьведамасьці. А сьведамасны падзел, як вядома, нашмат горшы і разбуральны, чым падзел тэрытарыяльны. Стаўка на назву «Літва» была б у тых умовах ужо сэпаратысцкай і тупіковай. У лепшым выпадку — маргінальнай. Нацыянальныя дзеячы-адраджэнцы абазначылі і ўключылі ў нацыянальны рух усю літоўскую тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага (умоўную Літву і Беларусь) пад агульнай назвай Беларусь. У выніку расейская прапаганда не змагла фармальна ўклініцца ды падзяліць адзіную ідэю (хоць увесь час імкнулася). Расея ў такіх абставінах вымушана была агулам непрызнаваць і змагацца зь беларускім нацыянальным рухам. Расейцам у ідэйным пляне фармальна нічога не дасталося. &lt;…&gt;
[[Беларусы|Беларуская нацыя]] адбылася ў пачатку ХХ стагодзьдзя. Вяршыняй гэтага працэсу было стварэньне [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], прытым дакладна ў дзяржаўна-этнічных межах [[Літва старажытная|гістарычнай Літвы]].
{{Канец цытаты}}

[[Файл:BNR (Ruthienie Blanche) Map 1918.jpg|значак|Межы [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР)]], абвешчаныя 25 сакавіка 1918 г. паводле [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнага крытэру]] — на падставе працаў гісторыка і этнографа [[Мітрафан Доўнар-Запольскі|Мітрафана Доўнар-Запольскага]]]]

Разам з тым, усе дзеячы беларускага нацыянальна-вызвольнага руху (ад [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]] да [[Янка Купала|Янкі Купалы]]) бесьперапынна падкрэсьлівалі повязь Беларускай дзяржаўнасьці зь Вялікім Княства Літоўскім, а ўсе беларускія гісторыкі (ад [[Вацлаў Ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]] да [[Усевалад Ігнатоўскі|Ўсевалада Ігнатоўскага]]) называлі ВКЛ «Беларуска-Літоўскім гаспадарствам». Гэтая ж пазыцыя знайшла адлюстраваньне ў [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной грамаце]] Беларускай Народнай Рэспублікі ад 9 сакавіка 1918 году («''Пасьля трох з паловаю вякоў няволі зноў на увесь сьвет кажа беларускі народ аб тым, што ён жыве і будзе жыць''»), а гербу [[Пагоня|Пагоні]] («''старадаўняй Літоўскай Пагоні''»), які стаў дзяржаўным сымбалем БНР, прысьвяціў [[Пагоня (песьня)|свой верш]] клясык беларускай літаратуры [[Максім Багдановіч]]. Тым часам яшчэ ўлетку 1916 году [[Беларускі народны камітэт]] на чале з Антонам Луцкевічам падтрымаў і пашырыў ідэю [[Канфэдэрацыя Вялікага Княства Літоўскага|канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага]] да канцэпцыі «Злучаных Штатаў» ад [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] да [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў, якія плянавалася ўтварыць зь незалежных [[Беларусь|Беларусі]], [[Летува|Летувы]], [[Латвія|Латвіі]] і [[Украіна|Ўкраіны]]. Падобны зьвяз тлумачыўся найперш эканамічнымі прычынамі — атрыманьнем выйсьця да мора і патрэбамі нацыянальнай абароны. У 1917 годзе беларускія арганізацыі працягвалі выступаць за ўтварэньне Беларуска-Летувіскай дзяржавы (падтрымана ў верасьні 1917 году [[Беларускі нацыянальны камітэт (Менск)|Беларускім нацыянальным камітэтам]] у [[Менск]]у), прытым рабілі гэта, нягледзячы на пазыцыю [[Летувіская Тарыба|Летувіскай Тарыбы]], якая заявіла прэтэнзіі на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічныя тэрыторыі беларусаў]]. Пры канцы студзеня 1918 году ў Вільні прайшла [[Беларуская канфэрэнцыя (1918)|Беларуская канфэрэнцыя]], якая прыняла рэзалюцыю аб імкненьні стварыць незалежную дэмакратычную дзяржаву зь дзьвюх асноўных нацыянальных тэрыторыяў — беларускай і летувіскай. Па абвяшчэньні ў лютым 1918 году незалежнасьці Летувы ў хаўрусе зь [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыяй]] (у ліпені 1918 году прапанову ад Тарыбы стаць [[Летува (каралеўства, 1918)|каралём Летувы]] пад імём «Міндаўгаса II» прыняў нямецкі прынц і вайсковец [[Вільгельм Карл фон Урах]]) ідэя канфэдэрацыі не ўздымалася&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 351—352.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Jazep Losik. Язэп Лёсік (1910-19).jpg|значак|[[Язэп Лёсік]]]]

Кіраўніцтва Беларускай Народнай Рэспублікі ад пачатку няраз сутыкалася з прэтэнзіямі Летувы на велізарную частку [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]]. У адказ на заявы ўрада БНР, што Вільня — адвечная сталіца Беларусі, яе палітычны і духоўны цэнтар, летувісы запатрабавалі Гарадзенскую і Віленскую губэрні, большыя за тэрыторыю ўсёй Летувы. Тады ж зьявіліся безапэляцыйныя сьцьверджаньні, што значная частка беларусаў — гэта зьбеларушчаныя летувісы&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 362—363.&lt;/ref&gt;. Падобныя заявы тлумачыліся прысваеньнем гістарычнай і культурнай спадчыны Вялікага Княства Літоўскага з боку летувіскага нацыянальнага руху, які праз больш спрыяльныя ўмовы пачаўся значна раней за беларускі. Амэрыканскі гісторык [[Тымаці Снайдэр]] таксама зьвярнуў увагу на тое, што першае пакаленьне інтэлігентаў-летувісаў складалі не шляхцічы былога Вялікага Княства Літоўскага (якім само паходжаньне і кодэкс гонару не дазваляў займацца фальшаваньнем), а ксяндзы і настаўнікі — дзеці заможных сялянаў з расейскай адукацыяй&lt;ref&gt;{{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў|к}} P. 31—32, 46.&lt;/ref&gt;, якім было вельмі лёгка замоўчваць і ігнараваць гістарычныя факты&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 348—349.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2003&quot;/&gt;. У ліпені 1920 году адбылося падпісаньне савецка-летувіскай [[Маскоўская дамова (1920)|Маскоўскай дамовы]], згодна зь якой Летува атрымала значную частку гістарычных і этнаграфічных земляў беларусаў, што выклікала пратэст з боку кіраўніцтва БНР і прывяло да ўтварэньня [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 363—365.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Tamaš Hryb. Тамаш Грыб (1925).jpg|значак|[[Тамаш Грыб]]]]

Ужо ў 1921 годзе адзін з ініцыятараў абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі былы старшыня [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады БНР]] [[Язэп Лёсік]] апублікаваў у афіцыйным культурна-адукацыйным часопісе [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]] артыкул «Літва — Беларусь (Гістарычныя выведы)»&lt;ref&gt;Лёсік Я. Літва-Беларусь: гістарычныя выведы // Школа и культра Советской Белоруссии. — 1921. №2. — С. 12—22.&lt;/ref&gt;, у якім зазначыў: «''Беларусь у пазьнейшыя часы дзяржаўнай незалежнасьці насіла найменьне Вялікага Княства Літоўскага, Рускага, Жмудзкага й інш., або карацей — Вялікае Княства Літоўскае. &lt;…&gt; Сталася так, што пад Літвою разумеюць землі, заселеныя жмудзінамі, або даўнейшую Жамойць. &lt;…&gt; А што важней за ўсё, дык гэта тое, што Літва й Жмудзь — дзьве рэчы зусім розныя, і, апіраючыся на летапісныя весткі, ні ў якім разе ня можна зваць цяперашніх жмудзінаў літоўцамі. &lt;…&gt; Мала гэтага, цяперашнія літоўцы (жмудзіны) упэўнілі нават усю Эўропу, што гэты іх маленькі жмудзкі народ абладаў колісь магутнай і слаўнай Літоўска-Рускай дзяржавай. &lt;…&gt; Расійскія і польскія гісторыкі, дзякуючы сваім імпэрыялістычным тэндэнцыям, не вытлумачылі сабе значэньне слова Літва і вераць створанай ілюзіі, што ўвесь гістарычны скарб б. В. К. Літоўска-Рускага (Беларускага) належыць цяперашнім жмудзінам. Але правільнае асьвятленьне гістарычных фактаў сьведчыць нам пра тое, што Літва — гэта было славянскае племя, увайшоўшае ў склад цяперашняга беларускага народа. Літва, Лютва, Люцічы — іменьні славянскага племя &lt;…&gt; і калі нашы продкі — беларусіны ў прошлых сталецьцях звалі сябе літвінамі, то яны ведалі, што казалі''». Неўзабаве, аднак, [[Беларусізацыя|беларусізацыю]] ў БССР спыніў [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|сталінскі тэрор]], які цалкам зьнішчыў беларускую гістарычную школу (Язэпа Лёсіка арыштавалі ўжо ў 1930 годзе — увогуле жа, савецкія ўлады фізычна або духоўна зьнішчылі 32 менскія гісторыкі, а іх працы выдалілі з навуковых бібліятэк)&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2009&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://web.archive.org/web/20091202093523/http://arche.by/by/19/30/1220/ Прадмова да «літоўскага» нумару] // [[ARCHE Пачатак]]. № 9, 2009.&lt;/ref&gt;.

Далучаная да [[СССР]] пазьней Летува пазьбегла татальнага зьнішчэньня гуманітарных кадраў і здолела ў 1945—1991 гадох працягваць традыцыі навуковай школы пэрыяду незалежнасьці. У адрозьненьне ад БССР і [[УССР]], савецкае кіраўніцтва дазволіла Летуве, як і Латвіі з Эстоніяй, мець унівэрсытэт на мове тытульнай нацыі. Гэты летувіскамоўны Віленскі ўнівэрсытэт хутка стаў «раем для балтыйскіх дасьледаваньняў»&lt;ref name=&quot;Kascian-2009&quot;/&gt;. Тым часам БССР была адзінай рэспублікай эўрапейскай часткі СССР, якая ня мела гістарычнага часопісу. Згодна з партыйнымі дырэктывамі, адлік сапраўднай гісторыі Беларусі вёўся з 1917 году, а беларускі этнас разглядаўся як негістарычны, які ня меў уласнай эліты, высокай культуры і мастацтва&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2009&quot;/&gt;. Адначасна савецкія ўлады фактычна дазволілі летувісам праводзіць палітыку дэнацыяналізацыі і [[Летувізацыя|летувізацыі]] далучаных [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх земляў]] гістарычных [[Віленскае ваяводзтва|Віленшчыны]] і [[Троцкае ваяводзтва|Троччыны]]&lt;ref name=&quot;Kascian-2009&quot;/&gt;.

[[Файл:Пікет каля Дому ўраду (Менск, 1991 г.).jpg|значак|Пікет у [[Менск]]у з плякатам [[лацінка]]й: «''Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: герб [[Пагоня]] й [[бел-чырвона-белы сьцяг]], а таксама назоў Бацькаўшчыны — [[Вялікае Княства Літоўскае|Літва]], сталіцы — Менск!''» (19.09.1991 г.)]]

Дасьледаваньні гісторыі Літвы і ліцьвінаў працягнулі беларускія навукоўцы па-за межамі СССР. Яшчэ ў 1934 годзе загаднік беларускага замежнага архіва ў [[Прага|Празе]], былы [[Міністры ўнутраных справаў БНР|міністар унутраных справаў БНР]] [[Тамаш Грыб]] у сваім артыкуле «[[wikisource:be:На два франты|На два франты (Галоўныя засады вызвольнай праграмы беларускага народу)]]» падкрэсьліваў: «''Хай нас ня блытаюць розныя найменьні дзяржавы, утворанай на рубяжы XIII—XIV стагодзьдзяў на вагромністым абшары Усходняе Эўропы, найменьні, якія ўжываюцца ў сучаснай гістарычнай літаратуры — Літва, Русь, Западная Русь, Літоўская Русь, Вялікае Князьства Літоўскае, Вялікае Князьства Літоўска-Рускае, Вялікае Князьства Літоўска-Беларускае, Вялікае Князьства Беларуска-Літоўскае, а таксама: Западная Русь пад уладаю Літвы, Беларусь пад Літоўскім панаваньнем ды інш. Усё гэта ёсьць выплад надзіву годнага непаразуменьня і зблытаніны паняцьцяў. Трымаймося фактаў гістарычнае рэчаістасьці: мова і культура беларускага народу былі пануючымі ў гэнай дзяржаве. Вось жа: гэта была беларуская дзяржава! &lt;…&gt; Трэ мець на ўвазе пры гэтым і адрознасьць паміж Ліцьвінамі (старадаўнымі Люцічамі, Велетамі або Волатамі) і Жмудзінамі. Асабліва сяньня трэ мець на ўвазе гэну адрознасьць, калі Жмудзіны, прыняўшы старадаўнае найменьне Літва, імкнуцца прыўласьніць і гістарычны зьмест гэтага слова — гістарычную мінуўшчыну беларускага народу''»&lt;ref&gt;[[Тамаш Грыб|Грыб Тамаш]]. На два франты // [[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]. № 4, 1995. С. 80—120.&lt;/ref&gt;. Тым часам яшчэ ў 1939 годзе [[Ян Станкевіч]], які з 1927 году выкладаў у [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], зазначыў: «''Трэба зацеміць, што з гледзішча нацыянальнага Беларусы ў гэтую пару звалі сябе Ліцьвінамі, гэтак-жа нас звалі ўсе нашыя суседзі, але з гледзішча рэлігійнага Беларусы ўсходняга абраду заўсёды зваліся Русінамі''»&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Гісторыя Беларускага языка. — Вільня, 1939. C. 6.&lt;/ref&gt;. Адным зь першых дасьледнікаў, хто спрабаваў высьветліць, як назва «Літва» перамясьцілася на тэрыторыю суседняй дзяржавы і як славяне-ліцьвіны сталі беларусамі, быў [[Вацлаў Пануцэвіч]] (1911—1991), які выдаваў навуковы часопіс «[[Літва (часопіс)|Litva]]», а таксама апублікаваў некалькі манаграфічных публікацыяў, зь якіх асаблівую навуковую вартасьць маюць кнігі «Літва і Жмудзь» (Чыкага, 1953—1954 год) і «З гісторыі Беларусі або Крывіччыны-Літвы» (Чыкага, 1965 год). Гісторык мовы [[Алесь Жлутка]] адзначае засяроджанасьць В. Пануцэвіча на гістарычных крыніцах і яго грунтоўную філялягічную падрыхтоўку&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;/&gt;. Погляды В. Пануцэвіча падтрымаў і разьвіў гісторык [[Павал Урбан]] (1924—2011), які адзначыў разьмежаваньне ліцьвінаў і жамойтаў і што Жамойць была адасобленай ад Літвы моўна і этнічна. У рамках гэтай праграмы знаходзіцца сьцьверджаньне гісторыка, што «''ад 1579 году ў выданьнях, што таксама выходзяць у Кёнігсбэргу, жмудзкая мова пачынае звацца літоўскай''» («У сьвятле гістарычных фактаў», 1972 год). Ужо ў найноўшы пэрыяд у Беларусі выйшла чарговая праца П. Урбана «Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў» (1994 год), у якой аўтар сфармуляваў наступную тэзу: «''[[Аўкштота]] была асобнай зямлёй і ніколі не атаясамлівалася з уласна Літвой''». Пашыраны варыянт (у першую чаргу праз улучэньне дадаткаў) гэтай кнігі пад назвай «Старажытныя ліцьвіны» апублікавалі празь сем гадоў&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;/&gt;. Тым часам у паваеннай Беларусі да падобных высноваў у сваіх дасьледаваньнях, якія праводзіліся па-за афіцыйнай савецкай гістарыяграфіяй, прыйшоў [[Мікола Ермаловіч]] (1921—2000), які завяршыў у 1968 годзе працу над кнігай «Па сьлядах аднаго міта». Гэтая кніга доўгі час пашыралася пад закансьпіраванай назвай «Сто старонак» і ўпершыню легальна выйшла з друку толькі ў 1989 годзе. З пачаткам працэсу дэмакратызацыі ў СССР ужо ў другой палове 1980-х гадоў канцэпцыя М. Ермаловіча атрымала інстытуцыянальнае, фармальнае акадэмічнае завяршэньне і пашырылася ў літаратуры&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;/&gt;.

[[Файл:Coat of arms of Belarus (1991–1995).svg|значак|[[Пагоня|Дзяржаўны герб Беларусі Пагоня]]]]

Па [[Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце Беларусі|аднаўленьні незалежнасьці Беларусі]] [[Нацыянальная сымболіка|нацыянальны герб]] беларусаў і дзяржаўны герб Вялікага Княства Літоўскага [[Пагоня]] зноў стаў афіцыйным сымбалем Беларускай дзяржавы, на афіцыйным узроўні ўздымалася пытаньне дзяржаўнай заступнасьці зь Вялікім Княстве Літоўскім (сярод іншага, ВКЛ мелася згадвацца як крыніца Беларускай дзяржаўнасьці ў тэксьце [[Канстытуцыя Беларусі|Канстытуцыі Беларусі]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]] [https://www.svaboda.org/a/30488810.html У праекце Канстытуцыі 1994 прыгадваліся ВКЛ і БНР], [[Радыё Свабода]], 15 сакавіка 2020 г.&lt;/ref&gt;). У гэты ж час пачаліся супольныя кантакты беларускіх і летувіскіх гісторыкаў, а ў 1993 годзе ў вёсцы [[Гервяты|Гервятах]] адбыўся першы круглы стол беларускіх і летувіскіх навукоўцаў, прысьвечаны спадчыне Вялікага Княства Літоўскага. Аднак па абраньні на пасаду прэзыдэнта Беларусі [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], які неўзабаве ўсталяваў [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскі]] [[Рэжым Лукашэнкі|аўтарытарны рэжым]] і гісторыкі-[[Прапаганда ў Беларусі|прапагандысты]] якога ([[Якаў Трашчанок]], [[Вадзім Гігін]], [[Ігар Марзалюк]] ды іншыя) адзначыліся фактычным зваротам да расейска-савецкага погляду на гістарычных ліцьвінаў, падобныя абмеркаваньні спыніліся, тым часам адбылася рэактывацыя двухбаковых (найперш эканамічных) міждзяржаўных дачыненьняў&lt;ref name=&quot;Kascian-2009&quot;/&gt;.

== Сучаснасьць ==

=== Ужываньне ===
У частковым ужытку найменьне «ліцьвін» працягвае існаваць як саманазва вясковага жыхарства і ў цяперашні час&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-157&quot;/&gt;. У 1990 годзе часопіс «Савецкая этнаграфія» падаваў зьвесткі:
{{Пачатак цытаты}}
«Як мікраэтнонім, найменьне „ліцьвіны“ існавала і працягвае існаваць сярод некаторых мясцовых групаў [[беларусы|беларускага]] і асыміляванага [[балты]]йскага жыхарства заходніх раёнаў [[Беларусь|Беларусі]] і Ўсходняй [[Летува|Летувы]]»&lt;ref&gt;Чаквин И. В., Терешкович П. В. Из истории становления национального самосознания белорусов (XIV — начало XX вв.) // Советская этнография. № 6, 1990.&lt;/ref&gt;.
{{Канец цытаты}}

У працы 1985 году, у якой адлюстроўваюцца рэаліі 1980-х гадоў, [[Ігар Чаквін]] пісаў:
{{Пачатак цытаты}}
«У гісторыка-этнаграфічнай вобласьці [[Беларусь|беларуска]]-[[Украіна|ўкраінскага]] [[Палесьсе|Палесься]] арэал распаўсюджваньня назвы ''[[палешукі]]'' не складае суцэльнага масіву. Асноўнай этнанімічнай формай, якая часьцей за ўсё чаргуецца на Палесьсі з назвай ''палешукі'' зьяўляецца этнікон '''ліцьвіны'''. Паводле зьвестак Л. Асоўскага (на 30-я гады ХХ ст.) назва ''ліцьвіны'' была лякалізавана ў Заходнім Палесьсі ў вярхоўях [[Ясельда|Ясельды]] і ў раёне [[Ружаны|Ружан]], [[Косаў|Косава]], [[Івацэвічы|Івацэвіч]]. З гэтай вобласьці, мяркуючы па прыведзенай ім карце, арэал назвы ''ліцьвіны'' распаўсюджваўся на поўдзень да [[Лунінец|Лунінца]]. На [[Прыпяць|Прыпяцкім]] правабярэжжы гэты арэал ішоў ад [[Давыд-Гарадок|Давыд-Гарадка]] на [[Столін]] і далей у двух напрамках — на [[Ракітнае (Ровенская вобласьць)|Ракітнае]] і на [[Кастопаль]]. (…) Арэальнае існаваньне на Палесьсі формы ''ліцьвіны'' таксама носіць контурны малюнак, калі адпаведная этнанімічная самасьвядомасьць найбольш выразна выступае ў паўзьмежных зонах кантакціраваньня непасрэдна з палешукамі, а ўнутры гэтых зон аслаблена і часткова дыфэрэнцыравана. Так, у радзе палескіх абласьцей, дзе распаўсюджана назва ''ліцьвіны'', яна часта дапаўняецца азначэньнямі, якія падкрэсьліваюць асобныя асаблівасьці гаворак — ''ліцьвіны-хацюны'' (паміж Століным і Ракітным, а таксама паміж Косавам і Лунінцом), ''літвакі-калыбанюкі'' (паміж Століным і Кастопалем), іх антрапалягічныя рысы і спэцыфіку месца існаваньня — ''ліцьвіны-чарнякі'' ([[Пружанскі раён]]), ''парэчукі'' ([[Гарынь|Пагарыньне]]) і г. д.»&lt;ref name=&quot;Cakvin-1985&quot;/&gt;
{{Канец цытаты}}

У энцыкляпэдыі «[[Этнаграфія Беларусі]]» (1989 год), 7-м томе [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі]] (1997 год) і 9-м томе [[Беларуская энцыкляпэдыя|Беларускай энцыкляпэдыі]] (1999 год) зазначалася&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Літвіны, ліцвіны // {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)|к}} С. 292.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zajkouski-Cakvin-1997&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Cakvin-1999&quot;/&gt;:
{{Пачатак цытаты}}
У наш час [назва ліцьвіны] ужываецца &lt;…&gt; таксама як лякальны этнікон невялікіх групаў беларускага насельніцтва (у раёне [[Бяроза (горад)|Бярозы]], [[Івацэвічы|Івацэвічаў]], [[Косаў|Косава]], [[Пружаны|Пружанаў]], [[Наваградак|Наваградку]], [[Вярэнаў|Вярэнава]], [[Горадня|Горадні]], [[Паставы|Паставаў]], [[Браслаў|Браслава]] і інш.), некаторых раёнаў беларуска-ўкраінскага [[Палесьсе|Палесься]] (раёны [[Столін]]а, [[Ракітнае (Ровенская вобласьць)|Ракітнага]], [[Кастопаль|Кастопалю]], [[Сарны|Сарнаў]], [[Оўруч]]у) і часткова беларускамоўнага насельніцтва паўночнай Чарнігаўшчыны і Кіеўшчыны, заходняй Браншчыны і Смаленшчыны.
{{Канец цытаты}}

У канцы 1990-х гадоў [[Уладзімер Каткоўскі]], які ў 2004 годзе запачаткаваў [[Беларуская Вікіпэдыя|Беларускую Вікіпэдыю]], стварыў сайт «Літванія, зямля ліцьвінаў»&lt;ref&gt;[[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], [https://www.svaboda.org/a/24468948.html Імёны Свабоды: Уладзімер Каткоўскі], [[Радыё Свабода]], 31 студзеня 2012 г.&lt;/ref&gt;.

У час правядзеньня [[Перапіс насельніцтва Расеі (2002)|перапісу насельніцтва Расеі ў 2002 годзе]] тыя, хто сябе называў ''ліцьвінам'', былі разьмеркаваныя наступным чынам: ''[[аўкштоты]]'', ''[[жамойты]]'', ''[[летувнік]] (і)'', ''[[летувяй]]'', а таксама тыя ''ліцьвіны'' і ''[[літвякі]]''/''[[літвакі]]'', якія ўжываюць летувіскую мову, былі аднесеныя да [[летувісы|летувісаў]]; пазасталыя ''ліцьвіны'' і ''літвякі''/''літвакі'' былі аднесеныя да [[беларусы|беларусаў]]&lt;ref&gt;[http://www.perepis2002.ru/ct/html/TOM_04_01.htm 1. Национальный состав населения], [https://web.archive.org/web/20041106060159/http://www.perepis2002.ru/ www.perepis2002.ru]&lt;/ref&gt;.

Артур Пракапчук, аўтар часопісу «Самиздат», у 2009 годзе пісаў: «''Літвой гэты край называўся амаль тысячу гадоў, усутыч да XIX стагодзьдзя, а назва народу — „ліцьвіны“ захоўвалася і па Другой сусьветнай вайне, што я нават памятаю з сваіх летніх вакацыяў у вёсцы [[Цытва|Цытве]] ([[Менская вобласьць]]), дзе зацята працягвалі менаваць сябе „ліцьвінамі“ аднавяскоўцы маёй бабулі Эміліі''»&lt;ref&gt;Прокопчук А. А. [http://zhurnal.lib.ru/p/prokopchuk_artur_andreewich/vkl.shtml Беларусь литовская], Журнал «Самиздат», 8 траўня 2011 г.&lt;/ref&gt;.

Як адзначае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], дзясяткі тысячаў беларусаў маюць прозьвішчы з коранем 'ліцьв' ('літв'): Ліцьвін (Літвін), Ліцьвіновіч (Літвіновіч), Ліцьвінка (Літвінка), Ліцьвіненка (Літвіненка), Ліцьвіненя (Літвіненя), Ліцьвіёнак (Літвіёнак), Ліцьвінаў (Літвінаў), Ліцьвінчык (Літвінчык), Ліцьвінюк (Літвінюк), Ліцьвінчук (Літвінчук), Ліцьвінскі (Літвінскі), Літоўчанка, Ліцьвінец і іншыя&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-157&quot;/&gt;.

[[Файл: Стары Ольса. Гераічны эпас. Сьпевы рыцараў і шляхты Вялікай Літвы.jpg|значак|Ваяр-ліцьвін на вокладцы альбому «Гераічны эпас» (2006 год) гурту «[[Стары Ольса]]»]]

Апроч таго, назва «ліцьвіны» шырока ўжываецца ў розных сфэрах жыцьця Беларусі: элітарнай і масавай культуры, спорце, грамадзкім харчаваньні. Яшчэ ў 1991 годзе ўтварыўся [[фальклёр]]ны гурт «[[Ліцьвіны (гурт)|Ліцьвіны]]», які займаецца адраджэньнем беларускіх аўтэнтычных сьпеваў&lt;ref&gt;Скобла М. [https://www.svaboda.org/a/28147841.html Натальля Матыліцкая: «Ліцьвіноў» не было ў дзяржаўных рэестрах, але нас слухалі з захапленьнем!], [[Радыё Свабода]], 30 лістапада 2016 г.&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе ў Менску зьявіўся клюб амэрыканскага футболу «Літвіны», сымбалем якога сталі [[Калюмны]]&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/27759277.html «Літвіны» — гэта амэрыканскі футбол], [[Радыё Свабода]], 2016 г.&lt;/ref&gt;. У 2015 годзе беларускі гурт [[Крамбамбуля (гурт)|Крамбамбуля]] зьмясьціў у сваім альбоме [[Чырвоны штраль]] песьню «Гэй, ліцьвіны! Бог нам радзіць»&lt;ref&gt;[https://34mag.net/piarshak/releases/chyrvony-shtral/p/10 «Чырвоны штраль» ‒ развітальны альбом «Крамбамбулі»], [[34mag]]&lt;/ref&gt;. У 2017 годзе ў Менску адкрыўся рэстаран сучаснай беларускай кухні «Літвіны», які праз паўгоду стаў сеткавым&lt;ref&gt;[https://realt.onliner.by/2018/04/06/litviny-2 В Каменной Горке открылся ресторан новой белорусской кухни «Литвины»], [[Onliner.by]], 6.04.2018 г.&lt;/ref&gt;.

У час [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|абароны Ўкраіны ад расейскага ўварваньня]] першы гераічна палеглы беларус-добраахвотнік [[Ільля «Ліцьвін» (Хрэнаў)|Ільля «Ліцьвін»]] меў вайсковы пазыўны ў гонар гістарычных ліцьвінаў — жыхароў Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref&gt;[https://novychas.online/hramadstva/belarus-jaki-vajue-za-ukrainu-raspavjou-pra-hibe Беларус, які ваюе за Украіну, распавёў пра гібель Іллі «Літвіна»], [[Новы час (газэта)|Новы час]], 8 сакавіка 2022 г.&lt;/ref&gt;. 21 траўня 2022 году назву «Ліцьвін» атрымаў адзін з двух батальёнаў [[Полк імя Кастуся Каліноўскага|палку імя Кастуся Каліноўскага]] — вайсковай фармацыі беларускіх ваяроў-дабраахвотнікаў ва Ўкраіне&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/31861235.html Батальён Кастуся Каліноўскага абвясьціў аб стварэньні аднайменнага палка], [[Радыё Свабода]], 21 траўня 2022 г.&lt;/ref&gt;.

=== Грамадзкая дзейнасьць ===
{{Асноўны артыкул|Ліцьвінства}}

Гісторыкі [[Сяргей Абламейка (гісторык)|Сяргей Абламейка]] і [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвяртаюць ўвагу на тое, што ліцьвінства ня можа быць альтэрнатывай [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускасьці]], бо ёсьць яе неад’емнай складовай часткай. Проціпастаўляць іх — значыць дэструктыўна перакручваць рэальную гісторыю і этнагенэз беларусаў&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/28920419.html Зноў пра ідэнтычнасьць Скарыны], [[Радыё Свабода]], 15 сьнежня 2017 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;&gt;[https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=146173 Алесь Краўцэвіч: Ліцвінства — выдумка ворагаў, якую падтрымалі дурні], [[Наша Ніва]], 28 сакавіка 2017 г.&lt;/ref&gt;.

Адзначаецца, што ўлады [[Расея|Расеі]] атакуюць тое ліцьвінства, якое ёсьць сынонімам беларускасьці, аднак актыўна падтрымліваюць пэўныя «ліцьвінскія» праекты, якія аддзяляюць «ліцьвінаў» ад беларусаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Руселік В.|загаловак=Вейшнорыя: сьмех скрозь сьлёзы|спасылка=https://novychas.by/palityka/krok-da-zahopu-belarusi-zrobleny-abo-smeh-skroz-s|выдавец=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=14 верасьня 2017|дата доступу=25 лютага 2020}}&lt;/ref&gt;, ганяць беларусаў і ўсё беларускае&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гэта слова сакральнае. Аб некаторых аспэктах Беларускага Адраджэньня і паразы рускай палітыкі|спасылка=http://pazniak.info/page_geta_slova_sakralnae__ab_nekatoryih_aspektah_belaruskaga__adradjennya_|выдавец=[[Зянон Пазьняк]]|дата публікацыі=13 верасьня 2015|копія=http://www.bielarus.net/archives/2015/09/15/4232|дата копіі=15 верасьня 2015|дата доступу=22 траўня 2020}}&lt;/ref&gt; або прапагандуюць, што беларусы — гэта летувісы, якія маюць вывучаць летувіскую мову і злучацца зь Летувой&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;/&gt;.

=== Міленіюм Літвы ===
22 студзеня 2009 году ў Беларусі ўтварыўся грамадзкі арганізацыйны камітэт імпрэзы 1000-годзьдзя назвы ''Літва'' пад старшынствам доктара гістарычных навук прафэсара [[Анатоль Грыцкевіч|Анатоля Грыцкевіча]]. У арганізацыйны камітэт «Міленіюм Літвы» ўвайшлі пісьменьніца [[Вольга Іпатава]], доктар гістарычных навук [[Алесь Краўцэвіч]], доктар мэдычных навук [[Алесь Астроўскі]], доктар біялягічных навук [[Аляксей Мікуліч]], археоляг [[Эдвард Зайкоўскі]], мастак і грамадзкі дзяяч [[Аляксей Марачкін]], сьвятар [[Леанід Акаловіч]] і дасьледнік [[Зьдзіслаў Сіцька]].

У звароце арганізацыйнага камітэту паведамляецца, што першы ўпамін назвы Літва (Lituae) у пісьмовых крыніцах — нямецкіх Квэдлінбурскіх аналах — належыць да 1009 году. Аўтары звароту адзначаюць, што назва Літва датычыцца старажытнай тэрыторыі Беларусі, а цяперашнія беларусы да пачатку XX стагодзьдзя называлі сябе ліцьвінамі.

«''Тэрміны Беларусь і беларусы навязаныя нам расейскай адміністрацыяй у сярэдзіне XIX стагодзьдзя. Беларусь зьяўляецца галоўнай пераемніцай Вялікага Княства Літоўскага. Нашы землі складалі вялікую частку ВКЛ. Менавіта на нашых землях і паўстала вялікая дзяржава ВКЛ, аб’ядналая ў XV стагодзьдзі асобныя княствы-землі, у тым ліку Наваградзкае, Полацкае, Смаленскае, Турава-Пінскае і Гарадзенскае''», — гаворыцца ў звароце&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Марат Гаравы]]|загаловак=Створаны грамадзкі аргкамітэт сьвяткаваньня 1000-годзьдзя назвы Літва пад старшынствам прафэсара Анатоля Грыцкевіча|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2009/01/22/279333_279363|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=22 студзеня 2009|дата доступу=14 кастрычніка 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Цытаты ==
{{Цытата|Літва месьціцца на ўсход ад Польшчы. Мова народу — славянская.
{{арыгінал|la|Lituania et ipsa late patents regio Polonis ad orientem connexa est… Sermo gentis Sclavonicus est.}}|[[Піюс II (папа рымскі)|Энэй Сыльвій Пікаляміні]], будучы папа рымскі Піюс II, 1440-я гг.}}

{{Цытата|…ня обчым якім языком, але сваім уласным правы сьпісаныя маем.|[[Статуты ВКЛ|Літоўскі Статут]], 1588 г.}}
             
{{Цытата|Кажам заўжды «літоўскі, ліцьвін» — але тое адно замест «беларускі, беларус», бо ў 1510 годзе ніхто яшчэ «Літву этнічную» і ня сьніў, яшчэ [[Мікалай Рэй|Рэй]] у 1562 годзе ліцьвінам менаваў беларуса, а ў Маскве і ў XVII стагодзьдзі «літоўскі» — тое самае што беларускі.
{{арыгінал|pl|Mówimy ciągle «litewski, Litwin», ale to tylko zamiast «białoruski, Białorus», bo w r. 1510 nikomu nie o Litwie właściwej, etnograficznej ani śnilo; jeszcze Rej w r. 1562. Litwinem Białorusina nazywał, a w Moskwie i w XVII wieku «litowskij» tyle, co białoruski}}
|[[Аляксандар Брукнэр]], прафэсар [[Бэрлінскі ўнівэрсытэт|Бэрлінскага ўнівэрсытэту]], сябра [[Польская акадэмія навук|Польскай]], [[Праская акадэмія навук|Праскай]], [[Бялградзкая акадэмія навук|Бялградзкай]] і [[Пецярбуская акадэмія навук|Пецярбускай]] акадэміяў навук, 1928 г.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Брукнэр|Brückner A.]] Ruskopolski rękopis z r. 1510 // Slavia: časopis pro slovanskou filologii. VII, 1928—1929. S. 10—11.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}, 2003. С. 637.&lt;/ref&gt;
}}

{{Цытата|У афіцыйных дакумэнтах XVI—XVIII стагодзьдзяў, апроч «Літвы», для ўсяе тэрыторыі Беларусі другога найменьня наагул не існавала, і ўвесь народ называлі Літвою. У нашай жа гістарычнай літаратуры да цяперашнага часу ігнаруюць гэтае найменьне народу, якое ён насіў больш чым 500 гадоў.|[[Язэп Юхо]], гісторык права, доктар навук, 1968 г.&lt;ref name=&quot;jucho&quot;&gt;[[Язэп Юхо|Юхо Я.]] Пра назву «Беларусь» // Полымя. № 1, 1968. С. 175—182.&lt;/ref&gt;.}}

{{Цытата|У другой палове ХІХ ст. нацыянальная інтэлігенцыя, якая выступала за адраджэньне свайго народа і яго дзяржаўнасьці, аднавіла назвы «Беларусь» і «беларусы» як сымбаль пратэсту супраць расейскага ўціску. Пад гэтаю назваю наш народ увайшоў у ХХ ст., замацаваў яе за сабою ў сусьветнай супольнасьці і ўступіў зь ёю ў новае тысячагодзьдзе. Але нам неабходна памятаць, што мы — нашчадкі ліцьвінаў, прадаўжальнікі іх патрыятычных справаў&lt;ref name=&quot;Bic-Harecki-Konan-2005-19&quot;/&gt;.|Аўтарскі калектыў кнігі «Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы», выдадзенай у 2005 годзе Міжнародным грамадзкім аб’яднаньнем
«[[Згуртаваньне беларусаў сьвету Бацькаўшчына|Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына“]]»: [[Міхась Біч]] — доктар гістарычных навук; [[Натальля Гардзіенка]] — кандыдат гістарычных навук, [[Радзім Гарэцкі]] — акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, экс-прэзыдэнт Міжнароднага грамадзкага аб’яднаньня «Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына“»; [[Уладзімер Конан]] — доктар філязофскіх навук; [[Арсень Ліс]] — доктар філялягічных навук; [[Леанід Лойка]] — кандыдат гістарычных навук; [[Адам Мальдзіс]] — доктар філялягічных навук; [[Уладзімер Мархель]] — кандыдат філялягічных навук; [[Алена Макоўская]] — старшыня Рады Міжнароднага грамадзкага аб’яднаньня «Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына“»; [[Алесь Петрашкевіч]] — кандыдат гістарычных навук; [[Анатоль Сабалеўскі]] — доктар мастацтвазнаўства; [[Лідзія Савік]] — кандыдат філялягічных навук; [[Віктар Скорабагатаў]] — заслужаны артыст Беларусі; [[Ганна Сурмач]] — экс-старшыня Міжнароднага грамадзкага аб’яднаньня «Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына“»; [[Барыс Стук]] — намесьнік старшыні Рады Міжнароднага грамадзкага аб’яднаньня «Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына“»; [[Галіна Сяргеева]] — кандыдат гістарычных навук; [[Алег Трусаў]] — кандыдат гістарычных навук; [[Георгі Штыхаў]] — доктар гістарычных навук; [[Язэп Юхо]] — доктар юрыдычных навук}}

== Глядзіце таксама ==
* [[Ліцьвіны Севершчыны]]
* [[Беларусы]]
* [[Літва старажытная]]
* [[Літва (неадназначнасьць)|Літва]]
* [[Белая Русь]]
* [[Літоўская мітраполія]]
* [[Літвякі (Літвіны)|Літвякі]]
* [[Старалітва]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)}}
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* {{Літаратура/БЭ|9}}
* {{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|3}}
* {{Літаратура/ГСБМ|17}}
* {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2}}
* Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. — 656 с {{ISBN|985-6299-34-9}}.
* Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі. У 6 т. Т. 1. Эпоха Сярэднявечча / В. Евароўскі [і інш.]; рэд. кал.: В. Евароўскі [і інш.]. — {{Менск (Мінск)}}: Беларуская навука, 2008. — 575 с {{ISBN|978-985-08-0967-4}}.
* Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с.
* [[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]], [[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2}}
* {{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае}}
* [[Мікола Ермаловіч|Ермаловіч М.]] [https://knihi.com/Mikola_Jermalovic/Pa_sladach_adnaho_mifa.html Па слядах аднаго міфа]. 2-е выданьне. — Менск, Навука і тэхніка, 1991. — 98 с {{ISBN|5-343-00876-3}}.
* [[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.
* Касьцян К., Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.
* {{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)}}
* {{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}
* [[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] [https://adzharaj-kut.blogspot.com/2016/03/2016_6.html Жамойцкі тупік] // [[Літаратура і мастацтва]]. 17 верасьня 1993. С. 14—15.
* {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы}}
* {{Літаратура/Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзыдэнцкая (2010)}}
* {{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях}}
* {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}}
* [[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}: «Энцыклапедыкс», 2003. — 776 с {{ISBN|985-6599-77-6}}.
* [[Сьвятлана Струкава|Струкава С.]] [https://rep.bntu.by/bitstream/handle/data/6488/%D0%A1.%2037-40.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y Старажытныя найменні беларусаў] // [[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]]. № 8, 2009. С. 37—40.
* [[Павал Урбан|Урбан П.]] Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў. — Менск: ВЦ «Бацькаўшчына»; МП «Бесядзь», 1994. — 107 с.
* {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}
* [[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Гістарычная этнаніміка Палесся // Весці Акадэміі навук Беларускай ССР. — Серыя грамадскіх навук. № 4, 1985. С. 74—80.
* Чаквін І. [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6 : Беларусь паміж Усходам і Захадам: Праблемы міжнац., міжрэліг. і міжкультур. узаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. Ч. 1, 1997. С. 37—41.
* Чаквін І. Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 47—49.
* [[Сяргей Шыдлоўскі|Шыдлоўскі С.]] Формы самавызначэння і самасвядомасці прывілеяванага саслоўя ў Беларусі першай паловы ХІХ стагоддзя // Вестник Полоцкого государственного университета: Серия А (гуманитарные науки). № 7, 2006. С. 25—33.
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)}}
* {{Літаратура/ЭСБМ|6}}
* [[Норман Дэвіс|Davies N.]] Litva: The Rise and Fall of the Grand Duchy of Lithuania. — Penguin Group US, 2013. — 90 p. {{ISBN|9781101630822}}.
* {{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў}}
* {{Кніга
|аўтар          = [[Эндру Ўілсан|Wilson A.]]
|частка         = 
|загаловак      = Belarus. The last European dictatorship
|арыгінал       = 
|спасылка       = https://yalebooks.yale.edu/book/9780300259216/belarus
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = 
|выдавецтва     = {{артыкул у іншым разьдзеле|Yale University Press|Yale University Press|uk|Yale University Press}}
|год            = 2012
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 384
|сэрыя          = 
|isbn           = 978-0-300-25921-6
|наклад         = 
|ref = Wilson
}}
* {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}}
* [[Фэлікс Канечны|Koneczny F.]] Letuwa a Litwa // Przegląd Powszechny. Nr. 463, 1922. S. 38—45.
* Litwinowicz-Droździel M. O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. — Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Naukowych «Universitas», 2008. — 227 p. {{ISBN|97883-242-0837-1}}.
* Короткий В. [https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/19949/1/%d0%9b%d0%b8%d1%82%d0%b2%d0%b0%2c%20%d0%a0%d1%83%d1%81%d1%8c%2c%20%d0%bb%d0%b8%d1%82%d0%b2%d0%b8%d0%bd%2c%20%d1%80%d1%83%d1%81%d0%b8%d0%bd%20%d0%b2%20%d0%bf%d0%b0%d0%bc%d1%8f%d1%82%d0%bd%d0%b8%d0%ba%d0%b0%d1%85%20%d0%bb%d0%b8%d1%82%d0%b5%d1%80%d0%b0%d1%82%d1%83%d1%80%d1%8b%20%d0%92%d0%b5%d0%bb%d0%b8%d0%ba%d0%be%d0%b3%d0%be%20%d0%9a%d0%bd%d1%8f%d0%b6%d0%b5%d1%81%d1%82%d0%b2%d0%b0%20%d0%9b%d0%b8%d1%82%d0%be%d0%b2%d1%81%d0%ba%d0%be%d0%b3%d0%be%20XVI-XVII%20%d0%b2%d0%b2.pdf «Литва», «Русь», «литвин», «русин» в памятниках литературы Великого Княжества Литовского XVI—XVII веков] // Bibliotheca archivi lithuanici. — № 7. — Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, 2009. C. 187—196.
* Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254.
* [[Павал Церашковіч|Терешкович П. В.]] Этническая история Беларуси XIX — начала XX в.: В контексте Центрально-Восточной Европы. — Мн.: БГУ, 2004. — 223 с. {{ISBN|985-485-004-8}}.
* Чаквин И. В. Избранное: теоретические и историографические статьи по этногенезу, этническим и этнокультурным процессам, конфессиональной истории белорусов. — Минск: Беларуская навука, 2014. — 463 с {{ISBN|978-985-08-1740-2}}.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Вікіцытатнік|Літвіны}}
* [[Дзяніс Марціновіч|Марціновіч Д.]] [https://budzma.org/news/dzyanis-marcinovich-chamu-licviny-stali-byelarusami.html Чаму ліцвіны сталі беларусамі?], [[Budzma.org]], 13 траўня 2014 г.
* [[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.
* [[Сяргей Астравец|Астравец С.]] [https://www.svaboda.org/a/26711502.html З «Іліядай» пад падушкай], [[Радыё Свабода]], 26 лістапада 2014 г.
* [http://litviny.blogspot.com/ Разважаньні пра ВКЛ і ліцьвінаў]
* [https://www.facebook.com/litva.belarus Энцыкляпэдыя Літвы-Беларусі], [[Facebook]]
* [http://history-belarus.by/pages/terms/litwiny.php Ліцьвіны]{{ref-ru}}, Кароткая гісторыя Беларусі за апошнія 1000 год
* [http://veras.litvin.org/ Віктар Верас «У вытокаў гістарычнай праўды»]{{ref-ru}}
* [http://lietuvos.istorija.net/lituanistica/litvinizm.htm Тэндэнцыйная крытыка ліцьвінства з боку летувіскага гісторыка Томаса Бараноўскага]{{ref-ru}}

{{Беларусы}}
{{Добры артыкул}}

[[Катэгорыя:Беларусы]]
[[Катэгорыя:Славяне]]
[[Катэгорыя:Балты]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Вялікае Княства Літоўскае]]</text>
      <sha1>p0a3gniasd682c41rja37uwku33lpnt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўкштота</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44313</id>
    <revision>
      <id>2331401</id>
      <parentid>2329187</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T11:50:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Папулярызацыя ў ХІХ — XX стагодзьдзях */ +</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="80808" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Краіна                          = [[Летува]]
|Статус                          = Афіцыйны этнаграфічны рэгіён
|Цэнтар                          = [[Панявеж]]
|Мапа                            = Mapa Aukshtoty.png
}}
'''Аўкшто́та''', пазьней '''Аўкшта́йція'''&lt;ref&gt;[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Аўкштайція // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 266.&lt;/ref&gt; (''Аўкштайтыя''&lt;ref name=&quot;Cakvin-1989&quot;&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Аўкштайты // {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)|к}} С. 41.&lt;/ref&gt;, {{мова-lt|Aukštaitija|скарочана}}) — сучасны этнаграфічны рэгіён [[Летува|Летувы]], які знаходзіцца на паўночным усходзе краіны, у басэйне ракі [[Вяльля|Вяльлі]]. Ня мае статусу палітычнай або адміністрацыйнай адзінкі, аднак улады Летувы зацьвердзілі яго межы на афіцыйным узроўні&lt;ref&gt;[http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_e?p_id=220186&amp;p_query=D%CBL%20ETNOGRAFINI%D8%20REGION%D8%20RIB%D8%20NUSTATYMO&amp;p_tr2=2. Рэкамэндацыі Рады аховы этнічнае культуры Летувы № 1 аб усталяваньні межаў этнаграфічных рэгіёнаў ад 17 верасьня 2003 году.]&lt;/ref&gt;. Паводле летувіскіх мовазнаўцаў, на гэтай тэрыторыі ўжываецца адна зь дзьвюх дыялектных групаў [[Летувіская мова|летувіскай мовы]] — [[Аўкштайцкі дыялект|аўкштайцкая]]. Насельніцтва рэгіёну летувіскія этнографы вылучаюць у асобную этнаграфічную групу [[Аўкштайты|аўкштайтаў]]. Лічыцца гістарычным цэнтрам Летувіскай дзяржавы&lt;ref&gt;Suziedelis S. Historical Dictionary of Lithuania. — Scarecrow Press, 2011. P. 189.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ragauskaitė A. Ethnocultural regionalization of Lithuania or all the truth about our regions // Acta Museologica Lithuanica. Vol. 4 (2019). P. 167.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://turizmogidas.lt/ru/o-litve/etnokulturnye-regiony-litvy/ Этнокультурные регионы Литвы]{{ref-ru}}, Turizmo Gidas&lt;/ref&gt;.

Аўкштота — назва памежнай тэрыторыі ў часы змаганьня [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] з [[Крыжакі|крыжакамі]] за [[Жамойць]], вядомая выняткова зь [[Нямецкая мова|нямецка-]] і [[Лацінская мова|лацінамоўных]] крыніцаў (1323—1420 гады). Знаходзілася на поўнач ад ракі Вяльлі, паабапал ракі [[Сьвятая (рака)|Сьвятой]] і ахоплівала [[Вількамір]], [[Уцяна|Уцяну]], [[Таўрагіны]], [[Больнікі (Летува)|Больнікі]], [[Маляты]], [[Дубінкі]], [[Гедройцы (мястэчка)|Гедройцы]], [[Немянчын]], [[Кернаў]], [[Шашолы]], [[Пабойск]], [[Рогава]], [[Кейданы]], [[Шаты]], [[Жэймы]], [[Кульва|Кульву]], [[Ворлава|Ворлаву]] і [[Коўна|Коўну]]&lt;ref name=&quot;Urban-2001-37&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 37.&lt;/ref&gt;. Не атаясамлівалася з [[Літва старажытная|уласна Літвой]]&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105.&lt;/ref&gt; (азначаная тэрыторыя суадносіцца з пазьнейшым [[харонім]]ам XVI ст. «Завялейская Літва»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)|к}} С. 153—157.&lt;/ref&gt;).

== Назва ==
Назва «Аўкштота» паходзіць з [[Балтыйскія мовы|балтыйскіх моваў]]: магчыма, гэтую назву ўтварылі мясцовыя насельнікі балтыйскага паходжаньня, або, паводле [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Вітаўт]]а, адпаведную зямлю так называлі [[жамойты]]&lt;ref name=&quot;Urban-2001-37&quot;/&gt;.

[[Файл:LietuvaPhysicalMap-lessdetail (lang-be).svg|значак|Фізычная мапа Летувы]]

Паводле афіцыйна прынятай у Летуве вэрсіі, назва Аўкштоты ўтварылася празь яе разьмяшчэньне на ўзвышшы ў параўнаньні з [[Жамойць|Жамойцю]] (што ў выпадку межаў афіцыйнага этнаграфічнага рэгіёну цалкам супярэчыць рэльефу мясцовасьці) — ад [[Летувіская мова|летувіскага]] слова ''aukštas'', якое азначае 'высокі'. Падобную [[Этымалёгія|этымалёгію]] самой назвы (але без адсылкі да Жамойці) сьцьвердзіў у 1820 годзе [[Малая Летува|пруска-летувіскі]] пастар {{Артыкул у іншым разьдзеле|Людвік Рэза||ru|Реза, Людвикас}}, камэнтуючы ўжытую [[Мацей Стрыйкоўскі|Мацеем Стрыйкоўскім]] назву ''Austechiam'' (пры цытаваньні вытрымкі з [[Хроніка Прускай зямлі|Хронікі Прускай зямлі]] пра падзеі 1294—1300 гадоў) датычна «''морскай правінцыі''», якая «''пад гэтай назвай улучала ўсю тэрыторыю Жамойці і [[Курляндыя|Куроніі]], прылеглыя да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]''» і «''якая цяпер завецца Angsztyta ('высокае месца')''»{{Заўвага|{{мова-la|«Strykouius rectius regionem illam scripsit Austechiam quae hodiernis diebus Angsztyta (locus altus) vocatur. &lt;…&gt; Austechiam prouinciam fuisse dicit maritimam. Totam nimirum Samogitiae et Curoniae terram, quae mare Balticum adjacet, sub hoc nomine complectitur»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;De religionis Christianae in Lithuanorum gente primordiis. — Regiomonti, 1820. [https://books.google.by/books?id=r4DMY84dlfwC&amp;pg=PA4&amp;dq=Austechiam&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiE-uGf98z1AhXEh_0HHVfgCLQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Austechiam&amp;f=false P. 4].&lt;/ref&gt;.

На думку гісторыка [[Вячаслаў Насевіч|Вячаслава Насевіча]], назву «Аўкштота», магчыма, утварылі штучна (паводле аналёгіі з агучанай пазьней у палітычных мэтах этымалёгіяй назвы Жамойці), каб падмацаваць правы вялікіх князёў літоўскіх на Жамойць&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевiч В.]] Пачаткі Вялікага княства Літоўскага. — {{Менск (Мінск)}}: 1993. С. 20.&lt;/ref&gt;.

== У гістарычных крыніцах ==
[[Файл:Samland-Samogitie-Semigallo (1768).jpg|значак|[[Жамойць]] (''Samogitia'') і прылеглыя да яе [[Самбія|Самляндыя]] (''Samland'') і [[Зэмгалія|Сэмігалія]] (''Semigallo''), з мапы 1768 г.]]

Назва «Аўкштота» сустракаецца ў некалькіх лацінамоўных і нямецкамоўных хроніках і афіцыйных дакумэнтах, тым часам няма ніводнага ўпаміну пра яе ў дакумэнтах [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ў афіцыйнай [[Беларуская мова|беларускай мове]], у [[Беларуска-літоўскія летапісы|літоўскіх (беларускіх) летапісах]], у апісаньнях Літвы замежнымі падарожнікамі і візытантамі двара [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікіх князёў]] у [[Вільня|Вільні]], у афіцыйным ліставаньні з [[Ватыкан]]ам. Усё гэта сьведчыць пра тое, што Аўкштота, з усяго відаць, азначала невялікую памежную паласу (усходнюю частку Жамойці), якая ня мела вялікага значэньня&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-290&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 290.&lt;/ref&gt;.

Рускія летапісы, якія ведаюць назву «Літва» зь сярэдзіны XI ст. і падрабязна апісваюць дачыненьні [[Кіеўская Русь|Русі]] з суседнімі (у тым ліку балтыйскімі) плямёнамі, не ўпамінаюць Аўкштоту. [[Галіцка-Валынскі летапіс]], які лічыцца адной з найважнейшых крыніцаў з гісторыі [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]], [[Жамойты|жамойтаў]], [[Яцьвягі|яцьвягаў]] і [[Прусія|прусаў]] у XIII ст. і генэзы Вялікага Княства Літоўскага, таксама не ўпамінае Аўкштоты. Аўтар лацінамоўнага трактату «Апісаньня земляў» ([[Дублінская хроніка]]) другой паловы XIII ст., які быў на каранацыі [[Міндоўг]]а, упамінае [[Жамойць]], Літву, Нальшчаны, Яцьвезь, але таксама не ўжывае назвы «Аўкштота»&lt;ref&gt;[https://belhistory.com/alba-ruscia.html Апісанне земляў (з Дублінскага рукапісу XIII ст.). Alba Ruscia] // [[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]. № 6, 1993. С. 63—68.&lt;/ref&gt;.

Першы пісьмовы ўпамін пра Аўкштоту зьмяшчаецца ў мірнай дамове ад 2 кастрычніка 1323 году, складзенай [[Гедзімін]]ам, каралём Літвы ({{мова-de|«Gedеminne, de koning van Lethowen»|скарочана}}), з магістрам [[Лівонскі ордэн|Лівонскага ордэну]], рыскім арцыбіскупам і месьцічамі [[Рыга|Рыгі]], а таксама з намесьнікам караля [[Данія|Даніі]] ў [[Эстонія|Эстоніі]]: «''…з нашага боку зямля Аўкштота і Жамойць, Пскоў і ўсе [землі] русаў, якімі мы валодаем''» ({{мова-de|«...van unser wegene dat lant to '''Eusteythen''' unde Sameyten, Plessekowe unde alle der Russen, de under uns besethen sin»|скарочана}}&lt;ref&gt;Пашуто В. Т. Русь. Прибалтика. Папство. — М., 2011. [https://books.google.by/books?id=_XoyDwAAQBAJ&amp;pg=PA516&amp;dq=van+unser+wegene+dat+lant+to+Eusteythen&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiHmo2t5Mr1AhXJsaQKHVSdABQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=van%20unser%20wegene%20dat%20lant%20to%20Eusteythen&amp;f=false С. 516].&lt;/ref&gt;).

Гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на тое, што ў гэтым афіцыйным дакумэнце, хоць і ўпамінаюцца землі Аўкштоты і Жамойці, але сам вялікі князь Гедзімін тытулюецца як «''кароль Літвы''»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-33-34&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 33—34.&lt;/ref&gt;. Увогуле, ніводны зь вялікіх князёў літоўскіх ніколі не тытуляваўся «''князем Аўкштоты''»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105&quot;/&gt;.

У пагадненьні адзначаліся памежныя «мірныя зоны», да якіх залічвалася Жамойць і Аўкштота, [[Пскоўская зямля]] ды іншыя «землі русаў», падпарадкаваныя Гедзіміну&lt;ref name=&quot;Urban-2001-104&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 104.&lt;/ref&gt;. З гэтага вынікае, што Аўкштота не атаясамлівалася з уласна Літвой і была адной зь «мірных зонаў», прылеглых да межаў Лівонскага ордэну&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105.&lt;/ref&gt;.

* 1320-я гады (пра падзеі 1294—1300 гадоў) — [[Хроніка Прускай зямлі]]: «''У той час Людвік фон Лібэнцэль быў комтурам Рагніта, які з сваімі братамі і зброяносцамі правёў шмат слаўных войнаў супраць ліцьвінаў. Шматразова ён меў вайну на караблях, адну ў Аўкштоце [Аўштэхіі], зямлі караля Літвы, у якой спаліў сяло, званае Рамэны, якое паводле іх веры было сьвятым, схапіўшы ўсіх і забіўшы''»&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-287&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 287.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|{{мова-la|«Eodem tempore frater Lodewicus de Libencele fuit commendator de Raganita, qui cum suis fratribus et armigeris multa bella gloriose gessit contra Lethowinos. Navale bellum multiplex habuit, unum versus '''Austechiam''', terram regis Lethowie, in qua villam dictam Romene, que secundum ritus eorum sacra fuit, combussit, captis omnibus et occisis»|скарочана}}&lt;ref&gt;Scriptores rerum Prussicarum. 1. Band. — Leipzig, 1861. [https://books.google.by/books?id=YX8OAAAAYAAJ&amp;pg=PA159&amp;dq=Austechiam,+terram+regis+Lethowie&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi10rrE5sr1AhXB8qQKHeeEDfYQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&amp;q=Austechiam%2C%20terram%20regis%20Lethowie&amp;f=false S. 159].&lt;/ref&gt;}}.
* 1324—1331 гады — паведамленьне комтура [[Рагніт]]а комтуру [[Кёнігзбэрг]]у пра заяву літоўскага ўцекача (на момант публікацыі ў 1873 годзе захавалася часткова): «''кароль Аўкштоты''» ({{мова-la|«rex de '''Owsteiten'''»|скарочана}})&lt;ref&gt;Altpreußische Monatsschrift. 10. Band. — Königsberg, 1873. [https://books.google.by/books?id=fM5BbKw8_vkC&amp;pg=PA81&amp;dq=rex+de+Owsteiten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi8xNas2sr1AhVliv0HHbZEAHIQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=rex%20de%20Owsteiten&amp;f=false S. 81].&lt;/ref&gt;.
* 1327—1329 гады — дакумэнт Рагніцкага комтурства: «''…тры рабы-ўцекачы з Аўкштоты… якія сьцьвярджалі, што жылі каля [[Горадня|Горадні]]''» ({{мова-la|«...tres servos fugitivos de '''Owehsteten'''... qui eciam asserunt omnes de Owehsteten circa Garten domi esse»|скарочана}})&lt;ref&gt;Preussisches Urkundenbuch. — Königsberg, 1962. [https://books.google.by/books?id=krFDAQAAMAAJ&amp;q=Owehsteten+Garten&amp;dq=Owehsteten+Garten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiOj8733Mr1AhVilP0HHeXOAegQ6AF6BAgCEAI S. 447].&lt;/ref&gt;.
* 1337 год, 12 сьнежня — була імпэратара [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] [[Людвіка Баварскі|Людвіка Баварскага]]: «''…землі няверных, ворагаў Хрыста, ліцьвінаў, а менавіта Аўкштоту, Жамойць, Каршовію, Русь ды іншыя землі, якія належаць да гэтых краёў…''» ({{мова-la|«...terram infidelium Litwinorum Crucis christi inimicorum, videlicet '''Ochsteten''' Samayten Karsow Ruzen ceterasque partes prenominatis terris adiacentibus cum omnibus suis pertinenciis et partibu...»|скарочана}})&lt;ref&gt;Codex diplomaticus Lithuaniae. — Vratislavieae, 1845. [https://books.google.by/books?id=pzVNAAAAcAAJ&amp;pg=PA45&amp;dq=Litwinorum+Ochsteten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjt4cy23sr1AhUuhf0HHVtKCc8Q6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Litwinorum%20Ochsteten&amp;f=false S. 45].&lt;/ref&gt;.
* 1338 год — Хроніка рыцараў Тэўтонскага ордэну: «''кароль Аўкштоты і Жамойці''» ({{мова-de|«Die coninck van '''Ansteiden''' ende van Sameyten»|скарочана}})&lt;ref&gt;Veteris aevi analecta. T. X. — Lugdunum Batavorum, 1710. [https://books.google.by/books?id=MeNB_FQi1y4C&amp;pg=PA223&amp;dq=Die+coninck+van+Ansteiden+ende+van+Sameyten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj3qouq58r1AhUN7rsIHT-BCy4Q6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20coninck%20van%20Ansteiden%20ende%20van%20Sameyten&amp;f=false P. 223].&lt;/ref&gt;.

Як паказвае Павал Урбан, невядомы аўтар хронікі недакладна датаваў падзеі, сьцьвярджаючы пра складаньне па 1342 годзе мірнага пагадненьня паміж магістрам Лівонскага ордэну Эвэргардам з Мунгайму (памёр у 1340 годзе) і «''каралём Аўкштоты і Жамойці''». Напраўду справа тычылася гандлёвага пагадненьня 1338 году, аформленага з «''магістрам Лівоніі''» ад імя «''Гедзіміна, караля Літвы''», таму прыведзены тытул — з усяго відаць, памылка аўтара&lt;ref name=&quot;Urban-2001-35-36&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 35—36.&lt;/ref&gt;.

* 1348 год — [[Віганд Марбурскі]]: «''…на зямлю Літвы, а менавіта ў Аўкштоту…''» ({{мова-de|«...in das Land Litten, nemlich in '''Auchstetter'''...»|скарочана}})&lt;ref&gt;Codex Diplomaticus Prussicus. 3. Band. — Königsberg, 1848. [https://books.google.by/books?id=ns5TAAAAcAAJ&amp;pg=PA80&amp;dq=%22Auchstetter%22+gegent&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiK76Ot6Mr1AhVDuqQKHZnfCdwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=%22Auchstetter%22%20gegent&amp;f=false S. 80].&lt;/ref&gt;.
* перад 1357 годам — [[Герман Вартбэрг]]: «''У гэтым часе ліцьвіны мясьцінаў Стрыпейкі, Упіта, Вайсьвільцы, Аўкштота [Аўштайта] хацелі перасяліцца ў Літву; што не дазволіў ім зьдзейсьніць магістар''» ({{мова-la|«Hoc tempore Letwini de Stripeyke, Opythen, Mezevilte, de '''Austeyten''' volebant se a Lethowia transferre; sed refutati per magistrum»|скарочана}})&lt;ref&gt;Hermanni de Wartberge Chronicon livoniae. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=V0Ypx8MwG2EC&amp;pg=PA70&amp;dq=Opythen+Austeyten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjHv6Sv6cr1AhURCewKHdksAx0Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=Opythen%20Austeyten&amp;f=false S. 70].&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Samogitia (F. Wit, 1689).jpg|значак|Фрагмэнт мапы ВКЛ каля 1689 году (поўнач — направа, уверсе — захад), дзе Жамойць падзяляецца дзьве часткі: «[[Варні|Worniae]] Territorium», прылеглую да [[Балтыйскае мора|мора]] і «[[Расены|Rosienae]] Territorium», прылеглую да [[Літва старажытная|Літвы]]]]

Як зазначае Павал Урбан, калі б Аўкштота ў тым часе дзяржаўна атаясамлівалася з уласна Літвой, то «''ліцьвіны з Аўкштоты''» ня мелі б патрэбы з «Аўкштоты-Літвы» зноў перасяліцца ў Літву&lt;ref name=&quot;Urban-2001-37&quot;/&gt;.

* 1367 год — Герман Вартбэрг: вышэйшы маршалак Тэўтонскага ордэну Генінг Шындэкопф «''у вышэйшай зямлі Літвы… спустошыў і спапяліў мясцовасьці Шаты, Ворлава… і прыйшоў да Коўны…''»&lt;ref name=&quot;Urban-2001-34&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 34.&lt;/ref&gt; ({{мова-la|«in superioribus partibus Letwinorum... in ore gladiis omnes vastavitque flammis et cede regiones Sethen, Warlowe... quousque pervenitur circa Novum Kauve...»|скарочана}})&lt;ref&gt;Hermanni de Wartberge Chronicon livoniae. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=V0Ypx8MwG2EC&amp;pg=PA80&amp;dq=in+superioribus+partibus+Letwinorum&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiH_pyu68r1AhW-57sIHXvuCFsQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=in%20superioribus%20partibus%20Letwinorum&amp;f=false S. 80].&lt;/ref&gt;
* 1372 год&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-287-288&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 287—288.&lt;/ref&gt; — Герман Вартбэрг: «''…спустошылі зямлю Высокую, Вайсьвільцы, Упіту''» ({{мова-la|«...terre vastate in eo sunt Veyseke, Waysevilte, Opiten»|скарочана}})&lt;ref&gt;Hermanni de Wartberge Chronicon livoniae. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=V0Ypx8MwG2EC&amp;pg=PA93&amp;dq=sunt+Veyseke&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwijq6GKlMv1AhWLyaQKHbBXAnEQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=sunt%20Veyseke&amp;f=false S. 93].&lt;/ref&gt;
* 1373 год — Герман Вартбэрг: вялікі магістар Тэўтонскага ордэну [[Вінрых з Кніпроду]] «''вывеў сваіх супраць ліцьвінаў у зямлю Аўкштоту, дзе кароль Кейстут ім ня даў пераправіцца. Магістар пайшоў далей уздоўж Вяльлі, жадаючы пераправіцца. Але кароль і там ім ня даў гэтага… Так Магістр спустошыў зямлю ўздоўж Вяльлі да самога Вількаміру. Па тым павёў свае войскі ў зямлю Жамойць…''»{{Заўвага|{{мова-la|«...eduxit suos contra Letwinos in terram '''Austheithen''', ubi rex Keinstut cum suo exercitu non permittens eum transire. Magister procedens ad terram Nerghe, ubi putabat se transiturum. Rex autem et ibi eum prohibuit... Vastavit igitur magister generalis terram circa usque Valkenberge. Deinde direxit suos ad terram Seymen...»|скарочана}}&lt;ref&gt;Hermanni de Wartberge Chronicon livoniae. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=V0Ypx8MwG2EC&amp;pg=PA96&amp;dq=in+terram+Austheithen&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjnseWO7Mr1AhV0i_0HHUY0D6MQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=in%20terram%20Austheithen&amp;f=false S. 96].&lt;/ref&gt;}}
* 1374 год — Герман Вартбэрг: вышэйшы маршалак Тэўтонскага ордэну Рудыгер з Эльнэру «''быў з двума войскамі ў землях ліцьвінаў пад назваю Аўкштота [Аўштайта], моцна спусташаючы яе тры дні і тры ночы''» ({{мова-la|«fuit cum duobus in terris Letwinorum nomine '''Austheythen''', tribus diebus et noctibus potenter vastando»|скарочана}})&lt;ref&gt;Hermanni de Wartberge Chronicon livoniae. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=V0Ypx8MwG2EC&amp;pg=PA96&amp;dq=nomine+Austheythen&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj3jMDrl8v1AhXIlP0HHRvPCy0Q6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=nomine%20Austheythen&amp;f=false S. 96].&lt;/ref&gt;
* паміж 1384 і 1401 гадамі — «''Дарогі ў Аўкштоту або Верхнюю Літву''» ({{мова-de|«Wege nach '''Auxteten''' oder Ober-Littauen»|скарочана}})&lt;ref&gt;Scriptores rerum Prussicarum. 2. Band. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=OsvtAAAAIAAJ&amp;pg=PA688&amp;dq=Auxteten+Ober-L%D1%96ttauen&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiXoqCA7sr1AhXLlP0HHegqApgQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&amp;q=Auxteten%20Ober-L%D1%96ttauen&amp;f=false P. 688].&lt;/ref&gt;, дзе большасьць дарог мела зьвязкі зь [[Вільня]]й, [[Трокі|Трокамі]] і [[Горадня]]й, у тым ліку ўпамінаюцца такія дарогі: № 62 — празь Візну (у [[Мазавецкае княства|Мазоўшы]]) у Горадню; № 63 — праз [[Райгорад]] у Горадню, № 79 — розныя дарогі між Трокамі і Горадняй; № 83 — дарога з Горадні ў [[Салечнікі]]; № 84 — дарога з Салечнікаў у [[Ваўкавыск]], праз Дубічы і [[Васілішкі]]; № 89 — дарога ў [[Астрына|Астрыну]] праз Горадню і [[Азёры (Гарадзенская вобласьць)|Азёры]]; № 91 — дарога з Горадні ў [[Крэва]], праз Астрыну, Васілішкі, [[Ліда|Ліду]], [[Ліпнішкі]], [[Гальшаны]]; № 93 — дарога ў Горадню, упамінаюцца [[Дубна]], [[Дзярэчын]], [[Слонім]], Васілішкі, Астрына, Ваўкавыск; № 94 — дарога зь Візны ў [[Наваградак]]; № 96 — дарога ў Ліду, упамінаюцца Наваградак, Астрына, Васілішкі; № 97 — дарога з Ваўкавыску ў Наваградак, упамінаецца Слонім; упамінаюцца яшчэ дарогі праз Крэва, Гальшаны, [[Ашмяны]], Дудзішкі, [[Меднікі]]; № 98, 99 — дарогі з Горадні ў Наваградак; № 100 — дарога з [[Трабы|Трабаў]] у Наваградак, упамінаюцца Крэва, Валожын, Бакшты, [[Любча]]&lt;ref name=&quot;Dajlida-2019-58&quot;&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 58.&lt;/ref&gt;.
* 1412 год — дакумэнт Тэўтонскага ордэну, заснаваны на апытаньнях пажылых людзей, пераважна былых служкаў ордэну (у тым ліку жамойтаў), і выкарыстаны на арбітражным працэсе: «''Таксама замак Вялёна прускія браты заваявалі 11 гадоў таму ад няверных і ворагаў нашай веры ліцьвінаў, якіх называлі аўкштотамі&lt;ref name=&quot;Urban-2001-34&quot;/&gt;, а кіраўнікамі ў іх былі Сурмін, Матэйка і Гаштольд. А таксама, што памянёныя кіраўнікі, ад якіх быў адваяваны замак Вялёна, як ужо пісалася, былі ліцьвінамі, і іх род і цяпер завецца ліцьвінкамі і ліцьвінамі, і жывуць яны ў Літве, у Кульве каля Вількаміру, а не ў жамойцкай зямлі. Таксама, што і замак Вялёна, да яго заваяваньня прускімі братамі, як ужо казалі, утрымліваўся і забясьпечваўся ліцьвінамі, якіх звалі і цяпер яшчэ называюць аўкштотамі&lt;ref name=&quot;Urban-2001-35&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 35.&lt;/ref&gt;, а не жамойтамі''»{{Заўвага|{{мова-de|«It. das hus Willune haben di heren von Prusen angewunnen vor xl jaren von den vngeloubigen vnd vinden vnszn heligen geloubens Littowen, di genant woren '''Austenten''', vnd di hobetlute his by namen Surmynne, Mattewike vnd Gawstad. It. das di dri negest oben bescreben hobetlute, von den das hus Willune gewunnen wart, alz vor ist gescreben, woren Littowen, vnd ir geschlechte is noch czu deser czit Littowes vnd Littowen vnd wonen in Littowen im lande czu Coluwa bi Wilkenberg vnd nicht im lande czu Samayten. It. das hus Willune, e das is von den heren von Prusen gewunen wart, alz in dem andren negesten obengescreben artikel ist vsgesprochen, wart is gespiset vnd gehalden von den Litiowen, di '''Awstayten''' genant woren vnd noch heysen vnd nicht von den Samayten»|скарочана}}&lt;ref&gt;Scriptores rerum Prussicarum. 2. Band. — Leipzig, 1863. [https://books.google.by/books?id=bVJkXD7G_iAC&amp;pg=PA711&amp;dq=hus+Willune+Austenten&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj2rMfn7sr1AhWC-qQKHf0SCEQQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=hus%20Willune%20Austenten&amp;f=false P. 711].&lt;/ref&gt;}}

[[Файл:Samogitie, Lithuanie (A. Zakrzewski, 1832).jpg|значак|Жамойць (''Samogitie'') займае ўсю будучую «Аўкштайцію». З мапы [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]], 1832 г.]]

Апошні гістарычны ўпамін пра Аўкштоту зьмяшчаецца ў лісьце вялікага князя Вітаўта да імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонта Люксэмбурскага]] ад 11 сакавіка 1420 году (беларускі пераклад даецца паводле [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 280, 287.&lt;/ref&gt;, які меў грунтоўную філялягічную падрыхтоўку&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;):
{{Цытата|Але паколькі Жамойць ёсьць зямлёй ніжэйшай да зямлі Літвы, таму яна называецца Жамойцю, што ў літоўскай [мове] тлумачыцца як ніжэйшая зямля. Жамойты ж Літву называюць Аўкштота, што ёсьць вышэйшая зямля ў адносінах да зямлі Жамойтаў{{Заўвага|Варыянт перакладу паводле Паўла Урбана&lt;ref name=&quot;Urban-2001-23&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 23.&lt;/ref&gt;: «''Але дзеля таго, што зямля Жамойтаў ёсьць зямля ніжэйшая ў параўнаньні зь зямлёй Літвы, дык называецца Жамойцю, што ў літоўскай мове перакладаецца як зямля ніжэйшая. Жамойты, папраўдзе, Літву называюць Аўкштотай, што значыць зямля вышэйшая ў параўнаньні зь зямлёй Жамойтаў''».}}.
{{арыгінал|la|Sed quod terra Samaytarum est terra inferior ad terram Lythwanie, ideo Szomoyth vocatur, quod in lythwanico terra inferior interpretatur. Samoyte vero Lythwaniam appelant '''Auxstote''', quod est terra superior respectu terre Samaytarum. 
}}
}}

Гісторыкі Вацлаў Пануцэвіч, Павал Урбан і [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвяртаюць увагу на тое, што гэты ліст ёсьць дыпляматычным дакумэнтам, створаным дзеля дасягненьня канкрэтных палітычных мэтаў — давесьці законныя правы на тэрыторыю Жамойці, уважаючы яе за складовую частку Літоўскага гаспадарства. Таму ён ня можа лічыцца сьведчаньнем незацікаўленага назіральніка&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-287&quot;/&gt;. Пагатоў, у ім зьмяшчаюцца сьцьверджаньні, якія не адпавядаюць праўдзе&lt;ref name=&quot;Urban-2001-22-27&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 22—27.&lt;/ref&gt; і, з усяго відаць, зьявіліся зь сьвядомай волі аўтара дакумэнта&lt;ref&gt;{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)|к}} С. 143.&lt;/ref&gt;.

Вацлаў Пануцэвіч паказвае, што сьцьверджаньне Вітаўта пра назву Жамойці — гэта хітры, але адначасна і супярэчлівы довад: «''Жамойцю таму называецца, бо гэта ў мове жамойцкага насельніцтва абазначае, што ў перакладзе на літоўскую мову раўназначна з terra inferior, нізінай''»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 281, 287.&lt;/ref&gt;. Адпаведна, і заўвага Вітаўта, што жамойты называюць Аўкштотай ''Літву'', мае характар не навуковы, але чыста палітычны&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-287&quot;/&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Тэрыторыя сучаснага этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайціі» як частка Жамойці на мапах XIX—XX стагодзьдзяў&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Szamaiten (Samogitien) (H. Kieper, 1849).jpg|З мапы тэрыторыі колішняй [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] нямецкага географа {{Артыкул у іншым разьдзеле|Генрых Кіпэрт|Генрыха Кіпэрта|en|Heinrich Kiepert}}, 1849 г.
Samogitia (1855).jpg|Мапа Жамойцкай дыяцэзіі, 1855 г.
Żmudź (Samogitia) (1904).jpg|З мапы тэрыторыі колішняй Рэчы Паспалітай польскага географа {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вацлаў Налкоўскі|Вацлава Налкоўскага|pl|Wacław Nałkowski}}, 1904 г.
Samogitia (1919).jpg|Мапа Жамойцкай дыяцэзіі, 1919 г.
&lt;/gallery&gt;

== Папулярызацыя ў ХІХ — XX стагодзьдзях ==
[[Файл:Simono Daukanto - Budas senoves lietuviu - kalnenu ir zemaiciu - 1845 AD.jpg|значак|Вокладка кнігі [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]] «Звычаі старажытных летувісаў — горнікаў і жамойтаў» («''Budą senowęs lёtuwiū, kalnienū ir žȧmajtiū''»), 1845 г.]]

Да вяртаньня ва ўжытак і папулярызацыі назвы «Аўкштота» ў XIX ст. прычыніўся пруска-нямецкі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яганэс Фогт||ru|Фохт, Иоганнес}} (з 1856 году сябра-карэспандэнт [[Санкт-Пецярбурская акадэмія навук|Санкт-Пецярбурскай акадэміі навук]]), які ў другім томе сваёй «Гісторыі Прусіі» ({{мова-de|«Geschichte Preussens»|скарочана}}, 1827 год), выдадзенай гатычным шрыфтам у [[Кёнігзбэрг]]у, сьцьвярджаў, што «Аўкштотай» («верхняй зямлёй») называўся ўвесь рэгіён на [[Нёман|Нёмане]] на захад ад [[Вялёна|Вялёны]], а жыхароў гэтага рэгіёну называлі «аўкштотамі». Ён жа выдзяляў, апроч Жамойці («ніжняй зямлі»), яшчэ і «сярэднюю зямлю»{{Заўвага|{{мова-de|«Eigentlich hieß das ganze Gebiet von Welun (Wiliona) an der Memel östlich hin das Land Austeten oder Austetten, wie denn auch die Bewohner „die Austeten“ genannt wurden. &lt;...&gt; dieses Gebiet Austeten das s. g. Oberland von Samaiten, superiores partes; die Gegenden von Welun an bis Widuckeln, Rossiene und Erogel nannte man das Mittelland, mediae partes und die Gebiete von Medeniken, Wangen u. s. w. das Niederland, partes inferiores»|скарочана}}&lt;ref&gt;Voigt J. Geschichte Preussens. 1. Band — Königsberg, 1827. [https://books.google.by/books?id=xr_fcQI_Mn4C&amp;pg=PA61-IA1&amp;dq=%22Auxstote%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiH8P6708z1AhUKiv0HHZUTCK84ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Auxstote&amp;f=false S. 62].&lt;/ref&gt;}}. У чацьвертым томе гэтай жа працы (1830 год) Фогт апублікаваў ліст Вітаўта ад 1420 году&lt;ref&gt;Voigt J. Geschichte Preussens. 4. Band — Königsberg, 1830. [https://books.google.by/books?id=AccBAAAAYAAJ&amp;pg=PA11&amp;dq=%22Auxstote%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiH8P6708z1AhUKiv0HHZUTCK84ChDoAXoECAMQAg#v=onepage&amp;q=Auxstote&amp;f=false S. 11].&lt;/ref&gt;.

У 1837 годзе вядомы сваімі фальсыфікатамі [[Тэадор Нарбут]], які прыдумаў падрабязны пантэон «літоўскіх» [[Паганства|паганскіх]] багоў ў рамках «[[Ацтэкі|ацтэцка]]-[[Індыя|індыйскай]]» рэлігіі «ліцьвінаў»&lt;ref name=&quot;Astraucou-2014&quot;&gt;[[Сяргей Астравец|Астравец С.]] [https://www.svaboda.org/a/26711502.html З «Іліядай» пад падушкай], [[Радыё Свабода]], 26 лістапада 2014 г.&lt;/ref&gt;, выдаў у Вільні другі том «Гісторыі літоўскага народу» ({{мова-pl|Dzieje starożytne narodu litewskiego|скарочана}}), дзе з спасылкай на Фогта (які «''знайшоў довады гэтага ў Кёнігзбэрскім архіве''») заявіў, што «''Літва… падзялялася на дзьве паловы: вышэйшую, якая называлася Аўкштотай{{Заўвага|Тут Нарбут ужыў невытлумачальную зь летувіскай мовы памылковую форму ''Auxstole''&lt;ref&gt;Rozprawy Wydziału Filologicznego. T. 1. — Kraków, 1874. [https://books.google.by/books?id=OeQAAAAAYAAJ&amp;pg=RA1-PA368&amp;dq=Auxstole&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjJgP-SqM31AhVRlP0HHcTzAKQQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&amp;q=Auxstole&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;, якую як асноўную форму назвы (на яго думку) паўтарыў на наступнай старонцы. Гэтую ж памылковую форму ён паўтарыў у сваёй публікацыі «Oznaczenie granic Litwy właściwej od strony Słowiańszczyzny» (1856 год)&lt;ref name=&quot;Vnukovic-2021-38&quot;&gt;Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 38.&lt;/ref&gt;}}, у лацінскіх аўтараў Austechia, і на ніжэйшую або Жамойць''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Litwa... dzieliła się na dwie połowy: wyższą, nazywaną Auxstole, w autorach łacińskich Austechia i na niższą czyli Žomajten»|скарочана}}}} і таксама зьмясьціў тэкст ліста вялікага князя Вітаўта&lt;ref&gt;Dzieje starożytne narodu litewskiego. T. 2. — Wilno, 1837. S. 387—[https://books.google.by/books?id=JuMGAAAAYAAJ&amp;pg=PA388&amp;dq=Auxstote&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjwpq65tsv1AhXlh_0HHSrjCYw4FBDoAXoECAMQAg#v=onepage&amp;q=Auxstote&amp;f=false 388].&lt;/ref&gt; (у сваёй пазьнейшай публікацыі 1856 году «Oznaczenie granic Litwy właściwej od strony Słowiańszczyzny» Нарбут, увогуле, абвясьціў «Аўкштоту» разам з Жамойцю і дзьвюма прыдуманымі ім правінцыямі — «Няромай» і «Пялюзіяй» — «''сапраўднай Літвой''»&lt;ref name=&quot;Vnukovic-2021-38&quot;/&gt;). Ад гэтага часу назва «Аўкштота» («Аўкштайція») пачала выкарыстоўвацца ў розных публікацыях, дзе гэтым тэрмінам пазначаліся тыя альбо іншыя землі на ўсход ад Жамойці, тым часам назвай «[[Аўкштайты|аўкштайты]]» пачалі называць жыхароў адпаведных земляў. Аднак яшчэ ў 1891 годзе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вялікая агульная ілюстраваная энцыкляпэдыя||pl|Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana}} сьведчыла, што шырокія масы мясцовага насельніцтва ня ведаюць тэрміну «Аўкштота» і не ўжываюць яго ў штодзённым жыцьці як геаграфічную назву{{Заўвага|{{мова-pl|«Aukstote, Auxstote... Nazwa ta, dziś przes Litwinów nie używana»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Wielka encyklopedya powszechna ilustrowana. T. 5—6. — Warszawa, 1891. [https://books.google.by/books?id=cNcDAAAAYAAJ&amp;pg=PA450&amp;dq=Aukstote&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj20eDXtMv1AhVAlP0HHeAKAdg4ChDoAXoECAUQAg#v=onepage&amp;q=Aukstote&amp;f=false S. 450].&lt;/ref&gt;.

Калі ў 1822 годзе [[Сыманас Даўкантас]] — адзін зь першых ідэолягаў [[Летувіскі нацыянальны рух|летувіскага нацыянальнага руху]] — выдаў кнігу «Дзеяньні старажытных летувісаў і жамойтаў» («''Darbai senųjų lietuvių ir žemaičių''»), то ўжо ў 1845 годзе (па выхадзе публікацыяў Яганэса Фогта і Тэадора Нарбута) ён выдаў сваё дасьледаваньне пад назвай «Звычаі старажытных летувісаў — горнікаў і жамойтаў» («''Budą senowęs lёtuwiū, kalnienū ir žȧmajtiū''», сучаснае летувіскае «''Būdas senovės lietuvių, kalnėnų ir žemaičių''»{{Заўвага|У выдадзенай на заказ [[Міністэрства замежных справаў Летувы]] «Гісторыі Летувы» ({{мова-ru|«История Литвы»|скарочана}}) назву гэтай кнігі Даўкантаса падалі як «Звычаі старажытных летувісаў, аўкштайтаў і жамойтаў» ({{мова-ru|«Обычаи древних литовцев, аукштайтов и жемайтов»|скарочана}})&lt;ref&gt;История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 125.&lt;/ref&gt;}}). Такім парадкам Даўкантас пераклаў старажытны нямецка-лацінскі тэрмін уласным летувіскім наватворам «горнікі» (ад {{мова-lt|kalnas|скарочана}} 'гара'), чым засьведчыў няведаньне тэрміну «аўкштоты» («аўкштайты»). Тое, што Даўкантас «''першым прыдумаў і выкарыстаў тэрмін дзеля апісаньня этнаграфічнай супольнасьці, вядомай цяпер як аўкштайты''», прызнаецца ў сучасных летувіскіх школьных падручніках&lt;ref&gt;Martišiūtė-Linartienė A. [https://nullroute.lt/mirrors/texts/Liet_k_chrestomatija_11_klasei.pdf Elektroninė literatūros chrestomatija 11 klasei]. — Vilnius, 2011. P. 608.&lt;/ref&gt;.

Ужо ў 1850 годзе пруска-нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Георг Нэсэльман||ru|Нессельман, Георг Генрих Фердинанд}} заявіў у сваім слоўніку, нібы расейскія летувісы, або жамойты, называюць прускіх летувісаў «''Létuwninkai kalninni''» з прычыны ўзгорыстай мясцовасьці{{Заўвага|{{мова-de|«Létuwninkai kalpinni werden die Preußischen Littauer von den Russischen (Zémaiczei) genannt wegen des hügligen Terrains»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Nesselmann G. H. F. Wörterbuch der littauischen sprachen. — Königsberg, 1850. [https://books.google.by/books?id=lB8tAAAAYAAJ&amp;pg=PA174&amp;dq=K%C3%A4lninnis++L%C3%A9tuwninkai&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjNxICojtr1AhXOwKQKHXQ-ClQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=K%C3%A4lninnis%20%20L%C3%A9tuwninkai&amp;f=false S. 174].&lt;/ref&gt;. Неўзабаве, аднак, расейска-летувіскі мовазнаўца [[Станіслаў Мікуцкі]] паказаў, што Нэсэльман напраўду ўзяў адпаведную назву з выдадзенай у 1842 годзе кнігі Даўкантаса «Лемантар летувіска-горнай і жамойцкай моваў» («''Abecieļa lîjtuwiû-kalnienû ir źiamajtiû kałbos''», сучаснае летувіскае «''Abėcėlė lietuvių-kalnėnų ir žemaičių kalbos''»), памылкова прыняўшы азначэньне «летувіска-горны» за сынонім «[[Прускія летувісы|пруска-летувіскі]]»&lt;ref name=&quot;Mikucki-1855-109&quot;&gt;Известия Императорской Академии наук по Отделению русского языка и словесности. Т. 4. — СПб., 1855. [https://books.google.by/books?id=SdohAQAAMAAJ&amp;pg=PA109&amp;dq=kalnienaj&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiE3un0_dn1AhXI2KQKHbkrAuwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=kalnienaj&amp;f=false С. 109].&lt;/ref&gt;. Апроч таго, Мікуцкі засьведчыў, што слова «''kalnėnai''» ('горныя, горцы') Даўкантас проста выдумаў{{Заўвага|{{мова-ru|«выдуманное г. Довконтом слово kalnienaj (горные, горцы)»|скарочана}}}}&lt;ref name=&quot;Mikucki-1855-109&quot;/&gt;.

У той жа працы 1855 году Мікуцкі згадаў назву «аўкштоты» («аўкштайты»), раскрыўшы лёгіку яе зьяўленьня: «''Жамойты — Нізоўцы, летувісы, якія жывуць у нізоўі Нёмана. &lt;…&gt; Калі былі (і ёсьць) Нізоўцы, мусяць быць і Вярхоўцы; і сапраўды былі''». Як галоўны довад даўнейшага існаваньня летувісаў-«вярхоўцаў» ён прывёў тэкст ліста Вітаўта ад 1420 году&lt;ref name=&quot;Mikucki-1855-108&quot;&gt;Известия Императорской Академии наук по Отделению русского языка и словесности. Т. 4. — СПб., 1855. С. 108.&lt;/ref&gt;. Прытым летувісаў свайго часу Мікуцкі, паводле асаблівасьцяў іх мовы, падзяліў на «паўночных» ([[Сьвянцянскі павет (Віленская губэрня)|Сьвянцянскі]], [[Новааляксандраўскі павет|Новааляксандраўскі]], [[Вількамірскі павет (Расейская імпэрыя)|Вількамірскі]], [[Панявескі павет (Расейская імпэрыя)|Панявескі]] і часткова [[Шавельскі павет (Расейская імпэрыя)|Шавельскі]] паветы) і «паўднёвых», адзначыўшы, што мяжа між адпаведнымі гаворкамі часткова праходзіць ракой [[Вяльля|Вяльлёй]]&lt;ref name=&quot;Mikucki-1855-109&quot;/&gt;.
 
Пра няведаньне тэрміну «аўкштоты» («аўкштайты») адукаванымі коламі колішняй [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] таксама сьведчыць крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы «літва» на частку [[жамойць|жамойцкага]] насельніцтва, пазьней вядомую як «аўкштайты». Адпаведная нататка&lt;ref&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt; зьявілася ў 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і усходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо [[жмогус]] значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}

[[Файл:Littauischen Sprachgebiets (1876).jpg|значак|Мапа абшару з часткова [[Летувіская мова|летувіскамоўным]] насельніцтвам, дзе цяперашні афіцыйны этнаграфічны рэгіён «Аўкштайція» азначаецца [[Жамойць|Жамойцю]] ({{мова-de|Samogitien|скарочана}}), 1876 г.]]

Пытаньне этымалёгіі і лякалізацыі назвы «Аўкштота» падрабязна разглядаў у 1875 гозе лінгвіст і этнограф [[Ян Карловіч]] (ужо па тым, як некалькі аўтараў абвясьцілі яе «''назвай уласна Літвы, якую ўжываюць жамойты''») і пераканаўча засьведчыў, што ў тагачаснай Жамойці ня ведалі і не ўжывалі назвы «Аўкштота»{{Заўвага|{{мова-pl|«Na Żmudzi... tego wyrazu lud nie zna a zatem i Litwy nim nie nazywa»|скарочана}}}}. Таксама ён зьвярнуў увагу на тое, што ў летувіскім слоўніку Нэсэльмана сьцьвярджалася, нібы некалькі падобных назваў (''Auksztininkai'' як назва жыхароў ваколіцаў вёскі Budweten і ''Auksztinélei'' як назва жыхароў ваколіцаў [[Рагніт]]у, дадзеная ім жыхарамі ваколіцаў [[Клайпеда|Клайпеды]]&lt;ref&gt;Nesselmann G. H. F. Wörterbuch der littauischen sprachen. — Königsberg, 1850. [https://books.google.by/books?id=lB8tAAAAYAAJ&amp;pg=PA16&amp;dq=Auksztininkai+Auksztinelei&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj1yYbCqtn1AhWg8LsIHdspA98Q6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Auksztininkai%20Auksztinelei&amp;f=false S. 16].&lt;/ref&gt;) бытавалі пасярод прускіх летувісаў (у «[[Малая Летува|Малой Летуве]]»)&lt;ref&gt;Karłowicz J. O języku litewskim // Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń wydziału filologicznego Akademii Umiejętności. T. II. — Kraków, 1875. [https://books.google.by/books?id=BrViAAAAcAAJ&amp;pg=PA187&amp;dq=Aukstote,+Auxstote&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiOiZPRj9n1AhUbhP0HHSatDkcQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&amp;q=Aukstote%2C%20Auxstote&amp;f=true S. 187].&lt;/ref&gt;. Тым часам крыніцай зьяўленьня назвы «Аўкштота» Карловіч проста назваў публікацыю ліста Вітаўта ад 1420 году, адзначаючы, што цяжка меркаваць, ці Вітаўт утварыў гэтую назву сам, паводле аналёгіі з Жамойцю, або тая назва сапраўды бытавала за яго часамі&lt;ref&gt;Karłowicz J. O języku litewskim // Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń wydziału filologicznego Akademii Umiejętności. T. II. — Kraków, 1875. S. 188.&lt;/ref&gt;.

У той жа працы Карловіч заявіў, што ўведзены раней нямецкім мовазнаўцам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аўгуст Шляйхэр|Аўгустам Шляйхэрам|ru|Шлейхер, Август}} падзел летувіскай мовы на гаворкі «верхнелетувіскую» (або проста летувіскую) і «ніжнелетувіскую» (або жамойцкую) ёсьць «''вельмі ўдалым''», дзеля чаго зьвярнуўся да зьняпраўджанай раней Мікуцкім назвы «''Kalnėnai''» («горнікі»), заявіўшы, што на той час у [[Цельшыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Цельшыцкім павеце]] так ужо называлі жыхароў ваколіцаў [[Вількамір]]у і Вільні&lt;ref&gt;Karłowicz J. O języku litewskim // Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń wydziału filologicznego Akademii Umiejętności. T. II. — Kraków, 1875. S. 189, 251—252.&lt;/ref&gt;. Далей Карловіч зазначыў, што напраўду гаворак летувіскай мовы, апроч дзьвюх памянёных, існуе вялікае мноства: «''можна сказаць, што ў кожнай парафіі — свая гаворка''»&lt;ref&gt;Karłowicz J. O języku litewskim // Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń wydziału filologicznego Akademii Umiejętności. T. II. — Kraków, 1875. S. 252.&lt;/ref&gt;.

У 1876 годзе пруска-летувіскі лінгвіст прафэсар [[Кёнігзбэрскі ўнівэрсытэт|Кёнігзбэрскага ўнівэрсытэту]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фрыдрых Куршат||ru|Куршат, Фридрих}} пісаў: «''У XV ст. ўсходняя Жамойць называлася Аўкштотай, паводле цяперашняага прастамоўя Aukßtocźiai ('горныя', 'горнікі')''»{{Заўвага|{{мова-de|«Im 15. Jahrhundert wurde das östliche Samogizien Auxtote, nach gegenwärtiger Volkssprache Aukstocíiai (die Hohen, die Hochländer) genannt»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Kurschat F. Grammatik der littauischen Sprache. — Halle, 1876. [https://books.google.by/books?id=r6YFAAAAQAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=Lietuvininkai&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj4hYfwsN_1AhURHOwKHWjfDMc4ChDoAXoECAkQAg#v=onepage&amp;q=Lietuvininkai&amp;f=false S. 5].&lt;/ref&gt;. 

Народжаны ў ваколіцах [[Расены|Расенаў]] летувіскі гісторык [[Мечыслаў Давойна-Сільвястровіч]] у артыкуле «Жамойць» [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў|Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]] (том 14, 1895 год), хоць і азначаў «жамойцкімі» паветамі толькі Шавельскі, Расенскі, Цельшаўскі і заходнюю частку [[Ковенскі павет (Расейская імпэрыя)|Ковенскага]] (да ракі [[Нявежа (Летува)|Нявежы]])&lt;ref&gt;Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795].&lt;/ref&gt;, аднак прытым прыводзіў наступны нацыянальны склад насельніцтва Ковенскага павету: 73 тыс. жамойтаў, 6 тыс. [[палякі|палякаў]], 4,3 тыс. [[Расейцы|расейцаў]], 15 тыс. [[Габрэі|жыдоў]] і 1 тыс. [[Немцы|немцаў]]&lt;ref&gt;Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/801 S. 801].&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Schamaiten (Samogitien) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Фрагмэнт мапы «Землі і народы Эўропы» нямецкага гісторыка [[Дытрых Шэфэр|Дытрыха Шэфэра]] (1916 г.), на якой цяперашняя «Аўкштайція» мае подпіс «''Schamaiten (Samogitien)''»]]
[[Файл:Litauer (Schamaiten, Schmuden) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Легенда да мапы Д. Шэфэра, дзе летувісы азначаюцца [[жамойты|жамойтамі]]&lt;ref&gt;Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 139—140.&lt;/ref&gt;: «''Litauer (Schamaiten, Schmuden'')»]]

У ХІХ — XX стагодзьдзях, па ўзьнікненьні летувіскага нацыянальнага руху, «Аўкштайціяй» пачалі называць цэнтральную і ўсходнюю частку сучаснай Летувы, а тэрмінам «аўкштайты» — этнаграфічную групу летувісаў&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Аўкштайція // {{Літаратура/БЭ|2к}} С. 86.&lt;/ref&gt;. Пашырэньне назвы «аўкштайты» ў гэты час зьвязваюць з этнанімічнай дыфэрэнцыяцыяй паміж [[Летувісы|летувісамі]] і [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]]&lt;ref name=&quot;Cakvin-1989&quot;/&gt;. Тым часам лучнасьць гаворак «аўкштайтаў» атрымала ў лінгвістаў назву «аўкштайцкі дыялект» летувіскай мовы. Сваім парадкам тэрмінам «аўкштайты» некаторыя археолягі пачалі рэтраспэктыўна называць насельніцтва, якое стварыла археалягічныя культуры, што займаюць тэрыторыю цэнтральнай Летувы, а некаторыя навукоўцы пачалі таксама рэтраспэктыўна ўжываць датычна стваральнікаў гэтых археалягічных культураў азначэньне «група балтыйскіх плямёнаў аўкштайты»&lt;ref&gt;{{Літаратура/БЭ|2к}} С. 86.&lt;/ref&gt;.

У 2003 годзе ўлады Летувы ўсталявалі афіцыйныя межы этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайція»&lt;ref&gt;Касьцян К., Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.&lt;/ref&gt;. Як заўважыў летувіскі этноляг Ж. Шакніс, мапы этнаграфічных рэгіёнаў Летувы (у адрозьненьне ад [[Латвія|Латвіі]], [[Эстонія|Эстоніі]] або [[Фінляндыя|Фінляндыі]]) вельмі доўгі час не друкаваліся нават у абагульняльных працах зь летувіскай этналёгіі&lt;ref name=&quot;Vnukovic-2021-42&quot;&gt;Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 42.&lt;/ref&gt;. У 2006 годзе частка летувіскіх аўтараў (у тым ліку мовазнаўца [[Зігмас Зінкявічус]]) прызналі супярэчнасьць канцэпцыі «Аўкштайціі»: «''такім чынам, варта вызнаць, што паняцьце этнаграфічнай Аўкштайціі не ўстаялася''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Таким образом, понятие этнографической Аукштайтии следует признать не устоявшимся»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Зинкявичюс З., Лухтанас А., Чеснис Г. Откуда родом литовцы. — Вильнюс, 2006. С. 131.&lt;/ref&gt;.

Як адзначае Вацлаў Пануцэвіч&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-279&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|Адным з шырока пашыраных у сучаснай літаратуры «доказаў» на тое, быццам Жамойдзь і Літва тварылі адну непадзельную цэласьць, як тэрытарыяльную, так і этнічную, ёсьць так званая аўкштоцкая легенда, або твораны міт Аўкштоты. Сутнасьць гэтай легенды або міту заключаецца ў тым, быццам у склад Літвы, як агульнага назову, уваходзілі два плямёны з сваімі аддзельнымі тэрыторыямі: Жамойць і Аўкштота, terra inferior і terra superior}}

== Сымбалі ==
Сучасныя сымбалі летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайція» (сьцяг і герб) распрацавалі і зацьвердзілі ў 2006 годзе&lt;ref&gt;[https://numismag.com/en/2020/01/14/rolandas-rimkunas-creator-of-e2-lithuanian-regions-coins-series/ Rolandas Rimkūnas, creator of €2 lithuanian regions coins series], Numismag, 14 студзеня 2020 г.&lt;/ref&gt;.

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
[[Файл:Liet-etno-regionai.png|міні|{{Легенда|#fec0c0|Зацьверджаная на афіцыйным узроўні тэрыторыя летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайція»}}]]

Сучасны летувіскі этнаграфічны рэгіён «Аўкштайція» знаходзіцца ў паўночна-ўсходняй частцы краіны. Буйныя месты:

* [[Панявеж]] — лічыцца сталіцай
* [[Янава (Летува)|Янава]] 
* [[Уцяна]]
* [[Кейданы]]
* [[Вісагіня]] (будавалася за савецкім часам, таму большасьць жыхароў — [[расейцы]] і [[беларусы]])
* [[Вількамір]]
* [[Радзівілішкі]]

== Мова ==
{{Падвойная выява|справа|Программа преподавания жмудского языка в Поневежской учительской семинарии (1893).jpg|107|Программа жмудско-литовского языка (1893).jpg|107|Праграмы выкладаньня летувіскай мовы ў настаўніцкай сэмінарыі, адкрытай уладамі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] ў [[Панявеж]]ы — сталіцы сучаснай «Аўкштайціі»: {{мова-ru|«Программа преподавания жмудского языка»|скарочана}} (налева), {{мова-ru|«Программа жмудско-литовского языка»|скарочана}} (направа)}}
{{Асноўны артыкул|Летувіская мова}}
Паводле летувіскіх мовазнаўцаў, у афіцыйным этнаграфічным рэгіёне «Аўкштайція» размаўляюць на [[аўкштайцкі дыялект|аўкштайцкіх дыялектах]] летувіскай мовы. Прытым згодна зь іх новымі сьцьверджаньнямі, летувіская мова падзяляецца ня толькі на [[жамойцкі дыялект|жамойцкі]] і аўкштайцкі дыялекты, але і на яшчэ два субдыялекты — судоўскі і [[дзукійскі дыялект|дзукійскі]], якія разам утвараюць аўкштайцкую дыялектную групу. Да аўкштайцкіх дыялектаў належаць гаворкі, на якіх засноўваецца [[літаратурная мова|літаратурная летувіская мова]] — гаворкі захаду этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайція», у ваколіцах [[Коўна|Коўны]].

На думку [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], аўкштайцкі дыялект — які правільней называць верхнежамойцкім — утварыўся пад уплывам беларускай мовы і славянскага насельніцтва на ўсход ад ракі [[Нявежа (Летува)|Нявежы]]&lt;ref name=&quot;Panucevic-2014-289&quot;&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 289.&lt;/ref&gt;.

== Традыцыйны строй ==
Паводле летувіскіх этнографаў, існаваў традыцыйны строй летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Аўкштайція». Адметная рыса жаночага строю — пераважнае выкарыстаньне белага колеру ў адзеньні. Жаночы строй складаўся з доўгай белай ільняной кашулі, некалькіх спадніц, белага фартуху з геамэтрычным арнамэнтам чырвонай ніткай уздоўж яго нізу, гарсэту, доўгага поясу, шыйных упрыгожваньняў, галаўнога ўбору й скуранога абутку. Узімку насілі шарсьцяныя ўкарочаныя або доўгія паліто. Белыя кашулі часьцей за ўсё ўпрыгожвалі простай геамэтрычнай вышыўкай чырвонай ніткай на манжэтах. Спадніцы былі ў клетку й фармаваліся з спалучэньня чатырох асноўных колераў: чырвонага, зялёнага, жоўтага й чорнага. Апраналася ня менш за 2 спадніцы, а напрыгажэйшая апраналася паверх астатніх. Гарсэты дзяліліся на два віды: першы, які ад таліі пачынаў зьбірацца ў складкі, і другі, які быў прамы. Жанчыны «Аўкштайціі» насілі пераважна каралавыя, бурштынавыя ці шкляныя шыйныя ўпрыгожваньні. Асноўнымі сярод галаўных убораў былі наміткі, якія насіліся толькі замужнімі жанчынамі й павязваліся вельмі своеасаблівым чынам, прыкрываючы скулы й шыю, а таксама кароны й чапцы, часта ўпрыгожаныя кветкамі (маладыя дзяўчыны). Мужчынскі строй складаўся з доўгіх вузкіх часьцей даматканых, шарсьцяных ці паўшарсьцяных нагавіцаў натуральных ці цёмных колераў, белай кашулі, камізэлькі, шэйнай хусткі, лямцавага паліто пераважна шэрага ці карычневага колеру, радзей чорнага ці цёмна-сіняга, плеценага або зьвітанага поясу яркіх колераў, фэтравага капелюша й скураных ботаў, якія падвязваліся тонкімі паяскамі&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Jurkuvienė T.|частка = |загаловак = Lietuvių tautinis kostiumas|арыгінал = |спасылка = http://www.kainos.lt/lietuviu-tautinis-kostiumas-lithuanian-national-co-p122099|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БЭ|2}}
* Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. Серия A, Гуманитарные науки. № 1, 2021. С. 37—49.
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}
* {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}} 
* {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}
* {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)}}
* История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс: Eugrimas, 2013. — 318 с. {{ISBN|978-609-437-207-0}}.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [[Зьдзіслаў Сіцька]], [http://pawet.net/ns/2007/28/%E2%84%96_28_(816).html Па слядах літвы], [[Pawet.net]], 25 ліпеня 2007 г.

{{Рэгіёны Летувы}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Аўкштота| ]]
[[Катэгорыя:Рэгіёны Летувы]]
[[Катэгорыя:Традыцыйная культура]]</text>
      <sha1>06t4n54kc071gcq78typ7vbqgubni0v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Троцкае ваяводзтва</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58361</id>
    <revision>
      <id>2331281</id>
      <parentid>2252748</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Лобачев Владимир</username>
        <id>8873</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */ [[Вікіпэдыя:Выявы|выява]]. Гл. Шаланда А. И. «Зямельныя гербы Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў ХІV–ХVІІІ ст.» // Герольд Litherland, № 2, 2001. — Менск, 2001. — С. 52–67.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17007" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Назва                           = Троцкае ваяводзтва
|Назва ў родным склоне           = Троцкага ваяводзтва
|Арыгінальная назва              = 
|Герб                            = Troki,_Pahonia._Трокі,_Пагоня_(1720).jpg
|Сьцяг                           =
|Краіна                          = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Гімн                            =
|Статус                          =
|Уваходзіць у                    =
|Улучае                          =
|Цэнтар                          = [[Трокі]]
|БуйныГорад                      = 
|ДатаЎтварэньня                  = 
|Кіраўнік                        = [[Ваяводы троцкія]]
 |Назва пасады кіраўніка         = Ваяводы 
|Кіраўнік2                       = [[Кашталяны троцкія]]
 |Назва пасады кіраўніка2        = Кашталяны
|АфіцыйныяМовы                   =
|Насельніцтва                    = гл. [[Троцкае ваяводзтва#Дэмаграфія|Дэмаграфія]]
 |Год перапісу                   = 
 |Адсотак ад насельніцтва        = 
 |Месца паводле насельніцтва     = 
 |Шчыльнасьць                    = 
 |Месца паводле шчыльнасьці      = 
 |Нацыянальны склад              = 
 |Канфэсійны склад               = 
|Плошча                          = 31,2 тыс.
 |Адсотак ад плошчы              = 
 |Месца паводле плошчы           = 
|Максымальная вышыня             = 
|Сярэдняя вышыня                 = 
|Мінімальная вышыня              = 
|Шырата                          = 
|Даўгата                         = 
|Мапа                            = Trockaje vajavodztva. Троцкае ваяводзтва.svg
 |Памер мапы                     = 
|Мапа адміністрацыйнай адзінкі   =
 |Памер мапы аа                  =  
|Часавы пас                      = 
|Скарачэньне                     = 
|ISO                             = 
|FIPS                            = 
|Тэлефонны код                   = 
|Паштовыя індэксы                = 
|Інтэрнэт-дамэн                  = 
|Код аўтамабільных нумароў       = 
|Катэгорыя ў Commons             = 
|Парамэтар1                      = [[1413]]—[[1795]]
|Назва парамэтру 1               = Час існаваньня
|Сайт                            = 
|Дадаткі                         =
|Колер фону парамэтраў           = {{Колер|ВКЛ}}
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
'''Тро́цкае ваяво́дзтва'''{{Заўвага|{{мова-be-old|Воеводство Троцкое|скарочана}}; {{мова-la|Palatinatus Trocensis|скарочана}}, {{мова-pl|Województwo trockie|скарочана}}}} — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў заходняй і паўночна-заходняй частцы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і цэнтральнай частцы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Плошча каля 31,2 тыс. км². Сталіца — [[места]] [[Трокі]]. Найбольшыя месты: [[Горадня]], [[Коўна]], [[Мерач]] і [[Панявеж]].

== Сымболіка ==
Герб ваяводзтва меў наступны выгляд: ''«белая [[Пагоня]] ў чырвоным полі»''.

Ваяводзкая [[харугва]] была чырвонага колеру з выяваю гербу [[Пагоня]] ў цэнтры, паветы мелі харугвы з Пагоняй у блакітным полі&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Трокскае ваяводства // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 520.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Герб Троцкага ваяводзтва [[Пагоня]]&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Navahradak-Troki, Pahonia. Наваградак-Трокі, Пагоня (1712).jpg|1712 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1720) (2).jpg|каля 1720 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1794).jpg|1794 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1900).jpg|канец XIX ст. (рэканструкцыя)
&lt;/gallery&gt;

== Гісторыя ==
{{Падвойная выява|зьлева|Troki, Kalumny. Трокі, Калюмны (1440).jpg|95|Recueil d'armoiries polonaises COA of Trakai Voivodeship.png|100|Гербы Троччыны, [[XV стагодзьдзе|XV ст.]]}}

Утварылася згодна з пастановамі [[Гарадзельская унія|Гарадзельскай уніі]] (1413 год) замест скасаваных [[Гарадзенскае княства|Гарадзенскага]] і [[Троцкае княства|Троцкага]] княстваў. У гэты ж час уводзіліся пасады ваяводы і кашталяна, якія паводле значнасьці лічыліся другімі па [[Урад (Вялікае Княства Літоўскае)|ўрадах]] ваяводы і кашталяна віленскіх.

У XV ст. у склад ваяводзтва ўваходзілі паўночная, цэнтральная і паўднёвая часткі сучаснай [[Летува|Летувы]], прынёманскія землі Беларусі, [[Берасьцейская зямля|Берасьцейская]], і Новагародзкая землі, [[Падляшша]], [[Кобрынскае княства]], [[Пінскае княства]], [[Давыд-Гарадоцкае княства]], [[Тураўскае княства|Тураўшчына]]. Гэтыя княствы, Берасьцейская і Новагародзкая землі, Падляшша і Ковенскі павет мелі самастойнае ад ваяводы кіраваньне&lt;ref name=&quot;vkl&quot;&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыкевіч А.]] Троцкае ваяводства // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 668.&lt;/ref&gt; (паводле іншых зьвестак, у ваенных і часткова падатковых адносінах Гарадзецкае, Клецкае, Кобрынскае, Пінскае княствы, Берасьцейскае, Ваўкавыскае, Гарадзенскае, Камянецкае, Новагародзкае, Слонімскае намесьніцтвы падпарадкоўваліся намесьніку, а з 1413 году — ваяводу троцкаму&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] [https://web.archive.org/web/20090401195829/http://vn.belinter.net/vkl/29.html Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел] // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 36.&lt;/ref&gt;). На ўсходзе Беларусі ў Троцкае ваяводзтва ўваходзіла палова [[Бабруйская воласьць|Бабруйскай воласьці]].

У XVІ ст. з складу Троцкага вылучыліся Наваградзкае, Падляскае і Берасьцейскае ваяводзтвы. У 1791 годзе паводле [[Канстытуцыя 3 траўня|Кантытуцыі Рэчы Паспалітай]] утварыўся [[Мерацкі павет]]. У 1793 годзе згодна з пастановаю [[Гарадзенскі сойм|Гарадзенскага сойму]] з Троцкага вылучылася [[Гарадзенскае ваяводзтва]], у склад якога ўвайшлі Гарадзенскі і Мерацкі паветы.

У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) асноўная частка тэрыторыі ваяводзтва ўвайшла ў склад [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]], рэшта — у [[Слонімская губэрня|Слонімскую губэрню]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;.

== Геаграфія ==
[[Файл:Vilnia-Troki. Вільня-Трокі (1665).jpg|міні|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]] і Троцкае ваяводзтвы ([[Парыж]], 1665 г.)]]

На поўначы межавала з [[Курляндыя]]й, на ўсходзе — зь [[Віленскае ваяводзтва|Віленскім]] і [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкім]] ваяводзтвамі, на поўдні — зь [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскім]] і [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляскім]] ваяводзтвамі, на захадзе — з Падляскім ваяводзтвам, [[Прусія|Прусіяй]] і [[Жамойць|Жамойцю]]&lt;ref name=&quot;sg&quot;&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Województwo trockie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/338 338].&lt;/ref&gt;.

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
[[Файл:Vilnia-Troki. Вільня-Трокі (1665) (3).jpg|міні|Іншая вэрсія мапы [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага]] і Троцкага ваяводзтваў ([[Парыж]], 1665 г.)]]

Ваяводзтва падзялялася на чатыры паветы: [[Троцкі павет|Троцкі]], [[Гарадзенскі павет|Гарадзенскі]], [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковенскі]] і [[Упіцкі павет|Упіцкі]].

[[Файл:Vilnia-Troki-Inflanty-Kurlandyja-Žamojć. Вільня-Трокі-Інфлянты-Курляндыя-Жамойць (1791).jpg|міні|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]] і Троцкае ваяводзтвы, [[Інфлянцкае ваяводзтва|Інфлянты]], [[Курляндыя]], [[Жамойць]] (1791 г.)]]

{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; background-color: #fff;&quot;

|- bgcolor={{Колер|ВКЛ}} align=&quot;center&quot;

! Назва !! Цэнтар !! Плошча, &lt;br /&gt; тыс. км² !! Староствы

|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot;

| [[Троцкі павет]] || [[Трокі]] || 8,7 || [[Троцкае староства|Троцкае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Алькеніцкае староства|Алькеніцкае]] &lt;br /&gt; [[Жыжморскае староства|Жыжморскае]] &lt;br /&gt; [[Лазьдзейскае староства|Лазьдзейскае]] &lt;br /&gt; [[Мерацкае староства|Мерацкае]] &lt;br /&gt; [[Неманойцкае староства|Неманойцкае]]

|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot;

| [[Гарадзенскі павет]] || [[Горадня]] || 11,7 || [[Гарадзенскае староства|Гарадзенскае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Васількоўскае староства|Васількоўскае]] &lt;br /&gt; [[Прывальскае староства|Прывальскае]] &lt;br /&gt; [[Прыросьльскае староства|Прыросьльскае]] &lt;br /&gt; [[Філіпоўскае староства|Філіпоўскае]]

|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot;

| [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковенскі павет]] || [[Коўна]] || 6 || [[Ковенскае староства|Ковенскае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Ваўкавіскае староства|Ваўкавіскае]] &lt;br /&gt; [[Віштынецкае староства|Віштынецкае]] &lt;br /&gt; [[Дорсуніскае староства|Дорсуніскае]] &lt;br /&gt; [[Прэнскае староства|Прэнскае]]

|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot;

| [[Упіцкі павет]] || [[Упіта]] || 9,1 || [[Упіцкае староства|Упіцкае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Вабольніцкае староства|Вабольніцкае]] &lt;br /&gt; [[Гульбінскае староства|Гульбінскае]] &lt;br /&gt; [[Жыдайчанскае староства|Жыдайчанскае]] &lt;br /&gt; [[Сенгвейскае староства|Сенгвейскае]] &lt;br /&gt; [[Шадоўскае староства|Шадоўскае]] &lt;br /&gt; [[Шыманскае староства|Шыманскае]]
|}

[[Ваяводзкі соймік]] праводзіўся ў Троках. Павятовыя соймікі праходзілі ў [[Трокі|Троках]], [[Панявеж]]ы, [[Горадня|Горадні]] і [[Коўна|Коўне]], тамака ж склікалася [[паспалітае рушаньне]].

Гарадзенская, ковенская, троцкая і ўпіцкая шляхта абірала восем [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Сойм Рэчы Паспалітай|Вальны сойм]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], а таксама восем дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]].

== Дэмаграфія ==
На 1775 год Троцкае ваяводзтва налічвала 55 614 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;. На 1790 год насельніцтва ваяводзтва складала каля 288 тыс. жыхароў.

== Ураднікі ==
{{Асноўны артыкул|ваяводы троцкія|кашталяны троцкія}}

У [[Сэнат|Сэнаце]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] Троцкае ваяводзтва мела двух прадстаўнікоў — [[Ваявода|ваяводу]] і [[кашталян]]а. Згодна зь [[Люблінская унія|Люблінскай уніяй]] (1569 год) ваявода троцкі паводле значнасьці займаў месца ў сэнаце па [[ваяводы каліскія|каліскім]], а кашталян — па [[ваяводы серадзкія|серадзкім]] і перад [[ваяводы лянчыскія|лянчыскім]]. За ўвесь час існаваньня Троцкага ваяводзтва мела 42 ваяводы і 53 кашталяны&lt;ref&gt;Krzywicki J. Województwo trockie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|12}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XII/491 491].&lt;/ref&gt;.

Ваяводзкі [[мундзір]] складаўся з пурпуровага [[кунтуш]]а зь зялёнымі [[адвароты|адваротамі]] і белага [[жупан]]а. Па-за вальным соймам троцкая шляхта ўжывала цёмна-сіні («гранатовы») кунтуш, жоўтыя («саламяныя») адвароты і жупан&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;, у сваю чаргу Ўпіцкі павет — малінавы («кармазыновы») кунтуш, цёмна-сінія адвароты і «саламяны» жупан.

Паводле герархіі земскіх ураднікаў у Троцкім павеце наперадзе ішоў [[цівун]], у астатніх паветах — [[маршалак павятовы|маршалкі]].

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/ЭГБ|5}}

{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага Княства Літоўскага}}

[[Катэгорыя:Троцкае ваяводзтва| ]]
[[Катэгорыя:Ваяводзтвы Вялікага Княства Літоўскага]]</text>
      <sha1>c4hhbwyh8xoq60qmnrjb2ntfdmxxtr4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331282</id>
      <parentid>2331281</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */ няхай, але толькі не ў .png для не-картак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16975" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Назва                           = Троцкае ваяводзтва
|Назва ў родным склоне           = Троцкага ваяводзтва
|Арыгінальная назва              = 
|Герб                            = Troki,_Pahonia._Трокі,_Пагоня_(1720).jpg
|Сьцяг                           =
|Краіна                          = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Гімн                            =
|Статус                          =
|Уваходзіць у                    =
|Улучае                          =
|Цэнтар                          = [[Трокі]]
|БуйныГорад                      = 
|ДатаЎтварэньня                  = 
|Кіраўнік                        = [[Ваяводы троцкія]]
 |Назва пасады кіраўніка         = Ваяводы 
|Кіраўнік2                       = [[Кашталяны троцкія]]
 |Назва пасады кіраўніка2        = Кашталяны
|АфіцыйныяМовы                   =
|Насельніцтва                    = гл. [[Троцкае ваяводзтва#Дэмаграфія|Дэмаграфія]]
 |Год перапісу                   = 
 |Адсотак ад насельніцтва        = 
 |Месца паводле насельніцтва     = 
 |Шчыльнасьць                    = 
 |Месца паводле шчыльнасьці      = 
 |Нацыянальны склад              = 
 |Канфэсійны склад               = 
|Плошча                          = 31,2 тыс.
 |Адсотак ад плошчы              = 
 |Месца паводле плошчы           = 
|Максымальная вышыня             = 
|Сярэдняя вышыня                 = 
|Мінімальная вышыня              = 
|Шырата                          = 
|Даўгата                         = 
|Мапа                            = Trockaje vajavodztva. Троцкае ваяводзтва.svg
 |Памер мапы                     = 
|Мапа адміністрацыйнай адзінкі   =
 |Памер мапы аа                  =  
|Часавы пас                      = 
|Скарачэньне                     = 
|ISO                             = 
|FIPS                            = 
|Тэлефонны код                   = 
|Паштовыя індэксы                = 
|Інтэрнэт-дамэн                  = 
|Код аўтамабільных нумароў       = 
|Катэгорыя ў Commons             = 
|Парамэтар1                      = [[1413]]—[[1795]]
|Назва парамэтру 1               = Час існаваньня
|Сайт                            = 
|Дадаткі                         =
|Колер фону парамэтраў           = {{Колер|ВКЛ}}
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
'''Тро́цкае ваяво́дзтва'''{{Заўвага|{{мова-be-old|Воеводство Троцкое|скарочана}}; {{мова-la|Palatinatus Trocensis|скарочана}}, {{мова-pl|Województwo trockie|скарочана}}}} — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў заходняй і паўночна-заходняй частцы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і цэнтральнай частцы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Плошча каля 31,2 тыс. км². Сталіца — [[места]] [[Трокі]]. Найбольшыя месты: [[Горадня]], [[Коўна]], [[Мерач]] і [[Панявеж]].

== Сымболіка ==
Герб ваяводзтва меў наступны выгляд: ''«белая [[Пагоня]] ў чырвоным полі»''.

Ваяводзкая [[харугва]] была чырвонага колеру з выяваю гербу [[Пагоня]] ў цэнтры, паветы мелі харугвы з Пагоняй у блакітным полі&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Трокскае ваяводства // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 520.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Герб Троцкага ваяводзтва [[Пагоня]]&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Navahradak-Troki, Pahonia. Наваградак-Трокі, Пагоня (1712).jpg|1712 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1720) (2).jpg|каля 1720 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1794).jpg|1794 г.
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1900).jpg|канец XIX ст. (рэканструкцыя)
&lt;/gallery&gt;

== Гісторыя ==
{{Падвойная выява|зьлева|Troki, Kalumny. Трокі, Калюмны (1440).jpg|95|Troki. Трокі (1555).jpg|100|Гербы Троччыны, [[XV стагодзьдзе|XV ст.]]}}

Утварылася згодна з пастановамі [[Гарадзельская унія|Гарадзельскай уніі]] (1413 год) замест скасаваных [[Гарадзенскае княства|Гарадзенскага]] і [[Троцкае княства|Троцкага]] княстваў. У гэты ж час уводзіліся пасады ваяводы і кашталяна, якія паводле значнасьці лічыліся другімі па [[Урад (Вялікае Княства Літоўскае)|ўрадах]] ваяводы і кашталяна віленскіх.

У XV ст. у склад ваяводзтва ўваходзілі паўночная, цэнтральная і паўднёвая часткі сучаснай [[Летува|Летувы]], прынёманскія землі Беларусі, [[Берасьцейская зямля|Берасьцейская]], і Новагародзкая землі, [[Падляшша]], [[Кобрынскае княства]], [[Пінскае княства]], [[Давыд-Гарадоцкае княства]], [[Тураўскае княства|Тураўшчына]]. Гэтыя княствы, Берасьцейская і Новагародзкая землі, Падляшша і Ковенскі павет мелі самастойнае ад ваяводы кіраваньне&lt;ref name=&quot;vkl&quot;&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыкевіч А.]] Троцкае ваяводства // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 668.&lt;/ref&gt; (паводле іншых зьвестак, у ваенных і часткова падатковых адносінах Гарадзецкае, Клецкае, Кобрынскае, Пінскае княствы, Берасьцейскае, Ваўкавыскае, Гарадзенскае, Камянецкае, Новагародзкае, Слонімскае намесьніцтвы падпарадкоўваліся намесьніку, а з 1413 году — ваяводу троцкаму&lt;ref&gt;[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] [https://web.archive.org/web/20090401195829/http://vn.belinter.net/vkl/29.html Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел] // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 36.&lt;/ref&gt;). На ўсходзе Беларусі ў Троцкае ваяводзтва ўваходзіла палова [[Бабруйская воласьць|Бабруйскай воласьці]].

У XVІ ст. з складу Троцкага вылучыліся Наваградзкае, Падляскае і Берасьцейскае ваяводзтвы. У 1791 годзе паводле [[Канстытуцыя 3 траўня|Кантытуцыі Рэчы Паспалітай]] утварыўся [[Мерацкі павет]]. У 1793 годзе згодна з пастановаю [[Гарадзенскі сойм|Гарадзенскага сойму]] з Троцкага вылучылася [[Гарадзенскае ваяводзтва]], у склад якога ўвайшлі Гарадзенскі і Мерацкі паветы.

У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) асноўная частка тэрыторыі ваяводзтва ўвайшла ў склад [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]], рэшта — у [[Слонімская губэрня|Слонімскую губэрню]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;.

== Геаграфія ==
[[Файл:Vilnia-Troki. Вільня-Трокі (1665).jpg|міні|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]] і Троцкае ваяводзтвы ([[Парыж]], 1665 г.)]]

На поўначы межавала з [[Курляндыя]]й, на ўсходзе — зь [[Віленскае ваяводзтва|Віленскім]] і [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкім]] ваяводзтвамі, на поўдні — зь [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскім]] і [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляскім]] ваяводзтвамі, на захадзе — з Падляскім ваяводзтвам, [[Прусія|Прусіяй]] і [[Жамойць|Жамойцю]]&lt;ref name=&quot;sg&quot;&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Województwo trockie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/338 338].&lt;/ref&gt;.

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
[[Файл:Vilnia-Troki. Вільня-Трокі (1665) (3).jpg|міні|Іншая вэрсія мапы [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага]] і Троцкага ваяводзтваў ([[Парыж]], 1665 г.)]]

Ваяводзтва падзялялася на чатыры паветы: [[Троцкі павет|Троцкі]], [[Гарадзенскі павет|Гарадзенскі]], [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковенскі]] і [[Упіцкі павет|Упіцкі]].

[[Файл:Vilnia-Troki-Inflanty-Kurlandyja-Žamojć. Вільня-Трокі-Інфлянты-Курляндыя-Жамойць (1791).jpg|міні|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]] і Троцкае ваяводзтвы, [[Інфлянцкае ваяводзтва|Інфлянты]], [[Курляндыя]], [[Жамойць]] (1791 г.)]]

{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; background-color: #fff;&quot;

|- bgcolor={{Колер|ВКЛ}} align=&quot;center&quot;

! Назва !! Цэнтар !! Плошча, &lt;br /&gt; тыс. км² !! Староствы

|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot;

| [[Троцкі павет]] || [[Трокі]] || 8,7 || [[Троцкае староства|Троцкае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Алькеніцкае староства|Алькеніцкае]] &lt;br /&gt; [[Жыжморскае староства|Жыжморскае]] &lt;br /&gt; [[Лазьдзейскае староства|Лазьдзейскае]] &lt;br /&gt; [[Мерацкае староства|Мерацкае]] &lt;br /&gt; [[Неманойцкае староства|Неманойцкае]]

|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot;

| [[Гарадзенскі павет]] || [[Горадня]] || 11,7 || [[Гарадзенскае староства|Гарадзенскае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Васількоўскае староства|Васількоўскае]] &lt;br /&gt; [[Прывальскае староства|Прывальскае]] &lt;br /&gt; [[Прыросьльскае староства|Прыросьльскае]] &lt;br /&gt; [[Філіпоўскае староства|Філіпоўскае]]

|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot;

| [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковенскі павет]] || [[Коўна]] || 6 || [[Ковенскае староства|Ковенскае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Ваўкавіскае староства|Ваўкавіскае]] &lt;br /&gt; [[Віштынецкае староства|Віштынецкае]] &lt;br /&gt; [[Дорсуніскае староства|Дорсуніскае]] &lt;br /&gt; [[Прэнскае староства|Прэнскае]]

|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot;

| [[Упіцкі павет]] || [[Упіта]] || 9,1 || [[Упіцкае староства|Упіцкае (гродавае)]] &lt;br /&gt; [[Вабольніцкае староства|Вабольніцкае]] &lt;br /&gt; [[Гульбінскае староства|Гульбінскае]] &lt;br /&gt; [[Жыдайчанскае староства|Жыдайчанскае]] &lt;br /&gt; [[Сенгвейскае староства|Сенгвейскае]] &lt;br /&gt; [[Шадоўскае староства|Шадоўскае]] &lt;br /&gt; [[Шыманскае староства|Шыманскае]]
|}

[[Ваяводзкі соймік]] праводзіўся ў Троках. Павятовыя соймікі праходзілі ў [[Трокі|Троках]], [[Панявеж]]ы, [[Горадня|Горадні]] і [[Коўна|Коўне]], тамака ж склікалася [[паспалітае рушаньне]].

Гарадзенская, ковенская, троцкая і ўпіцкая шляхта абірала восем [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Сойм Рэчы Паспалітай|Вальны сойм]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], а таксама восем дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]].

== Дэмаграфія ==
На 1775 год Троцкае ваяводзтва налічвала 55 614 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;. На 1790 год насельніцтва ваяводзтва складала каля 288 тыс. жыхароў.

== Ураднікі ==
{{Асноўны артыкул|ваяводы троцкія|кашталяны троцкія}}

У [[Сэнат|Сэнаце]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] Троцкае ваяводзтва мела двух прадстаўнікоў — [[Ваявода|ваяводу]] і [[кашталян]]а. Згодна зь [[Люблінская унія|Люблінскай уніяй]] (1569 год) ваявода троцкі паводле значнасьці займаў месца ў сэнаце па [[ваяводы каліскія|каліскім]], а кашталян — па [[ваяводы серадзкія|серадзкім]] і перад [[ваяводы лянчыскія|лянчыскім]]. За ўвесь час існаваньня Троцкага ваяводзтва мела 42 ваяводы і 53 кашталяны&lt;ref&gt;Krzywicki J. Województwo trockie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|12}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XII/491 491].&lt;/ref&gt;.

Ваяводзкі [[мундзір]] складаўся з пурпуровага [[кунтуш]]а зь зялёнымі [[адвароты|адваротамі]] і белага [[жупан]]а. Па-за вальным соймам троцкая шляхта ўжывала цёмна-сіні («гранатовы») кунтуш, жоўтыя («саламяныя») адвароты і жупан&lt;ref name=&quot;vkl&quot;/&gt;, у сваю чаргу Ўпіцкі павет — малінавы («кармазыновы») кунтуш, цёмна-сінія адвароты і «саламяны» жупан.

Паводле герархіі земскіх ураднікаў у Троцкім павеце наперадзе ішоў [[цівун]], у астатніх паветах — [[маршалак павятовы|маршалкі]].

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/ЭГБ|5}}

{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага Княства Літоўскага}}

[[Катэгорыя:Троцкае ваяводзтва| ]]
[[Катэгорыя:Ваяводзтвы Вялікага Княства Літоўскага]]</text>
      <sha1>krp9lep7wgf2wdneawb18op5chg01r9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трактар Сазі Тэбрыз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82428</id>
    <revision>
      <id>2331360</id>
      <parentid>2158528</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1644" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Трактар Сазi
|Лягатып          = Trictur.jpg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Тэбрыз]], [[Іран]]
|Стадыён          = [[Ядэгар-е-Эмам]]
|Умяшчальнасьць   = 80 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Про-ліга чэмпіянату Ірану па футболе|Про-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 13 месца
|Прыналежнасьць   = Іранскія
|pattern_la1=_whiteborder|pattern_b1=_thinwhitesides|pattern_ra1=_whiteborder
|leftarm1=FF0000|body1=FF0000|rightarm1=FF0000|shorts1=FF0000|socks1=FF0000
|pattern_la2=_redborder|pattern_b2=_thinredsides|pattern_ra2=_redborder
|leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=FFFFFF|socks2=FFFFFF
}}
'''Трактар Сазi''' — іранскі футбольны клюб, які месьціцца ў [[Тэбрыз]]е. Каманда ўдзельнічае ў [[Чэмпіянат Ірану па футболе|чэмпіянаце Ірану па футболе]]. Двухразовы ўладальнік [[Кубак Ірану па футболе|Кубка Ірану]].

== Вядомыя гульцы ==
* [[Барыс Тыбiлаў]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.tractorspor.ir/ Афіцыйная старонка клюбу]

{{ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:Тэбрыз]]</text>
      <sha1>k64ab18pbwpaftlhw13x8gzbijmg5jm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пэрсэпаліс Тэгеран</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82573</id>
    <revision>
      <id>2331359</id>
      <parentid>2187718</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:37:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2087" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пэрсэпаліс
|Лягатып          = Persepolis Teheran Logo.png
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Тэгеран]], [[Іран]]
|Стадыён          = [[Азадзі]]
|Умяшчальнасьць   = 78 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Про-ліга чэмпіянату Ірану па футболе|Про-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Прыналежнасьць   = Іранскія
|pattern_la1 =_uhlsport_mythos_whitelines
|pattern_b1  =_uhlsport_mythos_whitelines
|pattern_ra1 =_uhlsport_mythos_whitelines
|leftarm1    =DD0000
|body1       =DD0000
|rightarm1   =DD0000
|shorts1     =DD0000
|socks1      =DD0000|
|pattern_la2 =_uhlsport_mythos_redlines
|pattern_b2  =_uhlsport_mythos_redlines
|pattern_ra2 =_uhlsport_mythos_redlines
|leftarm2    =FFFFFF
|body2       =FFFFFF
|rightarm2   =FFFFFF
|shorts2     =FFFFFF
|socks2      =FFFFFF
|pattern_la3 =_uhlsport_mythos_whitelines
|pattern_b3  =_uhlsport_mythos_whitelines
|pattern_ra3 =_uhlsport_mythos_whitelines
|leftarm3    =200020
|body3       =200020
|rightarm3   =200020
|shorts3     =200020
|socks3      =FFFFFF
}}
«'''Пэрсэпаліс'''» — іранскі футбольны клюб, які месьціцца ў [[Тэгеран]]е. Заснаваны ў 1963 годзе. 14-разовы [[Чэмпіянат Ірану па футболе|чэмпіён Ірану]], 6-разовы ўладальнік [[Кубак Ірану па футболе|Кубка Ірану па футболе]].

== Вядомыя гульцы ==
* [[Алі Даеі]]
* [[Карым Багеры]]
* [[Саша Іліч]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20100129174816/http://fc-perspolis.com/ Афіцыйная старонка клюбу]

[[Катэгорыя:Тэгеран]]</text>
      <sha1>m4v4a0rn2dwniagwiv6y9w88u8mngcw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мураўёўкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83400</id>
    <revision>
      <id>2331280</id>
      <parentid>2316800</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:09:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Зьнішчэньне помнікаў сакральнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56098" xml:space="preserve">[[Файл:St.George church (Babrujsk).JPG|міні|280пкс|[[Царква сьвятога Георгія (Бабруйск)|Гарнізонная царква]] ў [[Бабруйск]]у з асноўнымі элемэнтамі мураўёвак ([[купал-цыбуліна|купалы-цыбуліны]] — сымбаль [[расейцы|расейскай]] культавай архітэктуры&lt;ref name=&quot;bonkovska&quot;&gt;Боньковська С. Церковна металева пластика // Історія декоративного мистецтва України: У 5 т. / НАН України, ІМФЕ ім. М. Т. Рильського; наук. ред. Т. Кара-Васильєва. Т. 3: Мистецтво XIX століття. — Київ, 2009. С. 245.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Block E. Garlic and Other Alliums: The Lore and the Science. — Royal Society of Chemistry, 2010. {{ISBN|9780854041909}}. — P. [https://books.google.de/books?id=6AB89RHV9ucC&amp;pg=PA47&amp;lpg=PA47&amp;dq=Such+a+dome+is+larger+in+diameter+than+the+drum+it+is+set+upon+and+its+height&amp;source=bl&amp;ots=wuDj1u3rSp&amp;sig=vl0CAr2zuKBSroJ3gQaID1vMUcY&amp;hl=de&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj22c2w9KjfAhULzqQKHcR-DFEQ6AEwAHoECAkQAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false 47].&lt;/ref&gt;, высокія шатровыя дахі, паясы какошнікаў)]]

'''Мураўёўкі''' — цэрквы [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]{{заўвага|У наш час — цэрквы [[Беларуская праваслаўная царква|Беларускага экзархату]] [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскага патрыярхату]]; адзінкавыя будынкі належаць да іншых канфэсіяў або знаходзяцца ў дзяржаўнай уласнасьці}}) на тэрыторыі [[Анэксія|анэксаванага]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], масавае будаваньне якіх разгарнулася па здушэньні [[паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]]. Назва паходзіць ад імя расейскага генэрал-губэрнатара [[Міхаіл Мураўёў|Міхаіла Мураўёва]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Матэрыялы па гісторыі Беларусі (2003)|к}} С. 186.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Самусік А. Помнікі гісторыі і культуры Беларусі: Вучэб. дапаможнік. — {{Менск (Мінск)}}: БДЭУ, 2014. С. 148.&lt;/ref&gt; зь мянушкамі «вешальнік» і «людаед»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)|к}} С. 257.&lt;/ref&gt;, які распрацаваў праграму ''«захадаў дзеля ўвядзеньня і перавагі ў Паўночна-Заходнім краі [[расейцы|расейскай]] [[Народнасьць|народнасьці]]»'' ({{мова-ru|«мероприятий, имевших в виду водворение и преобладание в Северо-Западном крае русской народности»|скарочана}}) і з гэтай мэтай запрасіў у маскоўскага гаспадара [[Аляксандар II (расейскі імпэратар)|Аляксандра II]] 500 тысячаў рублёў на аднаўленьне старых і будаваньне новых цэркваў у [[Віленская губэрня|Віленскай]] і [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] губэрнях. Яшчэ раней такія ж сродкі вылучылі [[Віцебская губэрня|Віцебскай]], [[Магілёўская губэрня|Магілеўскай]] і [[Менская губэрня|Менскай]] губэрням&lt;ref name=&quot;str_sp&quot;&gt;{{Літаратура/Страчаная спадчына (2003)|к}} С. 54&lt;/ref&gt;.

Сотні цэркваў-«мураўёвак» узводзіліся паводле тыповых праектаў&lt;ref&gt;[[Андрэй Самусік|Самусик А.]] [https://web.archive.org/web/20090131130322/http://belvirtclub.narod.ru/weekend/110_smolyany.htm Смоляны: славное прошлое и перспективное будущее] // Отдых и путешествия. № 10, 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Сільвестрава С. Сілівановіч Нікадзім Юр’евіч // {{Літаратура/Памяць/Шчучынскі раён|к}}&lt;/ref&gt; і мусілі ўвасобіць праваслаўна-[[Расея|расейскія]] і царкоўна-традыцыйныя рысы архітэктуры&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 8 т.|2к}} С. 177.&lt;/ref&gt; [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]]. Іхнае будаваньне мела вызначальную ідэйна-палітычную ролю&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 18.&lt;/ref&gt; ў справе [[Русіфікацыя Беларусі|русіфікацыі беларусаў]]&lt;ref&gt;Зорина Л. Гродненские евреи — строители православных церквей (вторая половина XIX века) // Гарадзенскі соцыум. Чалавек у прасторы горада. XV—XX стст.: Матэрыялы міжнароднай навуковай канферэнцыі (Горадня, 7-8 лістапада 2014 г.) / Пад рэд. А. Смаленчука і А. Краўцэвіча. — {{Менск (Мінск)}}: Зміцер Колас, 2015. С. 196.&lt;/ref&gt; (згодна з абвешчанай маскоўскім гаспадаром [[Мікалай I|Мікалаем I]] тэзай ''«самадзяржаўе, праваслаўе, народнасьць»''&lt;ref name=&quot;caranovic&quot;&gt;[[Сяргей Чарановіч|Чарановіч С.]] [http://media.catholic.by/nv/n21/art4.htm Ляхавіцкі касцёл Узвышэння Святога Крыжа] // [[Наша Вера]]. № 3 (21), 2002 г.&lt;/ref&gt;).

== Тыпалёгія ==

=== Агульныя рысы ===
У 1865 годзе ўлады Расейскай імпэрыі выдалі адмысловыя ''«Правілы, якія трэба выконваць пры будаваньні праваслаўных цэркваў і прычэтніцкіх збудаваньняў у Паўночна-Заходнім краі»'' ({{мова-ru|«Правила, которые следует соблюдать при постройке православных церквей и причетнических сооружений в Северо-Западном крае»|скарочана}}), у якіх гісторыя беларускага народу тлумачылася з расейскіх манархічных і [[Расейская імпэрыя|імпэрскіх]] пазыцыяў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 21.&lt;/ref&gt;.

[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавы сынод]] і Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай імпэрыі зацьвердзілі сэрыю тыповых праектаў, згодна зь якімі трэба было ўзводзіць храмы. Тым часам забаранялася індывідуальнае царкоўнае будаваньне ў зямянскіх маёнтках, а таксама праектаваньне вясковых храмаў землямерамі ў абыход чыноўнікаў губэрнскіх будаўнічых камісіяў. Такім парадкам вызначалася адносная аднароднасьць і стылёвае адзінства цэркваў, што будаваліся на тэрыторыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага. Храмы мусілі мець аднолькавы плян і зьмяшчаць архітэктурныя элемэнты, уласьцівыя дойлідзтву [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]]: [[цыбулепадобныя купалы]], [[шацёр (архітэктура)|высокія шатровыя завяршэньні]], [[какошнік (архітэктура)|какошнікі]], дэкаратыўную ўзорыстасьць ды іншае.

=== Сынадальны кірунак ===
Асноўная адметнасьць Сынадальнага кірунку — брак адвольнай архітэктурнай творчасьці і строгая прывязка да кананізаваных Урадавым сынодам Расейскай імпэрыі разьвязкаў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 40.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Сынадальны кірунак&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Braslav orthodox church.jpg|[[Царква Ўсьпеньня Багародзіцы (Браслаў)|Прачысьценская царква]] ў [[Браслаў|Браславе]]
Belarus-Ula-Holy Trinity Orthodox Church-1.jpg|[[Царква Сьвятой Тройцы (Ула)|Траецкая царква]] ў [[Вула|Вуле]]
Царква ў імя святой прападобнай Марыі Егіпецкай (Вілейка) 03.jpg|[[Царква Прападобнай Марыі Эгіпецкай (Вялейка)|Царква Прападобнай Марыі Эгіпецкай]] у [[Вялейка|Вялейцы]]
Belarus-Haradok, MD-Holy Trinity Church-5.jpg|[[Царква Сьвятой Тройцы (Гарадок)|Траецкая царква]] ў [[Гарадок (Маладэчанскі раён)|Гарадку]]
&lt;/gallery&gt;

=== Маскоўска-Яраслаўскі кірунак ===
У часы кіраваньня Мікалая II у царкоўным будаваньні на ўзор было «''найвысачэйша загадана''» браць архітэктурныя помнікі [[Масква|Масквы]] і [[Яраслаўль|Яраслаўля]] XVI—XVII стагодзьдзяў, якія цаніліся паводле выказваньня {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ігар Грабар|Ігара Грабара|ru|Грабарь, Игорь Эммануилович}} за ''«непараўнальную казачнасьць»'' ({{мова-ru|«несравненную сказочность»|скарочана}}). Лічылася, што менавіта ''«лубочнае»'' маскоўска-яраслаўскае царкоўнае і церамнае дойлідзтва, у адрозьненьне ад бізантыйскага, было сапраўднай нацыянальнай расейскай архітэктурай&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 34.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Маскоўска-Яраслаўскі кірунак&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Belarus-Barysau-ResurrectionChurch.jpg|[[Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў)|Уваскрасенскі сабор]] у [[Барысаў|Барысаве]]
Kamyanets002.jpg|[[Царква Сьвятога Сімяона Стоўпніка (Камянец)|Царква Сьвятога Сімяона]] ў [[Камянец|Камянцы]]
Belarus-Homel-Palace of Pashkevichs-16.jpg|[[Капліца-пахавальня Паскевічаў]] у [[Гомель|Гомлі]]
Chapel of Monument-1812 in Polatsk.jpg|Помнік перамозе расейскага войска ў [[вайна 1812 году|вайне 1812 году]] ў [[Полацак|Полацку]]
&lt;/gallery&gt;

=== Расейска-бізантыйскі кірунак ===
Расейска-бізантыйскі (новабізантыйскі) кірунак галоўным парадкам арыентаваўся на старажытныя ўзоры [[канстантынопаль]]скіх цэркваў, «''адкуль пайшла расейская нацыянальная архітэктура''». Разам з тым адбывалася шмат пазычаньняў з архітэктурна-выразнага арсэналу ўладзімера-суздальскай і [[Маскоўскае княства|раньнемаскоўскай]] архітэктурных школаў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 25.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Расейска-бізантыйскі кірунак&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Amścisłaŭ, Tupičeŭščyna. Амсьціслаў, Тупічэўшчына (1906).jpg|Сабор [[Тупічэўскі манастыр|Тупічэўскага манастыра]] ў [[Амсьціслаў|Амсьціславе]]
Homiel, Zamkavaja, Spaskaja. Гомель, Замкавая, Спаская (1911).jpg|[[Царква Сьвятога Спаса (Гомель)|Спаская царква]] ў [[Гомель|Гомелі]]
Miensk, Karaleŭski. Менск, Каралеўскі (1907).jpg|[[Царква Маці Божай Казанскай (Менск)|Царква Маці Божай Казанскай]] у [[Менск]]у
Polatsk-St. Euphrosine2.JPG|[[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Полацак)|Узьвіжанская царква]] (налева) у [[Полацак|Полацку]]
&lt;/gallery&gt;

== Насаджэньне ўкосных крыжоў ==
{{Асноўны артыкул|Васьміканцовы крыж|Расейскі крыж}}
Разам з будаваньнем мураўёвак, спраектаваных расейскімі архітэктарамі, у другой палове XIX стагодзьдзя замест традыцыйных высокамастацкіх [[Крыж#Грэцкі|сонцакрыжоў]], вырабленых мясцовымі майстрамі, на [[купал]]ы цэркваў на тэрыторыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага пачалі ставіць укосныя крыжы расейскай прамысловай вытворчасьці&lt;ref name=&quot;sachuta&quot;&gt;[[Яўген Сахута|Сахута Я.]] Беларускае народнае кавальства. — {{Менск (Мінск)}}: Беларусь, 2015. С. 110.&lt;/ref&gt;. Упершыню на царкоўныя купалы крыжы падобнага тыпу пачалі ставіць у [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржаве]] з ініцыятывы [[Іван Жахлівы|Івана IV Тырана]]&lt;ref&gt;Русский крест: символика православного надглавного креста. — М., 2006. С. 149.&lt;/ref&gt;. Тым часам не існуе праваслаўных канонаў, якія б рэглямэнтавалі абавязковасьць касой папярочкі на крыжы&lt;ref&gt;Боньковська С. Церковна металева пластика // Історія декоративного мистецтва України: У 5 т. / НАН України, ІМФЕ ім. М. Т. Рильського; наук. ред. Т. Кара-Васильєва. Т. 3: Мистецтво XIX століття. — Київ, 2009. С. 248.&lt;/ref&gt;. Увогуле, не існуе «каталіцкіх» або «праваслаўных» крыжоў: крыжы ёсьць адзнакай мясцовай традыцыі, і ўкосныя крыжы — гэта ўласьцівасьць [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царквы]]&lt;ref name=&quot;dubianieckaja&quot;&gt;Бурштын Я. [https://cet.eurobelarus.info/ru/news/2016/07/16/ryna-dubyanetskaya-dzyakuyuchy-namagannyam-rpts-pachynae.html Ірына Дубянецкая: Дзякуючы намаганням РПЦ пачынае мяняцца культурны ландшафт Беларусі (Фота і відэа)], Служба інфармацыі «ЕўраБеларусі», 16 ліпеня 2016 г.&lt;/ref&gt;.

Беларускі мастацтвазнаўца і этноляг [[Яўген Сахута]] зьвяртае ўвагу на тое, што сярод шматлікіх крыжоў, вырабленых мясцовымі беларускімі майстрамі ў другой палове XIX — пачатку XX стагодзьдзя, няма ніводнага з касой папярочкай&lt;ref name=&quot;sachuta&quot;/&gt;.

== Зьнішчэньне помнікаў сакральнай архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага ==
{{Вэртыкальныя выявы
| разьмяшчэньне  = 
| памер выяваў   = 270
| выява 1        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Менск. Петрапаўлаўская царква.jpg
| подпіс выявы 1 = [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра й Паўла (Менск)|Петрапаўлаўская царква]] ў [[Менск]]у да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 2        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Наваградак. Барысаглебская царква.jpg
| подпіс выявы 2 = [[Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Наваградак)|Барысаглебская царква]] ў [[Наваградак|Наваградку]] да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 3        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Полацак. Спаская царква.jpg
| подпіс выявы 3 = [[Царква Сьвятога Спаса (Полацак)|Спаскі манастыр]] у [[Полацак|Полацку]] да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 4        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Магілёў. Узьвіжанская царква.jpg
| подпіс выявы 4 = [[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)|Узьвіжанская царква]] ў [[Магілёў|Магілёве]] да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 5        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля.jpg
| подпіс выявы 5 = [[Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля (Віцебск)|Прадцечанская царква]] ў [[Віцебск]]у да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 6        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Кобрынь. Мікольская царква.jpg
| подпіс выявы 6 = [[Царква Сьвятога Мікалая (Кобрынь)|Мікольская царква]] ў [[Кобрынь|Кобрыні]] да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
| выява 7        = Маскалізацыя (русіфікацыя). Моладаў. Ушэсьценская царква.jpg
| подпіс выявы 7 = [[Царква Ўшэсьця Гасподняга (Кобрынь)|Ушэсьценская царква]] ў [[Моладава (Берасьцейская вобласьць)|Моладаве]] да (налева) і па (направа) маскоўскай перабудове
}}
{{Асноўны артыкул|Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі}}

У другой палове XIX ст. ўчынялася масавае зьнішчэньне старажытных праваслаўных цэркваў Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;str_sp&quot;/&gt;, а таксама [[Эклектыка (архітэктура)|эклектычная]] перабудова ў стылістыцы дойлідзтва [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] колішніх рымска-каталіцкіх, уніяцкіх і нават спрадвеку праваслаўных ([[Канстантынопальскі патрыярхат]]) помнікаў сакральнай архітэктуры. Падобным парадкам [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўская царква]] імкнулася абазначыць «кананічную» тэрыторыю&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100702202930/http://nn.by/?c=ar&amp;i=40493 Архітэктар Папруга: Хочуць цыбуліны на царкве — няхай будуюць новы храм] // [[Наша Ніва]], 1 ліпеня 2010 г.&lt;/ref&gt;. Фінансавалася гэтая справа з сродкаў, сабраных з удзельнікаў [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў выглядзе штрафаў і кантрыбуцыяў&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;caranovic&quot; /&gt;.

Так, яшчэ ў 1863 годзе па аглядзе цэркваў [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] падпалкоўнік генэральнага штабу архітэктар Зяленскі зацьвердзіў праекты на перабудову каля 100 будынкаў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 40—41.&lt;/ref&gt;. 

У выніку падобных рэканструкцыяў адбывалася зьнявечаньне кампазыцыяў і стылёвага разьвязку помнікаў архітэктуры, зьнішчаліся высокамастацкія фрэскі, алтары, амбоны ды іншае&lt;ref&gt;{{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.|к}} С. 65.&lt;/ref&gt;. Паводле падлікаў кандыдата мастацтвазнаўства [[Зянон Пазьняк|Зянона Пазьняка]], расейскія ўлады агулам зьнішчылі або зьнявечылі каля 2 тысячаў помнікаў беларускай сакральнай архітэктуры&lt;ref&gt;[[Зянон Пазьняк]], [http://pazniak.info/page_fizichnae_znishchenne_belaruskay_natsyi Фiзiчнае зьнiшчэньне беларускай нацыi], Пэрсанальны сайт Зянона Пазьняка&lt;/ref&gt;.

Найбольш характэрныя прыклады:
* Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі ў [[Алькенікі|Алькеніках]]
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў (Амсьціслаў)|Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі Анёльскай і кляштар бэрнардынаў]] у [[Амсьціслаў|Амсьціславе]]
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Астроўна)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] ў [[Астроўна|Астроўне]]
* [[Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (Быстрыца)|Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа]] ў [[Быстрыца|Быстрыцы]]
* Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў [[Вільня|Вільні]]
* [[Царква Сьвятога Мікалая (Вільня)|Царква Сьвятога Мікалая]] ў Вільні
* [[Царква Сьвятой Тройцы (Вільня)|Царква Сьвятой Тройцы]] ў Вільні
* [[Касьцёл Апекі Маці Божай і кляштар трынітарыяў (Віцебск)|Касьцёл Апекі Маці Божай]] ў [[Віцебск]]у
* [[Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар езуітаў (Віцебск)|Касьцёл Сьвятога Язэпа]] ў Віцебску
* [[Царква Зьвеставаньня Багародзіцы (Віцебск)|Царква Зьвеставаньня Багародзіцы]] ў Віцебску
* [[Царква Раства Хрыстова (Віцебск)|Раства Хрыстова]] ў Віцебску
* [[Царква Сьвятога Духа (Віцебск)|Царква Сьвятога Духа]] ў Віцебску
* [[Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля (Віцебск)|Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля]] ў Віцебску
* Касьцёл Сьвятога Дамініка ў [[Высокі Двор|Высокім Двары]]
* [[Царква Сьвятога Яна Прадцечы (Гавязна)|Царква Сьвятога Яна Прадцечы]] ў [[Гавязна|Гавязьне]]
* [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Глыбокае)|Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі]] у [[Глыбокае|Глыбокім]]
* [[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Горадня)|Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі]] у [[Горадня|Горадні]]
* [[Фара Вітаўта (Горадня)|Фара Вітаўта]] ў Горадні
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Дэмбрава)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] ў [[Дэмбрава|Дэмбраве]]
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (Заслаўе)|Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі]] ў [[Заслаўе|Заслаўі]]
* [[Касьцёл Сьвятога Мікалая (Княжыцы)|Касьцёл Сьвятога Мікалая]] ў [[Княжыцы|Княжыцах]]
* [[Царква Сьвятога Мікалая (Кобрынь)|Царква Сьвятога Мікалая]] ў [[Кобрынь|Кобрыні]]
* Касьцёл Найсьвяцейшага Сакрамэнту ў [[Коўна|Коўне]]
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (Крывошын)|Касьцёл езуітаў]] у [[Крывошын]]е
* Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі ў [[Кублічы|Кублічах]]
* Царква Ўваскрасеньня Хрыстова ў [[Лёзна|Лёзьне]]
* Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў [[Ляхавічы|Ляхавічах]]
* [[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)|Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа]] ў [[Магілёў|Магілёве]]
* [[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў (Мазыр)|Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла]] ў [[Мазыр]]ы
* Царква Раства Багародзіцы ў [[Масаляны|Масалянах]]
* [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|Касьцёл Сьвятога Войцеха]] ў [[Менск]]у
* [[Царква Сьвятога Духа (Менск)|Царква Сьвятога Духа]] ў Менску
* [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Менск)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў Менску
* Царква Сьвятога Мікалая ў [[Міжрэчча (горад)|Міжрэччы]]
* [[Царква Сьвятой Тройцы (Мір)|Царква Сьвятой Тройцы]] ў Міры
* [[Царква Ўшэсьця Гасподняга (Моладава)|Царква Ўшэсьця Гасподняга]] ў [[Моладава (Берасьцейская вобласьць)|Моладаве]]
* [[Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Наваградак)|Царква Сьвятых Барыса і Глеба]] ў [[Наваградак|Наваградку]]
* Царква Прачыстай Багародзіцы ў [[Невель|Невелі]]
* [[Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў (Нясьвіж)|Касьцёл Сьвятой Кацярыны]] ў [[Нясьвіж]]ы
* [[Касьцёл Сьвятога Язэпа (Пагост Загародзкі)|Касьцёл Сьвятога Язэпа]] ў [[Пагост Загародзкі|Пагосьце Загародзкім]]
* [[Царква Сьвятога Спаса (Полацак)|Царква Сьвятога Спаса]] ў [[Полацак|Полацку]]
* [[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Ружаны)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Ружаны|Ружанах]]
* [[Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх (Слонім)|Касьцёл Божага Цела]] ў [[Слонім]]е
* [[Смаргонскі кальвінскі збор|Кальвінскі збор]] у [[Смаргонь|Смаргоні]]
* [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (Сноў)|Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля]] ў [[Сноў|Снове]]
* [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар янітаў (Сталовічы)|Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля]] ў [[Сталавічы|Сталавічах]]
* [[Касьцёл Сьвятога Казімера і кляштар дамініканаў (Стоўпцы)|Касьцёл Сьвятога Казімера]] ў [[Стоўпцы|Стоўпцах]]
* Царква Прачыстай Багародзіцы ў Тадуліне
* Царква Раства Багародзіцы ва [[Уладава|Ўладаве]]
* [[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і калегіюм езуітаў (Юравічы)|Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі]] ў [[Юравічы|Юравічах]]

Перабудаваныя расейскімі ўладамі цэрквы таксама называюць мураўёўкамі&lt;ref name=&quot;caranovic&quot;/&gt;.

== Галерэя ==

=== Зьнявечаныя помнікі ===
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Помнікі архітэктуры, мастацкае аблічча якіх пацярпела ад маскоўскіх перабудоваў&quot; class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Алькенікі. Касьцёл францішканаў.jpg|Касьцёл францішканаў у [[Алькенікі|Алькеніках]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Баруны. Царква базылянаў.jpg|[[Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і манастыр базылянаў (Баруны)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Баруны|Барунах]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Быстрыца. Касьцёл аўгустынаў.jpg|[[Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (Быстрыца)|Касьцёл аўгустынаў]] у [[Быстрыца|Быстрыцы]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Валынцы. Царква Сьвятых Барыса і Глеба.jpg|Царква Сьвятых Барыса і Глеба ў [[Валынцы|Валынцах]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Траецкі касьцёл.jpg|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў [[Вільня|Вільні]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Касьцёл трынітарыяў.jpg|Касьцёл трынітарыў у Вільні на [[Антокаль|Антокалі]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня, Трынапаль. Касьцёл трынітарыяў.jpg|Касьцёл трынітарыў у Вільні на [[Трынапаль|Трынапалі]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Касьцёл езуітаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Казімера (Вільня)|Касьцёл Сьвятога Казімера]] ў Вільні
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Мікольская царква.jpg|[[Царква Сьвятога Мікалая (Вільня)|Царква Сьвятога Мікалая]] ў Вільні
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Траецкая царква.jpg|[[Траецкая царква (Вільня)|Царква Сьвятой Тройцы]] ў Вільні
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Калегіюм езуітаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Язэпа і кляштар езуітаў (Віцебск)|Касьцёл езуітаў]] у [[Віцебск]]у
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Касьцёл трынітарыяў.jpg|[[Касьцёл Апекі Маці Божай і кляштар трынітарыяў (Віцебск)|Касьцёл трынітарыяў]] у Віцебску
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Царква Зьвеставаньня Багародзіцы.jpg|[[Царква Зьвеставаньня Багародзіцы (Віцебск)|Царква Зьвеставаньня Багародзіцы]] ў Віцебску
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Царква Раства Хрыстова.jpg|[[Царква Раства Хрыстова (Віцебск)|Царква Раства Хрыстова]] ў Віцебску
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Духаўская царква.jpg|[[Царква Сьвятога Духа (Віцебск)|Царква Сьвятога Духа]] ў Віцебску
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вялейка. Стары касьцёл.jpg|[[Стары касьцёл (Вялейка)|Стары касьцёл]] у Вялейцы
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Haradziec, Źviestavańnia. Гарадзец, Зьвеставаньня (1866).jpg|Касьцёл Зьвеставаньня ў [[Гарадзец (Кобрынскі раён)|Гарадцы]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Глыбокае. Касьцёл і кляштар кармэлітаў.jpg|[[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Глыбокае)|Касьцёл кармэлітаў]] у [[Глыбокае|Глыбокім]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Горадня. Касьцёл бэрнардынак.jpg|[[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Горадня)|Касьцёл бэрнардынак]] у [[Горадня|Горадні]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Горадня. Фара Вітаўта.jpg|[[Фара Вітаўта (Горадня)|Фара Вітаўта]] ў Горадні
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Дзявяткавічы. Касьцёл Сьвятых Пятра і Паўла.jpg|[[Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Новадзявяткавічы)|Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Новадзявяткавічы|Новадзявяткавічах]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Івянец. Касьцёл францішканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар францішканаў (Івянец)|Касьцёл францішканаў]] ў [[Івянец|Івянцы]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Заслаўе. Кальвінскі збор.jpg|[[Заслаўскі кальвінскі збор|Кальвінскі збор]] у [[Заслаўе|Заслаўі]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Княжыцы. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Мікалая (Княжыцы)|Касьцёл дамініканаў]] у [[Княжыцы|Княжыцах]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Коўна. Касьцёл дамініканаў.jpg|Касьцёл дамініканаў у [[Коўна|Коўне]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Кублічы. Касьцёл Зьвеставаньня.jpg|Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі ў [[Кублічы|Кублічах]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Мазыр. Касьцёл бэрнардынаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў (Мазыр)|Касьцёл бэрнардынаў]] у [[Мазыр]]ы
Маскалізацыя (русіфікацыя). Мазыр. Касьцёл цыстэрыянак.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар цыстэрыянак (Мазыр)|Касьцёл цыстэрыянак]] у [[Мазыр]]ы
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Менск. Касьцёл бэнэдыктынак.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|Касьцёл бэнэдыктынак]] у [[Менск]]у
Маскалізацыя (русіфікацыя). Менск. Царква Сьвятога Духа.jpg|[[Царква Сьвятога Духа (Менск)|Царква Сьвятога Духа]] ў Менску
Маскалізацыя (Русіфікацыя). Мір. Фарны касьцёл.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Мікалая (Мір)|Касьцёл Сьвятога Мікалая]] ў [[Мір (Гарадзенская вобласьць)|Міры]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Нясьвіж. Касьцёл бэрнардынаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятой Кацярыны і кляштар бэрнардынаў (Нясьвіж)|Касьцёл бэрнардынаў]] у [[Нясьвіж]]ы
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Нясьвіж. Касьцёл бэнэдыктынак.jpg|[[Касьцёл Сьвятой Яўхіміі і кляштар бэнэдыктынак (Нясьвіж)|Касьцёл бэнэдыктынак]] у Нясьвіжы
Маскалізацыя (русіфікацыя). Пагост Загародзкі. Касьцёл Сьвятога Язэпа.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Язэпа (Пагост Загародзкі)|Касьцёл Сьвятога Язэпа]] ў [[Пагост Загародзкі|Пагосьце Загародзкім]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Полацак. Касьцёл бэрнардынаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятой Ганны і кляштар бэрнардынаў (Полацак)|Касьцёл бэрнардынаў]] у [[Полацак|Полацку]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Ружаны. Петрапаўлаўская царква.jpg|[[Царква Сьвятых Пятра і Паўла (Ружаны)|Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла]] ў [[Ружаны|Ружанах]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Ружанасток. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Ахвяраваньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (Ружанасток)|Касьцёл дамініканаў]] у [[Ружанасток]]у
Маскалізацыя (русіфікацыя). Слонім. Касьцёл канонікаў лятэранскіх.jpg|[[Касьцёл Божага Цела і кляштар канонікаў лятэранскіх (Слонім)|Касьцёл канонікаў лятэранскіх]] у [[Слонім]]е
Маскалізацыя (русіфікацыя). Смаргонь. Кальвінскі збор.jpg|[[Смаргонскі кальвінскі збор|Кальвінскі збор]] у [[Смаргонь|Смаргоні]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Стоўпцы. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Казімера і кляштар дамініканаў (Стоўпцы)|Касьцёл дамініканаў]] у [[Стоўпцы|Стоўпцах]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Тэрэспаль. Царква Сьвятога Яна Багаслова.jpg|Царква Яна Багаслова ў [[Тэрэспаль|Тэрэспалі]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Уладава. Царква Раства Багародзіцы.jpg|Царква Раства Багародзіцы ва [[Уладава|Ўладаве]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Шкунцікі. Касьцёл.jpg|Касьцёл у [[Шкунцікі|Шкунціках]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Юравічы. Касьцёл езуітаў.jpg|[[Касьцёл і калегіюм езуітаў (Юравічы)|Касьцёл езуітаў]] у [[Юравічы|Юравічах]]
&lt;/gallery&gt;

=== Зруйнаваныя помнікі ===
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Помнікі архітэктуры, часткова або поўнасьцю зруйнаваныя расейскімі ўладамі&quot; class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Балін Гарадок. Касьцёл.jpg|Касьцёл Провіду Божага ў Баліным Гарадку
Маскалізацыя (русіфікацыя). Бабруйск. Касьцёл езуітаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра й Паўла (Бабруйск)|Касьцёл езуітаў]] у [[Бабруйск]]у
Маскалізацыя (русіфікацыя). Берасьце. Касьцёл брыгітак.jpg|[[Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар брыгітак (Берасьце)|Касьцёл брыгітак]] у [[Берасьце|Берасьці]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Берасьце. Касьцёл бэрнардынак.jpg|[[Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Берасьце)|Касьцёл бэрнардынак]] у Берасьці
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Берасьце. Касьцёл бэрнардынаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і кляштар бэрнардынаў (Берасьце)|Касьцёл бэрнардынаў]] у Берасьці
Маскалізацыя (русіфікацыя). Берасьце. Царква Сьвятога Мікалая.jpg|[[Царква Сьвятога Міколы (Берасьце)|Царква Сьвятога Мікалая]] ў Берасьці
Маскалізацыя (русіфікацыя). Быцень. Царква базылянаў.jpg|[[Царква Сьвятога Язафата (Быцень)|Царква Сьвятога Язафата]] ў [[Быцень|Быцені]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Бяроза Картуская. Касьцёл картузаў.jpg|[[Бярозаўскі кляштар|Касьцёл картузаў]] у [[Бяроза (горад)|Бярозе Картускай]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Вільня. Касьцёл кармэлітаў.jpg|Касьцёл кармэлітаў у Вільні
Маскалізацыя (русіфікацыя). Віцебск. Фарны касьцёл.jpg|[[Фарны касьцёл (Віцебск)|Фарны касьцёл]] у Віцебску
Маскалізацыя (русіфікацыя). Гарадзішча. Касьцёл бэнэдыктынаў.jpg|Касьцёл бэнэдыктынаў у [[Гарадзішча (вёска, Пінскі раён)|Гарадзішчы]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Друя. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага і кляштар дамініканаў (Друя)|Касьцёл дамініканаў]] у [[Друя|Друі]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=center&gt;
Маскалізацыя (русіфікацыя). Івянец. Фарны касьцёл.jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Івянец)|Фарны касьцёл]] у [[Івянец|Івянцы]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Магілёў. Касьцёл б.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага і кляштар бэрнардынаў (Магілёў)|Касьцёл бэрнардынаў]] у [[Магілёў|Магілёве]]
Маскалізацыя (русіфікацыя). Менск. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|Касьцёл дамініканаў]] у Менску
Маскалізацыя (русіфікацыя). Нясьвіж. Касьцёл дамініканаў.jpg|[[Касьцёл Сьвятога Яна і кляштар дамініканаў (Нясьвіж)|Касьцёл дамініканаў]] у Нясьвіжы
&lt;/gallery&gt;

== Ацэнкі ==
Яшчэ ў савецкі час збудаваныя на загад расейскіх уладаў аднатыпныя цэрквы ацэньваліся як матэрыяльны выраз [[Каляніялізм|каляніяльнай]] палітыкі царызму&lt;ref&gt;Кацер М. С. Белорусская архитектура. Исторический очерк / Ин-т литературы и искусства АН БССР. — Мн.: Гос. изд-во БССР, 1956. С. 114, 115.&lt;/ref&gt;. Разам з тым беларускі філёзаф і тэоляг [[Ірына Дубянецкая]] зазначае, што кладка неатынкаваных цэркваў-мураўёвак, збудаваных з бутавага каменю, ёсьць прыкладам беларускага сакральнага мастацтва (калі ня браць пад увагу мураўёўскія атрыбуты)&lt;ref&gt;[[Зьміцер Бартосік|Бартосік З.]] [https://www.svaboda.org/a/kamiena/26711592.html Затычка сусьветнага патопу. Сакрэтная зброя Беларусі], [[Радыё Свабода]], 27 літапада 2014 г.&lt;/ref&gt;.

Мастак [[Мікола Купава]] зьвяртае ўвагу на тое, што ўлады СССР часьцей руйнавалі не расейскія цэрквы-мураўёўкі, а старажытныя помнікі беларускай сакральнай архітэктуры&lt;ref&gt;[[Мікола Купава|Купава М.]] [http://media.catholic.by/nv/n9/art10.htm?forprint=1 Аршанская бажніца Апекі Маці Божай] // [[Наша Вера]]. № 3 (9), 1999 г.&lt;/ref&gt;. Напрыклад, у Воршы адзіная збудаваная расейскімі ўладамі царква-мураўёўка засталася некранутай, прытым савецкія ўлады зьнішчылі чатыры царквы і два касьцёлы, якія былі помнікамі архітэктуры [[барока]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]; у [[Шклоў|Шклове]] таксама захавалася толькі царква-мураўёўка, а пад руйнаваньне трапілі каштоўныя помнікі сакральнай архітэктуры [[магілёўскае барока|магілёўскага барока]] і [[клясыцызм]]у; у [[Магілёў|Магілёве]] захаваліся дзьве царквы-мураўёўкі, тым часам места страціла тры царквы і два касьцёлы, помнікі архітэктуры барока, а таксама тры царквы і касьцёл, помнікі архітэктуры клясыцызму. Падобная выпадкі таксама назіралася ў [[Лагойск]]у, [[Койданаў|Койданаве]], [[Дзісна|Дзісьне]], [[Горадня|Горадні]] ды іншых.

Мастак і этнакультуроляг [[Тодар Кашкурэвіч]] праводзіць паралель паміж мураўёўкамі і царкоўнай архітэктурай [[Беларускі экзархат Расейскай праваслаўнай царквы|Беларускага экзархату]] [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскага патрыярхату]] ў Беларусі часоў [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскага]] [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]]:
{{Цытата|&lt;...&gt; гэта, я б сказаў, усьвядомлены культурны аспэкт. Мы маем справу з тэндэнцыяй: прасоўваньнем пэўнага стылістычнага моманту як вельмі істотнага ідэалягічнага. Карані цягнуцца з Масквы. Уся Беларусь — цэнтральныя гарады, цэнтральныя дарогі — застаўленыя рускай праваслаўнай царквой у псэўдарускім стылі. Амаль у тым жа кшталце, як у ХІХ ст. рабіліся «'''мураўёўкі'''». Яны вельмі добра разумеюць палітычны патэнцыял гэтага стылістычнага моманту: «грыбы» паставяць — пазначаць сваю тэрыторыю ўплыву. Як сабака меціць дрэвы. Гэта агромністы палітычны капітал, які вымяраецца нават грашовым эквівалентам.|[[Тодар Кашкурэвіч]]|[http://nmnby.eu/news/discussions/995.html Драма Гародні: нацыянальны праект як гульні ўлады] ([https://web.archive.org/web/20171113093324/https://nmnby.eu/news/discussions/995.html Архіўная копія]) // «Наше мнение», 12 чэрвеня 2007 г.}}

== Глядзіце таксама ==
* [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных Маскоўскім патрыярхатам]]
* [[Русіфікацыя Беларусі]]
* [[Каляніялізм]]
* [[Этнацыд]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Эклектыка. Архітэктура Беларусі другой паловы XIX — пачатку XX ст.}}
* {{Літаратура/Страчаная спадчына (2003)}}
* ''Носко М. М.'' Виленский генерал-губернатор М. Н. Муравьев и православное храмостроительство в Беларуси // Исторический поиск Беларуси: Альм. [постоянно действующего научного семинара имени И. В. Оржеховского]. — Минск, 2006. — С. 196—202
* ''[[Інэса Слюнькова|Слюнькова И. Н.]]'' Храмы и монастыри Беларуси XIX века в составе Российской империи: Пересоздание наследия. ― М.: Прогресс-Традиция, 2010. {{ISBN|978-5-89826-326-8}}.

[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1795—1918)]]
[[Катэгорыя:Праваслаўе на Беларусі]]
[[Катэгорыя:Расейская праваслаўная царква]]</text>
      <sha1>5ur9da3kydxjac7gvdfqo2fdt9cu925</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эстэглал Тэгеран</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88440</id>
    <revision>
      <id>2331362</id>
      <parentid>2158527</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1724" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Эстэглал
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Тэгеран]], [[Іран]]
|Стадыён          = [[Азадзі]]
|Умяшчальнасьць   = 78 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Про-ліга чэмпіянату Ірану па футболе|Про-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 1 месца
|Прыналежнасьць   = Іранскія
|pattern_la1=|pattern_b1=_uhlsport_mythos_whitelines|pattern_ra1=|pattern_sh1=_white stripes
|leftarm1=0000FF|body1=0000FF|rightarm1=0000FF|shorts1=0000FF|socks1=0000FF
|pattern_la2=|pattern_b2=_uhlsport_mythos_bluelines|pattern_ra2=|pattern_sh2=_blue stripes
|leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=FFFFFF|socks2=FFFFFF
}}
«'''Эстэглал'''» — іранскі футбольны клюб, які месьціцца ў [[Тэгеран]]е. Каманда ўдзельнічае ў [[Чэмпіянат Ірану па футболе|чэмпіянаце Ірану па футболе]]. 9-разовы [[Чэмпіянат Ірану па футболе|чэмпіён Ірану]], 7-разовы ўладальнік [[Кубак Ірану па футболе|Кубка Ірану]].

== Вядомыя гульцы ==
* [[Тарлан Ахмэдаў]]
* [[Саша Іліч]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://fcesteghlal.ir Афіцыйная старонка клюбу]

[[Катэгорыя:Тэгеран]]</text>
      <sha1>50k43rruk3g2y6sepyhn7j1vqc3a7yc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы/Сьпіс істотных артыкулаў паводле памеру</title>
    <ns>4</ns>
    <id>91685</id>
    <revision>
      <id>2331392</id>
      <parentid>2331250</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:36:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DymitrBot</username>
        <id>56484</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>робат: абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102304" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{/Уступ|05.08.2022 08:36 UTC|38.38|38.40|+0.02 }}&lt;/noinclude&gt;
# [[Мэркурый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28 сымб. → &lt;/span&gt;39 сымб.)
# [[Плаваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;570 сымб. → &lt;/span&gt;798 сымб.)
# [[Гандаль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1673 сымб. → &lt;/span&gt;2342 сымб.)
# [[Кругазварот вады]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1777 сымб. → &lt;/span&gt;2488 сымб.)
# [[Ліпіды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2506 сымб. → &lt;/span&gt;3508 сымб.)
# [[Плязма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2516 сымб. → &lt;/span&gt;3522 сымб.)
# [[Вадкасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2544 сымб. → &lt;/span&gt;3562 сымб.)
# [[Політэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2563 сымб. → &lt;/span&gt;3588 сымб.)
# [[Дыялектыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2564 сымб. → &lt;/span&gt;3590 сымб.)
# [[Дыхальная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2569 сымб. → &lt;/span&gt;3597 сымб.)
# [[Электрычны ток]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2579 сымб. → &lt;/span&gt;3611 сымб.)
# [[Жыцьцё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2584 сымб. → &lt;/span&gt;3618 сымб.)
# [[Пераклад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2588 сымб. → &lt;/span&gt;3623 сымб.)
# [[Любоў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2591 сымб. → &lt;/span&gt;3627 сымб.)
# [[Гармоны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2601 сымб. → &lt;/span&gt;3641 сымб.)
# [[Кансэрватызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2613 сымб. → &lt;/span&gt;3658 сымб.)
# [[Прамысловая вытворчасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2614 сымб. → &lt;/span&gt;3660 сымб.)
# [[Рухавік унутранага згараньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2617 сымб. → &lt;/span&gt;3664 сымб.)
# [[Вецер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2622 сымб. → &lt;/span&gt;3671 сымб.)
# [[Соль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2633 сымб. → &lt;/span&gt;3686 сымб.)
# [[Хуткасьць сьвятла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2646 сымб. → &lt;/span&gt;3704 сымб.)
# [[Вугляводы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2651 сымб. → &lt;/span&gt;3711 сымб.)
# [[Застуда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хвароба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хуткасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2675 сымб. → &lt;/span&gt;3745 сымб.)
# [[Клімат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2680 сымб. → &lt;/span&gt;3752 сымб.)
# [[Адзеньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2684 сымб. → &lt;/span&gt;3758 сымб.)
# [[Веды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2687 сымб. → &lt;/span&gt;3762 сымб.)
# [[Сьпірт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2690 сымб. → &lt;/span&gt;3766 сымб.)
# [[Сусьвет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2700 сымб. → &lt;/span&gt;3780 сымб.)
# [[Азартная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2715 сымб. → &lt;/span&gt;3801 сымб.)
# [[Дрэва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2728 сымб. → &lt;/span&gt;3819 сымб.)
# [[Каліграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2731 сымб. → &lt;/span&gt;3823 сымб.)
# [[Фільм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2742 сымб. → &lt;/span&gt;3839 сымб.)
# [[Тэатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2749 сымб. → &lt;/span&gt;3849 сымб.)
# [[Сэрца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2759 сымб. → &lt;/span&gt;3863 сымб.)
# [[Слабое ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2760 сымб. → &lt;/span&gt;3864 сымб.)
# [[Гук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2761 сымб. → &lt;/span&gt;3865 сымб.)
# [[Страўнікава-кішачны тракт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2762 сымб. → &lt;/span&gt;3867 сымб.)
# [[Сок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2775 сымб. → &lt;/span&gt;3885 сымб.)
# [[Мір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2801 сымб. → &lt;/span&gt;3921 сымб.)
# [[Электроніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2806 сымб. → &lt;/span&gt;3928 сымб.)
# [[Літар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2808 сымб. → &lt;/span&gt;3931 сымб.)
# [[Піраміда (архітэктура)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2814 сымб. → &lt;/span&gt;3940 сымб.)
# [[Кут]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2815 сымб. → &lt;/span&gt;3941 сымб.)
# [[Гіндустані]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2822 сымб. → &lt;/span&gt;3951 сымб.)
# [[Горная парода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2824 сымб. → &lt;/span&gt;3954 сымб.)
# [[Фотасынтэз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2826 сымб. → &lt;/span&gt;3956 сымб.)
# [[Сьвятло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2847 сымб. → &lt;/span&gt;3986 сымб.)
# [[Граматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Кампутар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Стаматалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2882 сымб. → &lt;/span&gt;4035 сымб.)
# [[Свабода волі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2890 сымб. → &lt;/span&gt;4046 сымб.)
# [[Конь свойскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2895 сымб. → &lt;/span&gt;4053 сымб.)
# [[Землятрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2901 сымб. → &lt;/span&gt;4061 сымб.)
# [[Ежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2912 сымб. → &lt;/span&gt;4077 сымб.)
# [[Электрычнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2917 сымб. → &lt;/span&gt;4084 сымб.)
# [[Вірус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2923 сымб. → &lt;/span&gt;4092 сымб.)
# [[Тэрарызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2926 сымб. → &lt;/span&gt;4096 сымб.)
# [[Сіла (фізычная велічыня)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2944 сымб. → &lt;/span&gt;4122 сымб.)
# [[Магабгарата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2947 сымб. → &lt;/span&gt;4126 сымб.)
# [[Комікс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2950 сымб. → &lt;/span&gt;4130 сымб.)
# [[Робат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2955 сымб. → &lt;/span&gt;4137 сымб.)
# [[Інфрачырвонае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2956 сымб. → &lt;/span&gt;4138 сымб.)
# [[Пандэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2957 сымб. → &lt;/span&gt;4140 сымб.)
# [[Цэнтральны працэсар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2968 сымб. → &lt;/span&gt;4155 сымб.)
# [[Сыма Цянь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Опэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Арабскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2985 сымб. → &lt;/span&gt;4179 сымб.)
# [[Фанэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Электронная пошта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Мова праграмаваньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3032 сымб. → &lt;/span&gt;4245 сымб.)
# [[Плуг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3040 сымб. → &lt;/span&gt;4256 сымб.)
# [[Печань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3049 сымб. → &lt;/span&gt;4269 сымб.)
# [[Тадж Магал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3053 сымб. → &lt;/span&gt;4274 сымб.)
# [[Скалістыя горы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3058 сымб. → &lt;/span&gt;4281 сымб.)
# [[Электронная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3064 сымб. → &lt;/span&gt;4290 сымб.)
# [[Камэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3068 сымб. → &lt;/span&gt;4295 сымб.)
# [[Танганьіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3082 сымб. → &lt;/span&gt;4315 сымб.)
# [[Ібн Хальдун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3086 сымб. → &lt;/span&gt;4320 сымб.)
# [[Прапаганда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3098 сымб. → &lt;/span&gt;4337 сымб.)
# [[Статыстыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3103 сымб. → &lt;/span&gt;4344 сымб.)
# [[Гісторыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3105 сымб. → &lt;/span&gt;4347 сымб.)
# [[Ідэалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3107 сымб. → &lt;/span&gt;4350 сымб.)
# [[Інфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3119 сымб. → &lt;/span&gt;4367 сымб.)
# [[Энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3121 сымб. → &lt;/span&gt;4369 сымб.)
# [[Індыйскі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3123 сымб. → &lt;/span&gt;4372 сымб.)
# [[Малекула]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3125 сымб. → &lt;/span&gt;4375 сымб.)
# [[Джайнізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3128 сымб. → &lt;/span&gt;4379 сымб.)
# [[Мэдыцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3130 сымб. → &lt;/span&gt;4382 сымб.)
# [[Крыкет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3132 сымб. → &lt;/span&gt;4385 сымб.)
# [[Агульная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3143 сымб. → &lt;/span&gt;4400 сымб.)
# [[Тэктоніка пліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3144 сымб. → &lt;/span&gt;4402 сымб.)
# [[Паводка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3156 сымб. → &lt;/span&gt;4418 сымб.)
# [[Баявыя мастацтвы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3160 сымб. → &lt;/span&gt;4424 сымб.)
# [[Мовазнаўства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3164 сымб. → &lt;/span&gt;4430 сымб.)
# [[Дзяленьне ядра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3170 сымб. → &lt;/span&gt;4438 сымб.)
# [[Журналістыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3181 сымб. → &lt;/span&gt;4453 сымб.)
# [[Эпоха Асьветніцтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3197 сымб. → &lt;/span&gt;4476 сымб.)
# [[Плястмаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Джаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Рэпрадукцыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3201 сымб. → &lt;/span&gt;4481 сымб.)
# [[Пісьменства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3206 сымб. → &lt;/span&gt;4488 сымб.)
# [[Садружнасьць нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3207 сымб. → &lt;/span&gt;4490 сымб.)
# [[Малюскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Солі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Мода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3214 сымб. → &lt;/span&gt;4500 сымб.)
# [[Сымэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3220 сымб. → &lt;/span&gt;4508 сымб.)
# [[Антыбіётык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3221 сымб. → &lt;/span&gt;4509 сымб.)
# [[Рэстаўрацыя Мэйдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3237 сымб. → &lt;/span&gt;4532 сымб.)
# [[Скульптура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3254 сымб. → &lt;/span&gt;4556 сымб.)
# [[Бог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3261 сымб. → &lt;/span&gt;4565 сымб.)
# [[Ёга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3262 сымб. → &lt;/span&gt;4567 сымб.)
# [[Чжу Сі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3273 сымб. → &lt;/span&gt;4582 сымб.)
# [[Лягарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Амазонка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Сахара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3291 сымб. → &lt;/span&gt;4607 сымб.)
# [[Склад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3295 сымб. → &lt;/span&gt;4613 сымб.)
# [[Шыізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3298 сымб. → &lt;/span&gt;4617 сымб.)
# [[Эпістэмалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3300 сымб. → &lt;/span&gt;4620 сымб.)
# [[Монатэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3303 сымб. → &lt;/span&gt;4624 сымб.)
# [[Грэцкі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3314 сымб. → &lt;/span&gt;4640 сымб.)
# [[Суахілі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3318 сымб. → &lt;/span&gt;4645 сымб.)
# [[Флейта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3346 сымб. → &lt;/span&gt;4684 сымб.)
# [[Тэорыя лікаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3347 сымб. → &lt;/span&gt;4686 сымб.)
# [[Жывёлы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3349 сымб. → &lt;/span&gt;4689 сымб.)
# [[Фэмінізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Жанчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Псыхалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3357 сымб. → &lt;/span&gt;4700 сымб.)
# [[Машына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3358 сымб. → &lt;/span&gt;4701 сымб.)
# [[Матэматычны доказ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3374 сымб. → &lt;/span&gt;4724 сымб.)
# [[Гадзіньнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3376 сымб. → &lt;/span&gt;4726 сымб.)
# [[Біятэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3377 сымб. → &lt;/span&gt;4728 сымб.)
# [[Страваваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3378 сымб. → &lt;/span&gt;4729 сымб.)
# [[Гастраэнтэрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3385 сымб. → &lt;/span&gt;4739 сымб.)
# [[Вымярэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Сымфонія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Флямэнка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3397 сымб. → &lt;/span&gt;4756 сымб.)
# [[Біялягічная клясыфікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Лікавы аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Павукі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3411 сымб. → &lt;/span&gt;4775 сымб.)
# [[Марскія сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3424 сымб. → &lt;/span&gt;4794 сымб.)
# [[Магніт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3427 сымб. → &lt;/span&gt;4798 сымб.)
# [[Паўправаднік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3431 сымб. → &lt;/span&gt;4803 сымб.)
# [[Сунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3435 сымб. → &lt;/span&gt;4809 сымб.)
# [[Рыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3438 сымб. → &lt;/span&gt;4813 сымб.)
# [[Арка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3441 сымб. → &lt;/span&gt;4817 сымб.)
# [[Камунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3447 сымб. → &lt;/span&gt;4826 сымб.)
# [[Сьлепата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3461 сымб. → &lt;/span&gt;4845 сымб.)
# [[Чорная дзірка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3465 сымб. → &lt;/span&gt;4851 сымб.)
# [[Мухамад Аль-Харэзьмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3472 сымб. → &lt;/span&gt;4861 сымб.)
# [[Жалезны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3479 сымб. → &lt;/span&gt;4871 сымб.)
# [[Этыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Кветка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Біяхімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3482 сымб. → &lt;/span&gt;4875 сымб.)
# [[Паскарэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3491 сымб. → &lt;/span&gt;4887 сымб.)
# [[Паўзуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3496 сымб. → &lt;/span&gt;4894 сымб.)
# [[Ібн Батута]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3509 сымб. → &lt;/span&gt;4913 сымб.)
# [[Аповесьць пра Гэндзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3511 сымб. → &lt;/span&gt;4915 сымб.)
# [[Эвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3513 сымб. → &lt;/span&gt;4918 сымб.)
# [[Закон захаваньня энэргіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3523 сымб. → &lt;/span&gt;4932 сымб.)
# [[Раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Інфармацыйныя тэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Чалавек]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3545 сымб. → &lt;/span&gt;4963 сымб.)
# [[Драўніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3555 сымб. → &lt;/span&gt;4977 сымб.)
# [[Сусьветная арганізацыя здароўя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3558 сымб. → &lt;/span&gt;4981 сымб.)
# [[Нэматоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3565 сымб. → &lt;/span&gt;4991 сымб.)
# [[Сродак масавай інфармацыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Шкло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Вікінгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3576 сымб. → &lt;/span&gt;5006 сымб.)
# [[Сельская гаспадарка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3581 сымб. → &lt;/span&gt;5013 сымб.)
# [[Мёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3582 сымб. → &lt;/span&gt;5015 сымб.)
# [[Вусякі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3591 сымб. → &lt;/span&gt;5027 сымб.)
# [[Цяжарнасьць чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Тэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Аўстралія і Акіянія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3602 сымб. → &lt;/span&gt;5043 сымб.)
# [[Шлюб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3603 сымб. → &lt;/span&gt;5044 сымб.)
# [[Цунамі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3617 сымб. → &lt;/span&gt;5064 сымб.)
# [[Плоць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3619 сымб. → &lt;/span&gt;5067 сымб.)
# [[Сон у чырвоным цераме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3624 сымб. → &lt;/span&gt;5074 сымб.)
# [[Мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3630 сымб. → &lt;/span&gt;5082 сымб.)
# [[Моцнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3658 сымб. → &lt;/span&gt;5121 сымб.)
# [[СНІД]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3676 сымб. → &lt;/span&gt;5146 сымб.)
# [[Барабан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3680 сымб. → &lt;/span&gt;5152 сымб.)
# [[Тэарэма Пітагора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Вялікая кітайская сьцяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Саладын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3689 сымб. → &lt;/span&gt;5165 сымб.)
# [[Сталь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3696 сымб. → &lt;/span&gt;5174 сымб.)
# [[Проза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3697 сымб. → &lt;/span&gt;5176 сымб.)
# [[Умар ібн аль-Хатаб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3698 сымб. → &lt;/span&gt;5177 сымб.)
# [[Манархія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3703 сымб. → &lt;/span&gt;5184 сымб.)
# [[Нанатэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3707 сымб. → &lt;/span&gt;5190 сымб.)
# [[Баскетбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3709 сымб. → &lt;/span&gt;5193 сымб.)
# [[Пётар Чайкоўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3716 сымб. → &lt;/span&gt;5202 сымб.)
# [[Тоўстая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3719 сымб. → &lt;/span&gt;5207 сымб.)
# [[Тарнада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3721 сымб. → &lt;/span&gt;5209 сымб.)
# [[Абрам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Чорнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Акулы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3757 сымб. → &lt;/span&gt;5260 сымб.)
# [[Дэзоксырыбануклійная кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3760 сымб. → &lt;/span&gt;5264 сымб.)
# [[Нос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3766 сымб. → &lt;/span&gt;5272 сымб.)
# [[Нігер (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3767 сымб. → &lt;/span&gt;5274 сымб.)
# [[Арганізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3775 сымб. → &lt;/span&gt;5285 сымб.)
# [[Эндакрынная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3778 сымб. → &lt;/span&gt;5289 сымб.)
# [[Мангольская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3783 сымб. → &lt;/span&gt;5296 сымб.)
# [[Лацінскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3787 сымб. → &lt;/span&gt;5302 сымб.)
# [[Раман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3798 сымб. → &lt;/span&gt;5317 сымб.)
# [[Ганчарства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3800 сымб. → &lt;/span&gt;5320 сымб.)
# [[Дыёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3801 сымб. → &lt;/span&gt;5321 сымб.)
# [[Газ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3803 сымб. → &lt;/span&gt;5324 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3805 сымб. → &lt;/span&gt;5327 сымб.)
# [[Мастацтва вайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3808 сымб. → &lt;/span&gt;5331 сымб.)
# [[Хмара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3822 сымб. → &lt;/span&gt;5351 сымб.)
# [[Расьліны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3829 сымб. → &lt;/span&gt;5361 сымб.)
# [[Фізычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3838 сымб. → &lt;/span&gt;5373 сымб.)
# [[Юдаізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Цьвёрдае цела]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Адамашненьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3871 сымб. → &lt;/span&gt;5419 сымб.)
# [[Каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3878 сымб. → &lt;/span&gt;5429 сымб.)
# [[Частасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3886 сымб. → &lt;/span&gt;5440 сымб.)
# [[Галаўны мозаг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3890 сымб. → &lt;/span&gt;5446 сымб.)
# [[Дзюдо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3901 сымб. → &lt;/span&gt;5461 сымб.)
# [[Халодная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3902 сымб. → &lt;/span&gt;5463 сымб.)
# [[Яблык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3904 сымб. → &lt;/span&gt;5466 сымб.)
# [[Глухата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3910 сымб. → &lt;/span&gt;5474 сымб.)
# [[Гітара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3915 сымб. → &lt;/span&gt;5481 сымб.)
# [[Усеагульная дэклярацыя правоў чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3926 сымб. → &lt;/span&gt;5496 сымб.)
# [[Выбуховае рэчыва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3930 сымб. → &lt;/span&gt;5502 сымб.)
# [[Вялікі бар’ерны рыф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3931 сымб. → &lt;/span&gt;5503 сымб.)
# [[Камплексны лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3938 сымб. → &lt;/span&gt;5513 сымб.)
# [[Рэальнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3964 сымб. → &lt;/span&gt;5550 сымб.)
# [[Кўамэ Нкрума]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3971 сымб. → &lt;/span&gt;5559 сымб.)
# [[Лацінская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3977 сымб. → &lt;/span&gt;5568 сымб.)
# [[Сьмяротная кара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3995 сымб. → &lt;/span&gt;5593 сымб.)
# [[Ісьціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4001 сымб. → &lt;/span&gt;5601 сымб.)
# [[Самба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4005 сымб. → &lt;/span&gt;5607 сымб.)
# [[Бясконцасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4006 сымб. → &lt;/span&gt;5608 сымб.)
# [[Джэймз Прэскат Джоўль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4012 сымб. → &lt;/span&gt;5617 сымб.)
# [[Трэці Райх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4018 сымб. → &lt;/span&gt;5625 сымб.)
# [[Курыца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4019 сымб. → &lt;/span&gt;5627 сымб.)
# [[Права]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4029 сымб. → &lt;/span&gt;5641 сымб.)
# [[Давід Гільбэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Грызуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Дунай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4035 сымб. → &lt;/span&gt;5649 сымб.)
# [[Цывілізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4067 сымб. → &lt;/span&gt;5694 сымб.)
# [[Акбар Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Рок-музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Лёгіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4094 сымб. → &lt;/span&gt;5732 сымб.)
# [[Эмпайр-Стэйт-Білдынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4095 сымб. → &lt;/span&gt;5733 сымб.)
# [[Агонь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4101 сымб. → &lt;/span&gt;5741 сымб.)
# [[Інфаркт міякарда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4103 сымб. → &lt;/span&gt;5744 сымб.)
# [[Сафокл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4110 сымб. → &lt;/span&gt;5754 сымб.)
# [[Дзьмітры Мендзялееў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4128 сымб. → &lt;/span&gt;5779 сымб.)
# [[Дымны порах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4129 сымб. → &lt;/span&gt;5781 сымб.)
# [[Сат’яджыт Рай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4143 сымб. → &lt;/span&gt;5800 сымб.)
# [[Мяса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4147 сымб. → &lt;/span&gt;5806 сымб.)
# [[Статуя Свабоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4153 сымб. → &lt;/span&gt;5814 сымб.)
# [[Электрамагнітнае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4156 сымб. → &lt;/span&gt;5818 сымб.)
# [[Арктычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4157 сымб. → &lt;/span&gt;5820 сымб.)
# [[Матэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4160 сымб. → &lt;/span&gt;5824 сымб.)
# [[Тэорыя мностваў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4162 сымб. → &lt;/span&gt;5827 сымб.)
# [[Скура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4175 сымб. → &lt;/span&gt;5845 сымб.)
# [[Грып]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Квантавая мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Клясычная мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4198 сымб. → &lt;/span&gt;5877 сымб.)
# [[Гара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4199 сымб. → &lt;/span&gt;5879 сымб.)
# [[Трансфарматар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4212 сымб. → &lt;/span&gt;5897 сымб.)
# [[Антанін Леапольд Дворжак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Кіліманджара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Спэцыяльная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4240 сымб. → &lt;/span&gt;5936 сымб.)
# [[Трымурці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4247 сымб. → &lt;/span&gt;5946 сымб.)
# [[Фэрмэнты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4252 сымб. → &lt;/span&gt;5953 сымб.)
# [[Плошча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4255 сымб. → &lt;/span&gt;5957 сымб.)
# [[Шкілет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4268 сымб. → &lt;/span&gt;5975 сымб.)
# [[Даасізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Зносіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Вялікая дэпрэсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Неарганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4273 сымб. → &lt;/span&gt;5982 сымб.)
# [[Функцыя (матэматыка)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Кандэнсатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Бактэрыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4276 сымб. → &lt;/span&gt;5986 сымб.)
# [[Мастацкі твор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4280 сымб. → &lt;/span&gt;5992 сымб.)
# [[Вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4281 сымб. → &lt;/span&gt;5993 сымб.)
# [[Віктор Юго]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4286 сымб. → &lt;/span&gt;6000 сымб.)
# [[Кітайскае пісьмо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Аснова (хімія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Халіфат Абасыдаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4298 сымб. → &lt;/span&gt;6017 сымб.)
# [[Мастацтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4300 сымб. → &lt;/span&gt;6020 сымб.)
# [[Сярэдні Ўсход]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4305 сымб. → &lt;/span&gt;6027 сымб.)
# [[Шумэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4306 сымб. → &lt;/span&gt;6028 сымб.)
# [[Партугальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4307 сымб. → &lt;/span&gt;6030 сымб.)
# [[Нэкропаль Гізы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4316 сымб. → &lt;/span&gt;6042 сымб.)
# [[Акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4326 сымб. → &lt;/span&gt;6056 сымб.)
# [[Срэбра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4327 сымб. → &lt;/span&gt;6058 сымб.)
# [[Тонкая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4333 сымб. → &lt;/span&gt;6066 сымб.)
# [[Кантынэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4346 сымб. → &lt;/span&gt;6084 сымб.)
# [[Палітыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4355 сымб. → &lt;/span&gt;6097 сымб.)
# [[Кніга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4363 сымб. → &lt;/span&gt;6108 сымб.)
# [[Гародніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4369 сымб. → &lt;/span&gt;6117 сымб.)
# [[Кампутарная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4370 сымб. → &lt;/span&gt;6118 сымб.)
# [[Хангыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Рэгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Конга (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4380 сымб. → &lt;/span&gt;6132 сымб.)
# [[Янцзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4389 сымб. → &lt;/span&gt;6145 сымб.)
# [[Музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4395 сымб. → &lt;/span&gt;6153 сымб.)
# [[Віды пад пагрозай выміраньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4408 сымб. → &lt;/span&gt;6171 сымб.)
# [[Грыгарыянскі каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4420 сымб. → &lt;/span&gt;6188 сымб.)
# [[Эмоцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4424 сымб. → &lt;/span&gt;6194 сымб.)
# [[Арганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4436 сымб. → &lt;/span&gt;6210 сымб.)
# [[Іліяда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4437 сымб. → &lt;/span&gt;6212 сымб.)
# [[Камары]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4440 сымб. → &lt;/span&gt;6216 сымб.)
# [[Імунная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4443 сымб. → &lt;/span&gt;6220 сымб.)
# [[Гамэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4444 сымб. → &lt;/span&gt;6222 сымб.)
# [[Алмаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4450 сымб. → &lt;/span&gt;6230 сымб.)
# [[Пальная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4453 сымб. → &lt;/span&gt;6234 сымб.)
# [[Час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4463 сымб. → &lt;/span&gt;6248 сымб.)
# [[Падводная лодка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4464 сымб. → &lt;/span&gt;6250 сымб.)
# [[Апартэід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4469 сымб. → &lt;/span&gt;6257 сымб.)
# [[Зьмеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4473 сымб. → &lt;/span&gt;6262 сымб.)
# [[Паўночнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4474 сымб. → &lt;/span&gt;6264 сымб.)
# [[Мігель Сэрвантэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4489 сымб. → &lt;/span&gt;6285 сымб.)
# [[Вялікія азёры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4496 сымб. → &lt;/span&gt;6294 сымб.)
# [[Фрыдрых Ніцшэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4497 сымб. → &lt;/span&gt;6296 сымб.)
# [[Вуза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Шпуля індуктыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Літаратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4536 сымб. → &lt;/span&gt;6350 сымб.)
# [[Глябалізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4545 сымб. → &lt;/span&gt;6363 сымб.)
# [[Кот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4547 сымб. → &lt;/span&gt;6366 сымб.)
# [[Паэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4557 сымб. → &lt;/span&gt;6380 сымб.)
# [[Цынь Шыхуандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4563 сымб. → &lt;/span&gt;6388 сымб.)
# [[Арэхі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4567 сымб. → &lt;/span&gt;6394 сымб.)
# [[Абу Нувас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4589 сымб. → &lt;/span&gt;6425 сымб.)
# [[Адам Сьміт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4603 сымб. → &lt;/span&gt;6444 сымб.)
# [[Поліяміеліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4611 сымб. → &lt;/span&gt;6455 сымб.)
# [[Афрыканскі зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4622 сымб. → &lt;/span&gt;6471 сымб.)
# [[Кацусіка Хакусай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4631 сымб. → &lt;/span&gt;6483 сымб.)
# [[Мультыплікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4638 сымб. → &lt;/span&gt;6493 сымб.)
# [[Сэкунда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4643 сымб. → &lt;/span&gt;6500 сымб.)
# [[Матэматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4643 сымб. → &lt;/span&gt;6500 сымб.)
# [[Зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4681 сымб. → &lt;/span&gt;6553 сымб.)
# [[Мэтабалізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4686 сымб. → &lt;/span&gt;6560 сымб.)
# [[Вікторыя (возера)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4696 сымб. → &lt;/span&gt;6574 сымб.)
# [[Батаніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4716 сымб. → &lt;/span&gt;6602 сымб.)
# [[Сьмерць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4723 сымб. → &lt;/span&gt;6612 сымб.)
# [[Матэматычны аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4742 сымб. → &lt;/span&gt;6639 сымб.)
# [[Праграмнае забесьпячэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4744 сымб. → &lt;/span&gt;6642 сымб.)
# [[Мэталюргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4755 сымб. → &lt;/span&gt;6657 сымб.)
# [[Грамадзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4766 сымб. → &lt;/span&gt;6672 сымб.)
# [[Ёган Гутэнбэрг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4769 сымб. → &lt;/span&gt;6677 сымб.)
# [[Міталёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Геамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Гольф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4804 сымб. → &lt;/span&gt;6726 сымб.)
# [[Мінэрал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4807 сымб. → &lt;/span&gt;6730 сымб.)
# [[Слова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4819 сымб. → &lt;/span&gt;6747 сымб.)
# [[Райн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4823 сымб. → &lt;/span&gt;6752 сымб.)
# [[Розум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4827 сымб. → &lt;/span&gt;6758 сымб.)
# [[Мурашкі (вусякі)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4834 сымб. → &lt;/span&gt;6768 сымб.)
# [[Мэнструацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4842 сымб. → &lt;/span&gt;6779 сымб.)
# [[Паўднёвы полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4853 сымб. → &lt;/span&gt;6794 сымб.)
# [[Папера]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4854 сымб. → &lt;/span&gt;6796 сымб.)
# [[Мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4856 сымб. → &lt;/span&gt;6798 сымб.)
# [[Археі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4885 сымб. → &lt;/span&gt;6839 сымб.)
# [[Атам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4905 сымб. → &lt;/span&gt;6867 сымб.)
# [[Інваліднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4919 сымб. → &lt;/span&gt;6887 сымб.)
# [[Сьнег]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4951 сымб. → &lt;/span&gt;6931 сымб.)
# [[Мая]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4978 сымб. → &lt;/span&gt;6969 сымб.)
# [[Вулькан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4991 сымб. → &lt;/span&gt;6987 сымб.)
# [[Рабіндранат Тагор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4996 сымб. → &lt;/span&gt;6994 сымб.)
# [[Міжземнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5031 сымб. → &lt;/span&gt;7043 сымб.)
# [[Ячмень звычайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5050 сымб. → &lt;/span&gt;7070 сымб.)
# [[Цына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5059 сымб. → &lt;/span&gt;7083 сымб.)
# [[Часавы пас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5083 сымб. → &lt;/span&gt;7116 сымб.)
# [[Лёгкая атлетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5086 сымб. → &lt;/span&gt;7120 сымб.)
# [[Пісьменнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5101 сымб. → &lt;/span&gt;7141 сымб.)
# [[Сакрат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5102 сымб. → &lt;/span&gt;7143 сымб.)
# [[Чарлз Дарвін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5123 сымб. → &lt;/span&gt;7172 сымб.)
# [[Лінейная альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5126 сымб. → &lt;/span&gt;7176 сымб.)
# [[Леў Талстой]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5135 сымб. → &lt;/span&gt;7189 сымб.)
# [[Эрнэст Рэзэрфорд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Джавагарлал Нэру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Ганг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5139 сымб. → &lt;/span&gt;7195 сымб.)
# [[Трапічны цыклён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5144 сымб. → &lt;/span&gt;7202 сымб.)
# [[Нагарджуна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5145 сымб. → &lt;/span&gt;7203 сымб.)
# [[Кола]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5155 сымб. → &lt;/span&gt;7217 сымб.)
# [[Жыта пасяўное]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5156 сымб. → &lt;/span&gt;7218 сымб.)
# [[Вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5160 сымб. → &lt;/span&gt;7224 сымб.)
# [[Дыктатура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5179 сымб. → &lt;/span&gt;7251 сымб.)
# [[Расізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5186 сымб. → &lt;/span&gt;7260 сымб.)
# [[Сьвіньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5190 сымб. → &lt;/span&gt;7266 сымб.)
# [[Соя культурная]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5194 сымб. → &lt;/span&gt;7272 сымб.)
# [[Сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5211 сымб. → &lt;/span&gt;7295 сымб.)
# [[Маса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5220 сымб. → &lt;/span&gt;7308 сымб.)
# [[Місысыпі (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5228 сымб. → &lt;/span&gt;7319 сымб.)
# [[Вэнэрычныя хваробы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5239 сымб. → &lt;/span&gt;7335 сымб.)
# [[Вінаград (ягада)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5256 сымб. → &lt;/span&gt;7358 сымб.)
# [[Сэнсорная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5263 сымб. → &lt;/span&gt;7368 сымб.)
# [[Газэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5264 сымб. → &lt;/span&gt;7370 сымб.)
# [[Альпы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5309 сымб. → &lt;/span&gt;7433 сымб.)
# [[Сусьветнае павуціньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5310 сымб. → &lt;/span&gt;7434 сымб.)
# [[Пчолы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5317 сымб. → &lt;/span&gt;7444 сымб.)
# [[Брагмагупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5358 сымб. → &lt;/span&gt;7501 сымб.)
# [[Вакцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5385 сымб. → &lt;/span&gt;7539 сымб.)
# [[Лекі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5414 сымб. → &lt;/span&gt;7580 сымб.)
# [[Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5415 сымб. → &lt;/span&gt;7581 сымб.)
# [[Хімічнае злучэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5452 сымб. → &lt;/span&gt;7633 сымб.)
# [[Эль Ніньнё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5459 сымб. → &lt;/span&gt;7643 сымб.)
# [[Карыбскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5465 сымб. → &lt;/span&gt;7651 сымб.)
# [[Тамаш Аквінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5487 сымб. → &lt;/span&gt;7682 сымб.)
# [[Індуізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5490 сымб. → &lt;/span&gt;7686 сымб.)
# [[Штучны інтэлект]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5492 сымб. → &lt;/span&gt;7689 сымб.)
# [[Руаль Амундсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5504 сымб. → &lt;/span&gt;7706 сымб.)
# [[Мужчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5506 сымб. → &lt;/span&gt;7708 сымб.)
# [[Галакост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5519 сымб. → &lt;/span&gt;7727 сымб.)
# [[Плод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5521 сымб. → &lt;/span&gt;7729 сымб.)
# [[Прыматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5568 сымб. → &lt;/span&gt;7795 сымб.)
# [[Ультрафіялетавае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5596 сымб. → &lt;/span&gt;7834 сымб.)
# [[Грыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5611 сымб. → &lt;/span&gt;7855 сымб.)
# [[Труба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5615 сымб. → &lt;/span&gt;7861 сымб.)
# [[Падатак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5676 сымб. → &lt;/span&gt;7946 сымб.)
# [[Ёган Сэбастыян Бах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5680 сымб. → &lt;/span&gt;7952 сымб.)
# [[Нацыяналізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5698 сымб. → &lt;/span&gt;7977 сымб.)
# [[Арганізацыя краін-экспартэраў нафты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5739 сымб. → &lt;/span&gt;8035 сымб.)
# [[Лес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5745 сымб. → &lt;/span&gt;8043 сымб.)
# [[Надвор’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5752 сымб. → &lt;/span&gt;8053 сымб.)
# [[Хімічны элемэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5753 сымб. → &lt;/span&gt;8054 сымб.)
# [[Сыкхізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5755 сымб. → &lt;/span&gt;8057 сымб.)
# [[Імпэрыя Гупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5771 сымб. → &lt;/span&gt;8079 сымб.)
# [[Інгмар Бэргман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5876 сымб. → &lt;/span&gt;8226 сымб.)
# [[Жывапіс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5880 сымб. → &lt;/span&gt;8232 сымб.)
# [[Радыё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5921 сымб. → &lt;/span&gt;8289 сымб.)
# [[Пустэльня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Балтыйскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Інтэрнэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5942 сымб. → &lt;/span&gt;8319 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5979 сымб. → &lt;/span&gt;8371 сымб.)
# [[Урад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6011 сымб. → &lt;/span&gt;8415 сымб.)
# [[Капіталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6024 сымб. → &lt;/span&gt;8434 сымб.)
# [[Месяц (спадарожнік)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6025 сымб. → &lt;/span&gt;8435 сымб.)
# [[Інсульт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6064 сымб. → &lt;/span&gt;8490 сымб.)
# [[Абрагам Лінкальн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Кулямёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Нэрва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6115 сымб. → &lt;/span&gt;8561 сымб.)
# [[Санскрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Медзь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Марксізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6188 сымб. → &lt;/span&gt;8663 сымб.)
# [[Рабства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6194 сымб. → &lt;/span&gt;8672 сымб.)
# [[Арабская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6202 сымб. → &lt;/span&gt;8683 сымб.)
# [[Каляніялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6220 сымб. → &lt;/span&gt;8708 сымб.)
# [[Парасілавая ўстаноўка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6226 сымб. → &lt;/span&gt;8716 сымб.)
# [[Амэрыканскі даляр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6247 сымб. → &lt;/span&gt;8746 сымб.)
# [[Паводзіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6252 сымб. → &lt;/span&gt;8753 сымб.)
# [[Птушкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6265 сымб. → &lt;/span&gt;8771 сымб.)
# [[Песьня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6279 сымб. → &lt;/span&gt;8791 сымб.)
# [[Жытло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6326 сымб. → &lt;/span&gt;8856 сымб.)
# [[Содні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6371 сымб. → &lt;/span&gt;8919 сымб.)
# [[Вада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Імпэрыя інкаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Індустрыяльная рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6441 сымб. → &lt;/span&gt;9017 сымб.)
# [[Плаціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6444 сымб. → &lt;/span&gt;9022 сымб.)
# [[Збожжа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6446 сымб. → &lt;/span&gt;9024 сымб.)
# [[Хрыстафор Калюмб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6457 сымб. → &lt;/span&gt;9040 сымб.)
# [[Лібэралізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6460 сымб. → &lt;/span&gt;9044 сымб.)
# [[Цацка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6461 сымб. → &lt;/span&gt;9045 сымб.)
# [[Авечка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6471 сымб. → &lt;/span&gt;9059 сымб.)
# [[Дыханьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6472 сымб. → &lt;/span&gt;9061 сымб.)
# [[Валюта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6500 сымб. → &lt;/span&gt;9100 сымб.)
# [[Клясычная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6501 сымб. → &lt;/span&gt;9101 сымб.)
# [[Скрыпка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6504 сымб. → &lt;/span&gt;9106 сымб.)
# [[Дзіця]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6512 сымб. → &lt;/span&gt;9117 сымб.)
# [[Марк Твэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6517 сымб. → &lt;/span&gt;9124 сымб.)
# [[Недаяданьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6523 сымб. → &lt;/span&gt;9132 сымб.)
# [[Люі Пастэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6547 сымб. → &lt;/span&gt;9166 сымб.)
# [[Грошы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6573 сымб. → &lt;/span&gt;9202 сымб.)
# [[Лао-Цзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6656 сымб. → &lt;/span&gt;9318 сымб.)
# [[Брытанская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6680 сымб. → &lt;/span&gt;9352 сымб.)
# [[Жалеза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6713 сымб. → &lt;/span&gt;9398 сымб.)
# [[Цукровы дыябэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6720 сымб. → &lt;/span&gt;9408 сымб.)
# [[Хуанхэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6741 сымб. → &lt;/span&gt;9437 сымб.)
# [[Беднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6750 сымб. → &lt;/span&gt;9450 сымб.)
# [[Го]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6807 сымб. → &lt;/span&gt;9530 сымб.)
# [[Тытунь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6813 сымб. → &lt;/span&gt;9538 сымб.)
# [[Залежнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6865 сымб. → &lt;/span&gt;9611 сымб.)
# [[Рэзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6881 сымб. → &lt;/span&gt;9633 сымб.)
# [[Аднаўляльная энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6929 сымб. → &lt;/span&gt;9701 сымб.)
# [[Атлусьценьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6939 сымб. → &lt;/span&gt;9715 сымб.)
# [[Кроў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6957 сымб. → &lt;/span&gt;9740 сымб.)
# [[Джэймз Ўат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6958 сымб. → &lt;/span&gt;9741 сымб.)
# [[Культура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6992 сымб. → &lt;/span&gt;9789 сымб.)
# [[Лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7026 сымб. → &lt;/span&gt;9836 сымб.)
# [[Марсэль Пруст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7041 сымб. → &lt;/span&gt;9857 сымб.)
# [[Мікалай Капэрнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7083 сымб. → &lt;/span&gt;9916 сымб.)
# [[Кітайская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Спорт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Бронзавы век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7123 сымб. → &lt;/span&gt;9972 сымб.)
# [[Майсей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7159 сымб. → &lt;/span&gt;10023 сымб.)
# [[Гафіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7176 сымб. → &lt;/span&gt;10046 сымб.)
# [[Джакама Пучыні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7211 сымб. → &lt;/span&gt;10095 сымб.)
# [[Дынастыя Хань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7227 сымб. → &lt;/span&gt;10118 сымб.)
# [[Імпэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7239 сымб. → &lt;/span&gt;10135 сымб.)
# [[Малійская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7241 сымб. → &lt;/span&gt;10137 сымб.)
# [[Млечны Шлях]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7253 сымб. → &lt;/span&gt;10154 сымб.)
# [[Фартэпіяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7254 сымб. → &lt;/span&gt;10156 сымб.)
# [[Дагістарычны час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7258 сымб. → &lt;/span&gt;10161 сымб.)
# [[Панамскі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7261 сымб. → &lt;/span&gt;10165 сымб.)
# [[Сабака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7279 сымб. → &lt;/span&gt;10191 сымб.)
# [[Марка Полё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7280 сымб. → &lt;/span&gt;10192 сымб.)
# [[Макс Вэбэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7291 сымб. → &lt;/span&gt;10207 сымб.)
# [[Сярэднявечча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7298 сымб. → &lt;/span&gt;10217 сымб.)
# [[Нагіб Махфуз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7302 сымб. → &lt;/span&gt;10223 сымб.)
# [[Канфуцыянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7323 сымб. → &lt;/span&gt;10252 сымб.)
# [[Лё Карбюзье]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Мэтал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Дыпляматыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7373 сымб. → &lt;/span&gt;10322 сымб.)
# [[Джэймз Кларк Максўэл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7374 сымб. → &lt;/span&gt;10324 сымб.)
# [[Інжынэрная справа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Байкал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Рака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7391 сымб. → &lt;/span&gt;10347 сымб.)
# [[Геаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7399 сымб. → &lt;/span&gt;10359 сымб.)
# [[Аўгустын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7401 сымб. → &lt;/span&gt;10361 сымб.)
# [[Псыхічны разлад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7409 сымб. → &lt;/span&gt;10373 сымб.)
# [[Душа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7411 сымб. → &lt;/span&gt;10375 сымб.)
# [[Эпас пра Гільгамэша]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7415 сымб. → &lt;/span&gt;10381 сымб.)
# [[Ангкор-Ват]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7421 сымб. → &lt;/span&gt;10389 сымб.)
# [[Меч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7425 сымб. → &lt;/span&gt;10395 сымб.)
# [[Імануіл Кант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7438 сымб. → &lt;/span&gt;10413 сымб.)
# [[Вярблюд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7442 сымб. → &lt;/span&gt;10419 сымб.)
# [[Джаваньні П’ерлюіджы да Палестрына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7443 сымб. → &lt;/span&gt;10420 сымб.)
# [[Нэрвовая сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7447 сымб. → &lt;/span&gt;10426 сымб.)
# [[Тэлебачаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7459 сымб. → &lt;/span&gt;10443 сымб.)
# [[Гален]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Цьвёрды дыск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Сорга двухколернае]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7478 сымб. → &lt;/span&gt;10469 сымб.)
# [[Аналітычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7481 сымб. → &lt;/span&gt;10473 сымб.)
# [[Стыхійнае бедзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7498 сымб. → &lt;/span&gt;10497 сымб.)
# [[ГЭС Тры цясьніны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7519 сымб. → &lt;/span&gt;10527 сымб.)
# [[Філязофія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7527 сымб. → &lt;/span&gt;10538 сымб.)
# [[Карл Лінэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7550 сымб. → &lt;/span&gt;10570 сымб.)
# [[Канстытуцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7562 сымб. → &lt;/span&gt;10587 сымб.)
# [[Паветранае судна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7570 сымб. → &lt;/span&gt;10598 сымб.)
# [[Актавіян Аўгуст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7576 сымб. → &lt;/span&gt;10606 сымб.)
# [[Выкапнёвае паліва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7591 сымб. → &lt;/span&gt;10627 сымб.)
# [[Правы чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7596 сымб. → &lt;/span&gt;10634 сымб.)
# [[Сулейман I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7600 сымб. → &lt;/span&gt;10640 сымб.)
# [[Дынастыя Цын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7621 сымб. → &lt;/span&gt;10669 сымб.)
# [[Аль-Газалі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7635 сымб. → &lt;/span&gt;10689 сымб.)
# [[Каталіцкая Царква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7646 сымб. → &lt;/span&gt;10704 сымб.)
# [[Джон Лок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7648 сымб. → &lt;/span&gt;10707 сымб.)
# [[Джузэпэ Вэрдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7653 сымб. → &lt;/span&gt;10714 сымб.)
# [[Вакуўм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7668 сымб. → &lt;/span&gt;10735 сымб.)
# [[Імавернасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7687 сымб. → &lt;/span&gt;10762 сымб.)
# [[Сунь Ятсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7692 сымб. → &lt;/span&gt;10769 сымб.)
# [[Трыганамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7695 сымб. → &lt;/span&gt;10773 сымб.)
# [[Фрыда Калё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7730 сымб. → &lt;/span&gt;10822 сымб.)
# [[Бэйсбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7739 сымб. → &lt;/span&gt;10835 сымб.)
# [[Сацыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7753 сымб. → &lt;/span&gt;10854 сымб.)
# [[Пратысты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7760 сымб. → &lt;/span&gt;10864 сымб.)
# [[Стэнлі Кубрык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7764 сымб. → &lt;/span&gt;10870 сымб.)
# [[Атлянтычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7786 сымб. → &lt;/span&gt;10900 сымб.)
# [[Франц Шубэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7799 сымб. → &lt;/span&gt;10919 сымб.)
# [[Яганэс Брамс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7813 сымб. → &lt;/span&gt;10938 сымб.)
# [[Транзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7814 сымб. → &lt;/span&gt;10940 сымб.)
# [[Арыстотэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7817 сымб. → &lt;/span&gt;10944 сымб.)
# [[Ёзэф Гайдн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7818 сымб. → &lt;/span&gt;10945 сымб.)
# [[Жанна д’Арк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7843 сымб. → &lt;/span&gt;10980 сымб.)
# [[Віно]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7855 сымб. → &lt;/span&gt;10997 сымб.)
# [[Канфуцый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7858 сымб. → &lt;/span&gt;11001 сымб.)
# [[Галубовыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7879 сымб. → &lt;/span&gt;11031 сымб.)
# [[Карл Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7891 сымб. → &lt;/span&gt;11047 сымб.)
# [[Сыстэма каардынат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7898 сымб. → &lt;/span&gt;11057 сымб.)
# [[Рыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7904 сымб. → &lt;/span&gt;11066 сымб.)
# [[Гімалаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7906 сымб. → &lt;/span&gt;11068 сымб.)
# [[Вуха]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7910 сымб. → &lt;/span&gt;11074 сымб.)
# [[Земнаводныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7925 сымб. → &lt;/span&gt;11095 сымб.)
# [[Радыяактыўнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7928 сымб. → &lt;/span&gt;11099 сымб.)
# [[Адраджэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7941 сымб. → &lt;/span&gt;11117 сымб.)
# [[Арабская ліга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7956 сымб. → &lt;/span&gt;11138 сымб.)
# [[Ціхі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7968 сымб. → &lt;/span&gt;11155 сымб.)
# [[Алюмін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7971 сымб. → &lt;/span&gt;11159 сымб.)
# [[Кіляграм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7981 сымб. → &lt;/span&gt;11173 сымб.)
# [[Пнэўманія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7997 сымб. → &lt;/span&gt;11196 сымб.)
# [[Хлеб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8006 сымб. → &lt;/span&gt;11208 сымб.)
# [[Кукуруза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8039 сымб. → &lt;/span&gt;11255 сымб.)
# [[Астэроід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Горад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Гравітацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8059 сымб. → &lt;/span&gt;11283 сымб.)
# [[Арашэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8070 сымб. → &lt;/span&gt;11298 сымб.)
# [[Жан-Поль Сартр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Кітападобныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Сафійскі сабор (Канстантынопаль)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Мэтар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8089 сымб. → &lt;/span&gt;11325 сымб.)
# [[Людвіг Вітгенштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8090 сымб. → &lt;/span&gt;11326 сымб.)
# [[Азот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8102 сымб. → &lt;/span&gt;11343 сымб.)
# [[Размнажэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8113 сымб. → &lt;/span&gt;11358 сымб.)
# [[Ўінстан Чэрчыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8116 сымб. → &lt;/span&gt;11362 сымб.)
# [[Філіпіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8118 сымб. → &lt;/span&gt;11365 сымб.)
# [[Плянэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8126 сымб. → &lt;/span&gt;11376 сымб.)
# [[Фэрнан Магелан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8138 сымб. → &lt;/span&gt;11393 сымб.)
# [[Ядзерная энэргетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8148 сымб. → &lt;/span&gt;11407 сымб.)
# [[Юры Гагарын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8150 сымб. → &lt;/span&gt;11410 сымб.)
# [[Электрамагнітнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8155 сымб. → &lt;/span&gt;11417 сымб.)
# [[Шруба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8169 сымб. → &lt;/span&gt;11437 сымб.)
# [[Партэнон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8193 сымб. → &lt;/span&gt;11470 сымб.)
# [[Чарлз Дыкенз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8211 сымб. → &lt;/span&gt;11495 сымб.)
# [[Экалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8214 сымб. → &lt;/span&gt;11500 сымб.)
# [[Вайна ў Віетнаме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8221 сымб. → &lt;/span&gt;11509 сымб.)
# [[Інд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8224 сымб. → &lt;/span&gt;11514 сымб.)
# [[Тымур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8229 сымб. → &lt;/span&gt;11521 сымб.)
# [[Японская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8286 сымб. → &lt;/span&gt;11600 сымб.)
# [[Блюз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8290 сымб. → &lt;/span&gt;11606 сымб.)
# [[Пшаніца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8294 сымб. → &lt;/span&gt;11612 сымб.)
# [[Фізыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8295 сымб. → &lt;/span&gt;11613 сымб.)
# [[Касьмічны палёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8300 сымб. → &lt;/span&gt;11620 сымб.)
# [[Дождж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8302 сымб. → &lt;/span&gt;11623 сымб.)
# [[Чэ Гевара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8336 сымб. → &lt;/span&gt;11670 сымб.)
# [[Фундамэнталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8338 сымб. → &lt;/span&gt;11673 сымб.)
# [[Адукацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8356 сымб. → &lt;/span&gt;11698 сымб.)
# [[Плятон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8362 сымб. → &lt;/span&gt;11707 сымб.)
# [[Марыя Складоўская-Кюры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8403 сымб. → &lt;/span&gt;11764 сымб.)
# [[Самагубства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8410 сымб. → &lt;/span&gt;11774 сымб.)
# [[Шарль дэ Голь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8415 сымб. → &lt;/span&gt;11781 сымб.)
# [[Франц Кафка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8424 сымб. → &lt;/span&gt;11794 сымб.)
# [[Нэльсан Мандэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8434 сымб. → &lt;/span&gt;11808 сымб.)
# [[Макс Плянк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8444 сымб. → &lt;/span&gt;11822 сымб.)
# [[Базыліка Сьвятога Пятра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8449 сымб. → &lt;/span&gt;11829 сымб.)
# [[Гай Юліюс Цэзар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8453 сымб. → &lt;/span&gt;11834 сымб.)
# [[Ровар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8460 сымб. → &lt;/span&gt;11844 сымб.)
# [[Гэнры Форд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8496 сымб. → &lt;/span&gt;11894 сымб.)
# [[Тым Бэрнэрз-Лі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8507 сымб. → &lt;/span&gt;11910 сымб.)
# [[Іслам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8512 сымб. → &lt;/span&gt;11917 сымб.)
# [[Арытмэтыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8513 сымб. → &lt;/span&gt;11918 сымб.)
# [[Гішпанская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8537 сымб. → &lt;/span&gt;11952 сымб.)
# [[Свойскі бык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8538 сымб. → &lt;/span&gt;11953 сымб.)
# [[Кароткія нарды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8546 сымб. → &lt;/span&gt;11964 сымб.)
# [[Хорхэ Люіс Борхэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8588 сымб. → &lt;/span&gt;12023 сымб.)
# [[Рыхард Вагнэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8598 сымб. → &lt;/span&gt;12037 сымб.)
# [[Грэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8629 сымб. → &lt;/span&gt;12081 сымб.)
# [[Цукар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8631 сымб. → &lt;/span&gt;12083 сымб.)
# [[Палітычная партыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8656 сымб. → &lt;/span&gt;12118 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна ў ЗША]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8678 сымб. → &lt;/span&gt;12149 сымб.)
# [[Паўночны полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8697 сымб. → &lt;/span&gt;12176 сымб.)
# [[Бавоўна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8713 сымб. → &lt;/span&gt;12198 сымб.)
# [[Густаў Малер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8715 сымб. → &lt;/span&gt;12201 сымб.)
# [[Сынан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8722 сымб. → &lt;/span&gt;12211 сымб.)
# [[Каменны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8723 сымб. → &lt;/span&gt;12212 сымб.)
# [[Культурная рэвалюцыя ў Кітаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8742 сымб. → &lt;/span&gt;12239 сымб.)
# [[Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8750 сымб. → &lt;/span&gt;12250 сымб.)
# [[Тэмпэратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8756 сымб. → &lt;/span&gt;12258 сымб.)
# [[Брусэльскі сталічны рэгіён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8790 сымб. → &lt;/span&gt;12306 сымб.)
# [[Эрнан Картэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8835 сымб. → &lt;/span&gt;12369 сымб.)
# [[Шакаляд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8879 сымб. → &lt;/span&gt;12431 сымб.)
# [[Ніл Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8889 сымб. → &lt;/span&gt;12445 сымб.)
# [[Эндзі Ўоргал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8974 сымб. → &lt;/span&gt;12564 сымб.)
# [[Фатаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8982 сымб. → &lt;/span&gt;12575 сымб.)
# [[Чанак’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8999 сымб. → &lt;/span&gt;12599 сымб.)
# [[Гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9004 сымб. → &lt;/span&gt;12606 сымб.)
# [[Дыфэрэнцыйнае раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9028 сымб. → &lt;/span&gt;12639 сымб.)
# [[Эвэрэст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9046 сымб. → &lt;/span&gt;12664 сымб.)
# [[Вялікі выбух]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9078 сымб. → &lt;/span&gt;12709 сымб.)
# [[Дэмакратыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9097 сымб. → &lt;/span&gt;12736 сымб.)
# [[Кава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9102 сымб. → &lt;/span&gt;12743 сымб.)
# [[Рафаэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9109 сымб. → &lt;/span&gt;12753 сымб.)
# [[Вінцэнт ван Гог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9141 сымб. → &lt;/span&gt;12797 сымб.)
# [[Сям’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9154 сымб. → &lt;/span&gt;12816 сымб.)
# [[Від (біялёгія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9165 сымб. → &lt;/span&gt;12831 сымб.)
# [[Сымон Балівар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9184 сымб. → &lt;/span&gt;12858 сымб.)
# [[Мэсапатамія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9187 сымб. → &lt;/span&gt;12862 сымб.)
# [[Волга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9213 сымб. → &lt;/span&gt;12898 сымб.)
# [[Джэймз Джойс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9245 сымб. → &lt;/span&gt;12943 сымб.)
# [[Суставаногія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9252 сымб. → &lt;/span&gt;12953 сымб.)
# [[Ганс Крыстыян Андэрсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9267 сымб. → &lt;/span&gt;12974 сымб.)
# [[Вуглярод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9292 сымб. → &lt;/span&gt;13009 сымб.)
# [[Архітэктура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9376 сымб. → &lt;/span&gt;13126 сымб.)
# [[Нямецкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9393 сымб. → &lt;/span&gt;13150 сымб.)
# [[Бэнгальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Кровазварот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Прырода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9428 сымб. → &lt;/span&gt;13199 сымб.)
# [[Зыгмунд Фройд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9435 сымб. → &lt;/span&gt;13209 сымб.)
# [[Тэлефон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9454 сымб. → &lt;/span&gt;13236 сымб.)
# [[Мысьленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9462 сымб. → &lt;/span&gt;13247 сымб.)
# [[Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9509 сымб. → &lt;/span&gt;13313 сымб.)
# [[Джэфры Чосэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9604 сымб. → &lt;/span&gt;13446 сымб.)
# [[Асманская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9724 сымб. → &lt;/span&gt;13614 сымб.)
# [[Джэймз Кук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9725 сымб. → &lt;/span&gt;13615 сымб.)
# [[Рэгбі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9741 сымб. → &lt;/span&gt;13637 сымб.)
# [[Паўднёвы акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9750 сымб. → &lt;/span&gt;13650 сымб.)
# [[Хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9796 сымб. → &lt;/span&gt;13714 сымб.)
# [[Іўрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9806 сымб. → &lt;/span&gt;13728 сымб.)
# [[Агрэгатны стан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9844 сымб. → &lt;/span&gt;13782 сымб.)
# [[Сяргей Эйзэнштэйн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9864 сымб. → &lt;/span&gt;13810 сымб.)
# [[Крыжовыя паходы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9905 сымб. → &lt;/span&gt;13867 сымб.)
# [[Вэнэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9926 сымб. → &lt;/span&gt;13896 сымб.)
# [[Аборт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9937 сымб. → &lt;/span&gt;13912 сымб.)
# [[Суэцкі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9982 сымб. → &lt;/span&gt;13975 сымб.)
# [[Марлен Дытрых]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10059 сымб. → &lt;/span&gt;14083 сымб.)
# [[Дзяржава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10070 сымб. → &lt;/span&gt;14098 сымб.)
# [[Нобэлеўская прэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10102 сымб. → &lt;/span&gt;14143 сымб.)
# [[Кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10141 сымб. → &lt;/span&gt;14197 сымб.)
# [[Ота фон Бісмарк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Друк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Эўра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10171 сымб. → &lt;/span&gt;14239 сымб.)
# [[Дыега Вэляскес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10226 сымб. → &lt;/span&gt;14316 сымб.)
# [[Магнітнае поле]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10236 сымб. → &lt;/span&gt;14330 сымб.)
# [[Міжнародны Суд ААН]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10257 сымб. → &lt;/span&gt;14360 сымб.)
# [[Кірыліца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10281 сымб. → &lt;/span&gt;14393 сымб.)
# [[Капітал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10319 сымб. → &lt;/span&gt;14447 сымб.)
# [[Натуральная воспа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10335 сымб. → &lt;/span&gt;14469 сымб.)
# [[Год]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10348 сымб. → &lt;/span&gt;14487 сымб.)
# [[Прыгажосьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10440 сымб. → &lt;/span&gt;14616 сымб.)
# [[Майкл Фарадэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10453 сымб. → &lt;/span&gt;14634 сымб.)
# [[Акіра Курасава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10496 сымб. → &lt;/span&gt;14694 сымб.)
# [[Вадарод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10526 сымб. → &lt;/span&gt;14736 сымб.)
# [[Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10551 сымб. → &lt;/span&gt;14771 сымб.)
# [[Луіс Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10552 сымб. → &lt;/span&gt;14773 сымб.)
# [[Этаноль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10559 сымб. → &lt;/span&gt;14783 сымб.)
# [[Пі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10609 сымб. → &lt;/span&gt;14853 сымб.)
# [[Джордж Вашынгтон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10612 сымб. → &lt;/span&gt;14857 сымб.)
# [[Анархізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10617 сымб. → &lt;/span&gt;14864 сымб.)
# [[Анды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10647 сымб. → &lt;/span&gt;14906 сымб.)
# [[Калідаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10706 сымб. → &lt;/span&gt;14988 сымб.)
# [[Ігар Стравінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10767 сымб. → &lt;/span&gt;15074 сымб.)
# [[Эпілепсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10786 сымб. → &lt;/span&gt;15100 сымб.)
# [[Купал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10798 сымб. → &lt;/span&gt;15117 сымб.)
# [[Карл Маркс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10854 сымб. → &lt;/span&gt;15196 сымб.)
# [[Альбрэхт Дурэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10888 сымб. → &lt;/span&gt;15243 сымб.)
# [[Галілео Галілей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10907 сымб. → &lt;/span&gt;15270 сымб.)
# [[Грудзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10920 сымб. → &lt;/span&gt;15288 сымб.)
# [[Альгарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10920 сымб. → &lt;/span&gt;15288 сымб.)
# [[Сара Бэрнар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10942 сымб. → &lt;/span&gt;15319 сымб.)
# [[Золата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10978 сымб. → &lt;/span&gt;15369 сымб.)
# [[Шагнамэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10981 сымб. → &lt;/span&gt;15373 сымб.)
# [[Фашызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11058 сымб. → &lt;/span&gt;15481 сымб.)
# [[Футбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11083 сымб. → &lt;/span&gt;15516 сымб.)
# [[Ніл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11093 сымб. → &lt;/span&gt;15530 сымб.)
# [[Галаўны боль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11099 сымб. → &lt;/span&gt;15539 сымб.)
# [[Вока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11177 сымб. → &lt;/span&gt;15648 сымб.)
# [[Дзэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11209 сымб. → &lt;/span&gt;15693 сымб.)
# [[Эўклід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11362 сымб. → &lt;/span&gt;15907 сымб.)
# [[Навука]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Нэптун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Касьпійскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11383 сымб. → &lt;/span&gt;15936 сымб.)
# [[Габрыель Гарсія Маркес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11416 сымб. → &lt;/span&gt;15982 сымб.)
# [[Астраномія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11522 сымб. → &lt;/span&gt;16131 сымб.)
# [[Пэрсыдзкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11577 сымб. → &lt;/span&gt;16208 сымб.)
# [[Гарбата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11651 сымб. → &lt;/span&gt;16311 сымб.)
# [[Магатма Гандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11653 сымб. → &lt;/span&gt;16314 сымб.)
# [[Нікалё Мак’явэльлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11713 сымб. → &lt;/span&gt;16398 сымб.)
# [[Сухоты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11747 сымб. → &lt;/span&gt;16446 сымб.)
# [[Тэрмадынаміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11780 сымб. → &lt;/span&gt;16492 сымб.)
# [[Адольф Гітлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11821 сымб. → &lt;/span&gt;16549 сымб.)
# [[Малако]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11878 сымб. → &lt;/span&gt;16629 сымб.)
# [[Людвіг ван Бэтговэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11961 сымб. → &lt;/span&gt;16745 сымб.)
# [[Ум Кульсум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11990 сымб. → &lt;/span&gt;16786 сымб.)
# [[Паўднёвая Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12061 сымб. → &lt;/span&gt;16885 сымб.)
# [[Мэрылін Манро]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12075 сымб. → &lt;/span&gt;16905 сымб.)
# [[Чарлі Чаплін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12173 сымб. → &lt;/span&gt;17042 сымб.)
# [[Сонца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12211 сымб. → &lt;/span&gt;17095 сымб.)
# [[Альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12215 сымб. → &lt;/span&gt;17101 сымб.)
# [[Геалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12454 сымб. → &lt;/span&gt;17436 сымб.)
# [[Франсіска Гоя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12578 сымб. → &lt;/span&gt;17609 сымб.)
# [[Атэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12641 сымб. → &lt;/span&gt;17697 сымб.)
# [[Танец]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13068 сымб. → &lt;/span&gt;18295 сымб.)
# [[Зорка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13336 сымб. → &lt;/span&gt;18670 сымб.)
# [[Джордж Байран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13398 сымб. → &lt;/span&gt;18757 сымб.)
# [[Рэлігія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13404 сымб. → &lt;/span&gt;18766 сымб.)
# [[Готфрыд Ляйбніц]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13468 сымб. → &lt;/span&gt;18855 сымб.)
# [[Уладзімер Ленін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13554 сымб. → &lt;/span&gt;18976 сымб.)
# [[Томас Эдысан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13808 сымб. → &lt;/span&gt;19331 сымб.)
# [[Мацуо Басё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13820 сымб. → &lt;/span&gt;19348 сымб.)
# [[Колер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13942 сымб. → &lt;/span&gt;19519 сымб.)
# [[Алімпійскія гульні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14021 сымб. → &lt;/span&gt;19629 сымб.)
# [[Рак (захворваньне)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14078 сымб. → &lt;/span&gt;19709 сымб.)
# [[Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14139 сымб. → &lt;/span&gt;19795 сымб.)
# [[Хвароба Альцгаймэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14222 сымб. → &lt;/span&gt;19911 сымб.)
# [[Гіп-гоп]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14384 сымб. → &lt;/span&gt;20138 сымб.)
# [[Зямля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14523 сымб. → &lt;/span&gt;20332 сымб.)
# [[Роза Люксэмбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14582 сымб. → &lt;/span&gt;20415 сымб.)
# [[Тэніс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14624 сымб. → &lt;/span&gt;20474 сымб.)
# [[Канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14761 сымб. → &lt;/span&gt;20665 сымб.)
# [[Сыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14883 сымб. → &lt;/span&gt;20836 сымб.)
# [[Ацтэкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15037 сымб. → &lt;/span&gt;21052 сымб.)
# [[Альфрэд Гічкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15429 сымб. → &lt;/span&gt;21601 сымб.)
# [[Тысяча і адна ноч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15461 сымб. → &lt;/span&gt;21645 сымб.)
# [[Ядзерная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15748 сымб. → &lt;/span&gt;22047 сымб.)
# [[Ўолт Дыснэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15987 сымб. → &lt;/span&gt;22382 сымб.)
# [[Ёган Вольфганг фон Гётэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16008 сымб. → &lt;/span&gt;22411 сымб.)
# [[Міжнародны валютны фонд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16011 сымб. → &lt;/span&gt;22415 сымб.)
# [[Леанарда да Вінчы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16107 сымб. → &lt;/span&gt;22550 сымб.)
# [[Фёдар Дастаеўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16150 сымб. → &lt;/span&gt;22610 сымб.)
# [[Фэдэрыка Фэліні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16351 сымб. → &lt;/span&gt;22891 сымб.)
# [[Цытрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16596 сымб. → &lt;/span&gt;23234 сымб.)
# [[Асацыяцыя дзяржаваў Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17137 сымб. → &lt;/span&gt;23992 сымб.)
# [[Мартын Гайдэгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17788 сымб. → &lt;/span&gt;24903 сымб.)
# [[Дантэ Аліг’еры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17851 сымб. → &lt;/span&gt;24991 сымб.)
# [[Аўстрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18041 сымб. → &lt;/span&gt;25257 сымб.)
# [[Японія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18347 сымб. → &lt;/span&gt;25686 сымб.)
# [[Ізраіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18577 сымб. → &lt;/span&gt;26008 сымб.)
# [[Аўстралія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18674 сымб. → &lt;/span&gt;26144 сымб.)
# [[Этыёпія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18748 сымб. → &lt;/span&gt;26247 сымб.)
# [[Танзанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18792 сымб. → &lt;/span&gt;26309 сымб.)
# [[Сынгапур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19228 сымб. → &lt;/span&gt;26919 сымб.)
# [[Азія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19343 сымб. → &lt;/span&gt;27080 сымб.)
# [[Здароўе]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19351 сымб. → &lt;/span&gt;27091 сымб.)
# [[Вэнэсуэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19399 сымб. → &lt;/span&gt;27159 сымб.)
# [[Анры Матыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19411 сымб. → &lt;/span&gt;27175 сымб.)
# [[Куба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19702 сымб. → &lt;/span&gt;27583 сымб.)
# [[Жак Карт’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19846 сымб. → &lt;/span&gt;27784 сымб.)
# [[Ёсіф Сталін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19912 сымб. → &lt;/span&gt;27877 сымб.)
# [[Пакістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20427 сымб. → &lt;/span&gt;28598 сымб.)
# [[Інданэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20513 сымб. → &lt;/span&gt;28718 сымб.)
# [[Сымона дэ Бавуар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20812 сымб. → &lt;/span&gt;29137 сымб.)
# [[Віетнам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20818 сымб. → &lt;/span&gt;29145 сымб.)
# [[Эканоміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20948 сымб. → &lt;/span&gt;29327 сымб.)
# [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21249 сымб. → &lt;/span&gt;29749 сымб.)
# [[Людовік XIV]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21287 сымб. → &lt;/span&gt;29802 сымб.)
# [[Элан Т’юрынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21566 сымб. → &lt;/span&gt;30192 сымб.)
# [[Армія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21582 сымб. → &lt;/span&gt;30215 сымб.)
# [[Аўганістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21624 сымб. → &lt;/span&gt;30274 сымб.)
# [[Пітэр Паўль Рубэнс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21654 сымб. → &lt;/span&gt;30316 сымб.)
# [[Гаўтама Буда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21729 сымб. → &lt;/span&gt;30421 сымб.)
# [[Ашока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21735 сымб. → &lt;/span&gt;30429 сымб.)
# [[Фрыдэрык Шапэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21756 сымб. → &lt;/span&gt;30458 сымб.)
# [[Фрэнк Лойд Райт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21773 сымб. → &lt;/span&gt;30482 сымб.)
# [[Паблё Пікаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21774 сымб. → &lt;/span&gt;30484 сымб.)
# [[Вэргіліюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21827 сымб. → &lt;/span&gt;30558 сымб.)
# [[Апэрацыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21835 сымб. → &lt;/span&gt;30569 сымб.)
# [[Саудаўская Арабія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21849 сымб. → &lt;/span&gt;30589 сымб.)
# [[Міжнародны рух Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21866 сымб. → &lt;/span&gt;30612 сымб.)
# [[Польшча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21927 сымб. → &lt;/span&gt;30698 сымб.)
# [[Сонечная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21959 сымб. → &lt;/span&gt;30743 сымб.)
# [[Ерусалім]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21976 сымб. → &lt;/span&gt;30766 сымб.)
# [[Малярыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22000 сымб. → &lt;/span&gt;30800 сымб.)
# [[Лагас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22016 сымб. → &lt;/span&gt;30822 сымб.)
# [[Каір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22064 сымб. → &lt;/span&gt;30890 сымб.)
# [[Іран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22065 сымб. → &lt;/span&gt;30891 сымб.)
# [[Марс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22073 сымб. → &lt;/span&gt;30902 сымб.)
# [[Багдад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22085 сымб. → &lt;/span&gt;30919 сымб.)
# [[Сатурн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22092 сымб. → &lt;/span&gt;30929 сымб.)
# [[Дыназаўр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22093 сымб. → &lt;/span&gt;30930 сымб.)
# [[Леанард Ойлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22121 сымб. → &lt;/span&gt;30969 сымб.)
# [[Галяктыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22131 сымб. → &lt;/span&gt;30983 сымб.)
# [[Энцыкляпэдыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22141 сымб. → &lt;/span&gt;30997 сымб.)
# [[Канстантын I Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22167 сымб. → &lt;/span&gt;31034 сымб.)
# [[Мао Дзэ-дун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22175 сымб. → &lt;/span&gt;31045 сымб.)
# [[Дака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22176 сымб. → &lt;/span&gt;31046 сымб.)
# [[Банглядэш]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22183 сымб. → &lt;/span&gt;31056 сымб.)
# [[Хрысьціянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22190 сымб. → &lt;/span&gt;31066 сымб.)
# [[Турэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22206 сымб. → &lt;/span&gt;31088 сымб.)
# [[Танк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22222 сымб. → &lt;/span&gt;31111 сымб.)
# [[Француская рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22239 сымб. → &lt;/span&gt;31135 сымб.)
# [[Лізавета I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22285 сымб. → &lt;/span&gt;31199 сымб.)
# [[Кіншаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22294 сымб. → &lt;/span&gt;31212 сымб.)
# [[Піва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22323 сымб. → &lt;/span&gt;31252 сымб.)
# [[Авідыюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22343 сымб. → &lt;/span&gt;31280 сымб.)
# [[Сыднэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22348 сымб. → &lt;/span&gt;31287 сымб.)
# [[Ёган Кеплер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22358 сымб. → &lt;/span&gt;31301 сымб.)
# [[Джон Мэйнард Кейнз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22366 сымб. → &lt;/span&gt;31312 сымб.)
# [[Дынастыя Тан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22373 сымб. → &lt;/span&gt;31322 сымб.)
# [[Франклін Дэлана Рузвэлт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22377 сымб. → &lt;/span&gt;31328 сымб.)
# [[Мухамад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22384 сымб. → &lt;/span&gt;31338 сымб.)
# [[Француская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22412 сымб. → &lt;/span&gt;31377 сымб.)
# [[Кейптаўн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22425 сымб. → &lt;/span&gt;31395 сымб.)
# [[Уран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22456 сымб. → &lt;/span&gt;31438 сымб.)
# [[Ірак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22457 сымб. → &lt;/span&gt;31440 сымб.)
# [[Мадрыд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22461 сымб. → &lt;/span&gt;31445 сымб.)
# [[Бразылія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22503 сымб. → &lt;/span&gt;31504 сымб.)
# [[Атэны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22574 сымб. → &lt;/span&gt;31604 сымб.)
# [[Транспарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22578 сымб. → &lt;/span&gt;31609 сымб.)
# [[Міжнародная сыстэма СІ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22603 сымб. → &lt;/span&gt;31644 сымб.)
# [[Рэнэ Дэкарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22619 сымб. → &lt;/span&gt;31667 сымб.)
# [[Лі Бо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22671 сымб. → &lt;/span&gt;31739 сымб.)
# [[Сэул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22698 сымб. → &lt;/span&gt;31777 сымб.)
# [[Карачы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22703 сымб. → &lt;/span&gt;31784 сымб.)
# [[Мумбаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22706 сымб. → &lt;/span&gt;31788 сымб.)
# [[Шанхай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22735 сымб. → &lt;/span&gt;31829 сымб.)
# [[Юпітэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22740 сымб. → &lt;/span&gt;31836 сымб.)
# [[Вена]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22788 сымб. → &lt;/span&gt;31903 сымб.)
# [[Нідэрлянды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22835 сымб. → &lt;/span&gt;31969 сымб.)
# [[Карл Фрыдрых Гаўс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22847 сымб. → &lt;/span&gt;31986 сымб.)
# [[Авіцэна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22874 сымб. → &lt;/span&gt;32024 сымб.)
# [[Джэйн Остын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22887 сымб. → &lt;/span&gt;32042 сымб.)
# [[Архімэд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22919 сымб. → &lt;/span&gt;32087 сымб.)
# [[Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22945 сымб. → &lt;/span&gt;32123 сымб.)
# [[Амстэрдам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22964 сымб. → &lt;/span&gt;32150 сымб.)
# [[Токіё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23081 сымб. → &lt;/span&gt;32313 сымб.)
# [[Калката]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23097 сымб. → &lt;/span&gt;32336 сымб.)
# [[Мартын Лютэр Кінг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23098 сымб. → &lt;/span&gt;32337 сымб.)
# [[Мартын Лютэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23104 сымб. → &lt;/span&gt;32346 сымб.)
# [[Старажытны Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23186 сымб. → &lt;/span&gt;32460 сымб.)
# [[Анатомія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23243 сымб. → &lt;/span&gt;32540 сымб.)
# [[Дэлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23254 сымб. → &lt;/span&gt;32556 сымб.)
# [[Антарктыда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23271 сымб. → &lt;/span&gt;32579 сымб.)
# [[Антон Чэхаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23280 сымб. → &lt;/span&gt;32592 сымб.)
# [[Бангкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23308 сымб. → &lt;/span&gt;32631 сымб.)
# [[Ісак Ньютан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23318 сымб. → &lt;/span&gt;32645 сымб.)
# [[Джакарта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23323 сымб. → &lt;/span&gt;32652 сымб.)
# [[Тайлянд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23337 сымб. → &lt;/span&gt;32672 сымб.)
# [[Бізантыйская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23370 сымб. → &lt;/span&gt;32718 сымб.)
# [[Партугалія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23377 сымб. → &lt;/span&gt;32728 сымб.)
# [[Багата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23410 сымб. → &lt;/span&gt;32774 сымб.)
# [[Эрвін Шрэдынгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23411 сымб. → &lt;/span&gt;32775 сымб.)
# [[Расейская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23565 сымб. → &lt;/span&gt;32991 сымб.)
# [[Ватыкан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23572 сымб. → &lt;/span&gt;33001 сымб.)
# [[Дынастыя Мін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23580 сымб. → &lt;/span&gt;33012 сымб.)
# [[Ўільям Шэксьпір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23591 сымб. → &lt;/span&gt;33027 сымб.)
# [[Мэксыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23598 сымб. → &lt;/span&gt;33037 сымб.)
# [[Мальер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23651 сымб. → &lt;/span&gt;33111 сымб.)
# [[Пэкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23666 сымб. → &lt;/span&gt;33132 сымб.)
# [[Дамаск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23676 сымб. → &lt;/span&gt;33146 сымб.)
# [[Аргентына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23834 сымб. → &lt;/span&gt;33368 сымб.)
# [[Старажытная Грэцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23896 сымб. → &lt;/span&gt;33454 сымб.)
# [[Рыю-дэ-Жанэйру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23983 сымб. → &lt;/span&gt;33576 сымб.)
# [[Найробі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23996 сымб. → &lt;/span&gt;33594 сымб.)
# [[Мост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24003 сымб. → &lt;/span&gt;33604 сымб.)
# [[Ангельская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24025 сымб. → &lt;/span&gt;33635 сымб.)
# [[Сан-Паўлу]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24028 сымб. → &lt;/span&gt;33639 сымб.)
# [[Вальтэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24047 сымб. → &lt;/span&gt;33666 сымб.)
# [[Лос-Анджэлес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24100 сымб. → &lt;/span&gt;33740 сымб.)
# [[Першая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24122 сымб. → &lt;/span&gt;33771 сымб.)
# [[Сальвадор Далі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24137 сымб. → &lt;/span&gt;33792 сымб.)
# [[Мэхіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24321 сымб. → &lt;/span&gt;34049 сымб.)
# [[Турэччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24367 сымб. → &lt;/span&gt;34114 сымб.)
# [[Будызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24434 сымб. → &lt;/span&gt;34208 сымб.)
# [[Эўропа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24498 сымб. → &lt;/span&gt;34297 сымб.)
# [[Банан (плод)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24555 сымб. → &lt;/span&gt;34377 сымб.)
# [[Рэспубліка Карэя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24599 сымб. → &lt;/span&gt;34439 сымб.)
# [[Чжэн Хэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24600 сымб. → &lt;/span&gt;34440 сымб.)
# [[Арабска-ізраільскі канфлікт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24647 сымб. → &lt;/span&gt;34506 сымб.)
# [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24650 сымб. → &lt;/span&gt;34510 сымб.)
# [[Мікелянджэлё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24652 сымб. → &lt;/span&gt;34513 сымб.)
# [[Біялёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24688 сымб. → &lt;/span&gt;34563 сымб.)
# [[Бялкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24765 сымб. → &lt;/span&gt;34671 сымб.)
# [[Аўтамабіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24802 сымб. → &lt;/span&gt;34723 сымб.)
# [[Індыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24988 сымб. → &lt;/span&gt;34983 сымб.)
# [[Мэка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25148 сымб. → &lt;/span&gt;35207 сымб.)
# [[Мустафа Кемаль Ататурк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25391 сымб. → &lt;/span&gt;35547 сымб.)
# [[Карабель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25428 сымб. → &lt;/span&gt;35599 сымб.)
# [[Зараастрызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25469 сымб. → &lt;/span&gt;35657 сымб.)
# [[Майкл Джэксан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25479 сымб. → &lt;/span&gt;35671 сымб.)
# [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25547 сымб. → &lt;/span&gt;35766 сымб.)
# [[Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25596 сымб. → &lt;/span&gt;35834 сымб.)
# [[Тлен]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25773 сымб. → &lt;/span&gt;36082 сымб.)
# [[Парыж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25916 сымб. → &lt;/span&gt;36282 сымб.)
# [[Антоніё Вівальдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26135 сымб. → &lt;/span&gt;36589 сымб.)
# [[Тэгеран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26267 сымб. → &lt;/span&gt;36774 сымб.)
# [[Рым]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26877 сымб. → &lt;/span&gt;37628 сымб.)
# [[Кітай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26885 сымб. → &lt;/span&gt;37639 сымб.)
# [[Георг Фрыдрых Гэндэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26975 сымб. → &lt;/span&gt;37765 сымб.)
# [[Альбэрт Айнштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26993 сымб. → &lt;/span&gt;37790 сымб.)
# [[Нігерыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27134 сымб. → &lt;/span&gt;37988 сымб.)
# [[Буэнас-Айрэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27404 сымб. → &lt;/span&gt;38366 сымб.)
# [[Швайцарыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27604 сымб. → &lt;/span&gt;38646 сымб.)
# [[Вашку да Гама]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27703 сымб. → &lt;/span&gt;38784 сымб.)
# [[Нью-Ёрк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27951 сымб. → &lt;/span&gt;39131 сымб.)
# [[Жан-Жак Русо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28053 сымб. → &lt;/span&gt;39274 сымб.)
# [[Нямеччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28139 сымб. → &lt;/span&gt;39395 сымб.)
# [[Судан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29091 сымб. → &lt;/span&gt;40727 сымб.)
# [[Паўночная Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29316 сымб. → &lt;/span&gt;41042 сымб.)
# [[Бульба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;30496 сымб. → &lt;/span&gt;42694 сымб.)
# [[Гішпанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31064 сымб. → &lt;/span&gt;43490 сымб.)
# [[Аляксандар Пушкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31506 сымб. → &lt;/span&gt;44108 сымб.)
# [[Энрыка Фэрмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31606 сымб. → &lt;/span&gt;44248 сымб.)
# [[Эўрапейскі Зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31650 сымб. → &lt;/span&gt;44310 сымб.)
# [[Санкт-Пецярбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31768 сымб. → &lt;/span&gt;44475 сымб.)
# [[The Beatles]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31828 сымб. → &lt;/span&gt;44559 сымб.)
# [[Дубай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32164 сымб. → &lt;/span&gt;45030 сымб.)
# [[Цягліцы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32174 сымб. → &lt;/span&gt;45044 сымб.)
# [[Чынгісхан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32950 сымб. → &lt;/span&gt;46130 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33045 сымб. → &lt;/span&gt;46263 сымб.)
# [[Масква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33890 сымб. → &lt;/span&gt;47446 сымб.)
# [[Вольфганг Амадэй Моцарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34027 сымб. → &lt;/span&gt;47638 сымб.)
# [[Эйфэлева вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34690 сымб. → &lt;/span&gt;48566 сымб.)
# [[Афрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35133 сымб. → &lt;/span&gt;49186 сымб.)
# [[Кір II]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35642 сымб. → &lt;/span&gt;49899 сымб.)
# [[Сусьветная гандлёвая арганізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35838 сымб. → &lt;/span&gt;50173 сымб.)
# [[Стамбул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36149 сымб. → &lt;/span&gt;50609 сымб.)
# [[Ісус Хрыстос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36498 сымб. → &lt;/span&gt;51097 сымб.)
# [[Нікола Тэсла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36571 сымб. → &lt;/span&gt;51199 сымб.)
# [[Францыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37064 сымб. → &lt;/span&gt;51890 сымб.)
# [[Глябальнае пацяпленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37689 сымб. → &lt;/span&gt;52765 сымб.)
# [[Ганконг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38289 сымб. → &lt;/span&gt;53605 сымб.)
# [[Калізэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38926 сымб. → &lt;/span&gt;54496 сымб.)
# [[Альжыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;41382 сымб. → &lt;/span&gt;57935 сымб.)
# [[Сусьветны банк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;41549 сымб. → &lt;/span&gt;58169 сымб.)
# [[Расея]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44065 сымб. → &lt;/span&gt;61691 сымб.)
# [[Рэмбрант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44369 сымб. → &lt;/span&gt;62117 сымб.)
# [[Канада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;46867 сымб. → &lt;/span&gt;65614 сымб.)
# [[Сьвятая Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;49352 сымб. → &lt;/span&gt;69093 сымб.)
# [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;51268 сымб. → &lt;/span&gt;71775 сымб.)
# [[Шахматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;52535 сымб. → &lt;/span&gt;73549 сымб.)
# [[Бэрлін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;53872 сымб. → &lt;/span&gt;75421 сымб.)
# [[Напалеон I Банапарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54321 сымб. → &lt;/span&gt;76049 сымб.)
# [[Італія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54997 сымб. → &lt;/span&gt;76996 сымб.)
# [[Рэфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;57521 сымб. → &lt;/span&gt;80529 сымб.)
# [[Аляксандар Македонскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63234 сымб. → &lt;/span&gt;88528 сымб.)
# [[Вялікабрытанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63309 сымб. → &lt;/span&gt;88633 сымб.)
# [[Украіна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63810 сымб. → &lt;/span&gt;89334 сымб.)
# [[Лёндан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;70448 сымб. → &lt;/span&gt;98627 сымб.)
# [[Пётар I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;72172 сымб. → &lt;/span&gt;101041 сымб.)
# [[Другая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;75044 сымб. → &lt;/span&gt;105062 сымб.)
# [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;79371 сымб. → &lt;/span&gt;111119 сымб.)
# [[Цягнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;100969 сымб. → &lt;/span&gt;141357 сымб.)</text>
      <sha1>ju805i6hejt72h8b6zf0riyq1cixjl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mars</title>
    <ns>0</ns>
    <id>98676</id>
    <revision>
      <id>2331283</id>
      <parentid>2276971</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T13:46:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3116" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Марс (неадназначнасьць)}}
{{Кампанія}}

'''Mars, Incorporated''' — амэрыканская харчовая кампанія. Штаб-кватэра — у горадзе [[Маклін]], штат [[Вірджынія]].

== Гісторыя ==
Заснаваная ў 1911 годзе Франклінам Клерэнсам Марсам (1884—1934; ён разам з жонкай пачаў прадаваць сьмятанкавую [[карамэль]]). У 1920 годзе кампанія распрацавала першы з сваіх шакалядных батончыкаў — «Мілкі Ўэй», у 1923 годзе — «Марс».

== Фінансаваньне рэжыму Лукашэнкі ==
{{Асноўны артыкул|Рэжым Лукашэнкі}}
Паводле аналізу рэклямных ролікаў на [[Прапаганда ў Беларусі|прапагандысцкіх]] тэлеканалах [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]], праведзенага 15—21 лістапада 2021 году кампаніяй НКА Libereco і Прафэсійным зьвязам беларусаў у [[Вялікабрытанія|Вялікай Брытаніі]], Mars займаў першае месца колькасьцю разьмешчанай платнай рэклямы, чым фактычна працягваў фінансаваць тэлеканалы [[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнкі]] за кошт рэклямных сродкаў, нягледзячы на шматлікія задакумэнтаваныя парушэньні правоў чалавека ў Беларусі&lt;ref&gt;[https://www.lphr.org/en/westliche-unternehmen-werbung-staatsfernsehen-belarus/ Western companies continue to advertise heavily on Lukashenko’s TV stations], Libereco, 6.12.2021.&lt;/ref&gt;.

== Русіфікацыя Беларусі ==
{{Асноўны артыкул|Русіфікацыя Беларусі}}
У жніўні 2022 году карпарацыя афіцыйна адмовілася прадубляваць [[Беларуская мова|па-беларуску]] ўжо наяўную на [[Расейская мова|расейскай мове]] інфармацыю на сваёй прадукцыі, прызначанай да продажу ў Беларусі&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/31973539.html Карпарацыя MARS адмовілася беларусізавацца — корм для катоў і сабак, жуйка і батончыкі для людзей будуць безь беларускай мовы на ўпакоўках], [[Радыё Свабода]], 4 жніўня 2022 г.&lt;/ref&gt;. 

== Глядзіце таксама ==
* [[Whiskas]]
* [[H. J. Heinz Company]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.mars.com/ Афіцыйны сайт кампаніі]

[[Катэгорыя:Кампаніі ЗША]]</text>
      <sha1>es2tb04kat8715onrln8krk49jzbf1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Губарэвічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104885</id>
    <revision>
      <id>2331375</id>
      <parentid>2331127</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:22:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38619" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазьднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што ці ня ганьбіць беларускую гістарыяграфію.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>6zodhbesc13kpq3h49k7r81i0h2lqoz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331378</id>
      <parentid>2331375</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:27:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38617" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што ці ня ганьбіць беларускую гістарыяграфію.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>0ol95s2ls3tqxcwrsgtekel8x5ig8es</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331379</id>
      <parentid>2331378</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:44:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38627" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што, пэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выдання.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>tep3wp6w0ktztf9ruzdibrh1mr2op1a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331380</id>
      <parentid>2331379</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:44:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38629" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што, пэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>t0z7d5qujo3rdn970xax8isfxbpr6ru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331383</id>
      <parentid>2331380</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38637" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010) і гэта, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>9f5lug6uivmjyy4zt3cebc5ovmv75rw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331396</id>
      <parentid>2331383</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:56:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38641" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010); апошняе, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>9h7l17fivimutkb4m7jmcjtbnl84yvk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331397</id>
      <parentid>2331396</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:59:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38664" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Губарэвічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Губарэвічаў
|Назва па-расейску                 = стГуборевичи
|Трансьлітараваная назва           = Hubarevičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1574 г.
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Губаровічы 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                         = [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 134&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Губарэвічы|спасылка=http://foto-planeta.com/by/np/174511/gubarevichy.html|выдавец=Фота Плянэта|дата публікацыі=2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = &lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 5
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247617
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                  = 49
 |Шырата сэкундаў                  = 42
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 0
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Губарэ́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 317&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Стралічаўскі сельсавет|Стралічаўскім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].

Месьціцца за 8 км на поўдзень ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель, за 111 км ад [[Гомель|Гомелю]]. На поўдзень мэліярацыйны канал злучаецца з ракой [[Прыпяць]]цю (прыток Дняпра). Прасёлачная дарога вядзе да аўтадарогі Хвойнікі — [[Брагін]]. Складаецца з просталінейнай вуліцы, скіраванай з паўднёвага ўсходу на паўночны захад. На 2005 год двухбаковая забудова складаецца з драўляных [[сядзіба]]ў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Марцалеў]].|частка=Губарэвічы|загаловак=[[Гарады і вёскі Беларусі]]: энцыкляпэдыя ў 8 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2005|том=2. Гомельская вобласьць. [http://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Encyklapiedyji/Harady_i_vioski_Bielarusi/HVB.Homielskaja.2.djvu Кніга 2]|старонкі=439|старонак=520|сэрыя=|isbn=985-11-0330-6|наклад=4000}}&lt;/ref&gt;. На 2012 год вёска знаходзілася за 3 км ад [[Зона адчужэньня Чарнобыльскай АЭС|зоны адсяленьня Чарнобыльскай АЭС]] ([[Палескі дзяржаўны радыяцыйна-экалягічны запаведнік]])&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Канстанцін Антановіч.|загаловак=Русальны тур'івэнт|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&amp;id=7551&amp;mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=16 чэрвеня 2012|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=382 24 (1047)]|старонкі=|issn=}}&lt;/ref&gt;. 

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===

У 1574 годзе ўпершыню пісьмова згадваецца &quot;''Село Губаровичи з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з дубровами, лесами, чертежами, полми, сеножатми и ловы пташиными''&quot;, якое пры разьдзеле маёнтку Брагін паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. 2000, Вып. 1. С. 185 – 194&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў спрабуе абвінаваціць князёў Вішнявецкіх у тым, што ў 1574 г. яны, сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Губаровічы&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Уражанне такое, што робіць ён гэта па інэрцыі, бо Губарэвічы, у адрозьненьне, скажам, ад брагінскай жа вёскі Галкі, калі і былі памежнымі, дык хіба з астраглядавіцкім альбо хвойніцкім Стралічавам, а гэта занадта далёка ад любецкіх кардонаў. Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на рэальнасьці створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доýнараýскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010); апошняе, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}. З датаванага 13 сакавіка 1581 году дакумэнта вынікае, што пан земскі пісар кіеўскі [[Дзьмітрый Ялец]] надзяляўся паўнамоцтвамі ў справе размежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага [[Шчасны Харлінскі|Шчаснага Харлінскага]] з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic [Hłuchowicz], Hubarowa y Babczyna''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1595 году Губарэвічы згаданыя ў акце трыбунальскім у сувязі з пагадненьнем аб скасаваньні ўзаемных прэтэнзій што да прыўласьніваньня чужых грунтоў. Паразумеліся тады ўладальнікі часткі Брагінскага маёнтку князі Міхаіл і Юрый Міхайлавічы Вішнявецкія ды ўладальнік [[Астрагляды|Астраглядаўскіх]] добраў пан Шчасны Харлінскі&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XXІ: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. X: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). / A. Jabłonowski. — Warszawa, 1894. S. 14&lt;/ref&gt;.

У 1628 г. князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі зь сяла Губаровічаў з 10 дымоў асадных сялян плаціў па тры злотыя ды з 12 агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 393&lt;/ref&gt;. У 1683 г. пані Бруханьская мусіла плаціць з 17 дымоў у Губаровічах 6 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489&lt;/ref&gt;. Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Губаровічы, атрымаў у спадчыну ад князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай». У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.  

Ад лістападу 1686 г. да канца мая 1687 г. Губарэвічы, у якіх разам з Глухавічамі і Сцяжарным Брагінскага маёнтку Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі колькі месяцаў утрымліваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на &quot;''нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі''&quot; разглядалася ў Оўруцкім гродскім судзе&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679 – 1716). – Киев, 1868. С. 153&lt;/ref&gt;.

Да 1708 году жыхары вёскі былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка пана [[Антоні Аскерка|Антонія Аскеркі]] тут была пабудаваная царква, а насельніцтва пераведзена на унію&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 378—379&lt;/ref&gt;. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода [[Ян Канецпольскі]] выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцяжарнае і Пучын&lt;ref&gt;Описи актовых книг Киевского центрального архива. — № 38 / Сост. Е. П. Дьяковский — Киев: Типография Т. Г. Мейнандера, 1906. С. 15&lt;/ref&gt;. У 1734 годзе Губарэвічы знаходзіліся ў заставе ў айцоў [[цыстэрцыянцы|цыстэрцыянцаў]] кімбараўскіх&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287&lt;/ref&gt;, хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь [[Міхал Сервацы Вішнявецкі]], бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «''графам на Брагіне''»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Краснасельле было сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 41 двара (×6 — каля 246 жыхароў) сяла Hubarowicze Брагінскага маёнтку выплачвалася «''do grodu''» ([[Оўруч|Оўруцкага]] замку) 6 злотых, 12 грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 25 злотых і 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам [[Францішак Антоні Ракіцкі|Францішкам Антоніем Ракіцкім]]. Паводле «Апісання цэрваў горада Рэчыцы і Рэчыцкага павета, падпарадкаваных Чарнігаўскай духоўнай кансісторыі» 1796 года, у 1782 годзе ў Губарэвічах узведзены новы будынак царквы ў гонар Нараджэньня Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 33&lt;/ref&gt;.

Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў вёсцы адпаведна 7, 2 і 3 чалавек (głow), якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, гайдамацка-сялянская [[Каліеўшчына]] 1768 году спрычынілася да рэзкага зьмяншэньня тут насельнікаў-юдэяў.

=== Расейская імпэрыя ===

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Губарэвічы апынуліся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 г. у складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У 1795 годзе насельніцтва пераведзенае ў маскоўскае праваслаўе. Прыход увайшоў у склад Чарнігаўскай, а потым Менскай епархіі. З настаяцеляў вядомыя: Іаан Бярнацкі, Феадор Бярнацкі, Матфей Загароўскі, Васілій Загароўскі. Згодна з рэвізіяй 1811 года Губарэвічы зь іх прыгоннымі жыхарамі былі ўласнасьцю непаўналетняга графа Міхала, сына Рафала, Ракіцкага. Прозьвішчы сялян — Бабры, Сакуны (лідары), Хорсуны, Марчанкі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 247—250&lt;/ref&gt;. У ведамасьці 1829 году пра Раства-Багародзіцкую царкву запісана, што ў сяле Губарэвічы налічваўся 31 поўны двор і яшчэ тры чвэрці двара. Прыхаджане зь сялян губарэвіцкіх, 127 мужчын і 130 жанчын, што належалі графу Міхалу Ракіцкаму, былі ў заставе ў Кімбараўскага кляштару сясьцёр цыстэрцыянак&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40604. А. 33адв.&lt;/ref&gt;. Паводле матэрыялаў рэвізскіх сказак 1850 году тут было 38 двароў, 296 жыхароў&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 701. А. 542—553&lt;/ref&gt;. У рэвізіі 1858 году ўладальнікам сяла Губарэвічы з 332 жыхарамі названы граф Людзьвік, сын Міхала, Ракіцкі. З прозьвішчаў, акрамя раней ужо названых, — Бандарэнкі, Дашукі, Васюкі, Бордакі, Ляшчуны, Здрок, Прус (Прусянок), Рудзянок&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 1152. А. 260—272&lt;/ref&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 321 жыхар Губарэвічаў абодвух полаў быў прыхаджанінам Стралічаўскай Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні. На 1864 год тутэйшая царква Раства Багародзіцы была прыпісной у Стралічаўскім прыходзе&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии. – Санкт-Петербург, 1864. С. 304 – 305&lt;/ref&gt;. У 1879 годзе Губарэвічы належалі да ліку паселішчаў [[Стралічаў]]скага царкоўнага [[прыход]]у&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 131&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у 1885 годзе тут было 270 жыхароў і 68 двароў, дзейнічала царква Раства Багародзіцы. У 1891—1896 гадох Губарэвіцкае сельскае таварыства мела пазямельныя судовыя справы з уладальнікам маёнтку Брагін панам Станіславам Кербедзем, дакладней, зь яго ўпаўнаважаным Юзафам Вайткоўскім&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2280. А. 14 — 14адв., 76 — 76адв., 88 — 88адв.&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу 1897 году налічвалася 650 жыхароў і 103 двары, царква, школа граматы, 2 ветракі і [[фальварак]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1908 годзе Губарэвічы налічвалі 830 жыхароў і 130 двароў, месьціліся ў [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікуліцкай]] воласьці ([[Рэчыцкі павет (Менская губэрня)|Рэчыцкі павет]], [[Менская губэрня]]).

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Губарэвічы ў складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;. Падчас акупацыі германскімі войскамі ў 1918 годзе партызаны пад камандаваньнем Ф. І. Скараходава (выхадзец з Брагіна) разграмілі створаную тут акупантамі камендатуру.

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Ад 8 сьнежня 1926 году – у складзе [[БССР]]. Да 30 сьнежня 1927 году вёска была цэнтрам [[сельсавет]]у ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] спачатку [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]], а з 9 чэрвеня 1927 году ў [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. У 1930 годзе заснаваны [[калгас]] «Хваля рэвалюцыі», працавала [[кузьня]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. На пачатку 1930-х гадоў сельскі храм стаў [[прыход]]зкім. 7 студзеня 1938 году супрацоўнікі [[НКУС БССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў БССР]] арыштавалі пратаярэя царквы Яна Жалезьняковіча, якога расстралялі 10 лютага. У верасьні 1938 году царкву пераабсталявалі пад школу. У [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]] 1941—1945 гадоў загінулі 104 вяскоўцы. У лістападзе 1943 году [[Чырвоная Армія]] вызваліла вёску ад нямецкіх захопнікаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Анатоль Кляшчук.|загаловак=Прафэсійная прыгоднасьць на ўсё жыцьцё|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=112431|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=29 траўня 2013|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2013-05-29 96 (27461)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/112416/29may-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На пачатку 1945 году сельскую царкву разабралі. Паводле перапісу 1959 году вёска налічвала 756 жыхароў. Пасьля 1986 году зь вёскі адсялілі 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt;.

Да 2005 году знаходзілася ў складзе [[саўгас]]у «Стралічаў». На 2009 год км² глебы ўтрымліваў 15—40 [[Кюры (адзінка вымярэньня)|кюры]] радыёнуклідаў цэзу-137 і 2—3 кюры [[стронц]]у-90. Доза апрамяненьня ў вёсцы 5-кратна перавышала норму&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Кастусь Лашкевіч|загаловак=Чарнобыльцы: «Дайце нам тут спакойна памерці»|спасылка=https://m.tut.by/news/society/149462.html|выдавец=[[TUT.BY|Tut.by]]|дата публікацыі=8 кастрычніка 2009|копія=https://news.tut.by/society/149462.html|дата копіі=8 кастрычніка 2009|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе на стагадовым [[вяз]]е побач з разабранай царквой выразалі выяву [[Багародзіца|Багародзіцы]] зь немаўлём, якую абвязалі ручнікамі і ўпрыгожылі кветкамі. На 2012 год у адселенай вёсцы пражывала 7 пэнсіянэраў&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Ірына Асташкевіч.|загаловак=Так хочацца цуду|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=97393|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 траўня 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-05-22 95 (27210)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/97406/22may-6.indd.pdf 6]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. У красавіку 2016 году лябараторыя Менскага гарадзкога цэнтру гігіены і эпідэміялёгіі выявіла ў малацэ з фэрмы Мікалая Чубянка, што побач зь вёскай, радыёнукліды стронцу-90 у памеры 37,5 [[Бэкерэль (адзінка вымярэньня)|бэкерэль]]/кг. Тым часам, [[Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь]] дапускала ўтрыманьне ў малацэ да 3,7 бэкерэль/кг радыёнуклідаў стронцу, паводле Рэспубліканскіх дапушчальных узроўняў зьмяшчэньня радыёнуклідаў цэзу-137 і стронцу-90 у харчовых прадуктах і пітной вадзе ад 26 красавіка 1999 году (РДУ-99). Пагатоў малако прадавалі на Хвойніцкі вытворчы ўчастак ААТ «[[Мілкавіта]]», адкуль вырабленыя зь яго «Палескія сыры» пастаўлялі ў Расею. Аднак нават Тэхнічны рэглямэнт [[Эўразійскі эканамічны зьвяз|Эўразійскага эканамічнага зьвязу]] дапускаў да 25 бэкерэль/кг у малочных вырабах па радыёнуклідах стронцу&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэрмэр Мікалай Чубянок: «Я столькі ўклаў сродкаў у гэтую фэрму. А тут такое»|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2016/04/28/ic_articles_116_191558|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=28 красавіка 2016|копія=http://www.zautra.by/art.php?sn_nid=21262|дата копіі=29 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

Да [[Вялікдзень|Вялікадня]] 2016 году каля дрэва ўзьвялі [[Капліца|капліцу]], у якую выхадцы з Губарэвічаў перадалі напрастольны крыж з разбуранага храма, а на месцы храма паставілі крыж. 17 красавіка 2017 году тураўскі япіскап Леанід асьвяціў капліцу ў гонар Нараджэньня Багародзіцы. На той час у вёсцы Губарэвічы было 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Япіскап тураўскі і мазырскі Леанід зьдзейсьніў асьвячэньне капліцы ў вёсцы з пяцю жыхарамі|спасылка=http://www.church.by/by/news/episkop-turovskij-i-mozyrskij-leonid-sovershil-osvjashenie-chasovni-v-derevne-s-pjatju-zhiteljami|выдавец=[[Беларуская праваслаўная царква]]|дата публікацыі=20 красавіка 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* XIX стагодзьдзе: 1850 год — 296 жыхароў і 38 двароў; 1885 год — 270 жыхароў і 68 двароў; 1897 год — 650 жыхароў і 103 двары&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* XX стагодзьдзе: 1908 год — 830 жыхароў і 130 двароў; 1959 год — 756 жыхароў; 1986 год — 726 жыхароў&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Алена Германовіч|загаловак=Дома сумна - падарожжа дзявятае: Губарэвічы|спасылка=http://naviny.by/rubrics/society/2013/04/25/ic_articles_116_181588|выдавец=[[БелаПАН|Беларускія навіны]]|дата публікацыі=25 красавіка 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;; 1999 год — 47 жыхароў
* XXI стагодзьдзе: 2004 год — 70 жыхароў; 2010 год — 23 жыхары; 2012 год — 5 жыхароў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt; і 5 хатаў

== Ураджэнцы ==
* [[Уладзімер Марчанка]] (1915—1945) — артылерыст, поўны кавалер [[Ордэн Славы|ордэна Славы]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
* [[Мікола Ляшчун]] (нар. 1955)  — паэт і перакладнік&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Валерыя Гіро|загаловак=Ільлянскую школу наведаў беларускі паэт Мікола Ляшчун|спасылка=http://www.peramoga.by/themes/22806/|выдавец=Газэта «[[Шлях перамогі]]» ([[Вялейка]])|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=12 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т.2, кн.2. Гомельская вобласць/С. В. Марцэлеў; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелЭн, 2005. 520с.: іл. Тыраж 4000 экз. ISBN 985-11-0330-6 ISBN 985-11-0302-0
* Ростислав Бондаренко (священник). Памяти мученика, крестившего моего деда (жизнеописание протоиерея Иоанна Иосифовича Железняковича). // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 77 — 83

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Надвор’е ў вёсцы Губарэвічы|спасылка=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|выдавец=|дата публікацыі=|копія=http://rp5.by/Надвор'е_ў_вёсцы_Губарэвічы|дата копіі=12 верасьня 2017|дата доступу=12 верасьня 2017}}
* {{Навіна|аўтар=Сяргей Лескець|загаловак=Фота: Чарнобыль 30 гадоў пасьля катастрофы|спасылка=http://ostro.by/fota/fota-charnobyl-30-gadou-paslya-katastrofy/|выдавец=[[Цэнтар Астрагорскага]]|дата публікацыі=25 красавіка 2016|дата доступу=12 верасьня 2017}}

{{Стралічаўскі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Стралічаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>kqrhiq1niirch7qpiagj0jv1ryk3opa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>108180</id>
    <revision>
      <id>2331302</id>
      <parentid>2238608</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1589" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе
|назва         = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]] [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіянату Кіпру па футболе]] ў [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Кіпр}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[АЕК Лярнака|АЕК]]
* [[Акрытас Хлёракас|Акрытас]]
* [[Алімпіякос Нікасія|Алімпіякос]]
* [[Амонія Нікасія|Амонія]]
* [[Анартосіс Фамагуста|Анартосіс]]
* [[Апалён Лімасол|Апалён]]
* [[АПОЭЛ Нікасія|АПОЭЛ]]
* [[Арыс Лімасол|Арыс]]
* [[АЭЛ Лімасол|АЭЛ]]
* [[Докса Катакапіяс|Докса]]
* [[Карміётыса Пано Палемідыя|Карміётыса]]
* [[Пафас (футбольны клюб)|Пафас]]
* [[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа Саляміна]]
* [[Энасіс Паралімні|Энасіс]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Кіпр]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Кіпр]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>jtzd5zt8bx2t5zpihf2n6uxlyjkfoy1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Непрынікі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111193</id>
    <revision>
      <id>2331295</id>
      <parentid>1754794</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:23:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pierre L'iserois</username>
        <id>66839</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5577" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Непрынікі
|Статус                           = хутар
|Назва ў родным склоне            = Непрынікаў
|Трансьлітараваная назва          = Niepryniki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Віцебская вобласьць|Віцебская]]
|Раён                             = [[Шаркоўшчынскі раён|Шаркоўшчынскі]]
|Сельсавет                        = [[Більдзюскі сельсавет|Більдзюскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 2
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 55
 |Шырата хвілінаў                 = 23
 |Шырата сэкундаў                 = 20.5
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 28
 |Даўгата сэкундаў                = 11.1
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Не́прынікі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 492&lt;/ref&gt; — [[хутар]] у [[Шаркоўшчынскі раён|Шаркоўшчынскім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]], уваходзіць у склад [[Більдзюскі сельсавет|Більдзюскага сельсавету]].

== Гісторыя ==
У міжваенны час вёска знаходзілася ў складзе [[Шаркаўшчына (гміна)|гміны Шаркаўшчына]], Дзісенскага павету, Віленскага ваяводзтва Польскай Рэспублікі&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3950665&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.&lt;/ref&gt;.

10 кастрычніка 2013 году перададзены зь ліквідаванага [[Валожынскі сельсавет (Шаркоўшчынскі раён)|Валожынскага сельсавету]] ў склад [[Більдзюскі сельсавет|Більдзюскага сельсавету]]&lt;ref&gt;[http://pravo.by/main.aspx?guid=3871&amp;p0=D913v0060692&amp;p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства некоторых районов Витебской области». Решение Витебского областного Совета депутатов от 10 октября 2013 г. № 292]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 2 чалавекі
* 1999 год — 18 чалавек
* 1931 год — 105 чалавек&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 25.&lt;/ref&gt;
* 1921 год — 89 чалавек&lt;ref&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 74.&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{SgKP|VII|108|Nieprinki, wieś, powiat dzisieński, gmina Ihumenowo}}

{{Більдзюскі сельсавет}}
{{Шаркоўшчынскі раён}}

[[Катэгорыя:Більдзюскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Шаркоўшчынскага раёну]]</text>
      <sha1>hegrkpe08a47oj8pzhd4tgkbvxrpdev</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АПОЭЛ Нікасія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111299</id>
    <revision>
      <id>2331310</id>
      <parentid>2290582</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:24:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9289" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = АПОЭЛ
|Лягатып          = APOELnew.png
|ПоўнаяНазва      = Aθλητικός Ποδοσφαιρικός Όμιλος Eλλήνων Λευκωσίας
|Заснаваны        = 8 лістапада 1926
|Горад            = [[Нікасія]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[ГСП]]
|Умяшчальнасьць   = 22 859
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = http://www.apoelfc.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
'''АПОЭЛ''' ({{мова-el|ΑΠΟΕΛ}}) — [[Кіпр|кіпрскі]] футбольны клюб з гораду [[Нікасія|Нікасіі]]. Заснаваны ў 1926 годзе. 28-разовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], 21-разовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]], 14-разовы ўладальнік [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубка Кіпру]]. АПОЭЛ ёсьць часткай мультыспартовага аб’яднаньня, заснаванага ў 1926 годзе, і ўтрымлівае аддзелы некалькіх відаў спорту, як то [[футбол]], [[баскетбол]], [[валейбол]], [[футзал]], [[настольны тэніс]], [[боўлінг]], [[роварны спорт]], [[стральба з лука]], [[плаваньне]] і [[воднае пола]].

Найвялікшым дасягненьнем АПОЭЛа ў эўрапейскіх спаборніцтвах ёсьць выступ у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]] [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2011—2012 гадоў|сэзону 2011—2012 гадоў]], калі клюб праз кваліфікацыю трапіў у групавы этап, выступаючы ў адной групе з «[[Порту (футбольны клюб)|Порту]]», данецкім «[[Шахтар Данецк|Шахтарам]]» і расейскім «[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэнітам]]». Нечакана, АПОЭЛ узначаліў групу і нават выбіў у 1/8 фіналу францускі «[[Алімпік Ліён|Ліён]]», але саступіў у 1/4 фіналу гішпанскаму «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]»&lt;ref&gt;[http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2012/matches/round=2000264/match=2007675/postmatch/report/index.html «Lyon stunned as APOEL fairy tale continues»]. UEFA.&lt;/ref&gt;. Акрамя таго, былі даволі пасьпяховыя сэзоны ў наступным як у Лізе чэмпіёнаў, гэтак і ў [[Ліга Эўропы УЭФА|Лізе Эўропы]]. У [[Ліга Эўропы УЭФА 2016—2017 гадоў|сэзоне 2016—2017 гадоў]] дружына ўзначаліла табліцу групы Лігі Эўропы, апярэдзіўшы грэцкі «[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]]», швайцарскі «[[Янг Бойз Бэрн|Янг Бойз]]» і казаскую «[[Астана (футбольны клюб)|Астану]]». У 1/8 фіналу кіпрскія футбалісты выгулялі ў гішпанскага «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]», але выбылі з турніру ў наступным раўндзе, саступіўшы бэльгійскаму «[[Андэрлехт Брусэль|Андэрлехту]]»&lt;ref&gt;[http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2017/matches/round=2000793/match=2019658/index.html «APOEL 2—0 Athletic»]. UEFA.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=2442958.html «Gladbach, Anderlecht, Celta and Lyon take headlines»]. UEFA.&lt;/ref&gt;. АПОЭЛ ёсьць адзіным кіпрскім клюбам, які калі-небудзь дасягаў групавога этапу абодвух буйных спаборніцтваў УЭФА. У сэзоне 2016—2017 сярэдняя наведвальнасьць матчаў дружыны складала 7126 чалавек на хатнім матчах, а найвышэйшая наведвальнасьць у сэзоне скалала 15 462 чалавек на адным матчы.

== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Андрэас Каро]]||1996}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Вугоршчыны}}|Аб|[[Паўлу Вінісыюс]]||1990}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Рафаэл Сантус дэ Соўза|Рафаэл Сантус]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Фламэнгу Рыю-дэ-Жанэйру|Фламэнгу]]|1998}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Бразыліі}}|ПА|[[Лукас Соўза]]||1990}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Грузіі}}|ПА|[[Муртаз Даўшвілі]]||1989}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Георгіяс Эфрэм]]|капітан|1989}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Нарвэгіі}}|ПА|[[Марыюс Люндэма]]||1994}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Антон Магліца]]||1991}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Аргентыны}}|ПА|[[Тамас Дэ Вінсэнці]]||1989}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Грузіі}}|Нап|[[Георгі Квілітая]]||1993}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Канстантынас Мінтыкіс]]||1989}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Партугаліі}}|Аб|[[Жуан Пэдру Гера Куньня|Жуан Пэдру]]||1986}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Грузіі}}|Нап|[[Торніке Акрыяшвілі]]||1992}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Яніс Сацыяс]]||2002}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Дымітрыс Тэадору]]||1997}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Сымонэ Скуфэт]]||1996}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Аб|[[Бэрт Эсэлінк]]||1999}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Стаўрас Гаўрыель]]||2002}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Ісам Шэбак]]||1989}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Кандэ Дыявара]]||2000}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|35|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Парыс Палікарпу]]||2000}}
{{Гулец|36|{{Сьцяг Аргентыны}}|Аб|[[Факунда Сабаля]]||1999}}
{{Гулец|37|{{Сьцяг Бразыліі}}|Нап|[[Леў Натэл]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Карынтыянс Сан-Паўлу|Карынтыянс]]|1997}}
{{Гулец|40|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Марыяс Какінофтас]]||2003}}
{{Гулец|42|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Хрыстас Ўілер]]||1997}}
{{Гулец|44|{{Сьцяг Ганы}}|ПА|[[Кінгсьлі Сарфа]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Алімпіякос Нікасія|Алімпіякос Н.]]|1995}}
{{Гулец|55|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Канстантынас Янаку]]||2005}}
{{Гулец|67|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Ясанас Тумазас]]||2003}}
{{Гулец|74|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Стаўрас Ёргію]]||2004}}
{{Гулец|75|{{Сьцяг Грэцыі}}|Бр|[[Апосталяс Цылінгірыс]]||2000}}
{{Гулец|76|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Стыліянос Уронтыс]]||2004}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Дэмакратычнай Рэспублікі Конга}}|Нап|[[Д’ёмэрсі Ндангаля]]||1991}}
{{Гулец|78|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Яніс Цуцукі]]||2004}}
{{Гулец|79|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Стаўрас Харалямпус]]||2005}}
{{Гулец|88|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Стэфанас Кітас]]||2002}}
{{Гулец|89|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Ніколяс Коўцакас]]||2003}}
{{Гулец|90|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Вуядзін Савіч]]||1990}}
{{Гулец|91|{{Сьцяг Расеі}}|Аб|[[Сэргіяс Фэнэрыдыс]]||2004}}
{{Гулец|93|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Нэофітас Міхаіл]]||1993}}
{{Гулец|99|{{Сьцяг Бэльгіі}}|ПА|[[Данілу Соўза Кампус|Данілу]]||1990}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.apoelfc.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Нікасія]]</text>
      <sha1>ab811h1fghlg6vmff89wme1qm24diov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санта-Калёма (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112730</id>
    <revision>
      <id>2331334</id>
      <parentid>2221175</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1927" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Санта-Калёма
|Лягатып          = Santa-Coloma1.png
|ПоўнаяНазва      = Futbol Club Santa Coloma
|Заснаваны        = 1986
|Горад            = [[Санта-Калёма]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]], [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        =
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = http://fclubsantacoloma.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Санта-Калёма'''» ({{мова-ca|FC Santa Coloma}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Санта-Калёма|Санта-Калёмы]]. Заснаваны ў 1986 годзе. 13-разовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]], 10-разовы ўладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]].

== Дасягненьні ==
* '''[[Чэмпіянат Андоры па футболе|Чэмпіён Андоры]]''': 
** 1995, 2001, 2003, 2004, 2008, 2010, 2011, 2014, 2015, 2016, 
** 2017, 2018, 2019

* '''Уладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]]''': 
** 1991, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2009, 2012, 2018

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://fclubsantacoloma.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Санта-Калёма]]</text>
      <sha1>040z7uev7tglftsrykl7bnx8j1t6p4a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Амонія Нікасія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114744</id>
    <revision>
      <id>2331306</id>
      <parentid>2241776</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:21:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3590" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Амонія
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Αθλητικός Σύλλογος Ομόνοια Λευκωσίας
|Заснаваны        = 17 чэрвеня 1948
|Горад            = [[Нікасія]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[ГСП]]
|Умяшчальнасьць   = 22 859
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 7 месца
|Сайт             = http://www.omonoia.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Амонія'''» ({{мова-el|Ομόνοια}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Нікасія|Нікасіі]]. Заснаваны ў 1948 годзе, клюб далучыўся да Кіпрскай футбольнай асацыяцыі ў 1953 годзе. А 14 чэрвеня 2018 году «Амонія» стала прыватнай кампаніяй, упершыню ў сваёй гісторыі&lt;ref&gt;[https://cyprus-mail.com/2018/05/30/historic-turn-as-omonia-taken-over-by-private-company/ «Historic turn as Omonia taken over by private company»]. Cyprus Mail.&lt;/ref&gt;. 21-разовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], 15-разовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]]. Клюб утрымлівае рэкорд, займаючы 1 ці 2 месца запар з 1972 па 1987 гады. У гэты пэрыяд 13 разоў клюб станавіўся чэмпіёнам краіны. З 1980 па 1983 гады «Амонія» чатыры разы запар кожны год здабывала кубак Кіпру. Акрамя футбольнай дружыны, клюб мае таксама прадстаўніцтвы ў [[баскетбол]]е&lt;ref&gt;[https://archive.is/20140527190946/http://www.all4basketball.com/team-detail.php?tm=19&amp;lang=gr «Papa Johns Pizza ΟΜΟΝΟΙΑ Λευκωσίας»]. All 4 Basketball.&lt;/ref&gt;, [[валейбол]]е&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150923182521/http://www.balla.com.cy/3/42_Cyprus/63011_Omonoia_Petosfera_Aisiodoxia__aytopepoithisi__ala_ke_realismos «Ομόνοια Πετόσφαιρα: „Αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση, αλλά και ρεαλισμός“»]. Balla.&lt;/ref&gt;, [[роварны спорт|роварным спорце]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140527220117/http://www.kerkida.net/articles/alles-stiles/koys-koys/28623-omonoia-podilato «Ομόνοια (ποδήλατο)»]. Kerkida.&lt;/ref&gt; і [[футзал]]е. Апошні зь іх ёсьць асабліва пасьпяховым, дамогшыся перамогі ў лізе і кубку тры гады запар з 2011 году&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140528172831/http://www.balla.com.cy/futsal/16579-protathlitria_i_aititi_omonia «Πρωταθλήτρια η αήττητη Ομόνοια!»]. Balla.&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20081104005110/http://www.omonoia.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Нікасія]]</text>
      <sha1>tla6myhgnrq5qnf3zrun3815bero8it</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анартосіс Фамагуста</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115866</id>
    <revision>
      <id>2331307</id>
      <parentid>2238612</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:22:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1554" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Анартосіс Фамагуста
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ανόρθωση Αμμοχώστου
|Заснаваны        = 1911
|Горад            = [[Фамагуста]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Антоніс Пападопуляс (стадыён)|Антоніс Пападопулас]], [[Лярнака]]
|Умяшчальнасьць   = 11 930
|Прэзыдэнт        =
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = http://anorthosis.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Анартосіс'''» ({{мова-el|Ανόρθωση}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Фамагуста|Фамагусты]]. Заснаваны ў 1911 годзе. 13-разовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], 11-разовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://anorthosis.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Фамагуста]]</text>
      <sha1>2lrj8ruy9onhkb5xdbfhat3dnexw9vk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АЕК Лярнака</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115960</id>
    <revision>
      <id>2331303</id>
      <parentid>2290580</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4649" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = АЕК Лярнака
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Αθλητική Ένωση Κίτιον
|Заснаваны        = 1994
|Горад            = [[Лярнака]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Нэо ГСЗ]]
|Умяшчальнасьць   = 13 032
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Сайт             = http://www.aek.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
'''АЕК''' ({{мова-el|ΑΈΚ}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Лярнака|Лярнакі]]. Заснаваны ў 1994 годзе. Двухразовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]] (2004, 2018).

== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Кубы}}|Бр|[[Крыстыян Хаэль]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Спортынг Хіхон|Спортынг Х.]]|1999}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Ангельшчыны}}|Аб|[[Сымранджыт Тандзі]]||1999}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Партугаліі}}|ПА|[[Густаву Ледыш]]||1992}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Акаран Барэра Рэес|Акаран]]||1983}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Вэнэсуэлы}}|Нап|[[Хасэ Рома]]||1993}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Паўночнай Македоніі}}|Нап|[[Іван Трычкоўскі]]|капітан|1987}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Імад Фараж]]||1999}}
{{Гулец|12|{{Сьцяг Польшчы}}|ПА|[[Якуб Лабойка]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Брэшыя (футбольны клюб)|Брэшыя]]|1997}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Дымітрыс Стыліянідыс]]||2004}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Анхэль Гарсія Кабэсалі|Анхэль Гарсія]]||1993}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Хрвое Мілічавіч]]||1993}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Вэнэсуэлы}}|Аб|[[Рабэрта Расалес]]||1988}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Мікель Гансалес]]||1985}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Нігерыі}}|Нап|[[Віктар Алатунджы]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Лагас Айлэндэрз|Лагас]]|1999}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Канстантынас Анастасію]]||1999}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Нікас Энглезу]]||1993}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Тэадосіс Сіятас]]||1998}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Хавіер Эсьпіноса]]||1992}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Кіпрас Хрыстафору]]||1993}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Гаспар Панадэра]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Карабах Агдам|Карабах]]|1997}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Антоніс Мартыс]]||2000}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Ангельшчыны}}|Нап|[[Мэт Дэрбішыр]]||1986}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Ёргас Наум]]||2001}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Ёргас Тамас]]||2002}}
{{Гулец|38|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Ёакім Тумпас]]||1999}}
{{Гулец|44|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Ненад Томавіч]]||1987}}
{{Гулец|45|{{Сьцяг Вугоршчыны}}|Нап|[[Адам Дзюрча]]||1991}}
{{Гулец|51|{{Сьцяг Ізраілю}}|Нап|[[Омры Альтман]]||1994}}
{{Гулец|66|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Рафаіль Мамас]]||2001}}
{{Гулец|78|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Андрэас Параскевас]]||1998}}
{{Канец складу}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.aek.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Лярнака]]</text>
      <sha1>5rdneod7cy3i3ftnbg3oedbb17pfh7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сант-Хулія (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116573</id>
    <revision>
      <id>2331335</id>
      <parentid>2235904</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1530" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сант-Хулія
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Unió Esportiva Sant Julià
|Заснаваны        = 1982
|Горад            = [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Сант-Хулія'''» ({{мова-ca|Sant Julià}}) — андорскі футбольны клюб з раёну [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]. Заснаваны ў 1982 годзе. Двухразовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]], шасьціразовы ўладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/andorra/ue-sant-julia/81/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]</text>
      <sha1>8wtzdu2xjgyp2r4eihdir4p3cp8o8w7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Будучнаст Падгорыца</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117106</id>
    <revision>
      <id>2331344</id>
      <parentid>2236055</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:14:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1670" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Будучнаст Падгорыца
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Budućnost Podgorica
|Заснаваны        = 1925
|Горад            = [[Падгорыца]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Пад Горыцам]]
|Умяшчальнасьць   = 12 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Сайт             = http://www.fkbuducnost.co.me/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Будучнаст'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Падгорыца|Падгорыцы]]. Заснаваны ў 1925 годзе. Пяціразовы [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|чэмпіён Чарнагорыі]] (2008, 2012, 2017, 2020, 2021), чатырохраховы ўладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2013, 2019, 2021, 2022).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20091214084426/http://www.fkbuducnost.co.me/ Афіцыйны сайт]

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Падгорыца]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1925 годзе]]</text>
      <sha1>h8t5nr59eridjmuu61znnc73jbaq3na</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Апалён Лімасол</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120057</id>
    <revision>
      <id>2331309</id>
      <parentid>2290581</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:23:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4878" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Апалён Лімасол
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Απόλλων Λεμεσού
|Заснаваны        = 14 красавіка 1954
|Горад            = [[Лімасол]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Цырыён]]
|Умяшчальнасьць   = 13 331
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 1 месца
|Сайт             = http://www.apollon.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Апалён'''» ({{мова-el|Απόλλων}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Лімасол]]у. Заснаваны ў 1954 годзе. Чатырохразовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], дзевяціразовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]].

== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Вукашын Яванавіч]]||1996}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Грэцыі}}|Аб|[[Тасас Аўлянітыс]]||1990}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Ёаніс Пітас]]||1996}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Сэрбіі}}|ПА|[[Саша Маркавіч]]||1991}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Багалі Дабо]]||1988}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Грузіі}}|Нап|[[Рэваз Іньгія]]||2000}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Ёргас Малекідыс]]||1997}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Эрвэн Анжэнда]]||1995}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Баўгарыі}}|ПА|[[Іліян Іліеў (1999)|Іліян Іліеў]]||1999}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Камэруну}}|ПА|[[Арно Джум]]||1989}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Даніла Шполярыч]]||1999}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Пэтрас Псыхас]]||1998}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Валентэн Рабэрж]]||1987}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Фанас Катэлярыс]]||1996}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Амін Камас]]||1999}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Харалямбас Кірыяку (1995)|Харалямбас Кірыяку]]|капітан|1995}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Бр|[[Аляксандар Ёванавіч (1992)|Аляксандар Ёванавіч]]||1992}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Нікаля Дыгіні]]||1988}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Нарвэгіі}}|Аб|[[Гайтам Алеэсамі]]||1991}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Андрэас Панаёту]]||1995}}
{{Гулец|31|{{Сьцяг Грэцыі}}|Нап|[[Хрыстас Альбаніс]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[АЕК Атэны|АЕК Ат.]]|1994}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Кюрасао}}|Нап|[[Рангелё Янга]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Астана (футбольны клюб)|Астана]]|1992}}
{{Гулец|35|{{Сьцяг Грэцыі}}|Аб|[[Харалямпас Маўрыяс]]||1994}}
{{Гулец|40|{{Сьцяг Харватыі}}|Бр|[[Пэтар Дзюрын]]||2001}}
{{Гулец|53|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Андрэас Харалямпус]]||2002}}
{{Гулец|55|{{Сьцяг Украіны}}|ПА|[[Аляксандар Наёк]]||1992}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Аргентыны}}|ПА|[[Ісраэль Коль]]||1993}}
{{Гулец|90|{{Сьцяг Славеніі}}|Нап|[[Лука Штор]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Дынама Дрэздэн|Дынама Д.]]|1998}}
{{Гулец|93|{{Сьцяг Лібану}}|ПА|[[Басэль Жрадзі]]||1993}}
{{Гулец|99|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Дымітрыс Дымітрыю]]||1999}}
{{Гулец|—|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Сатырыс Фоці]]||2004}}
{{Гулец|—|{{Сьцяг Кіпру}}|Нап|[[Эўтэміяс Анастасіядыс]]||2003}}
{{Канец складу}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.apollon.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Лімасол]]</text>
      <sha1>q9ly1l4rrez2lup6e7ohkjxv1g4f78q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>121545</id>
    <revision>
      <id>2331343</id>
      <parentid>2236054</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе
|назва         = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]] [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|чэмпіянату Чарнагорыі па футболе]] ў [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: #ff0f0f;
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[Адзінства Біела-Поле|Адзінства]]
* [[Арсэнал Ціват|Арсэнал]]
* [[Будучнаст Падгорыца|Будучнаст]]
* [[Дэчыч Тузі|Дэчыч]]
* [[Езера Плаў|Езера]]
* [[Іскра Данілаўград|Іскра]]
* [[Морнар Бар|Морнар]]
* [[Петравац (футбольны клюб)|Петравац]]
* [[Рудар Плеўля|Рудар]]
* [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Чарнагорыя]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Чарнагорыя]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ksnl893h4i0htlnw48og8egdoby72rb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сут’еска Нікшыч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121547</id>
    <revision>
      <id>2331350</id>
      <parentid>2236066</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:18:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1753" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сут’еска Нікшыч
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Sutjeska
|Заснаваны        = 5 верасьня 1927
|Горад            = [[Нікшыч]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Нікшыч)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 5214
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 1 месца
|Сайт             = http://www.fksutjeska.me/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Сут’еска'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Нікшыч]]у. Заснаваны ў 1927 годзе. Пяціразовы [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|чэмпіён Чарнагорыі]] (2013, 2014, 2018, 2019, 2022), уладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2017).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fksutjeska.me/ Афіцыйны сайт]

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Нікшыч]]
[[Катэгорыя:Верасень 1927 году]]
[[Катэгорыя:1927 год у Чарнагорыі]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1927 годзе]]</text>
      <sha1>4iji6zv4bbjby071xdi25tof6wjxgd2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122759</id>
    <revision>
      <id>2331329</id>
      <parentid>2235901</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:45:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1474" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе
|назва         = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]] [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіянату Андоры па футболе]] ў [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Андора}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[Ардына (футбольны клюб)|Ардына]]
* [[Атлетык Эскальдэс-Энгардань|Атлетык]]
* [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]]
* [[Пэнья Энкарнада Андора-ля-Вэльля|Пэнья Энкарнада]]
* [[Санта-Калёма (футбольны клюб)|Санта-Калёма]]
* [[Сант-Хулія (футбольны клюб)|Сант-Хулія]]
* [[Уніё Эспартыва Санта-Калёма|Уніё Эспартыва]]
* [[Энгардань (футбольны клюб)|Энгардань]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Андора]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Андора]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sw4b016uky351oanmlixtygucf2joiz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алімпіякос Нікасія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126795</id>
    <revision>
      <id>2331305</id>
      <parentid>2238610</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:21:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1429" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Алімпіякос Нікасія
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ολυμπιακός Λευκωσίας
|Заснаваны        = 1931
|Горад            = [[Нікасія]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Нэо-ГСП]]
|Умяшчальнасьць   = 22 859
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 9 месца
|Сайт             = http://www.olympiakos.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Алімпіякос'''» ({{мова-el|Ολυμπιακός}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Нікасія|Нікасіі]]. Заснаваны ў 1931 годзе. Трохразовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]] (1977).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.olympiakos.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Нікасія]]</text>
      <sha1>ly8f2yd2wg1mbfkh2s1vywykjoc2kz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>АЭЛ Лімасол</title>
    <ns>0</ns>
    <id>129499</id>
    <revision>
      <id>2331314</id>
      <parentid>2238616</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:26:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1496" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = АЭЛ
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Αθλητική Ένωση Λεμεσού
|Заснаваны        = 1930
|Горад            = [[Лімасол]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Цырыён]]
|Умяшчальнасьць   = 13 331
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 8 месца
|Сайт             = http://www.aelfc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
'''АЭЛ''' ({{мова-el|ΑΕΛ}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Лімасол]]у. Заснаваны ў 1930 годзе. Шасьціразовы [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|чэмпіён Кіпру]], сяміразовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]], чатырохразовы ўладальнік [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубка Кіпру]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.aelfc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Лімасол]]</text>
      <sha1>cs3s6s8fu6fuipx5quzdlnvc1bi895f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Энкамп (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132233</id>
    <revision>
      <id>2331340</id>
      <parentid>2235911</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:57:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1311" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Энкамп
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fútbol Club Encamp
|Заснаваны        = 1950
|Горад            = [[Энкамп]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]], [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Сэгона дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Сэгона дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 6 месца
|Сайт             = http://www.empresaactiva.net/proves/futbolclubencamp/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Энкамп'''» ({{мова-ca|Encamp}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Энкамп]]у. Заснаваны ў 1950 годзе. Двухразовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]] (1996, 2002).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.empresaactiva.net/proves/futbolclubencamp/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Энкамп]]</text>
      <sha1>em2wra6xf4450k4y4dut1i49e8u920k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Энасіс Паралімні</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132734</id>
    <revision>
      <id>2331323</id>
      <parentid>2238626</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:32:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1384" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Энасіс Паралімні
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ένωση Νέων Παραλιμνίου
|Заснаваны        = 1936
|Горад            = [[Паралімні]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Паралімні)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 5800
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2020—2021 гадоў|2020—2021]]
|Месца            = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]], 4 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://www.enpfc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Энасіс'''» ({{мова-el|Ένωση}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Паралімні]]. Заснаваны ў 1936 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.enpfc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Паралімні]]</text>
      <sha1>rlbmo422ki7d8i9095aqwp7313hznpw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Чэмпіянаты Беларусі па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>132891</id>
    <revision>
      <id>2331366</id>
      <parentid>2138749</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3361" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну   = Чэмпіянаты Беларусі па футболе
|назва           = [[Чэмпіянат Беларусі па футболе|Чэмпіянаты Беларусі па футболе]]
|стыль_карткі    = background-color: #ffffff; text-align: center;
|стыль_загалоўка = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|кляса_карткі    = hlist
|сьпіс1 = * [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1992 году|1992]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1992—1993 гадоў|1992—1993]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1993—1994 гадоў|1993—1994]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1994—1995 гадоў|1994—1995]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1995 году|1995]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1996 году|1996]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1997 году|1997]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1998 году|1998]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 1999 году|1999]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2000 году|2000]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2001 году|2001]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2002 году|2002]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2003 году|2003]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2004 году|2004]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2005 году|2005]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2006 году|2006]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2007 году|2007]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2008 году|2008]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2009 году|2009]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2010 году|2010]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2011 году|2011]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2012 году|2012]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2013 году|2013]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2014 году|2014]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2019 году|2019]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2020 году|2020]]
* [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2021 году|2021]]
* ''[[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2022 году|2022]]''
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларускі футбол]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p6wc6x3plz6ll81f98ay6p7l5uf6e5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>135102</id>
    <revision>
      <id>2331320</id>
      <parentid>2238625</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:30:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5908" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Нэа Саляміна Фамагуста
|Лягатып          = Nea Salamis Famagusta Football Club.png
|ПоўнаяНазва      = Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου
|Заснаваны        = 1948
|Горад            = [[Фамагуста]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[ГСЭ]], [[Лярнака]]
|Умяшчальнасьць   = 5500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]], 2 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://www.neasalamina.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Нэа Саляміна Фамагуста'''» ({{мова-el|Νέα Σαλαμίς Αμμοχώστου}}) — прафэсійны [[футбол]]ьны клюб, які базаваўся ў горадзе [[Фамагуста]], [[Кіпр]]. Пасьля [[Турэцкае ўварваньне ў Кіпр|турэцкага ўварваньня ў Кіпр]] у 1974 годзе і акупацыі паўночнай часткі вострава турэцкім войскам клюб быў вымушаны зьехаць з гораду. На сёньня «Нэа Саляміна» часова базуецца ў горадзе [[Лярнака]].

Найбольш вядомымі дасягненьнямі «Нэа Саляміны» зьяўляюцца перамога ў [[Кубак Кіпру па футболе|Кубку]] і [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубку Кіпру]] ў 1990 годзе. У чэмпіянаце найбольшым дасягненьнем быў выніковы 3 радок. Першыя 5 гадоў свайго існаваньня з 1948 па 1953 гады клюб удзельнічаў у спаборніцтвах Кіпрскай аматарскай футбольнай фэдэрацыі. У 1953 годзе «Нэа Саляміна» далучылася да [[Кіпрская футольная асацыяцыя|Кіпрскай футбольнай асацыяцыі]], стала выступаючы ў спаборніцтвах гэтай арганізацыі. Клюб правёў больш за 50 сэзонаў у [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першым дывізіён]], займаючы 17 радок у агульнай табліцы чэмпіянату за ўсе сэзоны.

На эўрапейскіх спаборніцтвах клюб упершыню згуляў ў 1990 годзе ў рамках [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубку ўладальнікаў кубкаў]]. У 1995, 1997 і 2000 гадох «Нэа Саляміна» брала ўдзел у розыгрышу [[Кубак УЭФА Інтэртота|Кубку Інтэртота]]. Футбольны клюб зьяўляецца часткай спартовага клюбу «[[Нэа Саляміна Фамагуста|Нэа Саляміна]]», які быў створаны ў 1948 годзе. Акрамя футбольнай каманды клюб мае мужчынскую [[Нэа Саляміна Фамагуста (валейбольны клюб)|валейбольную каманду]].

[[Файл:Nea Salamina Fans02.jpg|міні|200пкс|Заўзятары клюбу]]
== Дасягненьні ==
* Уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]]: 1990
* Уладальнік [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубка Кіпру]]: 1990

== Бібліяграфія ==
* {{Кніга|last=Gavreilides|first=Michalis|last2=Papamoiseos|first2=Stelios|title=Ένας αιώνας Κυπριακό |location=Нікасія|language=Грэцкая мова|publisher=The writer|year=2001|isbn=9963-8720-1-8|ref=harv}}
* {{Кніга|title =Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900–1960 |edition= | last =Meletiou | first =Giorgos | publisher =Power Publishing | location =Нікасія | year =2011 |language=Грэцкая мова |isbn =978-9963-688-87-6 | url =}}
* {{Кніга|last=Stilianou|first=Pampos|last2=Georgiou|first2=Neofitos|title=Νέα Σαλαμίνα, 40 χρόνια πρωτοπόρας αθλητικής |location=Кіпр |publisher=[[Нэа Саляміна Фамагуста]]|language=Грэцкая мова |year=1988 |isbn= |ref=harv}}
* {{Кніга|title =50 χρόνια Νέα Σαλαμίνα 1948–1998 |edition= | last =Stilianou | first =Pampos | publisher =[[Нэа Саляміна Фамагуста]] | location =Кіпр| year =1998|language=Грэцкая мова |isbn =9963-8370-0-X | url =}}
* {{Кніга|title =40 χρόνια κυπριακές ομάδες στην Ευρώπη |edition= | last =Stephanidis | first =Giorgos | publisher = Haravgi | location =Нікасія | year =2003|language=Грэцкая мова |isbn =9963-8841-1-3 | url =}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.neasalamina.com/ Афіцыйны сайт клюбу]{{ref-el}}
* {{Twitter|neasalamis1948|Nea Salamina}}
* {{facebook|neasalamis1948|Nea Salamina}}

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Фамагуста]]
[[Катэгорыя:Кіпрскія футбольныя клюбы]]</text>
      <sha1>937251f1qw9zm8cng1csje78e0d50wk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331321</id>
      <parentid>2331320</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:31:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5889" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Нэа Саляміна Фамагуста
|Лягатып          = Nea Salamis Famagusta Football Club.png
|ПоўнаяНазва      = Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου
|Заснаваны        = 1948
|Горад            = [[Фамагуста]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[ГСЭ]], [[Лярнака]]
|Умяшчальнасьць   = 5500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]], 2 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://www.neasalamina.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Нэа Саляміна'''» ({{мова-el|Νέα Σαλαμίς Αμμοχώστου}}) — прафэсійны [[футбол]]ьны клюб, які базаваўся ў горадзе [[Фамагуста]], [[Кіпр]]. Пасьля [[Турэцкае ўварваньне ў Кіпр|турэцкага ўварваньня ў Кіпр]] у 1974 годзе і акупацыі паўночнай часткі вострава турэцкім войскам клюб быў вымушаны зьехаць з гораду. На сёньня «Нэа Саляміна» часова базуецца ў горадзе [[Лярнака]].

Найбольш вядомымі дасягненьнямі «Нэа Саляміны» зьяўляюцца перамога ў [[Кубак Кіпру па футболе|Кубку]] і [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубку Кіпру]] ў 1990 годзе. У чэмпіянаце найбольшым дасягненьнем быў выніковы 3 радок. Першыя 5 гадоў свайго існаваньня з 1948 па 1953 гады клюб удзельнічаў у спаборніцтвах Кіпрскай аматарскай футбольнай фэдэрацыі. У 1953 годзе «Нэа Саляміна» далучылася да [[Кіпрская футольная асацыяцыя|Кіпрскай футбольнай асацыяцыі]], стала выступаючы ў спаборніцтвах гэтай арганізацыі. Клюб правёў больш за 50 сэзонаў у [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першым дывізіён]], займаючы 17 радок у агульнай табліцы чэмпіянату за ўсе сэзоны.

На эўрапейскіх спаборніцтвах клюб упершыню згуляў ў 1990 годзе ў рамках [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубку ўладальнікаў кубкаў]]. У 1995, 1997 і 2000 гадох «Нэа Саляміна» брала ўдзел у розыгрышу [[Кубак УЭФА Інтэртота|Кубку Інтэртота]]. Футбольны клюб зьяўляецца часткай спартовага клюбу «[[Нэа Саляміна Фамагуста|Нэа Саляміна]]», які быў створаны ў 1948 годзе. Акрамя футбольнай каманды клюб мае мужчынскую [[Нэа Саляміна Фамагуста (валейбольны клюб)|валейбольную каманду]].

[[Файл:Nea Salamina Fans02.jpg|міні|200пкс|Заўзятары клюбу]]
== Дасягненьні ==
* Уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]]: 1990
* Уладальнік [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубка Кіпру]]: 1990

== Бібліяграфія ==
* {{Кніга|last=Gavreilides|first=Michalis|last2=Papamoiseos|first2=Stelios|title=Ένας αιώνας Κυπριακό |location=Нікасія|language=Грэцкая мова|publisher=The writer|year=2001|isbn=9963-8720-1-8|ref=harv}}
* {{Кніга|title =Κυπριακό ποδόσφαιρο 1900–1960 |edition= | last =Meletiou | first =Giorgos | publisher =Power Publishing | location =Нікасія | year =2011 |language=Грэцкая мова |isbn =978-9963-688-87-6 | url =}}
* {{Кніга|last=Stilianou|first=Pampos|last2=Georgiou|first2=Neofitos|title=Νέα Σαλαμίνα, 40 χρόνια πρωτοπόρας αθλητικής |location=Кіпр |publisher=[[Нэа Саляміна Фамагуста]]|language=Грэцкая мова |year=1988 |isbn= |ref=harv}}
* {{Кніга|title =50 χρόνια Νέα Σαλαμίνα 1948–1998 |edition= | last =Stilianou | first =Pampos | publisher =[[Нэа Саляміна Фамагуста]] | location =Кіпр| year =1998|language=Грэцкая мова |isbn =9963-8370-0-X | url =}}
* {{Кніга|title =40 χρόνια κυπριακές ομάδες στην Ευρώπη |edition= | last =Stephanidis | first =Giorgos | publisher = Haravgi | location =Нікасія | year =2003|language=Грэцкая мова |isbn =9963-8841-1-3 | url =}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.neasalamina.com/ Афіцыйны сайт клюбу]{{ref-el}}
* {{Twitter|neasalamis1948|Nea Salamina}}
* {{facebook|neasalamis1948|Nea Salamina}}

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Фамагуста]]
[[Катэгорыя:Кіпрскія футбольныя клюбы]]</text>
      <sha1>9or51zirruqjazh8llpk64r47myqxau</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уніё Эспартыва Санта-Калёма</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136441</id>
    <revision>
      <id>2331336</id>
      <parentid>2235905</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1474" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Уніё Эспартыва
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Unió Esportiva Santa Coloma
|Заснаваны        = 1986
|Горад            = [[Санта-Калёма]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]], [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2021 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Сайт             = http://www.uesantacoloma.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Уніё Эспартыва'''» ({{мова-ca|Unió Esportiva}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Санта-Калёма|Санта-Калёмы]]. Заснаваны ў 1986 годзе. Трохразовы ўладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]] (2013, 2016, 2017).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.uesantacoloma.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Санта-Калёма]]</text>
      <sha1>nzwngeyu3zd6j35dla7sd2nd1uts4bd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Этнікос Ахнас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137183</id>
    <revision>
      <id>2331328</id>
      <parentid>2241748</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1356" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Этнікос
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Εθνικός Άχνας
|Заснаваны        = 1968
|Горад            = [[Ахнас]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Дасакі]]
|Умяшчальнасьць   = 7000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]], 11 месца (паніжэньне)
|Сайт             = http://www.fcachna.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Этнікос'''» ({{мова-el|Εθνικός}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Ахнас]]у. Заснаваны ў 1968 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20120527004402/http://www.fcachna.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Ахнас]]</text>
      <sha1>6iwb44h0s6n9r38gn4oieu9svwmwxqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эрміс Арадыпу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>151159</id>
    <revision>
      <id>2331327</id>
      <parentid>2238627</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:36:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1112" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Эрміс
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ερμής Αραδίππου
|Заснаваны        = 1958
|Горад            = [[Арадыпу]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Амахостас (стадыён)|Амахостас]]
|Умяшчальнасьць   = 5500
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 6 месца
|Сайт             = http://ermisaradippoufc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Эрміс'''» ({{мова-el|Ερμής}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Арадыпу]]. Заснаваны ў 1958 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://ermisaradippoufc.com/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Арадыпу]]</text>
      <sha1>n21td6tiufwn6t4xtp20iszqlz1rlc4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Люсітанас Андора-ля-Вэльля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152938</id>
    <revision>
      <id>2331338</id>
      <parentid>2235908</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1571" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Люсітанас
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Futebol Clube Lusitanos
|Заснаваны        = 1999
|Расфармаваны     = 2020
|Горад            = [[Андора-ля-Вэльля]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[Ашувал (стадыён)|Ашувал]]
|Умяшчальнасьць   = 1000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = [[Хаакім Фэрэйра]]
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2017—2018 гадоў|2017—2018]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.fclusitans.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Люсітанас'''» — былы андорскі футбольны клюб з гораду [[Андора-ля-Вэльля|Андора-ля-Вэльлі]]. Заснаваны ў 1999 годзе і расфармаваны ў . Двухразовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]] (2012, 2013), уладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]] (2002).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20171219141322/http://www.fclusitans.com/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Андора-ля-Вэльля]]</text>
      <sha1>8dl3rgtkvmx0vca1w8anrrgy1t07nbm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331339</id>
      <parentid>2331338</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:56:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1584" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Люсітанас
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Futebol Clube Lusitanos
|Заснаваны        = 1999
|Расфармаваны     = 2020
|Горад            = [[Андора-ля-Вэльля]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[Ашувал (стадыён)|Ашувал]]
|Умяшчальнасьць   = 1000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = [[Хаакім Фэрэйра]]
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2017—2018 гадоў|2017—2018]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.fclusitans.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Люсітанас'''» — былы андорскі футбольны клюб з гораду [[Андора-ля-Вэльля|Андора-ля-Вэльлі]]. Заснаваны ў 1999 годзе і расфармаваны ў 2020 году. Двухразовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]] (2012, 2013), уладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]] (2002).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20171219141322/http://www.fclusitans.com/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Андора-ля-Вэльля]]</text>
      <sha1>j7she14g1eiql8rjn1buclfvm10a82r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Докса Катакапіяс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153649</id>
    <revision>
      <id>2331315</id>
      <parentid>2238617</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:27:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1245" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Докса
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Δόξα Κατωκοπιάς
|Заснаваны        = 1954
|Горад            = [[Катакапіяс]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Макарыё (стадыён)|Макарыё]]
|Умяшчальнасьць   = 16 000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 10 месца
|Сайт             = http://www.doxakatokopiasfc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Докса'''» ({{мова-el|Δόξα}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Катакапіяс]]у. Заснаваны ў 1954 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.doxakatokopiasfc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Катакапіяс]]</text>
      <sha1>82vfyneg3eug2f6yxbw5g2h1zr2l7ic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ардына (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156397</id>
    <revision>
      <id>2331330</id>
      <parentid>2312065</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:46:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1239" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ардына
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Futbol Club Ordino
|Заснаваны        = 2010
|Горад            = [[Ардына]], [[Андора]]
|Стадыён          = Стадыёны АФФ
|Умяшчальнасьць   = 
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 6 месца
|Сайт             = http://www.futbolclubordino.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Ардына'''» ({{мова-ca|Ordino}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Ардына]]. Заснаваны ў 2010 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20181005014519/http://www.futbolclubordino.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Ардына]]</text>
      <sha1>acx0vrimdvzxm7q3pbvgnz9pihymr8n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхал Ходзька</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157005</id>
    <revision>
      <id>2331284</id>
      <parentid>2248919</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8790" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|тып=прозьвішча|Ходзька}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя = Міхал Ходзька
|арыгінальнае імя = Міхал Ходзька-Барэйка
|месца нараджэньня = [[Крывічы (Мядзельскі раён)|мяст. Крывічы]] Вялейскага пав. Менскай губ., цяпер [[Мядзельскі раён]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]
|месца сьмерці = [[Парыж]], [[Францыя]]
|партрэт = 
|подпіс = 
|мянушка = 
|прыналежнасьць =
|гады службы = 
|званьне = 
|род войскаў = 
|камандаваў = паўстанцкі атрад, [[польскія легіёны]] [[Польска-італьянскі легіён|ў Італіі]]
|частка = 
|бітвы = [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў]], [[Аўстрыйска-італьянская вайна]]
|узнагароды = 
|сувязі = 
|у адстаўцы = 
}}
'''Міхал Ходзька-Барэйка''' (1808, [[Крывічы (Мядзельскі раён)|мяст. Крывічы]] Вялейскі павет, [[Менская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]], цяпер [[Мядзельскі раён]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — 2 траўня 1879, [[Парыж]], [[Францыя]]) — паэт, перакладчык, вайсковы і палітычны дзяяч, удзельнік [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|паўстаньня 1830—1831 гадоў]] і адзін яго кіраўнікоў на Вялейшчыне, Мядзельшчыне й [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў на Маладэчаншчыне|Маладэчаншчыне]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў радавым прадмесьці. Сын [[Ян Ходзька|Яна Ходзькі]], родны брат [[Язэп Ходзька|Язэпа Ходзькі]], [[Станіслаў Ходзька|Станіслава Ходзькі]] і [[Аляксандар Ходзька|Аляксандра Ходзькі]]. Зь дзяцінства цікавіўся вуснай культурай беларусаў, любіў слухаць апавяданьні і легенды роднага краю. Выхоўваўся ў старашляхецкіх традыцыях, у любові да роднай зямлі. Вучыўся ў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], належаў да таварыстваў [[філяматы|філяматаў]] і [[філярэты|філярэтаў]]. Удзельнічаў у [[Паўстаньне 1830-1831 гадоў|паўстаньні 1830—1831]].

Арганізаваў адзін з самых моцных і добра ўзброеных паўстанцкіх атрадаў на тэрыторыі Менскай губэрні. Карыстаўся падтрымкай мясцовага насельніцтва. Сваю дзейнасьць атрад Ходзькі ў асноўным распаўсюдзіў на рэгіён гарадоў [[Мядзел]]-[[Глыбокае]]-[[Ашмяны]]-[[Смаргонь]]-[[Маладэчна]]-[[Вялейка]].

14 красавіка 1831 паўстанцкі атрад Міхала Ходзькі вызваліў Маладэчна з-пад расейскай улады, пасьля чаго прыбыў у Вялейку, дзе знаходзіўся моцны і ўзброены расейскі гарнізон. Пасьля таго, як атрад Міхала Ходзькі прыбыў у Вялейку, расейцы здаліся ў палон&lt;ref name=&quot;Callier-74&quot;&gt;Edmund Callier, [https://web.archive.org/web/20181123062522/http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=oai%3Awww.wbc.poznan.pl%3A6083&amp;from=http%3A%2F%2Ffbc.pionier.net.pl Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831], Drukarnia Dziennika Poznańskiego, Poznań 1887, s. 74. {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

Пасьля падаўленьня паўстаньня быў інтэрніраваны прускімі ўладамі ў горад Мемель (цяпер [[Клайпеда]]), пасьля чаго эмігрыраваў у Францыю, быў сябрам [[карбанары|карбанарскіх]] і [[масоны|масонскіх]] груповак у [[Парыж]]ы. Нелегальна наведваў радзіму. Уваходзіў у Таварыства літоўскіх і рускіх зямель, арганізацыю «Помста народа». Удзельнічаў у экспэдыцыі [[Юзэф Заліўскі|Юзэфа Заліўскага]] (1833). Вярнуўся ў Францыю, у 1848 годзе. Разам з [[Адам Міцкевіч|Адамам Міцкевічам]] у 1848 годзе арганізаваў польскія легіёны ў Італіі, быў камандзірам аднаго зь легіёнаў, удзельнічаў у ваенных акцыях. Прымаў удзел у [[Аўстрыйска-італьянская вайна|аўстрыйска-італьянскай вайне]].

Аўтар паэм «Дзесяць карцін з экспэдыцыі ў Польшчу 1833 г.» (1841) і «Шыман Канарскі» (1845), успамінаў «Экспэдыцыя ў Польшчу ў 1833 г. аднаго з эмісараў» (1835) і «Міцкевіч і польскі легіён у Італіі» (1862). Перакладаў на польскую мову творы [[Джордж Байран|Джорджа Байрана]], у прыватнасьці творы «Мазэпа» і «Манфрэд». Таксама пісаў паэзію, перакладаў паэзію Джорджа Байрана і [[Альфонс дэ Ламартын|Альфонса дэ Ламартына.]]

Памёр у Парыжы ў 1879 годзе.

== Творы ==
* «Dziesięć obrazów z wyprawy do Polski 1833 r.: 1834—1835: poema z muzyką do dwóch pieśni, i czterema portretami» Paryż 1841,
* «Dwa akty» Paryż 1845,
* «Szymon Konarski. Obr. 1, Śmierć xiędza Trynkowskiego : poema dramatyczne», Paryż 1845,
* «Oni, to my: wiersz», Paryż 1848,
* «Siedm listów o legionie polskim we Włoszech», Paryż 1850,
* «Kongres i amnestya» Paryż 1856, Paryż 1856,
* «Jezioro cudów: poemat chrześcijański», Paryż 1857,
* «Noc pielgrzyma: urywek z poematu ducha», Paryż 1861,
* «Adam Mickiewicz i legion polski we Włoszech: czterdziestego ósmego lata wspomnienie», Paryż 1862,
* «Żywot Rajmónda Rembielińskiego», Paryż 1862,
* «Zapowiedź poematu nowego Człowiek wobec Boga i przyrody tomów II; Legenda o Madeju z XVI stólecia ofiarowana dla dorastającego pokolenia» Paryż 1876.

== Беларускія пераклады ==
* Дзесяць карцін з экспэдыцыі ў Польшчу 1833 г.: Карціна VII // Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай: Беларуская польскамоўная паэзія [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] Мн., 1998.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга | загаловак = [[Polski Słownik Biograficzny]] | том = 3 | выдавецтва = [[Polska Akademia Umiejętności]] – Skład Główny w Księgarniach [[Gebethner i Wolff|Gebethnera i Wolffa]] | месца = [[Kraków]] | год = 1937 | tytuł tomu = Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek | rozdział = Chodźko Michał| аўтар = Władysław Rębalski | strony = 388–389}} Reprint: [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]], Kraków 1989, ISBN 8304032910
* Аўсяная М. Ходзька // БЭ ў 18 т. Т. 17. Мн., 2003.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ходзька, Міхал}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Мядзельскім раёне]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Маладэчна]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі паўстаньня 1830—1831 гадоў]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі рэвалюцый 1848 году]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Польскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Польскія паэты]]
[[Катэгорыя:Польскія перакладчыкі]]</text>
      <sha1>iptk1nbl3yft9tqb0icp6fg2nck0475</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Чэмпіянаты Турэччыны па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>157838</id>
    <revision>
      <id>2331365</id>
      <parentid>1726804</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7067" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца
|назва_шаблёну     = Чэмпіянаты Турэччыны па футболе
|выява             =
|назва             = [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|Чэмпіянаты Турэччыны па футболе]]
|стыль_карткі      = background-color: #ffffff; text-align: center;
|стыль_загалоўка   = background-color: {{Колер|Турэччына}};
|сьпіс1            = * [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1959 году|1959]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1959—1960 гадоў|1959—1960]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1960—1961 гадоў|1960—1961]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1961—1962 гадоў|1961—1962]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1962—1963 гадоў|1962—1963]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1963—1964 гадоў|1963—1964]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1964—1965 гадоў|1964—1965]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1965—1966 гадоў|1965—1966]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1966—1967 гадоў|1966—1967]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1967—1968 гадоў|1967—1968]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1968—1969 гадоў|1968—1969]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1969—1970 гадоў|1969—1970]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1970—1971 гадоў|1970—1971]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1971—1972 гадоў|1971—1972]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1972—1973 гадоў|1972—1973]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1973—1974 гадоў|1973—1974]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1974—1975 гадоў|1974—1975]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1975—1976 гадоў|1975—1976]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1976—1977 гадоў|1976—1977]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1977—1978 гадоў|1977—1978]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1978—1979 гадоў|1978—1979]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1979—1980 гадоў|1979—1980]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1980—1981 гадоў|1980—1981]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1981—1982 гадоў|1981—1982]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1982—1983 гадоў|1982—1983]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1983—1984 гадоў|1983—1984]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1984—1985 гадоў|1984—1985]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1985—1986 гадоў|1985—1986]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1986—1987 гадоў|1986—1987]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1987—1988 гадоў|1987—1988]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1988—1989 гадоў|1988—1989]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1989—1990 гадоў|1989—1990]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1990—1991 гадоў|1990—1991]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1991—1992 гадоў|1991—1992]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1992—1993 гадоў|1992—1993]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1993—1994 гадоў|1993—1994]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1994—1995 гадоў|1994—1995]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1995—1996 гадоў|1995—1996]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1996—1997 гадоў|1996—1997]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1997—1998 гадоў|1997—1998]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1998—1999 гадоў|1998—1999]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 1999—2000 гадоў|1999—2000]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2000—2001 гадоў|2000—2001]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2001—2002 гадоў|2001—2002]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2002—2003 гадоў|2002—2003]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2003—2004 гадоў|2003—2004]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2004—2005 гадоў|2004—2005]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2005—2006 гадоў|2005—2006]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2006—2007 гадоў|2006—2007]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2007—2008 гадоў|2007—2008]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2008—2009 гадоў|2008—2009]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2009—2010 гадоў|2009—2010]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2010—2011 гадоў|2010—2011]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2011—2012 гадоў|2011—2012]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2012—2013 гадоў|2012—2013]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2013—2014 гадоў|2013—2014]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2014—2015 гадоў|2014—2015]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2015—2016 гадоў|2015—2016]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2016—2017 гадоў|2016—2017]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2017—2018 гадоў|2017—2018]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2018—2019 гадоў|2018—2019]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2019—2020 гадоў|2019—2020]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2020—2021 гадоў|2020—2021]]
* [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
* ''[[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2022—2023 гадоў|2022—2023]]''
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Турэччына]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bq3dd0xnlzsx5u8r0on1tm6w49qwlt4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арыс Лімасол</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158203</id>
    <revision>
      <id>2331312</id>
      <parentid>2238615</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:25:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1223" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Арыс Лімасол
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Άρης Λεμεσού
|Заснаваны        = 1930
|Горад            = [[Лімасол]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Цырыён (стадыён)|Цырыён]]
|Умяшчальнасьць   = 13 331
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.aris-fc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Арыс'''» ({{мова-el|Άρης}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Лімасол]]у. Заснаваны ў 1930 годзе.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.aris-fc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Лімасол]]</text>
      <sha1>s69tdq3l2pi152lhwl4l9t68w61ttys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рудар Плеўля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159993</id>
    <revision>
      <id>2331349</id>
      <parentid>2236065</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:17:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1603" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Рудар Плеўля
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Rudar Pljevlja
|Заснаваны        = 1920
|Горад            = [[Плеўля]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Плеўля)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 10 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 8 месца
|Сайт             = http://www.fcrudarpljevlja.com/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Рудар'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Плеўля|Плеўлі]]. Заснаваны ў 1920 годзе. Двухразовы [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|чэмпіён Чарнагорыі]] (2010, 2015), чатырохразовы ўладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2007, 2010, 2011, 2016).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fcrudarpljevlja.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Плеўля]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1920 годзе]]</text>
      <sha1>09jzdz3ohevb25513on654p3acl4wap</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Інтэр Эскальдэс-Энгардань</title>
    <ns>0</ns>
    <id>160402</id>
    <revision>
      <id>2331331</id>
      <parentid>2221172</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:47:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1617" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Інтэр Эскальдэс-Энгардань
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Inter Club d'Escaldes d'Andorra
|Заснаваны        = 1978
|Горад            = [[Эскальдэс-Энгардань]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]], [[Сант-Хулія-дэ-Лёрыя]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 1 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Інтэр'''» ({{мова-ca|Inter}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Эскальдэс-Энгардань|Эскальдэс-Энгардані]]. Заснаваны ў 1978 годзе. Трохразовы [[Чэмпіянат Андоры па футболе|чэмпіён Андоры]] і ўладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/andorra/inter-descaldes/86/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Эскальдэс-Энгардань‎]]</text>
      <sha1>gt8fbwan7b3gtnsfq7jdgu4goawwrqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ая Напа (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>161327</id>
    <revision>
      <id>2331326</id>
      <parentid>2238622</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:35:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1195" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ая Напа
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Αγία Νάπα
|Заснаваны        = 1990
|Горад            = [[Ая Напа]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Муніцыпальны стадыён (Ая Напа)|Муніцыпальны]]
|Умяшчальнасьць   = 2000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 13 месца
|Сайт             = http://www.aoanfc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Ая Напа'''» ({{мова-el|Αγία Νάπα}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Ая Напа]]. Заснаваны ў 1990 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20170709161847/http://www.aoanfc.com/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Ая Напа]]</text>
      <sha1>4fj9yoawphv0sorst5vtie0r8qzeooj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цітаград Падгорыца</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162310</id>
    <revision>
      <id>2331356</id>
      <parentid>2236072</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1825" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Цітаград Падгорыца
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Omladinski Fudbalski Klub Titograd Podgorica
|Заснаваны        = 1950
|Горад            = [[Падгорыца]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Младаст (стадыён)|Младаст]]
|Умяшчальнасьць   = 2000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Трэцяя ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2020—2021 гадоў|2020—2021]]
|Месца            = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]], 9 месца (паніжэньне)
|Сайт             = http://ofktitograd.me/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Цітаград'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Падгорыца|Падгорыцы]]. Заснаваны ў 1950 годзе. [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|Чэмпіён Чарнагорыі]] (2016), двухразовы ўладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2015, 2018).

== Гісторыя ==
Да чэрвеня 2018 году клюб меў назву «Младаст».

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://ofktitograd.me/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Падгорыца‎]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1950 годзе]]
[[Катэгорыя:1950 год у Чарнагорыі]]</text>
      <sha1>fdi00qug0c0a5g3lxhw8st69te4fjfa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331357</id>
      <parentid>2331356</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:24:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1825" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Цітаград Падгорыца
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Omladinski Fudbalski Klub Titograd Podgorica
|Заснаваны        = 1950
|Горад            = [[Падгорыца]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Младаст (стадыён)|Младаст]]
|Умяшчальнасьць   = 2000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Трэцяя ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]], 9 месца (паніжэньне)
|Сайт             = http://ofktitograd.me/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Цітаград'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Падгорыца|Падгорыцы]]. Заснаваны ў 1950 годзе. [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|Чэмпіён Чарнагорыі]] (2016), двухразовы ўладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2015, 2018).

== Гісторыя ==
Да чэрвеня 2018 году клюб меў назву «Младаст».

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://ofktitograd.me/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Падгорыца‎]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1950 годзе]]
[[Катэгорыя:1950 год у Чарнагорыі]]</text>
      <sha1>kqlrvfr4gh8lkczg7isad4m38kujf89</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Энгардань (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162553</id>
    <revision>
      <id>2331337</id>
      <parentid>2235907</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:53:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1508" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Энгардань
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Unió Esportiva Engordany
|Заснаваны        = 2001
|Горад            = [[Эскальдэс-Энгардань]], [[Андора]]
|Стадыён          = [[ДЭВК-Арэна]], [[Сант-Жулія-дэ-Лёрыя]]
|Умяшчальнасьць   = 900
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 7 месца
|Сайт             = http://ueengordauny.jimdo.com/
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Энгардань'''» ({{мова-ca|Engordany}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Эскальдэс-Энгардань|Эскальдэс-Энгардані]]. Заснаваны ў 2001 годзе. Уладальнік [[Кубак Андоры па футболе|Кубка Андоры]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20161005225740/http://ueengordauny.jimdo.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Эскальдэс-Энгардань]]</text>
      <sha1>g01p49ikqqza2ynrzuroa12760q1yg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атэляс Атыену</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163211</id>
    <revision>
      <id>2331325</id>
      <parentid>2238621</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1215" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Атэляс
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Αθλητικός Σύλλογος Οθέλλος Αθηαίνου
|Заснаваны        = 1933
|Горад            = [[Атыену]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Атэляс (стадыён)|Атэляс]]
|Умяшчальнасьць   = 2500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 7 месца
|Сайт             = http://www.othellosfc.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Атэляс'''» ({{мова-el|Οθέλλος}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Атыену]]. Заснаваны ў 1933 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20140714191044/http://www.othellosfc.com.cy/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Атыену‎]]</text>
      <sha1>mjbm75jbi53zpo8v17h3lrz6sk7x47w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грбаль Радановічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163794</id>
    <revision>
      <id>2331352</id>
      <parentid>2236068</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:20:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1279" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Грбаль
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Omladinski fudbalski klub Grbalj
|Заснаваны        = 1970
|Горад            = [[Радановічы]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Грбаль (стадыён)|Грбаль]]
|Умяшчальнасьць   = 1500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 8 месца
|Сайт             = http://www.fcgrbalj.me/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Грбаль'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Радановічы|Радановічаў]]. Заснаваны ў 1970 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20130917004326/http://www.fcgrbalj.me/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Радановічы‎]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1970 годзе]]</text>
      <sha1>4gsjvmsknh8us161eqnwdlk0gik58dg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Петравац (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>167201</id>
    <revision>
      <id>2331348</id>
      <parentid>2236064</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:17:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1459" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Петравац
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Omladinski fudbalski klub Petrovac
|Заснаваны        = 1969
|Горад            = [[Петравац]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Пад Малім Брдом (стадыён)|Пад Малім Брдом]]
|Умяшчальнасьць   = 1450
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 7 месца
|Сайт             = http://www.ofkpetrovac.com/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Петравац'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Петравац]]у. Заснаваны ў 1969 годзе. Уладальнік [[Кубак Чарнагорыі па футболе|Кубка Чарнагорыі]] (2009).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ofkpetrovac.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Петравац‎]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1969 годзе]]</text>
      <sha1>ho0qa9puqanfypmqmjo4zggpe22sl79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ўілі Нэльсан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168284</id>
    <revision>
      <id>2331341</id>
      <parentid>2044506</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:00:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FMSky</username>
        <id>69493</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3128" xml:space="preserve">{{Музыка
|Імя                = Ўілі Нэльсан
|Подпіс             = 
|Лёга               = 
|Фота               = Willie Nelson at Farm Aid 2009 (cropped).jpg
|Апісаньне_фота     = Ўілі Нэльсан на канцэрце Farm Aid 2009
|Поўнае_імя         = William Hugh Nelson
|Дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|29|4|1933|1}}
|Месца_нараджэньня  = [[Эбат]], [[Тэхас]]
|Гады               = 1956 — цяпер
|Прафэсіі           = [[музыка]], [[актор]], [[кінарэжысэр]]
|Інструмэнты        = [[сьпеў]], [[электрагітара|электра-]], [[акустычная гітара|акустычная]] і [[Клясычная гітара|клясычная]] [[гітара|гітары]]
|Жанры              = [[кантры]], [[рок-музыка|рок]], [[поп]]
|Псэўданімы         = 
|Гурты              = Raychecks, Cherokee Cowboys, Grand Ole Opry, [[The Highwaymen]]
|Супрацоўніцтва     = 
|Лэйблы             = [[Liberty Records|Liberty]], [[RCA Records|RCA]], [[Atlantic Records|Atlantic]], [[Columbia Records|Columbia]], [[Island Records|Island]], Justice Records,&lt;!--(1996–2002)--&gt; [[Lost Highway Records|Lost Highway]]&lt;!-- (2002 – 2012) --&gt;, [[Legacy Recordings]]&lt;!-- (2012 – present) --&gt;
|Узнагароды         = 
|Сайт               = [http://www.willienelson.com/ Афіцыйны сайт]
}}
'''Ўі́лі Нэ́льсан''' ({{мова-en|Willie Nelson}}, поўнае імя {{мова-en|William Hugh Nelson|скарочана}}; нарадзіўся 29 красавіка 1933 году) — адзін з самых вядомых выканаўцаў музыкі [[кантры]] XX стагодзьдзя, уладальнік мноства ўзнагародаў, у тым ліку прэміяў «[[Грэмі]]» ў катэгорыях «Музычная легенда» (1990) і «за жыцьцёвыя дасягненьні» (1999).

Аўтар антываеннай баляды «Whatever Happened to Peace on Earth», у часе вайны ў [[Ірак]]у, пасьля чаго многія амэрыканскія кантры-радыёстанцыі пачалі байкатаваць ягоныя песьні&lt;ref&gt;[http://nn.by/?c=ar&amp;i=98992 Палітычныя сьпевы], [[Наша Ніва]], 29.10.2004&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=11:v7lvad5kv8w2~T1 Біяграфія на All Music Guide]
* {{imdb імя|id= 0005268|name=Willie Nelson}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нэльсан, Ўілі}}
[[Катэгорыя:Музыкі ў жанры кантры]]
[[Катэгорыя:Сьпевакі ЗША]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі American Music Awards]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі «Грэмі»]]</text>
      <sha1>e39uqkqexqs5l5a92nq4pxxe7w1y8lr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пафас (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168967</id>
    <revision>
      <id>2331319</id>
      <parentid>2238618</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:29:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1210" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пафас
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Πάφος FC
|Заснаваны        = 10 чэрвеня 2014
|Горад            = [[Пафас]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Гераскіпу (стадыён)|Гераскіпу]], [[Гераскіпу]]
|Умяшчальнасьць   = 2000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 6 месца
|Сайт             = http://www.pafosfc.com.cy/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Пафас'''» ({{мова-el|Πάφος}}) — грэцкі футбольны клюб з гораду [[Пафас]]у. Заснаваны ў 2014 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pafosfc.com.cy/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Пафас‎]]</text>
      <sha1>kwva8t84gggxc66w2o4d0gut3lfehau</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бокель Котар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>170418</id>
    <revision>
      <id>2331351</id>
      <parentid>2236067</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:19:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1234" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Бокель
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Bokelj Kotor
|Заснаваны        = 1922
|Горад            = [[Котар]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Пад Вэрмцэм (стадыён)|Пад Вэрмцэм]]
|Умяшчальнасьць   = 5000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Бокель'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Котар]]у. Заснаваны ў 1922 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/montenegro/fk-bokelj-kotor/3228/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

[[Катэгорыя:Котар‎]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1922 годзе]]</text>
      <sha1>f008t7lxlvg8vdx6er54nt4h2de9w0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пэнья Энкарнада Андора-ля-Вэльля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172943</id>
    <revision>
      <id>2331332</id>
      <parentid>2235910</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:48:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1473" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пэнья Энкарнада
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Associació Club Penya Encarnada d'Andorra
|Заснаваны        = 2009
|Горад            = [[Андора-ля-Вэльля]], [[Андора]]
|Стадыён          = Стадыёны Андорскай фэдэрацыі футболу
|Умяшчальнасьць   = 
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Сэгона дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Сэгона дывізіё]], 1 месца (падвышэньне)
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Пэнья Энкарнада'''» ({{мова-ca|Penya Encarnada}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Андора-ля-Вэльля|Андора-ля-Вэльлі]]. Заснаваны ў 2009 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/andorra/penya-encarnada-dandorra/14261/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

[[Катэгорыя:Андора-ля-Вэльля‎]]</text>
      <sha1>cw0l07y2nue3qchectzk32qbccieqg9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331333</id>
      <parentid>2331332</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:49:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1562" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пэнья Энкарнада
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Associació Club Penya Encarnada d'Andorra
|Заснаваны        = 2009
|Горад            = [[Андора-ля-Вэльля]], [[Андора]]
|Стадыён          = Стадыёны Андорскай фэдэрацыі футболу
|Умяшчальнасьць   = 
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Прымэра дывізіё]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Андоры па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Сэгона дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе|Сэгона дывізіё]], 1 месца (падвышэньне)
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Андорскія
}}
«'''Пэнья Энкарнада'''» ({{мова-ca|Penya Encarnada}}) — андорскі футбольны клюб з гораду [[Андора-ля-Вэльля|Андора-ля-Вэльлі]]. Заснаваны ў 2009 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/andorra/penya-encarnada-dandorra/14261/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Прымэра дывізіё чэмпіянату Андоры па футболе}}

[[Катэгорыя:Андора-ля-Вэльля‎]]</text>
      <sha1>8xdrkxaa84d3deeqh26160k23aj0fnt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дэчыч Тузі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177778</id>
    <revision>
      <id>2331345</id>
      <parentid>2236056</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:15:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1217" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Дэчыч
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Dečić Tuzi
|Заснаваны        = 1926
|Горад            = [[Тузі]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Тушка Поле (стадыён)|Тушка Поле]]
|Умяшчальнасьць   = 3000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Дэчыч'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Тузі]]. Заснаваны ў 1926 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/montenegro/fk-decic-tuzi/3229/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Тузі‎]]</text>
      <sha1>21vvo5qlvpa42h7vr61e8f0kld69xco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карміётыса Пано Палемідыя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181954</id>
    <revision>
      <id>2331316</id>
      <parentid>2238623</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:28:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1405" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Карміётыса
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Καρμιώτισσα Πάνω Πολεμιδιών
|Заснаваны        = 1979
|Горад            = [[Пано Палемідыя]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[ГСЗ]]
|Умяшчальнасьць   = 13 032
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]], 1 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://karmiotissafc.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Карміётыса'''» ({{мова-el|Καρμιώτισσα}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Пано Палемідыя]]. Заснаваны ў 1979 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://karmiotissafc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}}

[[Катэгорыя:Пано Палемідыя]]</text>
      <sha1>82juz5vw0f1z3qzi2if0ciy9ppcupjt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зэта Галубоўцы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>182473</id>
    <revision>
      <id>2331353</id>
      <parentid>2236058</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1405" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Зэта
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski Klub Zeta Golubovci
|Заснаваны        = 1927
|Горад            = [[Галубоўцы]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Трэшніца (стадыён)|Трэшніца]]
|Умяшчальнасьць   = 4000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]], 10 месца (паніжэньне)
|Сайт             = http://www.fkzeta.net/
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Зэта'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Галубоўцы|Галубоўцаў]]. Заснаваны ў 1927 годзе. [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе|Чэмпіён Чарнагорыі]] (2007).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fkzeta.net/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Галубоўцы‎]]</text>
      <sha1>0ah1y09fx2fyb8v6lyypluwzblc51yz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іскра Данілаўград</title>
    <ns>0</ns>
    <id>184668</id>
    <revision>
      <id>2331346</id>
      <parentid>2236060</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1290" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Іскра
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Iskra Danilovgrad
|Заснаваны        = 1919
|Горад            = [[Данілаўград]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Брача Вэлашавіч (стадыён)|Брача Вэлашавіч]]
|Умяшчальнасьць   = 2500
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Іскра'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Данілаўград]]у. Заснаваны ў 1919 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/montenegro/iskra-danilovgrad/4186/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Данілаўград‎]]</text>
      <sha1>snlwxxq8na53w9bfv7pmo75vby0lwzo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Інтэр Баку</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187448</id>
    <redirect title="Шамахы Баку" />
    <revision>
      <id>2331292</id>
      <parentid>1936226</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:23:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>10296</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Шамахы Баку]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Шамахы Баку]]</text>
      <sha1>n39f9it8lj54gmchdmbw15sp2hnszma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>188561</id>
    <revision>
      <id>2331368</id>
      <parentid>2241522</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:21:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1398" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе
|назва         = [[Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе|Супэрліга]] [[Чэмпіянат Косава па футболе|чэмпіянату Косава па футболе]] ў [[Чэмпіянат Косава па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Косава}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[Балкані Сува Рэка|Балкані]]
* [[Гілан (футбольны клюб)|Гілан]]
* [[Дрыта Гнілане|Дрыта]]
* [[Дрэніца Скендэрай|Дрэніца]]
* [[Дукагін Кліна|Дукагін]]
* [[Лапі Подуева|Лапі]]
* [[Малішава (футбольны клюб)|Малішава]]
* [[Прышціна (футбольны клюб)|Прышціна]]
* [[Трэпча-89 Косаўска-Мітравіца|Трэпча-89]]
* [[Фэрызай (футбольны клюб)|Фэрызай]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Косава]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Косава]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ijvbeodbbipwn3fmh75ufxl4ely1qt9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алькі Аракліні</title>
    <ns>0</ns>
    <id>189682</id>
    <revision>
      <id>2331324</id>
      <parentid>2238620</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:33:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1126" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Алькі
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 1979
|Горад            = [[Аракліні]], [[Кіпр]]
|Стадыён          = [[Амахостас (стадыён)|Амахостас]]
|Умяшчальнасьць   = 5500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Другі дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Другі дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Кіпру па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = http://www.alkiathanati.com/
|Прыналежнасьць   = Кіпрскія
}}
«'''Алькі'''» — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Аракліні]]. Заснаваны ў 1979 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160507163734/http://alkiathanati.com/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Аракліні]]</text>
      <sha1>rqcjfi9hp37ffwypy9tb859dj6c0pm1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ком Падгорыца</title>
    <ns>0</ns>
    <id>191586</id>
    <revision>
      <id>2331354</id>
      <parentid>2236069</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:21:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1150" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ком
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Kom
|Заснаваны        = 1958
|Горад            = [[Падгорыца]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Златыца (стадыён)|Златыца]]
|Умяшчальнасьць   = 1200
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Другая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Другая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Ком'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Падгорыца|Падгорыцы]]. Заснаваны ў 1958 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/montenegro/fk-kom-podgorica/1957/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

[[Катэгорыя:Падгорыца]]</text>
      <sha1>g4qqq2ldzyl0jeg6jxq6cth07kvtz79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дрыта Гнілане</title>
    <ns>0</ns>
    <id>196096</id>
    <revision>
      <id>2331369</id>
      <parentid>2241523</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:22:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1430" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Дрыта
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Klubi Futbollistik Drita
|Заснаваны        = 1947
|Горад            = [[Гнілане]], [[Косава]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Гнілане)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 15 000
|Прэзыдэнт        =
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе|Супэрліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Косава па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Сайт             = http://www.dritafc.com/
|Прыналежнасьць   = Косаўскія
}}
«'''Дрыта'''» ({{мова-sq|Drita}}) — косаўскі футбольны клюб з гораду [[Гнілане]]. Заснаваны ў 1947 годзе. Трохразовы [[Чэмпіянат Косава па футболе|чэмпіён Косава]] (2003, 2018? 2020), уладальнік [[Кубак Косава па футболе|Кубка Косава]] (2001).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.dritafc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе}}

[[Катэгорыя:Гнілане]]</text>
      <sha1>0djzdn9darzt8lblozfkfkbjstx3fvz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Морнар Бар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>207920</id>
    <revision>
      <id>2331347</id>
      <parentid>2236063</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1312" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Морнар
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Fudbalski klub Mornar
|Заснаваны        = 1923
|Горад            = [[Бар (Чарнагорыя)|Бар]], [[Чарнагорыя]]
|Стадыён          = [[Топаліца (стадыён)|Топаліца]]
|Умяшчальнасьць   = 2500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Чарнагорыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Чарнагорскія
}}
«'''Морнар'''» — чарнагорскі футбольны клюб з гораду [[Бар (Чарнагорыя)|Бару]]. Заснаваны ў 1923 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/montenegro/fk-mornar-bar/3232/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{Першая ліга чэмпіянату Чарнагорыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Бар (Чарнагорыя)]]</text>
      <sha1>jz161woap2vrerbodgrp65vfya8w597</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фэранікелі Глогавац</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208170</id>
    <revision>
      <id>2331370</id>
      <parentid>2241524</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1564" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Фэранікелі
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Klubi Futbollistik Feronikeli
|Заснаваны        = 8 красавіка 1974
|Горад            = [[Глогавац]], [[Косава]]
|Стадыён          = [[Рэджэп Рэджэпі (стадыён)|Рэджэп Рэджэпі]]
|Умяшчальнасьць   = 6000
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Косава па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Косава па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе|Супэрліга]], 10 месца (паніжэньне)
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Косаўскія
}}
«'''Фэранікелі'''» ({{мова-sq|Feronikeli}}) — косаўскі футбольны клюб з гораду [[Глогавац]]у. Заснаваны ў 1974 годзе. Двухразовы [[Чэмпіянат Косава па футболе|чэмпіён Косава]] (2015, 2016), двухразовы ўладальнік [[Кубак Косава па футболе|Кубка Косава]] (2014, 2015).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/kosovo/feronikeli/24620/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

[[Катэгорыя:Глогавац]]</text>
      <sha1>pkdf3btz5raj2dg3yg7cjx78zofld9a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331371</id>
      <parentid>2331370</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T22:24:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1576" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Фэранікелі
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Klubi Futbollistik Feronikeli
|Заснаваны        = 8 красавіка 1974
|Горад            = [[Глогавац]], [[Косава]]
|Стадыён          = [[Рэджэп Рэджэпі (стадыён)|Рэджэп Рэджэпі]]
|Умяшчальнасьць   = 6000
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Косава па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Косава па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Супэрліга чэмпіянату Косава па футболе|Супэрліга]], 10 месца (паніжэньне)
|Сайт             = 
|Прыналежнасьць   = Косаўскія
}}
«'''Фэранікелі'''» ({{мова-sq|Feronikeli}}) — косаўскі футбольны клюб з гораду [[Глогавац]]у. Заснаваны ў 1974 годзе. Трохразовы [[Чэмпіянат Косава па футболе|чэмпіён Косава]] (2015, 2016, 2019), трохразовы ўладальнік [[Кубак Косава па футболе|Кубка Косава]] (2014, 2015, 2019).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://int.soccerway.com/teams/kosovo/feronikeli/24620/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

[[Катэгорыя:Глогавац]]</text>
      <sha1>mzst4ycs07gwuajhgcwwz1mzesuzy0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Галкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>246874</id>
    <revision>
      <id>2331372</id>
      <parentid>2331099</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T03:53:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Разьмяшчэньне */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32025" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] [[Камарын]] — Брагін.

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>r9d82az35i19w77ex2qcr6dlpwviutn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331373</id>
      <parentid>2331372</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Транспартная сістэма */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32024" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>iu6tobw1b2wpdxextm2vj5lbszovftg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331374</id>
      <parentid>2331373</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:18:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33439" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што ці ня ганьбіць беларускую гістарыяграфію.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>hki70bujdtv76wc085gyofbpzra52zj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331376</id>
      <parentid>2331374</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:23:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33441" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазьднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што ці ня ганьбіць беларускую гістарыяграфію.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>qhev9stiuz3viuqogj9t0e531uxjwo6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331377</id>
      <parentid>2331376</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:26:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33439" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што ці ня ганьбіць беларускую гістарыяграфію.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>hki70bujdtv76wc085gyofbpzra52zj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331381</id>
      <parentid>2331377</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:46:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33449" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010), што, пэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выдання.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>cliu7oppdlyon3smiy7ou1e9bx9umbw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331382</id>
      <parentid>2331381</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T04:47:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33459" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010) і гэта, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>41ohy0afhq19xsv5zm1bvsyydlpjz3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331394</id>
      <parentid>2331382</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:51:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33482" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на рэальнасьці створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010) і гэта, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>dtgqz70q6vdjuco3mwrxv7safw0uia2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331395</id>
      <parentid>2331394</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T09:53:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33486" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Галкі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = 
|Трансьлітараваная назва          = Hałki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1512 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 113 
|Год падліку колькасьці           = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 34
 |Шырата сэкундаў                 = 56
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 29
 |Даўгата сэкундаў                = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Га́лкі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}'''&lt;/ref&gt;. — [[вёска]] ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Новаялчанскі сельсавет|Новаялчанскага сельсавету]].

Да 26 верасьня 2006 году вёска ўваходзіла ў склад [[Асарэвіцкі сельсавет|Асарэвіцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190922194610/http://pravo.by/pdf/2006-175/2006-175(003-054).pdf «Об изменении административно-территориального устройства районов Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 26 сентября 2006 г. № 295]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==

=== Разьмяшчэньне ===
За 36 км на паўднёвы ўсход ад [[Брагін]]а, 13 км ад чыгуначнай станцыі Ёлча (на лініі [[Чарнігаў]] — [[Оўруч]]), 150 км ад [[Гомель|Гомеля]], 1 км ад дзяржаўнай мяжы з Украінай.

== Транспартная сістэма ==
Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым [[аўтамабільная дарога|аўтадарозе]] Брагін — [[Камарын]].

Пляноўка складаецца з крывалінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. На поўначы ўчастак адасобленай забудовы — кароткая дугападобная вуліца. Жылыя хаты драўляныя, сядзібнага тыпу.

== Гісторыя ==
Выяўленыя археолягамі паселішча эпохі неаліту (250 м на паўднёвы захад ад вёскі), паселішча раньняга жалезнага веку і эпохі Кіеўскай Русі (500 м на ўсход ад вёскі, ва ўрочышчы Стонча) сьведчаць пра засяленьне тутэйшых месцаў з глыбокай старажытнасьці.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
«''Сяло Брагінскае''» Галкі ўпершыню згаданае ў Акце абмежаваньня Брагінскай воласьці, датаваным 7 сакавіка 1512 году, і прызначалася каралём Жыгімонтам Старым князю Міхаілу Васільевічу Збараскаму, родапачынальніку князёў Вішнявецкіх{{заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадах ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553&lt;/ref&gt;.}}: «''Лета Божага тысяча пяцьсот дванаццатага месяца марца сёмага дня_За Указам Гасударскім Найясьнейшага Караля Яго Міласьці Зыгмонта, а за паданым чалабіцьцем князя Міхайла Васілевіча Збараскага, я, Іван Андрэевіч Кміцічаў, дзяржаўца трактамірскі і дымірскі, дваранін Яго Міласьці Каралеўскай, выехаўшы на імене воласьці Брагіня, каторага воласьць раней прыналежная была да Яго Міласьці Гасудара Караля Вялікага Князя Літоўскага, аглядаў я рубеж той воласьці, каторая пачынаецца з гары рэчкаю Брагінкаю ўніз да ракі Дняпра, а Дняпром угору да сяла Брагінскага Гал'''э'''к{{заўвага|Тэкст абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. у фондах НГАБ у Менску (раней у фондах НГАБ у Горадні) вядомы з польскамоўнай актавай кнігі Мазырскага гродзкага суда як запіс ад 2 жніўня 1776 г., таму ў ім прысутныя і палянізмы.}}, ад таго сяла ідучы да места Брагіня ад рогу вострава Юркоўскага…''»&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049адв.&lt;/ref&gt;{{заўвага|Поўны зьмест дамэнту гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежаваньня Брагінскай воласьці]}}. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239}} кароль падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;. Брагінская воласьць (і сяло Галкі) належала да [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам і Галкамі), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін быў падзелены паміж унукамі князя М. В. Збараскага князямі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі. «''Село Галки з людми данными, данью грошовою и медовою, з дубровами, с чертежами, лесы, полми, сеножатми, гоны бобровыми и ловы пташиными''» дасталося князю Міхаілу&lt;ref&gt;Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. – Мінск, 2000. С. 189&lt;/ref&gt;{{заўвага|Чарнігаўскі гісторык І. В. Кандрацьеў беспадстаўна выказаўся пра тое, што князі Вішнявецкія ў 1574 г., сярод іншых памежных сёлаў, нібыта прыналежных раней да Любецкага староства, прыгарнулі да Брагіна і Галкі&lt;ref&gt;Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140&lt;/ref&gt;. Вышэйзгаданая звестка на 1512 год засталася аўтару невядомай. Раней, не сустрэўшы Галкі ні ў адной люстрацыі Любецкага староства, залічыў паселішча ў склад апошняга выключна з-за разьмяшчэньня яго між вёскамі Вяльле і Асарэвічы, што сам і адзначыў&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). – Минск, 2017. С. 17&lt;/ref&gt;. Ці ня лепш было абмежавацца любецкім селішчам Галькаў (Halków), пра якое сапраўды ёсьць сьведчаньні ў крыніцах&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 152, 153&lt;/ref&gt;?  Варта, аднак, мець на ўвазе і іншае. Яшчэ з 2005 г. аўтар настойвае на рэальнасьці створанай ім фантасмагорыі, г. зн. на прыналежнасьці самога Брагіна і воласьці альбо іх паловы да Любецкага староства&lt;ref&gt;Кондратьєв І. В. Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–197&lt;/ref&gt;. Пра Брагінскую воласьць у яго складзе можна прачытаць і ў артыкуле В. С. Пазднякова «Любеч» у 3-м дадатковым томе энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае» (2010); апошняе, напэўна, шкодзіць рэпутацыі беларускага выданьня.}}.

Палову Брагінскага замку і места зь сёламі, у ліку якіх Галкі, атрымаў у спадчыну ад праваслаўных князёў дзеда і бацькі Міхайлаў Вішнявецкіх католік князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]], будучы ваявода рускі і правадыр барацьбы з «хмяльніччынай» ў Кароне. У 1638 годзе ён заставіў сваю фартуну на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;.

На 1683 год у вёсцы Галкі Брагінскіх добраў пана Канецпольскага{{Заўвага|Пасля князёў Вішнявецкіх малодшай лініі імі да канца лета 1682 г. валодаў кракаўскі кашталян пан Станіслаў Канецпольскі.}} было 18 дымоў (×6 — прыблізна 108 жыхароў). Пазьней частка вяскоўцаў з-за гвалту, як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў, адыйшла ў іншыя, больш спакойныя мясьціны, пра што паведамлялі пад прысягай у Оўруцкім гродзкім судзе сьведкі мешчанін Юры Андрыевіч і лясьнічы Лаўрын 14 верасьня 1686 году.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 550 — 551&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Выдаўцы адпаведнага дакумэнта ў «Архиве Юго-Западной России» падалі назву вёскі як Hatki (замест Hałki), але колькасьць адыйшоўшых дымоў (ośm) адпавядае колькасьці тых, што засталіся ды паднявольна ўтрымлівалі казакоў Апостала Шчуроўскага (dziesięć).}}. 28 чэрвеня 1687 году Галкі названыя ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Аляксандра Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году да самых [[сёмуха|świątek zielonych]]) пастоем рэестравых казакоў запароскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 10 яго пазасталых дымах (каля 60 жыхароў) разьмясьціліся на пакорм 12 казакоў і 10 коней. Вяскоўцаў прымусілі справіць 3 вазы, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2,8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, солі на 45 злотых, гарэлкі, рыбы, мяса, алею, тытуню, хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, абутку на 67 злотых; асобна пану палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі 126 злотых, 18 вёдраў {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}}, 139 вёдраў аўсу, солі на 3 злотыя&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 151—152&lt;/ref&gt;.

Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.», складзеным на падставе папярэдняй люстрацыі, вёска Галкі — у палове Брагінскага маёнтку, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад паноў Канецпольскіх дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. – Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;.

На 1754 год з 25 двароў (прыблізна 150 жыхароў) вёскі Галкі Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замка) 3 злотыя, 26 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 15 злотых і 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 187&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Галках адпаведна 4, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 392, 711&lt;/ref&gt;{{Заўвага|На Гэнэральнай мапе «Беларускія  землі ў канцы XVIII ст.» [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], на якой адлюстраваная сытуацыя пярэдадня падзелаў Рэчы Паспалітай, Галкі пазначаны ў складзе Лоеўскага графства стражніка літоўскага Юзафа Юдыцкага і яго нашчадкаў на тэрыторыі Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва ВКЛ (Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122.), што супярэчыць усім прыведзеным вышэй сьведчаньням. Галкі, хоць і разьмешчаныя паміж колішнімі любецкімі сёламі Асарэвічы і Вяльле, але ніколі да Любецка-Лоеўскага староства не належалі і не падзялялі лёс апошняга ў XVII ст., калі частка яго далучана да Вялікага Княства.}}.

=== Расейская імпэрыя ===
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] у 1793 годзе Галкі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што вёскі Галкі, Бярозкі, Савічы, сёлы Ёлча, Грушна і іншыя былі ў заставе ў пана Ігнацыя Шышкі, а належалі ротмістру троцкаму пану Валенцію Зялёнку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Відавочна, зноў жа застаўным правам, бо ў XIX ст. тыя паселішчы названыя ўласнасьцю Ракіцкіх.}}.

Паводле энцыкляпэдыі [[Гарады і вёскі Беларусі]] ў 1811 годзе — уладаньне паноў Ракіцкіх. У 1850 годзе ў вёсцы было 14 двароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело] : 1857 г.» засьведчана, што 91 жыхар вёскі Галкі быў прыхаджанінам Ёлчанскай Сьвята-Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 706&lt;/ref&gt;. У парэформавы пэрыяд паселішча належала да Ёлчанскай воласьці. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Галкі заставаліся ў прыходзе Міхайлаўскай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 75&lt;/ref&gt;. На 1897 год налічвалася 35 двароў, 250 жыхароў, дзейнічала карчма. У 1909 годзе ў вёсцы 50 двароў, 234 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 35&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Галкі ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля вяртаньня ў склад [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году вёска зьяўлялася цэнтрам [[Галкаўскі сельсавет|Галкаўскага сельсавету]] Камарынскага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году — [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі.

У 1929 годзе арганізаваны [[калгас]].

З 29 лютага 1938 году Камарынскі раён увайшоў у склад Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў верасьні 1943 году акупанты спалілі 99 двароў, забілі 18 жыхароў. У баях, якія тут вялі 9-ы гвардзейскі стралковы і 7-ы гвардзейскі кавалерыйскі карпусы, загінулі 295 салдат, у іх ліку [[Герой Савецкага Саюзу|Героі Савецкага Саюзу]] К. Д. Грыцынін і Т. Т. Міндзігулаў, якія былі пахаваны ў брацкай магіле на паўднёва-заходняй ускраіне вёскі. Адважна змагаўся полк пад камандаваньнем А. П. Сярогіна. Многім байцам і камандзірам прысвоена званьне Героя.

З 8 студзеня 1954 году ў складзе Камарынскага раёну Гомельскай вобласьці.

25 сьнежня 1962 году Камарынскі раён скасаваны, Галкі апынуліся ў межах Брагінскага раёну.
У складзе калгасу імя М. В. Фрунзэ (цэнтар — вёска Асарэвічы).

== Насельніцтва ==
=== Дынаміка ===
* 1850 год — 14 двароў.
* 1897 год — 35 двароў, 250 жыхароў (паводле перапісу).
* 1908 год — 50 двароў.
* 1940 год — 106 двароў, 316 жыхароў.
* 1959 год — 423 жыхара (паводле перапісу).
* 2004 год — 63 гаспадаркі, 113 жыхароў.
* 2006 год (01.01.2006) — 60 гаспадарак, 105 чалавек, зь якіх 7 ва ўзросьце да 16 гадоў, 42 — у працаздольным і 56 — старэйшым за працаздольны.

== Вядомыя выхадцы ==
* Дзьмітры Шыраканаў — акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, доктар філязофскіх навук, прафэсар&lt;ref&gt;[http://nasb.gov.by/rus/members/academicians/shirokanov.php]&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

[[Катэгорыя:Новаялчанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>exn7i1man5l6sakuwg6pyjqtidlbugq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Янка Багдановіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247379</id>
    <revision>
      <id>2331391</id>
      <parentid>2246170</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:17:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзены здымак.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5670" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік}}
{{Цёзкі}}
'''Я́нка Анто́навіч Багдано́віч''' (псэўданімы і крыптанім:'' Я. Ваўштолскі; Янка Ваўштолскі; Я. Б.''; 17 лістапада 1906, в. [[Гірбінята]] [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага павету]], [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]], цяпер [[Валожынскі раён]] — 13 ліпеня 1990, [[Вільня]]) — беларускі [[празаік]], [[паэт]], [[публіцыст]], [[мэмуарыст]].

== Жыцьцяпіс ==
Пасьля сьмерці бацькоў у 1918 жыў і выхоўваўся ў Барунскім і Віленскім дзіцячых прытулках, якія былі арганізаваны ў час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] беларускай інтэлігенцыяй. У 1927 скончыў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскую беларускую гімназію]]. Да 1941 працаваў у [[Друкарня імя Францішка Скарыны|Друкарні імя Францішка Скарыны]]. Там-жа і жыў.

Публікаваўся з 1930 году. Адзін з выдаўцоў часопісу «[[Шлях моладзі (1929)|Шлях моладзі]]» (1929-38). У гады [[Другая сусьветная вайна|2-й сусьветнай вайны]] навучаўся ў [[Віленская настаўніцкая сэмінарыя|Віленскай настаўніцкай сэмінарыі]]; адначасова і пасьля заканчэньня яе настаўнічаў.

У 1952 паступіў у [[Нова-Віленскі пэдагагічны інстытут]], але 22 жніўня таго ж году арыштаваны. 13 кастрычніка 1952 году Вярхоўны Суд Летувіскай ССР прыгаварыў яго да 25-ці гадоў зьняволеньня. Пасьля суду яго перавезьлі на [[Лукішкі (турма)|Лукішкі]] і пратрымалі там яшчэ амаль паўгоду. 23 сакавіка 1953 году Янку Багдановіча, разам зь яшчэ адным супрацоўнікам былой друкарні, [[Мар’ян Пецюкевіч|Мар’янам Пецюкевічам]] адправілі, нарэшце, этапам у Ленінград.

Зь Ленінграду 5 красавіка іх этапавалі ў Волагду, а напрыканцы таго-ж месяца — у Варкуту. Працаваў на шахце № 8 у бугальтэрыі, пасьля — рахункаводам, настаўнікам, улікоўцам.
[[Файл:Mahila Janki Bahdanovica 2021.jpg|значак|Магіла Янкі Багдановіча і ягонай жонкі Яніны, 2021]]
Рэабілітаваны ў верасьні 1956 году. Вярнуўся ў Вільню, дзе працягваў настаўнічаць. Скончыў [[Віленскі пэдагагічны інстытут|пэдагагічны інстытут]]. Напісаў кніжку ўспамінаў, якая выйшла пасьля ягонай сьмерці&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар =Янка Багдановіч.|частка = |загаловак =На жыцьцёвым шляху: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Менск .|выдавецтва =Мастацкая літаратура |год =1992 |том = |старонкі = |старонак =142|сэрыя = |isbn =5-340-00716-2|наклад =1800}}&lt;/ref&gt;.  

Пахаваны на віленскіх могілках [[Саўлес (могілкі)|Саўлес]], што на [[Антокальскія могілкі|Антокалі]].

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|2|206}}
* {{Літаратура/Даведнік Маракова|РЛ|1|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}
* {{Літаратура/Беларускія пісьменьнікі (1992—1995)|6}}
* Янка Саламевіч. Слоўнік беларускіх псеўданімаў і крыптанімаў (XVI―XX стст.)
* Валянцін Стэх. [http://www.bielarus.org/open.php?n=572&amp;a=7 &quot;У памяць Янкі БАГДАНОВІЧА&quot;], [[Беларус (газэта)|Беларус]], №572

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Багдановіч, Янка}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Валожынскім раёне]]
[[Катэгорыя:Навучаліся ў Віленскай беларускай гімназіі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія публіцысты]]
[[Катэгорыя:Беларускія мэмуарысты]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Рэабілітаваныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Вільні]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Летуве]]</text>
      <sha1>i5t3ikdjoi72v5dwdgp1w4txnjbaga5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леанід Шаршнёў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253307</id>
    <revision>
      <id>2331387</id>
      <parentid>2302934</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыцьцяпіс */ -паўтор слова</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17839" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Леанід Шаршнёў
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|13|3|1938}} — {{Памёр|14|12|2014}}
|месца нараджэньня = [[Шчадрын]], [[Жлобінскі раён]], [[Гомельская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расея]]
|партрэт           = 
|подпіс            = 
|мянушка           = 
|прыналежнасьць    = [[Савецкая армія]]
|гады службы       = 1953—1991
|званьне           = [[генэрал-маёр]]
|род войскаў       = [[артылерыя]]
|камандаваў        = [[узвод]]ам (1959—1968; [[Беларуская вайсковая акруга]])
|частка            = [[Група савецкіх войскаў у Нямеччыне]] (з 1968-га), [[40-я армія]] (1979—1989)
|бітвы             = [[Савецкае ўварваньне ў Чэхаславаччыну]] (1968), [[Аўганска-савецкая вайна]] (1979—1989)
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}|{{Ордэн За службу Радзіме 3 ступені}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}}}
|сувязі            = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Леанід Шабаршын||ru|Шебаршин, Леонид Владимирович}} і [[Яўген Прымакоў]]
|у адстаўцы        = экспэрт у абароне пры [[Дзяржаўная дума Расеі|Дзяржаўнай думе Расеі]]
}}
'''Леанід Іванавіч Шаршнёў''' (1938, Шчадрын, Жлобінскі раён, Гомельская вобласьць, цяпер [[Беларусь]] — 2014, Масква, Расея) — савецкі і расейскі вайсковы [[Прапаганда|прапагандыст]].

[[Генэрал-маёр]]. У 1968 годзе ў [[Група савецкіх войскаў у Нямеччыне|Групе савецкіх войскаў у Нямеччыне]] кіраваў прапагандай падчас савецкага ўварваньня ў [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]] дзеля здушэньня [[Праская вясна|Праскай вясны]]. У 1977 годзе прадказаў [[Ісламская рэвалюцыя ў Іране|Ісламскую рэвалюцыю ў Іране]] за 2 гады да вяртаньня ў краіну [[Рухала Мусаві Хамэйні|Рухалы Мусаві Хамэйні]]. У 1979—1989 гадох падчас [[Аўганска-савецкая вайна|Аўганска-савецкай вайны]] быў кіраўніком падразьдзяленьня спэцпрапаганды вайсковага аддзелу Цэнтральнага камітэту [[КПСС]]. Суаўтар расейскай [[Канцэпцыя|канцэпцыі]] [[Гібрыдная вайна|гібрыднай вайны]] ў частцы інфармацыйна-душэўнага спаняверваньня&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Кавалер ордэнаў [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]] (1980), «[[За службу Радзіме]]» 3-й ступені (1986) і Чырвонага Сьцягу Аўганістану (1985)&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шаршнёў Леанід Іванавіч|спасылка=http://ir.russiancouncil.ru/person/shershnev-leonid-ivanovich/|выдавец={{Артыкул у іншым разьдзеле|Расейская рада міжнародных справаў||ru|Российский совет по международным делам}}|мова=ru|дата публікацыі=21 траўня 2015|дата доступу=25 сакавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1943 годзе пад [[Нямецкая акупацыя Беларусі (1941—1944)|нямецкай акупацыяй Беларусі]] згубіў бацькоў у 5-гадовым веку і патрапіў да [[Гестапа|Таемнай дзяржаўнай паліцыі Нямеччыны]]. У 1944—1953 гадох выхоўваўся [[Сірата|сіратой]] у дзіцячым прытулку ў [[Шчадрын]]е Жлобінскага раёну (Гомельская вобласьць, [[Беларуская ССР]]). У 1953 годзе 15-гадовым юнаком паступіў у [[Кіеў]]скую артылерыйскую падрыхтоўчую вучэльню ([[Украінская ССР]]), дзе вучыўся ў 2-м [[батальён]]е і якую скончыў у 1955 годзе. У 1959 годзе скончыў [[Разань|Разанскую]] артылерыйскую вучэльню ([[Расейская СФСР]]) і ўступіў у [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Камуністычную партыю Савецкага Саюзу]] (КПСС). Заступіў на пасаду камандзіра [[Узвод|ўзводу]] ў [[Беларуская вайсковая акруга|Беларускай вайсковай акрузе]], дзе ў 1968 годзе завочна скончыў [[Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут замежных моваў]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шаршнёў Леанід Іванавіч|спасылка=http://kievkapu.narod.ru/shersh.html|выдавец=Бачына выпускнікоў Кіеўскай артылерыйскай падрыхтоўчай вучэльні (Ігар Канаеў)|мова=ru|дата публікацыі=2005|дата доступу=25 сакавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

Пазьней служыў у [[Група савецкіх войскаў у Нямеччыне|Групе савецкіх войскаў у Нямеччыне]], у складзе якой кіраваў прапагандай падчас савецкага ўварваньня ў [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]] дзеля здушэньня [[Праская вясна|Праскай вясны]]. Затым заняў пасаду намесьніка начальніка аддзелу спэцыяльнай [[Прапаганда|прапаганды]] Палітычнай управы [[Туркестанская вайсковая акруга|Туркестанскай вайсковай акругі]] ([[Ташкент]], [[Узбэцкая ССР]]). У 1977 годзе ў вайсковай годнасьці [[палкоўнік]]а прадказаў [[Ісламская рэвалюцыя ў Іране|Ісламскую рэвалюцыю ў Іране]] за 2 гады да вяртаньня ў краіну [[Рухала Мусаві Хамэйні|Рухалы Мусаві Хамэйні]], пра што паведаміў у [[Цэнтральны камітэт КПСС]]. Пасьля спраўджаньня прадказаньня атрымаў прызначэньне ў цэнтральны апарат Камуністычнай партыі. У 1979—1989 гадох падчас [[Аўганска-савецкая вайна|Аўганска-савецкай вайны]] быў кіраўніком падразьдзяленьня спэцпрапаганды вайсковага аддзелу Цэнтральнага камітэту КПСС. Адначасна ўзначальваў групу спэцпрапаганды Галоўнай палітычнай управы [[Савецкая армія|Савецкай арміі]] і [[ВМФ СССР]], якая дзейнічала пры [[40-я армія|40-й арміі]] сярод мясцовага насельніцтва Аўганістану. Ладзіў [[Дэзынфармацыя|дэзынфармацыю]] праз [[Плётка|плёткі]] сярод мясцовых. У 1989-м заняў пасаду намесьніка начальніка ўправы Вайскова-тэхнічнага [[выдавецтва]] на замежных мовах. У 1990 годзе быў экспэртам [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савету СССР]] пры распрацоўцы Канцэпцыі [[Нацыянальная бясьпека|нацыянальнай бясьпекі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У траўні 1991 году звольніўся з [[Вайсковая служба|вайсковай службы]] ў годнасьці [[генэрал-маёр]]а. У 1992—1994 гадох удзельнічаў у распрацоўцы школьнага курсу «[[Асновы бясьпекі жыцьцядзейнасьці]]» («АБЖ»). З 1994 году працаваў экспэртам у бясьпецы пры [[Дзяржаўная дума Расеі|Дзяржаўнай думе Расеі]] і [[Савет фэдэрацыі Фэдэральнага сходу Расейскай Фэдэрацыі|Савеце фэдэрацыі]], дзе браў удзел у распрацоўцы адпаведных [[Закон (права)|законаў]]. Заснаваў Фонд нацыянальнай і міжнароднай [[Бясьпека|бясьпекі]] (ФНМБ), на чале якога пачаў выдаваць часопіс «Бясьпека»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Дзьмітры Гурневіч|загаловак=Як беларус прыдумаў расейскую інфармацыйна-псыхалягічную вайну|спасылка=https://www.svaboda.org/a/31768301.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=24 сакавіка 2022|копія=http://narodny.org/?p=7696|дата копіі=20 лютага 2015|дата доступу=25 сакавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. Пры гэтым, ФНМБ разьмясьцілі ў Інстытуце вайсковых перакладнікаў [[Міністэрства абароны Расеі]] па [[Севастопальскі праспэкт (Масква)|Севастопальскім праспэкце]], д. 56 у Маскве. Пагатоў, у назіральную раду ФНМБ увайшлі: апошні начальнік [[Служба вонкавай выведкі Расеі|1-й галоўнай управы КДБ]] СССР у 1989—1991 гадох — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Леанід Шабаршын||ru|Шебаршин, Леонид Владимирович}} і кіраўнік [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службы вонкавай выведкі Расеі]] ў 1991—1996 гадох — [[Яўген Прымакоў]], які пазьней стаў міністрам замежных справаў (1996—1998) і старшынём ураду Расеі (1998—1999)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Івіца Гжэўская|загаловак=Новая стратэгія Крамля адносна маючых адбыцца выбараў ва Ўкраіне|спасылка=https://narodna.pravda.com.ua/politics/49dc5dadd958a/|выдавец=«[[Украінская праўда]]»|мова=ru|дата публікацыі=8 красавіка 2009|дата доступу=25 сакавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

У нумары часопіса «Бясьпека» за 1996 год акрэсьліў расейскую стратэгію [[Інфармацыйная вайна|інфармацыйнай вайны]], якая вызначалася ў якасьці галоўнай, бо можа прымяняцца задоўга да пачатку баявых дзеяньняў. У якасьці мэты інфармацыйнай вайны называў перашкоду праціўніку ў атрыманьні своечасовай, поўнай і аб’ектыўнай [[Інфармацыя|інфармацыі]], што мела прывесьці да прыняцьця неадэкватных рашэньняў і прымусіць дзейнічаць сабе на шкоду. Асноўнымі захадамі мелі быць сплянаваная дэзынфармацыя і фальсыфікацыя праз [[Сродак масавай інфармацыі|сродкі масавай інфармацыі]] дзеля нанясеньня шкоды абаронным, гаспадарчым і палітычным зацікаўленасьцям іншай дзяржавы. Задачамі такой дзейнасьці былі падрыў міжнароднага аўтарытэту краіны і ўскладненьне прыцяцьця рашэньняў органамі кіраваньня, стварэньне атмасфэры грамадзкай няўстойлівасьці і зьнявераньня ў органы ўлады, падбухторваньне да веравальных і грамадзкіх, народных і грамадзянскіх беспарадкаў. Шаршнёў раіў падтрымліваць [[Агент уплыву|агентаў уплыву]], якія спрыялі разьяднаньню дзяржаўных установаў, а таксама ўсчынаць [[Стачка|стачкі]] і вулічныя беспарадкі, ствараць атмасфэру а[[мараль]]насьці і бездухоўнасьці, адмоўнага стаўленьня да культурнай спадчыны. Усе захады скіроўвалі на істотную душэўную і рэчыўную шкоду праціўніку, каб выклікаць у яго недарэчныя [[паводзіны]]. Празь зьмешваньне «ў кучу людзей і коней» прадугледжвалася душыць [[Воля (псыхалёгія)|волю]] [[Вайсковец|вайскоўцаў]] і цывільнага [[насельніцтва]] да супраціву, а таксама замбаваць душэўны стан і [[Маніпуляваньне|маніпуляваць]] мысьленьнем, праграмаваць паводзіны ў [[Побыт|побыце]] і [[Бой|баявых]] абставінах дзеля душэўнага [[Дэмаралізаваньне|дэмаралізаваньня]] да поўнай дэградацыі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 2000 годзе выдаў кнігу «Асаблівасьці інстытуалізацыі руху да новай бясьпекі ў ХХІ стагодзьдзі»&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;. 10 красавіка 2000 году стаў сябрам Прэзыдыюму Цэнтральнай рады «Саюзнай грамадзкай палаты» ў сувязі з падпісаньнем у 1999 годзе міждзяржаўнай Дамовы аб [[Саюзная дзяржава Беларусі і Расеі|Саюзнай дзяржаве Беларусі і Расеі]]. Выступіў адным зь [[Ідэалёгія|ідэолягаў]] [[Шанхайская арганізацыя супрацы|Шанхайскай арганізацыі супрацы]] (Кітай), заснаванай у 2001 годзе. У 2004 годзе выдаў у суатарстве кнігу «Шлях ваяроў Алага» і падручнік «Бясьпека жыцьцядзейнасьці» для вучэльняў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Зьміцер Жураў, Зьміцер Іваноў|загаловак=Шаршнёў Леанід Іванавіч|спасылка=https://politike.ru/termin/shershnev-leonid-ivanovich.html|выдавец=«Нацыянальная палітычная энцыкляпэдыя» Расеі|мова=ru|дата публікацыі=2009|дата доступу=25 сакавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. 17 кастрычніка 2007 году заснаваў Фонд «Расейцы». Стаў у Расеі адным з аўтараў канцэпцыі [[Гібрыдная вайна|гібрыднай вайны]], у тым ліку [[Расейска-ўкраінская вайна|супраць Украіны]] перад расейскім уварваньнем 2014 году. Быў адмыслоўцам у інфармацыйна-[[Псыхалягічная вайна|псыхалягічнай вайне]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}

[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Жлобінскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Менскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Аўганскай вайны (1979—1989)]]
[[Катэгорыя:Савецкія генэралы]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Праская вясна]]
[[Катэгорыя:Прапаганда ў СССР]]
[[Катэгорыя:Інфармацыйная вайна]]</text>
      <sha1>bgl617z1ak2667q6mw0jvisbddovm8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леакадзія Шышэя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253426</id>
    <revision>
      <id>2331389</id>
      <parentid>2318569</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:58:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеная катэгорыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7458" xml:space="preserve">{{Асоба|арыгінал імя=Леакадзія Шышэя|імя пры нараджэньні=Леакадзія Кавальчук|род дзейнасьці=Удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, дысыдэнтка, былая зьняволеная ГУЛАГу.|дата нараджэньня=1 чэрвеня 1928|месца нараджэньня=в. Церахоўшчына Слонімскага павету, Наваградзкае ваяводзтва, Польшча (цяпер — Дзятлаўскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь)|грамадзянства=Летува|прафэсія=эканамістка}}
'''Леакáдзія Шышэя''' (дзяв. ''Кавальчук'', нар. 1 чэрвеня 1928, в. Церахоўшчына, [[Слонімскі павет]], [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкае ваяводзтва]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польская Рэспубліка]]) — удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, сябра падпольнай слонімскай арганізацыі «Чайка», былая [[Зьняволены|зьняволеная]] [[ГУЛаг|ГУЛАГу]], дысыдэнтка, дзяячка беларускай грамады [[Вільня|Вільні]]&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Кавальчук Л. Дваццаць пяць гадоў за «Чайку» // Газета Слонімская. 1998, № 37 (66), 10-16 верасня.&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 1 чэрвеня 1928 г. у вёсцы [[Церахоўшчына]] Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва ў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]] (цяпер — [[Дзятлаўскі раён]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] падчас [[Нямецкая акупацыя Беларусі (1941—1944)|нямецкай акупацыі]] вучылася ў Слонімскай прагімназіі, належала да [[СБМ]]. З 1944 г. працягвала вучобу ў Слонімскай СШ № 1&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

У 1946 годзе далучылася да падпольнай беларускай арганізацыі «[[Чайка (арганізацыя)|Чайка]]», якая плянавала змаганьне за нацыянальныя правы, годнасьць, культуру, мову, гісторыю, свабоду і незалежнасьць беларусаў. Удзельнічала ў першых сходах арганізацыі. У сярэдзіне 1947 году арганізацыя была выкрытая ў сувязі з дэкансьпірацыяй [[Саюз вызваленьня Беларусі|Саюзу вызваленьня Беларусі]], які быў выданы савецкім агентам [[Алесь Бажко|Алесем Бажко]]. У выніку гэтай дэкансьпірацыі і сама «Чайка» была выкрытая, што было павязана з кансьпірацыйнай памылкай: з СВБ некаторыя сябры «Чайкі» утрымлівалі сувязь&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;&gt;Біяграфія Леакадзіі Шышэі, Антысавецкія рухі ў Беларусі (1944-1956). Даведнік, http://slounik.org/154805.html&lt;/ref&gt;. Па словах Леакадзіі Шышэі,  “Чайкай” падпольную арганізацыю назвалі таму, што падчас устаноўчага сходу, які адбываўся на беразе ракі, побач праляцела [[Чайка шызая|чайка]]&lt;ref&gt;Леакадзія Шышэя (Кавальчук), Вытокі, грамадскі вэб-архіў, https://vytoki.net/?photo=00021153&lt;/ref&gt;.

У чэрвені 1947 Леакадзія Шышэя была арыштаваная за ўдзел у антысавецкай арганізацыі, утрымлівалася ў баранавіцкай турме&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;/&gt;.

Леакадзія Шышэя была асуджаная на тэрмін восем з паловай гадоў. Разам зь ёй у [[ГУЛаг|ГУЛАГ]]&lt;nowiki/&gt;у адбывала пакараньне славутая беларуская [[паэтка]] [[Ларыса Геніюш]]&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

У 1954 г. вызвалілася з [[канцлягер]]аў. Пасьля вызваленьня Леакадзія Шышэя разам з сваім мужам Кастусём Шышэям прыехала ў [[Вільня|Вільню]], дзе жыве і цяпер. Леакадзія Шышэя зьяўляецца адной з гераіняў дакумэнтальнага фільма «Людвіка», які распавядае пра беларусаў [[Віленшчына|Віленшчыны]]. Фільм зьняў [[рэжысэр]] з [[Беласточчына|Беласточчыны]] Мікола Ваўранюк&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;/&gt;.

== Сям'я ==

Мужам Леакадзіі Шышэі (Кавальчук) быў [[Канстанцін Шышэя|Кастусь Шышэя]], камандзір [[Беларуская краёвая абарона|Беларускай краёвай абароны]], зь якім яна пазнаёмілася падчас зьняволеньня з дапамогай [[Ларыса Геніюш|Ларысы Геніюш]]&lt;ref&gt;Паліна Сцепаненка, Як у СССР падманам арыштоўвалі беларускіх патрыётак, Новы Час, 26-09-2017, https://novychas.online/poviaz/jak-u-sssr-padmanam-arysztouvali-belaruskih-patryj&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

Узнагароджаная мэдалём 100 гадоў БНР [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;Сяргей Навумчык, &quot;Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100&quot;, Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019, https://www.svaboda.org/a/29838254.html&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Нарадзіліся 1 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі антысавецкага падпольнага руху ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Сябры арганізацыі «Чайка»]]
[[Катэгорыя:Беларусы Вільні]]
[[Катэгорыя:Асобы Вільні]]
[[Катэгорыя:Асобы Слоніму]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Летуве]]</text>
      <sha1>p1tukokk2wiz3rof5qaj0rqoca61ydj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331390</id>
      <parentid>2331389</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T08:01:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеная інфармацыя.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7507" xml:space="preserve">{{Асоба|арыгінал імя=Леакадзія Шышэя|імя пры нараджэньні=Леакадзія Кавальчук|род дзейнасьці=Удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, дысыдэнтка, былая зьняволеная ГУЛАГу.|дата нараджэньня=1 чэрвеня 1928|месца нараджэньня=в. Церахоўшчына Слонімскага павету, Наваградзкае ваяводзтва, Польшча (цяпер — Дзятлаўскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь)|грамадзянства=Летува|прафэсія=эканамістка|муж=Кастусь Шышэя (1921 — 2004)}}
'''Леакáдзія Шышэя''' (дзяв. ''Кавальчук'', нар. 1 чэрвеня 1928, в. Церахоўшчына, [[Слонімскі павет]], [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкае ваяводзтва]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польская Рэспубліка]]) — удзельніца беларускага пасьляваеннага супраціву, сябра падпольнай слонімскай арганізацыі «Чайка», былая [[Зьняволены|зьняволеная]] [[ГУЛаг|ГУЛАГу]], дысыдэнтка, дзяячка беларускай грамады [[Вільня|Вільні]]&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Кавальчук Л. Дваццаць пяць гадоў за «Чайку» // Газета Слонімская. 1998, № 37 (66), 10-16 верасня.&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 1 чэрвеня 1928 г. у вёсцы [[Церахоўшчына]] Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва ў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]] (цяпер — [[Дзятлаўскі раён]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] падчас [[Нямецкая акупацыя Беларусі (1941—1944)|нямецкай акупацыі]] вучылася ў Слонімскай прагімназіі, належала да [[СБМ]]. З 1944 г. працягвала вучобу ў Слонімскай СШ № 1&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

У 1946 годзе далучылася да падпольнай беларускай арганізацыі «[[Чайка (арганізацыя)|Чайка]]», якая плянавала змаганьне за нацыянальныя правы, годнасьць, культуру, мову, гісторыю, свабоду і незалежнасьць беларусаў. Удзельнічала ў першых сходах арганізацыі. У сярэдзіне 1947 году арганізацыя была выкрытая ў сувязі з дэкансьпірацыяй [[Саюз вызваленьня Беларусі|Саюзу вызваленьня Беларусі]], які быў выданы савецкім агентам [[Алесь Бажко|Алесем Бажко]]. У выніку гэтай дэкансьпірацыі і сама «Чайка» была выкрытая, што было павязана з кансьпірацыйнай памылкай: з СВБ некаторыя сябры «Чайкі» утрымлівалі сувязь&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;&gt;Біяграфія Леакадзіі Шышэі, Антысавецкія рухі ў Беларусі (1944-1956). Даведнік, http://slounik.org/154805.html&lt;/ref&gt;. Па словах Леакадзіі Шышэі,  “Чайкай” падпольную арганізацыю назвалі таму, што падчас устаноўчага сходу, які адбываўся на беразе ракі, побач праляцела [[Чайка шызая|чайка]]&lt;ref&gt;Леакадзія Шышэя (Кавальчук), Вытокі, грамадскі вэб-архіў, https://vytoki.net/?photo=00021153&lt;/ref&gt;.

У чэрвені 1947 Леакадзія Шышэя была арыштаваная за ўдзел у антысавецкай арганізацыі, утрымлівалася ў баранавіцкай турме&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;/&gt;.

Леакадзія Шышэя была асуджаная на тэрмін восем з паловай гадоў. Разам зь ёй у [[ГУЛаг|ГУЛАГ]]&lt;nowiki/&gt;у адбывала пакараньне славутая беларуская [[паэтка]] [[Ларыса Геніюш]]&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

У 1954 г. вызвалілася з [[канцлягер]]аў. Пасьля вызваленьня Леакадзія Шышэя разам з сваім мужам Кастусём Шышэям прыехала ў [[Вільня|Вільню]], дзе жыве і цяпер. Леакадзія Шышэя зьяўляецца адной з гераіняў дакумэнтальнага фільма «Людвіка», які распавядае пра беларусаў [[Віленшчына|Віленшчыны]]. Фільм зьняў [[рэжысэр]] з [[Беласточчына|Беласточчыны]] Мікола Ваўранюк&lt;ref name=&quot;slounik.org&quot;/&gt;.

== Сям'я ==

Мужам Леакадзіі Шышэі (Кавальчук) быў [[Канстанцін Шышэя|Кастусь Шышэя]], камандзір [[Беларуская краёвая абарона|Беларускай краёвай абароны]], зь якім яна пазнаёмілася падчас зьняволеньня з дапамогай [[Ларыса Геніюш|Ларысы Геніюш]]&lt;ref&gt;Паліна Сцепаненка, Як у СССР падманам арыштоўвалі беларускіх патрыётак, Новы Час, 26-09-2017, https://novychas.online/poviaz/jak-u-sssr-padmanam-arysztouvali-belaruskih-patryj&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

Узнагароджаная мэдалём 100 гадоў БНР [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;Сяргей Навумчык, &quot;Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100&quot;, Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019, https://www.svaboda.org/a/29838254.html&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Нарадзіліся 1 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі антысавецкага падпольнага руху ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Сябры арганізацыі «Чайка»]]
[[Катэгорыя:Беларусы Вільні]]
[[Катэгорыя:Асобы Вільні]]
[[Катэгорыя:Асобы Слоніму]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Летуве]]</text>
      <sha1>smt76xc9symyxl7b6dieegddi541f3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256392</id>
    <revision>
      <id>2331287</id>
      <parentid>2331094</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <comment>/* Трэці кваліфікацыйны раўнд */ усё адным зьмяненьнем за 3.08</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75851" xml:space="preserve">{{Сэзон футбольнага спаборніцтва|назва турніру=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў|выява=Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|апісаньне=Алімпійскі стадыён Ататурка|час_праведзеньня=Кваліфікацыя: 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
Уласна спаборніцтва: 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023|колькасьць камандаў=Удзельнікі асноўнай часткі: 32
Усяго: 78 (зь 53 асацыяцый)|сайт=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/|пераможца=яшчэ ня вызначаны|фіналіст=яшчэ ня вызначаны|паўфіналісты=яшчэ ня вызначаныя|чвэрцьфіналісты=яшчэ ня вызначаныя|матчаў ўсяго=45/310 (з улікам кваліфікацыі)	14,52%|галоў=102 (з улікам кваліфікацыі)	2,267 штоматч|гледачоў_на_стадыёнах=будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў|наведвальнасьць у сярэднім=будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў|найлепшы_галеадор=Віктар Баніфэйс Аког(Сьцяг Нарвэгіі Будэ-Глімт) — 4 мячы|апошні папярэдні сэзон=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|чарговы наступны сэзон=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|абноўлена=23/07/2022}}

'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''67/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |21,61%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''177 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,642 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''{{Сьцяг|Нігерыя}} Віктар Баніфэйс Аког({{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]]) — 5 мячоў'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|{{Сьцяг|Італія}} [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|{{Сьцяг|Расея}} [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|{{Сьцяг|Данія}} [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|{{Сьцяг|Чэхія}} [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|{{Сьцяг|Харватыя}} [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|{{Сьцяг|Румынія}} [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|{{Сьцяг|Казахстан}} [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|{{Сьцяг|Беларусь}} [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|{{Сьцяг|Польшча}} [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|{{Сьцяг|Славенія}} [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|{{Сьцяг|Славаччына}} [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|{{Сьцяг|Ліхтэнштайн}} [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|{{Сьцяг|Летува}} [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!
|-
!38
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|{{Сьцяг|Армэнія}} [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|{{Сьцяг|Латвія}} [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|{{Сьцяг|Альбанія}} [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|{{Сьцяг|Грузія}} [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|{{Сьцяг|Мальта}} [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|{{Сьцяг|Косава}} [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|{{Сьцяг|Эстонія}} [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|{{Сьцяг|Андора}} [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Сан-Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | {{Сьцяг|Гішпанія}} [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | {{Сьцяг|Нямеччына}} [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Украіна}} [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Турэччына}} [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Данія}} [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Турэччына}} [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Кіпр}} [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Румынія}} [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Казахстан}} [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Беларусь}} [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Польшча}} [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Славенія}} [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Славаччына}} [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Латвія}} [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Альбанія}} [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Грузія}} [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Мальта}} [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Косава}} [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Эстонія}} [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Андора}} [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|2 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|{{Сьцяг|Эстонія}} [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}}''' [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|{{Сьцяг|Андора}}''' [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|{{Сьцяг|Андора}} [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}}''' [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|{{Сьцяг|Армэнія}}''' [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Румынія}} [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|{{Сьцяг|Славенія}}''' [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|{{Сьцяг|Беларусь}} [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|{{Сьцяг|Баўгарыя}}''' [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 53' (3:0)
|-
|{{Сьцяг|Люксэмбург}}''' [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|{{Сьцяг|Альбанія}} [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|{{Сьцяг|Казахстан}} [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|{{Сьцяг|Вугоршчына}}''' [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|{{Сьцяг|Швэцыя}}''' [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|{{Сьцяг|Косава}} [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|{{Сьцяг|Летува}}''' [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Фінляндыя}}''' [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Латвія}} [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}}''' [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}}''' [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Ірляндыя}}''' [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Мальта}} [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|{{Сьцяг|Польшча}} [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}}''' [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}}''' [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|{{Сьцяг|Малдова}}''' [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|{{Сьцяг|Славаччына}}''' [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|{{Сьцяг|Грузія}} [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|'''{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|5:3
|{{Сьцяг|Славаччына}} [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|1:2
|4:1
|1.[[Крыстафэр Закарыясэн|Закарыясэн]] 70' (1:0), [[Гурам Кашыа|Кашыа]] 81' (1:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 86' (1:2)
2.[[Франк Балі|Балі]] 20' (2:2), [[Крыстафэр Закарыясэн|Закарыясэн]] 31' (3:2), [[Вэрнан ДэМарка Марлякі|ДэМарка]] 70' (3:3), [[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 89' (4:3), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 90+5' (5:3)
|-
|'''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])'''
|3:2
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2:2
|1:0
|1.[[Кэвен да Сілва Інасіў|Кэвен]] 25' (0:1), [[Арыян Адэмі|Адэмі]] 44' (1:1), [[Бруна Пэткавіч|Пэткавіч]] 86' (2:1), [[Рэнальда Сефас|Сефас]] 89' (2:2)

2.[[Арыян Адэмі|Адэмі]] 47' (3:2)
|-
|'''{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|5:4
|{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:2
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1.[[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
2.[[Максім Мядзьведзеў|Мядзьведзеў]] 4' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 56' (4:3), [[Іван Сантыні|Сантыні]] 90+6' (4:4), [[Авусі Квабэна|Авусі]] 98 (5:4)
|-
|{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|1:7
|'''{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])'''
|1:2
|0:5
|1.[[Томаш Хоры|Хоры]] 6' (0:1), [[Боян Радулавіч|Радулавіч]] 50' (1:1), [[Ян Копіц|Копіц]] 57' (1:2)

2.[[Лудэк Пэрніца|Пэрніца]] 11' (1:3), [[Ян Сыкара|Сыкара]] 21' (1:4), [[Лукаш Гэйда|Гэйда]] 31' (1:5), [[Ян Сыкара|Сыкара]] 76' (1:6), [[Ян Клімент|Клімент]] 84' (1:7)
|-
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|1:8
|'''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|1:0
|0:8
|1.[[Кірк Міляр|Міляр]] 83' (1:0)
2.[[Гуга Вэтлесан|Вэтлесан]] 7' (1:1), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 21' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:2), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 23' (1:3), [[Ульрык Салтнэс|Салтнэс]] 29' (1:4), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 52' (1:5), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 54' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:6), [[Альфонс Сампстэд|Сампстэд]] 73' (1:7), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 88' (1:8)
|-
|'''{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|2:0
|1.[[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 34' (2:0), [[Рэнан Алівэйра|Алівэйра]] 52' (3:0)
|-
|'''{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|4:2
|{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|3:0
|1:2
|1.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 26' (1:0), 35' (2:0), [[Ігар Тыяга Насымента Радрыгес|Тыяга]] 90+4' (3:0)

2.[[Аарон Грын|Грын]] 21' (3:1), [[Айдама Эмаку|Эмаку]] 88' (3:2), [[Каўлі Алівэйра Соўза|Каўлі]] 90+4' (4:2)
|-
|{{Сьцяг|Славенія}} [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|0:1
|'''{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
|1. —

2.[[Мамо Янсанэ|Янсанэ]] 90+2' (0:1)
|-
|'''{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])'''
|5:1
|{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|1:1
|4:0
|1.[[Філіп Аксель Фрыгаст Цынкернагэль|Цынкернагэль]] 7' (0:1), [[Долеў Хазіза|Хазіза]] 90+2' (1:1)
2.[[Цярон Чэры|Чэры]] 5' (2:1), [[Францьдзі П'ера|П’ера]] 61' (3:1), 65' (4:1), [[Мухамад Абу Фана|Абу Фана]] 86' (5:1)
|-
|'''{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|4:2
|{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|4:1
|1.[[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)

2.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 21' (0:2), [[Карлёс Джэмісан Тэлес дос Сантас Жуніёр|Жуніньё]] 24' (1:2), [[Лука Юрычыч|Юрычыч]] 53' (2:2), [[Юзуф Атубанджа|Атубанджа]] 75' (3:2), [[Лука Юрычыч|Юрычыч]] 85' (4:2)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|'''{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|1:1
|1:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1.[[Адам Дзюрча|Дзюрча]] 81' (0:1), [[Эрык Сьвятчанка|Сьвятчанка]] 84' (1:1)

2.[[Віктар Алатунджы|Алатунджы]] 9' (1:2), [[Гэнрык Дальсгор|Дальсгор]] 12' (2:2)
| colspan=&quot;3&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Гэнрык Дальсгор|Дальсгор]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Піёнэ Сыста|Сыста]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Олівэр Сёрэнсэн|Сёрэнсэн]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Нікаляс Дур|Дур]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Соры Каба|Каба]]{{пэнміма}}|лік=4:3|кам2={{пэнміма}}[[Омры Альтман|Альтман]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Хрвое Мілічавіч|Мілічавіч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Хасэ Рома|Рома]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Бруна Гама|Гама]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Густаву Ледыш|Ледыш]]}}
|-
|'''{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])'''
|2:1
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;4&quot; |1.—
2.[[Віталь Буяльскі|Буяльскі]] 57' (1:0), [[Атыла Салаі|Салаі]] 89' (1:1), [[Аляксандар Караваеў|Караваеў]] 114' (2:1)
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|-
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 1
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|4:0
|9 жніўня 2022
|1.[[Мацьё Філіп Пейбэрн|Пейбэрн]] 38' ([[Аўтагол|аўта]]) (1:0), [[Алі Махамад Аль Фаз|Махамад]] 54' (2:0), 62' (3:0), [[Францьдзі П'ера|П’ера]] 79' (3:1)
|-
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 2
|{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|1:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Франк Балі|Балі]] 17' (0:1), [[Авусі Квабэна|Авусі]] 34 (1:1)
|-
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 3
|{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|1:2
|9 жніўня 2022
|1. [[Дына Пэрыч|Пэрыч]] 6' (0:1), [[Сэрджыё Пат|Пат]] 9' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:2), [[Бэрнард Тэкпэтэй|Тэкпэтэй]] 22' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|1:2
|9 жніўня 2022
|1. [[Рашыд Аканбі|Аканбі]] 36' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Томаш Хоры|Хоры]] 40' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:1), [[Павал Буха|Буха]] 55' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|5:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Гуга Вэтлесан|Вэтлесан]] 33' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 36' (2:0), [[Ларш-Ёргэн Сальвесэн|Сальвесэн]] 58' (3:0), [[Марыўс Хойбратэн|Хойбратэн]] 61' (4:0), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 90+3' (5:0)
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|5:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Асман Букары|Букары]] 29' (1:0), [[Гелёр Канга|Канга]] 33' (2:0), [[Асман Букары|Букары]] 44' (3:0), 70' (4:0), [[Стэфан Мітравіч|Мітравіч]] 77' (5:0)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|-
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|1:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Джоўі Вээрман|Вээрман]] 38' (0:1), [[Аксэль Дызазі|Дызазі]] 80' (1:1)
|-
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 8
|{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|1:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Аляксандар Караваеў|Караваеў]] 28' (1:0)
|-
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Тэдзі Тэўма|Тэўма]] 27' (1:0), [[Дантэ Ванцэйр|Ванцэйр]] 76' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (2:0)
|-
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|4:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Гансалу Рамуш|Рамуш]] 17' (1:0), 33' (2:0),  [[Энцо Херэміяс Фернандэс|Фернандэс]] 40' (3:0), [[Гансалу Рамуш|Рамуш]] 61' (4:0), [[Піёнэ Сыста|Сыста]] 78' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:1)
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбылося 2 жніўня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба не была вядомая на момант лёсаваньня (а гэта ўсе ўдзельнікі, акрамя [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгагена]] ды [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспора]]), выкарыстоўваўся клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіралася ў кожнай пары падчас лёсаваньня, стала камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / {{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) / {{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] / {{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 2
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / {{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / {{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|матч 3
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) / {{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Данія}} [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] 
|матч 4
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / {{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|матч 5
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) / {{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) / {{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|матч 6
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) / {{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]] ({{мова-en|''Victor Boniface Okoh''|скарочана}}) [[Юніён Сэн-Жыль (футбольны клюб)|Юніён Сэн-Жыль]] перайшоў летам 2022 з [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімта]]''
|5
|-
|2
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}}) [[Карабах Агдам|Карабах]]''
|4
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |3-10
|''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына]] ({{Мова-no|''Amahl William D'vaz Pellegrino''|скарочана}}) [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Рунар Эспэйорд]] ({{Мова-no|''Runar Espejord''|скарочана}}) [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Гана}} [[Асман Букары]] ({{Мова-en|''Osman Bukari''|скарочана}}) [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Гаіці}} [[Францьдзі П'ера]] ({{Мова-франц|''Frantzdy Pierrot''|скарочана}}) [[Макабі Хайфа|Макабі]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-франц|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}}) [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Партугалія}} [[Гансалу Рамуш]] ({{Мова-парт|''Gonçalo Matias Ramos''|скарочана}}) [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]]''
|3
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}}) [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]]
|3
|-
|''{{Сьцяг|Кіпр}} [[П'ерас Сатырыю]] ({{Мова-грэц|''Πιέρος Σωτηρίου''|скарочана}}) [[Лудагорац Разград|Лудагорац]]''
|3
|}
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}[https://www.uefa.com/uefachampionsleague/ Афіцыйны сайт Лігі чэмпіёнаў UEFA]{{Заўвага|Па сканчэньні розыгрышу 2022-23 гадоў старонка гэтага розыгрышу будзе месьціцца па іншым адрасе, глядзіце ўважліва}}
== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}
{{Ліга чэмпіёнаў УЭФА}}
[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>jhb1coc4625jn1woqvlz5re12usjgk7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331296</id>
      <parentid>2331287</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T19:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Трэці кваліфікацыйны раўнд */ выправіў дробную сэнсавую памылку</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75851" xml:space="preserve">{{Сэзон футбольнага спаборніцтва|назва турніру=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў|выява=Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|апісаньне=Алімпійскі стадыён Ататурка|час_праведзеньня=Кваліфікацыя: 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
Уласна спаборніцтва: 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023|колькасьць камандаў=Удзельнікі асноўнай часткі: 32
Усяго: 78 (зь 53 асацыяцый)|сайт=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/|пераможца=яшчэ ня вызначаны|фіналіст=яшчэ ня вызначаны|паўфіналісты=яшчэ ня вызначаныя|чвэрцьфіналісты=яшчэ ня вызначаныя|матчаў ўсяго=45/310 (з улікам кваліфікацыі)	14,52%|галоў=102 (з улікам кваліфікацыі)	2,267 штоматч|гледачоў_на_стадыёнах=будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў|наведвальнасьць у сярэднім=будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў|найлепшы_галеадор=Віктар Баніфэйс Аког(Сьцяг Нарвэгіі Будэ-Глімт) — 4 мячы|апошні папярэдні сэзон=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|чарговы наступны сэзон=Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|абноўлена=23/07/2022}}

'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''67/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |21,61%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''177 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,642 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''{{Сьцяг|Нігерыя}} Віктар Баніфэйс Аког({{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]]) — 5 мячоў'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|{{Сьцяг|Італія}} [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|{{Сьцяг|Расея}} [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|{{Сьцяг|Данія}} [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|{{Сьцяг|Чэхія}} [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|{{Сьцяг|Харватыя}} [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|{{Сьцяг|Румынія}} [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|{{Сьцяг|Казахстан}} [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|{{Сьцяг|Беларусь}} [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|{{Сьцяг|Польшча}} [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|{{Сьцяг|Славенія}} [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|{{Сьцяг|Славаччына}} [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|{{Сьцяг|Ліхтэнштайн}} [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|{{Сьцяг|Летува}} [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!
|-
!38
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|{{Сьцяг|Армэнія}} [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|{{Сьцяг|Латвія}} [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|{{Сьцяг|Альбанія}} [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|{{Сьцяг|Грузія}} [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|{{Сьцяг|Мальта}} [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|{{Сьцяг|Косава}} [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|{{Сьцяг|Эстонія}} [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|{{Сьцяг|Андора}} [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Сан-Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | {{Сьцяг|Гішпанія}} [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | {{Сьцяг|Нямеччына}} [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Ангельшчына}} [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Гішпанія}} [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Італія}} [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нямеччына}} [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Украіна}} [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Турэччына}} [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |{{Сьцяг|Данія}} [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Турэччына}} [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Кіпр}} [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Румынія}} [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Казахстан}} [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Беларусь}} [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Польшча}} [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Славенія}} [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Славаччына}} [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Латвія}} [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Альбанія}} [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Грузія}} [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Мальта}} [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Косава}} [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Эстонія}} [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Андора}} [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|2 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|{{Сьцяг|Эстонія}} [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}}''' [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|{{Сьцяг|Сан-Марына}} [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|{{Сьцяг|Андора}}''' [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|{{Сьцяг|Андора}} [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}}''' [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|{{Сьцяг|Армэнія}}''' [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Румынія}} [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|{{Сьцяг|Славенія}}''' [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|{{Сьцяг|Беларусь}} [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|{{Сьцяг|Баўгарыя}}''' [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Чарнагорыя}} [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 53' (3:0)
|-
|{{Сьцяг|Люксэмбург}}''' [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|{{Сьцяг|Альбанія}} [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|{{Сьцяг|Казахстан}} [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|{{Сьцяг|Вугоршчына}}''' [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|{{Сьцяг|Швэцыя}}''' [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|{{Сьцяг|Косава}} [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|{{Сьцяг|Летува}}''' [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Фінляндыя}}''' [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Латвія}} [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}}''' [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|{{Сьцяг|Фарэрскія астравы}} [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|{{Сьцяг|Ўэйлз}} [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}}''' [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Ірляндыя}}''' [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Мальта}} [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|{{Сьцяг|Польшча}} [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}}''' [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}}''' [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|{{Сьцяг|Гібральтар}} [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|{{Сьцяг|Босьнія і Герцагавіна}} [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|{{Сьцяг|Малдова}}''' [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|{{Сьцяг|Славаччына}}''' [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|{{Сьцяг|Грузія}} [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|'''{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|5:3
|{{Сьцяг|Славаччына}} [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|1:2
|4:1
|1.[[Крыстафэр Закарыясэн|Закарыясэн]] 70' (1:0), [[Гурам Кашыа|Кашыа]] 81' (1:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 86' (1:2)
2.[[Франк Балі|Балі]] 20' (2:2), [[Крыстафэр Закарыясэн|Закарыясэн]] 31' (3:2), [[Вэрнан ДэМарка Марлякі|ДэМарка]] 70' (3:3), [[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 89' (4:3), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 90+5' (5:3)
|-
|'''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])'''
|3:2
|{{Сьцяг|Паўночная Македонія}} [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2:2
|1:0
|1.[[Кэвен да Сілва Інасіў|Кэвен]] 25' (0:1), [[Арыян Адэмі|Адэмі]] 44' (1:1), [[Бруна Пэткавіч|Пэткавіч]] 86' (2:1), [[Рэнальда Сефас|Сефас]] 89' (2:2)

2.[[Арыян Адэмі|Адэмі]] 47' (3:2)
|-
|'''{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|5:4
|{{Сьцяг|Швайцарыя}} [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:2
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1.[[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
2.[[Максім Мядзьведзеў|Мядзьведзеў]] 4' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 56' (4:3), [[Іван Сантыні|Сантыні]] 90+6' (4:4), [[Авусі Квабэна|Авусі]] 98 (5:4)
|-
|{{Сьцяг|Фінляндыя}} [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|1:7
|'''{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])'''
|1:2
|0:5
|1.[[Томаш Хоры|Хоры]] 6' (0:1), [[Боян Радулавіч|Радулавіч]] 50' (1:1), [[Ян Копіц|Копіц]] 57' (1:2)

2.[[Лудэк Пэрніца|Пэрніца]] 11' (1:3), [[Ян Сыкара|Сыкара]] 21' (1:4), [[Лукаш Гэйда|Гэйда]] 31' (1:5), [[Ян Сыкара|Сыкара]] 76' (1:6), [[Ян Клімент|Клімент]] 84' (1:7)
|-
|{{Сьцяг|Паўночная Ірляндыя}} [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|1:8
|'''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|1:0
|0:8
|1.[[Кірк Міляр|Міляр]] 83' (1:0)
2.[[Гуга Вэтлесан|Вэтлесан]] 7' (1:1), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 21' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:2), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 23' (1:3), [[Ульрык Салтнэс|Салтнэс]] 29' (1:4), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 52' (1:5), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 54' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:6), [[Альфонс Сампстэд|Сампстэд]] 73' (1:7), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 88' (1:8)
|-
|'''{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|3:0
|{{Сьцяг|Швэцыя}} [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|2:0
|1.[[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 34' (2:0), [[Рэнан Алівэйра|Алівэйра]] 52' (3:0)
|-
|'''{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|4:2
|{{Сьцяг|Ірляндыя}} [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|3:0
|1:2
|1.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 26' (1:0), 35' (2:0), [[Ігар Тыяга Насымента Радрыгес|Тыяга]] 90+4' (3:0)

2.[[Аарон Грын|Грын]] 21' (3:1), [[Айдама Эмаку|Эмаку]] 88' (3:2), [[Каўлі Алівэйра Соўза|Каўлі]] 90+4' (4:2)
|-
|{{Сьцяг|Славенія}} [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|0:1
|'''{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
|1. —

2.[[Мамо Янсанэ|Янсанэ]] 90+2' (0:1)
|-
|'''{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])'''
|5:1
|{{Сьцяг|Грэцыя}} [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|1:1
|4:0
|1.[[Філіп Аксель Фрыгаст Цынкернагэль|Цынкернагэль]] 7' (0:1), [[Долеў Хазіза|Хазіза]] 90+2' (1:1)
2.[[Цярон Чэры|Чэры]] 5' (2:1), [[Францьдзі П'ера|П’ера]] 61' (3:1), 65' (4:1), [[Мухамад Абу Фана|Абу Фана]] 86' (5:1)
|-
|'''{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|4:2
|{{Сьцяг|Люксэмбург}} [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|4:1
|1.[[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)

2.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 21' (0:2), [[Карлёс Джэмісан Тэлес дос Сантас Жуніёр|Жуніньё]] 24' (1:2), [[Лука Юрычыч|Юрычыч]] 53' (2:2), [[Юзуф Атубанджа|Атубанджа]] 75' (3:2), [[Лука Юрычыч|Юрычыч]] 85' (4:2)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|'''{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|1:1
|1:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1.[[Адам Дзюрча|Дзюрча]] 81' (0:1), [[Эрык Сьвятчанка|Сьвятчанка]] 84' (1:1)

2.[[Віктар Алатунджы|Алатунджы]] 9' (1:2), [[Гэнрык Дальсгор|Дальсгор]] 12' (2:2)
| colspan=&quot;3&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Гэнрык Дальсгор|Дальсгор]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Піёнэ Сыста|Сыста]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Олівэр Сёрэнсэн|Сёрэнсэн]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Нікаляс Дур|Дур]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Соры Каба|Каба]]{{пэнміма}}|лік=4:3|кам2={{пэнміма}}[[Омры Альтман|Альтман]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Хрвое Мілічавіч|Мілічавіч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Хасэ Рома|Рома]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Бруна Гама|Гама]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Густаву Ледыш|Ледыш]]}}
|-
|'''{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])'''
|2:1
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;4&quot; |1.—
2.[[Віталь Буяльскі|Буяльскі]] 57' (1:0), [[Атыла Салаі|Салаі]] 89' (1:1), [[Аляксандар Караваеў|Караваеў]] 114' (2:1)
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|-
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 1
|{{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|4:0
|9 жніўня 2022
|1.[[Мацьё Філіп Пейбэрн|Пейбэрн]] 38' ([[Аўтагол|аўта]]) (1:0), [[Алі Махамад Аль Фаз|Махамад]] 54' (2:0), 62' (3:0), [[Францьдзі П'ера|П’ера]] 79' (4:0)
|-
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 2
|{{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|1:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Франк Балі|Балі]] 17' (0:1), [[Авусі Квабэна|Авусі]] 34 (1:1)
|-
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 3
|{{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|1:2
|9 жніўня 2022
|1. [[Дына Пэрыч|Пэрыч]] 6' (0:1), [[Сэрджыё Пат|Пат]] 9' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:2), [[Бэрнард Тэкпэтэй|Тэкпэтэй]] 22' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|{{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|1:2
|9 жніўня 2022
|1. [[Рашыд Аканбі|Аканбі]] 36' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Томаш Хоры|Хоры]] 40' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:1), [[Павал Буха|Буха]] 55' (1:2)
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|{{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|5:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Гуга Вэтлесан|Вэтлесан]] 33' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына|Пелегрына]] 36' (2:0), [[Ларш-Ёргэн Сальвесэн|Сальвесэн]] 58' (3:0), [[Марыўс Хойбратэн|Хойбратэн]] 61' (4:0), [[Рунар Эспэйорд|Эспэйорд]] 90+3' (5:0)
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|{{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|5:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Асман Букары|Букары]] 29' (1:0), [[Гелёр Канга|Канга]] 33' (2:0), [[Асман Букары|Букары]] 44' (3:0), 70' (4:0), [[Стэфан Мітравіч|Мітравіч]] 77' (5:0)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|-
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|{{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|1:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Джоўі Вээрман|Вээрман]] 38' (0:1), [[Аксэль Дызазі|Дызазі]] 80' (1:1)
|-
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 8
|{{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|1:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Аляксандар Караваеў|Караваеў]] 28' (1:0)
|-
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|{{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2:0
|9 жніўня 2022
|1. [[Тэдзі Тэўма|Тэўма]] 27' (1:0), [[Дантэ Ванцэйр|Ванцэйр]] 76' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (2:0)
|-
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|{{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|4:1
|9 жніўня 2022
|1. [[Гансалу Рамуш|Рамуш]] 17' (1:0), 33' (2:0),  [[Энцо Херэміяс Фернандэс|Фернандэс]] 40' (3:0), [[Гансалу Рамуш|Рамуш]] 61' (4:0), [[Піёнэ Сыста|Сыста]] 78' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:1)
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбылося 2 жніўня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба не была вядомая на момант лёсаваньня (а гэта ўсе ўдзельнікі, акрамя [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгагена]] ды [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспора]]), выкарыстоўваўся клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіралася ў кожнай пары падчас лёсаваньня, стала камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|{{Сьцяг|Азэрбайджан}} [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / {{Сьцяг|Вугоршчына}} [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|{{Сьцяг|Малдова}} [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) / {{Сьцяг|Чэхія}} [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] / {{Сьцяг|Летува}} [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 2
|{{Сьцяг|Баўгарыя}} [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / {{Сьцяг|Харватыя}} [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Ізраіль}} [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / {{Сьцяг|Кіпр}} [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|матч 3
|{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) / {{Сьцяг|Армэнія}} [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Данія}} [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] 
|матч 4
|{{Сьцяг|Турэччына}} [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|{{Сьцяг|Украіна}} [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / {{Сьцяг|Аўстрыя}} [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|матч 5
|{{Сьцяг|Партугалія}} [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) / {{Сьцяг|Данія}} [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
|{{Сьцяг|Бэльгія}} [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) / {{Сьцяг|Шатляндыя}} [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|матч 6
|{{Сьцяг|Францыя}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) / {{Сьцяг|Нідэрлянды}} [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]] ({{мова-en|''Victor Boniface Okoh''|скарочана}}) [[Юніён Сэн-Жыль (футбольны клюб)|Юніён Сэн-Жыль]] перайшоў летам 2022 з [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімта]]''
|5
|-
|2
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}}) [[Карабах Агдам|Карабах]]''
|4
|-
| rowspan=&quot;8&quot; |3-10
|''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Амал Ўільям Д'ваз Пелегрына]] ({{Мова-no|''Amahl William D'vaz Pellegrino''|скарочана}}) [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Нарвэгія}} [[Рунар Эспэйорд]] ({{Мова-no|''Runar Espejord''|скарочана}}) [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Гана}} [[Асман Букары]] ({{Мова-en|''Osman Bukari''|скарочана}}) [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Гаіці}} [[Францьдзі П'ера]] ({{Мова-франц|''Frantzdy Pierrot''|скарочана}}) [[Макабі Хайфа|Макабі]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-франц|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}}) [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]]''
|3
|-
|''{{Сьцяг|Партугалія}} [[Гансалу Рамуш]] ({{Мова-парт|''Gonçalo Matias Ramos''|скарочана}}) [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]]''
|3
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}}) [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]]
|3
|-
|''{{Сьцяг|Кіпр}} [[П'ерас Сатырыю]] ({{Мова-грэц|''Πιέρος Σωτηρίου''|скарочана}}) [[Лудагорац Разград|Лудагорац]]''
|3
|}
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}[https://www.uefa.com/uefachampionsleague/ Афіцыйны сайт Лігі чэмпіёнаў UEFA]{{Заўвага|Па сканчэньні розыгрышу 2022-23 гадоў старонка гэтага розыгрышу будзе месьціцца па іншым адрасе, глядзіце ўважліва}}
== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}
{{Ліга чэмпіёнаў УЭФА}}
[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>heowaljx4motla839h6mfah7karj7aw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258064</id>
    <revision>
      <id>2331286</id>
      <parentid>2331230</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T16:27:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Выпраўленая спасылка.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11611" xml:space="preserve">{{Мастак
|імя                 = Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч
|Імя                 = польск.: Maria Magdalena Buttowt-Andrzejkowicz
|імя пры нараджэньні = Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрайковіч
|дата нараджэньня    = 22 ліпеня 1852
|месца нараджэньня   = вёска Баландзічы, Кобрынскі павет, Гарадзенская губэрня, Расейская імпэрыя
|месца пахаваньня    = мястэчка Поразава, Беластоцкае ваяводзтва, Польшча (цяпер Беларусь)
|дата сьмерці        = чэрвень 1933
|Заняткі             = Мастачка, выкладніца
}}
'''Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч''' ({{мова-pl|Maria Magdalena Buttowt-Andrzejkowicz}}, 22 ліпеня 1852, вёска [[Баландзічы]], [[Кобрынскі павет (Гарадзенская губэрня)|Кобрынскі павет]], [[Гарадзенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] — чэрвень 1933, мястэчка Поразава, [[Беластоцкае ваяводзтва (1919—1939)|Беластоцкае ваяводзтва]], [[Польшча]]) — польская і беларуская [[мастачка]], [[Выкладнік|выкладніца]] і [[філянтропка]].

== Жыцьцяпіс ==
Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч нарадзілася 22 ліпеня 1852 г. у сярэднезаможнай маянтковай шляхецкай каталіцкай сям'і старажытнага роду Бутаўт-Андрайковічаў у маёнтку Баландзічы (Кобрынскі павет, Расейская імпэрыя), які належаў [[Бутаўт-Андрайковічы|Бутаўт-Андрайковічам]]. Бутаўт-Андрайковічы адносіліся да карэнных радоў сярэднезаможнай [[Маянтковая шляхта|маянтковай шляхты]] [[Гарадзенскі павет (Гарадзенская губэрня)|Гарадзенскага]] і [[Пінскі павет|Пінскага паветаў]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дзе займалі мясцовыя земскія пасады&lt;ref name=&quot;слоўнік&quot;&gt;&lt;small&gt;Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Поўнае ейнае імя, атрыманае пры хросьце ў [[каталіцтва]], было «Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрайковіч». Ейным бацькам быў Яраслаў Міхалавіч Бутаўт-Андрайковіч, які валодаў маёнткам [[Гарнастаевічы]] (3167 дзесяцін зямлі і лесу) у [[Ваўкавыскі павет (Гарадзенская губэрня)|Ваўкавыскім павеце]] [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]], а таксама маёнткамі Кабузьзе і Мінкаў. Марыя Магдалена мела дзьве родныя сястры Малгажату (Рыту) і Марыю (іншыя дочкі Яраслава Бутаўт-Андрайковіча)&lt;ref name=&quot;слоўнік&quot;/&gt;.

Вучылася ў [[Рыга|Рызе]] ў манахаў А. Лізэн-Маўэра і М.Адама, y 1875—1876 гг. — y [[Італія|Італіі]]&lt;ref name=&quot;butautas&quot;&gt;Butautas R. S. Butautai — Andreikavičiai gyvenimo labirintuose. — Vilnius. Gediminas, 2018, — 300 s.&lt;/ref&gt;.

Ніколі не выходзіла замуж і дзяцей ня мела.

Ад бацькі Марыя Магдалена атрымала ў спадчыну маёнтак Гарнастаевічы ў Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні. Ейная сястра (Марыя) атрымала ў спадчыну маёнткі Кабузьзе і Мінкаў&lt;ref name=&quot;butautas&quot;/&gt;.

Па прычыне таго, што Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч ня мела мужа і дзяцей, яна запісала па тэстамэнту свой маёнтак Гарнастаевічы свайму сваяку Генрыху Канстанціну Бутаўт-Андрайковічу (1882—1941) і перадала яго ў 1920-ыя гг. пры сваім жыцьці. Пасьля гэтага яна жыла на ўтрыманьні ў Генрыха Канстанціна Бутаўт-Андрайковіча (1882—1941) у маёнтку Гарнастаевічы. Генрых стаў апошнім уласьнікам маёнтку Гарнастаевічы (аж да пачатку [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]])&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;&gt;[https://zviazda.by/be/news/20220729/1659105574-nevyadomaya-mastachka-maryya-magdalena-eliza-butaut-andreykovich «Невядомая мастачка Марыя Магдалена Эліза Бутаўт-Андрэйковіч»]. Звязда. 31 ліпеня 2022 году.&lt;/ref&gt;.

Памерла ў чэрвені 1933 г. у маёнтку Гарнастаевічы, а была пахаваная ў маёнтку Поразава Беластоцкага ваяводзтва ([[Польшча]]), які належаў Бутаўт-Андрайковічам, — каля магілаў прадстаўнікоў свайго роду. Раней (1925 г.) у Поразаве была пахаваная і ейная родная сястра Марыя Яраславаўна Бутаўт-Андрайковіч&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;.

== Творчасьць ==
З 1881 г. жыла ў сваім маёнтку [[Гарнастаевічы]] (Ваўкавыскі павет) і ў [[Варшава|Варшаве]], дзе выкладала на мастацкіх курсах для жанчынаў&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;.

З-за хваробы вачэй y канцы 1880-х гг. спыніла сваю творчую дзейнасьць&lt;ref name=&quot;слоўнік&quot;/&gt;. 

У 1907 г. стала чаліцай [[Літоўскае таварыства мастакоў|Літоўскага таварыства мастакоў]] y [[Вільня|Вільні]]. У Гарнастаевічах яе часта наведвалі мастакі [[Станіслаў Жукоўскі]] і [[Станіслаў Дыбоўскі]], карціны якіх (у тым ліку іх партрэты сям'і Бутаўт-Андрайковічаў) меліся ў палацы ў Гаранстаевічах&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;.

Працавала пераважна ў гістарычным жанры, а таксама пісала карціны і на рэлігійныя сюжэты: «[[Ян Каханоўскі]] над астанкамі Уршулі» (1876), «Кардынал [[Ян Медычы]] з Пампэніем Лаэтам на рымскіх раскопках» (1877), «[[Хрыстос]] вылечвае сьляпога» (1878), «[[Лакетак]] у гроце» (1881), «Міласэрнасьць каралевы Ядвігі» (1884) і інш. Яе карціна «Лакетак у гроце» (1881) захоўваецца ў [[Нацыянальны музэй ў Кракаве|Нацыянальны музэі ў Кракаве]] (Польшча)&lt;ref&gt;Lija Skalska-Miecik: Maria Magdalena Andrzejkowicz-Buttowt. W: Artystki polskie. Katalog wystawy. red. Agnieszka Morawińska (red.). Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.&lt;/ref&gt;.

Займалася таксама асьветнай дзейнасьцю і [[Філянтропія|філянтропіяй]]. Стала адной з першых зьбіральніцаў твораў беларускага [[Народнае мастацтва|народнага мастацтва]]&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;.

Паводле [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовы]] ([[1921]]) вёска Гарнастаевічы ўвайшла ў склад міваеннай Польшчы — у склад Беластоцкага ваяводзтва, а сама Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч стала грамадзянкай міжваеннай Польшчы&lt;ref name=&quot;слоўнік&quot;&gt;/.

== Галоўныя працы ==
==== Захаваныя ====
[[Файл:Maria Magdalena Andrzejkowicz-Buttowt - Łokietek in the Cave - MNK II-a-44 - National Museum Kraków.jpg|значак|Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч, «Лакетак у гроце» (1881)]]
* Кардынал Ян Медычы з Пампэніем Лаэтам на рымскіх раскопках, палатно, алей, [[Нацыянальны музэй у Варшаве]].
* Уладзіслаў Лакетак у гроце, палатно, алей, Нацыянальны музей у Кракаве.

==== Вядомыя з ілюстрацыяў у часопісах ці іншых выдавецтвах: ====
* Міласэрнасьць каралевы Ядвігі, Tygodnik Ilustrowany, 1884 г.
* Ян Каханоўскі над астанкамі Ўршулі, Tygodnik Ilustrowany, 1878 г.
* Заклік да вясельля, Kłosy, 1886 г.&lt;ref&gt;Ludwik Grajewski, Bibliografia ilustracji w czasopismach polskich XIX i pocz. XX w. (do 1918 r.), Warszawa 1972, s. 22.&lt;/ref&gt;

==== Вядомыя толькі па назвах і ўспамінах ====
[[Файл:Maria Magdalena Andrzejkowicz-Buttowt, Kochanowski nad zwłokami Urszulki, &quot;Tygodnik Illustrowany&quot;, 1878.png|значак|Марыя Магдалена Бутаўт-Андрайковіч, «Ян Каханоўскі над астанкамі Ўршулі» (1876)]]
* У лесе, 1879 год
* Хрыстос вяртае зрок сьляпому, 1882 год
* [[Партрэт]] мужчыны, 1882 год
* Партрэт Вандаліна Пуслоўскага, 1882 год
* Пры ўнуку 1882 г. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бутаўт-Андрайковіч, Марыя Магдалена}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 22 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1852 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія мастакі]]
[[Катэгорыя:Польскія мастакі і мастачкі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1933 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кобрынскім павеце]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гарадзенскай губэрні]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Расейскай імпэрыі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Польскай Рэспубліцы (1918—1939)]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Поразаве]]</text>
      <sha1>p3osq8b8zd3sood2f7u00nswby7j7rs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марыя Міцкевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258153</id>
    <revision>
      <id>2331288</id>
      <timestamp>2022-08-04T18:02:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Марыя Мiцкевiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя ― 21 траўня 1945, Масква, СССР) ― беларуская настаўніца, жонка Якуба Коласа. {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменск...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9134" xml:space="preserve">'''Марыя Мiцкевiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя ― 21 траўня 1945, Масква, СССР) ― беларуская настаўніца, жонка Якуба Коласа. {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменская|род дзейнасьці=настаўніца, хатняя гаспадыня|дата нараджэньня=7 лютага 1891|месца нараджэньня=Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя|дата сьмерці=21 траўня 1945|месца сьмерці=Масква, СССР|месца пахаваньня=Вайсковыя могілкі, Менск|прафэсія=настаўніца|вядомы=жонка Якуба Коласа}}

== Жыцьцяпіс ==

Марыя Каменская нарадзілася ў Ашмянах Віленскай губэрні 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з Яраслаўля. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў Віленскім краі. У Марыі Дзмітрыеўны было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў Вільні, потым — у Пінску&lt;ref&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з Якубам Коласам у 1912 годзе&lt;ref&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 ЖНІЎНЯ 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся шлюбам. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы сын — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/ref&gt;. 

У час Першай сусьветнай вайны сям’я знаходзілася ў бежанстве ў Падмаскоўі, пасля ў Пярмі і Абаяні. Марыя Дзмітрыеўна працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў Менск. З таго часу Марыя Дзмітрыеўна — хатняя гаспадыня&lt;ref&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/ref&gt;. 

У гады Другой сусьветнай вайны жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў эвакуацыі ў Ташкенце. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў Маскве 21 мая 1945 г.&lt;ref&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/ref&gt;

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на Вайсковых могiлках&lt;ref&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/ref&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==

Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сбпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;Сымон-музыка&quot;. 

«...''Ён нiколi не забудзе, 
Покi жыць на сьвеце будзе, 
Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы, 
I на губках такi сьветлы, 
Такi добранькi сьмяшок... 
Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка! 
I прыўдалая ж яна!''.. »&lt;ref&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/ref&gt;

Яшчэ да вясельля Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/ref&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/ref&gt;.

Расейка па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла беларускую мову, якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 ЖНІЎНЯ 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==

• «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, Менск, Мастацкая літаратура, 2021.

• «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, Выдавецкі доме «Звязда», Менск, 2022.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>md2yn8lwhtzdg9cx7phxffqiv86s397</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331289</id>
      <parentid>2331288</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя здымак, катэгорыі, спасылкі.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10784" xml:space="preserve">[[Файл:Maryja Kamenskaja Mickevic.jpg|значак|Марыя Каменская (Міцкевіч)]]
'''Марыя Мiцкéвiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, [[Ашмяны]], [[Віленская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 21 траўня 1945, [[Масква]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] [[настаўніца]], [[жонка]] [[Якуб Колас|Якуба Коласа]].  {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменская|род дзейнасьці=настаўніца, хатняя гаспадыня|дата нараджэньня=7 лютага 1891|месца нараджэньня=Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя|дата сьмерці=21 траўня 1945|месца сьмерці=Масква, СССР|месца пахаваньня=Вайсковыя могілкі, Менск|прафэсія=настаўніца|вядомы=жонка Якуба Коласа}}

== Жыцьцяпіс ==

Марыя Каменская нарадзілася ў [[Ашмяны|Ашмянах]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з [[Яраслаўль|Яраслаўля]]. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў [[Віленскі край|Віленскім краі]]. У Марыі Дзмітрыеўны было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў [[Вільня|Вільні]], потым — у [[Пінск|Пінску]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з [[Якуб Колас|Якубам Коласам]] у [[1912]] годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся [[Шлюб|шлюбам]]. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы [[сын]] — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я знаходзілася ў [[Бежанства|бежанстве]] ў [[Падмаскоўе|Падмаскоўі]], пасля ў [[Перм|Пярмі]] і [[Абаянскі раён|Абаяні]]. Марыя Дзмітрыеўна працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў [[Менск]]. З таго часу Марыя Дзмітрыеўна — [[хатняя гаспадыня]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў [[Эвакуацыя|эвакуацыі]] ў [[Ташкент|Ташкенце]]. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў [[Масква|Маскве]] 21 мая 1945 г.&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могiлках]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==

Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сьпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;[[Сымон-музыка]]&quot;.  

«...''Ён нiколi не забудзе, ''

Покi жыць на сьвеце будзе, 

Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы, 

I на губках такi сьветлы, 

Такi добранькi сьмяшок... 

Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка! 

I прыўдалая ж яна!''..»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;''


Яшчэ да [[Вясельле|вясельля]] Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[Расейцы|Расейка]] па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла [[Беларуская мова|беларускую мову]], якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==

• «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Менск]], [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]], 2021.

• «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Выдавецкі дом «Звязда»|Менск, Выдавецкі дом «Звязда»]], 2022.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1891 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Вайсковых могілках]]
[[Катэгорыя:Памерлі 21 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1945 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]</text>
      <sha1>6ne3h21j43odw448u1kw1olxpy3vlom</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331290</id>
      <parentid>2331289</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:20:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Прыбраныя абдрукі.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10738" xml:space="preserve">[[Файл:Maryja Kamenskaja Mickevic.jpg|значак|Марыя Каменская (Міцкевіч)]]
'''Марыя Мiцкéвiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, [[Ашмяны]], [[Віленская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 21 траўня 1945, [[Масква]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] [[настаўніца]], [[жонка]] [[Якуб Колас|Якуба Коласа]].  {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменская|род дзейнасьці=настаўніца, хатняя гаспадыня|дата нараджэньня=7 лютага 1891|месца нараджэньня=Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя|дата сьмерці=21 траўня 1945|месца сьмерці=Масква, СССР|месца пахаваньня=Вайсковыя могілкі, Менск|прафэсія=настаўніца|вядомы=жонка Якуба Коласа}}

== Жыцьцяпіс ==

Марыя Каменская нарадзілася ў [[Ашмяны|Ашмянах]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з [[Яраслаўль|Яраслаўля]]. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў [[Віленскі край|Віленскім краі]]. У Марыі Дзмітрыеўны было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў [[Вільня|Вільні]], потым — у [[Пінск|Пінску]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з [[Якуб Колас|Якубам Коласам]] у [[1912]] годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся [[Шлюб|шлюбам]]. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы [[сын]] — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я знаходзілася ў [[Бежанства|бежанстве]] ў [[Падмаскоўе|Падмаскоўі]], пасля ў [[Перм|Пярмі]] і [[Абаянскі раён|Абаяні]]. Марыя працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў [[Менск]]. З таго часу Марыя — [[хатняя гаспадыня]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў [[Эвакуацыя|эвакуацыі]] ў [[Ташкент|Ташкенце]]. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў [[Масква|Маскве]] 21 мая 1945 г.&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могiлках]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==

Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сьпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;[[Сымон-музыка]]&quot;.  

«...''Ён нiколi не забудзе, ''

Покi жыць на сьвеце будзе, 

Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы, 

I на губках такi сьветлы, 

Такi добранькi сьмяшок... 

Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка! 

I прыўдалая ж яна!''..»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;''


Яшчэ да [[Вясельле|вясельля]] Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[Расейцы|Расейка]] па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла [[Беларуская мова|беларускую мову]], якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==

• «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Менск]], [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]], 2021.

• «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Выдавецкі дом «Звязда»|Менск, Выдавецкі дом «Звязда»]], 2022.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1891 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Вайсковых могілках]]
[[Катэгорыя:Памерлі 21 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1945 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]</text>
      <sha1>cvyj2unpaayl5n984gr6ce723797zci</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331291</id>
      <parentid>2331290</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10757" xml:space="preserve">[[Файл:Maryja Kamenskaja Mickevic.jpg|значак|Марыя Каменская (Міцкевіч)]]
'''Марыя Мiцкéвiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, [[Ашмяны]], [[Віленская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 21 траўня 1945, [[Масква]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] [[настаўніца]], [[жонка]] [[Якуб Колас|Якуба Коласа]].  {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменская|род дзейнасьці=настаўніца, хатняя гаспадыня|дата нараджэньня=7 лютага 1891|месца нараджэньня=Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя|дата сьмерці=21 траўня 1945|месца сьмерці=Масква, СССР|месца пахаваньня=Вайсковыя могілкі, Менск|прафэсія=настаўніца|вядомы=жонка Якуба Коласа}}

== Жыцьцяпіс ==

Марыя Каменская нарадзілася ў [[Ашмяны|Ашмянах]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з [[Яраслаўль|Яраслаўля]]. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў [[Віленскі край|Віленскім краі]]. У Марыі Дзмітрыеўны было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў [[Вільня|Вільні]], потым — у [[Пінск|Пінску]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з [[Якуб Колас|Якубам Коласам]] у [[1912]] годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся [[Шлюб|шлюбам]]. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы [[сын]] — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я знаходзілася ў [[Бежанства|бежанстве]] ў [[Падмаскоўе|Падмаскоўі]], пасля ў [[Перм|Пярмі]] і [[Абаянскі раён|Абаяні]]. Марыя працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў [[Менск]]. З таго часу Марыя — [[хатняя гаспадыня]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў [[Эвакуацыя|эвакуацыі]] ў [[Ташкент|Ташкенце]]. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў [[Масква|Маскве]] 21 мая 1945 г.&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могiлках]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==

Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сьпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;[[Сымон-музыка]]&quot;.  

''«...Ён нiколi не забудзе,'' 

''Покi жыць на сьвеце будзе,'' 

''Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы,'' 

''I на губках такi сьветлы,'' 

''Такi добранькi сьмяшок...'' 

''Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка!'' 

''I прыўдалая ж яна!..»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;''

Яшчэ да [[Вясельле|вясельля]] Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[Расейцы|Расейка]] па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла [[Беларуская мова|беларускую мову]], якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==

• «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Менск]], [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]], 2021.

• «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Выдавецкі дом «Звязда»|Менск, Выдавецкі дом «Звязда»]], 2022.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1891 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Вайсковых могілках]]
[[Катэгорыя:Памерлі 21 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1945 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]</text>
      <sha1>hg7avzzp2a03hgqzx5jblaw15gidex3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331293</id>
      <parentid>2331291</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:29:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10736" xml:space="preserve">[[Файл:Maryja Kamenskaja Mickevic.jpg|значак|Марыя Каменская (Міцкевіч)]]
'''Марыя Мiцкéвiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, [[Ашмяны]], [[Віленская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 21 траўня 1945, [[Масква]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] [[настаўніца]], [[жонка]] [[Якуб Колас|Якуба Коласа]].  {{Асоба|імя=Марыя Міцкевіч|імя пры нараджэньні=Марыя Каменская|род дзейнасьці=настаўніца, хатняя гаспадыня|дата нараджэньня=7 лютага 1891|месца нараджэньня=Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя|дата сьмерці=21 траўня 1945|месца сьмерці=Масква, СССР|месца пахаваньня=Вайсковыя могілкі, Менск|прафэсія=настаўніца|вядомы=жонка Якуба Коласа}}

== Жыцьцяпіс ==

Марыя Каменская нарадзілася ў [[Ашмяны|Ашмянах]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з [[Яраслаўль|Яраслаўля]]. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў [[Віленскі край|Віленскім краі]]. У Марыі было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосьці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў [[Вільня|Вільні]], потым — у [[Пінск|Пінску]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з [[Якуб Колас|Якубам Коласам]] у [[1912]] годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся [[Шлюб|шлюбам]]. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы [[сын]] — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я знаходзілася ў [[Бежанства|бежанстве]] ў [[Падмаскоўе|Падмаскоўі]], пасля ў [[Перм|Пярмі]] і [[Абаянскі раён|Абаяні]]. Марыя працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў [[Менск]]. З таго часу Марыя — [[хатняя гаспадыня]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

У гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў [[Эвакуацыя|эвакуацыі]] ў [[Ташкент|Ташкенце]]. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў [[Масква|Маскве]] 21 мая 1945 г.&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могiлках]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==

Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сьпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;[[Сымон-музыка]]&quot;.  

''«...Ён нiколi не забудзе,'' 

''Покi жыць на сьвеце будзе,'' 

''Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы,'' 

''I на губках такi сьветлы,'' 

''Такi добранькi сьмяшок...'' 

''Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка!'' 

''I прыўдалая ж яна!..»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Жонка  Якуба  Коласа // Праект &quot;Шляхамі Я. Коласа&quot;, Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй, https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;''

Яшчэ да [[Вясельле|вясельля]] Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч // Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа, 07.02.2021, http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Кастусь Ладуцька, Колас: «Мая Маруся забіла гэту адзіноту...», Звязда, 19.07.2022, https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[Расейцы|Расейка]] па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла [[Беларуская мова|беларускую мову]], якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Аліна Грышкевіч, Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч, 3 жніўня 2021, БЕЛТА, https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Літаратура ==

• «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Менск]], [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]], 2021.

• «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Выдавецкі дом «Звязда»|Менск, Выдавецкі дом «Звязда»]], 2022.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1891 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Вайсковых могілках]]
[[Катэгорыя:Памерлі 21 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1945 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]</text>
      <sha1>tli2ogkut3lowsvagn7trpn3w8dki1i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331294</id>
      <parentid>2331293</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T18:53:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>вікіфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8677" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Марыя Міцкевіч
|партрэт             = Maryja Kamenskaja Mickevic.jpg
|імя пры нараджэньні = Марыя Каменская
|род дзейнасьці      = настаўніца, хатняя гаспадыня
|дата нараджэньня    = 7 лютага 1891
|месца нараджэньня   = Ашмяны, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
|дата сьмерці        = 21 траўня 1945
|месца сьмерці       = Масква, СССР
|месца пахаваньня    = Вайсковыя могілкі, Менск
|прафэсія            = настаўніца
|вядомы              = жонка Якуба Коласа
}}
'''Марыя Мiцкéвiч''' (у дзявоцтве ''Марыя Каменская'', 7 лютага 1891, [[Ашмяны]], [[Віленская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 21 траўня 1945, [[Масква]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] [[настаўніца]], [[жонка]] [[Якуб Колас|Якуба Коласа]]. 

== Жыцьцяпіс ==
Марыя Каменская нарадзілася ў [[Ашмяны|Ашмянах]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] 7 лютага 1891 году  ў сям’і псаломніка Дзьмітрыя Каменскага, які быў родам з [[Яраслаўль|Яраслаўля]]. Маці Марыі – Марыя Цімафееўна – паходзіла з сям’і памешчыцы Генрыеты Гагэнлоэ, якая мела зямельныя ўладаньні ў [[Віленскі край|Віленскім краі]]. У Марыі было пяць братоў і сястра, якая памерла ў маладосьці. Марыя навучалася ў духоўнай навучальні, пасьля працавала настаўніцай чыгуначнай школы ў [[Вільня|Вільні]], потым — у [[Пінск|Пінску]]&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;&gt;Кастусь Ладуцька. [https://zviazda.by/be/news/20220719/1658212878-yakub-kolas-maya-marusya-zabila-getu-adzinotu «Колас: „Мая Маруся забіла гэту адзіноту...“»], Звязда, 19 ліпеня 2022.&lt;/ref&gt;. 

У Пінску пазнаёмілася з [[Якуб Колас|Якубам Коласам]] у [[1912]] годзе&lt;ref name=&quot;belta&quot;&gt;Аліна Грышкевіч. [https://blr.belta.by/comments/view/sjamejnaja-dynastyja-dauzhynej-pautara-stagoddzja-pra-muzu-jakuba-kolasa-i-les-jago-praunuchak-z-3163/ «Сямейная дынастыя даўжынёй паўтара стагоддзя: пра музу Якуба Коласа і лёс яго праўнучак з прозвішчам Міцкевіч»]. БЕЛТА. 3 жніўня 2021.&lt;/ref&gt;. 

3 чэрвеня 1913  Марыяй Каменская і Канстанцін Міцкевіч (Якуб Колас) пабраліся [[Шлюб|шлюбам]]. Вянчаліся ў Варварынскай царкве Пінску, якая з 1906 году належала чыгуначнаму ведамству&lt;ref name=&quot;kolas-praekt&quot;&gt;[https://sites.google.com/view/kolas-praekt/%D1%81%D1%8F%D0%BC%D1%8F/%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0-%D1%8F%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0 «Жонка Якуба Коласа»]. Праект «Шляхамі Я. Коласа», Навагрудзкі дзяржаўны сельскагаспадарчы прафэсійны ліцэй.&lt;/ref&gt;.

У 1914 годзе нарадзіўся першы [[сын]] — Даніла. У 1917 годзе — Юры, у 1926-м — Міхась&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;. 

У час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я знаходзілася ў [[Бежанства|бежанстве]] ў [[Падмаскоўе|Падмаскоўі]], пасля ў [[Перм|Пярмі]] і [[Абаянскі раён|Абаяні]]. Марыя працягвала настаўнічаць. У 1921 годзе сям’я вярнулася ў [[Менск]]. З таго часу Марыя — [[хатняя гаспадыня]]&lt;ref name=&quot;kolasmuseum&quot;&gt;[http://kolasmuseum.by/be/novyya-videa-na-nashym-kanale/syonnya-dzen-naradzhennya-maryi-dzmitrye-ny-mickevich «Сёння дзень нараджэння Марыі Дзмітрыеўны Міцкевіч»]. Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа. 7 лютага 2021.&lt;/ref&gt;. 

У гады [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] жонка Коласа часта хварэла. Сям’я жыла ў [[Эвакуацыя|эвакуацыі]] ў [[Ташкент|Ташкенце]]. На фронце прапаў без вестак сярэдні сын Юрка. Напрыканцы 1944 году стан здароўя Марыі істотна пагоршыўся. З пачатку 1945 г. яна знаходзілася ў маскоўскіх шпіталях. Памерла ў [[Масква|Маскве]] 21 траўня 1945 году&lt;ref name=&quot;kolas-praekt&quot;/&gt;.

Яе перавезлi ў Менск у труне на самалёце i пахавалi на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могiлках]]&lt;ref name=&quot;kolasmuseum&quot;/&gt;.

== Марыя і Якуб Колас ==
Менавiта з Марыі Якуб Колас &quot;сьпiсваў&quot; Сымонкаву Ганну ў паэме &quot;[[Сымон-музыка]]&quot;.  

''«...Ён нiколi не забудзе,'' 

''Покi жыць на сьвеце будзе,'' 

''Пары ясьненькiх вачок, 
Тонкiх бровак, тварык ветлы,'' 

''I на губках такi сьветлы,'' 

''Такi добранькi сьмяшок...'' 

''Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка!'' 

''I прыўдалая ж яна!..»&lt;ref name=&quot;kolas-praekt&quot;/&gt;''

Яшчэ да [[Вясельле|вясельля]] Якуб Колас прысьвяцiў Марусi цыкаль вершаў. З гэтай нiзкi захаваўся толькi адзiн верш — &quot;Дзяўчыне&quot;&lt;ref name=&quot;kolasmuseum&quot;/&gt;. 

Марыя была першай слухачкай, чытачкай і нават крытыцай твораў свайго мужа. Ён вельмі паважаў думкі і ацэнкі Марусі&lt;ref name=&quot;zviazda&quot;/&gt;.

[[Расейцы|Расейка]] па нацыянальнасьці, сьведчыць сын Даніла Міцкевіч, Марыя  дасканала ведала і любіла [[Беларуская мова|беларускую мову]], якая стала для яе роднай. Многім даказвала, што беларуская мова захавала больш ад старажытнаславянскай асновы, чым расейская. У доме гаварылі па-беларуску, і яна часам папраўляла дзяцей у правільным вымаўленьні словаў&lt;ref name=&quot;belta&quot;/&gt;.

== Літаратура ==
* «Ясная зорка Якуба Коласа» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Менск]], [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]], 2021.
* «Табой я жыў, табой жыву...» // укладальніцы Вера Міцкевіч, Васіліна Міцкевіч, [[Выдавецкі дом «Звязда»|Менск, Выдавецкі дом «Звязда»]], 2022.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мiцкевiч, Марыя}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 7 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1891 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянах]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Вайсковых могілках]]
[[Катэгорыя:Памерлі 21 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1945 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]</text>
      <sha1>e7frlrfcgkqmevm7ui0e6fwpsghrvp9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вусьце (Менская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258154</id>
    <revision>
      <id>2331297</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Вусьце |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Вусьця |Трансьлітараваная назва           = Vuście |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3888" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Вусьце
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Вусьця
|Трансьлітараваная назва           = Vuście
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 8
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 39
 |Шырата сэкундаў                  = 29
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 52
 |Даўгата сэкундаў                 = 10
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Ву́сьце'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 9 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 8 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>rt79yao57fab2g5rf5brsff9250nnql</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Высокая Гара (Багушэвіцкі сельсавет)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258155</id>
    <revision>
      <id>2331298</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:09:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Высокая Гара |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Высокай Гары |Трансьлітараваная назва           = Vysokaja Hara |Герб                              =  |Сьцяг                             =...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3897" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Высокая Гара
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Высокай Гары
|Трансьлітараваная назва           = Vysokaja Hara
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 42
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 40
 |Шырата сэкундаў                  = 22
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 50
 |Даўгата сэкундаў                 = 39
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Высо́кая Гара́'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 42 чалавекі&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>k4fwcvjpb4cjygiaf8ga3m1wao2t0xp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дубовы Лог (Бярэзінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258156</id>
    <revision>
      <id>2331299</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:12:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Дубовы Лог |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Дубовага Логу |Трансьлітараваная назва           = Dubovy Loh |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Г...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3883" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Дубовы Лог
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Дубовага Логу
|Трансьлітараваная назва           = Dubovy Loh
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 6
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 39
 |Шырата сэкундаў                  = 2
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 49
 |Даўгата сэкундаў                 = 25
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Дубо́вы Ло́г'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 6 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>7wsbldc1xu3bvl4lve1yax7ooz4azrc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ядліна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258157</id>
    <revision>
      <id>2331300</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:15:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Ядліна |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Ядліны |Трансьлітараваная назва           = Jadlina |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн                              =  |Дата засн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3857" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Ядліна
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Ядліны
|Трансьлітараваная назва           = Jadlina
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 10
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 44
 |Шырата сэкундаў                  = 17
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 56
 |Даўгата сэкундаў                 = 14
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Ядлі́на'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 11 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 10 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>b502k9nq7t2zfl55le6ucwvs3vuk23s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віляціна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258158</id>
    <revision>
      <id>2331301</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:18:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Віляціна |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Віляціна |Трансьлітараваная назва           = Viliacina |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн                              =  |Дата...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3952" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Віляціна
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Віляціна
|Трансьлітараваная назва           = Viliacina
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 0
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 43
 |Шырата сэкундаў                  = 43
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 34
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Віля́ціна'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Віля́цін, м.''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 0 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 0 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>2pzbuunyk70mtux8z8fx0945qgttdph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Галаўныя Ляды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258159</id>
    <revision>
      <id>2331304</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:20:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Галаўныя Ляды |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Галаўных Лядаў |Трансьлітараваная назва           = Halaŭnyja Liady |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4018" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Галаўныя Ляды
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Галаўных Лядаў
|Трансьлітараваная назва           = Halaŭnyja Liady
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 79
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 40
 |Шырата сэкундаў                  = 59
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 49
 |Даўгата сэкундаў                 = 53
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Галаўны́я Ля́ды'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Гало́ўныя Ля́ды, Ганакі́''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 111 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 79 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>t1zm9af9vwuv5opcdkp1wt3xwyvmiqt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Матылянка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258160</id>
    <revision>
      <id>2331308</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Матылянка |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Матылянкі |Трансьлітараваная назва           = Matylianka |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн                              =  |Д...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3925" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Матылянка
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Матылянкі
|Трансьлітараваная назва           = Matylianka
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 39
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 40
 |Шырата сэкундаў                  = 56
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 53
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Матыля́нка'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама '' Матылі́нка''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 39 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>bdtvbk85gxe2gk9lq3b4xg6ipemzd3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вусьце (Бярэзінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258161</id>
    <redirect title="Вусьце (Менская вобласьць)" />
    <revision>
      <id>2331311</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Вусьце (Менская вобласьць)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Вусьце (Менская вобласьць)]]</text>
      <sha1>boyj55kq3htr1o9s9pkn9tuqifh88p1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міхалёва (Бярэзінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258162</id>
    <revision>
      <id>2331313</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Міхалёва |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Міхалёва |Трансьлітараваная назва           = Michaliova |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3953" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Міхалёва
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Міхалёва
|Трансьлітараваная назва           = Michaliova
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 192
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 42
 |Шырата сэкундаў                  = 10
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 56
 |Даўгата сэкундаў                 = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Міхалё́ва'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Міхалёў, м.''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 192 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>6xebc2k9fkdb2ezqe88dw5go7ixx1k1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калюга 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258163</id>
    <revision>
      <id>2331317</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:28:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Калюга 1 |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Калюгі 1 |Трансьлітараваная назва           = Kaliuha 1 |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3954" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Калюга 1
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Калюгі 1
|Трансьлітараваная назва           = Kaliuha 1
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 15
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 42
 |Шырата сэкундаў                  = 24
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 47
 |Даўгата сэкундаў                 = 29
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Калю́га 1'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Пе́ршая Калю́га''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 15 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>kv97oy2hvmmv3gb74003d2s1z90amqm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331318</id>
      <parentid>2331317</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T20:29:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3967" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Калюга}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Калюга 1
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Калюгі 1
|Трансьлітараваная назва           = Kaliuha 1
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 15
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 42
 |Шырата сэкундаў                  = 24
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 47
 |Даўгата сэкундаў                 = 29
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Калю́га 1'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Пе́ршая Калю́га''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 15 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>ei4ek7n0lqg5t7ahn7ui6mc8b2cfgn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калюга 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258164</id>
    <revision>
      <id>2331322</id>
      <timestamp>2022-08-04T20:31:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні|Калюга}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Калюга 2 |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Калюгі 2 |Трансьлітараваная назва           = Kaliuha 2 |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гім...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4002" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Калюга}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Калюга 2
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Калюгі 2
|Трансьлітараваная назва           = Kaliuha 2
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]]
|Сельсавет                         = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 5
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 41
 |Шырата сэкундаў                  = 58
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 48
 |Даўгата сэкундаў                 = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Калю́га 2'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Друга́я Калю́га''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 19 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 5 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Багушэвіцкі сельсавет}}
{{Бярэзінскі раён}}

[[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]]</text>
      <sha1>skaksnyq94d1my6hsw5yqy4et18w61m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Людміла Малінаўскайце-Шлюпене</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258165</id>
    <revision>
      <id>2331355</id>
      <timestamp>2022-08-04T21:22:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Людміла Малінаўскайце-Шлюпене''' (лет. ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя ― 7 чэрвеня 1928, Коўна, Летува) ― летувіская паэтка, пісьменьніца, перакладніца,...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7752" xml:space="preserve">'''Людміла Малінаўскайце-Шлюпене''' (лет. ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя ― 7 чэрвеня 1928, Коўна, Летува) ― летувіская паэтка, пісьменьніца, перакладніца, грамадзкая дзяячка. {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў Мітаву (цяпер Елгава), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з Ёнасам Шлюпасам, які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Я. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага сьветапогляду. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць вершы і апавяданьні па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «яліна»)&lt;ref&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў Нью-Ёрк па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў ЗША. Пазьней выйшла замуж за Я. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала мужа, які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля Першай сусьветнай вайны разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з шчытападобнай залозай. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў Коўне. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у газэце «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — патрыятызм, гераізм, братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/ref&gt;.

Стварыла камэдыю «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Я. Шлюпасам напісала лемантар для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай Марыяй Радзевіч. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на летувіскую мову.

Восем вершаў Майлінаўскайце былі перакладзеныя на расейскую мову Ганнай Ахматавай і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы правоў жанчынаў. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства сьвятой Ганны, першага летувтскага жаночага таварыства ў Чыкага&lt;ref&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>d1f56w35mf1woz6pz1zo5ax5oydexf0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331358</id>
      <parentid>2331355</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя катэгорыі і націскі.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9181" xml:space="preserve">'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка. {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Я. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Я. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Я. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Майлінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства сьвятой Ганны, першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>i7sdga1ivbzu4lqobu6nc5gahljfsgi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331361</id>
      <parentid>2331358</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:39:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзены здымак.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9370" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Майлінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства сьвятой Ганны, першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>64lcdksxm6uqvql6qxfp90dzvg3k89i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331363</id>
      <parentid>2331361</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:41:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Прыбраны абдрук.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9398" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства [[Сьвятая Ганна|сьвятой Ганны]], першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>mc04jma77f175vho3frn5s1zhefydqa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331367</id>
      <parentid>2331363</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T21:52:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеная інфармацыя.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9622" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства [[Сьвятая Ганна|сьвятой Ганны]], першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Літаратура ==
• Liudvika Malinauskaitė-Šliūpienė '''//''' Įžymios Lietuvos moterys : XIX a. antroji pusė-XX a. pirmoji pusė, Dalia Marcinkevičienė, Vilniaus Universiteto leidykla, 1997, p. 98-111. 

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>kngw9725aoypquo17viu8b1t2j0ankp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331384</id>
      <parentid>2331367</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:28:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9621" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэмы [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства [[Сьвятая Ганна|сьвятой Ганны]], першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Літаратура ==
• Liudvika Malinauskaitė-Šliūpienė '''//''' Įžymios Lietuvos moterys: XIX a. antroji pusė-XX a. pirmoji pusė, Dalia Marcinkevičienė, Vilniaus Universiteto leidykla, 1997, p. 98-111. 

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>dqq88amj8hr6be8dwoeuuxx6n5n98v5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331385</id>
      <parentid>2331384</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T06:39:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Прыбраны абдрук.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9621" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэму [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства [[Сьвятая Ганна|сьвятой Ганны]], першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Літаратура ==
• Liudvika Malinauskaitė-Šliūpienė '''//''' Įžymios Lietuvos moterys: XIX a. antroji pusė-XX a. pirmoji pusė, Dalia Marcinkevičienė, Vilniaus Universiteto leidykla, 1997, p. 98-111. 

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]</text>
      <sha1>p84slzkmoowmb8mk1cu1q70rfh33c2d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2331388</id>
      <parentid>2331385</parentid>
      <timestamp>2022-08-05T07:54:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеная катэгорыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9699" xml:space="preserve">[[Файл:Здымак Людвікі Малінаўскайце-Шлюпене.jpg|значак|Здымак Людвікі (Людмілы) Малінаўскайце-Шлюпене ]]
'''Людмíла Малінаўскáйце-Шлюпéне''' ([[Летувіская мова|лет.]] ''Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė'', часам ''Людвіка''; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, [[Ковенская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] ― 7 чэрвеня 1928, [[Коўна]], [[Летува]]) ― [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[пісьменьніца]], [[перакладніца]], грамадзкая дзяячка.  {{Пісьменьнік|Імя=Людміла Малінаўскайце-Шлюпене|Арыгінал імя=лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė|Імя пры нараджэньні=Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė|Псэўданімы=Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė|Дата нараджэньня=14 лютага 1864|Месца нараджэньня=Ручыней, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Коўна, Летува|Муж=Ёнас Шлюпас|Дата сьмерці=7 чэрвеня 1928|Месца сьмерці=Коўна, Летува|Род дзейнасьці=Паэтка, пісьменьніца, перакладніца|Гады актыўнасьці=1883-1928|Мова=Летувіская мова|Дэбют=1883|Значныя творы=Netikėtai (1910)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. у 1879 годзе сям'я пераехала ў [[Мітава|Мітаву]] (цяпер [[Елгава]]), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з [[Ёнас Шлюпас|Ёнасам Шлюпасам]], які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага [[Сьветапогляд|сьветапогляду]]. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць [[Верш|вершы]] і [[Апавяданьне|апавяданьні]] па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (''Eglė'', то бок «[[Яліна эўрапейская|яліна]]»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1885 годзе паэтка пераехала ў [[Нью-Ёрк]] па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў [[ЗША|ЗША.]] Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 

Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала [[Муж|мужа]], які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Dambrauskaitė, Ramunė, &quot;Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija&quot;. Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

35 год пражыла ў ЗША. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;&quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Хварэла, мела праблемы з [[Шчытападобная залоза|шчытападобнай залозай]]. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў [[Коўна|Коўне]]. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, &quot;Aušros&quot; moterys&quot; // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Першыя вершы надрукавала у [[Газэта|газэце]] «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — [[патрыятызм]], [[гераізм]], братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Skurdenienė, Irena, &quot;Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija&quot;. In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). &quot;Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė&quot;. Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Стварыла [[Камэдыя|камэдыю]] «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала [[лемантар]] для пачатковай школы (1886)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Ліставалася з польскай пісьменьніцай [[Марыя Радзевіч|Марыяй Радзевіч]]. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на [[Летувіская мова|летувіскую мову]].

Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на [[Расейская мова|расейскую мову]] [[Ганна Ахматава|Ганнай Ахматавай]] і апублікаваныя ў 1962 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Іншая дзейнасьць ==

Людвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэму [[Правы жанчынаў|правоў жанчынаў]]. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства [[Сьвятая Ганна|сьвятой Ганны]], першага летувіскага жаночага таварыства ў [[Чыкага]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

• Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)

• Netikėtai, п'еса, 1910.

== Літаратура ==
• Liudvika Malinauskaitė-Šliūpienė '''//''' Įžymios Lietuvos moterys: XIX a. antroji pusė-XX a. pirmoji pusė, Dalia Marcinkevičienė, Vilniaus Universiteto leidykla, 1997, p. 98-111. 

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Летуве]]
[[Катэгорыя:Летувіскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Коўне]]
[[Катэгорыя:Памерлі 7 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Коўны]]
[[Катэгорыя:Летувісы ў ЗША]]
[[Катэгорыя:Летувіскія грамадзкія дзеячы]]</text>
      <sha1>h9rfv5she1m4x29ik1oktwgpq16hh7c</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>