Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be-tarask">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікіпэдыя</sitename>
    <dbname>be_x_oldwiki</dbname>
    <base>https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мэдыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Спэцыяльныя</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Абмеркаваньне</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Гутаркі ўдзельніка</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікіпэдыя</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Абмеркаваньне Вікіпэдыі</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Абмеркаваньне файла</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Абмеркаваньне MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблён</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Абмеркаваньне шаблёну</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Дапамога</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Абмеркаваньне дапамогі</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Абмеркаваньне катэгорыі</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Партал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Абмеркаваньне парталу</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Абмеркаваньне модулю</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2772</id>
    <revision>
      <id>2329776</id>
      <parentid>2329752</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73252" xml:space="preserve">{{Узброены канфлікт
|Назва                 = Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў
|Частка                = [[Войны Расеі і Рэчы Паспалітай]]
|Выява                 = Amścisłaŭ, Trubiackaja raźnia. Амсьціслаў, Трубяцкая разьня (1654, 1912).jpg
|Подпіс да выявы       = [[Трубяцкая разьня]]. Фрэска [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар кармэлітаў (Амсьціслаў)|кармэліцкага касьцёла]] ў [[Амсьціслаў|Амсьціславе]]
|Дата                  = чэрвень 1654 — студзень 1667
|Месца                 = [[Рэч Паспалітая]]
|Прычына               = Падтрымка Маскоўскай дзяржавай [[Паўстаньне Хмяльніцкага|паўстаньня Хмяльніцкага]], імкненьне да [[анэксія|анэксіі]] ўсходу Рэчы Паспалітай і атрыманьня выхаду да марскіх шляхоў
|Вынік                 = Перамога Маскоўскай дзяржавы, [[Андрусаўскае замірэньне]]
|Тэрытарыяльныя зьмены = Масква атрымала [[Левабярэжная Ўкраіна|Левабярэжную Ўкраіну]] з [[Кіеў|Кіеваам]] і [[Смаленскае ваяводзтва]]
|Супернік1             = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцягафікацыя|Рэч Паспалітая}}
{{Сьцяг|Крым|Крымскія татары}} [[Крымскае ханства]] &lt;small&gt;(1654—1666)&lt;/small&gt;
{{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Гетманшчына|Войска Запароскае]] &lt;small&gt;(1660—1663)&lt;/small&gt;
{{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Гетманшчына|Правабярэжнае Войска Запароскае]] &lt;small&gt;(1663—1666)&lt;/small&gt;
}}
|Супернік2             = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцягафікацыя|Маскоўская дзяржава}}
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Гетманшчына|Войска Запароскае]] &lt;small&gt;(1654—1657; 1659—1660)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Гетманшчына|Левабярэжнае Войска Запароскае]] &lt;small&gt;(з 1663)&lt;/small&gt;
}}
|Супернік3             = 
|Супернік4             =
|Камандуючыя1          = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} '''[[Ян Казімер]]'''
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Стэфан Чарнецкі]] †
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Станіслаў Рэвера Патоцкі|Станіслаў Патоцкі]]
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Януш Радзівіл]] &lt;small&gt;(да 1655)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Вінцэнт Корвін Гасеўскі|Вінцэнт Гасеўскі]] †
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Павал Ян Сапега]] †
* {{Сьцяг|Рэч Паспалітая}} [[Міхаіл Пац]]
* {{Сьцяг|Крым|Крымскія татары}} '''[[Мехмед IV Герай]]'''
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Іван Выгоўскі]]''' † &lt;small&gt;(1658—1659)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Юры Хмяльніцкі]]''' &lt;small&gt;(1660—1663)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Павал Цяцера]]'''
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Пётар Дарашэнка]]''' &lt;small&gt;(1665—1666)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Іван Багун]] †
}}
|Камандуючыя2          = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцяг|Масковія}} '''[[Аляксей Міхайлавіч]]'''
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Аляксей Трубяцкой]]
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Васіль Шарамецеў]]
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Васіль Бутурлін]] †
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Рыгор Рамаданаўскі]]
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Іван Хаванскі]]
* {{Сьцяг|Масковія}} [[Юры Барацінскі]]
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Багдан Хмяльніцкі]]''' †
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Іван Залатарэнка]] †
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Іван Выгоўскі]]''' &lt;small&gt;(1657—1658)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Іван Бяспалы]] †
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Юры Хмяльніцкі]]''' &lt;small&gt;(1657; 1659—1660)&lt;/small&gt;
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} [[Якім Самко]] †
* {{Сьцяг|Гетманшчына}} '''[[Іван Брухавецкі]]'''
}}
|Камандуючыя3          = 
|Камандуючыя4          =
|Сілы1                 = 
|Сілы2                 = 
|Сілы3                 = 
|Сілы4                 =
|Страты1               = 
|Страты2               = 
|Страты3               = 
|Страты4               =
|Агульныя страты       = 
|Дадаткі               = 
}}
{{Бітвы вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў}}
'''Вайна́ Маско́ўскай дзяржа́вы з Рэ́ччу Паспалі́тай 1654—1667 гадо́ў''', '''Трынаццацігадо́вая вайна́''', '''(Крыва́вы) Пато́п''' — [[Вайна|узброены канфлікт]] [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] з [[Рэч Паспалітая|Рэччу Паспалітай]] у 1654—1667 гадох, у выніку якога Масква атрымала [[Левабярэжная Ўкраіна|Левабярэжную Ўкраіну]] з [[Кіеў|Кіевам]], а таксама тэрыторыю [[Смаленскае ваяводзтва|Смаленскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Найбольш стратная і разбуральная вайна на тэрыторыі [[Беларусь|Беларусі]] за ўсю [[Гісторыя Беларусі|яе гісторыю]]&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;&gt;{{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)|к}}&lt;/ref&gt;, у час якой распачаўся шырокі [[Партызан (вайна)|партызанскі]] рух супраць маскоўскіх захопнікаў — першы ў беларускай гісторыі масавы добраахвотны рух супраціву&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 138.&lt;/ref&gt;.

== Прычыны ==
Імкненьне валадароў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] супрацьстаяць аб’яднаньню [[Славянскія мовы|ўсходнеславянскіх]] земляў вакол [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] стала прычынай [[Літоўска-маскоўскія войны|шматлікіх ваенных канфліктаў]]. Прытым [[Масква]] спрабавала знайсьці ідэалягічнае абгрунтаваньне ўласнай вайсковай экспансіі. Кіраўнікі Маскоўскай мітраполіі, якая фактычна ўтварылася пад уладай [[Залатая Арда|Залатой Арды]] ў выніку пераезду мітрапаліта з захопленага і разрабаванага [[Кіеў|Кіева]] ўва [[Ўладзімер (горад)|Ўладзімер на Клязьме]] — бліжэй да ардынскай сталіцы [[Сарай|Сараю]], тытуляваліся «мітрапалітамі кіеўскімі і ўсяе [[Русь|Русі]]» (хоць самавольны перанос біскупскай катэдры забараняецца правілам 82 [[Картагенскі сабор|Картагенскага сабору]]&lt;ref&gt;[[Апанас (Мартас)|Мартос А.]] Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 88.&lt;/ref&gt;) і на падставе гэтага імкнуліся падпарадкаваць сабе [[Літоўская мітраполія|Літоўскую (Кіеўскую) мітраполію]], створаную на вольных ад ардынскага панаваньня землях. З прычыны супярэчнасьцяў з Канстантынопалем, які вызнаў незалежную ад Арды Літоўскую мітраполію, у 1448 годзе Маскоўская мітраполія ў аднабаковым парадку выйшла з-пад юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]] (у дакумэнце Маскоўскага сабору 1459 году колішняя мітраполія ўпершыню называецца «Царквой Маскоўскай»&lt;ref&gt;Мартос А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 116.&lt;/ref&gt;), за што праваслаўныя цэрквы перасталі лічыць яе кананічнай і вызначылі як [[схізма|схізму]]. У адказ на гэта ў канцы XV ст. у Маскве зьявілася канцэпцыя «[[Трэці Рым|Трэцяга Рыму]]», згодна зь якой яна абвяшчалася адзінай сапраўднай спадкаемніцай [[Рым]]у і [[Канстантынопаль|Канстантынопалю]] («Другога Рыму») і абаронцай чысьціні [[праваслаўе|праваслаўя]]&lt;ref&gt;Гнідець Р. [https://web.archive.org/web/20180614171451/https://www.saintjosaphat.org/statti/article/sv-khrest-iogo-forma-ta-riznovidi-v-ukrajini/ Св. Хрест, його форма та різновиди в Україні] // Греко-Католицька Традиція № 9 (193), вересень 2013 р.&lt;/ref&gt;. Да рэлігійнага чыньніку Масква таксама спрабавала далучыць дынастычны: на падставе прыналежнасьці да дынастыі [[Рурыкавічы|Рурыкавічаў]] маскоўскія валадары абвяшчалі сябе спадкаемцамі [[Кіеўская Русь|кіеўскіх князёў]].

Гісторык [[Анатоль Грыцкевіч]] зьвяртае ўвагу на тое, што ў XVI ст. дзеля абгрунтаваньня правоў маскоўскіх князёў на землі сучасных Беларусі і Ўкраіны ў Маскоўскай дзяржаве стварылі міт пра «літоўскую» ([[жамойты|жамойцкую]], [[летувісы|летувіскую]]) заваёву [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх земляў]], які ўпершыню зьявіўся ў літаратурна-пабліцыстычным творы «Сказание о князьях владимирских»&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Прадмова // Ермаловіч Мікола. Выбранае / Уклад., камент. К. Цвіркі. — {{Менск (Мінск)}}: Кнігазбор, 2010. С. 7.&lt;/ref&gt;.

Лякальныя войны за памежныя ўдзельныя княствы ўпершыню перарасьлі ў глябальны канфлікт у 1558 годзе, калі маскоўскі гаспадар [[Іван Жахлівы|Іван IV Тыран]] абвясьціў сваёй спадчынай усходнюю частку [[беларусы|беларускай]] [[Этнічная тэрыторыя|этнічнай тэрыторыі]] зь местамі [[Полацак|Полацкам]], [[Віцебск]]ам, [[Ворша]]й, [[Магілёў|Магілёвам]] і інш. Распачатая ім [[Інфлянцкая вайна]] (1558—1583) стала адной з прычынаў эканамічнага і палітычнага заняпаду Вялікага Княства Літоўскага, улады якога дзеля захаваньня дзяржавы мусілі ў 1569 годзе скласьці [[Люблінская унія|Люблінскую унію]] з [[Каралеўства Польскае (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]].

У 1589 годзе па знаходжаньні ў схізьме на працягу 141 году [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўская царква]] атрымала ад Канстантынопалю вызнаньне і аўтакефалію. Адначасна яна фактычна пагадзілася з тым, што праваслаўныя прыходы на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага (у тым ліку сучаснай Беларусі) засталіся ў юрысдыкцыі Кіеўскай мітраполіі Канстантынопальскага патрыярхату. Такім чынам Масква вызнала тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага [[кананічная тэрыторыя|кананічнай тэрыторыяй]] Канстантынопальскага патрыярхату і пазбавілася рэлігійна-канфэсійных правоў на гэтыя землі. У 1613 годзе па абраньні на маскоўскі сталец прадстаўніка дынастыі [[Раманавы]]х, якая ня мела ніякіх роднасных зьвязкаў з валадарамі Кіева — Рурыкавічамі, маскоўскія князі страцілі дынастычныя правы на тэрыторыі, падуладныя кіеўскім князям. Такім чынам, усе наступныя памкненьні Маскоўскай дзяржавы захапіць землі Вялікага Княства Літоўскага ня мелі ніякіх юрыдычных падставаў, апроч г.зв. «[[права моцнага]]».

У пачатку XVII ст. агрэсіўная палітыка Маскоўскай дзяржавы прывяла да спусташэньня яе тэрыторыі войскамі Рэчы Паспалітай і канчатковага прызнаньня [[Смаленск]]у, які пераходзіў з рук у рукі, за Вялікім Княства Літоўскім. Аднак Масква, нягледзячы на складаньне ў 1634 годзе [[Палянаўскі мір|Палянаўскага міру]], не адмовілася ад плянаў захопу ўсходнеславянскіх тэрыторыяў. Нагодай да новай агрэсіі стала [[Паўстаньне Хмяльніцкага|казацкае паўстаньне]], якое выбухнула ў 1648 годзе пад кіраўніцтвам [[Багдан Хмяльніцкі|Багдана Хмяльніцкага]]. Паўстанцы, што былі пераважна з казакоў і ўкраінскіх сялянаў, атрымалі некалькі перамог над войскам Каралеўства Польскага і склалі з Варшавай [[Збораўская мірная дамова|Збораўскую дамову]], якая надала казакам аўтаномію. Неўзабаве, аднак, вайна аднавілася гэтым разам няўдала для казакоў, якія пацярпелі ў чэрвені 1651 году цяжкую паразу пад [[Берастэчка]]м. У 1653 годзе Хмяльніцкі зьвярнуўся да Масквы з просьбай прыняць украінскія тэрыторыі ў яе склад. У кастрычніку 1653 году [[Земскі сабор]] пастанавіў задаволіць просьбу Хмяльніцкага і абвясьціў вайну Рэчы Паспалітай. У студзені 1654 году ў [[Пераяслаў|Пераяславе]] адбылася [[Пераяслаўская Рада|Рада]], якая аднадушна выказалася за ўваходжаньне Ўкраіны ў склад Маскоўскай дзяржавы. Хмяльніцкі перад маскоўскім пасольствам даў прысягу на вернасьць маскоўскаму гаспадару [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксею Міхайлавічу]].

Такім чынам, фармальнымі прычынамі ўварваньня дэкляраваліся заступніцтва за Ўкраіну і абарона праваслаўных, якія ня прынялі [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай уніі]]. Аднак у сапраўднасьці маскоўскія ўлады кіраваліся чыста захопніцкімі інтарэсамі&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;.

== Падрыхтоўка ==
Падрыхтоўка да вайны вялася ад пачатку гаспадараньня Аляксея Міхайлавіча, а з сакавіка 1653 году ёю заняліся асабліва актыўна. Дзеля наступу былі створаны тры арміі — паўночна-заходняя (у Вялікіх Луках), цэнтральная (знаходзілася ў Маскве) і паўднёва-заходняя (у Бранску), на дапамогу якой [[Багдан Хмяльніцкі]] выслаў 20 тыс. казакоў, на чале з [[Іван Залатарэнка|Іванам Залатарэнкам]]. Агульная колькасьць маскоўскіх войскаў складала каля 80—100 тыс. чалавек.

[[Вялікае Княства Літоўскае]] ў адказ магло выставіць 10—12 тыс. войска на чале зь [[Януш Радзівіл|Янушам Радзівілам]]. Вальны сойм у Берасьці, скліканы [[Сьпіс каралёў польскіх|каралём]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікім князем]] [[Ян Казімер|Янам Казімерам]] 24 сакавіка 1653 году, ухваліў каштарыс на 15 тысячаў жаўнераў. Даведаўшыся ад злоўленых маскоўскіх шпіёнаў, што іхны гаспадар найперш хоча ўдарыць па Смаленску, [[сойм]] даслаў рэвізораў дзеля агляду смаленскіх умацаваньняў з тым, каб забясьпечыць гэтую фартыфікацыю зброяй, боезапасамі, правіянтам, падправіць муры і валы. Умацоўвалі таксама замкі ў Віцебску і Полацку, павялічвалі іх залогі. Усходнія паветы Вялікага Княства Літоўскага вызваляліся ад абавязку высылаць [[паспалітае рушаньне]] да галоўнага абозу, каб яны маглі самі абараняць сваю тэрыторыю. Шляхецкі соймік [[Полацкае ваяводзтва|Полацкага ваяводзтва]] ў жніўні 1653 году вызначыў нормы мабілізацыі рушаньня: з трох службаў, паводле старых разьлікаў, трэба было выстаўляць аднаго чалавека з мушкетам ці ручніцай і сякерай, а таксама з запасам пораху, волава і харчу на 4 дні. Але ўсіх захадаў было мала, каб стрымаць шматлікія маскоўскія арміі.

== Пачатак ==
Беспасярэдняй падставай да пачатку вайны стала памылка паслоў Рэчы Паспалітай у напісаньні тытулу Аляксея Міхайлавіча. Усе тры маскоўскія арміі мусілі былі ўдарыць адначасна. Галоўныя сілы пачалі рухацца з Масквы 15 траўня 1654 году. Ход вайны ад самага пачатку агрэсіі разгортваўся надта ўдала для заваёўнікаў. Добра ведаючы канфэсійныя праблемы Вялікага Княства Літоўскага, маскоўскі ўрад рабіў стаўку на яго праваслаўных жыхароў, пэўная частка якіх бачыла ў маскоўскіх адзінаверцах «выратаваньне» на грунце веры. Маскоўскія граматы, што папярэдне засылаліся ў Рэч Паспалітую, мусілі пераконваць людзей у ляяльнасьці Масквы да іх, схіляць праваслаўных на бок усходніх захопнікаў.

29 ліпеня маскоўскія войскі захапілі [[Полацак]]. 25 чэрвеня яны ўзялі ў аблогу Смаленск і па моцным супраціве захапілі места 29 верасьня. 24 жніўня з прычыны здрады [[Канстанцін Паклонскі|Канстанціна Паклонскага]] здаўся [[Магілёў]], 29 жніўня захапілі Друю і Дзісну. 12 кастрычніка здалася Дуброўна, па чым з [[замак|гораду]] выгналі ўсіх людзей, шляхту адправілі маскоўскаму гаспадару пад Смаленск, а сам горад спалілі. 22 лістапада маскоўскі ваявода Шарамецьеў з баямі ўзяў Віцебск, па чым зноў разаслаў усіх, хто чыніў супраціў, у розныя гарады Маскоўскай дзяржавы. Працягваў абараняцца толькі Стары Быхаў, моцная крэпасьць.

== Кампанія 1654 году ==
18 чэрвеня [[Януш Радзівіл]] атрымаў ад караля і вялікага князя на Варшаўскім сойме булаву [[Гетман вялікі літоўскі|гетмана вялікага]]. Проста з сойму ён рушыў на тэрыторыю ваенных дзеяньняў і стаў зьбіраць пад Оршай абоз. У канцы чэрвеня гетман фармальна меў {{Лік|11261}} чалавека. Але на справе зь іх было нямала хворых і параненых.

Януша Радзівіл намагаўся разьбіць маскоўскія аддзелы паасобку — на злучэньне з [[Якаў Чаркаскі|Чаркаскім]] сьпяшаўся ваявода [[Аляксей Трубяцкой|Трубяцкой]]. 12 жніўня 1654 году адбылася [[бітва пад Шкловам]]. Пры вялізнай дыспрапорцыі сілаў (у Чаркаскага было ня менш за 20 тысячаў) гетман змог нанесьці непрыяцелю надзвычай цяжкія страты — ад 3 да 7 тысячаў, захапіць 610 палонных, тым часам ліцьвінаў загінула толькі каля 700 чалавек. Потым, каб пазьбегнуць новай сутычкі зь большымі сіламі супраціўніка, войскі Вялікага Княства Літоўскага пачалі адыход. На думку расейскіх гісторыкаў, перамогу атрымала Масква.

Войскі Трубяцкога і Чаркаскага злучыліся і пачалі перасьлед Януша Радзівіла. 13 жніўня да сілаў Вялікага Княства Літоўскага прыбыла дапамога ад князя [[Багуслаў Радзівіл|Багуслава Радзівіла]] і [[Юры Нямірыч|Юрыя Нямірыча]] — 2500 жаўнераў. Януш Радзівіл здолеў аб’яднацца пад [[Галоўчын]]ам з аддзеламі [[Вінцэнт Гасеўскі|Вінцэнта Гасеўскага]] і адысьці да [[Бялынічы|Бялынічаў]], а потым скіравацца да [[Барысаў|Барысава]]. Аднак яго ўжо насьцігала войска Трубяцкога, і 24 жніўня адбылася навязаная Янушу Радзівілу [[бітва пад Шапялевічамі]], у якой літоўскае войска пацярпела першую паразу за апошнія 30 гадоў ад нашмат большага маскоўскага войска. У бітве загінула каля тысячы чалавек, што было вялікімі стратамі для 6-8-тысячнага літоўскага корпусу. Сам гетман быў паранены. Разьбітае войска расьсеялася ў лесе і спыніла сваё існаваньне. Аднак ужо ў верасьні 1654 году Януш Радзівіл абвясьціў, што войска Вялікага Княства адроджана і гатовае да дзеяньняў. Праўда, сабраная сіла была намнога меншая, чым ухваленыя соймам 15 тысячаў жаўнерскіх ставак. Сам гетман лічыў, што яго мабільныя часткі могуць скласьці толькі 6 тысячаў, астатніх лепей скарыстаць дзеля ўмацаваньня гарадоў. Баявыя дзеяньні 1654 году скончыліся толькі глыбокай восеньню.

== Кампанія 1655 году ==
Кампанія 1655 году пачалася ў студзені наступам войскаў Януша Радзівіла на маскоўскія войскі пад Старым Быхавам. 5 лютага Паклонскі перайшоў на бок Рэчы Паспалітай і дазволіў увайсьці ў Магілёў войскам Вялікага Княства Літоўскага. Але тыя змаглі заняць толькі Ніжні замак. Гетман ня змог вызваліць Верхні замак і ў траўні зьняў [[Абарона Магілёва (1655)|аблогу]].

На пачатак году галоўныя маскоўскія сілы былі накіраваны на Вялікае Княства Літоўскае. Мэтай кампаніі стаў захоп астатняй тэрыторыі дзяржавы: [[Вільня|Вільні]], [[Стары Быхаў|Старога Быхава]], [[Слуцак|Слуцку]], [[Берасьце|Берасьця]]. Паход пачаўся ў сакавіку. У гэтым месяцы казацкае войска Залатарэнкі, якое знаходзілася на службе ў маскоўскага гаспадара, здолела ўзяць [[Бабруйск]], [[Казімер (горад)|Казімер]] (Каралеўскую Слабаду) і [[Глуск]]. У траўні з Бранску на Магілёў рушыла армія Трубяцкога. Казакі ж разам з Шарамецьевым спрабавалі здабыць старабыхаўскую крэпасьць. У той жа час войска Вялікага Княства Літоўскага было фізычна стомленае і дэмаралізаванае. Гаспадарка краіны была падарваная вайной, каля паловы тэрыторыі знаходзілася пад акупацыяй. У земскі скарб дзяржавы зборы амаль не паступалі. Улетку 1655 году замест 2 мільёнаў злотых падымнага падатку рэальна можна было сабраць толькі 200 тысячаў, праз што было немагчымым наняць добрае наёмнае войска. [[Паспалітае рушаньне]] канчаткова страціла сваё значэньне. На [[Менск]] рухаўся перадавы, вялікі і старажавыя палкі цэнтральнай арміі і 3 ліпеня, маскоўскія войскі захапілі места. Шлях на Вільню быў адкрыты. Абараніць сталіцу было немагчыма, а на дапамогу [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] надзеяў не было, бо ўжо ў сакавіку на Рэч Паспалітую пачала агрэсію [[Швэцыя]]. У 20-х днях ліпеня на галоўны Віленскі тракт пачалі выходзіць і авангардныя часткі маскоўскага войска, і 20-тысячнае казацкае злучэньне Залатарэнкі. 8 жніўня войскі Чаркаскага і Залатарэнкі разам пайшлі на штурм Вільні і захапілі яе, учыніўшы ў месьце разьню, у якой загінула каля 8 тысячаў месьцічаў — каля паловы жыхароў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-243&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 243.&lt;/ref&gt;.

Па захопе Вільні Януш Радзівіл падпісаў з [[Швэцыя]]й [[Кейданская унія|Кейданскую унію]], паводле якой Вялікае Княства Літоўскае пераходзіла пад пратэктарат Швэцыі. Але праект уніі не падтрымала большая частка [[шляхта|шляхты]].

У верасьні з [[Кіеў|Кіева]] на лодках выйшаў у паход аддзел маскоўскіх войскаў на чале з князем Валконскім. 15 верасьня захапіў [[Тураў]], 20 верасьня спаліў [[Столін]], потым [[Пінск]]. Паводле скаргі ацалелых пінчукоў, перад падпалам места захопнікі «''па-тыранску, па-разбойніцку як мужчынаў, так і самых кабет, і дзетак немалую колькасьць рознымі нечуванымі мукамі мучылі і на сьмерць пазабівалі… усе скарбы, гатовыя сумы, розныя тавары, золата, срэбра, волава, медзь, званы касьцельныя і царкоўныя, рознае збожжа і ўсе хатнія набыткі дашчэнту выбраўшы, да байдаў і чаўноў панасілі і павазілі''»&lt;ref name=&quot;Sahanovic-1995&quot;&gt;{{Літаратура/Невядомая вайна: 1654—1667|к}}&lt;/ref&gt;.

== Кампанія 1655—1657 гадоў ==
Два гады вайны прывялі [[Вялікае Княства Літоўскае]] да небясьпечнага стану. У [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўстве Польскім]] па цяжкіх паразах ад швэдаў (29 верасьня пад Гарадком, 30 верасьня пад Новым Дваром і 3 кастрычніка каля Войнічу), па капітуляцыі [[Варшава|Варшавы]] і [[Кракаў|Кракава]] і ад’езду караля [[Ян Казімер Ваза|Яна Казімера]] ў [[Сылезія|Сылезію]] дзяржава і войска былі канчаткова разваленыя.

[[Ваявода віцебскі]] [[Павал Ян Сапега|Павал Сапега]] з восені 1655 году стаў пераймаць ролю галоўнага начальніка над рэшткамі арміі Вялікага Княства Літоўскага. Ягоную ўладу добраахвотна прызналі канфэдэраты, якія кінулі Януша Радзівіла. Да яго пачалі сыходзіцца дробныя вайсковыя аддзелы, што агулам склалі каля 6 тысячаў. Уся гэтая сіла фактычна бязьдзейнічала, бо Павал Сапега вёў перамовы адначасна і з [[Гетман вялікі каронны|кароннымі гетманамі]], і з маскоўскімі ваяводамі, і з швэдамі, якія дамагаліся яго пераходу на бок [[Швэцыя|Швэцыі]]. Пры канцы 1655 году Павал Сапега напісаў каралю [[Карл Х Густаў|Карлу Х Густаву]], што і ён згаджаецца на швэдзкую пратэкцыю, аднак па гэтым захоўваў адданасьць каралю.

Тым часам Януш Радзівіл закрыўся ў [[Тыкоцін]]е на [[Падляшша|Падляшшы]]. Тыкоцінскі замак аблажылі войскі Паўла Сапегі, які лічыў гетмана сваім асабістым сапернікам. Тут, у аблозе, 31 сьнежня 1655 году, абвешчаны ворагам Айчыны, Януш Радзівіл памёр.

Пакуль групоўка Паўла Сапегі стаяла на Падляшшы і [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейшчыне]], Ян Казімер дасылаў яму загады з патрабаваньнем ісьці да [[Сандамір]]у і ваяваць супраць швэдаў разам з ваяводам [[Стэфан Чарнецкі|Стэфанам Чарнецкім]]. Аднак Павал Сапега накіраваў туды толькі 2 тысячы на чале з [[Аляксандар Гіляры Палубінскі|Аляксандрам Гілярыем Палубінскім]]. Прыкладна ў сярэдзіне лютага 1656 году Павал Сапега быў афіцыйна прызначаны [[Гетман вялікі літоўскі|гетманам вялікім]] і атрымаў [[Віленскае ваяводзтва]], а ўвесну ён ужо павёў асноўныя сілы ў Польшчу на дапамогу каралеўскай арміі. Па гэтым войска Вялікага Княства Літоўскага вяло баявыя дзеяньні ў асноўным супраць [[швэды|швэдаў]].

Умяшаньне маладога Карла Густава ў вайну выклікала абвастрэньне супярэчнасьцяў паміж [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавай]] і Швэцыяй, у выніку чаго [[Аляксей Міхайлавіч]] абвясьціў вайну апошняй.

Яшчэ на пачатку 1656 году ўрадавыя колы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] распрацавалі праграму выратаваньня дзяржавы. Плянавалася паслабіць пазыцыі швэдаў, схіліць на свой бок брандэнбурскага электара Фрыдрыха Вільгельма, пасварыць з Масквой [[казакі|казакаў]], дамагчыся дапамогі ад крымскага хана, нэўтралізаваць трансыльванскага князя Георга Ракаці і падпісаць мір з Аляксеем Міхайлавічам. У справе апошняга кароль Ян Казімер заручыўся пасярэдніцтвам цэзара [[Фэрдынанд III|Фэрдынанда III]]. Аўстрыйскія паслы браліся дапамагчы замірыць дзьве варожыя краіны. Тады была падпісаная г. зв. [[Віленская дамова]], якая спыняла баявыя дзеяньні паміж Маскоўскай дзяржавай і Рэччу Паспалітай.

== Кампанія 1658—1660 гадоў ==
16 верасьня 1658 году адбылося падпісаньне [[Гадзяцкіая дамова|Гадзяцкай дамовы]], якая вызначала дачыненьні Ўкраіны і Каралеўства Польскага. 14 лютага 1659 году маскоўскія войскі штурмам узялі Стары Быхаў, дзе знаходзіліся казацкія войскі, што перайшлі на бок Рэчы Паспалітай, і жорстка расправіліся зь імі. У 1659 год адбылася аблога маскоўскімі войскамі Чачэрску.

Пачынаючы з 1659 году амаль усё Вялікае Княства Літоўскае ахапілі паўстаньні «[[шышы|шышоў]]» (узброеныя аддзелы сялянаў і мяшчанаў) супраць маскоўскіх войскаў. Гэтыя выступленьні выкарысталі кіроўныя колы Рэчы Паспалітай дзеля вяртаньня сваёй улады. Такім чынам 18 чэрвеня 1660 году пад Ляхавічамі быў разьбіты шматлікі корпус на чале з маскоўскім ваяводам [[Іван Андрэевіч Хаванскі|Хаванскім]]. 28 чэрвеня 1660 году адбылася вырашальная [[бітва пад Палонкай]], пад час якой аб’яднанае войска Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага на чале з ваяводам рускім [[Стэфан Чарнецкі|Стэфанам Чарнецкім]] і [[Гетман вялікі літоўскі|гетманам вялікім літоўскім]] [[Павал Ян Сапега|Паўлам Янам Сапегам]] разграміла маскоўскае войска пад камандаю Хаванскага. Пазьней, 3 ліпеня, гэтае ж аб’яднаньне вызваліла [[Менск]] і тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага да ракі [[Бярэзіна|Бярэзіны]]. Перамога сарвала маскоўскую [[Аблога Ляхавічаў|аблогу]] [[Ляхавіцкі замак|Ляхавіцкага замку]] і прывяла да вызваленьня літоўскіх земляў па [[Дняпро]] на ўсходзе і [[Дзьвіна|Дзьвіну]] на поўначы. 8 кастрычніка 1660 году літоўскія і польскія войскі адбілі каля Чавусаў наступленьне Масквы і вымусілі яе адступіць да Смаленску.

== Кампанія 1661—1667 гадоў ==
1 лютага 1661 году выбухнула [[Магілёўскае паўстаньне|паўстаньне ў Магілёве]]. У выніку месьцічы зьнішчылі 3-тысячную залогу маскоўскіх стральцоў, узялі ў палон жаўнераў і трох ваяводаў. Пазьней, у красавіку таго ж году, антымаскоўскія паўстаньні адбыліся ў Дзісьне, Себежы і Гомлі.

3 лістапада 1661 пацярпела паразу група маскоўскіх войскаў на чале з Хаванскім і Ардын-Нашчокіным пад Вільняй каля вёскі Кушлікаў. На тры дні пазьней войскі Вялікага Княства Літоўскага на чале з С. Чарнецкім разьбілі каля Глыбокага маскоўскае войска (больш за 18 тыс. чалавек) на чале з Хаванскім. 2 сьнежня літоўскія войскі вызвалілі Вільню. Па гэтым варожыя бакі ня мелі ні сілаў, ні сродкаў дзеля актыўнага працягу вайны.

{{Цытата|
{{пачатак цытаты}}5) (7)170 г. ({{Год|1661}}), ноября вь 18 д., Государю, царю... Петрушка Долгоруково съ товарищи челомъ бьютъ»
...Да полковники жъ Венедиктъ Змѣевъ, Василей Челюсткинъ, Христофоръ Мынгаусъ говорили вамъ, что черезъ Днѣпръ вскорѣ перейти не мочно, потому что въ Днѣпрѣ вода нынѣ велика, и переходить де имъ Днѣпръ подъ Оршею или подъ Дубровною, и тѣ де мѣста всѣ отъ твоихъ ратныхъ людей по Днѣпру развоевавы и деревни вызжены, и жилецкихъ людей отнюдь никого нѣтъ, а драгуны де ихъ полковъ розбѣжались, дѣлать мосту будетъ некѣмъ, а близко Шклова и Копоси за Днѣпръ переходить нельзя, чтобъ де изъ тѣхъ городовъ на перевозѣ какіе шкоды не учинилось, и за тѣмъ де на Днѣпрѣ будетъ мотчанье...{{Ref-ru}}&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар = | частка = |загаловак =1661 г. № 523-й. Октября 19/ноября 18, — 1) Указъ именной о посылкѣ изъ Смоленска рейтаръ подъ Борисооглѣбовъ; 2, 3) грамоты о томъ кн. П. А. Додгорукову; 4 и 5) отвѣтныя отписки его|арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/A/Akty_moskovskago_gosudarstva_03_1660-1664.pdf|адказны =Д. Я. Самоквасовъ|выданьне=Акты Московскаго государства. Изданные Императорскою Академіею наукъ. Разрядный приказъ. Московскій столъ. 1660 — 1664.|тып= |месца=[[Санкт-Пецярбург|Санктпетербургъ]]|выдавецтва=Типографія Императорской Академіи наукъ|год=1901|выпуск=|том=3|нумар= | старонкі=445—447|isbn=}}{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;{{канец цытаты}}}}

Але ўжо ў 1664 казацкія і маскоўскія войскі аблажылі Пінск і Магілёў, у апошнім быў спалены замак.

== Акупацыйная палітыка ==
Палітыка Маскоўскай дзяржавы адзначалася жорсткасьцю да насельніцтва Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;. Акупанты кіраваліся прынцыпам: «''уніі ня быць, лацінству ня быць, жыдам ня быць''», што прывяло да закрыцьця ўсіх каталіцкіх сьвятыняў і навучальных установаў, вернікаў [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Кіеўскай (Літоўскай) мітраполіі]] [[Сьвяты Пасад|Сьвятога Пасаду]] гвалтоўна далучалі да [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]. Разам з тым, каб знайсьці падтрымку мясцовых жыхароў, [[Аляксей Міхайлавіч]] пакідаў [[Магдэбурскае права]] местам, прывілеі і г. д. Таксама падтрымлівалася адабраная ад [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]] і далучаная да [[Маскоўскі патрыярхат|Масквы]] Кіеўская мітраполія, ёй раздавалі землі тых, хто чыніў супраціў. Аднак на справе незалежна ад канфэсійнай прыналежнасьці жыхары Вялікага Княства Літоўскага моцна цярпелі ад дзеяньняў маскоўскіх войскаў, асабліва цяжка было жыдоўскаму насельніцтву. Сярод усіх магчымых ваенных трафеяў палон лічыўся найбольш каштоўнай здабычай маскоўскіх салдатаў. Да катэгорыі ваеннапалонных Масква далучала і мірнае насельніцтва, захопленае на непрыяцельскай тэрыторыі. Шмат жыхароў гвалтоўна перасялялі ў Маскоўскую дзяржаву. Тыя, хто застаўся, мусілі ўтрымліваць маскоўскія залогі, якія нярэдка мелі не[[расейцы|расейскі]] этнічны склад. Напрыклад, у 1656 годзе поп Маскоўскай царквы Іван, які ў гэты час быў у Менску, напісаў ліст свайму гаспадару Аляксею Міхайлавічу, у якім прасіў грошай, а таксама засьведчыў, што акупацыйная маскоўская залога{{Заўвага|Беларускі Архіў. Т.3. — Менск, 1930. С. 192.}}&lt;ref name=&quot;Sahanovic-1995&quot;/&gt;:
{{Цытата|
усе татары ды мардва, — расейскага нічога ня ведаюць
{{арыгінал|ru|все татары да мордва, — рускава ничего не знают}}
{{канец цытаты}}
}}

Частымі былі выпадкі гвалту з боку маскоўскіх войскаў. Пра гэта сьведчыць, напрыклад, загад Аляксея Міхайлавіча&lt;ref&gt;[[Васіль Герасімчык|Герасімчык В.]] [http://www.gs.by/ru/153/slonim/7575/%D0%97%D0%A0%D0%A3%D0%99%D0%9D%D0%90%D0%92%D0%90%D0%9D%D0%90%D0%AF-%D0%86-%D0%97%D0%90%D0%91%D0%AB%D0%A2%D0%90%D0%AF-%D0%97-%D0%93%D0%86%D0%A1%D0%A2%D0%9E%D0%A0%D0%AB%D0%86-%D0%92%D0%81%D0%A1%D0%9A%D0%86-%D0%92%D0%90%D0%A1%D0%86%D0%9B%D0%95%D0%92%D0%86%D0%A7%D0%AB.htm Зруйнаваная і забытая: з гісторыі вёскі Васілевічы] // Газета Слонімская. — 2011. — 26 кастрычніка.&lt;/ref&gt;, які выкарыстоўваў у распачатай ім вайне тактыку «выпаленай зямлі»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-243&quot;/&gt;:
{{Цытата|
уверх Нёманам ракой з абодвух бакоў і тыя месты ваяваць, сёлы і вёскі і хлеб і сена і ўсякія конскія кармы паліць, а людзей забіваць і браць у палон і з усім дашчэнту спусташаць
{{арыгінал|ru|вверх по Неману реке по обе стороны и те города воевать, села и деревни и хлеб и сена и всякие конские кормы жечь, а людей побивать и в полон имать и со всем без остатку разорять}}
{{канец цытаты}}
}}

У выніку ўчыненай 22 ліпеня 1654 году [[Трубяцкая разьня|Трубяцкой разьні]] маскоўскія акупанты забілі амаль усіх жыхароў [[Амсьціслаў|Амсьціслава]] (ад 10 да 15&lt;ref&gt;[[Андрэй Мяцельскі|Мяцельскі А.]] Мсціслаўскае княства і ваяводства ў ХІІ-ХVІІІ стст. — Менск: Беларуская навука, 2010, 2014. С. 241.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—67 // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 373.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;holubieu&quot;&gt;[[Валянцін Голубеў|Голубеў В.]], Кітурка І. Гісторыя Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII ст. — Санкт-Пецярбург: «Неўскі прастор», 2014. С. 90.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;kiturka&quot;&gt;Кітурка І. Гісторыя Беларусі: дапам. ― Горадня: ГрДУ, 2006. С. 70.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Канапацкая З. Войны і сацыяльна-палітычныя канфлікты: гістарычны аспект. [http://elib.bspu.by/bitstream/doc/246/1/001697.pdf Вучэбна-метадычны комплекс па вучэбнай дысцыпліне], [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка]]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tkacou-trusau&quot;&gt;[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]], [[Алег Трусаў|Трусаў А.]] Старажытны Мсціслаў. — Менск: Полымя, 1992. С. 22.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Андрэй Мяцельскі|Мяцельскі А.]] Старадаўні Крычаў. — Менск: «Беларуская навука», 2003. С. 114.&lt;/ref&gt; тыс. чал.), у выніку ўчыненай 13 студзеня 1660 году разьні ў [[Берасьце|Берасьці]] — забілі каля 1,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;Курукин И. В., Булычев А. А. Повседневная жизнь опричников Ивана Грозного. — Москва: Молодая гвардия, 2010. С. 336.&lt;/ref&gt;, а само места цалкам зьнішчылі&lt;ref&gt;Гладыщук А. А. Никитчик А. Д. Инвентари Берестейского замка и города после 1660 года // Вестник Брестского государственного технического университета. — № 6. — 2013. С. 42. [https://web.archive.org/web/20181223012012/http://www.bstu.by/uploads/vestnik/13-6.pdf]&lt;/ref&gt;, а ўчыненая 8 жніўня 1655 году разьня ў [[Вільня|Вільні]] забрала жыцьці паловы жыхароў места&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-243&quot;/&gt;. Існавалі выпадкі частага пераходу на бок Вялікага Княства Літоўскага асобаў, якія першапачаткова бачылі ў Маскве разьвязаньне тых або іншых праблемаў (у прыватнасьці, [[Канстанцін Паклонскі]]).

== Народны супраціў ==
Сяляне Вялікага Княства Літоўскага зь першых месяцаў вайны пачалі ўтвараць аддзелы самааховы&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;. На акупаваных землях яны сыходзілі ў лясы, узбройваліся прыладамі працы і спрабавалі абараніць ад захопнікаў свае паселішчы, перашкаджалі выводзіць мясцовых людзей у няволю, а таксама дапамагалі войску Вялікага Княства Літоўскага і часам уступалі ў адкрыты бой з маскоўскімі войскамі. Так пачаўся шырокі партызанскі рух — першы ў беларускай гісторыі масавы добраахвотны рух супраціву&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;. Асабліва актыўнымі былі сяляне [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўшчыны]]. Напрыклад, у ліпені 1654 году трохтысячны аддзел сялянаў з Калесьнікаўскай воласьці заатакаваў пад Амсьціславам войска ваяводы Трубяцкога, у якім налічвалася да 15 тысячаў ратнікаў&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;. На [[Смаленскае ваяводзтва|Смаленшчыне]] ў партызанскім руху бралі ўдзел праваслаўныя сьвятары&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 139.&lt;/ref&gt;. У 1658 годзе антымаскоўскія выступленьні набылі характар народнай вайны, якая да лета 1659 году ахапіла амаль усю тэрыторыю Беларусі&lt;ref name=&quot;historyja163&quot;&gt;{{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)|к}} С. 163.&lt;/ref&gt;.

Змаганьне з маскоўскімі захопнікамі таксама вялі і жыхары местаў Вялікага Княства Літоўскага. Апрача [[Магілёўскае паўстаньне|Магілёўскага паўстаньня 1661 году]], мяшчане зьнішчылі або выгналі маскоўскія залогі ў [[Дзісна|Дзісьне]], [[Амсьціслаў|Амсьціславе]], [[Себеж]]ы, [[Гомель|Гомлі]], [[Быхаў|Старым Быхаве]], [[Шклоў|Шклове]]. Партызаны здолелі вызваліць [[Бешанковічы]], [[Глыбокае]], [[Лукомаль]], заблякаваць маскоўскую залогу ў [[Віцебск]]у&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-248&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 248.&lt;/ref&gt;.

Маскоўскія акупанты мусілі накіроўваць у Вялікае Княства Літоўскае адмысловыя карныя экспэдыцыі з артылерыяй, якія палілі партызанскія вёскі, распраўляліся з узятымі ў палон, але супраціў не спыняўся. Шырокі народна-вызвольны рух паспрыяў пераходу войскаў Рэчы Паспалітай да наступальных дзеяньняў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-248&quot;/&gt;.

== Замірэньне ==
{{Асноўны артыкул|Андрусаўскае замірэньне}}
Працяглая вайна значна аслабіла ня толькі Рэч Паспалітую, якая ня мела дастаткова рэсурсаў, каб адваяваць захопленую ворагам тэрыторыю, але і Маскоўскую дзяржаву, якая зь цяжкасьцю кантралявала акупаваныя землі. Зь іншага боку ў гэты час актывізавалася [[Асманская імпэрыя]], што была пагрозай ня толькі для Рэчы Паспалітай і Маскоўскай дзяржавы, але і для [[Аўстра-Вугорская імпэрыя|Аўстра-Вугорскай імпэрыі]]. У 1661 годзе [[Аўстра-Вугорская імпэрыя|імпэратар]] [[Леапольд I]] выправіў [[Аўгуст Мэербэрг|Аўгуста Мэербэрга]] паслом у [[Масква|Маскву]], каб той паспрыяў складаньню міру з Рэччу Паспалітай.

Вайна скончылася 30 студзеня 1667 году, калі камісары [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] з аднаго боку, і маскоўскія паслы з другога, у вёсцы Андрусаве, што паміж [[Смаленск]]ам і Амсьціславам, падпісалі [[Андрусаўскае замірэньне|дамову аб замірэньні]] тэрмінам на 13 з паловай гадоў. Паводле яе ўмоваў, Смаленская, Чарнігаўская і Ноўгарад-Северская землі заставаліся ў складзе Маскоўскай дзяржавы, а беларускае Падзьвіньне вярталася Вялікаму Княству Літоўскаму. Украіна падзялялася па Дняпры: левабярэжжа адыходзіла да Масквы, правабярэжжа замацоўвалася за Рэччу Паспалітай. Вывезены ў час вайны шматтысячны палон вяртаньню не падлягаў. Кіеў перадаваўся ў валоданьне Масквы на 2 гады, але пазьней так і ня быў вернуты.

== Вынікі ==
Вайна мела катастрафічныя вынікі для Вялікага Княства Літоўскага, яе наступствы на некалькі стагодзьдзяў вызначылі дэмаграфічнае, эканамічнае і культурнае аблічча краіны&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-251&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 251.&lt;/ref&gt;. [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|Беларускія землі]] апынуліся ў стане эканамічнага заняпаду, колькасьць насельніцтва скарацілася ў 2 разы (з 2,9 да 1,4 мільёна жыхароў&lt;ref name=&quot;historyja164&quot;&gt;{{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)|к}} С. 164.&lt;/ref&gt;). Асабліва пацярпелі паўночныя і ўсходнія раёны, якія найдаўжэй заставаліся пад акупацыяй, дзе засталося менш за траціну ад даваеннай колькасьці жыхароў&lt;ref name=&quot;10viakou&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] Якія былі прычыны заняпаду Вялікага Княства Літоўскага // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 47.&lt;/ref&gt;.

Большасьць местаў і сёлаў зруйнавалі або разрабавалі&lt;ref name=&quot;historyja164&quot;/&gt; (так, у [[Менск]]у засталося толькі 170 жыхароў, у Полацку з 1500 даваенных [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]] — толькі 102, у Віцебску з 981 — 56&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-250&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 250.&lt;/ref&gt;). Мескае рамяство дэградавала, істотна скараціўся аб’ём рамеснай вытворчасьці. Зьменшылася колькасьць ворыўных земляў, не хапала работнікаў для іх апрацоўкі. Каб адрадзіць сельскую гаспадарку сялянству Вялікага Княства Літоўскага спатрэбілася больш за два дзесяцігодзьдзі&lt;ref name=&quot;historyja164&quot;/&gt;.

Аслабла каралеўская ўлада, значна пашырыліся правы [[магнат]]аў. У Рэчы Паспалітай узмацніўся ціск на [[Пратэстанцтва ў Вялікім Княстве Літоўскім|пратэстант]]аў, [[арыяне|арыянаў]], [[Праваслаўная царква ў Вялікім Княстве Літоўскім|праваслаўных]], што прывяло да скасаваньня рэлігійнай талерантнасьці. Дзяржава ўступіла ў паласу працяглага [[крызіс]]у.

Адным з наступстваў таксама стала сьвядомая [[палянізацыя]] найвышэйшых станаў Вялікага Княства Літоўскага, якія такім чынам спрабавалі адасобіцца ад патэнцыйнага агрэсара і прыбраць падставы для імаверных тэрытарыяльных прэтэнзіяў. Гэта прычынілася да паступовага зьмяншэньня ролі [[Старабеларуская мова|беларускай мовы]] з заменай яе [[Польская мова|польскай]] і [[Лацінская мова|лацінскай]] як менш падобнымі да [[Расейская мова|расейскай]]{{Заўвага|Яшчэ за часамі [[Інфлянцкая вайна|Інфлянцкай вайны з Маскоўскай дзяржавай]] (1558—1582) у 1576 годзе ў прадмове да лацінскага перакладу [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|II Літоўскага статуту]] [[Аўгустын Ратундус]], агучваючы фантастычныя сьцьверджаньні на падставе легенды пра [[Палямон]]а (што ліцьвіны, паходзяць ад рымлян і родная мова іх лаціна, адна з трох, якімі Бог дазволіў славіць сябе; адпаведна, лаціна як «прыродная мова» мусіць быць вернутая ліцьвінам ва ўсіх сфэрах жыцьця, таксама ў хаце, замест «барбарскай мовы русінаў; гэта дапаможа частцы «рускіх баяраў» адмовіцца ад грэцкай мовы&lt;ref name=&quot;Astraucou-2014&quot;&gt;[[Сяргей Астравец|Астравец С.]] [https://www.svaboda.org/a/26711502.html З «Іліядай» пад падушкай], [[Радыё Свабода]], 26 лістапада 2014 г.&lt;/ref&gt;), у якасьці наймацнейшага аргумэнту на карысьць зьмены дзяржаўнай мовы на лаціну прыводзіў тое, што, на яго думку, руская мова была агульнай з Маскоўскай дзяржавай — спрадвечным ворагам Літвы&lt;ref&gt;[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Праблемы афіцыйнай мовы ВКЛ у літоўскай і украінскай гістарыяграфіях // «Мова — Літаратура — Культура»: матэрыялы V Міжнароднай навуковай канферэнцыі (да 80-годдзя прафесара Льва Міхайлавіча Шакуна), Мінск, 16—17 лістапада 2006 года [Тэкст] / Беларускі дзярж. ун-т; у аўтарскай рэдакцыі. — {{Менск (Мінск)}}: Права і эканоміка, 2007. — 654 с. — 250 экз. — {{ISBN|978-985-442-381-4}}. — С. 128.&lt;/ref&gt;}}.

Як адзначае беларускі гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]]: вайна з Маскоўскай дзяржавай у сярэдзіне XVII ст. выявілася нацыянальнай трагедыяй [[беларусы|беларусаў]], да якой узыходзяць вытокі многіх сучасных праблемаў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-251&quot;/&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* Абрамчук Р. [https://ais.by/story/15533 Апакаліпсіс мясцовага значэння: жыццё і смерць Мсціслаўскага замка (1135—1660)] // Архитектура и строительство. № 1 (231), 2013 г.
* {{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)}}
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* ''[[Вадзім Болбас|Болбас В.]]'' Вайсковыя падзеі на тэрыторыі [[Шацілавіцкі раён|Светлагорскага раёна]] ў сярэдзіне XVII стагоддзя // [https://docs.google.com/viewer?a=v&amp;pid=explorer&amp;chrome=true&amp;srcid=0B2dBhRLaMLu6Y2EyNmU1MTEtZWM0ZC00ZTI5LWFkZTYtNTg4ODEzNGUzYmUy&amp;hl=en_US Шацілкаўскія чытанні : матэрыялы ІІ гісторыка-краязнаўчай канферэнцыі (да 450-годдзя Шацілак) у Светлагорску, 16 красавіка 2010 г.] / Светлагорскі гіст.-краязн. музей; уклад.: Т. Маслюкоў, В. Раманцоў. — Светлагорск, 2011. — 90 с., іл. Бібліяграф. у канцы артыкулаў. Рэз. на [[Ангельская мова|англ.]], [[Расейская мова|руск.]] мовах. — С. 50—52.
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2}}
* {{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)}}
* {{Літаратура/Невядомая вайна: 1654—1667}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* Bobiatyński K. Od Smoleńska do Wilna. Wojna Rzeczypospolitej z Moskwą 1654—1655. — Zabrze, 2004. {{ISBN|83-89943-00-X}}.
* Gawęda М. Połonka-Basia 1660. — Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2005. {{ISBN|83-11-10211-2}}.
* Kossarzecki K. Kampania roku 1660 na Litwie. — Zabrze, 2005. ​{{ISBN|83-89943-01-8}}​.
* Kroll P. Od ugody Hadziackiej do Cudnowa. Kozaczyzna między Rzecząpospolitą a Moskwą w latach 1658—1660. — Warszawa, 2008.
* Kubala L. Wojna Moskiewska. 1654—1655. Том III. — Warszawa, 1910.
* {{Кніга|аўтар =|частка = |загаловак =Акты Московскаго государства. Изданные Императорскою Академіею наукъ. Разрядный приказъ. Московскій столъ. 1635 — 1659.|арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/A/Akty_moskovskago_gosudarstva_02_1635-1659.pdf|адказны =Д. Я. Самоквасовъ|выданьне = |месца =[[Санкт-Пецярбург|Санктпетербургъ]]|выдавецтва =Типографія Императорской Академіи наукъ|год =1894|том =2|старонкі =357 — 773|старонак =XLV, 773|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =|частка = |загаловак =Акты Московскаго государства. Изданные Императорскою Академіею наукъ. Разрядный приказъ. Московскій столъ. 1660 — 1664.|арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/A/Akty_moskovskago_gosudarstva_03_1660-1664.pdf|адказны =Д. Я. Самоквасовъ|выданьне = |месца =[[Санкт-Пецярбург|Санктпетербургъ]]|выдавецтва =Типографія Императорской Академіи наукъ|год =1901|том =3|старонкі = |старонак =XXX, 671|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* Заборовский Л. В. Великое княжество Литовское и Россия во время польского Потопа (1655—1656 гг.): Документы, исследование. — М.: «Наука», 1994. — {{ISBN|5-02-010078-1}}.
* Малов А. В. Русско-польская война 1654—1667 гг. — М.: Цейхгауз, 2006 г. {{ISBN|5-94038-111-1}}
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак  = Матеріалы для исторіи московскаго купечества. Томъ 1. Приложеніе 2. Переписные книги Мещанской слободы 1676г.,1684г. |арыгінал = |спасылка =http://elib.shpl.ru/ru/nodes/41331-t-1-pril-2-perepisnye-knigi-meschanskoy-slobody-1676-i-1684-gg-m-1886#mode/inspect/page/26/zoom/4|адказны =сост. Н. А. Найденов |выданьне = |месца = Москва |выдавецтва =Типо-лит. И. Н. Кушнеревъ и К° |год =1886 |том =1. Приложеніе 2|старонкі =|старонак =124 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://knihi.com/Hienadz_Sahanovic/Nieviadomaja_vajna_1654-1667.html «Невядомая вайна»]. Кніга [[Генадзь Сагановіч|Генадзя Сагановіча]].

{{Войны Маскоўскай дзяржавы й Расеі з ВКЛ і Рэччу Паспалітай}}
{{Расейска-беларускія бітвы}}
{{Гісторыя Беларусі}}

[[Катэгорыя:Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў| ]]</text>
      <sha1>cjfypb2rejfg2p7548kxrcgw4npgw80</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пагоня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2929</id>
    <revision>
      <id>2329826</id>
      <parentid>2329751</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:40:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Richardkiwi</username>
        <id>50283</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Flag of the Slonim County (1764-92).jpg]] → [[File:Pahonia. Пагоня (1764-92).jpg]] On request, possible misleading rename.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127070" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Пагоня (неадназначнасьць)}}
{{Іншыя значэньні|Герб Беларусі}}
{{Герб
 |назва              = Пагоня
 |арыгінал           = 
 |варыянты_назвы     = 
 |выява              = Coat of Arms of Belarus (1991).svg
 |памер_выявы        = 
 |подпіс_выявы       = Герб Пагоня ўзору 1991 году
 |выява2             = 
 |памер_выявы2       = 
 |подпіс_выявы2      = 
 |вэрсіі             = 
 |першыя_згадкі      = XIII ст.
 |дата_прыняцьця     = XIV ст.&lt;br&gt;1918 г.&lt;br&gt;19 верасьня 1991 г.
 |носьбіт            = 
 |роды               = 
 |кляйнод            = 
 |начэльле           = 
 |прылбіца           = 
 |карона             = 
 |тарча              = 
 |пахолак            = 
 |ордэн              = 
 |пастамэнт          = 
 |дэвіз              = 
 |іншыя              = 
 |выкарыстаньне      = [[Вялікае Княства Літоўскае]] &lt;br&gt; [[Беларуская Народная Рэспубліка]] &lt;br&gt; [[Рэспубліка Беларусь]]
 |аўтар              = 
}}

'''Паго́ня''' — герб [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref name=&quot;Salanda-2005&quot;&gt;[[Аляксей Шаланда|Шаланда А.]] Пагоня // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 382.&lt;/ref&gt;, які атрымаў статус дзяржаўнага ў час княжаньня [[Вітаўт Вялікі|Вітаўта Вялікага]]{{Зноска|Nasievič|28 сакавіка 1995|Насевіч|старонкі = }}. Традыцыйны [[Нацыянальная сымболіка|нацыянальны герб]] [[беларусы|беларусаў]], што ўвасабляе ідэю абароны Бацькаўшчыны&lt;ref name=&quot;ehb-391&quot;&gt;[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]] Беларускія нацыянальныя сімвалы // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 391.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 31.&lt;/ref&gt;. Дзяржаўны герб [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] і [[Беларусь|Рэспублікі Беларусь]]. Гэта выява ўзброенага вершніка на белым кані на чырвонай [[Тарча (геральдыка)|тарчы]]. Вершнік трымае ў паднятай правай руцэ меч, у левай — белую, чырвоную альбо сінюю [[Тарча (дасьпехі)|тарчу]] з залатым [[Крыж#Патрыяршы|шасьціканцовым крыжам]]. Зь левага боку ў вершніка ножны мяча, з-пад сядла зьвісае трохканцовая вупраж (у розныя часы яна мяняла свой колер зь сіняга да залаціста-жоўтага&lt;ref name=&quot;Razauskas&quot;&gt;{{Кніга
|аўтар          = Разаўскас Д.
|частка         = Белы Вершнік з узнятым мячом на чырвоным фоне. Сімволіка герба Вялікага княства Літоўскага
|загаловак      = DRUVIS. Almanach Centru etnakasmalohiji «Kryuja». № 2
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = Пад. рэд. Тодара Кашкурэвіча
|выданьне       = 
|месца          = Менск
|выдавецтва     = 
|год            = 2008
|том            = 
|старонкі       = 137
|старонак       = 242
|сэрыя          = 
|isbn           = 
|тыраж          = 299
}}&lt;/ref&gt;). З асноўных колераў Пагоні — нацыянальных колераў беларусаў — утвараецца [[Бел-чырвона-белы сьцяг|беларускі нацыянальны бел-чырвона-белы сьцяг]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 342, 346.&lt;/ref&gt;.

{{Галерэя
|Назва            = Вытокі Пагоні
|Памер            = 165
|Пазыцыя          = right
|Файл:Bogislaw-I-Duke-of-Pomerania.png|Пячатка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Багуслаў I|Багуслава I|uk|Богуслав I}}, князя [[Люцічы|люцічаў]], 1170 г.
|Файл:Nicholas_I_Lord_of_Mecklenburg.png|Пячатка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мікалай I (князь Мэкленбурга)|Мікалая I|ru|Николай I (князь Мекленбурга)}}, валадара [[бодрычы|бодрычаў]], 1189 г.
|Файл:Seal Kazimierz opolski 1226.svg|Пячатка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казімер I Апольскі|Казімера I Апольскага|uk|Казимир I Опольський}}, 1226 г.
|Файл:Seal of Alexander Nevsky 1236 Avers2.svg|Пячатка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Неўскі|Аляксандра Неўскага|be|Аляксандр Яраславіч Неўскі}}. Асабовы бок, па 1236 г. 
|Файл:Печать Дмитрия-Донского 2 Reverse.svg|Пячатка [[Дзьмітры Данскі|Дзьмітрыя Данскога]], XIV ст.
|Файл:Печать Наримунта (Глеба) Полоцкого, 1330.svg|Пячатка [[Нарымонт Гедзімінавіч|Нарымонта]], [[Полацкае княства|князя полацкага]], 1338 г.
|Файл:Lob Печать Лугвена Ольгердовича.svg|Пячатка [[Лугвен]]а, 1395 г.
|Файл:Lob Погоня Сигизмунда Кейстутовича.svg|Коньнік зь пячаткі вялікага князя [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]], 1432 г.
}}

14 траўня 2007 году [[Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь|афіцыйны ўрад Беларусі]] надаў гербу Пагоні [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|статус нематэрыяльнай гістарычна-культурнай каштоўнасьці]]&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 14 траўня 2007| url = https://pravo.by/document/?guid=3961&amp;p0=C20700578| копія = https://web.archive.org/web/20210208214246/https://pravo.by/document/?guid=3961&amp;p0=C20700578| дата копіі = 8 лютага 2021| загаловак = Пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь 14 траўня 2007 г. № 578 «Аб статусе гісторыка-культурных каштоўнасцей»| фармат = | назва праекту = | выдавец = Нацыянальны прававы Інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусі| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. З 10 красавіка 1990 году варыянт Пагоні («[[Герб Летувы|Віціс]]») — дзяржаўны герб [[Летува|Летувы]].

== Паходжаньне ==
[[Файл:Jagajła, Pahonia. Ягайла, Пагоня (K. Kielisiński, 1841).jpg|міні|180пкс|Пагоня XV ст. з надмагільля [[Ягайла|Ягайлы]]{{Заўвага|адна з найстаражытнейшых выяваў, найбольш выразны і каштоўны выяўленчы аўтэнтык эпохі&lt;ref name=&quot;Tryhubovic&quot;&gt;{{артыкул|аўтар = Трыгубовіч В.|загаловак = Сьцяг і герб|арыгінал = |спасылка = http://pahonia-plakat.narod.ru/stvarennie_suczasnaj_pahoni.htm|архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210128054605/http://pahonia-plakat.narod.ru/stvarennie_suczasnaj_pahoni.htm|аўтар выданьня = |выданьне = Мастацтва|тып = |месца = |выдавецтва = |год = 1992|выпуск = |том = |нумар = 8|старонкі = |isbn = }}&lt;/ref&gt;}}]]

На ўзьнікненьне гербу Пагоні і замацаваньне яго на старажытных землях [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ўплывала некалькі чыньнікаў, кожны зь якіх паасобку ня быў вызначальным&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геральдыка Беларусі (2010)|к}} С. 98.&lt;/ref&gt;:

* Пэўныя ўплывы агульнаэўрапейскай геральдычнай традыцыі адлюстраваньня князя-правадыра на пячатках фэўдальных герархаў ([[Польшча]], [[Чэхія]]&lt;ref&gt;Хорошкевич А. Л. «Конные печати» Александра Невского и традиции средневековой сфрагистики // Князь Александр Невский и его эпоха. — С-Пб., 1995.&lt;/ref&gt;, рыцарскі ордэн [[тампліеры|тампліераў]], конныя пячаткі [[Ноўгарад|наўгародзкага]] князя [[Аляксандар Неўскі|Аляксандра Неўскага]] і інш.)
* Атаясамленьне гербу Пагоні з постацьцю абаронцы Айчыны і адлюстраваньне жыцьця тагачасных насельнікаў краю, што знаходзіліся пад заўсёднай ваеннай пагрозай.
* Уплыў грэцка-хрысьціянскіх культаў — сьвятых Дзімітрыя Салунскага і [[Сьвяты Юры|Юрыя Пераможцы]], адаптацыя апошніх да мясцовай традыцыі і фармаваньне культу ўласных заступнікаў.
* Спалучэньне і пэрсанафікацыя ў гербе постацяў сьвятых Барыса і Глеба з блізкага мінулага і паганскага [[Ярыла|Ярылы]] з больш глыбокіх пластоў.

Паводле [[Міхась Ткачоў|Міхася Ткачова]], паходжаньне гербу Пагоні сягае ўглыб стагодзьдзяў і мае [[Сэмантыка|сэмантычную]] повязь з старажытнай ваеннай традыцыяй народнай пагоні — найважнейшай функцыяй арганізацыі жыцьця і побыту [[Усходнеславянскія мовы|ўсходнеславянскіх плямёнаў]], калі кожны чалавек быў у адказе за жыцьцё супляменьніка. У выпадку раптоўнага нападу супраціўніка і захопу ў палон суродзічаў кожны мужчына, які меў права насіць зброю, мусіў пехатою або конна кідацца ў пагоню за ворагам, каб адбіць палон. Ва ўмовах ваеннай дэмакратыі традыцыя народнай пагоні выконвалася безумоўна і захоўвалася стагодзьдзямі і ў эпоху [[Русь|Русі]], і ў часы Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref name=&quot;ehb-391&quot;/&gt;. [[Іпацьеўскі летапіс]] паведамляе пра пагоню жыхароў [[Берасьце|Берасьця]] ў 1280 годзе за польскім вайсковым аддзелам, які паваяваў ваколіцы места. Вялікі князь літоўскі [[Ягайла]] ў сваёй ([[Лацінская мова|лацінскай]]) грамаце ад 20 лютага 1387 году пісаў: «''…паводле старажытнага звычаю, перасьлед ворага ёсьць абавязкам кожнага мужчыны ў нашым краі; гэткае [[паспалітае рушэньне]] дзеля выгнаньня ворага з нашае Літоўскае зямлі па-народнаму завецца „погоня“ (pogonia)''»&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах (IX—XVIII ст.) / Склад.: В. Шчарбакоў, К. Кернажыцкі, Д. Даўгяла. Т. 1. — Менск: Выдавецтва АН БССР, 1936.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 78—78.&lt;/ref&gt;.

Галоўнай прычынай трывалага існаваньня і замацаваньня на землях сучаснай Беларусі старажытнай традыцыі народнай пагоні сталі шматлікія войны, распачатыя пераважна суседнімі народамі і княствамі і абумоўленыя геастратэгічным разьмяшчэньнем [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|беларускіх земляў]] на скрыжаваньні найважнейшых гандлёвых шляхоў. Ідэя абароны Бацькаўшчыны стала дзяржаваўтваральнай для жыхароў Вялікага Княства Літоўскага і пад уплывам эўрапейскай геральдыкі і рыцарскіх традыцыяў увасобілася ў дзяржаўны сымбаль — герб Пагоню&lt;ref name=&quot;ehb-392&quot;&gt;[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]] Беларускія нацыянальныя сімвалы // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 392.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Пагоня на княскіх пячатках&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Alaksandar Karyjatavič, Pahonia. Аляксандар Карыятавіч, Пагоня (K. Kielisiński, 1375, 1841).jpg|[[Аляксандар Карыятавіч]], 1375 г.
Vitaŭt-Pahonia. Вітаўт-Пагоня (1385).jpg|[[Вітаўт|Вітаўт Вялікі]], 1385 г.
Karybut, Pahonia. Карыбут, Пагоня.jpg|[[Карыбут|Карыбут Альгердавіч]], да 1404 г.
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (K. Kielisiński, 1426, 1841).jpg|Вітаўт Вялікі, 1426 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Žygimont Kiejstutavič, Pahonia. Жыгімонт Кейстутавіч, Пагоня (K. Kielisiński, 1432, 1841).jpg|[[Жыгімонт Кейстутавіч]], да 1440 г.
Alaksandar, Pahonia. Аляксандар, Пагоня (K. Kielisiński, 1501, 1841).jpg|[[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар Ягайлавіч]], {{nowrap|1501 г.}}
Žygimont Stary, Pahonia. Жыгімонт Стары, Пагоня (K. Kielisiński, 1841).jpg|[[Жыгімонт Стары]]
Žygimont Aŭgust, Pahonia. Жыгімонт Аўгуст, Пагоня (K. Kielisiński, 1539, 1841).jpg|[[Жыгімонт Аўгуст]], 1539 г.
&lt;/gallery&gt;

== Назва ==
[[Файл:Pahonia. Пагоня (1614).jpg|міні|180пкс|Пагоня зь [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|Літоўскага Статуту]] выданьня 1614 г.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геральдыка Беларусі (2010)|к}} С. 106.&lt;/ref&gt;]]

Беларуская назва ''Пагоня'' замацавалася за гербам у канцы XV — пачатку XVI стагодзьдзя, што стала вынікам асэнсаваньня гербавай выявы як сымбалю абаронцы Айчыны{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|4—5}}&lt;ref name=&quot;Salanda-2005&quot;/&gt;.

Пад гэтай назвай герб апісвалі і тлумачылі ў [[старабеларуская мова|літоўскіх (беларускіх)]] летапісах першае паловы XVI стагодзьдзя: «''…в гербе муж збройный на коню белом, в полю червоном, меч голый, якбы кого гонючи держал над головою, и есть оттоля названы погоня…''». Назвай ''Пагоня'' карыстаўся і апошні з [[Ягайлавічы|Ягайлавічаў]] — кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Аўгуст]]. У 1562 годзе ён загадаў біць на [[Віленская мынца|Віленскай мынцы]] манэты-траякі: «''А на сем з одное стороны два першие слова, которими ся починаеть писати имя нашо господарское, а з другое стороны … герб Погоня''»&lt;ref name=&quot;Salanda-2005&quot;/&gt;. Урэшце, дзяржаўны герб Вялікага Княства Літоўскага пад назвай Пагоня ({{мова-be-old|Погоня|скарочана}}) сьцьвярджаецца ў [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|статутах Вялікага Княства Літоўскага]] [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|1566]]{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|5}} і [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|1588]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/ГСБМ|25к}} С. 131.&lt;/ref&gt; гадоў.

Як адзначае [[Аляксей Шаланда]], афіцыйная беларуская гербавая назва ''Пагоня'' не пакідае ніякіх сумневаў у [[беларусы|беларускай этнічнай прыналежнасьці]] грамадзтва, дзе зьявіўся і выкарыстоўваўся герб Вялікага Княства Літоўскага{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|5}}.

== Выгляд ==
[[Файл:Grunwald Pogoń czerwona.svg|значак|180пкс|Рэканструкцыя выгляду харугвы часоў [[Бітва пад Грунвальдам|бітвы пад Грунвальдам]]]]

Клясычны выгляд гербу Пагоні — гэта выява ўзброенага вершніка на белым кані на чырвонай [[Тарча (геральдыка)|тарчы]]. Вершнік трымае ў паднятай правай руцэ меч, у левай — белую, чырвоную альбо сінюю [[Тарча (дасьпехі)|тарчу]] з залатым [[Крыж#Патрыяршы|шасьціканцовым крыжам]]. Зь левага боку ў вершніка ножны мяча, з-пад сядла зьвісае трохканцовая вупраж (у розныя часы яна мяняла свой колер зь сіняга да залаціста-жоўтага&lt;ref name=&quot;Razauskas&quot;/&gt;).

Асноўныя колеры Пагоні — [[Белы колер|белы]] і [[чырвоны колер|чырвоны]] — нацыянальныя колеры [[беларусы|беларусаў]], здабытак беларускай матэрыяльнай і духоўнай культуры&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Снежана Инанец.| прозьвішча = Инанец| імя = Снежана| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 11 лістапада 2020| url = https://news.tut.by/society/707492.html| копія = https://web.archive.org/web/20210116203513/https://news.tut.by/society/707492.html| дата копіі = 16 студзеня 2021| загаловак = Ученые из НАН Беларуси объяснили, почему «Жыве Беларусь» и БЧБ — не «циничные и оскорбительные»| фармат = | назва праекту = Общество| выдавец = [[TUT.BY]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. З гэтых колераў нацыянальнага гербу, паводле правілаў [[геральдыка|геральдыкі]] і [[вэксілялёгія|вэксілялёгіі]], утварыўся беларускі нацыянальны [[бел-чырвона-белы сьцяг]]&lt;ref name=&quot;ehb393&quot;/&gt;.

Кампазыцыя гербу не была аднолькавай: сьпярша вершнік глядзеў у левы (геральдычны) бок, але ад першае паловы XV стагодзьдзя, паводле правілаў эўрапейскай геральдыкі, ён павярнуўся ў правы бок. За часамі Вітаўта пашыралася выява на тарчы вершніка гербу [[Калюмны|Калюмнаў]]{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|4}}. Першая выява Пагоні з шасьціканцовым [[крыж]]ам, ідэнтычным [[Крыж Эўфрасіньні Полацкай|крыжу Эўфрасіньні Полацкай]] — сьвятыні [[Полацкае княства|Полацкай зямлі]] — зьявілася на гербавай тарчы надмагільля вялікага князя літоўскага і караля польскага [[Ягайла|Ягайлы]]&lt;ref name=&quot;ehb-392&quot;/&gt;. Хоць пра вытокі гэтага крыжа (так званага «патрыяршага») і выказваліся вельмі супярэчлівыя думкі{{Заўвага|Напрыклад, беларускі геральдыст [[Аляксей Шаланда]] лічыць яго асабістым гербам Ягайлы пад назвай «[[Бойча]]»}}{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|4}}, ён адназначна мае хрысьціянскае (бізантыйскае) паходжаньне. Тым часам тлумачэньне крыжа з Пагоні як сымбалю паганскага бога [[Ярыла|Ярылы]] трэба прызнаць ня толькі бяздовадным, але і сутнасна немагчымым{{Зноска|Nasievič|28 сакавіка 1995|Насевіч|старонкі = }}.

Увогуле, існавалі пяць варыянтаў&lt;ref name=&quot;citou&quot;&gt;{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}} С. 144.&lt;/ref&gt; сярэднявечнай Пагоні:
# Клясычная — у чырвоным полі збройны рыцар на белым кані, дзясьніцаю ўздымае голы меч над галавой, на левым плячы тарчу з падвойным залатым крыжам. Конь накрыты трохканцовай гунькаю. На найбольш старажытных каляровых малюнках конская зброя і тарча рыцара — блакітныя.
# Такі ж яздок, але ва ўзьдзетай руцэ дзіда, якую ён рыхтуецца кінуць у ворага.
# Голы (без засьцерагальнага ўзбраеньня) яздок на кані безь сядла, уздымае над галавою меч. Іканаграфія такога варыянту не сустракаецца, але вядомая падобная вэрсія XVII ст. Маскоўскага гербу.
# Малая Пагоня: на тарчы толькі асноўная дэталь гербу — збройная рука з голым мячом. Колер поля чырвоны або залаты. Існуе дзьве адметныя вэрсіі Малой Пагоні.
# Татарская Пагоня: у зялёным полі яздок, які адстрэльваецца з лука ў сваіх сьцігачоў.

Сучасная эталённая выява Пагоні, распрацаваная ў 1991 годзе адмысловай Камісіяй [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь 12-га скліканьня|парлямэнту Беларусі]], мае пэўныя адметнасьці. Найперш гэта белая тарча з залатым рознаканцовым «патрыяршым» крыжам. Такі няроўнаканцовы крыж паходзіць зь некалькіх гістарычных выяваў гербу (у тым ліку часоў [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай бітвы]] — пэрыяду росквіту Вялікага Княства Літоўскага) і асацыюецца з вобразам [[Эўфрасіньня Полацкая|Сьвятой Эўфрасіньні Полацкай]], нябёснай заступніцы Беларусі. Тым часам зьмяшчэньне залатога на белым (мэталу на мэтале, а ня як звычайна, мэталу на эмалі), згодна з правіламі геральдыкі, ёсьць вынятковым і мусіць падкрэсьліваць асаблівую важнасьць гэтага сымбалю&lt;ref name=&quot;Tryhubovic&quot;/&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Варыянты Пагоні часоў Вялікага Княства Літоўскага&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Codex Bergshammar - GDL 2.png|З [[Калюмны|Калюмнамі]] на [[Тарча (дасьпехі)|тарчы]]. Codex Bergshammar, 1440 г.
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (XV).jpg|Зь дзідай і рознаканцовым крыжам на тарчы. Armorial Lyncenich, XV ст.
Pahonia. Пагоня (1544-72).jpg|Бяз тарчы. Касмаграфія {{nowrap|С. Мюнстэра}}, 1544 г.
Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, Pahonia. Статут Вялікага Княства Літоўскага, Пагоня (1588).jpg|[[Трэці статут ВКЛ|Трэці Літоўскі Статут]], 1588 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (A. Guagnini, 1578, 1651) - 2.png|[[Хроніка Эўрапейскай Сарматыі]], 1651 г.
Pahonia. Пагоня (1780-89).jpg|Дзяржаўны герб ВКЛ, {{nowrap|1780-я гг.}} 
Pahonia. Пагоня (1764-92).jpg|Вайсковая харугва ВКЛ, 1764—1792 гг.
Pahonia. Пагоня (1794).jpg|Вайсковая харугва ВКЛ з рознаканцовым крыжам на тарчы, 1794 г.
&lt;/gallery&gt;

== Гісторыя ==
[[Файл:Pahonia. Пагоня (1575).jpg|міні|180пкс|Пагоня з гербоўніка Эразма Комніна 1575 г.]]

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Герб Пагоня склаўся ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] — у дзяржаве, дзе сфармавалася [[беларусы|беларуская народнасьць]] і дзе старажытная беларуская культура перажывала ўздым і росквіт{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|4}}. Першы пісьмовы ўпамін пра герб Пагоню сустракаецца ў [[старабеларуская мова|літоўскіх (беларускіх)]] летапісах пад 1278 годам у зьвязку з князем [[Нарымонт]]ам (якога можна атаясаміць з братам або сынам вялікага князя літоўскага [[Трайдзень|Трайдзеня]]):
{{Цытата|Той Наримунт мел герб, або клейнот, рицерства своего таковый, и тым печатовался, Великому князству Литовскому зоставил его, а то такий: в гербе муж збройный, на коню белом, в полю червоном, мечъ голый, яко бы кого гонячи держал над головою, и есть оттоля названый «'''погоня'''».|Хроніка Літоўская і Жамойцкая{{Заўвага|Хроника Литовская и Жемайтская // [[ПСРЛ]]. Т. 32 — М.: Наука, 1973.}}{{Заўвага|Хроника Быховца // [[ПСРЛ]]. Т. 32 — М.: Наука, 1973.}}}}

[[Файл:Pahonia. Пагоня (1672) (2).jpg|180пкс|значак|Герб ВКЛ з Маскоўскага тытулярніка 1672 г.]]
[[Густынскі летапіс]] кажа пра ўзьнікненьне гербу Пагоні за часамі вялікага князя літоўскага [[Віцень|Віценя]] (1294—1316)&lt;ref&gt;[[Анатоль Цітоў|Цітоў А.]] Пагоня // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 366.&lt;/ref&gt;:
{{Цытата|А Витен нача княжити над Литвою, измысли себе герб и всему князству Литовскому печать: рыцар збройный на коне з мечем, еже ныне наричут '''Погоня'''.|[[Густынскі летапіс]]{{Заўвага|Густынская летопись // [[ПСРЛ]]. Т. 40. — СПб., 2003.}}}}

Пагоня ўпершыню зьяўляецца{{Зноска|Юргенсон|2003|Юргенсон|старонкі = }} на пячатцы «караля Літвы і Русі» [[Гедзімін]]а (1316—1341){{Зноска|Šałanda|2001|Шаланда|старонкі = }}. Выява гербу крыху адрозьнівалася ад звычайнай: коньнік трымае ў руцэ дзіду, а ня меч. Гэтая пячатка захоўваецца цяпер у гістарычным музэі [[Вільня|Вільні]]. Таксама выява Пагоні ёсьць на пячатцы полацкага князя [[Нарымонт|Глеба (Нарымонта)]], датаванай 1330 годам&lt;ref name=&quot;ehb-392&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;citou-2010-99&quot;&gt;{{Літаратура/Геральдыка Беларусі (2010)|к}} С. 99.&lt;/ref&gt;. Была Пагоня і на пячатцы вялікага князя літоўскага [[Альгерд]]а, якой ён змацаваў дамову з польскім каралём Казімерам 1366 году (вакол Пагоні — [[старабеларуская мова|рускі]] надпіс)&lt;ref&gt;Gumowski M. Pieczecie Ksiazat Litewskich // Ateneum Wilenskie. R. VII, Z. 3—4, 1930. S. 709—710.&lt;/ref&gt;. На гэтым этапе гербавая пячаць вершніка ўвасабляла сабой сувэрэннага валадара — князя і магла мець пэўныя адрозныя элемэнты: апроч зазначанай вышэй дзіды замест мяча, [[цмок]]а пад капытамі каня і адсутнасьць [[Тарча (геральдыка)|тарчы]] ў вершніка{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|4}}.

[[Файл:Pahonia. Пагоня (1720).jpg|міні|180пкс|Дзяржаўны герб ВКЛ. [[Картуш]], 1720-я гг.]]
У XIV стагодзьдзі выява вершніка разьмясьцілася на тарчы і пачала выкарыстоўвацца як герб на пячатках [[Ягайла|Ягайлы]] (1386 і 1387) і [[Вітаўт]]а (1401). Адылі Пагоня стала дзяржаўным гербам Вялікага Княства Літоўскага. У канцы XIV ст. Пагоня таксама ўжывалася як сымбаль [[пінск]]іх і [[Друцак (горад)|друцкіх]] князёў. Апроч таго, як дынастычны герб яна выкарыстоўвалася княскімі родамі, якія выводзілі сябе ад Гедзіміна ([[Гедзімінавічы|Гедзімінавічамі]]): [[Алелькавічы|Алелькавічамі]], [[Бельскія (род)|Бельскімі]], [[Карэцкія|Карэцкімі]], [[Сангушкі|Сангушкамі]], [[Чартарыйскія|Чартарыйскімі]] ды іншымі&lt;ref name=&quot;Salanda-2005&quot;/&gt;. Увогуле, пераход дынастычнага гербу Пагоні ў новую якасьць зямельнага і дзяржаўнага гербу абумовіла повязь сымбалю з умовамі жыцьця і традыцыямі мясцовых жыхароў. Гэта выявілася адрозьненьнем ад захоўнеэўрапейскага гербу «Рыцар на кані», які пашырыўся ў XI—XIII стагодзьдзях і застаўся толькі сымбалем прыналежнасьці ўладальніка пэўнай пячаткі да вяршыняў фэўдальнай герархіі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геральдыка Беларусі (2010)|к}} С. 93.&lt;/ref&gt;.

Згодна з Статутамі Вялікага Княства Літоўскага, усе [[места|месты]] і [[мястэчка|мястэчкі]] Літвы мусілі мець пячатку з Пагоняй, якой змацоўваліся гаспадарскія (вялікакняжацкія) позвы да абывацеляў (на [[Жамойць]] гэта правіла не пашыралася). Ніякія іншыя дакумэнты, апрача вялікакняскіх позваў, не маглі змацоўвацца пячаткай з Пагоняй:
{{Цытата|Тежъ мы, господаръ, даемъ подъ геръбомъ того паньства нашого, великого князства литовъского, «'''Погонею'''» печать до кожъдого повету, на которой естъ написани около геръбу имя того повету. А тую печать писаръ земъский присяжный у себе самъ, а не хъто инъшый, ховати маеть, которою печатью и под тытуломъ нашымъ позвы мають быти печатованы и выдаваны. А иные никоторые листы, выписы и сознанья, кроме только самыхъ позвовъ, тою печатю не маеть быть печатованы.|АРТЫКУЛ 12 // [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году]]}}

У XV—XVIII стагодзьдзях Пагоню зьмяшчалі на брамах беларускіх местаў і замкаў&lt;ref name=&quot;ehb-392&quot;/&gt;. Гэта знайшло адлюстраваньне ў мескай геральдыцы — сярод іншага, на [[Герб Магілёва|гербе Магілёва]].

Розныя вэрсіі Пагоні сталіся гербамі ваяводзтваў Вялікага Княства Літоўскага — [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага]], [[Менскае ваяводзтва|Менскага]], [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскага]], [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкага]], [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскага]], [[Полацкае ваяводзтва|Полацкага]] і іншых (апроч [[Жамойць|Жамойці]]). Пры гэтым выявы Пагоні прыпадаюць толькі на [[этнічная тэрыторыя|этнічную тэрыторыю]] [[беларусы|беларусаў]], усе суседнія землі маюць іншыя гербы&lt;ref&gt;{{Літаратура/Наш сымбаль — Пагоня|к}} С. 25—26.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 100.&lt;/ref&gt;.

Зь мінімальнымі стылістычнымі зьменамі Пагоня была дзяржаўным гербам Вялікага Княства Літоўскага і часткай гербу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітае]] да 1795 году, калі ў выніку падзелаў Рэчы Паспалітай тэрыторыя Беларусі апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]]. Такім чынам, на працягу больш за 500 гадоў усе этнічна беларускія землі жылі «пад знакам Пагоні», а продкі сучасных беларусаў проста ня ведалі іншай дзяржаўнай эмблемы{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}.

&lt;gallery caption=&quot;Гербы [[Вялікае Княства Літоўскае#Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|ваяводзтваў Вялікага Княства Літоўскага]], 1720-я гады&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Amścisłaŭ, Pahonia. Амсьціслаў, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскае]]
Bieraście, Pahonia. Берасьце, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскае]]
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Віленскае ваяводзтва|Віленскае]]
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскае]]
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Miensk, Pahonia. Менск, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Менскае ваяводзтва|Менскае]]
Padlašša, Pahonia. Падляшша, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляскае]]
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Полацкае ваяводзтва|Полацкае]]
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1720) (2).jpg|[[Троцкае ваяводзтва|Троцкае]]
&lt;/gallery&gt;

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Pahonia. Пагоня (1776-83).jpg|180пкс|міні|Ротны сьцяг Беларускай гусарскай харугвы]]
Яшчэ па [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|захопе ўсходняй часткі Вялікага Княства Літоўскага]] (1772 год) улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] пастанавілі стварыць Палявы гусарскі беларускі полк. У 1775 годзе яго ўкамлектавалі выхадцамі зь [[Беларуская губэрня|Беларускай губэрні]]. Гэты полк атрымаў у наступным годзе ўласны штандар з гербам, дзе тарча падзялялася на два полі: у горным, залатым, выява чорнага двухгаловага арла, а ў ''«дольнай чырвонай частцы выява Літоўскага ўзброенага ездака на белым кані з узьдзетай шабляй»''. Прыкладна ў той жа час (1870-я гады) утварыўся і Полацкі Мушкетэрскі полк. Ён атрымаў у якасьці гербу на баявы сьцяг расьсечаную тарчу: у правым залатым полі выява паловы чорнага расейскага арла, у левай, чырвонай, — Пагоня. Згодна з указам ад 19 верасьня 1827 году Пагоняй упрыгожваліся сьцягі лейб-гвардыі Гарадзенскага гусарскага палку&lt;ref&gt;[[Анатоль Цітоў|Цітоў А.]] Пагоня // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 368.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Połacak-Viciebsk, Pahonia. Полацак-Віцебск, Пагоня (1857).png|міні|180пкс|«Беларуская» частка ([[Полацак]], [[Віцебск]], [[Амсьціслаў]]) вялікага гербу [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], 1857 г.]]
Герб «Пагоня» знайшоў сваё адлюстраваньне ня толькі на штандарах вайсковых частак, што фармаваліся з ураджэнцаў Беларусі, але і на гербах «беларускіх» ([[Полацкае намесьніцтва]], [[Магілёўскае намесьніцтва]], [[Віцебская губэрня]]) і «літоўскіх» ([[Гарадзенская губэрня]] і [[Віленская губэрня]]) адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак Расейскай імпэрыі. Апроч таго, колішні агульнадзяржаўны сымбаль увайшоў у склад гербаў усходніх [[беларусы|беларускіх]] местаў ([[Віцебск]], [[Вяліж]], [[Гарадок]], [[Дзьвінск]], [[Дрыса]], [[Лепель]], [[Магілёў]], [[Невель]], [[Полацак]], [[Себеж]], [[Сураж]], [[Чэрыкаў]]). У кожным з нададзеных расейскімі ўладамі гербаў тарча падзялялася на дзьве часткі: у горнай, паводле геральдычных паняцьцях «панаванай», разьмяшчаўся [[Герб Расеі|двухгаловы арол]], а ў дольнай, «падпарадкаванай» — Пагоня. У канцы 1850-х гадоў Пагоню зьмясьцілі на Вялікім дзяржаўным гербе Расейскай імпэрыі як сымбаль колішніх зямель Вялікага Княства Літоўскага. Увогуле, адлюстраваньне старажытнай Пагоні на беларускіх губэрнскіх, павятовых, мескіх і вайсковых гербах Расейскай імпэрыі канстатавала асэнсаваньне суседнімі народамі тоеснасьці паняцьцяў: геаграфічна-этнічнага — Беларусь, і геральдычнага — Пагоня&lt;ref&gt;{{Літаратура/Наш сымбаль — Пагоня|к}} С. 38.&lt;/ref&gt;.

Яшчэ ў 1812 годзе ў адноўленым францускім імпэратарам [[Напалеон I Банапарт|Напалеонам]] Вялікім Княстве Літоўскім гербам Пагоняй карысталася мясцовая адміністрацыя. У час [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў]] ён выкарыстоўваўся паўстанцамі з колішняга ВКЛ у якасьці сымбалю змаганьня за аднаўленьне страчанай дзяржаўнасьці{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|6}}. У час [[паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863—1864 гадоў]] герб Пагоня ў спалучэньні з польскім «Арлом Белым» стаў сымбалем нацыянальна-вызвольнага змаганьня за дэмакратычную перабудову грамадзтва. Кіраўнік здушэньнем паўстаньня [[Мураўёў-вешальнік]] аддаў распараджэньне аб забароне нашэньня жалобных і рэвалюцыйных знакаў — чорных шапак зь белымі султанамі, спражак з аб’яднаным гербам Польшчы і Літвы.

Такім чынам, герб Пагоня ў XIX стагодзьдзі з аднаго боку быў афіцыйным сымбалем, а зь іншага — неафіцыйным, рэвалюцыйна-дэмакратычным&lt;ref&gt;[[Анатоль Цітоў|Цітоў А.]] Пагоня // {{Літаратура/БелЭн|11к}} С. 479.&lt;/ref&gt;. Але ўва ўсіх выпадках ён атаясамліваўся з канкрэтнай тэрыторыяй — тэрыторыяй сучаснай Беларусі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Наш сымбаль — Пагоня|к}} С. 36.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Гербы [[:Шаблён:Губэрні Расейскай імпэрыі на беларускіх землях|«беларускіх» і «літоўскіх» губэрняў і намесьніцтваў Расейскай імпэрыі]]&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1807).jpg|[[Віленская губэрня]], 1807 г.
Coat of arms of Vilna Governorate 1878.svg|Віленская губэрня, 1878 г.
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1800).jpg|[[Віцебская губэрня]], 1800 г.
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1840).jpg|Віцебская губэрня, 1840 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Coat of arms of Vitebsk Governorate 1856.svg|Віцебская губэрня, 1856 г.
Horadnia, Pahonia. Горадня, Пагоня (1802).jpg|[[Гарадзенская губэрня]], да 1845 г.
Mogilev COA (Mogilev Governorate) (1781).png|[[Магілёўская губэрня]], 1781—1796 і 1802—1878 гг.
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1781).png|[[Полацкае намесьніцтва]], 1781—1796 гг.
&lt;/gallery&gt;

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Pahonia, Žyvie Biełaruś. Пагоня, Жыве Беларусь (1918).jpg|міні|Дзяржаўны герб БНР і гербы беларускіх ваяводзтваў, 1918 г.]]
У пачатку XX стагодзьдзя герб Пагоня актыўна выкарыстоўваўся [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускім нацыянальным рухам]]. Ідэю вяртаньня да гістарычна дзяржаўнага сымбалю ў паэтычнай форме выказаў [[Максім Багдановіч]], які ўвосень 1916 году напісаў верш «[[Пагоня (гімн)|Пагоня]]»:
{{Цытата|&lt;poem&gt;Толькі ў сэрцы трывожным пачую
За краіну радзімую жах,
Успомню [[Вострая брама|Вострую Браму]] сьвятую
І ваякаў на грозных канях.

У белай пене праносяцца коні,
Рвуцца, мкнуцца і цяжка хрыпяць,
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разьбіць, не спыніць, не стрымаць!&lt;/poem&gt;}}

[[Файл:Udzielniki Biełaruskaj kanferencyi 1918 hodu.jpg|значак|Удзельнікі [[Беларуская канфэрэнцыя (1918)|Беларускай канфэрэнцыі 1918 году]]]]
У гэты ж час зьявіўся эскіз беларускага нацыянальнага [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белага сьцяга]], створаны [[Клаўдзі Дуж-Душэўскі|Клаўдзіем Дуж-Душэўскім]]{{Зноска|Łatyšonak|2009|Латышонак|303—306}}, які прытрымліваўся геральдычнага прынцыпу пераносу колераў гербу на сьцяг і засьведчыў повязь бел-чырвона-белага сьцяга з Пагоняй: «''Беларусы ''[даўней]'' лічылі сваім дзяржаўным сьцягам белую Пагоню на чырвоным полі''»&lt;ref&gt;Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах / Укл. А. Гесь, У. Ляхоўскі, У. Міхнюк. — Менск: Энцыклапедыкс, 2001. С. 272.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Słucak, Pahonia. Слуцак, Пагоня (1920).jpg|значак|Сьцяг [[Слуцкі збройны чын|Першага Слуцкага палку стральцоў БНР]], 1920 г.]]
7 сьнежня 1917 году ў [[Менск]]у пад бел-чырвона-белымі сьцягамі&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Ляшко М.| прозьвішча = Ляшко| імя = М.| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 11 сьнежня 2017| url = https://nn.by/?c=ar&amp;i=201664| копія = https://web.archive.org/web/20200505012642/https://nn.by/?c=ar&amp;i=201664| дата копіі = 5 траўня 2020| загаловак = На АНТ расказалі пра Першы Усебеларускі з’езд, але абрэзалі бела-чырвона-белы сцяг| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt; і гербам Пагоняй распачаў сваю працу [[Першы Ўсебеларускі зьезд]] — найважнейшы дзяржаватворчы форум ў найноўшай гісторыі Беларусі, у час якога 1872 дэлегаты ад усіх беларускіх земляў выказаліся за неабходнасьць вольнага дзяржаўнага самавызначэньня краіны{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}. Паводле ўспамінаў [[Кастусь Езавітаў|Кастуся Езавітава]], ''«Адкрыцьцё Першага Ўсебеларускага кангрэсу было дужа ўрачыстае. Пры дзьвярах будынка стаяла варта Першага Менскага беларускага палку, сцэна была ўпрыгожана нацыянальнымі сьцягамі і гербам Пагоняй»''&lt;ref name=&quot;50 faktau&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/article/25155772.html| загаловак = 50 фактаў за бел-чырвона-белы сьцяг| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата = 16 студзеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Diplomatic mission of BNR.jpg|значак|Шыльда [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі|Вайскова-дыпляматычнай місіі БНР]], 1921 г.]]
У 1918 годзе Пагоня стала дзяржаўным гербам [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]&lt;ref&gt;[[Анатоль Цітоў|Цітоў А.]] Пагоня // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 369.&lt;/ref&gt;, яе выява разьмяшчалася на пячатках беларускіх дзяржаўных установаў. Заснавальнікі БНР лічылі Вялікае Княства Літоўскае адной з гістарычных формаў Беларускай дзяржаўнасьці і такім чынам працягвалі яго геральдычныя традыцыі ў XX стагодзьдзі{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|6}}. У 1920 годзе герб Пагоня як беларускі і дзяржаўны выкарыстоўвала кіраўніцтва [[Слуцкае паўстаньне|Слуцкага паўстаньня]]. Таго ж году яго зьмясьцілі на бел-чырвона-белым сьцягу [[Беларускі асобны батальён у складзе войска Летувы|Беларускага асобнага батальёну]] ў складзе войска [[Летува|Летувы]] (па далучэньні Летувы да СССР сьцяг канфіскаваў [[НКВД]]&lt;ref name=&quot;VexilBNR&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.vexillographia.ru/belarus/bnr.htm| загаловак = Сьцягі БНР| фармат = | назва праекту = Vexillographia.ru | выдавец = | дата = 11 верасьня 2010 | мова = ru | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;). Разам з тым выкарыстаньне беларусамі гербу Пагоні ў Летуве не заўсёды віталася: напрыклад, у сьнежні 1919 году дарогаю з [[Бэрлін]]у ў [[Рыга|Рыгу]] на летувіскай граніцы арыштавалі дыпляматычную дэлегацыю БНР з прычыны, паводле пратаколу затрыманьня, знаходжаньня пры мытным аглядзе «блянкаў пашпартоў невядомай нам Беларускай Рэспублікі зь летувіскім гербам на вокладцы»{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}.

[[Файл:Flag of Biełaruski Asoby Bataljon u skladzie vojska Letuvy.svg|значак|Сьцяг [[Беларускі асобны батальён у складзе войска Летувы|Беларускага асобнага батальёну]], 1920 г.]]
[[Файл:Жаўнеры Беларускага асобнага батальёна са сцягам.jpg|значак|Жаўнеры Беларускага асобнага батальёну зь сьцягам, да 1923 г.]]
У 1920 годзе [[летувісы]] ўзялі за герб уласнай незалежнай дзяржавы варыянт гербу Вялікага Княства Літоўскага замест свайго гістарычнага гербу «[[Мядзведзь (герб)|Мядзведзя]]». Каб не выкарыстоўваць беларускай гістарычнай назвы Пагоня, яшчэ ў 1845 годзе летувіская эліта (а менавіта [[Сыманас Даўкантас]]) прыдумала новае слова — «[[Герб Летувы|Віціс]]», якім з 1884 году пачала называць герб Вялікага Княства Літоўскага&lt;ref&gt;[[Аляксандар Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.&lt;/ref&gt;. Такім чынам, прысваеньне літоўскага гербу мусіла падмацаваць прэтэнзіі маладой Летувіскай Рэспублікі на гістарычную пераемнасьць зь Вялікім Княствам Літоўскім. Аднак у 1920—1930-я гады шмат якія дзяржаўныя дзеячы Летувы паказвалі на неадпаведнасьць гэтага гербу менавіта летувіскай гістарычнай традыцыі. У 1935 годзе прэм’ер-міністар Летувіскай Рэспублікі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёзас Тубаліс||lt|Juozas Tūbelis}} афіцыйна прызнаў не-летувіскае паходжаньне Пагоні і паведаміў пра тое, што ідзе праца над стварэньнем новага дзяржаўнага гербу. З усяго відаць, гэтую працу спынілі падзеі 1939—1940 гадоў&lt;ref name=&quot;citou155&quot;&gt;{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}} С. 155.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Міхась Скобла.| прозьвішча = Скобла| імя = М.| аўтарlink = Міхась Скобла| суаўтары = | дата публікацыі = 31 студзеня 2008| url = https://www.svaboda.org/a/872644.html| копія = https://web.archive.org/web/20200430215732/https://www.svaboda.org/a/872644.html| дата копіі = 30 красавіка 2020| загаловак = Анатоль Цітоў: «Гербу „Пагоня“ — 730 гадоў»| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 373.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Horadnia, Bieł-čyrvona-bieły ściah-Pahonia. Горадня, Бел-чырвона-белы сьцяг-Пагоня (1927).jpg|значак|Сябры гуртка [[Таварыства беларускай школы]] ў Горадні, 1927 г.]]
[[Файл:Mir, Bieł-čyrvona-bieły ściah-Pahonia. Мір, Бел-чырвона-белы сьцяг-Пагоня (1930).jpg|значак|Сябры гуртка ТБШ у [[Мір (Гарадзенская вобласьць)|Міры]], 1930 г.]]
[[Файл:Vilnia, Bieł-čyrvona-bieły ściah-Pahonia. Вільня, Бел-чырвона-белы сьцяг-Пагоня (1931).jpg|значак|Хор [[Беларускі студэнцкі саюз|Беларускага студэнцкага саюзу]] пры [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]] на чале з [[Рыгор Шырма|Рыгорам Шырмам]] і з удзелам [[Міхась Забэйда-Суміцкі|Міхася Забэйды-Суміцкага]], 1931 г.]]
У міжваенны час Пагоня ўжывалася ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] на гербах Віленскага, Палескага, Падляскага і Наваградзкага ваяводзтваў [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. Адначасна гэты герб разам зь бел-чырвона-белым сьцягам актыўна выкарыстоўваўся беларускім нацыянальна-вызвольных рухам: як палітычнымі партыямі, так і непалітычнымі арганізацыямі ([[Таварыства беларускай школы]]). Беларуская нацыянальная сымболіка ўжывалася ва ўсіх беларускіх школах і гімназіях, на мітынгах працоўных, беларускім студэнцтвам&lt;ref name=&quot;ehb393&quot;&gt;[[Міхась Ткачоў|Ткачоў М.]] Беларускія нацыянальныя сімвалы // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 393.&lt;/ref&gt;. Тым часам у [[БССР]] герб Пагоня трапіў пад негалосную забарону, хоць яшчэ ў 1933 годзе азначаўся ў афіцыйным друку разам з вытворным бел-чырвона-белым сьцягам менавіта як ''дзяржаўныя'' герб і сьцяг Беларускай Народнай Рэспублікі (хоць і ў [[«Нацдэмаўшчына»|«антынацдэмаўскім»]] кантэксьце)&lt;ref&gt;Вольскі В. Аб рэцыдывах нацыянал-дэмакратызму ў творчасьці мастака Мініна // Мастацтва і рэвалюцыя. № 1—2, 1933. С. 6.&lt;/ref&gt;.

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] герб Пагоня разам зь іншымі нацыянальнымі сымбалямі вярнуў да ўжытку калябарацыйны беларускі ўрад ([[Беларуская Цэнтральная Рада]]). Але, як сьведчыць распараджэньне Райхсміністра па акупаваных усходніх тэрыторыях ад 14 чэрвеня 1944 году&lt;ref&gt;{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}} С. 156.&lt;/ref&gt;, гэтае выкарыстаньне было ''неафіцыйным'' да апошніх дзён нямецкае акупацыі. Шырока вядомае распараджэньне, нібы падпісанае гаўляйтэрам Беларусі [[Вільгельм Кубэ|Вільгельмам Кубэ]] і надрукаванае 27 чэрвеня 1942 году ў газэце «[[Раніца (Бэрлін)|Раніца]]», аб дазволе карыстацца гербам Пагоняй і бел-чырвона-белым сьцягам побач зь нямецкай сымболікай «пры сьвяткаваньнях або для абазначэньня беларускай нацыянальнасьці», выявіўся, паводле вынікаў пазьнейшых дасьледаваньняў, тагачаснай дэзынфармацыяй, вінаватых у якой улады [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]] так і не знайшлі&lt;ref name=&quot;citou155&quot;/&gt;.

[[Файл:Belarusian Passport (cover).jpg|міні|[[Пашпарт грамадзяніна Рэспублікі Беларусь|Пашпарт грамадзяніна Беларусі]] ўзору 1993—1996 гг.]]

Па вайне ў [[СССР]] працягвала дзейнічаць фактычная забарона на беларускую нацыянальную сымболіку. 25 сакавіка 1946 году дзеля цырымоніі прыняцьця прысягі сяброў [[Саюз беларускіх патрыётаў|Саюзу беларускіх патрыётаў]] на вернасьць [[Беларусь|Беларусі]] дзяячка нацыянальна-вызвольнага руху [[Алеся Фурс]] намалявала Пагоню, за што савецкія ўлады выраклі яе да 25 гадоў [[ГУЛАГ|савецкіх канцэнтрацыйных лягераў]]. У 1960—1970-я гады гістарычную нацыянальную сымболіку выкарыстоўвалі інтэлектуалы-гуманітары [[Акадэмічны асяродак|Акадэмічнага асяродку]], разгромленага [[КГБ]] у 1974—1975 гадох, і мастакі-дысыдэнты з творчага кола [[На Паддашку]], якія ў 1980 годзе падрыхтавалі і пашырылі паштоўкі і плякат з выявамі Пагоні (адну з гэтых паштовак аўтарства [[Яўген Кулік|Яўгена Куліка]] перавыдалі за мяжой, што стала маніфэстацыяй сьвету беларускага нацыянальна-вызвольнага руху{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}). Тым часам беларускую нацыянальную сымболіку, у тым ліку і Пагоню, актыўна выкарыстоўвала [[беларуская дыяспара]] па-за межамі СССР.

З пачаткам працэсу дэмакратызацыі ў СССР выкарыстаньне нацыянальнай гістарычнай сымболікі ў Беларусі пачало набываць масавы характар{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}. Гэтаму спрыялі моладзевыя нефармальныя гістарычна-культурныя аб’яднаньні і клюбы («[[Талака (таварыства)|Талака]]», «Паходня», «Узгор’е» і іншых), [[Беларускі Народны Фронт Адраджэньне|Беларускі Народны Фронт]] і іншыя партыі дэмакратычнага кірунку. А напярэдадні распаду СССР герб Пагоня разам зь бел-чырвона-белым сьцягам сталі сымбалямі нацыянальнага адраджэньня Беларусі{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}. Тым часам савецкія ўлады працягвалі перасьлед беларусаў (асабліва ў правінцыі) за выкарыстаньне нацыянальных гербу і сьцяга{{Зноска|Lalkoŭ|2002|Лялькоў|98—112}}.

Вяртаньне ў масавую сьвядомасьць жыхароў Беларусі гербу Пагоні і бел-чырвона-белага сьцяга як нацыянальных сымбаляў беларусаў адбылося ў 1990 годзе разам з прыняцьцем [[Дэклярацыя аб дзяржаўным сувэрэнітэце Беларусі|Дэклярацыі аб дзяржаўным сувэрэнітэце]]. Тады ж Міністэрства сувязі выдала мільённым накладам паштовы канвэрт з выявай Пагоні на фоне бел-чырвона-белага сьцяга, а кіраўнік [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]] ўрачыста асьвяціў беларускі нацыянальны сьцяг у [[Полацак|Полацку]]&lt;ref name=&quot;Kupava&quot;&gt;{{артыкул|аўтар = Скобла М.|загаловак = Мікола Купава: «Бел-чырвона-белы сцяг непадсудны, гэта прызнаны народам нацыянальны сімвал»|арыгінал = |спасылка = https://www.nv-online.info/2021/02/02/mikola-kupava-bel-chyrvona-bely-scjag-nepadsudny-gjeta-pryznany-narodam-nacyjanalny-simval.html|архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210223194338/https://www.nv-online.info/2021/02/02/mikola-kupava-bel-chyrvona-bely-scjag-nepadsudny-gjeta-pryznany-narodam-nacyjanalny-simval.html|аўтар выданьня = |выданьне = [[Народная Воля]]|тып = |месца = |выдавецтва = |год = 2 лютага 2021|выпуск = |том = |нумар = 8|старонкі = 2|isbn = }}&lt;/ref&gt;. У 1991 годзе пад беларускай нацыянальнай сымболікай прайшлі красавіцкія і травенскія [[страйк]]і працоўных Беларусі, якія адыгралі важную ролю ў крушэньні [[таталітарызм]]у ў краіне&lt;ref name=&quot;ehb393&quot;/&gt;. А 19 верасьня 1991 году [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь]] прыняў законы «Аб Дзяржаўным сьцягу Рэспублікі Беларусь» і «Аб Дзяржаўным гербе Рэспублікі Беларусь». Дзяржаўным гербам Беларусі стаў старажытны беларускі герб Пагоня, Дзяржаўным сьцягам Беларусі — бел-чырвона-белы сьцяг&lt;ref name=&quot;ehb393&quot;/&gt;. У заканадаўчым актах аб Дзяржаўнай сымболіцы Беларусі зазначалася, што герб Пагоня ''адлюстроўвае гістарычны шлях беларускага народа, шматвекавое існаваньне і разьвіцьцё яго дзяржаўнасьці''{{Зноска|Шаланда|2019|Шаланда А.|6}}. Распрацоўкай эталёнаў дзяржаўнай сымболікі займалася адмысловая Камісія пры Прэзыдыюме Вярхоўнага Савету, у якую ўвайшло больш за 20 чалавек: вядомыя гісторыкі, мастакі, дызайнэры, мастацтвазнаўцы (кіраўнік — дэпутат [[Алег Трусаў]])&lt;ref name=&quot;50 faktau&quot;/&gt;. Неўзабаве герб Пагоню ўпершыню ўзьнялі як сымбаль незалежнай Беларусі над усімі прадстаўніцтвамі краіны за мяжой, а ў 1994 годзе каманда Беларусі ўпершыню выступіла пад нацыянальнымі сымбалямі на [[Зімовыя Алімпійскія гульні 1994 году|Алімпійскіх гульнях]]{{Зноска|Рудак|22—29 жніўня 2020|Рудак А.}}. 20 ліпеня 1994 году пад Пагоняй і бел-чырвона-белым сьцягам адбылася інаўгурацыя першага прэзыдэнта Беларусі [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]].

У лютым 1995 году Лукашэнка заявіў пра намер правесьці рэфэрэндум, што стала сьведчаньнем аднаўленьня [[Русіфікацыя Беларусі|палітыкі русіфікацыі]] з мэтай атрымаць падтрымку і грошы [[Расея|Расеі]]&lt;ref name=&quot;NN-2020&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 22 лістапада 2020| url = https://nn.by/?c=ar&amp;i=262559| копія = https://web.archive.org/web/20201121225512/https://nashaniva.by/?c=ar&amp;i=262559| дата копіі = 21 лістапада 2020| загаловак = Сапраўдныя беларускія сімвалы: вось што трэба ведаць пра Пагоню і БЧБ| фармат = | назва праекту = Гісторыя| выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Зьмяненьне нацыянальнай гістарычнай сымболікі Беларусі разьлічвалася як мэтанакіраваны ўдар па галоўных палітычных апанэнтах ([[Апазыцыя БНФ]]) і мусіла ўмацаваць яго асабістую ўладу&lt;ref name=&quot;Marcinovic&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Мартинович Д.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 14.05.2020| url = https://news.tut.by/culture/684354.html| копія = https://web.archive.org/web/20200622200046/https://news.tut.by/culture/684354.html| дата копіі = 22 чэрвеня 2020| загаловак = Без исторической символики, но с русским языком. Как 25 лет назад в Беларуси прошел референдум| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[TUT.BY]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. На думку гісторыка [[Алег Трусаў|Алега Трусава]], дэпутата Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня, ініцыятыва рэфэрэндуму негалосна ішла ад саміх уладаў Расеі&lt;ref name=&quot;Naviny.by&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Гуштын А.| прозьвішча = Гуштын| імя = Адар’я| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 14.05.2015| url = https://naviny.online/rubrics/society/2015/05/14/ic_articles_116_188882| копія = https://web.archive.org/web/20210304195235/https://naviny.online/rubrics/society/2015/05/14/ic_articles_116_188882| дата копіі = 4 сакавіка 2021| загаловак = Рэферэндум-1995. Антыгероі беларускай мовы| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Naviny.by]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;, якія імкнуліся рэанімаваць [[Імпэрыялізм|імпэрскую ідэю]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 10.&lt;/ref&gt;. Таксама выказвалася меркаваньне, што правядзеньне рэфэрэндуму абумовіла жаданьне Лукашэнкі набыць папулярнасьць у Расеі з наступнай мэтай стаць прэзыдэнтам Расеі&lt;ref&gt;Олегов А. Лукашенко метит в президенты России // Огонёк. № 43, 27 октября 1996. С. 9.&lt;/ref&gt;. Паводле дэпутата Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня [[Сяргей Навумчык|Сяргея Навумчыка]], падобны плян агучваў кіраўнік адміністрацыі Лукашэнкі [[Леанід Сініцын]], [[Расейцы|расеец]] паводле нацыянальнасьці і прыхільнік далучэньня Беларусі да Расеі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 24.&lt;/ref&gt;, які меў імаверныя зьвязкі з расейскімі спэцслужбамі&lt;ref name=&quot;Navumcyk_18.04.2014&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Навумчык С.| прозьвішча = Навумчык| імя = Сяргей| аўтарlink = Сяргей Навумчык| суаўтары = | дата публікацыі = 18 красавіка 2014| url = https://www.svaboda.org/a/25354832.html| копія = https://web.archive.org/web/20201127203055/https://www.svaboda.org/a/25354832.html| дата копіі = 27 лістапада 2020| загаловак = «Маўр» Лукашэнкі, або той, хто зьмяніў герб і сьцяг| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt; і быў фігурантам дакладу дэпутата [[Сяргей Антончык|Сяргея Антончыка]] пра карупцыю ў атачэньні Лукашэнкі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 127.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Соўсь Г.| прозьвішча = Соўсь| імя = Г.| аўтарlink = Ганна Соўсь| суаўтары = | дата публікацыі = 12 кастрычніка 2019| url = https://www.svaboda.org/a/30211729.html| копія = https://web.archive.org/web/20210127201433/https://www.svaboda.org/a/30211729.html| дата копіі = 27 студзеня 2021| загаловак = Антончык пра антыкарупцыйны даклад Лукашэнкі, фатальную памылку Ганчара і «звышцынізм» апазыцыі| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Ён жа, паводле неаднаразовых уласных прызнаньняў&lt;ref name=&quot;Marcinovic&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 65.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Толкачева Е.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 12.05.2019| url = https://news.tut.by/economics/637111.html| копія = https://web.archive.org/web/20200412135326/https://news.tut.by/economics/637111.html| дата копіі = 12 красавіка 2020| загаловак = «Сел и нарисовал». Как в 1995 году БЧБ-флаг сменили на красно-зеленый, а «Пагоню» — на герб БССР| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[TUT.BY]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;, стварыў прапанаваныя на рэфэрэндум сымбалі, за аснову якіх узяў [[Сьцяг Беларускай ССР|сьцяг]] і [[герб Беларускай ССР|герб]] [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]]. Як Сініцын апавядаў беларускаму дэпутату [[Валянцін Голубеў|Валянціну Голубеву]]&lt;ref name=&quot;Navumcyk_18.04.2014&quot;/&gt;:
{{Цытата|Справа ж не ў [[Геральдыка|геральдыцы]]. Таму што калі прыгадаць, навошта ўвогуле трэба было мяняць сымболіку, дык зразумела, што чым яна горш атрымалася, тым лепей. Бо яе замена была толькі правакуючым выпадам, прычым толькі адным — у камбінацыі зь некалькіх удараў.}}

Паводле сьведчаньня Сініцына, праца над новай сымболікай вялася з 21 сакавіка, пры гэтым дэпутаты атрымалі эскізы сьцяга і гербу ўжо 23 сакавіка. Як мяркуе Сяргей Навумчык, хуткае (за два дні) стварэньне прапанаванай Лукашэнкам сымболікі сьведчыла пра тое, што галоўнай мэтай рэфэрэндуму было ня столькі ўвядзеньне нейкай канкрэтнай сымболікі (якая разглядалася як часовая — да ліквідацыі незалежнасьці Беларусі), колькі зьнішчэньне дзяржаўнага статусу бел-чырвона-белага сьцяга і Пагоні&lt;ref&gt;{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 66.&lt;/ref&gt;.

Праведзены 14 траўня 1995 году [[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году|рэфэрэндум]] супярэчыў [[Канстытуцыя Беларусі|Канстытуцыі]] і заканадаўству Беларусі, адзначаўся парушэньнем законаў і фальсыфікацыяй вынікаў галасаваньня&lt;ref name=&quot;Navumcyk&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Навумчык С.| прозьвішча = Навумчык| імя = С.| аўтарlink = Сяргей Навумчык| суаўтары = | дата публікацыі = 12 траўня 2019| url = https://www.svaboda.org/a/27734568.html| копія = https://web.archive.org/web/20210126205154/https://www.svaboda.org/a/27734568.html| дата копіі = 26 студзеня 2021| загаловак = Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Яму папярэднічала [[Зьбіцьцё дэпутатаў у будынку Вярхоўнага Савету (1995)|зьбіцьцё дэпутатаў у будынку парлямэнту]], якое выявілася сілавой дэманстрацыяй усталяваньня [[Рэжым Лукашэнкі|аўтарытарнага рэжыму ў Беларусі]].

7 чэрвеня 1995 году Лукашэнка выдаў указы № 213 «Аб зацьверджаньні эталёну Дзяржаўнага гербу Рэспублікі Беларусь і Палажэньня аб Дзяржаўным гербе Рэспублікі Беларусь»&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 7 чэрвеня 1995| url = http://www.levonevski.net/pravo/razdel1/num2/1d2088.html| копія = https://web.archive.org/web/20210117194500/http://www.levonevski.net/pravo/razdel1/num2/1d2088.html| дата копіі = 17 студзеня 2021| загаловак = Об утверждении эталона Государственного герба Республики Беларусь и Положения о Государственном гербе Республики Беларусь| фармат = | назва праекту = Право. Законодательство Республики Беларусь| выдавец = Валер Леванеўскі| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt; і № 214 «Аб зацьверджаньні Палажэньня аб Дзяржаўным сьцягу Рэспублікі Беларусь»&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 7 чэрвеня 1995| url = https://geraldika.ru/s/9223| копія = https://web.archive.org/web/20200804165356/https://geraldika.ru/s/9223| дата копіі = 4 жніўня 2020| загаловак = Об утверждении Положения о Государственном флаге Республики Беларусь| фармат = | назва праекту = Геральдика.Ру| выдавец = | дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt; дзеля фармальнага замацаваньня сымболікі рэжыму на заканадаўчым узроўні. Пры гэтым герб Пагоня разам зь бел-чырвона-белым сьцягам трапіў пад негалосную забарону{{Зноска|Łatyšonak|2009|Латышонак|303—306}}. Нягледзячы на яе, у Беларусі гэтым гербам як нацыянальным працягвалі карыстацца апазыцыйныя да рэжыму Лукашэнкі беларускія арганізацыі. Апроч таго, герб Пагоня актыўна выкарыстоўваўся ў спартовых і культурных імпрэзах па-за межамі краіны&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Зьміцер Панкавец.| прозьвішча = Панкавец| імя = Зьміцер| аўтарlink = Зьміцер Панкавец| суаўтары = | дата публікацыі = 8 верасьня 2008| url = https://nn.by/index.php?c=ar&amp;i=19755| копія = https://web.archive.org/web/20201128084414/https://nn.by/index.php?c=ar&amp;i=19755| дата копіі = 28 лістапада 2020| загаловак = «Тры чарапахі» замест «Кацюшы»| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Марина Рахлей.| прозьвішча = Рахлей| імя = Марина| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 27.08.2007| url = http://naviny.by/rubrics/culture/2007/08/27/ic_articles_117_152457/| копія = https://web.archive.org/web/20210225075249/https://naviny.online/rubrics/culture/2007/08/27/ic_articles_117_152457| дата копіі = 25 лютага 2021| загаловак = Слушать хорошую музыку стоит вместе!| фармат = | назва праекту = | выдавец = [http://naviny.by Белорусские новости]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = ru| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;, а таксама беларускімі эмігранцкімі арганізацыямі.

У 2007 годзе герб Пагоню ўлучылі ў [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|дзяржаўны сьпіс нематэрыяльных гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]], а ў 2009 годзе Пагоня стала афіцыйным гербам [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]].

[[Файл:Flag of Belarus (1918, 1991–1995) with historic coat of arms.png|значак|Бел-чырвона-белы сьцяг з гербам Пагоняй, які выкарыстоўваецца ў час [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў 2020—2021 гадоў]]]]
У 2020 годзе герб Пагоня разам зь бел-чырвона-белым сьцягам сталі сымбалямі [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў супраць фальсыфікацыяў выбараў, гвалту і беззаконьня ў Беларусі]]&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар = [[Андрэй Катлярчук|Kotljarchuk A.]]|загаловак = The Flag Revolution. Understanding the political symbols of Belarus|арыгінал = |спасылка = http://balticworlds.com/the-flag-revolution-understanding-the-political-symbols-of-belarus/|архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20201225192118/http://balticworlds.com/the-flag-revolution-understanding-the-political-symbols-of-belarus/|аўтар выданьня = |выданьне = Baltic Worlds|тып = |месца = |выдавецтва = |год = 2020|выпуск = |том = |нумар = 4|старонкі = |isbn = }}&lt;/ref&gt;. У гэты ж час адзначаюцца шматлікія выпадкі рэпрэсіяў (арыштаў і штрафаў) з боку рэжыму Лукашэнкі да грамадзянаў Беларусі за выкарыстаньне гербу Пагоні&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 18 лютага 2021| url = https://nn.by/?c=ar&amp;i=268598| копія = https://web.archive.org/web/20210619051328/https://nn.by/?c=ar&amp;i=268598| дата копіі = 19 чэрвеня 2021| загаловак = Праваабаронцу арыштавалі на 12 сутак. Барэльеф з «Пагоняй» на яго доме, які вісеў там 8 год, сёння палічылі пікетам| фармат = | назва праекту = Грамадства| выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 26 сакавіка 2021| url = https://www.svaboda.org/a/31171051.html| копія = https://web.archive.org/web/20210619051310/https://www.svaboda.org/a/31171051.html| дата копіі = 19 чэрвеня 2021| загаловак = Жанчыну арыштавалі, бо на машыне, якая яе падвозіла, была налепка «Пагоні»| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 29 сакавіка 2021| url = https://nn.by/?c=ar&amp;i=270564| копія = https://web.archive.org/web/20210619051458/https://nn.by/?c=ar&amp;i=270564| дата копіі = 19 чэрвеня 2021| загаловак = У аграгарадку Малеч за «Пагоню» на балконе затрымалі кіроўцу саўгаса| фармат = | назва праекту = Грамадства| выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 30 сакавіка 2021| url = https://nn.by/?c=ar&amp;i=270642| копія = https://web.archive.org/web/20210619051358/https://nn.by/?c=ar&amp;i=270642| дата копіі = 19 чэрвеня 2021| загаловак = Жыхар Бабруйска, якому далі 15 сутак за налепку з «Пагоняй» на аўто, чацвёрты дзень трымае галадоўку| фармат = | назва праекту = Грамадства| выдавец = [[Наша Ніва]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 17 красавіка 2021| url = https://www.svaboda.org/a/31208796.html| копія = https://web.archive.org/web/20210421191758/https://www.svaboda.org/a/31208796.html| дата копіі = 21 красавіка 2021| загаловак = Жыхара Шчомысьліцы затрымалі за флюгер з «Пагоняй»| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 23 сакавіка 2021| url = https://www.svaboda.org/a/31165174.html| копія = https://web.archive.org/web/20210614180847/https://www.svaboda.org/a/31165174.html| дата копіі = 14 чэрвеня 2021| загаловак = Шматдзетную маці аштрафавалі на 2900 рублёў за Пагоню на акне| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = Тацяна Смоткіна.| прозьвішча = Смоткіна| імя = Тацяна| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 1 красавіка 2021| url = https://www.racyja.com/hramadstva/glybachanina-alyaksandra-shelepenya-asht/| копія = https://web.archive.org/web/20210614182355/https://www.racyja.com/hramadstva/glybachanina-alyaksandra-shelepenya-asht/| дата копіі = 14 чэрвеня 2021| загаловак = Глыбачаніна Аляксандра Шэлепня аштрафавалі за герб „Пагоня” на балконе| фармат = | назва праекту = Грамадства| выдавец = [[Беларускае Радыё Рацыя]]| дата доступу = 19 чэрвеня 2021 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

8 жніўня 2021 году{{Заўвага|Глядзіце гісторыю зьменаў старонкі [[:en:Pahonia]]}} адміністрацыя [[Ангельская Вікіпэдыя|Ангельскай Вікіпэдыі]] пад ціскам [[Летувісы|летувіскіх]] [[Шавінізм|шавіністаў]] выдаліла артыкул пра герб Пагоню (створаны ў жніўні 2004 году), зь якога зрабілі перанакіраваньне на [[герб Летувы]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=Хобі для эрудытаў: абараняць «Пагоню» ў галоўнай сусветнай энцыклапедыі|мова=be|год=13 жніўня 2021|аўтар=[[Алесь Чайчыц|Чайчыц А.]]|выданьне=[[Будзьма беларусамі!]]|спасылка=https://budzma.by/news/khobi-dlya-erudyta-.html}}&lt;/ref&gt;.

== Сучаснае афіцыйнае выкарыстаньне ==
Пагоня прысутнічае на эмблемах некалькіх беларускіх грамадзкіх аб’яднаньняў:
* [[Партыя БНФ]];
* [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ]];
* [[Згуртаваньне Беларусаў Сьвету Бацькаўшчына|Згуртаваньне Беларусаў Сьвету «Бацькаўшчына»]];
* [[Беларускі Хельсынскі камітэт]].

[[Файл:COA Pahonia in Fürstenzug.jpg|міні|Выява Пагоні часоў ВКЛ на пано «[[Шэсьце князёў]]» у [[Дрэздэн]]е]]
Пагоню маюць у сваім складзе сучасныя гербы наступных населеных пунктаў:
* [[Файл:POL Białystok COA.svg|20пкс]] [[Беласток]]
* [[Файл:POL Brańsk COA.svg|20пкс]] [[Бранск (Польшча)|Бранск]]
* [[Файл:Coat of Arms of Velizh.png|20пкс]] [[Вяліж]]
* [[Файл:Coat of Arms of Vierchniadzvinsk, Belarus.svg|20пкс]] [[Дрыса]]
* [[Файл:Coat of arms of Iziaslav.png|20пкс]] [[Заслаў (Украіна)|Заслаў]]
* [[Файл:Coat of Arms of Lepiel, Belarus.svg|20пкс]] [[Лепель]]
* [[Файл:BIA Lipniszki COA.png|20пкс]] [[Ліпнішкі]]
* [[Файл:Coat of Arms of Mahiloŭ.svg|20пкс]] [[Магілёў]]
* [[Файл:Coat of Arms of Nevel (Pskov oblast).png|20пкс]] [[Невель]]
* [[Файл:Puławy herb.svg|20пкс]] [[Пулавы]]
* [[Файл:Coat of Arms of Rečyca, Belarus.svg|20пкс]] [[Рэчыца]]
* [[Файл:Coat of Arms of Sebezh.png|20пкс]] [[Себеж]]
* [[Файл:Herb Siedlce.svg|20пкс]] [[Седльцы]]

Наступныя адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі маюць Пагоню ў складзе сваіх сучасных гербаў:
* [[Файл:Bialski_pow.png|20пкс]] [[Бельскі павет (Люблінскае ваяводзтва)|Бельскі павет]]
* [[Файл:Coat of Arms of Vitsebsk Voblasts.svg|20пкс]] [[Віцебская вобласьць]]
* [[Файл:Coat of arms of Homyel Voblast.svg|20пкс]] [[Гомельская вобласьць]]
* [[Файл:POL województwo podlaskie COA.svg|20пкс]] [[Падляскае ваяводзтва]]
* [[Файл:Coat of Arms of Zhytomyr Oblast.svg|20пкс]] [[Жытомірская вобласьць]]
* [[Файл:POL powiat siemiatycki COA.svg|20пкс]] [[Сямяціцкі павет]]

Таксама вэрсія Пагоні ёсьць [[Герб Летувы|гербам Летувы]].

Апроч гэтага, стылізаваная выява Пагоні як гербу [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] прысутнічае на найбольшым у сьвеце парцалянавым [[пано]] «[[Шэсьце князёў]]» у [[Дрэздэн]]е.

== Галерэя ==

=== XIV—XV стагодзьдзі ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XIV—XV стагодзьдзях&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Kobrynski, Pahonia. Кобрынскі, Пагоня (1387).jpg|Пячатка князёў Кобрынскіх, 1387 г.
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (1841).jpg|Пячаткі Вітаўта Вялікага
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (1416).jpg|Герб Вітаўта, 1416 г. 
Jagajła, Pahonia. Ягайла, Пагоня (1416).jpg|Герб Ягайлы, 1416 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (1443).jpg|Пахаваньне Вітаўта Вялікага, 1443 г.
Žygimont Karybutavič, Pahonia. Жыгімонт Карыбутавіч, Пагоня.jpg|Уваход Жыгімонта Карыбутавіча ў Прагу, {{nowrap|1443 г.}}
Pahonia. Пагоня (1460-64).jpg|Chronik des Konstanzer Konzils, 1460—1464 гг.
Lithuanian Vytis (Waykimas) from the Bavarian State Library (1475).jpg|Wappen besonders von deutschen Geshlchtern, {{nowrap|1475 г.}}
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1475).jpg|Wernigeroder Wappenbuch, 1475 г.
Pahonia. Пагоня (1480) (2).jpg|Das Wappenbuch Conrads von Grünenberg, 1480 г.
Pahonia. Пагоня (1480).jpg|Das Wappenbuch Conrads von Grünenberg, 1480 г.
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (1483) (3).jpg|Герб Вітаўта, 1483 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (1483).jpg|Герб Вітаўта, 1483 г.
Bona Sforza, Pahonia. Бона Сфорца, Пагоня (1492) (2).jpg|З вокладкі малітоўніка [[Бона Сфорца|Боны Сфорцы]], 1492 г.
Bona Sforza, Pahonia. Бона Сфорца, Пагоня (1492).jpg |З вокладкі малітоўніка Боны Сфорцы, 1492 г.
Pahonia. Пагоня (1401-1500).jpg|Armorial général, XV ст.
&lt;/gallery&gt;

=== XVI стагодзьдзе ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XVI стагодзьдзі&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1530).jpg|Sammelband mehrerer Wappenbücher, 1530 г.
Pahonia. Пагоня (1530) (3).jpg|Sammelband mehrerer Wappenbücher, 1530 г.
Pahonia. Пагоня (1531).jpg|З Лаўрэнцьеўскага сьпісу Літоўскага Статуту, 1531 г.
Žygimont Aŭgust, Pahonia. Жыгімонт Аўгуст, Пагоня (1552).jpg|Герб вялікага князя Жыгімонта Аўгуста. Пруская хроніка, 1552 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1555) (2).jpg|З габэлену, 1555 г.
Pahonia. Пагоня (1555) (1).jpg|З габэлену, 1555 г.
Pahonia. Пагоня (1555) (3).jpg|З габэлену, 1555 г.
Pahonia. Пагоня (1555) (4).jpg|З габэлену, 1555 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1555).jpg|1555 г.
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1555).jpg|Герб Віленскай зямлі, {{nowrap|1555 г.}}
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1555).jpg|Герб Троцкай зямлі, 1555 г.
Jan z knižataŭ litoŭskich, Pahonia. Ян з княжатаў літоўскіх, Пагоня (1555).jpg|Герб [[Ян з княжатаў літоўскіх|Яна з княжатаў літоўскіх]], 1555 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pavał Halšanski, Pahonia. Павал Гальшанскі, Пагоня (1555).jpg|Герб [[Павал Гальшанскі|Паўла Гальшанскага]], 1555 г.
Žygimont Aŭgust, Pahonia. Жыгімонт Аўгуст, Пагоня (1571).jpg|Герб Жыгімонта Аўгуста, 1571 г.
Pahonia. Пагоня (1572).jpg|1572 г.
Pahonia. Пагоня (1574).jpg|Goniec cnothy, 1574 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1579).jpg|1579 г.
Stefan Batory, Pahonia. Стэфан Баторы, Пагоня (1583).jpg|Фрагмэнт партрэта [[Стэфан Баторы|Стэфана Баторыя]], 1583 г.
Pahonia. Пагоня (1586).jpg|Großes Wappenbuch, 1586 г.
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1586).jpg|Герб Полацкага ваяводзтва, 1586 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Padlašša, Pahonia. Падляшша, Пагоня (1586).jpg|Герб Падляскага ваяводзтва, 1586 г.
Volyn, Pahonia. Волинь, Пагоня (1586).jpg|Герб Валынскага ваяводзтва, 1586 г.
Pahonia. Пагоня (1593).jpg|З казаньня на пахаваньні [[Ян Сямён Алелькавіч|Яна Сямёна Алелькавіча]], 1593 г.
Pahonia. Пагоня (1600).jpg|1600 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (XVI) (3).jpg|Зь нямецкага рукапіснага гербоўніка
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (XVI).jpg|Троцкая харугва
Pahonia. Пагоня (XVI).jpg|З Прускай хронікі
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (XVI).jpg|Герб Віцебскага ваяводзтва
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (XVI).jpg|Пячатка Віленскага ўнівэрсытэту
Vitaŭt Vialiki, Pahonia. Вітаўт Вялікі, Пагоня (XVI).jpg|Герб Вітаўта Вялікага
Jagajła, Pahonia. Ягайла, Пагоня (XVI).jpg|Герб Ягайлы 
Žygimont Stary. Жыгімонт Стары (XVI).jpg|Жыгімонт Стары
&lt;/gallery&gt;

=== XVII стагодзьдзе ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XVII стагодзьдзі&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1604).jpg|Le blason des armoiries, {{nowrap|1604 г.}}
Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1661, 1780-89).jpg|Герб Магілёва, 1661 г.
Pahonia. Пагоня (1672).jpg|Герб ВКЛ з Маскоўскага Тытулярніка, 1672 г.
Pahonia. Пагоня (1672) (5).jpg|Герб ВКЛ з Маскоўскага Тытулярніка, 1672 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Amścisłaŭ, Pahonia. Амсьціслаў, Пагоня (1672).jpg|Герб Амсьціслаўскага княства, 1672 г.
Amścisłaŭ, Pahonia. Амсьціслаў, Пагоня (1672) (2).jpg|Герб Амсьціслаўскага княства, 1672 г. 
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1672).jpg|Герб Віцебскага княства, 1672 г.
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1672) .jpg|Герб Віцебскага княства, 1672 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1672).jpg|Герб Полацкага княства, 1672 г.
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1672) (2).jpg|Герб Полацкага княства, 1672 г.
Alaksandra Tyškievič (Čartaryjskaja), Pahonia. Аляксандра Тышкевіч (Чартарыйская), Пагоня (1670-79).jpg|Фрагмэнт партрэта Аляксандры Тышкевіч з князёў Чартарыйскіх, {{nowrap|1670-я гг.}}
Jan Sabieski, Pahonia. Ян Сабескі, Пагоня (1677).jpg|З дакумэнта Яна Сабескага, 1677 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Horadnia, Pahonia. Горадня, Пагоня (XVII).jpg|Гарадзенская харугва
Raman Sanguška, Pahonia. Раман Сангушка, Пагоня (XVII) (2).jpg|Фрагмэнт партрэта [[Раман Сангушка|Рамана Сангушкі]]
Jagajła, Pahonia. Ягайла, Пагоня (XVII).jpg|Фрагмэнт партрэта Ягайлы
Fiodar Karyjatavič, Pahonia. Фёдар Карыятавіч, Пагоня (1799).jpg|Фёдар Карыятавіч у вобразе вершніка
&lt;/gallery&gt;

=== XVIII стагодзьдзе ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XVIII стагодзьдзі&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Aŭgust Mocny, Pahonia. Аўгуст Моцны, Пагоня (1702).jpg|Харугва [[Аўгуст Моцны|Аўгуста Моцнага]], 1702 г.
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1707).jpg|Герб [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], 1707 г.
Pahonia. Пагоня (1715).jpg|1715 г.
Pahonia. Пагоня (1718).jpg|Штандар пяхоты ВКЛ, {{nowrap|1718 г.}}
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Słonim, Pahonia. Слонім, Пагоня (1747).jpg|[[Слонімскі павет|Слонімская]] харугва, 1747 г.
Michał Servacy Višniaviecki, Pahonia. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі, Пагоня (1750).jpg|Фрагмэнт партрэта [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага]], 1750 г.
Pahonia. Пагоня (1760).jpg|Kuryer Litewski, 1760 г.
Vasil Tyškievič, Laliva-Pahonia. Васіль Тышкевіч, Ляліва-Пагоня (1794).jpg|Фрагмэнт партрэта [[Васіль Тышкевіч|Васіля Тышкевіча]], 1760 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1764).jpg|Газэта Віленская, 1764 г.
Sanguška, Pahonia. Сангушка, Пагоня (1780).jpg|З сэрвізу князёў [[Сангушкі|Сангушак]], 1780 г.
Pahonia. Пагоня (1780-89) (2).jpg|Расейская выява з [[Васьміканцовы крыж|укосным крыжам]], 1780-я гг.
Čartaryjski, Pahonia. Чартарыйскі, Пагоня (1785).jpg|З дакумэнта князёў [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]], 1785 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (F. Reilly, 1793).jpg|Дзяржаўны герб, 1793 г.
Lipniški, Pahonia. Ліпнішкі, Пагоня (1792).jpg|[[Герб Ліпнішак]], 1792 г.
Ašmiany, Pahonia. Ашмяны, Пагоня (1796).jpg|Пячатка [[Ашмянскі павет|Ашмянскага павету]], 1796 г.
Słonim, Pahonia. Слонім, Пагоня (XVIII).jpg|Знак Слонімскай паштовай станцыі
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Raman Sanguška, Pahonia. Раман Сангушка, Пагоня (XVIII).jpg|Фрагмэнт партрэта [[Раман Сангушка|Рамана Сангушкі]] (з рознаканцовым крыжам на трачы)
Vasil Tyškievič, Laliva-Pahonia. Васіль Тышкевіч, Ляліва-Пагоня (XVIII).jpg|Фрагмэнт партрэта Васіля Тышкевіча
Vasil Tyškievič, Pahonia. Васіль Тышкевіч, Пагоня (XVIII).jpg|Фрагмэнт партрэта Васіля Тышкевіча
Pahonia - Пагоня, Lithuanian (Belarusian) Coat of Arms.jpg|кан. XVIII ст.
&lt;/gallery&gt;

=== XIX стагодзьдзе ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XIX стагодзьдзі&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Ašmiany, Pahonia. Ашмяны, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Ашмянаў, 1840-я гг.
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Вільні, 1840-я гг.
Lida, Pahonia. Ліда, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Ліды, 1840-я гг.
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1840).png|Герб Полацку, 1840-я гг.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Rečyca, Pahonia. Рэчыца, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Рэчыцы, 1840-я гг.
Słucak, Pahonia. Слуцак, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Слуцку, 1840-я гг.
Śvianciany, Pahonia. Сьвянцяны, Пагоня (1840-49).jpg|Герб Сьвянцянаў, 1840-я гг.
Biełastok, Pahonia. Беласток, Пагоня (1843).jpg|Герб Беластоцкай вобласьці, 1843 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Viciebsk, Pahonia. Віцебск, Пагоня (1843).jpg|Герб Віцебску, 1843 г.
Vialiž, Pahonia. Вяліж, Пагоня (1843).jpg|Герб Вяліжу, 1843 г.
Horadnia, Pahonia. Горадня, Пагоня (1843).jpg|Герб Гарадзенскай губэрні, 1843 г.
Haradok, Pahonia. Гарадок, Пагоня (1843).jpg|Герб Гарадку, 1843 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Drysa, Pahonia. Дрыса, Пагоня (1843).jpg|Герб Дрысы, 1843 г.
Dynaburg, Pahonia. Дынабург, Пагоня (1843).jpg|Герб Дынабургу, 1843 г.
Lucyn, Pahonia. Люцын, Пагоня (1843).jpg|Герб Люцына, 1843 г. 
Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1843).jpg|Герб Магілёва, 1843 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Nieviel, Pahonia. Невель, Пагоня (1843).jpg|Герб Невелю, 1843 г. 
Połacak, Pahonia. Полацак, Пагоня (1843).jpg|Герб Полацку, 1843 г.
Režyca, Pahonia. Рэжыца, Пагоня (1843).jpg|Герб Рэжыцы, 1843 г.
Siebiež, Pahonia. Себеж, Пагоня (1843).jpg|Герб Себежу, 1843 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Słucak, Pahonia. Слуцак, Пагоня (1843).jpg|Герб Слуцку, 1843 г. 
Suraž, Pahonia. Сураж, Пагоня (1843).jpg|Герб Суражу, 1843 г. 
Čerykaŭ, Pahonia. Чэрыкаў, Пагоня (1843).jpg|Герб Чэрыкава, 1843 г.
Vialejka, Pahonia. Вялейка, Пагоня (1846).jpg|Герб Вялейкі, 1846
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Dzisna, Pahonia. Дзісна, Пагоня (1846).jpg|Герб Дзісны, 1846 г. 
Troki, Pahonia. Трокі, Пагоня (1846).jpg|Герб Трокаў, 1846 г. 
Vilenski albom, Pahonia. Віленскі альбом, Пагоня (E. Hauger, 1848).jpg|Вокладка Віленскага альбома, 1850 г. 
Lepiel, Pahonia. Лепель, Пагоня (1850).jpg|Герб Лепеля, 1850 г. 
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Sapieha, Pahonia. Сапега, Пагоня (1858).jpg|Вялікі герб Сапегаў, 1858 г. 
Vilnia, Pahonia. Вільня, Пагоня (1858-60).jpg|Зь Віленскага альбома, {{nowrap|1858 г.}}
Čerykaŭ, Pahonia. Чэрыкаў, Пагоня (1862).jpg|Герб Чэрыкава, 1862 г. 
Stefan Batory, Pahonia. Стэфан Баторы, Пагоня (XIX).jpg|Росьпіс капліцы Стэфана Баторыя
&lt;/gallery&gt;

=== XX стагодзьдзе ===
&lt;gallery caption=&quot;Пагоня ў XX стагодзьдзі&quot; class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia, BNR. Пагоня, БНР (1918-20).jpg|Вокладка пашпарту грамадзяніна [[Беларуская Народная Рэспубліка|БНР]], 1918—1920 гг.
Pahonia (25 Hrošaŭ, Orange), Stamp of Belarusian People's Republic.jpg|Марка БНР, 1918 г.
Pahonia. Пагоня (1920).jpg|З часопісу [[Рунь (1920)|Рунь]], 1920 г.
Pahonia. Пагоня (1921).jpg|З кнігі «Родны край», 1921 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery class=&quot;center&quot; widths=&quot;150&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Pahonia. Пагоня (1929).jpg|З часопісу [[Шлях моладзі (1929)|Шлях моладзі]], 1929 г.
Studenckaja dumka, Pahonia. Студэнцкая думка, Пагоня (1929).jpg|Вокладка «[[Студэнцкая думка (Вільня)|Студэнцкай думкі]]», 1929 г.
Pahonia. Пагоня (1930-39).jpg|Праект дзяржаўнага гербу, створаны беларусамі [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыны]], 1930-я гг.
Pahonia. Пагоня (1948).jpg|Налепка да [[Дзень Волі|Дня Незалежнасьці]], 1948 г.
&lt;/gallery&gt;

== Глядзіце таксама ==
[[Файл:Bar &quot;Pahonia&quot;, Vilnia 2022.jpg|значак|Беларускі бар «Pahonia» ў [[Вільня|Вільні]] (''[[Праспэкт Гедзіміна (Вільня)|праспэкт Гедзіміна]], 20'')]]

* [[Бел-чырвона-белы сьцяг]]
* [[Герб Беларусі]]
* [[Сьцяг Беларусі]]
* [[Жыве Беларусь!]]
* [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне]]
* [[Ліцьвіны]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* {{Літаратура/БелЭн|11}}
* {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2}}
* {{Артыкул
| аўтар             = [[Алег Латышонак|Латышонак А.]]
| загаловак         = Дзяржаўная сымболіка Беларускай Народнай Рэспублікі
| арыгінал          = 
| спасылка          = https://news.arche.by/by/page/science/historya-navuka/1530
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20201125114031/https://news.arche.by/by/page/science/historya-navuka/1530
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = Жаўнеры БНР
| тып               = 
| месца             = Беласток — Вільня
| выдавецтва        = 
| год               = 2009
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 
| старонкі          = 303—306
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Łatyšonak
}}
* {{Артыкул
| аўтар             = [[Ігар Лялькоў|Лялькоў І.]]
| загаловак         = Пытаньне дзяржаўнай сымболікі ў Беларусі: гісторыя і сучасны стан
| спасылка          = http://pahonia-plakat.narod.ru/bielaruskaja_simvolika.htm
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210121043828/http://pahonia-plakat.narod.ru/bielaruskaja_simvolika.htm
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[ARCHE Пачатак]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 2002
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 1 (21)
| старонкі          = 98—112
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Lalkoŭ
}}
* {{Артыкул
| аўтар             = [[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]]
| загаловак         = Сімвал Вялікага княства
| спасылка          = https://vln.by/node/48
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210506211203/https://vln.by/node/48
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[Чырвоная Змена]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 28 сакавіка 1995
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 33 (13891)
| старонкі          = 
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Nasievič
}}
* {{Артыкул
| аўтар             = Рудак А.
| загаловак         = Мінуўшчына і сучаснасць гістарычнай сімволікі
| спасылка          = https://budzma.by/news/minu-shchyna-i-suchasnasts-gistarychnay-simvoliki.html
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210121235356/https://budzma.by/news/minu-shchyna-i-suchasnasts-gistarychnay-simvoliki.html
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[Культура (газэта)|Культура]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 22—29 жніўня 2020
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 34 (1473)
| старонкі          = 
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Рудак
}}
* {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}
* {{Літаратура/Геральдыка Беларусі (2010)}}
* {{Літаратура/Наш сымбаль — Пагоня}}
* {{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)}}
* {{Артыкул
| аўтар             = [[Аляксей Шаланда|Шаланда А.]]
| загаловак         = Генезіс «Пагоні» — дзяржаўнага герба Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага
| арыгінал          = 
| спасылка          = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=2178
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20081119044008/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/16/16kom_szalanda.htm
| мова              = 
| адказны           = Mironowicz Eugeniusz
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[Białoruskie Zeszyty Historyczne|Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 2001
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 16
| старонкі          = 152—158
| isbn              = 
| issn              = 1232-7468
| ref               = Šałanda
}}
* {{Артыкул
| аўтар          = [[Аляксей Шаланда|Шаланда А.]]
| загаловак      = Кароткі нарыс гісторыі беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі
| арыгінал       = 
| спасылка       = 
| мова           = 
| адказны        = 
| аўтар выданьня = 
| выданьне       = Герольд Litherland
| тып            = 
| месца          = 
| выдавецтва     = 
| год            = 2019
| выпуск         = 
| том            = 
| нумар          = 21
| старонкі       = 3—10
| isbn           = 
| issn           = 
| ref            = Шаланда
}}
* {{Літаратура/ЭГБ|1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|5}}
* {{Артыкул
| аўтар             = Юргенсон У.
| загаловак         = Эвалюцыя дзяржаўнага герба Вялікага княства Літоўскага па дадзеных сфрагістыкі і нумізматыкі
| арыгінал          = 
| спасылка          = http://belcoins.com/numinfo.phtml?art=61
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210505180915/http://www.belcoins.com/numinfo.phtml?art=61
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[Беларускі гістарычны часопіс]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 2003
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 8
| старонкі          = 
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Юргенсон
}}
* {{Артыкул
| аўтар             = [[Міхась Ткачоў|Ткачев М.]]
| загаловак         = Национальные символы: народ и история
| арыгінал          = 
| спасылка          = https://naviny.online/rubrics/society/2009/10/12/ic_articles_116_164915
| архіўная спасылка = https://web.archive.org/web/20210304220343/https://naviny.online/rubrics/society/2009/10/12/ic_articles_116_164915
| мова              = 
| адказны           = 
| аўтар выданьня    = 
| выданьне          = [[Советская Белоруссия]]
| тып               = 
| месца             = 
| выдавецтва        = 
| год               = 11.10.1989, 12.10.1989
| выпуск            = 
| том               = 
| нумар             = 235 (17716), 236 (17717)
| старонкі          = 
| isbn              = 
| issn              = 
| ref               = Ткачоў
}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|73БЛ000004}}
* {{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://www.radabnr.org/symbali/| загаловак = Дзяржаўныя сымбалі Беларускай Народнай Рэспублікі| фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі]]| дата = 19 сакавіка 2021 | мова = | камэнтар = }}
* {{Спасылка | аўтар = Сяргей Мікулевіч | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 3 сакавіка 2012 | url = http://nn.by/?c=ar&amp;i=69322 | загаловак = Сапраўдныя беларускія сімвалы | фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша Ніва]] | дата = 3 сакавіка 2012 | мова = | камэнтар = }}
* {{Спасылка|аўтар = [[Віктар Ляхар|Ляхар В.]] |прозьвішча = |імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://euroradio.fm/lyahar-pagonya-i-bel-chyrvona-bely-scyag-simvaly-yakiya-nas-abyadnouvayuc | загаловак = Ляхар: &quot;Пагоня&quot; і бел-чырвона-белы сцяг — сімвалы, якія нас аб’ядноўваюць | фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Эўрапейскае радыё для Беларусі]] | дата = 21 студзеня 2021 | мова = | камэнтар = }}
* {{YouTube|fnK8hZJPFgg|«Пагоня» працягласцю восем вякоў / Загадкі беларускай гісторыі}}
* {{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.lyczkowski.net/be/hierby-bielaruskaj-slachty/litary-p-r.html | загаловак = Гербы беларускай шляхты: герб Пагоня і яго карыстальнікі | фармат = | назва праекту = Генэалёгія Лычкоўскіх | выдавец = | дата = 20 сакавіка 2021 | мова = | камэнтар = }}

{{Беларусь у тэмах}}
{{Беларуская Народная Рэспубліка ў тэмах}}
{{Палітычны крызіс у Беларусі}}
{{Абраны артыкул}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Палітыка Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Дзяржаўныя сымбалі БНР]]
[[Катэгорыя:Гербы Беларусі]]</text>
      <sha1>1re121s9ecggqcvrybv330nkt7273x1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нью-Ёрская фондавая біржа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4451</id>
    <revision>
      <id>2329820</id>
      <parentid>2278890</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>211.104.160.94</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34270" xml:space="preserve">{{Біржа
|назва         = Нью-Ёрская фондавая біржа
|арыгінал      = {{мова-en|New York Stock Exchange|скарочана}}
|лёга          = [[Файл:NY Stock Exchange logo.svg|220пкс]]
|здымак        = [[Файл:NYC NYSE.jpg|220пкс]]
|подпіс        = [[Фасад]] біржы (2008)
|тып           = [[Фондавая біржа]]
|горад         = [[Нью-Ёрк]]
|краіна        = [[ЗША]]
|каардынаты    = 
|пачатак       = {{Дата пачатку|8|3|1817|1}}
|уладар        = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міжкантынэнтальная біржа|«Міжкантынэнтальная біржа»|en|New York Stock Exchange}} ([[Атланта]], [[Штат ЗША|штат]] [[Джорджыя]], [[ЗША]])
|асобы         = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Томас Фарлі||en|Thomas Farley}}
|валюта        = [[Амэрыканскі даляр]]
|тавары        = 
|лістынгаў     = 2417 (2016)
|капіталізацыя = {{Падзеньне}}$25,607 [[трыльён]]аў (2016)&lt;ref name=&quot;мл&quot;/&gt;
|аб'ём         = {{Рост}}$33,287 трлн (2015)&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;
|індэксы       = [[НЁФБ Кампазіт]], [[Прамысловы індэкс Доў-Джонза]]
|сайт          = [https://www.nyse.com nyse.com]
}}
'''Нью-Ёрская фондавая біржа''' (НЁФБ; анг. NYSE) — [[фондавая біржа]], заснаваная ў сакавіку 1817 г. у Нью-Ёрку (ЗША). Ажыцьцяўляе дзённы [[гандаль]] з панядзелка па пятніцу ад 9:30 да 16:00&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дэніэл Ўілсан, Джон Томпсан|загаловак=Умацоўваньне будовы рынка акцыяў, каб лепей спраўляцца з крайняй зьменлівасьцю|спасылка=https://www.nyse.com/publicdocs/Strengthening_US_equity_market_structure.pdf|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=28 студзеня 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt; па мясцовым часе (17:30–00:00 па менскім часе)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Час працы і асаблівасьці рэгіянальных рынкаў Форэкс|спасылка=http://teletrade.by/be/education/secret/105360|выдавец={{Артыкул у іншым разьдзеле|Тэлетрэйд||en|TeleTrade}}|дата публікацыі=2016|дата доступу=15 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. Прадметам гандлю выступаюць [[акцыя]], [[аблігацыя]] і {{Артыкул у іншым разьдзеле|вытворны інструмэнт||pl|Instrument pochodny}} ([[ф'ючарс]], [[апцыён]] і {{Артыкул у іншым разьдзеле|індэксавая адзінка||pl|Jednostka indeksowa}}). Знаходзіцца ў нью-ёрскай гарадзкой акрузе [[Мангэтан]] па вул. Мура (Сьцяны; анг. Ўол-стрыт), д. 11 і ёсьць адным з найбольш славутых месцаў [[Нью-Ёрк]]у.&lt;ref&gt;[https://safetradebinaryoptions.com/cryptocurrency-trading-and-binary-options Гандаль криптовалютой і бінарнымі апцыёнамі]&lt;/ref&gt;

== Брокеры ==
На 2012 г. на біржы налічвалася 274 [[брокер]]ы ў складзе 169 маклерскіх дамоў, у тым ліку ў складзе 97 электронных, 65 {{Артыкул у іншым разьдзеле|Брокерскае прадпрыемства|брокерскіх|en|Brokerage firm}} і 7 рынкаўтваральных&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гандлёвыя зьвесткі|спасылка=https://www.nyse.com/markets/nyse/trading-info|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На 2016 г. існавала 6 {{Артыкул у іншым разьдзеле|Рынкаўтваральнік|рынкаўтваральнікаў|en|Market maker}}, якія спалучалі ручны і аўтаматызаваны [[аўкцыён]]ы на біржы: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Баркліз|«Баркліз»|en|Barclays}} ([[Лёндан]], [[Ангельшчына]]), «Брэндан Краян», {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вірту Фінансавы|«Вірту Фінансавы»|en|Virtu Financial}}, «Джозэф Штрайхэр», {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міжнароднае спалучэньне рынкаўтваральнікаў|«Міжнароднае спалучэньне рынкаўтваральнікаў»|en|IMC Financial Markets}} ([[Амстэрдам]], [[Нідэрлянды]]) і {{Артыкул у іншым разьдзеле|Найт Капітал Груп|«Найт Капітал Груп»|en|KCG Holdings}} ([[Джэрзі-Сіці]], штат [[Нью-Джэрзі]]). {{Артыкул у іншым разьдзеле|Цякучасьць рынку||en|Market liquidity}} забясьпечвалі 9 электронных, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Высокачастотны гандаль|высокачастотных гандляроў|en|High-frequency trading}}: «Баркліз» (Лёндан), «Вірту Фінансавы», {{Артыкул у іншым разьдзеле|Голдман-Сакс|«Голдман-Сакс»|en|Goldman Sachs}}, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Гудзон-Рака Трэйдынг|«Гудзон-Рака Трэйдынг»|en|Hudson River Trading}}, «Латур Трэйдынг», {{Артыкул у іншым разьдзеле|Банк Амэрыкі Мэрыл-Лінч|банк Амэрыкі «Мэрыл-Лінч»|en|Bank of America Merrill Lynch}}, «Найт Капітал Груп» (Джэрзі-Сіці), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Трэйдбот|«Трэйдбот»|en|Tradebot}} ([[Канзас-Сіці (Мізуры)|Канзас-Сіці]], штат [[Мізуры (штат)|Мізуры]]) і {{Артыкул у іншым разьдзеле|Цытадэль (фонд)|фонд «Цытадэль»|en|Citadel LLC}} ([[Чыкага]], штат [[Іліной]])&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сяброўства на НЁФБ|спасылка=https://www.nyse.com/markets/nyse/membership|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=15 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На 2016 г. маклерскія дамы плацілі з кожнай $1000 выручкі па $0,12 (12 [[цэнт]]аў) і з ручнога гандлю кожнай акцыяй коштам звыш $1 па $0,0006 (0,06 цэнту) біржавога збору&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьпіс цэнаў 2016 г. на НЁФБ|спасылка=https://www.nyse.com/publicdocs/nyse/markets/nyse/NYSE_Price_List.pdf|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=5 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Лістынг ==
Паводле Дапаможніка сьпісавага прадпрыемства, на 2016 г. для разьмяшчэньня акцыяў на біржы прадпрыемства мела належаць прынамсі 400 акцыянэрам, валодаць рынкавай вартасьцю акцыяў у прынамсі $40 млн. Выручка мела складаць прынамсі $10 млн за папярэднія 3 гады, цягам якіх падаюцца справаздачы ''перад'' біржавым дэбютам (разьмяшчэньнем акцыяў)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Новая эканамічная палітыка|спасылка=http://belinstitute.eu/images/stories/documents/biss_may25_bel.pdf|выдавец=[[Беларускі інстытут стратэгічных дасьледаваньняў]]|дата публікацыі=25 траўня 2007|дата доступу=15 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. Таксама прадпрыемства абавязвалася разьмяшчаць на ўласным вэб-сайце вынікі штогадовага [[аўдыт]]у грашовай справаздачнасьці на ангельскай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьдзелы (1, 2)|спасылка=http://nysemanual.nyse.com/LCM/Sections/|выдавец=Дапаможнік сьпісавага прадпрыемства НЁФБ|мова=en|дата публікацыі=2 верасьня 2015|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На люты 2016 г. у лістынгу Нью-Ёрскай біржы знаходзіліся 2417 прадпрыемстваў з агульнай {{Артыкул у іншым разьдзеле|Рынкавая вартасьць|рынкавай вартасьцю|en|Market value}} ў $25,607 [[трыльён]]аў, зь іх 1892 прадпрыемствы ЗША (78,3%) з рынкавай вартасьцю ў $17,5 трлн (68,3%). Сярод біржаў ЗША на Нью-Ёрскую прыпадала 72% рынкавай вартасьці айчынных прадпрыемстваў і 90% — замежных: Азія — 91% (120 прадпрыемстваў рынкавай вартасьцю ў $2,1 трлн), Афрыка — 98% (7 прадпрыемстваў на $34,5 млрд), Канада — 96% (129 прадпрыемстваў на $1,1 трлн), [[Лацінская Амэрыка]] — 95% (114 прадпрыемстваў на $772,8 млрд) і Эўропа — 89% (155 прадпрыемстваў на $4,1 трлн). У 2015 г. Нью-Ёрская біржа стала найбольшай у сьвеце паводле аб’ёму гандлю, што склаў 19% ад агульнага аб’ёму гандлю за год на 64 фондавых біржах [[Сусьветны саюз біржаў|Сусьветнага саюзу біржаў]] (Лёндан, Ангельшчына). Сярэдні дзённы аб’ём гандлю акцыямі ў 2015 г. перавысіў $123 млрд&lt;ref name=&quot;мл&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Міжнародныя лістынгі|спасылка=https://www.nyse.com/make-the-move/international-listings|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=15 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. У 2015 г. гадавы аб’ём гандлю акцыямі прадпрыемстваў у лістынгу Нью-Ёрскай біржы перасягнуў $33,287 трлн&lt;ref name=&quot;д&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Супольны аб'ём сьпісавых выпускаў НЁФБ|спасылка=http://www.nyxdata.com/nysedata/asp/factbook/viewer_edition.asp?mode=table&amp;key=3301&amp;category=3|выдавец=Рынкавыя дадзеныя НЁФБ|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Індэксы ==
На 2016 г. Нью-Ёрская біржа выдавала 9 ''уласных'' індэксаў акцыяў прадпрыемстваў:

1) 5 асноўных —
* ''[[НЁФБ Кампазіт]]'' (анг. NYSE Composite). [[Біржавы індэкс]], які пачалі адлічваць з 31 сьнежня 1965 г. ад пачатковай вартасьці ў 50 пунктаў. 31 сьнежня 2002 г. індэкс ператварылі з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Цэнавы індэкс|цэнавага|en|Price-weighted index}} ў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Даходны індэкс|даходны|en|Total return index}} пасьля заканчэньня дзённага гандлю (акцыі + [[дывідэнд]]ы), паставіўшы вартасьць у 5000 пунктаў. Рынкавую капіталізацыю сталі вылічаць ад акцыяў у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вольнае абарачэньне|вольным абарачэньні|en|Public float}} замест усіх акцыяў прадпрыемстваў. Складовымі часткамі засталіся звычайныя акцыі прадпрыемстваў ЗША, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Амэрыканская дэпазітарная расьпіска|амэрыканскія дэпазітарныя расьпіскі|en|American depositary receipt}} (для акцыяў замежных прадпрыемстваў), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мэтавая акцыя|мэтавыя акцыі|en|Tracking stock}} і {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фонд нерухомасьці|фонды нерухомасьці|en|Real estate investment trust}} без ранейшага ўліку вытворных інструмэнтаў (вытворнікаў)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведнік мэтадалёгіі індэкса «НЁФБ Кампазіт»|спасылка=https://www.nyse.com/publicdocs/nyse/indices/nyse_composite_index_methodology.pdf|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На 15 лютага 2016 г. налічваў 9229,68 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Расцэнка NYA (Кампазітны індэкс Нью-Ёрскай фондавай біржы)|спасылка=http://www.bloomberg.com/quote/NYA:IND|выдавец=[[Блумбэрг ТБ]]|мова=en|дата публікацыі=15 лютага 2016|дата доступу=15 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ ЗША 100'' (анг. NYSE U.S. 100). [[Цэнавы індэкс]], што вылічаюць з 31 сьнежня 1995 г. ад пачатковай вартасьці ў 3000 пунктаў. Улучаў 100 найбольшых паводле рынкавай капіталізацыі прадпрыемстваў ЗША на біржы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведнік мэтадалёгіі для індэксаў НЁФБ|спасылка=https://www.nyse.com/publicdocs/nyse/indices/nyse_indices_methodology_guide.pdf|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=люты 2004|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На 16 лютага 2016 г. налічваў 7728,18 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ ЗША 100»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NY|выдавец=[[Яху!]]|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ Міжнародны 100'' (анг. NYSE International 100). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 1995 г. ад пачатковай вартасьці ў 3000 пунктаў. Улучаў 100 найбольшых паводле рынкавай капіталізацыі замежных прадпрыемстваў на біржы. На 16 лютага 2016 г. налічваў 4296,14 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Міжнародны 100»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYI|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ Сусьветныя лідэры 100'' (анг. NYSE World Leaders). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 1995 г. ад пачатковай вартасьці ў 3000 пунктаў. Спалучае па 100 найбольшых паводле рынкавай капіталізацыі прадпрыемстваў ЗША і замежжа на біржы (200 разам). На 16 лютага 2016 г. налічваў 6333,49 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Сусьветныя лідэры 100»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYL|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ ТВС'' (НЁФБ Тэхналёгія Вяшчаньне Сувязь; анг. NYSE TMT). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 1995 г. ад пачатковай вартасьці ў 3000 пунктаў. Улучаў 100 найбольшых паводле рынкавай капіталізацыі прадпрыемстваў на біржы ў галіне [[тэхналёгія]]ў, [[Сродкі масавай інфармацыі|вяшчаньня]] і [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]]. У індэксе дапускалася прысутнасьць да 40% прадпрыемстваў ад адной галіны. На 16 лютага 2016 г. налічваў 6811,64 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ ТВС»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYY|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.

2) 3 галіновыя —
* ''НЁФБ Энэргія'' (анг. NYSE Energy). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 2002 г. ад пачатковай вартасьці ў 5000 пунктаў. Улучаў акцыі прадпрыемстваў энэргетыкі. Рынкавая капіталізацыя вылічалася ад акцыяў у вольным абарачэньні&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведнік мэтадалёгіі галіновых індэксаў НЁФБ|спасылка=https://www.nyse.com/publicdocs/nyse/indices/nyse_sector_index_methodology.pdf|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=студзень 2004|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. На 16 лютага 2016 г. налічваў 8650,9 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Энэргія»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYE|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ Фінансавы'' (анг. NYSE Financial). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 2002 г. ад пачатковай вартасьці ў 5000 пунктаў. Улучаў рынкавую капіталізацыю акцыяў банкаў у вольным абарачэньні. На 16 лютага 2016 г. налічваў 5441,8 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Фінансавы»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYK|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.
* ''НЁФБ Ахова здароўя'' (анг. NYSE Health Care). Цэнавы індэкс, што вылічаюць з 31 сьнежня 2002 г. ад пачатковай вартасьці ў 5000 пунктаў. Улучаў рынкавую капіталізацыю акцыяў прадпрыемстваў аховы здароўя ў вольным абарачэньні. На 16 лютага 2016 г. налічваў 11 403,26 пунктаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Ахова здароўя»|спасылка=http://finance.yahoo.com/q?s=^NYP|выдавец=Яху!|мова=en|дата публікацыі=16 лютага 2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.

3) 1 адмысловы —
* NYSE Century. Цэнавы індэкс, што выдаюць з 17 траўня 2012 году. Вылічаюць ад пачатковай вартасьці ў 57,34 пункту на 29 сьнежня 2000 году. На 8 красавіка 2013 г. улучаў 372 прадпрыемствы ЗША з капіталізацыяй звыш $1 млрд, якія праіснавалі больш чым стагодзьдзе&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Індэкс «НЁФБ Век»|спасылка=https://www.nyse.com/centuryindex|выдавец=Нью-Ёрская фондавая біржа|мова=en|дата публікацыі=2016|дата доступу=16 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;.

Таксама выдаваліся 6 індэксаў [[аблігацыя]]ў скарбу ЗША: бягучых 2-гадовых, бягучых 5-гадовых, 7—10-гадовых, бягучых 10-гадовых, звыш 20-гадовых і бягучых 30-гадовых. Яшчэ выходзілі 4 індэксы [[ф’ючарс]]аў на аблігацыі: 2-, 5- і 10-гадовыя, доўгія (20—30-гадовыя).

== Беларусь ==
* [[EPAM Systems|«Эпам Сыстэмз»]] ([[Ньютаўн (Пэнсыльванія)|Ньютаўн]], штат [[Пэнсыльванія]]) — вытворца [[Праграмнае забесьпячэньне|апраграмаваньня]], заснаваны ў сьнежні 1993 г. 2 выхадцамі зь Беларусі, дзе дагэтуль знаходзіцца найбольшая колькасьць супрацоўнікаў. 8 лютага 2012 г. правёў першаснае разьмяшчэньне акцыяў на Нью-Ёрскай біржы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Аляксей Арэшка]]|загаловак=Кампанія EPAM Systems аб’явіла пра пачатак IPO|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2012/02/01/526535_526539|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=1 лютага 2012|дата доступу=17 лютага 2016}}&lt;/ref&gt; па $12 за акцыю. На 17 лютага 2016 г. рынкавая капіталізацыя прадпрыемства склала $3,01 млрд, вартасьць за акцыю перавысіла $60&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Эпам Сыстэмз (Нью-Ёрская расцэнка акцыяў)|спасылка=http://www.bloomberg.com/quote/EPAM:US|выдавец=[[Блумбэрг ТБ]]|мова=en|дата публікацыі=17 лютага 2016|дата доступу=17 лютага 2016}}&lt;/ref&gt;. 14 сьнежня 2021 году «Эпам» улучылі ў біржавы індэкс ЗША «Стандарт і Пуэрз 500» для 500 [[прадпрыемства]]ў з найбольшай вартасьцю&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Эпам» уключаць у індэкс «СіП 500»|спасылка=https://m.nashaniva.com/articles/281543/|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=9 сьнежня 2021|дата доступу=16 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
Днём заснаваньня NYSE лічыцца 17 траўня 1792 году, калі дваццацю чатырма нью-ёрскімі [[брокер]]амі было падпісанае гэтак званае [[Плятанавае пагадненьне]] (пад плятанавым дрэвам, што расло на месцы сёньняшняга дому №68 па вуліцы Wall street). У адпаведнасьці з пагадненьнем, гешэфты з каштоўнымі паперамі адгэтуль павінны былі заключацца толькі між чальцамі біржы, пры гэтым усталёўваўся фіксаваны памер камісійных збораў.

[[Файл:2004_-_United_States_-_Manhattan_-_New_York_City_-_New_York_-_New_York_Stock_Exchange_copy_4887745328.jpg|міні|250пкс|Фасад біржы (чэрвень 2003 г.)]]
8 сакавіка 1817 году біржа ўтварыла [[Юрыдычная асоба|юрыдычную асобу]] і назвалася «Нью-Ёрская фондавая і біржавая рада» (New York Stock &amp; Exchange Board). У 1863 зьявілася сучасная абрывіятура. У той самы год біржа арэндавала сваё сталае памяшканьне па Wall Street, 40 за 200 даляраў за месяц. У 1835 годзе пажар зьнішчыў у Нью-Ёрку больш за 700 будынкаў, у тым ліку і фондавую біржу. Гандаль быў перанесены ў іншыя месцы. У 1844, з вынаходніцтам тэлеграфу, упершыню ў гандлю ўзялі ўдзел інвэстары з па-за Нью-Ёрку. У 1857 годзе адбыўся першы ў гісторыі абвал біржы, пасьля банкруцтва Ohio Life Insurance &amp; Trust Company.

3 ліпеня 1884 годзе ў «Customers' Afternoon Letter» зьявіўся першы ў гісторыі [[ЗША]] фондавы індэкс. Ён складаўся з 11 паказьнікаў. Праз год ён стаў базавацца на кошце 14 акцый: 12 акцый чыгуначных кампаній і 2 — прамысловых. 26 траўня 1896 году зьявіўся знакаміты [[прамысловы індэкс Доў-Джонза]]. Гандаль быў прыпынены неўзабаве пасьля пачатку [[Першая сусьветная вайна|Першае сусьветнае вайны]] (ліпень 1914), аднак быў адчынены зноў 28 лістапада таго году, каб падтрымаць вайну гандлям [[аблігацыя]]мі.

24 кастрычніка 1929 адбыўся найбуйнейшы ў гісторыі біржавы крах. Гэты дзень увайшоў у гісторыю як «[[Чорны чацьвер]]». Праз тыдзень Амэрыка цалкам пагрузілася ў эканамічную крызу, празваную пазьней «[[Вялікая Дэпрэсія]]», якую спыніла толькі зьмена агульнае канцэпцыі эканамічнае палітыкі амэрыканскае дзяржавы з манэтарызму на кейнсіянства. 1 кастрычніка 1934 году Камісія па каштоўных паперах і біржах (анг. Securities and Exchange Commission, SEC) зарэгістравала Нью-Ёрскую фондавую біржы ў якасьці агульнанацыянальнае фондавае біржы.

[[Файл:NYSE opening bell.jpg|зьлева|міні|213пкс|Камэрцыйны сакратар ЗША [[Дональд Л. Эванс]] званіць у звон — абвяшчае адкрыцьцё гандлю на NYSE 23 красавіка 2003 году. Таксама на фатаздымку былы старшыня, [[Рычард Ґраса]].]]
14 ліпеня 1966 году стварылі індэкс NYSE Composite. 18 лютага 1971 году біржа была ператвораная ў некамэрцыйную арганізацыю, колькасьць яе чальцоў была скарочаная да 25. Была зацьверджаная структура кіраваньня біржаю: галоўны орган — Рада Дырэктараў з 26 чалавек: старшыня, прэзыдэнт, 12 прадстаўнікоў грамадзкасьці і 12 прадстаўнікоў прафэсійных удзельнікаў рынка каштоўных папераў. У 1979 годзе для правядзеньня тэрміновых гешэфтаў была створаная «дачка» NYSE — ''New York Futures Exchange (NYFE)''. Праз тры гады аб’ём гандлю на NYFE перавысіў 100 мільёнаў даляраў.

У 1996 г. Нью-Ёрская біржа саступіла першынство паводле аб’ёму гандлю біржы [[NASDAQ|НАПДАК]] (NASDAQ)&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20050906065118/http://schwert.ssb.rochester.edu/f434/f434nasd.pdf Параўнальны графік]&lt;/ref&gt;. З 11 верасьня па 17 верасьня 2001 году біржа была зачыненая ў сувязі з [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году|тэрарыстычным актам]]. 17 верасьня 2003 году старшыня NYSE [[Рычард Ґраса]] зышоў у адстаўку ў сувязі з скандалам датычна памераў яго ўзнагароджаньня. Замест яго старшынём стаў [[Джон Тэйн]], былы прэзыдэнт ґрупы [[Goldman Sachs]]. 17 сьнежня 2003 году SEC зацьвердзіла папраўкі да Канстытуцыі NYSE, закліканыя зьмяніць структуру кіраваньня біржаю і ўзмацніць функцыю самарэгуляваньня. Першапачаткова на NYSE гандляваліся пераважна дзяржаўныя пазыковыя абавязальніцтвы, але паступова асноўным інструмэнтам гандлю сталіся акцыі. Паводле зьвестак на канец студзеня 2004 году, рынкавы кошт усіх кампаній, ліставаных на NYSE, дасягнула $17,8 трлн. Па стане на канец 2003 году сярэдні аб’ём штодзённага гандлю на NYSE складаў прыкладна 1,663 млрд. акцыяў.

[[Файл:NYSESecurity.JPG|міні|240пкс|Ахова вакол біржы]]
На ліпень 2004 г. на біржы гандляваліся каштоўныя паперы больш за 3000 кампаніяў, агульнай капіталізацыяй у прыкладна 20 трыліёнаў амэрыканскіх даляраў. На ліпень 2004 году ўсе кампаніі з [[Прамысловы індэкс Доў-Джонза|прамысловага індэкса Доў-Джонза]], акрамя дзьвюх ([[Intel]] і [[Microsoft]]), гандляваліся на Нью-Ёрскай біржы. Гандаль на гэтай біржы працягвалі весьці рукамі і голасам, у адрозьненьне ад электронных біржаў (як [[NASDAQ]]). Акцыі кожнага эмітэнта гандляваліся брокерам ў пэўным месцы, жадаючыя набыць ці прадаць гэтыя акцыі зьбіраліся вакол гэтага месца. Паводле стану на 2004 год, рынкавая капіталізацыя складала $19,7 трыліёнаў &lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://www.nyse.com/Frameset.html?displayPage=/marketinfo/1022963613722.html|загаловак=Market Information|копія=http://web.archive.org/web/20041223155101/http://www.nyse.com/Frameset.html?displayPage=/marketinfo/1022963613722.html}}&lt;/ref&gt;, на біржы было 1366 удзельнікаў&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20050520142356/http://www.nyse.com/about/members/1089312755132.html&lt;/ref&gt;. 21 красавіка 2005 NYSE абвесьціла аб плянах зьліцьця з электроннай гандлёвай пляцоўкаю Archipelago, што прывяло да пераходу да пераважна электроннага гандлю замест ручнога. Паводле стану на 2005 год, колькасьць ліставаных кампаній складала 2758&lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://www.nyse.com/Frameset.html?displayPage=/marketinfo/1022221393893.html|загаловак=NYSE Market Statistics|мова=en|копія=http://web.archive.org/web/20051223011508/http://www.nyse.com/Frameset.html?displayPage=/marketinfo/1022221393893.html}}&lt;/ref&gt;

11 лютага 2007 году зачынілі пятую гандлёвую пляцоўку па [[Шырокая вуліца (Мангэтан)|вул. Шырокая]], д. 30.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20190402233407/http://www.nyxdata.com/ Рынкавыя зьвесткі НЁФБ]{{ref-en}}

[[Катэгорыя:Фондавыя біржы]]
[[Катэгорыя:Эканоміка ЗША]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1817 годзе]]
[[Катэгорыя:Нью-Ёрк]]</text>
      <sha1>acxxi3f8fc9ykampzxi32di2g5s609c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Турын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5935</id>
    <revision>
      <id>2329847</id>
      <parentid>2205356</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T06:52:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eccekevin</username>
        <id>35275</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9990" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт
|Назва                            = Турын
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Турыну
|Назва на мове краіны             = Torino
|Код мовы назвы краіны            = it
|Краіна                           = Італія
|Герб                             = Turin coat of arms.png
|Сьцяг                            = Flag of Turin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былыя назвы                      = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Від адміністрацыйнай адзінкі 1   = Рэгіён
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[П’емонт]]
|Від адміністрацыйнай адзінкі 2   = Правінцыя
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = [[Турын (правінцыя)|Турын]]
|Від адміністрацыйнай адзінкі 3   = 
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = 
|Пасада кіраўніка                 = Мэр
|Кіраўнік                         = [[П’ера Фасына]]
|Плошча                           = 130.17
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 878074
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= 
|Год падліку колькасьці           = 2017
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі   = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Дадатковы парамэтар насельніцтва = 
|Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Часавы пас                       = +1
|Летні час                        = +2
|Тэлефонны код                    = 011
|Паштовыя індэксы                 = 10100, 10121—10156
|Назва лічбавага клясыфікатару    = 
|Лічбавы клясыфікатар             = 
|Аўтамабільны нумарны знак        = 
|Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = 
|Аўтамабільныя нумарныя знакі     = 
|Назва аўтамабільных нумарных знакаў = 
|Выява                            = Torino.jpg
|Апісаньне выявы                  = 
|Шырата паўшар’е                  = паўночнае
 |Шырата градусаў                 = 45
 |Шырата хвілінаў                 = 4
 |Шырата сэкундаў                 = 
|Даўгата паўшар’е                 = усходняе
 |Даўгата градусаў                = 7
 |Даўгата хвілінаў                = 42
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Назва мапы                       = 
|Альтэрнатыўная мапа              = 
|Назва мапы2                      = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = Category:Turin
|Сайт                             = [http://www.comune.torino.it comune.torino.it]
|Колер                            = {{Колер|Італія}}
}}
'''Туры́н''' ({{мова-it|Torino}}) — горад, найбуйнейшы індустрыяльны цэнтар паўночна-заходняй [[Італія|Італіі]]. Адміністрацыйны цэнтар рэгіёну [[П’емонт]] і правінцыі [[Турын (правінцыя)|Турын]]. Разьмяшчаецца на заходнім беразе ракі [[По (рака ў Італіі)|По]]. Насельніцтва — 878 074 чалавекі (на 2017 год). Чацьверты паводле колькасьці жыхароў горад Італіі (пасьля [[Рым]]у, [[Мілян]]у і [[Нэапаль|Нэапалю]]). Турын — сталіца [[Зімовыя Алімпійскія гульні 2006 году|XX зімовых Алімпійскіх гульняў]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Torino-duomo.jpg|міні|220пкс|зьлева|[[Турынскі сабор|Дуома ў Турыне]]]]
У [[1 стагодзьдзе да н. э.|I стагодзьдзі да н. э.]], верагодна, у [[28 да н. э.|28 годзе да н. э.]], рымляне стварылі вайсковы лягер Кастра Таўрынорум, які пазьней быў прысьвечаны Аўгусту. Тыповую рымскую сетку вуліц усё яшчэ можна ўбачыць у сучасным горадзе, асабліва ў раёне вядомым як Квадрылятэра Рамана.

Пасьля падзеньня [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]], горад быў захоплены [[лянгабарды|лянгабардамі]], а потым франкамі на чале [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] у [[773]] годзе. Графства Тарына была заснавана ў [[940-я]] гады. У [[11 стагодзьдзе|XI стагодзьдзі]] кантроль над графствам перайшоў да графаў [[Савоя|Савоі]].

У [[1548]] годзе Турын быў абраны сталіцай герцагства Савойскага, кіраўнікі якога перабраліся сюды з [[Шамбэры]]. Празь некалькі дзесяцігодзьдзяў тут быў закладзены Каралеўскі палац. У канцы [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзі]] з Шамбэры ў новую сталіцу перавезлі [[Турынская Плашчаніца|Плашчаніцу]], рэлігійную рэліквію, якая вядомая цяпер як Турынская. Герцаг Эмануіл Філібэрта аднавіў [[Турынскі ўнівэрсытэт]], заснаваны яшчэ ў [[1404]] годзе, але затым адменены.

Росквіт гораду пачаўся ў [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзі]], калі ён стаў сталіцай [[Сардынскае каралеўства|Сардынскага каралеўства]]. Сардынскія каралі жадалі мець палацы, плошчы ў сталіцы як у [[Парыж]]ы і паляўнічыя замкі ў прадмесьцях. Прыкладам служыў [[Вэрсальскі палац|Вэрсаль]].

== Геаграфія ==
[[Файл:Torino panorama Superga.jpg|міні|220пкс|зьлева|Сучасная панарама гораду]]
Турын знаходзіцца ў паўночна-заходняй частцы Італіі. На захадзе і поўначы ён абкружаны [[Альпы|Альпамі]], а на ўсход ад гораду месьцяцца пагоркі Манфэрата. Праз горад праходзяць чатыры ракі, галоўнай зь якіх зьяўляецца рака [[По (рака ў Італіі)|По]], астатнія рэкі — ейныя прытокі.

=== Клімат ===
Турын знаходзіцца на мяжы зонаў вільготнага субтрапічнага і марскога кліматаў паводле клясыфікацыі Кёпэна, у адрозьненьне ад міжземнаморскага клімату, які характэрны для ўзбярэжнай Італіі.

Зіма ўмерана халодная, але сухая, лета мяккае на пагорках і даволі горачае на раўнінах. Дождж назіраецца ў асноўным вясной і ўвосень; у самыя гарачыя месяцы, наадварот, колькасьць дажджоў рэзка скарачаецца, але ўзрастае колькасьць [[навальніца|навальніц]]. Падчас зімовых і восеньскіх месяцаў нярэдка маюць месца туманы.

== Вядомыя жыхары ==
* [[Італё Кальвіна]]
* [[Умбэрта Эка]]
* [[Эразм Ратэрдамскі]]
* [[Фрыдрых Ніцшэ]]
* [[Чэзарэ Павэзэ]]
* [[Эліё Вітарыні]]
* [[Рэната Дульбэка]]
* [[Люіджы Эінаўдзі]]
* [[Гвіда Фубіні]]

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.comune.torino.it Афіцыйная старонка]

{{Накід:Геаграфія}}

[[Катэгорыя:Турын| ]]
[[Катэгорыя:Сталіцы Зімовых Алімпійскіх гульняў]]</text>
      <sha1>rn42yxkxrbkiem8c9vt77qe0rf100b3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балобанавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13419</id>
    <revision>
      <id>2329793</id>
      <parentid>2329613</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:47:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3988" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Прыазёрная}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Балобанавічы
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Балобанавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Balobanavičy
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
|Раён                             = [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкі]]
|Сельсавет                        = [[Навамыскі сельсавет|Навамыскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 258
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 53
 |Шырата хвілінаў                 = 6
 |Шырата сэкундаў                 = 47
 |Даўгата градусаў                = 25
 |Даўгата хвілінаў                = 54
 |Даўгата сэкундаў                = 23
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Бало́банавічы'''&lt;ref name=&quot;snnp&quot;&gt;{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Берасьцейская вобласьць}} С. 106&lt;/ref&gt; (з 1969&lt;ref name=&quot;snnp&quot; /&gt; году — ''Прыазёрная''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 72&lt;/ref&gt;) — [[вёска]] ў [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Балобанавічы ўваходзяць у склад [[Навамыскі сельсавет|Навамыскага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 1999 год — 394 чалавекі
* 2010 год — 258 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Навамыскі сельсавет}}
{{Баранавіцкі раён}}

[[Катэгорыя:Навамыскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Баранавіцкага раёну]]</text>
      <sha1>253fg6ketzvx5cpxdjdaoj1kuzh7rbk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анкара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20977</id>
    <revision>
      <id>2329854</id>
      <parentid>2123486</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T09:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Savin</username>
        <id>17208</id>
      </contributor>
      <comment>/* Галерэя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12782" xml:space="preserve">{{Населены пункт
|Назва                            = Анкара
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Анкары
|Назва на мове краіны             = Ankara
|Код мовы назвы краіны            = tr
|Краіна                           = Турэччына
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былыя назвы                      = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Від адміністрацыйнай адзінкі 1   = Рэгіён
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Цэнтральная Анатолія]]
|Від адміністрацыйнай адзінкі 2   = Правінцыя
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = [[Анкара (правінцыя)|Анкара]]
|Від адміністрацыйнай адзінкі 3   = 
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 2516
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 938
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4338620
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= 
|Год падліку колькасьці           = 2011
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі   = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Дадатковы парамэтар насельніцтва = 
|Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Часавы пас                       = +2
|Летні час                        = +3
|Тэлефонны код                    = 
|Паштовы індэкс                   = 
|Паштовыя індэксы                 = 
|Назва лічбавага клясыфікатару    = 
|Лічбавы клясыфікатар             = 
|Аўтамабільны нумарны знак        = 
|Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = 
|Аўтамабільныя нумарныя знакі     = 
|Назва аўтамабільных нумарных знакаў = 
|Выява                            = Ankara collage01.jpg
|Апісаньне выявы                  = 
|Шырата паўшар’е                  = паўночнае
 |Шырата градусаў                 = 39
 |Шырата хвілінаў                 = 52
 |Шырата сэкундаў                 = 
|Даўгата паўшар’е                 = усходняе
 |Даўгата градусаў                = 32
 |Даўгата хвілінаў                = 52
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Назва мапы                       = 
|Альтэрнатыўная мапа              = 
|Назва мапы2                      = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = Category:Ankara
|Сайт                             = http://www.ankara.gov.tr/
|Колер                            = {{Колер|Турэччына}}
}}
'''Анкара́''' ({{мова-tr|Ankara}}) — сталіца і другі па велічыні (пасьля [[Стамбул]]у) горад [[Турэччына|Турэччыны]]. Насельніцтва складае 4 338 620 жыхароў паводле зьвестак на 2011 год. Палітычны, культурны, эканамічны і прамысловы цэнтар краіны, месца знаходжаньня турэцкага прэзыдэнта, парлямэнта, урада, вышэйшых судовых установаў, усіх замежных пасольстваў. Анкара — істотны транспартны вузел у цэнтры краіны, на скрыжаваньні чыгункавых і аўтамабільных шляхоў.

== Гісторыя ==
Горад быў заснаваны верагодна [[хеты|хетамі]], альбо іхнымі папярэднімі [[хаты|хатамі]]. Першая згадка пра места датуецца каля [[1200 да н. э.|1200 годам да н. э.]] пад хецкай назвай Анкуваш. Галяты й [[Старажытны Рым|старажытныя рымляне]] выкарыстоўвалі назву Анкіра ({{мова-la|Ancyra|скарочана}}), у клясычны, эліністычны й бізантыйскі пэрыяд горад вядомы як Анкыра. З адыходам да [[сэльджукі|сэльджукаў]] у 1073 годзе й да 1930 году горад насіў імя Ангора.

Узвышэньне гораду пачалося ў [[7 стагодзьдзе да н. э.|VII стагодзьдзі да н. э.]] пры фрыгійскім цары [[Мідас]]е. У старажытнасьці й [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] ён быў важны цэнтрам караваннага гандлю ў [[Анатолія|Анатоліі]]. У [[14 стагодзьдзе|XIV стагодзьдзі]] места было заваявана туркамі-асманамі. У ліпені 1402 году каля Анкары адбылася бітва паміж [[Тымур]]ам і [[Баязід I|Баязідам]], вядомая як [[Анкарская бітва]] 1402 году. З 1864 году Анкара зьяўлялася цэнтрам вілаету Анадалу. З канца 1919 году — цэнтрам нацыянальна-вызваленчага руху Турэччыны, рэзыдэнцыяй Прадстаўнічага камітэта. З 23 красавіка 1920 году горад ёсьць местам знаходжаньня Вялікага нацыянальнага сходу Турэччыны й створанага ім ураду ў супрацьстаяньні з султанска-халіфскім [[Стамбул]]ам. 13 кастрычніка 1923 году Анкара была аб’яўлена сталіцай Турэччыны.

== Клімат ==
{{Кліматычная інфармацыя
| Назва_ў_родным_склоне = Анкары
| Крыніца = {{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=82171&amp;refer=&amp;units=metric&amp;cityname=Ankara-Turkey | загаловак = Weatherbase | фармат = | назва праекту = | выдавец = | дата = | мова = en | камэнтар = }}

&lt;!-- максымумы і мінімумы тэмпэратур --&gt;
| Студзень_абс_макс = 11.1 | Студзень_макс = 1.6 | Студзень_мін = −6.6 | Студзень_абс_мін = −31.1
| Люты_абс_макс = 17.7 | Люты_макс = 4.4 | Люты_мін = −5.0 | Люты_абс_мін = −31.1
| Сакавік_абс_макс = 27.2 | Сакавік_макс = 10.0 | Сакавік_мін = −1.6 | Сакавік_абс_мін = −27.2 
| Красавік_абс_макс = 27.7 | Красавік_макс = 15.5 | Красавік_мін = 3.3 | Красавік_абс_мін = −7.2
| Травень_абс_макс = 31.1 | Травень_макс = 20.0 | Травень_мін = 6.6 | Травень_абс_мін = −6.1
| Чэрвень_абс_макс = 38.8 | Чэрвень_макс = 24.4 | Чэрвень_мін = 9.4 | Чэрвень_абс_мін = 0.5
| Ліпень_абс_макс = 37.2 | Ліпень_макс = 27.7 | Ліпень_мін = 12.7 | Ліпень_абс_мін = 3.8
| Жнівень_абс_макс = 42.2 | Жнівень_макс = 28.3 | Жнівень_мін = 12.7 | Жнівень_абс_мін = 3.8
| Верасень_абс_макс = 33.3 | Верасень_макс = 24.4 | Верасень_мін = 8.3 | Верасень_абс_мін = −2.2
| Кастрычнік_абс_макс = 30.0 | Кастрычнік_макс = 18.3 | Кастрычнік_мін = 3.8 | Кастрычнік_абс_мін = −8.8 
| Лістапад_абс_макс = 21.1 | Лістапад_макс = 10.5 | Лістапад_мін = −1.1 | Лістапад_абс_мін = −12.2
| Сьнежань_абс_макс = 17.2 | Сьнежань_макс = 4.4 | Сьнежань_мін = −3.3 | Сьнежань_абс_мін = −17.2
| Год_абс_макс = 42.2 | Год_макс = 16.1 | Год_мін = 3.3 | Год_абс_мін = −31.1

&lt;!-- сярэдняя тэмпэратура --&gt;
| Студзень_сяр = −2.5
| Люты_сяр = −0.3
| Сакавік_сяр = 4.2
| Красавік_сяр = 9.4
| Травень_сяр = 13.3
| Чэрвень_сяр = 16.9
| Ліпень_сяр = 20.2
| Жнівень_сяр = 20.5
| Верасень_сяр = 16.3
| Кастрычнік_сяр = 11.0
| Лістапад_сяр = 4.7
| Сьнежань_сяр = 0.5
| Год_сяр = 9.7

&lt;!-- колькасьць ападкаў --&gt;
| Студзень_ападкі = 40
| Люты_ападкі = 31
| Сакавік_ападкі = 36
| Красавік_ападкі = 51
| Травень_ападкі = 52 
| Чэрвень_ападкі = 39
| Ліпень_ападкі = 17
| Жнівень_ападкі = 15
| Верасень_ападкі = 18
| Кастрычнік_ападкі = 32
| Лістапад_ападкі = 36
| Сьнежань_ападкі = 48
| Год_ападкі = 417

&lt;!-- вільготнасьць --&gt;
| Студзень_вільготнасьць = 71
| Люты_вільготнасьць = 62
| Сакавік_вільготнасьць = 51
| Красавік_вільготнасьць = 46
| Травень_вільготнасьць = 44
| Чэрвень_вільготнасьць = 40
| Ліпень_вільготнасьць = 35
| Жнівень_вільготнасьць = 33
| Верасень_вільготнасьць = 34
| Кастрычнік_вільготнасьць = 42
| Лістапад_вільготнасьць = 54
| Сьнежань_вільготнасьць = 69
| Год_вільготнасьць = 48
}}

== Культура ==
У горадзе маюцца 13 вышэйшых навучальных установаў, як то 8 [[унівэрсытэт]]аў, ваенная, ваенна-мэдычная й паліцэйская акадэміі. 22 [[тэатар|тэатры]] й канцэртныя пляцоўкі. Праводзяцца рэгулярныя тэатральныя, музычныя й кінафэстывалі.

== Галерэя ==
&lt;center&gt;
&lt;gallery&gt;
Файл:Ankara asv2021-10 img70 Kızılay Square.jpg|[[Кызылай|Плошча Кызылай]]
Файл:Ankara asv2021-10 img11 view from Atakule mall.jpg|Від на цэнтральную частку гораду з Батанічнага парку
Файл:Ankara inhabited ancient fortification.JPG|Заселеныя старажытныя фартыфікацыі
Файл:Ankara asv2021-10 img64 Arts and Sculpture Museum.jpg|Дзяржаўны музэй выяўленчага мастацтва і скульптуры
Файл:Ceremonial standard003.Ankara.jpg|Помнік старажытным цывілізацыям Анатоліі
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Ankara}}

[[Катэгорыя:Анкара| ]]</text>
      <sha1>or0v2npdc2x0grbrw70pynk2ncnevsj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дэмакраты (партыя Бразыліі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21560</id>
    <revision>
      <id>2329823</id>
      <parentid>2184116</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:34:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyberberkut2</username>
        <id>71018</id>
      </contributor>
      <comment>роспуск партыі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2536" xml:space="preserve">'''Дэмакраты''' ({{мова-pt|Democratas (DEM)}} — адна з найбуйнейшых партыяў у [[Бразылія|Бразыліі]]. Раней мела назву '''Партыя Лібэральны фронт''' ({{мова-pt|Partido da Frente Liberal (PFL)}}) 

== Гісторыя ==
Заснаваная ў [[1984]] годзе ў выніку выйсьця цэнтрыстаў-лібэралаў з [[Сацыяльна-Дэмакратычная партыя (Бразіліі)|Сацыяльна-Дэмакратычнай партыі (СДП)]] Лідэр ПЛФ [[Жозэ Сарнэй]] займаў пасаду прэзыдэнта краіны пасьля сьмерці партнэра па кааліцыі [[Дэмакратычны Альянс (Бразыліі)]] [[Танкреда Нэвіс]]а. У час кіраваньня лідэра ПЛФ былі зьдзейсьненыя паважныя дэмакратычныя зьмены, але папулістычная сацыяльная праграма была непасьпяхова. Таксама ўлады пры вырашэньні працоўных канфліктаў дастаткова часта зьвярталіся да вайскоўцаў, гэта ўсё спавадавала спадак папулярнасьці ПЛФ 

У кастрычніку 2021 года партыя абвясціла аб зліцці з Сацыял-ліберальнай партыяй у новую партыю Бразільскі саюз  

== Агульныя зьвесткі ==
Асноўная ідэалёгія партыі - [[нэалібэралізм]]. Партыя выступае за абмежаваньне ўплыву дзяржавы ў эканоміке. За прыватную ініцыятыву ва ўсіх галінах дзейнасьці чалавека ў тым ліку і палітычнай.

Сацыяльная база партыі [[сярэдняя кляса]], [[буйная буржуазія]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.dem.org.br/ Афіцыйная старонка] {{ref-pt}}
* [https://web.archive.org/web/20080704163949/http://www.tse.gov.br/partidos/partidos_politicos/dem.html Інфармацыя аб партыі] {{ref-pt}}

[[Катэгорыя:Бразыльская палітыка]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянска-дэмакратычныя партыі]]

{{ізаляваны артыкул}}</text>
      <sha1>bey313lfrrhfmk8we2tia28xm5sfwqh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каленкавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24101</id>
    <revision>
      <id>2329754</id>
      <parentid>2329592</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T12:42:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32598" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парафіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>j3cllolwenars0mauok47f6zb18z1x2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329785</id>
      <parentid>2329754</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:01:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33543" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда (Смалегаўская) і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.
 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парафіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>ln2b5kgyya9nd0g1ji2q7pcie31pbsp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329786</id>
      <parentid>2329785</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:11:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33516" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.
 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парафіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>3li1csbzufmk5f1fj7mlgoj92huwh9a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329787</id>
      <parentid>2329786</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:13:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33504" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.
 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парафіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>2uc34vxw1xhb6mwfhyzg6l3l73i8jap</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329788</id>
      <parentid>2329787</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:15:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33503" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>6gjulfe7q6wdby96zk83wnd2fpf5lu6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329790</id>
      <parentid>2329788</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:22:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33608" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год запісана ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>om18h876gejgtpk5cdhxxyv5spgifgo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329791</id>
      <parentid>2329790</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:25:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33608" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>5uvto2yuu30t8t2ixmo4mhdjdl5eehu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329792</id>
      <parentid>2329791</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33896" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>9rvkocbgscos1tzdgfakaomsjp3jq88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329806</id>
      <parentid>2329792</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:46:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34142" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>6enb7kol4s5kwcg9hexeggs10x15idh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329807</id>
      <parentid>2329806</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:47:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34143" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>k15dnal2c9l8kokt0ebotfknpotx485</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329809</id>
      <parentid>2329807</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T17:29:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34170" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар прыходу.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>q9z8xi3djwaq9lfqfn179v3rg6ip8rp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329843</id>
      <parentid>2329809</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T03:59:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34170" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парохіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>8nnxay0v9x7px77qs9d4v94m6y9ffh7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329844</id>
      <parentid>2329843</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T04:50:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34754" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1657 году кароль Ян Казімір, па сьмерці ўдавы Крыстыны з Швыкоўскіх Тышкевічавай, перадаў у трыманьне вёскі Гулевічы і Каленкавічы (Kolekiewicze) паручніку Канстанціну Катоўскаму, але ўжо 22 жніўня тыя добры (Kalenkiewicze i Olejewicze) атрымаў Уладыслаў Схмелінг (Schmelling)&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 102&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы  было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парохіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>3ykvww9mgdys0imn9oyc4i4f7kvm4ec</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329845</id>
      <parentid>2329844</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T05:00:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34769" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У тэксьцу рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1657 году кароль Ян Казімір, па сьмерці ўдавы Крыстыны з Швыкоўскіх Тышкевічавай, перадаў у трыманьне вёскі Гулевічы і Каленкавічы (Kolekiewicze) паручніку Канстанціну Катоўскаму, але ўжо 22 жніўня тыя добры (Kalenkiewicze i Olejewicze) атрымаў Уладыслаў Схмелінг (Schmelling)&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 102&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы  было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парохіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>4dbccqr35o4hcyl83d4z5yyn7p2wl3d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329846</id>
      <parentid>2329845</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T05:00:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34769" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Выяўленыя археолягамі гарадзішчы [[Бронзавы век|бронзавага]] і раньняга [[Жалезны век|жалезнага]] вякоў, а таксама эпохі Русі сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў далёкай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У тэксьце рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1657 году кароль Ян Казімір, па сьмерці ўдавы Крыстыны з Швыкоўскіх Тышкевічавай, перадаў у трыманьне вёскі Гулевічы і Каленкавічы (Kolekiewicze) паручніку Канстанціну Катоўскаму, але ўжо 22 жніўня тыя добры (Kalenkiewicze i Olejewicze) атрымаў Уладыслаў Схмелінг (Schmelling)&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 102&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы  было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парохіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>syub9j7oysirgspx23h7kc2kynjwy9s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329855</id>
      <parentid>2329846</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T10:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вялікае Княства Літоўскае */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34413" xml:space="preserve">{{Іншы артыкул|вёску Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці|Каленкавічы (вёска)|горад Каленкавічы ў Гомельскай вобласьці}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Каленкавічы
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Каленкавічаў
|Трансьлітараваная назва          = Kalienkavičy{{Заўвага|Паводле афіцыйнай назвы — Kalinkavičy}}
|Герб                             = Coat of Arms of Kalinkavičy, Belarus.svg
|Сьцяг                            = Flag of Kalinkavičy.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1552 годам 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 1925
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 40282
|Год падліку колькасьці           = 2018
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = &lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовыя індэксы                 = 247691 (247692, 247693, 247694, 247695)
|СААТА                            = 
|Выява                            = Kalinkavichy, Belarus - panoramio.jpg
|Апісаньне выявы                  = Агульны выгляд
 |Шырата градусаў                 = 52
 |Шырата хвілінаў                 = 8
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 29
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Сайт                             = 
}}
'''Кале́нкавічы''' (прыкладна з 1930-х гадоў{{Заўвага|Неафіцыйнае перайменаваньне.}} — ''Калі́нкавічы'') — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Каўня|Каўні (Каленкаўцы)]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Каленкавіцкі раён|Каленкавіцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Плошча 17 км². Насельніцтва на 2018 год — 40 282 чалавекі&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot; /&gt;. Знаходзяцца за 122 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]]. Вузел чыгунак на [[Гомель]], [[Жлобін]], [[Берасьце]], [[Оўруч]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць места з [[Гомель|Гомлем]], [[Парычы|Парычамі]], [[Жыткавічы|Жыткавічамі]], [[Славечна]]м.

Каленкавічы — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]].

== Назва ==
[[Тапонім]] Каленкавічы мае [[патронім|патранімічнае]] паходжаньне, пра што сьведчыць фінальная частка -ічы. Паводле найбольш пашыранага меркаваньня, у аснове назвы места ляжыць імя Ка­ле­нік&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30125214.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Калінкавічы ці Каленкавічы?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 25 жніўня 2019 г.&lt;/ref&gt; або вытворнае ад яго — Ка­лен­ка&lt;ref&gt;Капылоў І. [http://zviazda.by/2014/02/30711.html Калінкавічы] // [[Звязда]]. №4 (62), 4 лютага 2014 г.&lt;/ref&gt;. Таксама існуе меркаваньне, што тапонім утварыўся ад прозьвішча Калянковіч&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;&gt;{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 151.&lt;/ref&gt;. 

Традыцыйная гістарычная назва места — Каленкавічы&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = [[Вольга Іскрык]], [[Зьміцер Саўка]]. |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 16.01.2011 |url = http://www.belsat.eu/be/nasze_programy/episode/m,759,sapraudnyia-nazvy-bielaruskikh-gharadou.html |загаловак = Сапраўдныя назвы беларускіх гарадоў |фармат = |назва праекту = |выдавец = [http://www.belsat.eu Белсат ТВ] |дата = 2 красавіка 2012 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Бартосік З. [http://archive.svaboda.org/programs/geography/2002/12/20021205181249.asp Калінкавічы], [[Радыё Свабода]], 5 сьнежня 2002 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/101 101].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://shop.belkarta.by/upload/iblock/94b/94ba3c0d3e3408c7d9b137b32ee148fd.jpg Картаграма гушчыні насельніцтва БССР. 1931 г.]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Слупскі С. [http://ekonomika.by/downloads/Slupski.pdf Натуральны рух насельніцтва ў БССР] // Матар’ялы да географіі і статыстыкі Беларусі. Т. 2. — Менск: Беларуская акадэмія навук. 1929.&lt;/ref&gt;. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва — ''Калінкавічы''. Гэтая форма зьявілася на мапах толькі ў 1930-я гады, відаць, з прычыны пошуку суб’ектыўна больш мілагучнай формы&lt;ref name=&quot;ktsm&quot;/&gt; (магчыма, савецкаму чыноўніку ў назьве пачулася асацыяцыя з каленькамі, тым часам у [[Расейская праваслаўная царква|расейскіх праваслаўных сьвятцах]] грэцкае імя Каленік значыцца ў форме Калиник&lt;ref name=&quot;viacorka&quot;/&gt;). Пры гэтым аналягічную назву — [[Каленкавічы (вёска)|Каленкавічы]] — захавала вёска на захадзе Беларусі, якая ў гэты час не ўваходзіла ў склад [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Каленкавічы фіксуецца як варыянтная форма. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Фрагмент апісання воласці Мазырскага замка 1552 г.png|значак|зьлева|Фрагмэнт апісаньня воласьці Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Каленкавічы ў межах усходняга анкляву Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча сустрэты ў апісаньні Мазырскага замку 1552 года. Прычым ''Каленікавічы''{{заўвага|Гэтая, найбольш раньняя форма назвы, Калениковичи, пераконвае, што яна паходзіць ад імя Каленік. У наступнай польскамоўнай згадцы 1560 г. літара ''і'' ўжо адсутнічае — Kalenkowicze.}} ў гэтай крыніцы разам з ''Гулевічамі'' і ''Пуцілавічамі'', відавочна, з-за малалюднасьці названыя як адно сяло ''Айцючыцкай'' (Аўцюцевіцкай) нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;.}} Мазырскай воласьці&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 635—636&lt;/ref&gt;. У тэксьце рэвізіі Мазырскага староства ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі межы і працягласьць уздоўж і ўпоперак грунтоў сяла Гулевічы і Каленкавічы&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 481—482&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Каленкавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ВКЛ. 30 чэрвеня і 22 жніўня 1582 году вёска згаданая ў справе размежаваньня ўгодзьдзяў Мазырскага{{заўвага|Укладальнікі каленкавіцкай кнігі «Памяць», зьмясьціўшы ўрывак з адказу сужэнства Рафала і Марыі [[Аскеркі|Аскеркаў]], зусім недарэчна датавалі яго 1582 годам. Сёньня тое можна прачытаць і ў энцыкляпэдыі «Вялікае Княства Літоўскае». На самой жа справе стражнік польны літоўскі Рафал Міхал, сын [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая]], Аскерка, жанаты з Марыяй, дачкой яго дзядзькі старосты багрымавіцкага [[Антоні Яўхім Аскерка|Антонія Яўхіма Аскеркі]], нарадзіўся каля 1761, а спачыў у 1818 годзе; па бацьку валодаў Гарбавічамі&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 206, 208&lt;/ref&gt;. Пра Багрымавіцкае староства на 1560 год вядзецца ў «Энцыкляпэдыі гісторыі Беларусі», але яно, як Загальскае і шэраг іншых, вылучана з Мазырскага хіба ў XVII ст.&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У дакумэнце Аскеркаў староства адвольна названа таксама і Каленкавіцкім, бо менавіта Каленкавічы мелі агульную мяжу і адпаведныя праблемы з Гарбавічамі ды непасрэдную сувязь з большасьцю паселішчаў староства. Аднак, відавочна, на думку тагачасных урадоўцаў, Багрымавічы, якія здаўна атачалі шляхецкія маёнткі, мусілі і надалей заставацца цэнтрам каралеўшчыны.}} староства і добраў Гарбавічы, падараваных на вечнасьць каралём Стэфанам Баторыем пану Стэфану Лавейку, судзьдзі земскаму мазырскаму&lt;ref&gt;Памяць. Калінкавіцкі раён. — Мінск: Ураджай, 1999. С. 53&lt;/ref&gt;. 18 траўня 1657 году кароль Ян Казімір, па сьмерці ўдавы Крыстыны з Швыкоўскіх Тышкевічавай, перадаў у трыманьне вёскі Гулевічы і Каленкавічы (Kolekiewicze) паручніку Канстанціну Катоўскаму, але ўжо 22 жніўня тыя добры (Kalenkiewicze i Olejewicze) атрымаў Уладыслаў Схмелінг (Schmelling)&lt;ref&gt;Metryka Litewska. Księga wpisów. Nr. 131. Opracował Andrzej Rachuba. — Warszawa, 2001. S. 102&lt;/ref&gt;.

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае [[Багрымавічы|Багрымавіцкае]] староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. У 1789 годзе ў складзе яго, прыналежнага панам Аскеркам, названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская.}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;. 16 траўня 1774 году складзены акт разьмежаваньня вёсак Гулевічы і Каленкавічы. На 1778 год у паселішчы  было 25 будынкаў, тут знаходзіўся цэнтар парохіі.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Kalenkavičy. Каленкавічы (1801-15).jpg|значак|Каленкавічы на мапе пач. XIX ст.]]

У выніку другога падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Каленкавічы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Дудзіцкай воласьці Рэчыцкага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. Расейскія ўлады падаравалі маёнтак зямяніну Шахоўскаму, а ў 1805 годзе ён перайшоў у дзяржаўны скарб. У 1795 годзе існавалі мястэчка Старыя Каленкавічы (35 двароў) і вёска Новыя Каленкавічы, якія стаялі на паштовым тракце Бабруйск — Мазыр. У 1856 годзе тут узьвялі будынак Мікалаеўскай царквы (у ёй захоўваліся мэтрычныя кнігі з 1827 году). У 1864 годзе з мэтаю [[маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі ў Каленкавічах народную вучэльню. На 1866 год тут было 100 двароў. У 1876 годзе зямянін Галалобаў меў у вёсцы 71 дзесяціну зямлі, крупарушку. 15 лютага 1888 году пачала працаваць чыгуначная станцыя на лініі [[Лунінец]] — [[Гомель]]. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку Каленкавічах было 196 двароў, дзейнічалі 2 малітоўныя дамы, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, аптэка, 2 майстэрні апрацоўкі скураў, завод колавай мазі, 27 крамаў, 3 карчмы, 3 заезныя двары; у сяле Каленкавічах — 73 двары, царква, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасны магазын. У 1908 годзе існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў), сяло (63 двары) і фальварак (2 двары). З 1909 году дзейнічала гандлёва-прамысловае таварыства. У 1916 годзе з уводам у эксплюатацыю чыгункі [[Жлобін]] — [[Оўруч]] Каленкавічы сталі буйным транспартным вузлом.

За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў пачатку 1918 году Каленкавічы заняла войска Ю. Доўбар-Мусьніцкага, а 24 лютага таго ж году — войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]].  

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918).jpg|значак|зьлева|Чыгуначная станцыя (ням. ''Kaljenkowitschi''), 1918 г.]]

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Каленкавічы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 17 сьнежня 1918 году мястэчка занялі бальшавікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі Каленкавічы ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Мазырскі павет («падраён») Гомельскага раёну&lt;ref name=&quot;at&quot;&gt;{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}&lt;/ref&gt;, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. З 6 сакавіка да 29 чэрвеня 1920 году мястэчка займалі польскія войскі, з 10 да 17 лістапада 1920 году — аддзелы [[Станіслаў Булак-Балаховіч|С. Булак-Балаховіча]]. 17 ліпеня 1924 году Каленкавічы вярнулі [[БССР]], дзе яны сталі цэнтрам раёну Гомельскай вобласьці. 3 ліпеня 1925 году паселішча атрымала статус места. У гэты час тут дзейнічала рамеснае таварыства, працавалі паравы млын зь лесапільняй (з 1916 году), конная крупарушка (з 1917 году), бачарня, кузьня, электрастанцыя (з 1932 году), цагельня (з 1930 году), ткацкая (з 1927 году), шавецкая і кравецкая (з 1929 году) майстэрні, тэлефонная станцыя (з 1929 году). Дзейнічалі лякарня, бібліятэка, 3 сярэднія школы (адкрыліся ў 1932, 1934 і 1936 гадох). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 12 жніўня 1941 да 14 студзеня 1944 году места знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].

7 сакавіка 1963 году Каленкавічы атрымалі афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. У 1966 годзе да места далучылі вёску [[Карчага|Карчагу]]. 4 лістапада 1993 году пачала дзейнічаць царква ў імя Казанскай іконы Маці Божай. 9 чэрвеня 2001 году адбылося ўрачыстае асьвячэньне новага касьцёла імя Найсьвяцейшай Тройцы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20081222102835/http://catholic.by/port/dioceses/pinsk/parishes/kalinkavichy.htm Калінкавічы — парафія Найсвяцейшай Тройцы], [[Catholic.by]], 14 ліпеня 2006 г.&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalenkavičy. Каленкавічы (1904).jpg|Вуліца, 1904 г.
Kalenkavičy, Čyhunačnaja. Каленкавічы, Чыгуначная (1918) (2).jpg|Чыгуначная станцыя, 1918 г.
Kalenkavičy, Rynak. Каленкавічы, Рынак (7.11.1925).jpg|Рынак. Царква, 1925 г.
Kalenkavičy, Paštovaja. Каленкавічы, Паштовая (1930-49).jpg|Вуліца Паштовая. Камяніца, да 1941 г.
&lt;/gallery&gt;

== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
&lt;div style=&quot;float:right;margin:0 0 .5em 1em;&quot; class=&quot;toccolours&quot;&gt;
&lt;timeline&gt;
ImageSize = width:auto height:160 barincrement:28
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
  id:linegrey2 value:gray(0.9)
  id:linegrey value:gray(0.7)
  id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8)
  id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:43000
ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:2500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
  color:cobar width:15
  bar:1795 from:0 till:200
  bar:1858 from:0 till:653
  bar:1897 from:0 till:1484
  bar:1908 from:0 till:2523
  bar:1926 from:0 till:6152
  bar:1939 from:0 till:9799
  bar:1959 from:0 till:14900
  bar:1970 from:0 till:23900
  bar:1991 from:0 till:40600
  bar:1997 from:0 till:42600
  bar:2004 from:0 till:37800
  bar:2009 from:0 till:38381
  bar:2018 from:0 till:40282
TextData=
  fontsize:10px pos:(10,195)
  text:
&lt;/timeline&gt;
&lt;/div&gt;

* '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 116 муж.
* '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 653 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 528.&lt;/ref&gt;; 1897 год — 1096 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 388 чал. у ''сяле Каленкавічах''
* '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 2022 чал. у ''мястэчку Каленкавічах'', 487 чал. у ''сяле Каленкавічах'', 14 чал. у ''фальварку Каленкавічах''; 1926 год — 6152 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 529.&lt;/ref&gt;; 1939 год — 9799 чал.; 1959 год — 14,9 тыс. чал.; 1970 год — 23,9 тыс. чал.; 1991 год — 40,6 тыс. чал.; 1997 год — 42,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Іван Гарыст|Гарыст І.]] Калінкавічы // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 30.&lt;/ref&gt;; 1998 год — 42,2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|7к}} С. 469.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 37,8 тыс. чал.; 2006 год — 37,8 тыс. чал.; 2008 год — 38,1 тыс. чал.; 2009 год — 38 381 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 39 890 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 40 315 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 40 282 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

=== Адукацыя ===
У Каленкавічах працуюць [[Палескі аграрны каледж імя У.Ф.Міцкевіча]], ДПТВ, гімназія, 8 сярэдніх, музычная і спартовыя школы, школа мастацтваў.

=== Культура ===
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

=== Мас-мэдыя ===
У месьце выдаецца раённая газэта «[[Калінкавіцкія навіны]]».

== Забудова ==
=== Плян ===
Забудова асноўных вуліцаў — 2-, 5- і 9-павярховыя дамы. Утварылася 3 [[мікрараён]]ы.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 500px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Паштовая''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Баранаўская''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Гімназічная''' вуліца
|-style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Царкоўная''' вуліца
|-style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| ? || '''Рынак''' пляц
|}

== Эканоміка ==
Прадпрыемствы хімічнай, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасьці.
{| class=&quot;wikitable standard collapsible collapsed&quot; style=&quot;border: none; width: 100%; background-color: transparent;&quot;
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каленкавічаў
|-
|
* РУП «Калінкавіцкі завод жалезабэтонных вырабаў»
* ААТ «Калінкавіцкі мясакамбінат»
* КУП «Калінкавіцкі завод побытавай хіміі»
* ПЧУП «Калінкавіцкі вытворчы камбінат»
* ААТ «Калінкавіцкая масласырбаза»
* КУП «Калінкавіцкі мэблевы камбінат»
* ПУП «Калінкавіцкі малочны камбінат»
|}

== Турыстычная інфармацыя ==
=== Інфраструктура ===
Дзейнічае Каленкавіцкі дзяржаўны краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гасьцініцы «Дружба»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}&lt;/ref&gt;.

=== Славутасьці ===
* Могілкі юдэйскія
* Сынагога (пачатак XX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.; захавалася часткова)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды места&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kalinkavichy Vakzal.jpg|Чыгуначная станцыя
Kalinkavichy1.JPG|Царква
Калинковичи. Католический храм..JPG|Касьцёл
Kalinkavichy2.JPG|Вуліца места
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Віталь Воўк]] (нар. 1962) — беларускі дзяржаўны дзяяч
* [[Канстанцін Казелка]] (1915—1989) — майстар-разьбяр па дрэве, заслужаны дзяяч мастацтваў Беларусі
* [[Віктар Казько]] (нар. 1940) — пісьменьнік
* [[Раман Петрушэнка]] (нар. 1980) — беларускі вясьляр
* [[Аркадзь Пярцоўскі]] (нар. 1939) — хімік-аналітык
* [[Зьмітро Віталін|Дзьмітры Сергіевіч]] (Зьмітро Віталін; 1910 — ?) — пісьменьнік
* [[Уладзімер Сямашка]] (нар. 1949) — беларускі дзяржаўны дзяяч

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|7}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Радзіма майго духу|kalinkavichy}}
* {{Глёбус Беларусі|kalinkovic}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Каленкавічы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Каленкавіцкі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}}

[[Катэгорыя:Каленкавічы| ]]</text>
      <sha1>2035wjc6xbepb28l7gi3oaniro3xbzr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:4 верасьня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>26975</id>
    <revision>
      <id>2329836</id>
      <parentid>1603275</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T20:04:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>дададзеная [[Катэгорыя:Верасень]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">{{Болей}}
{{Верасень катэгорыі}}

[[Катэгорыя:Дні|Верасень, 04]]
[[Катэгорыя:Верасень]]</text>
      <sha1>iieq4i90qhfwunscvreb7z2qsi3o8pc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (Баранавічы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50226</id>
    <revision>
      <id>2329783</id>
      <parentid>2262717</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ 4 катэгорыі; ± 2 катэгорыі з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5183" xml:space="preserve">[[Файл:Kasciol Uzvysennia Sviatoha Kryza (Baranavicy).jpg|значак|Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў Баранавічах]]
'''Касьцёл Узвышэ́ньня Сьвято́га Крыжа́''' — найстарэйшы [[каталіцкі храм]] у [[Баранавічы|Баранавічах]]. Месьціцца на сучаснай вуліцы Куйбышава.

== Гісторыя ==
[[Файл:Baranavičy, Kaścielnaja, Uzvyšeńnia Śviatoha Kryža. Баранавічы, Касьцельная, Узвышэньня Сьвятога Крыжа (1936).jpg|міні|200пкс|Касьцёл ў міжваенны час]]
[[Файл:Baranavičy, Kaścielnaja, Kaplica. Баранавічы, Касьцельная, Капліца (1915-17).jpg|міні|300пкс|зьлева|Каталікая капліца ў Баранавічах 1915—1918]]
За часамі Расейскай імпэрыі на будаўніцтва [[касьцёл]]у ў Баранавічах не давалі дазволу. У 1904 годзе памерла жонка графа [[Ян Развадоўскі|Яна Развадоўскага]] — [[Лізавета Развадоўская]]. Яе пахавалі ў адмыслова збудаваным родавым склепе, на месцы прызначаным для касьцёлу. Дзякуючы дапамозе менскага губэрнатара, быў атрыманы дазвол на будаўніцтва на магіле драўлянай каталіцкай капліцы, у якой час ад часу адпраўляў Сьвятую Імшу для 800 баранавіцкіх католікаў ксёндз пробашч з [[Новая Мыш|Новай Мышы]] [[Антоні Ганіч]].

У 1911 годзе была заснавана баранавіцкая парафія.

Камітэт пабудовы касьцёла арганізаваў кс. [[Люцыян Жаландкоўскі]] ў 1923 годзе, па прыбыцьці на працу ў Баранавічы. Драўляны касьцёл быў збудаваны ў 1925 годзе. 18 кастрычніка 1925 году храм асьвяціў біскуп [[Зыгмунт Лазінскі]] пад тытулам Узвышэньня Сьвятога Крыжа.

Меркавалася, што ў хуткім часе касьцёл перабудуюць у мураваны. Але потым сярод парафіян паўстала ідэя пабудовы вялікага мураванага касьцёлу ў цэнтры гораду, падмурак якога заклалі на скрыжаваньні вуліцаў Міцкевіча і Каханоўскага (цяпер плошча Леніна). Але з-за цяжкасьцяў фінансаваньня і эканамічнага крызісу, будаўніцтва не было скончана. Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа таксама застаўся драўляным.

Ад 1990 году ў касьцёле пачалі весьціся беларускамоўныя служэньні.

== Пробашчы парафіі ==
* [[Вінцэнт Францкевіч]] 1911—1913
* [[Станіслаў Эйсмант]] 1913—1915
* кс. капелан Яжнеўскі і [[Міхал Маеўскі]] 1920—1923
* [[Люцыян Жаландкоўскі]] 1923—1933
* [[Казімір Бохуш]] 1927—1930
* [[Эдвард Завадзкі]] 1933—1935,
* [[Ян Барысюк]] 1933—1949
* [[Францішак Піваварскі]] 1935—1939
* [[Вацлаў Краўчык]] 1937—1941
* [[Станіслаў Рагоўскі]] 1950—1978
* [[Ежы Росек]] і [[Антоні Гей]] 1978—1991
* [[Казімір Велікаселец]] 1991 — ?
* [[Юзаф Дзяконскі]] 2006—2011
* [[Валянцін Новак]] 2011 — цяпер

== Арганіст ==
* [[Леанард Канікевіч]] 1940-я

== Стараста ==
* [[Андрэй Гібоўскі]] 1930-я — 1944

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|113Г000042}}
* {{Радзіма майго духу|174|аб’ект}}
* [http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-kataliki/svyatyni-belarusi-4astka-1.html Святыні Беларусі, што згадваюцца ў даведніку, і святары, якія ў іх служылі]

[[Катэгорыя:Касьцёлы Пінскай дыяцэзіі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1924 годзе]]
[[Катэгорыя:Гісторыка-культурныя каштоўнасьці Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Гатычныя збудаваньні Беларусі]]
[[Катэгорыя:Храмы пад тытулам сьвятога Крыжа]]</text>
      <sha1>28lk90vfq403vknvmygwpue76s79ney</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329784</id>
      <parentid>2329783</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:58:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Гісторыка-культурныя каштоўнасьці Рэспублікі Беларусь]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5057" xml:space="preserve">[[Файл:Kasciol Uzvysennia Sviatoha Kryza (Baranavicy).jpg|значак|Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў Баранавічах]]
'''Касьцёл Узвышэ́ньня Сьвято́га Крыжа́''' — найстарэйшы [[каталіцкі храм]] у [[Баранавічы|Баранавічах]]. Месьціцца на сучаснай вуліцы Куйбышава.

== Гісторыя ==
[[Файл:Baranavičy, Kaścielnaja, Uzvyšeńnia Śviatoha Kryža. Баранавічы, Касьцельная, Узвышэньня Сьвятога Крыжа (1936).jpg|міні|200пкс|Касьцёл ў міжваенны час]]
[[Файл:Baranavičy, Kaścielnaja, Kaplica. Баранавічы, Касьцельная, Капліца (1915-17).jpg|міні|300пкс|зьлева|Каталікая капліца ў Баранавічах 1915—1918]]
За часамі Расейскай імпэрыі на будаўніцтва [[касьцёл]]у ў Баранавічах не давалі дазволу. У 1904 годзе памерла жонка графа [[Ян Развадоўскі|Яна Развадоўскага]] — [[Лізавета Развадоўская]]. Яе пахавалі ў адмыслова збудаваным родавым склепе, на месцы прызначаным для касьцёлу. Дзякуючы дапамозе менскага губэрнатара, быў атрыманы дазвол на будаўніцтва на магіле драўлянай каталіцкай капліцы, у якой час ад часу адпраўляў Сьвятую Імшу для 800 баранавіцкіх католікаў ксёндз пробашч з [[Новая Мыш|Новай Мышы]] [[Антоні Ганіч]].

У 1911 годзе была заснавана баранавіцкая парафія.

Камітэт пабудовы касьцёла арганізаваў кс. [[Люцыян Жаландкоўскі]] ў 1923 годзе, па прыбыцьці на працу ў Баранавічы. Драўляны касьцёл быў збудаваны ў 1925 годзе. 18 кастрычніка 1925 году храм асьвяціў біскуп [[Зыгмунт Лазінскі]] пад тытулам Узвышэньня Сьвятога Крыжа.

Меркавалася, што ў хуткім часе касьцёл перабудуюць у мураваны. Але потым сярод парафіян паўстала ідэя пабудовы вялікага мураванага касьцёлу ў цэнтры гораду, падмурак якога заклалі на скрыжаваньні вуліцаў Міцкевіча і Каханоўскага (цяпер плошча Леніна). Але з-за цяжкасьцяў фінансаваньня і эканамічнага крызісу, будаўніцтва не было скончана. Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа таксама застаўся драўляным.

Ад 1990 году ў касьцёле пачалі весьціся беларускамоўныя служэньні.

== Пробашчы парафіі ==
* [[Вінцэнт Францкевіч]] 1911—1913
* [[Станіслаў Эйсмант]] 1913—1915
* кс. капелан Яжнеўскі і [[Міхал Маеўскі]] 1920—1923
* [[Люцыян Жаландкоўскі]] 1923—1933
* [[Казімір Бохуш]] 1927—1930
* [[Эдвард Завадзкі]] 1933—1935,
* [[Ян Барысюк]] 1933—1949
* [[Францішак Піваварскі]] 1935—1939
* [[Вацлаў Краўчык]] 1937—1941
* [[Станіслаў Рагоўскі]] 1950—1978
* [[Ежы Росек]] і [[Антоні Гей]] 1978—1991
* [[Казімір Велікаселец]] 1991 — ?
* [[Юзаф Дзяконскі]] 2006—2011
* [[Валянцін Новак]] 2011 — цяпер

== Арганіст ==
* [[Леанард Канікевіч]] 1940-я

== Стараста ==
* [[Андрэй Гібоўскі]] 1930-я — 1944

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|113Г000042}}
* {{Радзіма майго духу|174|аб’ект}}
* [http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-kataliki/svyatyni-belarusi-4astka-1.html Святыні Беларусі, што згадваюцца ў даведніку, і святары, якія ў іх служылі]

[[Катэгорыя:Касьцёлы Пінскай дыяцэзіі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1924 годзе]]
[[Катэгорыя:Гатычныя збудаваньні Беларусі]]
[[Катэгорыя:Храмы пад тытулам сьвятога Крыжа]]</text>
      <sha1>3pf1e08voyr2104cp64yfrxcuua5quv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багрымавічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52876</id>
    <revision>
      <id>2329766</id>
      <parentid>2329753</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:17:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10758" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>cfyrit6n5bfxi90i297m9phnpytp9nq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329777</id>
      <parentid>2329766</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:12:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11004" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]]
[[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>h7tt068m6ellr9d9yir24fxyrnx6y3s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329778</id>
      <parentid>2329777</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11016" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]]
[[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>77lrkv80jdcadd9drnscpmvyz1lltiz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329779</id>
      <parentid>2329778</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:15:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11015" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>4k9t8xw7mm46p4aqyw5ido183vt7qnl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329782</id>
      <parentid>2329779</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:30:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11212" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Усходні анкляў староства.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>jprmjf2vf8xamvhjg7ny7rfoxiwh9wi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329794</id>
      <parentid>2329782</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:07:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11315" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Усходні анкляў староства.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>qlngs962xwxd41akx4c4wo3usyxn2ba</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329804</id>
      <parentid>2329794</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:36:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11561" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Усходні анкляў староства.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>f5ui5cmqkohvq4rvw9jei0uvkj9ze39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329808</id>
      <parentid>2329804</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T17:01:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11565" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Усходні анкляў староства.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), Каленкавічы, Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе «Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі» пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>5swge95vnvj5mgb9xagxuy1dzibas6i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329842</id>
      <parentid>2329808</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T03:52:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гісторыя */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11569" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Багрымавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Багрымавічаў
|Назва па-расейску                 = Багримовичи
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = каля 1432 году
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = Багрынавічы
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                              = [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскі]]
|Сельсавет                         = [[Пціцкі сельсавет|Пціцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 130
|Год падліку колькасьці            = 2004
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 247910
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 
 |Даўгата градусаў                 = 28
 |Даўгата хвілінаў                 = 51
 |Даўгата сэкундаў                 = 
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьверху
|Водступ подпісу на мапе           = 2.5
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Багры́мавічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Багрымавічы ўваходзяць у склад [[Пціцкі сельсавет|Пціцкага сельсавету]]. Знаходзіцца ля правага берага ракі [[Пціч]], у 1 км ад месца яе ўпадзеньня ў [[Прыпяць]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Павіннасці сяла Багрынавічы ў 1552 годзе.png|значак|зьлева|150px|Павіннасьці сяла Багрынавічы Бчыцкай воласьці ў 1552 годзе.]][[Файл:Заходні анклаў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Заходні анкляў Багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.]][[Файл:Усходні анклаў багрымавіцкага староства ў канцы XVIII ст.png|значак|зьлева|150px|Усходні анкляў староства.]]

Вядома, што жыхары сяла Багрынавічы мелі грамату на карыстаньне грунтам Піліпаўшчына яшчэ ад вялікага князя Сьвідрыгайлы і атрымаць яе маглі не пазьней 1432 года, пасьля чаго манарх заняўся войнамі і было не да разгляду гаспадарчых пытаньняў, тым больш зваротаў даньнікаў. У апісаньні Мазырскага замку 1552 года сказана, што сяло дало назву нядзелі{{заўвага|Нядзелі ці чэргі (у складзе кожнай адно вялікае альбо некалькі меншых паселішчаў), на якія падзяляліся воласьці, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці&lt;ref&gt;Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский — Т. 1: Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 189—190&lt;/ref&gt;. Да гэтай адзінкі належала і сяло Капатковічы, большае за самыя Багрынавічы.}} і належала да Бчыцкай воласьці. На той час у Багрынавічах налічвалася 12 гаспадарак&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 639&lt;/ref&gt;. У рэвізіі ад 8 кастрычніка 1560 году каралеўскія камісары паны Рыгор Валовіч і Мікалай Нарушэвіч вызначылі мяжу сяла Бахрынавічы (Bachrynowicze) воласьці Пчыцкай (Pczycka) замку ЯКМ Мазырскага. Шырыня таго грунту ўздоўж склала дзьве мілі, а ўпоперак — паўтары мілі. Асобна адзначаныя багатыя рыбныя ловы на рэках Прыпяці, Пцічы і азёрах, гоны бабровыя на Пцічы аж да Прыпяці.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 490—491&lt;/ref&gt;. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Багрымавічы — у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], пасьля падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўлетку 1569 года — у тым жа павеце [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]].

У XVII — XVIII стст. існавала асобнае Багрымавіцкае староства, вылучанае з Мазырскага&lt;ref&gt;Насевіч, Вячаслаў. Мазырскае стараства. // Вялікае Княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: К — Я. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. С. 259—260&lt;/ref&gt;. Недзе ад 1738 году{{заўвага|На 1742 г. гэта вядома дакладна.}}, паводле кансэнсу караля Аўгуста ІІІ, староства трымаў пан [[Рафал Алаіз Аскерка]]. У 1760 годзе тую каралеўшчыну пераняў яго сын [[Антоні Яўхім Аскерка|Антоні Яўхім]]&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 203, 205, 206, 211&lt;/ref&gt;. На 1789 год у складзе Багрымаўскага староства паноў Аскеркаў названыя вёскі Багрымавічы, Рог, Хусна (Хустная), [[Каленкавічы]], Гулевічы, Буда і Бабровічы{{заўвага|На мапе «Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі» пазначаныя яшчэ Рудзенкі, а таксама ўдакладнена, што Буда тая — Смольгаўская}}&lt;ref&gt;[https://mozyrxxvek.blogspot.com/2019/02/1789.html Сьпіс паселішчаў Мазырскага павету на 1789 год. Inwentarz pow. mozyrskiego 1789]&lt;/ref&gt;.  

У 1795 годзе — 19 двароў, 154 жыхары.

Цяжкі бой адбыўся ў вёсцы 14 студзеня 1944 году, пры няўдалай спробе савецкіх войскаў замацавацца на правым беразе [[Пціч]]ы. Пасьля дня лютых баёў савецкія часткі адступілі на левы бераг, значная частка мясцовых жыхароў сышла разам зь імі. У ноч на 23 лютага была яшчэ адна няўдалая спроба штурму вёскі. Канчаткова вызвалена бяз бою ў ліпені 1944 году. Усяго за гады войны нямецкія акупанты забілі 58 жыхароў, 45 вяскоўцаў загінула на фронце. У баях за вёску і ў навакольлях загінуў 81 ваяр. У вёсцы знаходзіцца братэрскі дол савецкіх салдатаў.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130728120129/http://old.bankzakonov.com/d2008/time28/lav28654/page14.htm Пастанова Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 28 сьнежня 2004 году №32]&lt;/ref&gt;

Па дадзеных перапісу 1959 году ў вёсцы пражывала 720 жыхароў. Пасьля спыненьня сплаву лесу па рацэ [[Пціч]] на мяжы 1960—1970 гадоў і закрыцьця сплаўнога ўчастка паступова прыйшла ў запусьценьне. У 2004 годзе ў вёсцы пражывалі 130 жыхароў.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Пціцкі сельсавет}}
{{Петрыкаўскі раён}}

[[Катэгорыя:Пціцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Петрыкаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>a0zmcj94om7k9i8k4u9aow2m6j24r75</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)</title>
    <ns>10</ns>
    <id>59388</id>
    <revision>
      <id>2329851</id>
      <parentid>2041843</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T07:26:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Турчылава</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2558" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца/Сельсавет
|1 = {{{1|}}}
|назва_шаблёну = Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)
|назва         = [[Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)|Мяжанскі сельсавет]]
|цэнтар_савету = '''[[Мяжа]]'''
|вёскі = * [[Азёркі (Мяжанскі сельсавет)|Азёркі]]
* [[Альгова (Гарадоцкі раён)|Альгова]]
* [[Альхавец (Віцебская вобласьць)|Альхавец]]
* [[Аляксеева]]
* [[Баброва (Гарадоцкі раён)|Баброва]]
* [[Баркі 1 (Мяжанскі сельсавет)|Баркі 1]]
* [[Барысаўка (Віцебская вобласьць)|Барысаўка]]
* [[Бярозаўка (Гарадоцкі раён)|Бярозаўка]]
* [[Вірок]]
* [[Даўганы]]
* [[Двухпольле]]
* [[Забарочча (Віцебская вобласьць)|Забарочча]]
* [[Зайкава (Віцебская вобласьць)|Зайкава]]
* [[Зімнік (Віцебская вобласьць)|Зімнік]]
* [[Зьвягі]]
* [[Каверзы]]
* [[Камары (Гарадоцкі раён)|Камары]]
* [[Капасы]]
* [[Карабы (Віцебская вобласьць)|Карабы]]
* [[Лёшкава Сяло]]
* [[Лыськава]]
* [[Лялеўшчына]]
* [[Максімаўка (Віцебская вобласьць)|Максімаўка]]
* [[Махалава]]
* [[Мядзьведзева (Гарадоцкі раён)|Мядзьведзева]]
* [[Налазкі]]
* [[Палавейскае]]
* [[Палова]]
* [[Паташня (Мяжанскі сельсавет)|Паташня]]
* [[Прыбыткава]]
* [[Рамні]]
* [[Рудакова (Гарадоцкі раён)|Рудакова]]
* [[Савецкая (Гарадоцкі раён)|Савецкая]]
* [[Салодкавічы]]
* [[Свабода (Віцебская вобласьць)|Свабода]]
* [[Селязьні]]
* [[Ствалкова]]
* [[Сьцяпанавічы]]
* [[Сячонка]]
* [[Турчылава (Гарадоцкі раён)|Турчылава]]
* [[Украішча]]
* [[Хацейка]]
* [[Хмяльнік (Гарадоцкі раён)|Хмяльнік]]
* [[Чарныя]]
* [[Шарыпы]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Сельсаветы Беларусі]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rbetb27mex3hcbbm7c78e0vcxvfmfgw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Зайкаўскі сельсавет</title>
    <ns>10</ns>
    <id>59436</id>
    <revision>
      <id>2329850</id>
      <parentid>1966315</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T07:25:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Турчылава</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="772" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца/Сельсавет
|1 = {{{1|}}}
|назва_шаблёну = Зайкаўскі сельсавет
|назва         = [[Зайкаўскі сельсавет]] (1924—2004)
|цэнтар_савету = '''[[Зайкава (Віцебская вобласьць)|Зайкава]]'''
|вёскі = * [[Мядзьведзева (Гарадоцкі раён)|Мядзьведзева]]
* [[Полава]]
* [[Рудакова (Гарадоцкі раён)|Рудакова]]
* [[Сьцяпанавічы]]
* [[Турчылава (Гарадоцкі раён)|Турчылава]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Былыя сельсаветы Беларусі]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4ifelg7prcc550elb7xdcub7xjyorlm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баранавіцкі краязнаўчы музэй</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68151</id>
    <revision>
      <id>2329780</id>
      <parentid>2181868</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:18:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]], выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4092" xml:space="preserve">{{Музэй}}
'''Бара́навіцкі краязна́ўчы музэ́й''' (''вул. Савецкая,72'') — заснаваны ў 1929 як павятовы музэй.

== Другая сусьветная вайна ==
Пасьля [[Далучэньне Заходняй Беларусі да БССР|далучэньня да БССР]], з 1940 году — абласны музэй выяўленчага мастацтва.

Пасьля [[Плян Барбароса|нападу Нямеччыны на СССР]] у 1941 музэй вывезьці ў глыб СССР не пасьпелі, падчас вайны зьніклі наступныя экспанаты&lt;ref&gt;[http://www.hist.bsu.by/bel/nauka/konf/75%20let/konference/guzhelovsky.htm А. А. Гужалоўскі МУЗЭІ БЕЛАРУСІ Ў ЧАС НЯМЕЦКАЙ АКУПАЦЫІ (1941—1944)]&lt;/ref&gt;:
* «Партрэт старога» работы [[Рэмбрант]]а,
* работы [[Ян Матэйка|Матэйкі]],
* каля 60 мініятураў заходнеэўрапейскіх мастакоў,
* беларускія абразы і драўляная скульптура (XVII—XVIII стагодзьдзі),
* францускі габэлен (XIV стагодзьдзе),
* японскія вазы,
* каля 160 статуэтак заводаў Заходняй Эўропы,
* больш за 200 карцін савецкіх мастакоў,
* вялікая бібліятэка па гісторыі мастацтва.

Зь лета 1942, дзякуючы намаганьням беларускіх патрыётаў, у Баранавічах пачаў працу ''Баранавіцкі мастацкі музэй''. Тамака былі выстаўленыя вялікая калекцыя касьцельнай драўлянай скульптуры XVI—XVII стст., а таксама работы сучасных беларускіх мастакоў.

== Пасьляваенны пэрыяд ==
Адноўлены ў 1952 годзе. Адкрыцьцё адбылося 22 лютага 1953 на базе [[Слонімскі гісторыка-краязнаўчы музэй|Слонімскага гісторыка-краязнаўчага музэю]].

На 1991 год меў больш 3,6 тысяч археалягічных экспанатаў. Сярод іх знойдзеныя на землях [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкага раёну]] — баявая сякера і [[меч]] XI—XII стагодзьдзяў, [[гакаўніца]] XVII стагодзьдзя, [[прасьліца]].

У музэі захоўваюцца рэчы з археалягічных дасьледваньняў [[Гарадзішча (Баранавіцкі раён)|Гарадзішча]] (кераміка, крэсіва, наканечнікі стрэлаў. З раскопаў каля [[Старыя Войкавічы|Старых Войкавіч]] — кераміка і ляпная кераміка.

У нумізматычнай калекцыі — [[талер]]ы, [[паўталер]]ы, медныя капейкі маскоўскага цара [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксея Міхайлавіча]], знойдзеныя каля станцыі [[Баранавічы-Палескія]], [[шэляг]]і літоўкія і польскія.

У 1995 годзе музэй набыў ў жыхаркі гораду [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588|Статут ВКЛ 1588]] году&lt;ref&gt;[http://pda.ng.by/ru/issues?art_id=31951 Імгненьні паміж мінулым і будучым // [[Народная газета]], 6 мая 2009]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

{{Музэі Берасьцейшчыны}}

[[Катэгорыя:Баранавічы|Музэй]]</text>
      <sha1>exwq6rtjqaab8tvbimvr751ophp7g49</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329781</id>
      <parentid>2329780</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T14:18:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Баранавічы]]; дададзеная [[Катэгорыя:Культура Баранавічаў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4111" xml:space="preserve">{{Музэй}}
'''Бара́навіцкі краязна́ўчы музэ́й''' (''вул. Савецкая,72'') — заснаваны ў 1929 як павятовы музэй.

== Другая сусьветная вайна ==
Пасьля [[Далучэньне Заходняй Беларусі да БССР|далучэньня да БССР]], з 1940 году — абласны музэй выяўленчага мастацтва.

Пасьля [[Плян Барбароса|нападу Нямеччыны на СССР]] у 1941 музэй вывезьці ў глыб СССР не пасьпелі, падчас вайны зьніклі наступныя экспанаты&lt;ref&gt;[http://www.hist.bsu.by/bel/nauka/konf/75%20let/konference/guzhelovsky.htm А. А. Гужалоўскі МУЗЭІ БЕЛАРУСІ Ў ЧАС НЯМЕЦКАЙ АКУПАЦЫІ (1941—1944)]&lt;/ref&gt;:
* «Партрэт старога» работы [[Рэмбрант]]а,
* работы [[Ян Матэйка|Матэйкі]],
* каля 60 мініятураў заходнеэўрапейскіх мастакоў,
* беларускія абразы і драўляная скульптура (XVII—XVIII стагодзьдзі),
* францускі габэлен (XIV стагодзьдзе),
* японскія вазы,
* каля 160 статуэтак заводаў Заходняй Эўропы,
* больш за 200 карцін савецкіх мастакоў,
* вялікая бібліятэка па гісторыі мастацтва.

Зь лета 1942, дзякуючы намаганьням беларускіх патрыётаў, у Баранавічах пачаў працу ''Баранавіцкі мастацкі музэй''. Тамака былі выстаўленыя вялікая калекцыя касьцельнай драўлянай скульптуры XVI—XVII стст., а таксама работы сучасных беларускіх мастакоў.

== Пасьляваенны пэрыяд ==
Адноўлены ў 1952 годзе. Адкрыцьцё адбылося 22 лютага 1953 на базе [[Слонімскі гісторыка-краязнаўчы музэй|Слонімскага гісторыка-краязнаўчага музэю]].

На 1991 год меў больш 3,6 тысяч археалягічных экспанатаў. Сярод іх знойдзеныя на землях [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкага раёну]] — баявая сякера і [[меч]] XI—XII стагодзьдзяў, [[гакаўніца]] XVII стагодзьдзя, [[прасьліца]].

У музэі захоўваюцца рэчы з археалягічных дасьледваньняў [[Гарадзішча (Баранавіцкі раён)|Гарадзішча]] (кераміка, крэсіва, наканечнікі стрэлаў. З раскопаў каля [[Старыя Войкавічы|Старых Войкавіч]] — кераміка і ляпная кераміка.

У нумізматычнай калекцыі — [[талер]]ы, [[паўталер]]ы, медныя капейкі маскоўскага цара [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксея Міхайлавіча]], знойдзеныя каля станцыі [[Баранавічы-Палескія]], [[шэляг]]і літоўкія і польскія.

У 1995 годзе музэй набыў ў жыхаркі гораду [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588|Статут ВКЛ 1588]] году&lt;ref&gt;[http://pda.ng.by/ru/issues?art_id=31951 Імгненьні паміж мінулым і будучым // [[Народная газета]], 6 мая 2009]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

{{Музэі Берасьцейшчыны}}

[[Катэгорыя:Культура Баранавічаў|Музэй]]</text>
      <sha1>t61cru1341v28a4wcfj52s6zvijuj5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Чэмпіянат футбольнай лігі Ангельшчыны</title>
    <ns>10</ns>
    <id>80670</id>
    <revision>
      <id>2329825</id>
      <parentid>2321067</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:36:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1992" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Чэмпіянат футбольнай лігі Ангельшчыны
|назва         = [[Чэмпіянат футбольнай лігі Ангельшчыны|Чэмпіянат футбольнай лігі]] [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|чэмпіянату Ангельшчыны па футболе]] ў [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Ангельшчына}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[Бірмінггэм Сіці]]
* [[Блэкбэрн Ровэрз]]
* [[Блэкпул (футбольны клюб)|Блэкпул]]
* [[Брыстал Сіці]]
* [[Бэрнлі (футбольны клюб)|Бэрнлі]]
* [[Гадэрсьфілд Таўн]]
* [[Гал Сіці]]
* [[Кардыф Сіці]]
* [[Ковэнтры Сіці]]
* [[Кўінз Парк Рэйнджарз Лёндан|Кўінз Парк Рэйнджарз]]
* [[Лутан Таўн]]
* [[Мідлзбра (футбольны клюб)|Мідлзбра]]
* [[Мілўол Лёндан|Мілўол]]
* [[Норыдж Сіці]]
* [[Прэстан Норт Энд]]
* [[Ротэргэм Юнайтэд]]
* [[Рэдынг (футбольны клюб)|Рэдынг]]
* [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]]
* [[Сток Сіці]]
* [[Сўонсі Сіці]]
* [[Ўіган Атлетык]]
* [[Ўотфард (футбольны клюб)|Ўотфард]]
* [[Ўэст Бромўіч Альбіён]]
* [[Шэфілд Юнайтэд]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Ангельшчына, 2]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Ангельшчына]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l6n5xj0y4a61o8acvpr5sppi3fkix9l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цэнтарвыбаркам Рэспублікі Беларусь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88543</id>
    <redirect title="Цэнтральная выбарчая камісія Рэспублікі Беларусь" />
    <revision>
      <id>2329841</id>
      <parentid>805400</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T00:22:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>4798</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Цэнтральная выбарчая камісія Рэспублікі Беларусь]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="130" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Цэнтральная выбарчая камісія Рэспублікі Беларусь]]</text>
      <sha1>8s4xbj58zi83u78iumj87gwlr92j7nl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы/Сьпіс істотных артыкулаў паводле памеру</title>
    <ns>4</ns>
    <id>91685</id>
    <revision>
      <id>2329853</id>
      <parentid>2329747</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T08:36:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DymitrBot</username>
        <id>56484</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>робат: абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102304" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{/Уступ|26.07.2022 08:36 UTC|38.38|38.40|+0.02 }}&lt;/noinclude&gt;
# [[Мэркурый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28 сымб. → &lt;/span&gt;39 сымб.)
# [[Плаваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;570 сымб. → &lt;/span&gt;798 сымб.)
# [[Гандаль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1673 сымб. → &lt;/span&gt;2342 сымб.)
# [[Кругазварот вады]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1777 сымб. → &lt;/span&gt;2488 сымб.)
# [[Ліпіды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2506 сымб. → &lt;/span&gt;3508 сымб.)
# [[Плязма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2516 сымб. → &lt;/span&gt;3522 сымб.)
# [[Вадкасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2544 сымб. → &lt;/span&gt;3562 сымб.)
# [[Політэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2563 сымб. → &lt;/span&gt;3588 сымб.)
# [[Дыялектыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2564 сымб. → &lt;/span&gt;3590 сымб.)
# [[Дыхальная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2569 сымб. → &lt;/span&gt;3597 сымб.)
# [[Электрычны ток]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2579 сымб. → &lt;/span&gt;3611 сымб.)
# [[Жыцьцё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2584 сымб. → &lt;/span&gt;3618 сымб.)
# [[Пераклад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2588 сымб. → &lt;/span&gt;3623 сымб.)
# [[Любоў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2591 сымб. → &lt;/span&gt;3627 сымб.)
# [[Гармоны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2601 сымб. → &lt;/span&gt;3641 сымб.)
# [[Кансэрватызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2613 сымб. → &lt;/span&gt;3658 сымб.)
# [[Прамысловая вытворчасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2614 сымб. → &lt;/span&gt;3660 сымб.)
# [[Рухавік унутранага згараньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2617 сымб. → &lt;/span&gt;3664 сымб.)
# [[Вецер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2622 сымб. → &lt;/span&gt;3671 сымб.)
# [[Соль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2633 сымб. → &lt;/span&gt;3686 сымб.)
# [[Хуткасьць сьвятла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2646 сымб. → &lt;/span&gt;3704 сымб.)
# [[Вугляводы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2651 сымб. → &lt;/span&gt;3711 сымб.)
# [[Застуда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хвароба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хуткасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2675 сымб. → &lt;/span&gt;3745 сымб.)
# [[Клімат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2680 сымб. → &lt;/span&gt;3752 сымб.)
# [[Адзеньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2684 сымб. → &lt;/span&gt;3758 сымб.)
# [[Веды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2687 сымб. → &lt;/span&gt;3762 сымб.)
# [[Сьпірт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2690 сымб. → &lt;/span&gt;3766 сымб.)
# [[Сусьвет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2700 сымб. → &lt;/span&gt;3780 сымб.)
# [[Азартная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2715 сымб. → &lt;/span&gt;3801 сымб.)
# [[Дрэва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2728 сымб. → &lt;/span&gt;3819 сымб.)
# [[Каліграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2731 сымб. → &lt;/span&gt;3823 сымб.)
# [[Фільм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2742 сымб. → &lt;/span&gt;3839 сымб.)
# [[Тэатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2749 сымб. → &lt;/span&gt;3849 сымб.)
# [[Сэрца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2759 сымб. → &lt;/span&gt;3863 сымб.)
# [[Слабое ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2760 сымб. → &lt;/span&gt;3864 сымб.)
# [[Гук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2761 сымб. → &lt;/span&gt;3865 сымб.)
# [[Страўнікава-кішачны тракт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2762 сымб. → &lt;/span&gt;3867 сымб.)
# [[Сок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2775 сымб. → &lt;/span&gt;3885 сымб.)
# [[Мір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2801 сымб. → &lt;/span&gt;3921 сымб.)
# [[Электроніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2806 сымб. → &lt;/span&gt;3928 сымб.)
# [[Літар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2808 сымб. → &lt;/span&gt;3931 сымб.)
# [[Піраміда (архітэктура)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2814 сымб. → &lt;/span&gt;3940 сымб.)
# [[Кут]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2815 сымб. → &lt;/span&gt;3941 сымб.)
# [[Гіндустані]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2822 сымб. → &lt;/span&gt;3951 сымб.)
# [[Горная парода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2824 сымб. → &lt;/span&gt;3954 сымб.)
# [[Фотасынтэз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2826 сымб. → &lt;/span&gt;3956 сымб.)
# [[Сьвятло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2847 сымб. → &lt;/span&gt;3986 сымб.)
# [[Граматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Кампутар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Стаматалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2882 сымб. → &lt;/span&gt;4035 сымб.)
# [[Свабода волі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2890 сымб. → &lt;/span&gt;4046 сымб.)
# [[Конь свойскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2895 сымб. → &lt;/span&gt;4053 сымб.)
# [[Землятрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2901 сымб. → &lt;/span&gt;4061 сымб.)
# [[Ежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2912 сымб. → &lt;/span&gt;4077 сымб.)
# [[Электрычнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2917 сымб. → &lt;/span&gt;4084 сымб.)
# [[Вірус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2923 сымб. → &lt;/span&gt;4092 сымб.)
# [[Тэрарызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2926 сымб. → &lt;/span&gt;4096 сымб.)
# [[Сіла (фізычная велічыня)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2944 сымб. → &lt;/span&gt;4122 сымб.)
# [[Магабгарата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2947 сымб. → &lt;/span&gt;4126 сымб.)
# [[Комікс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2950 сымб. → &lt;/span&gt;4130 сымб.)
# [[Робат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2955 сымб. → &lt;/span&gt;4137 сымб.)
# [[Інфрачырвонае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2956 сымб. → &lt;/span&gt;4138 сымб.)
# [[Пандэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2957 сымб. → &lt;/span&gt;4140 сымб.)
# [[Цэнтральны працэсар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2968 сымб. → &lt;/span&gt;4155 сымб.)
# [[Сыма Цянь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Опэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Арабскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2985 сымб. → &lt;/span&gt;4179 сымб.)
# [[Фанэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Электронная пошта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Мова праграмаваньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3032 сымб. → &lt;/span&gt;4245 сымб.)
# [[Плуг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3040 сымб. → &lt;/span&gt;4256 сымб.)
# [[Печань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3049 сымб. → &lt;/span&gt;4269 сымб.)
# [[Тадж Магал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3053 сымб. → &lt;/span&gt;4274 сымб.)
# [[Скалістыя горы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3058 сымб. → &lt;/span&gt;4281 сымб.)
# [[Электронная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3064 сымб. → &lt;/span&gt;4290 сымб.)
# [[Камэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3068 сымб. → &lt;/span&gt;4295 сымб.)
# [[Танганьіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3082 сымб. → &lt;/span&gt;4315 сымб.)
# [[Ібн Хальдун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3086 сымб. → &lt;/span&gt;4320 сымб.)
# [[Прапаганда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3098 сымб. → &lt;/span&gt;4337 сымб.)
# [[Статыстыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3103 сымб. → &lt;/span&gt;4344 сымб.)
# [[Гісторыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3105 сымб. → &lt;/span&gt;4347 сымб.)
# [[Ідэалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3107 сымб. → &lt;/span&gt;4350 сымб.)
# [[Інфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3119 сымб. → &lt;/span&gt;4367 сымб.)
# [[Энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3121 сымб. → &lt;/span&gt;4369 сымб.)
# [[Індыйскі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3123 сымб. → &lt;/span&gt;4372 сымб.)
# [[Малекула]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3125 сымб. → &lt;/span&gt;4375 сымб.)
# [[Джайнізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3128 сымб. → &lt;/span&gt;4379 сымб.)
# [[Мэдыцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3130 сымб. → &lt;/span&gt;4382 сымб.)
# [[Крыкет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3132 сымб. → &lt;/span&gt;4385 сымб.)
# [[Агульная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3143 сымб. → &lt;/span&gt;4400 сымб.)
# [[Тэктоніка пліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3144 сымб. → &lt;/span&gt;4402 сымб.)
# [[Паводка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3156 сымб. → &lt;/span&gt;4418 сымб.)
# [[Баявыя мастацтвы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3159 сымб. → &lt;/span&gt;4423 сымб.)
# [[Мовазнаўства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3164 сымб. → &lt;/span&gt;4430 сымб.)
# [[Дзяленьне ядра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3170 сымб. → &lt;/span&gt;4438 сымб.)
# [[Журналістыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3181 сымб. → &lt;/span&gt;4453 сымб.)
# [[Эпоха Асьветніцтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3197 сымб. → &lt;/span&gt;4476 сымб.)
# [[Плястмаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Джаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Рэпрадукцыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3201 сымб. → &lt;/span&gt;4481 сымб.)
# [[Садружнасьць нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3207 сымб. → &lt;/span&gt;4490 сымб.)
# [[Малюскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Солі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Мода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3214 сымб. → &lt;/span&gt;4500 сымб.)
# [[Пісьменства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3218 сымб. → &lt;/span&gt;4505 сымб.)
# [[Сымэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3220 сымб. → &lt;/span&gt;4508 сымб.)
# [[Антыбіётык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3221 сымб. → &lt;/span&gt;4509 сымб.)
# [[Рэстаўрацыя Мэйдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3237 сымб. → &lt;/span&gt;4532 сымб.)
# [[Скульптура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3254 сымб. → &lt;/span&gt;4556 сымб.)
# [[Бог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3261 сымб. → &lt;/span&gt;4565 сымб.)
# [[Ёга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3262 сымб. → &lt;/span&gt;4567 сымб.)
# [[Чжу Сі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3273 сымб. → &lt;/span&gt;4582 сымб.)
# [[Лягарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Амазонка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Сахара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3291 сымб. → &lt;/span&gt;4607 сымб.)
# [[Склад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3295 сымб. → &lt;/span&gt;4613 сымб.)
# [[Шыізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3298 сымб. → &lt;/span&gt;4617 сымб.)
# [[Эпістэмалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3300 сымб. → &lt;/span&gt;4620 сымб.)
# [[Монатэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3303 сымб. → &lt;/span&gt;4624 сымб.)
# [[Грэцкі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3314 сымб. → &lt;/span&gt;4640 сымб.)
# [[Суахілі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3318 сымб. → &lt;/span&gt;4645 сымб.)
# [[Флейта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3346 сымб. → &lt;/span&gt;4684 сымб.)
# [[Тэорыя лікаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3347 сымб. → &lt;/span&gt;4686 сымб.)
# [[Жывёлы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3349 сымб. → &lt;/span&gt;4689 сымб.)
# [[Фэмінізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Жанчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Псыхалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3357 сымб. → &lt;/span&gt;4700 сымб.)
# [[Машына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3358 сымб. → &lt;/span&gt;4701 сымб.)
# [[Матэматычны доказ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3374 сымб. → &lt;/span&gt;4724 сымб.)
# [[Гадзіньнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3376 сымб. → &lt;/span&gt;4726 сымб.)
# [[Біятэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3377 сымб. → &lt;/span&gt;4728 сымб.)
# [[Страваваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3378 сымб. → &lt;/span&gt;4729 сымб.)
# [[Гастраэнтэрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3385 сымб. → &lt;/span&gt;4739 сымб.)
# [[Вымярэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Сымфонія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Флямэнка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3397 сымб. → &lt;/span&gt;4756 сымб.)
# [[Біялягічная клясыфікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Лікавы аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Павукі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3411 сымб. → &lt;/span&gt;4775 сымб.)
# [[Марскія сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3424 сымб. → &lt;/span&gt;4794 сымб.)
# [[Магніт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3427 сымб. → &lt;/span&gt;4798 сымб.)
# [[Паўправаднік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3431 сымб. → &lt;/span&gt;4803 сымб.)
# [[Сунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3435 сымб. → &lt;/span&gt;4809 сымб.)
# [[Рыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3438 сымб. → &lt;/span&gt;4813 сымб.)
# [[Арка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3441 сымб. → &lt;/span&gt;4817 сымб.)
# [[Камунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3447 сымб. → &lt;/span&gt;4826 сымб.)
# [[Сьлепата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3461 сымб. → &lt;/span&gt;4845 сымб.)
# [[Чорная дзірка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3465 сымб. → &lt;/span&gt;4851 сымб.)
# [[Мухамад Аль-Харэзьмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3472 сымб. → &lt;/span&gt;4861 сымб.)
# [[Жалезны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3479 сымб. → &lt;/span&gt;4871 сымб.)
# [[Этыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Кветка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Біяхімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3482 сымб. → &lt;/span&gt;4875 сымб.)
# [[Паскарэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3491 сымб. → &lt;/span&gt;4887 сымб.)
# [[Паўзуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3496 сымб. → &lt;/span&gt;4894 сымб.)
# [[Ібн Батута]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3509 сымб. → &lt;/span&gt;4913 сымб.)
# [[Аповесьць пра Гэндзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3511 сымб. → &lt;/span&gt;4915 сымб.)
# [[Эвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3513 сымб. → &lt;/span&gt;4918 сымб.)
# [[Закон захаваньня энэргіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3523 сымб. → &lt;/span&gt;4932 сымб.)
# [[Раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Інфармацыйныя тэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Чалавек]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3545 сымб. → &lt;/span&gt;4963 сымб.)
# [[Драўніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3555 сымб. → &lt;/span&gt;4977 сымб.)
# [[Сусьветная арганізацыя здароўя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3558 сымб. → &lt;/span&gt;4981 сымб.)
# [[Нэматоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3564 сымб. → &lt;/span&gt;4990 сымб.)
# [[Сродак масавай інфармацыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Шкло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Вікінгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3576 сымб. → &lt;/span&gt;5006 сымб.)
# [[Сельская гаспадарка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3581 сымб. → &lt;/span&gt;5013 сымб.)
# [[Мёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3582 сымб. → &lt;/span&gt;5015 сымб.)
# [[Вусякі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3591 сымб. → &lt;/span&gt;5027 сымб.)
# [[Цяжарнасьць чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Тэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Аўстралія і Акіянія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3602 сымб. → &lt;/span&gt;5043 сымб.)
# [[Шлюб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3603 сымб. → &lt;/span&gt;5044 сымб.)
# [[Цунамі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3617 сымб. → &lt;/span&gt;5064 сымб.)
# [[Плоць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3619 сымб. → &lt;/span&gt;5067 сымб.)
# [[Сон у чырвоным цераме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3624 сымб. → &lt;/span&gt;5074 сымб.)
# [[Мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3630 сымб. → &lt;/span&gt;5082 сымб.)
# [[Моцнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3658 сымб. → &lt;/span&gt;5121 сымб.)
# [[СНІД]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3676 сымб. → &lt;/span&gt;5146 сымб.)
# [[Барабан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3680 сымб. → &lt;/span&gt;5152 сымб.)
# [[Тэарэма Пітагора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Вялікая кітайская сьцяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Саладын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3689 сымб. → &lt;/span&gt;5165 сымб.)
# [[Сталь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3696 сымб. → &lt;/span&gt;5174 сымб.)
# [[Проза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3697 сымб. → &lt;/span&gt;5176 сымб.)
# [[Умар ібн аль-Хатаб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3698 сымб. → &lt;/span&gt;5177 сымб.)
# [[Манархія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3703 сымб. → &lt;/span&gt;5184 сымб.)
# [[Нанатэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3707 сымб. → &lt;/span&gt;5190 сымб.)
# [[Баскетбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3709 сымб. → &lt;/span&gt;5193 сымб.)
# [[Пётар Чайкоўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3716 сымб. → &lt;/span&gt;5202 сымб.)
# [[Тоўстая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3719 сымб. → &lt;/span&gt;5207 сымб.)
# [[Тарнада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3721 сымб. → &lt;/span&gt;5209 сымб.)
# [[Абрам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Чорнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Акулы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3757 сымб. → &lt;/span&gt;5260 сымб.)
# [[Дэзоксырыбануклійная кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3760 сымб. → &lt;/span&gt;5264 сымб.)
# [[Нос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3766 сымб. → &lt;/span&gt;5272 сымб.)
# [[Нігер (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3767 сымб. → &lt;/span&gt;5274 сымб.)
# [[Арганізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3775 сымб. → &lt;/span&gt;5285 сымб.)
# [[Эндакрынная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3778 сымб. → &lt;/span&gt;5289 сымб.)
# [[Мангольская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3783 сымб. → &lt;/span&gt;5296 сымб.)
# [[Лацінскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3787 сымб. → &lt;/span&gt;5302 сымб.)
# [[Раман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3798 сымб. → &lt;/span&gt;5317 сымб.)
# [[Ганчарства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3800 сымб. → &lt;/span&gt;5320 сымб.)
# [[Дыёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3801 сымб. → &lt;/span&gt;5321 сымб.)
# [[Газ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3803 сымб. → &lt;/span&gt;5324 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3805 сымб. → &lt;/span&gt;5327 сымб.)
# [[Мастацтва вайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3808 сымб. → &lt;/span&gt;5331 сымб.)
# [[Хмара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3822 сымб. → &lt;/span&gt;5351 сымб.)
# [[Расьліны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3829 сымб. → &lt;/span&gt;5361 сымб.)
# [[Фізычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3838 сымб. → &lt;/span&gt;5373 сымб.)
# [[Юдаізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Цьвёрдае цела]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Адамашненьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3871 сымб. → &lt;/span&gt;5419 сымб.)
# [[Каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3878 сымб. → &lt;/span&gt;5429 сымб.)
# [[Частасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3886 сымб. → &lt;/span&gt;5440 сымб.)
# [[Галаўны мозаг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3890 сымб. → &lt;/span&gt;5446 сымб.)
# [[Дзюдо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3899 сымб. → &lt;/span&gt;5459 сымб.)
# [[Халодная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3902 сымб. → &lt;/span&gt;5463 сымб.)
# [[Яблык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3904 сымб. → &lt;/span&gt;5466 сымб.)
# [[Глухата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3910 сымб. → &lt;/span&gt;5474 сымб.)
# [[Гітара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3915 сымб. → &lt;/span&gt;5481 сымб.)
# [[Усеагульная дэклярацыя правоў чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3926 сымб. → &lt;/span&gt;5496 сымб.)
# [[Выбуховае рэчыва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3930 сымб. → &lt;/span&gt;5502 сымб.)
# [[Вялікі бар’ерны рыф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3931 сымб. → &lt;/span&gt;5503 сымб.)
# [[Камплексны лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3938 сымб. → &lt;/span&gt;5513 сымб.)
# [[Рэальнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3964 сымб. → &lt;/span&gt;5550 сымб.)
# [[Кўамэ Нкрума]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3971 сымб. → &lt;/span&gt;5559 сымб.)
# [[Лацінская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3977 сымб. → &lt;/span&gt;5568 сымб.)
# [[Сьмяротная кара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3995 сымб. → &lt;/span&gt;5593 сымб.)
# [[Ісьціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4001 сымб. → &lt;/span&gt;5601 сымб.)
# [[Самба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4005 сымб. → &lt;/span&gt;5607 сымб.)
# [[Бясконцасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4006 сымб. → &lt;/span&gt;5608 сымб.)
# [[Джэймз Прэскат Джоўль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4012 сымб. → &lt;/span&gt;5617 сымб.)
# [[Трэці Райх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4018 сымб. → &lt;/span&gt;5625 сымб.)
# [[Курыца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4019 сымб. → &lt;/span&gt;5627 сымб.)
# [[Права]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4029 сымб. → &lt;/span&gt;5641 сымб.)
# [[Давід Гільбэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Грызуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Дунай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4035 сымб. → &lt;/span&gt;5649 сымб.)
# [[Цывілізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4067 сымб. → &lt;/span&gt;5694 сымб.)
# [[Акбар Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Рок-музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Лёгіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4094 сымб. → &lt;/span&gt;5732 сымб.)
# [[Эмпайр-Стэйт-Білдынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4095 сымб. → &lt;/span&gt;5733 сымб.)
# [[Агонь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4101 сымб. → &lt;/span&gt;5741 сымб.)
# [[Інфаркт міякарда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4103 сымб. → &lt;/span&gt;5744 сымб.)
# [[Сафокл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4110 сымб. → &lt;/span&gt;5754 сымб.)
# [[Дзьмітры Мендзялееў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4128 сымб. → &lt;/span&gt;5779 сымб.)
# [[Сат’яджыт Рай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4143 сымб. → &lt;/span&gt;5800 сымб.)
# [[Мяса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4147 сымб. → &lt;/span&gt;5806 сымб.)
# [[Дымны порах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4153 сымб. → &lt;/span&gt;5814 сымб.)
# [[Статуя Свабоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4153 сымб. → &lt;/span&gt;5814 сымб.)
# [[Электрамагнітнае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4156 сымб. → &lt;/span&gt;5818 сымб.)
# [[Арктычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4157 сымб. → &lt;/span&gt;5820 сымб.)
# [[Матэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4160 сымб. → &lt;/span&gt;5824 сымб.)
# [[Тэорыя мностваў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4162 сымб. → &lt;/span&gt;5827 сымб.)
# [[Скура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4175 сымб. → &lt;/span&gt;5845 сымб.)
# [[Грып]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Квантавая мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Клясычная мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4198 сымб. → &lt;/span&gt;5877 сымб.)
# [[Гара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4199 сымб. → &lt;/span&gt;5879 сымб.)
# [[Трансфарматар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4212 сымб. → &lt;/span&gt;5897 сымб.)
# [[Антанін Леапольд Дворжак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Кіліманджара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Спэцыяльная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4240 сымб. → &lt;/span&gt;5936 сымб.)
# [[Трымурці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4247 сымб. → &lt;/span&gt;5946 сымб.)
# [[Фэрмэнты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4252 сымб. → &lt;/span&gt;5953 сымб.)
# [[Плошча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4255 сымб. → &lt;/span&gt;5957 сымб.)
# [[Шкілет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4268 сымб. → &lt;/span&gt;5975 сымб.)
# [[Даасізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Зносіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Вялікая дэпрэсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Неарганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4273 сымб. → &lt;/span&gt;5982 сымб.)
# [[Функцыя (матэматыка)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Кандэнсатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Бактэрыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4276 сымб. → &lt;/span&gt;5986 сымб.)
# [[Мастацкі твор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4280 сымб. → &lt;/span&gt;5992 сымб.)
# [[Вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4281 сымб. → &lt;/span&gt;5993 сымб.)
# [[Віктор Юго]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4286 сымб. → &lt;/span&gt;6000 сымб.)
# [[Кітайскае пісьмо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Аснова (хімія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Халіфат Абасыдаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4298 сымб. → &lt;/span&gt;6017 сымб.)
# [[Мастацтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4300 сымб. → &lt;/span&gt;6020 сымб.)
# [[Сярэдні Ўсход]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4305 сымб. → &lt;/span&gt;6027 сымб.)
# [[Шумэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4306 сымб. → &lt;/span&gt;6028 сымб.)
# [[Партугальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4307 сымб. → &lt;/span&gt;6030 сымб.)
# [[Нэкропаль Гізы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4316 сымб. → &lt;/span&gt;6042 сымб.)
# [[Акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4326 сымб. → &lt;/span&gt;6056 сымб.)
# [[Срэбра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4327 сымб. → &lt;/span&gt;6058 сымб.)
# [[Тонкая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4333 сымб. → &lt;/span&gt;6066 сымб.)
# [[Кантынэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4346 сымб. → &lt;/span&gt;6084 сымб.)
# [[Палітыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4355 сымб. → &lt;/span&gt;6097 сымб.)
# [[Кніга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4363 сымб. → &lt;/span&gt;6108 сымб.)
# [[Гародніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4369 сымб. → &lt;/span&gt;6117 сымб.)
# [[Кампутарная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4370 сымб. → &lt;/span&gt;6118 сымб.)
# [[Хангыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Рэгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Конга (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4380 сымб. → &lt;/span&gt;6132 сымб.)
# [[Янцзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4389 сымб. → &lt;/span&gt;6145 сымб.)
# [[Музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4395 сымб. → &lt;/span&gt;6153 сымб.)
# [[Віды пад пагрозай выміраньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4408 сымб. → &lt;/span&gt;6171 сымб.)
# [[Грыгарыянскі каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4420 сымб. → &lt;/span&gt;6188 сымб.)
# [[Эмоцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4424 сымб. → &lt;/span&gt;6194 сымб.)
# [[Арганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4436 сымб. → &lt;/span&gt;6210 сымб.)
# [[Іліяда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4437 сымб. → &lt;/span&gt;6212 сымб.)
# [[Камары]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4440 сымб. → &lt;/span&gt;6216 сымб.)
# [[Імунная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4443 сымб. → &lt;/span&gt;6220 сымб.)
# [[Гамэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4444 сымб. → &lt;/span&gt;6222 сымб.)
# [[Алмаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4450 сымб. → &lt;/span&gt;6230 сымб.)
# [[Пальная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4453 сымб. → &lt;/span&gt;6234 сымб.)
# [[Час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4463 сымб. → &lt;/span&gt;6248 сымб.)
# [[Падводная лодка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4464 сымб. → &lt;/span&gt;6250 сымб.)
# [[Апартэід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4469 сымб. → &lt;/span&gt;6257 сымб.)
# [[Зьмеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4473 сымб. → &lt;/span&gt;6262 сымб.)
# [[Паўночнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4474 сымб. → &lt;/span&gt;6264 сымб.)
# [[Мігель Сэрвантэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4489 сымб. → &lt;/span&gt;6285 сымб.)
# [[Вялікія азёры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4496 сымб. → &lt;/span&gt;6294 сымб.)
# [[Фрыдрых Ніцшэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4497 сымб. → &lt;/span&gt;6296 сымб.)
# [[Вуза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Шпуля індуктыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Літаратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4536 сымб. → &lt;/span&gt;6350 сымб.)
# [[Глябалізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4545 сымб. → &lt;/span&gt;6363 сымб.)
# [[Кот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4547 сымб. → &lt;/span&gt;6366 сымб.)
# [[Паэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4557 сымб. → &lt;/span&gt;6380 сымб.)
# [[Арэхі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4567 сымб. → &lt;/span&gt;6394 сымб.)
# [[Цынь Шыхуандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4575 сымб. → &lt;/span&gt;6405 сымб.)
# [[Абу Нувас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4589 сымб. → &lt;/span&gt;6425 сымб.)
# [[Адам Сьміт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4603 сымб. → &lt;/span&gt;6444 сымб.)
# [[Поліяміеліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4611 сымб. → &lt;/span&gt;6455 сымб.)
# [[Афрыканскі зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4622 сымб. → &lt;/span&gt;6471 сымб.)
# [[Кацусіка Хакусай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4631 сымб. → &lt;/span&gt;6483 сымб.)
# [[Мультыплікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4638 сымб. → &lt;/span&gt;6493 сымб.)
# [[Сэкунда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4642 сымб. → &lt;/span&gt;6499 сымб.)
# [[Матэматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4643 сымб. → &lt;/span&gt;6500 сымб.)
# [[Зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4681 сымб. → &lt;/span&gt;6553 сымб.)
# [[Мэтабалізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4686 сымб. → &lt;/span&gt;6560 сымб.)
# [[Вікторыя (возера)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4696 сымб. → &lt;/span&gt;6574 сымб.)
# [[Батаніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4716 сымб. → &lt;/span&gt;6602 сымб.)
# [[Сьмерць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4723 сымб. → &lt;/span&gt;6612 сымб.)
# [[Матэматычны аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4742 сымб. → &lt;/span&gt;6639 сымб.)
# [[Праграмнае забесьпячэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4744 сымб. → &lt;/span&gt;6642 сымб.)
# [[Мэталюргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4755 сымб. → &lt;/span&gt;6657 сымб.)
# [[Грамадзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4766 сымб. → &lt;/span&gt;6672 сымб.)
# [[Ёган Гутэнбэрг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4769 сымб. → &lt;/span&gt;6677 сымб.)
# [[Міталёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Геамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Гольф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4804 сымб. → &lt;/span&gt;6726 сымб.)
# [[Мінэрал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4807 сымб. → &lt;/span&gt;6730 сымб.)
# [[Слова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4819 сымб. → &lt;/span&gt;6747 сымб.)
# [[Райн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4823 сымб. → &lt;/span&gt;6752 сымб.)
# [[Розум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4827 сымб. → &lt;/span&gt;6758 сымб.)
# [[Мурашкі (вусякі)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4834 сымб. → &lt;/span&gt;6768 сымб.)
# [[Мэнструацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4842 сымб. → &lt;/span&gt;6779 сымб.)
# [[Паўднёвы полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4853 сымб. → &lt;/span&gt;6794 сымб.)
# [[Папера]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4854 сымб. → &lt;/span&gt;6796 сымб.)
# [[Мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4856 сымб. → &lt;/span&gt;6798 сымб.)
# [[Археі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4885 сымб. → &lt;/span&gt;6839 сымб.)
# [[Атам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4905 сымб. → &lt;/span&gt;6867 сымб.)
# [[Інваліднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4919 сымб. → &lt;/span&gt;6887 сымб.)
# [[Сьнег]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4951 сымб. → &lt;/span&gt;6931 сымб.)
# [[Мая]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4978 сымб. → &lt;/span&gt;6969 сымб.)
# [[Вулькан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4991 сымб. → &lt;/span&gt;6987 сымб.)
# [[Рабіндранат Тагор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4996 сымб. → &lt;/span&gt;6994 сымб.)
# [[Міжземнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5031 сымб. → &lt;/span&gt;7043 сымб.)
# [[Ячмень звычайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5049 сымб. → &lt;/span&gt;7069 сымб.)
# [[Цына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5059 сымб. → &lt;/span&gt;7083 сымб.)
# [[Часавы пас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5083 сымб. → &lt;/span&gt;7116 сымб.)
# [[Лёгкая атлетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5086 сымб. → &lt;/span&gt;7120 сымб.)
# [[Пісьменнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5101 сымб. → &lt;/span&gt;7141 сымб.)
# [[Сакрат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5102 сымб. → &lt;/span&gt;7143 сымб.)
# [[Чарлз Дарвін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5123 сымб. → &lt;/span&gt;7172 сымб.)
# [[Лінейная альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5126 сымб. → &lt;/span&gt;7176 сымб.)
# [[Леў Талстой]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5135 сымб. → &lt;/span&gt;7189 сымб.)
# [[Эрнэст Рэзэрфорд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Джавагарлал Нэру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Ганг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5139 сымб. → &lt;/span&gt;7195 сымб.)
# [[Трапічны цыклён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5144 сымб. → &lt;/span&gt;7202 сымб.)
# [[Нагарджуна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5145 сымб. → &lt;/span&gt;7203 сымб.)
# [[Кола]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5154 сымб. → &lt;/span&gt;7216 сымб.)
# [[Жыта пасяўное]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5156 сымб. → &lt;/span&gt;7218 сымб.)
# [[Вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5160 сымб. → &lt;/span&gt;7224 сымб.)
# [[Дыктатура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5179 сымб. → &lt;/span&gt;7251 сымб.)
# [[Расізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5186 сымб. → &lt;/span&gt;7260 сымб.)
# [[Сьвіньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5190 сымб. → &lt;/span&gt;7266 сымб.)
# [[Соя культурная]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5194 сымб. → &lt;/span&gt;7272 сымб.)
# [[Сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5211 сымб. → &lt;/span&gt;7295 сымб.)
# [[Маса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5220 сымб. → &lt;/span&gt;7308 сымб.)
# [[Місысыпі (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5228 сымб. → &lt;/span&gt;7319 сымб.)
# [[Вэнэрычныя хваробы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5239 сымб. → &lt;/span&gt;7335 сымб.)
# [[Вінаград (ягада)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5256 сымб. → &lt;/span&gt;7358 сымб.)
# [[Сэнсорная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5263 сымб. → &lt;/span&gt;7368 сымб.)
# [[Газэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5264 сымб. → &lt;/span&gt;7370 сымб.)
# [[Альпы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5309 сымб. → &lt;/span&gt;7433 сымб.)
# [[Сусьветнае павуціньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5310 сымб. → &lt;/span&gt;7434 сымб.)
# [[Пчолы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5317 сымб. → &lt;/span&gt;7444 сымб.)
# [[Брагмагупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5358 сымб. → &lt;/span&gt;7501 сымб.)
# [[Вакцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5385 сымб. → &lt;/span&gt;7539 сымб.)
# [[Лекі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5414 сымб. → &lt;/span&gt;7580 сымб.)
# [[Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5415 сымб. → &lt;/span&gt;7581 сымб.)
# [[Хімічнае злучэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5452 сымб. → &lt;/span&gt;7633 сымб.)
# [[Эль Ніньнё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5459 сымб. → &lt;/span&gt;7643 сымб.)
# [[Карыбскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5465 сымб. → &lt;/span&gt;7651 сымб.)
# [[Тамаш Аквінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5487 сымб. → &lt;/span&gt;7682 сымб.)
# [[Індуізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5489 сымб. → &lt;/span&gt;7685 сымб.)
# [[Штучны інтэлект]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5492 сымб. → &lt;/span&gt;7689 сымб.)
# [[Руаль Амундсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5504 сымб. → &lt;/span&gt;7706 сымб.)
# [[Мужчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5506 сымб. → &lt;/span&gt;7708 сымб.)
# [[Галакост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5519 сымб. → &lt;/span&gt;7727 сымб.)
# [[Плод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5521 сымб. → &lt;/span&gt;7729 сымб.)
# [[Прыматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5568 сымб. → &lt;/span&gt;7795 сымб.)
# [[Ультрафіялетавае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5596 сымб. → &lt;/span&gt;7834 сымб.)
# [[Грыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5611 сымб. → &lt;/span&gt;7855 сымб.)
# [[Труба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5615 сымб. → &lt;/span&gt;7861 сымб.)
# [[Падатак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5676 сымб. → &lt;/span&gt;7946 сымб.)
# [[Ёган Сэбастыян Бах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5680 сымб. → &lt;/span&gt;7952 сымб.)
# [[Нацыяналізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5698 сымб. → &lt;/span&gt;7977 сымб.)
# [[Арганізацыя краін-экспартэраў нафты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5739 сымб. → &lt;/span&gt;8035 сымб.)
# [[Лес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5745 сымб. → &lt;/span&gt;8043 сымб.)
# [[Надвор’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5752 сымб. → &lt;/span&gt;8053 сымб.)
# [[Хімічны элемэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5753 сымб. → &lt;/span&gt;8054 сымб.)
# [[Сыкхізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5755 сымб. → &lt;/span&gt;8057 сымб.)
# [[Імпэрыя Гупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5771 сымб. → &lt;/span&gt;8079 сымб.)
# [[Інгмар Бэргман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5876 сымб. → &lt;/span&gt;8226 сымб.)
# [[Жывапіс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5880 сымб. → &lt;/span&gt;8232 сымб.)
# [[Радыё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5921 сымб. → &lt;/span&gt;8289 сымб.)
# [[Пустэльня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Балтыйскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Інтэрнэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5942 сымб. → &lt;/span&gt;8319 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5979 сымб. → &lt;/span&gt;8371 сымб.)
# [[Урад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6011 сымб. → &lt;/span&gt;8415 сымб.)
# [[Капіталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6024 сымб. → &lt;/span&gt;8434 сымб.)
# [[Месяц (спадарожнік)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6025 сымб. → &lt;/span&gt;8435 сымб.)
# [[Інсульт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6064 сымб. → &lt;/span&gt;8490 сымб.)
# [[Абрагам Лінкальн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Кулямёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Нэрва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6115 сымб. → &lt;/span&gt;8561 сымб.)
# [[Санскрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Медзь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Марксізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6188 сымб. → &lt;/span&gt;8663 сымб.)
# [[Рабства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6194 сымб. → &lt;/span&gt;8672 сымб.)
# [[Арабская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6202 сымб. → &lt;/span&gt;8683 сымб.)
# [[Каляніялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6220 сымб. → &lt;/span&gt;8708 сымб.)
# [[Парасілавая ўстаноўка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6226 сымб. → &lt;/span&gt;8716 сымб.)
# [[Амэрыканскі даляр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6247 сымб. → &lt;/span&gt;8746 сымб.)
# [[Паводзіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6252 сымб. → &lt;/span&gt;8753 сымб.)
# [[Птушкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6265 сымб. → &lt;/span&gt;8771 сымб.)
# [[Песьня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6279 сымб. → &lt;/span&gt;8791 сымб.)
# [[Жытло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6326 сымб. → &lt;/span&gt;8856 сымб.)
# [[Содні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6371 сымб. → &lt;/span&gt;8919 сымб.)
# [[Вада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Імпэрыя інкаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Індустрыяльная рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6441 сымб. → &lt;/span&gt;9017 сымб.)
# [[Плаціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6444 сымб. → &lt;/span&gt;9022 сымб.)
# [[Збожжа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6446 сымб. → &lt;/span&gt;9024 сымб.)
# [[Лібэралізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6460 сымб. → &lt;/span&gt;9044 сымб.)
# [[Цацка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6461 сымб. → &lt;/span&gt;9045 сымб.)
# [[Авечка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6471 сымб. → &lt;/span&gt;9059 сымб.)
# [[Дыханьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6472 сымб. → &lt;/span&gt;9061 сымб.)
# [[Валюта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6500 сымб. → &lt;/span&gt;9100 сымб.)
# [[Клясычная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6501 сымб. → &lt;/span&gt;9101 сымб.)
# [[Скрыпка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6504 сымб. → &lt;/span&gt;9106 сымб.)
# [[Дзіця]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6512 сымб. → &lt;/span&gt;9117 сымб.)
# [[Марк Твэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6517 сымб. → &lt;/span&gt;9124 сымб.)
# [[Недаяданьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6523 сымб. → &lt;/span&gt;9132 сымб.)
# [[Люі Пастэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6547 сымб. → &lt;/span&gt;9166 сымб.)
# [[Грошы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6573 сымб. → &lt;/span&gt;9202 сымб.)
# [[Хрыстафор Калюмб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6649 сымб. → &lt;/span&gt;9309 сымб.)
# [[Лао-Цзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6656 сымб. → &lt;/span&gt;9318 сымб.)
# [[Брытанская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6680 сымб. → &lt;/span&gt;9352 сымб.)
# [[Жалеза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6713 сымб. → &lt;/span&gt;9398 сымб.)
# [[Цукровы дыябэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6720 сымб. → &lt;/span&gt;9408 сымб.)
# [[Хуанхэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6741 сымб. → &lt;/span&gt;9437 сымб.)
# [[Беднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6750 сымб. → &lt;/span&gt;9450 сымб.)
# [[Го]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6807 сымб. → &lt;/span&gt;9530 сымб.)
# [[Тытунь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6813 сымб. → &lt;/span&gt;9538 сымб.)
# [[Залежнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6865 сымб. → &lt;/span&gt;9611 сымб.)
# [[Рэзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6881 сымб. → &lt;/span&gt;9633 сымб.)
# [[Аднаўляльная энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6929 сымб. → &lt;/span&gt;9701 сымб.)
# [[Атлусьценьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6939 сымб. → &lt;/span&gt;9715 сымб.)
# [[Кроў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6957 сымб. → &lt;/span&gt;9740 сымб.)
# [[Джэймз Ўат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6958 сымб. → &lt;/span&gt;9741 сымб.)
# [[Культура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6992 сымб. → &lt;/span&gt;9789 сымб.)
# [[Лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7026 сымб. → &lt;/span&gt;9836 сымб.)
# [[Марсэль Пруст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7041 сымб. → &lt;/span&gt;9857 сымб.)
# [[Мікалай Капэрнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7083 сымб. → &lt;/span&gt;9916 сымб.)
# [[Кітайская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Спорт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Бронзавы век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7123 сымб. → &lt;/span&gt;9972 сымб.)
# [[Майсей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7159 сымб. → &lt;/span&gt;10023 сымб.)
# [[Гафіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7176 сымб. → &lt;/span&gt;10046 сымб.)
# [[Джакама Пучыні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7211 сымб. → &lt;/span&gt;10095 сымб.)
# [[Дынастыя Хань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7227 сымб. → &lt;/span&gt;10118 сымб.)
# [[Імпэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7239 сымб. → &lt;/span&gt;10135 сымб.)
# [[Малійская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7241 сымб. → &lt;/span&gt;10137 сымб.)
# [[Млечны Шлях]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7253 сымб. → &lt;/span&gt;10154 сымб.)
# [[Фартэпіяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7254 сымб. → &lt;/span&gt;10156 сымб.)
# [[Дагістарычны час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7258 сымб. → &lt;/span&gt;10161 сымб.)
# [[Панамскі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7261 сымб. → &lt;/span&gt;10165 сымб.)
# [[Сабака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7279 сымб. → &lt;/span&gt;10191 сымб.)
# [[Марка Полё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7280 сымб. → &lt;/span&gt;10192 сымб.)
# [[Макс Вэбэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7291 сымб. → &lt;/span&gt;10207 сымб.)
# [[Сярэднявечча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7298 сымб. → &lt;/span&gt;10217 сымб.)
# [[Нагіб Махфуз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7302 сымб. → &lt;/span&gt;10223 сымб.)
# [[Канфуцыянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7323 сымб. → &lt;/span&gt;10252 сымб.)
# [[Лё Карбюзье]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Мэтал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Дыпляматыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7373 сымб. → &lt;/span&gt;10322 сымб.)
# [[Джэймз Кларк Максўэл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7374 сымб. → &lt;/span&gt;10324 сымб.)
# [[Інжынэрная справа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Байкал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Рака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7391 сымб. → &lt;/span&gt;10347 сымб.)
# [[Геаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7399 сымб. → &lt;/span&gt;10359 сымб.)
# [[Аўгустын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7401 сымб. → &lt;/span&gt;10361 сымб.)
# [[Псыхічны разлад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7409 сымб. → &lt;/span&gt;10373 сымб.)
# [[Душа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7411 сымб. → &lt;/span&gt;10375 сымб.)
# [[Эпас пра Гільгамэша]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7415 сымб. → &lt;/span&gt;10381 сымб.)
# [[Ангкор-Ват]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7421 сымб. → &lt;/span&gt;10389 сымб.)
# [[Меч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7425 сымб. → &lt;/span&gt;10395 сымб.)
# [[Імануіл Кант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7438 сымб. → &lt;/span&gt;10413 сымб.)
# [[Вярблюд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7441 сымб. → &lt;/span&gt;10417 сымб.)
# [[Джаваньні П’ерлюіджы да Палестрына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7443 сымб. → &lt;/span&gt;10420 сымб.)
# [[Нэрвовая сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7447 сымб. → &lt;/span&gt;10426 сымб.)
# [[Тэлебачаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7459 сымб. → &lt;/span&gt;10443 сымб.)
# [[Гален]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Цьвёрды дыск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Сорга двухколернае]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7478 сымб. → &lt;/span&gt;10469 сымб.)
# [[Аналітычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7481 сымб. → &lt;/span&gt;10473 сымб.)
# [[Стыхійнае бедзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7498 сымб. → &lt;/span&gt;10497 сымб.)
# [[ГЭС Тры цясьніны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7519 сымб. → &lt;/span&gt;10527 сымб.)
# [[Філязофія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7527 сымб. → &lt;/span&gt;10538 сымб.)
# [[Карл Лінэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7550 сымб. → &lt;/span&gt;10570 сымб.)
# [[Канстытуцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7562 сымб. → &lt;/span&gt;10587 сымб.)
# [[Паветранае судна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7570 сымб. → &lt;/span&gt;10598 сымб.)
# [[Актавіян Аўгуст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7576 сымб. → &lt;/span&gt;10606 сымб.)
# [[Выкапнёвае паліва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7591 сымб. → &lt;/span&gt;10627 сымб.)
# [[Правы чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7596 сымб. → &lt;/span&gt;10634 сымб.)
# [[Сулейман I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7600 сымб. → &lt;/span&gt;10640 сымб.)
# [[Дынастыя Цын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7621 сымб. → &lt;/span&gt;10669 сымб.)
# [[Аль-Газалі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7635 сымб. → &lt;/span&gt;10689 сымб.)
# [[Каталіцкая Царква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7646 сымб. → &lt;/span&gt;10704 сымб.)
# [[Джон Лок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7648 сымб. → &lt;/span&gt;10707 сымб.)
# [[Джузэпэ Вэрдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7653 сымб. → &lt;/span&gt;10714 сымб.)
# [[Вакуўм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7668 сымб. → &lt;/span&gt;10735 сымб.)
# [[Імавернасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7687 сымб. → &lt;/span&gt;10762 сымб.)
# [[Сунь Ятсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7692 сымб. → &lt;/span&gt;10769 сымб.)
# [[Трыганамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7695 сымб. → &lt;/span&gt;10773 сымб.)
# [[Фрыда Калё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7730 сымб. → &lt;/span&gt;10822 сымб.)
# [[Бэйсбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7739 сымб. → &lt;/span&gt;10835 сымб.)
# [[Сацыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7753 сымб. → &lt;/span&gt;10854 сымб.)
# [[Пратысты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7760 сымб. → &lt;/span&gt;10864 сымб.)
# [[Стэнлі Кубрык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7764 сымб. → &lt;/span&gt;10870 сымб.)
# [[Атлянтычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7786 сымб. → &lt;/span&gt;10900 сымб.)
# [[Франц Шубэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7799 сымб. → &lt;/span&gt;10919 сымб.)
# [[Яганэс Брамс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7813 сымб. → &lt;/span&gt;10938 сымб.)
# [[Транзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7814 сымб. → &lt;/span&gt;10940 сымб.)
# [[Арыстотэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7817 сымб. → &lt;/span&gt;10944 сымб.)
# [[Ёзэф Гайдн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7818 сымб. → &lt;/span&gt;10945 сымб.)
# [[Жанна д’Арк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7843 сымб. → &lt;/span&gt;10980 сымб.)
# [[Віно]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7854 сымб. → &lt;/span&gt;10996 сымб.)
# [[Канфуцый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7858 сымб. → &lt;/span&gt;11001 сымб.)
# [[Галубовыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7879 сымб. → &lt;/span&gt;11031 сымб.)
# [[Карл Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7891 сымб. → &lt;/span&gt;11047 сымб.)
# [[Сыстэма каардынат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7898 сымб. → &lt;/span&gt;11057 сымб.)
# [[Рыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7904 сымб. → &lt;/span&gt;11066 сымб.)
# [[Гімалаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7906 сымб. → &lt;/span&gt;11068 сымб.)
# [[Вуха]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7910 сымб. → &lt;/span&gt;11074 сымб.)
# [[Земнаводныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7925 сымб. → &lt;/span&gt;11095 сымб.)
# [[Радыяактыўнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7928 сымб. → &lt;/span&gt;11099 сымб.)
# [[Адраджэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7941 сымб. → &lt;/span&gt;11117 сымб.)
# [[Арабская ліга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7956 сымб. → &lt;/span&gt;11138 сымб.)
# [[Ціхі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7965 сымб. → &lt;/span&gt;11151 сымб.)
# [[Алюмін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7970 сымб. → &lt;/span&gt;11158 сымб.)
# [[Кіляграм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7981 сымб. → &lt;/span&gt;11173 сымб.)
# [[Пнэўманія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7997 сымб. → &lt;/span&gt;11196 сымб.)
# [[Хлеб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8006 сымб. → &lt;/span&gt;11208 сымб.)
# [[Кукуруза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8039 сымб. → &lt;/span&gt;11255 сымб.)
# [[Астэроід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Горад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Гравітацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8059 сымб. → &lt;/span&gt;11283 сымб.)
# [[Арашэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8070 сымб. → &lt;/span&gt;11298 сымб.)
# [[Жан-Поль Сартр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Кітападобныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Сафійскі сабор (Канстантынопаль)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Мэтар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8089 сымб. → &lt;/span&gt;11325 сымб.)
# [[Людвіг Вітгенштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8090 сымб. → &lt;/span&gt;11326 сымб.)
# [[Азот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8102 сымб. → &lt;/span&gt;11343 сымб.)
# [[Размнажэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8113 сымб. → &lt;/span&gt;11358 сымб.)
# [[Ўінстан Чэрчыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8116 сымб. → &lt;/span&gt;11362 сымб.)
# [[Філіпіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8118 сымб. → &lt;/span&gt;11365 сымб.)
# [[Плянэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8126 сымб. → &lt;/span&gt;11376 сымб.)
# [[Фэрнан Магелан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8138 сымб. → &lt;/span&gt;11393 сымб.)
# [[Ядзерная энэргетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8148 сымб. → &lt;/span&gt;11407 сымб.)
# [[Юры Гагарын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8150 сымб. → &lt;/span&gt;11410 сымб.)
# [[Электрамагнітнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8155 сымб. → &lt;/span&gt;11417 сымб.)
# [[Шруба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8169 сымб. → &lt;/span&gt;11437 сымб.)
# [[Партэнон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8193 сымб. → &lt;/span&gt;11470 сымб.)
# [[Чарлз Дыкенз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8211 сымб. → &lt;/span&gt;11495 сымб.)
# [[Экалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8214 сымб. → &lt;/span&gt;11500 сымб.)
# [[Вайна ў Віетнаме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8221 сымб. → &lt;/span&gt;11509 сымб.)
# [[Інд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8224 сымб. → &lt;/span&gt;11514 сымб.)
# [[Тымур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8229 сымб. → &lt;/span&gt;11521 сымб.)
# [[Японская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8285 сымб. → &lt;/span&gt;11599 сымб.)
# [[Блюз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8290 сымб. → &lt;/span&gt;11606 сымб.)
# [[Пшаніца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8294 сымб. → &lt;/span&gt;11612 сымб.)
# [[Фізыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8295 сымб. → &lt;/span&gt;11613 сымб.)
# [[Касьмічны палёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8300 сымб. → &lt;/span&gt;11620 сымб.)
# [[Дождж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8302 сымб. → &lt;/span&gt;11623 сымб.)
# [[Чэ Гевара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8336 сымб. → &lt;/span&gt;11670 сымб.)
# [[Фундамэнталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8338 сымб. → &lt;/span&gt;11673 сымб.)
# [[Адукацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8356 сымб. → &lt;/span&gt;11698 сымб.)
# [[Плятон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8362 сымб. → &lt;/span&gt;11707 сымб.)
# [[Марыя Складоўская-Кюры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8403 сымб. → &lt;/span&gt;11764 сымб.)
# [[Самагубства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8410 сымб. → &lt;/span&gt;11774 сымб.)
# [[Шарль дэ Голь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8415 сымб. → &lt;/span&gt;11781 сымб.)
# [[Франц Кафка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8424 сымб. → &lt;/span&gt;11794 сымб.)
# [[Нэльсан Мандэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8434 сымб. → &lt;/span&gt;11808 сымб.)
# [[Макс Плянк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8444 сымб. → &lt;/span&gt;11822 сымб.)
# [[Базыліка Сьвятога Пятра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8449 сымб. → &lt;/span&gt;11829 сымб.)
# [[Гай Юліюс Цэзар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8453 сымб. → &lt;/span&gt;11834 сымб.)
# [[Ровар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8460 сымб. → &lt;/span&gt;11844 сымб.)
# [[Гэнры Форд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8496 сымб. → &lt;/span&gt;11894 сымб.)
# [[Тым Бэрнэрз-Лі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8507 сымб. → &lt;/span&gt;11910 сымб.)
# [[Іслам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8512 сымб. → &lt;/span&gt;11917 сымб.)
# [[Арытмэтыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8513 сымб. → &lt;/span&gt;11918 сымб.)
# [[Гішпанская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8537 сымб. → &lt;/span&gt;11952 сымб.)
# [[Свойскі бык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8538 сымб. → &lt;/span&gt;11953 сымб.)
# [[Кароткія нарды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8546 сымб. → &lt;/span&gt;11964 сымб.)
# [[Хорхэ Люіс Борхэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8588 сымб. → &lt;/span&gt;12023 сымб.)
# [[Рыхард Вагнэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8598 сымб. → &lt;/span&gt;12037 сымб.)
# [[Грэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8629 сымб. → &lt;/span&gt;12081 сымб.)
# [[Цукар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8631 сымб. → &lt;/span&gt;12083 сымб.)
# [[Палітычная партыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8656 сымб. → &lt;/span&gt;12118 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна ў ЗША]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8678 сымб. → &lt;/span&gt;12149 сымб.)
# [[Паўночны полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8697 сымб. → &lt;/span&gt;12176 сымб.)
# [[Бавоўна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8713 сымб. → &lt;/span&gt;12198 сымб.)
# [[Густаў Малер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8715 сымб. → &lt;/span&gt;12201 сымб.)
# [[Сынан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8722 сымб. → &lt;/span&gt;12211 сымб.)
# [[Каменны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8723 сымб. → &lt;/span&gt;12212 сымб.)
# [[Культурная рэвалюцыя ў Кітаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8742 сымб. → &lt;/span&gt;12239 сымб.)
# [[Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8750 сымб. → &lt;/span&gt;12250 сымб.)
# [[Тэмпэратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8756 сымб. → &lt;/span&gt;12258 сымб.)
# [[Брусэльскі сталічны рэгіён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8790 сымб. → &lt;/span&gt;12306 сымб.)
# [[Эрнан Картэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8835 сымб. → &lt;/span&gt;12369 сымб.)
# [[Шакаляд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8879 сымб. → &lt;/span&gt;12431 сымб.)
# [[Ніл Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8889 сымб. → &lt;/span&gt;12445 сымб.)
# [[Эндзі Ўоргал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8974 сымб. → &lt;/span&gt;12564 сымб.)
# [[Фатаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8982 сымб. → &lt;/span&gt;12575 сымб.)
# [[Чанак’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8999 сымб. → &lt;/span&gt;12599 сымб.)
# [[Гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9004 сымб. → &lt;/span&gt;12606 сымб.)
# [[Дыфэрэнцыйнае раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9028 сымб. → &lt;/span&gt;12639 сымб.)
# [[Эвэрэст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9046 сымб. → &lt;/span&gt;12664 сымб.)
# [[Вялікі выбух]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9078 сымб. → &lt;/span&gt;12709 сымб.)
# [[Дэмакратыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9097 сымб. → &lt;/span&gt;12736 сымб.)
# [[Кава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9102 сымб. → &lt;/span&gt;12743 сымб.)
# [[Рафаэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9109 сымб. → &lt;/span&gt;12753 сымб.)
# [[Вінцэнт ван Гог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9141 сымб. → &lt;/span&gt;12797 сымб.)
# [[Сям’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9154 сымб. → &lt;/span&gt;12816 сымб.)
# [[Від (біялёгія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9165 сымб. → &lt;/span&gt;12831 сымб.)
# [[Сымон Балівар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9184 сымб. → &lt;/span&gt;12858 сымб.)
# [[Мэсапатамія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9187 сымб. → &lt;/span&gt;12862 сымб.)
# [[Волга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9213 сымб. → &lt;/span&gt;12898 сымб.)
# [[Джэймз Джойс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9245 сымб. → &lt;/span&gt;12943 сымб.)
# [[Суставаногія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9252 сымб. → &lt;/span&gt;12953 сымб.)
# [[Ганс Крыстыян Андэрсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9267 сымб. → &lt;/span&gt;12974 сымб.)
# [[Вуглярод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9292 сымб. → &lt;/span&gt;13009 сымб.)
# [[Архітэктура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9376 сымб. → &lt;/span&gt;13126 сымб.)
# [[Нямецкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9393 сымб. → &lt;/span&gt;13150 сымб.)
# [[Бэнгальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Кровазварот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Прырода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9428 сымб. → &lt;/span&gt;13199 сымб.)
# [[Зыгмунд Фройд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9435 сымб. → &lt;/span&gt;13209 сымб.)
# [[Тэлефон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9454 сымб. → &lt;/span&gt;13236 сымб.)
# [[Мысьленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9462 сымб. → &lt;/span&gt;13247 сымб.)
# [[Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9509 сымб. → &lt;/span&gt;13313 сымб.)
# [[Джэфры Чосэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9604 сымб. → &lt;/span&gt;13446 сымб.)
# [[Асманская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9724 сымб. → &lt;/span&gt;13614 сымб.)
# [[Джэймз Кук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9725 сымб. → &lt;/span&gt;13615 сымб.)
# [[Рэгбі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9741 сымб. → &lt;/span&gt;13637 сымб.)
# [[Паўднёвы акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9750 сымб. → &lt;/span&gt;13650 сымб.)
# [[Хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9796 сымб. → &lt;/span&gt;13714 сымб.)
# [[Іўрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9806 сымб. → &lt;/span&gt;13728 сымб.)
# [[Агрэгатны стан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9844 сымб. → &lt;/span&gt;13782 сымб.)
# [[Сяргей Эйзэнштэйн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9864 сымб. → &lt;/span&gt;13810 сымб.)
# [[Крыжовыя паходы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9905 сымб. → &lt;/span&gt;13867 сымб.)
# [[Вэнэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9926 сымб. → &lt;/span&gt;13896 сымб.)
# [[Аборт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9937 сымб. → &lt;/span&gt;13912 сымб.)
# [[Суэцкі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9982 сымб. → &lt;/span&gt;13975 сымб.)
# [[Марлен Дытрых]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10059 сымб. → &lt;/span&gt;14083 сымб.)
# [[Дзяржава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10070 сымб. → &lt;/span&gt;14098 сымб.)
# [[Нобэлеўская прэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10102 сымб. → &lt;/span&gt;14143 сымб.)
# [[Кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10141 сымб. → &lt;/span&gt;14197 сымб.)
# [[Ота фон Бісмарк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Друк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Эўра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10171 сымб. → &lt;/span&gt;14239 сымб.)
# [[Дыега Вэляскес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10226 сымб. → &lt;/span&gt;14316 сымб.)
# [[Магнітнае поле]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10236 сымб. → &lt;/span&gt;14330 сымб.)
# [[Міжнародны Суд ААН]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10257 сымб. → &lt;/span&gt;14360 сымб.)
# [[Кірыліца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10281 сымб. → &lt;/span&gt;14393 сымб.)
# [[Капітал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10319 сымб. → &lt;/span&gt;14447 сымб.)
# [[Натуральная воспа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10335 сымб. → &lt;/span&gt;14469 сымб.)
# [[Год]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10348 сымб. → &lt;/span&gt;14487 сымб.)
# [[Прыгажосьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10440 сымб. → &lt;/span&gt;14616 сымб.)
# [[Майкл Фарадэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10453 сымб. → &lt;/span&gt;14634 сымб.)
# [[Акіра Курасава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10496 сымб. → &lt;/span&gt;14694 сымб.)
# [[Вадарод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10526 сымб. → &lt;/span&gt;14736 сымб.)
# [[Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10551 сымб. → &lt;/span&gt;14771 сымб.)
# [[Луіс Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10552 сымб. → &lt;/span&gt;14773 сымб.)
# [[Этаноль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10559 сымб. → &lt;/span&gt;14783 сымб.)
# [[Пі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10609 сымб. → &lt;/span&gt;14853 сымб.)
# [[Джордж Вашынгтон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10612 сымб. → &lt;/span&gt;14857 сымб.)
# [[Анархізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10617 сымб. → &lt;/span&gt;14864 сымб.)
# [[Анды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10647 сымб. → &lt;/span&gt;14906 сымб.)
# [[Калідаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10706 сымб. → &lt;/span&gt;14988 сымб.)
# [[Ігар Стравінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10767 сымб. → &lt;/span&gt;15074 сымб.)
# [[Эпілепсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10786 сымб. → &lt;/span&gt;15100 сымб.)
# [[Купал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10798 сымб. → &lt;/span&gt;15117 сымб.)
# [[Карл Маркс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10854 сымб. → &lt;/span&gt;15196 сымб.)
# [[Альбрэхт Дурэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10888 сымб. → &lt;/span&gt;15243 сымб.)
# [[Галілео Галілей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10907 сымб. → &lt;/span&gt;15270 сымб.)
# [[Грудзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10919 сымб. → &lt;/span&gt;15287 сымб.)
# [[Альгарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10920 сымб. → &lt;/span&gt;15288 сымб.)
# [[Сара Бэрнар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10942 сымб. → &lt;/span&gt;15319 сымб.)
# [[Золата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10978 сымб. → &lt;/span&gt;15369 сымб.)
# [[Шагнамэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10981 сымб. → &lt;/span&gt;15373 сымб.)
# [[Фашызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11058 сымб. → &lt;/span&gt;15481 сымб.)
# [[Футбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11083 сымб. → &lt;/span&gt;15516 сымб.)
# [[Ніл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11093 сымб. → &lt;/span&gt;15530 сымб.)
# [[Галаўны боль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11099 сымб. → &lt;/span&gt;15539 сымб.)
# [[Вока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11177 сымб. → &lt;/span&gt;15648 сымб.)
# [[Дзэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11208 сымб. → &lt;/span&gt;15691 сымб.)
# [[Эўклід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11362 сымб. → &lt;/span&gt;15907 сымб.)
# [[Навука]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Нэптун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Касьпійскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11383 сымб. → &lt;/span&gt;15936 сымб.)
# [[Габрыель Гарсія Маркес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11416 сымб. → &lt;/span&gt;15982 сымб.)
# [[Астраномія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11522 сымб. → &lt;/span&gt;16131 сымб.)
# [[Пэрсыдзкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11577 сымб. → &lt;/span&gt;16208 сымб.)
# [[Гарбата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11651 сымб. → &lt;/span&gt;16311 сымб.)
# [[Магатма Гандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11653 сымб. → &lt;/span&gt;16314 сымб.)
# [[Нікалё Мак’явэльлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11713 сымб. → &lt;/span&gt;16398 сымб.)
# [[Сухоты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11747 сымб. → &lt;/span&gt;16446 сымб.)
# [[Тэрмадынаміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11780 сымб. → &lt;/span&gt;16492 сымб.)
# [[Адольф Гітлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11821 сымб. → &lt;/span&gt;16549 сымб.)
# [[Малако]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11878 сымб. → &lt;/span&gt;16629 сымб.)
# [[Людвіг ван Бэтговэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11961 сымб. → &lt;/span&gt;16745 сымб.)
# [[Ум Кульсум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11989 сымб. → &lt;/span&gt;16785 сымб.)
# [[Паўднёвая Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12061 сымб. → &lt;/span&gt;16885 сымб.)
# [[Мэрылін Манро]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12075 сымб. → &lt;/span&gt;16905 сымб.)
# [[Чарлі Чаплін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12173 сымб. → &lt;/span&gt;17042 сымб.)
# [[Сонца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12211 сымб. → &lt;/span&gt;17095 сымб.)
# [[Альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12215 сымб. → &lt;/span&gt;17101 сымб.)
# [[Геалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12454 сымб. → &lt;/span&gt;17436 сымб.)
# [[Франсіска Гоя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12578 сымб. → &lt;/span&gt;17609 сымб.)
# [[Атэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12641 сымб. → &lt;/span&gt;17697 сымб.)
# [[Танец]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13068 сымб. → &lt;/span&gt;18295 сымб.)
# [[Зорка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13336 сымб. → &lt;/span&gt;18670 сымб.)
# [[Джордж Байран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13398 сымб. → &lt;/span&gt;18757 сымб.)
# [[Рэлігія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13404 сымб. → &lt;/span&gt;18766 сымб.)
# [[Готфрыд Ляйбніц]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13468 сымб. → &lt;/span&gt;18855 сымб.)
# [[Уладзімер Ленін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13554 сымб. → &lt;/span&gt;18976 сымб.)
# [[Томас Эдысан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13808 сымб. → &lt;/span&gt;19331 сымб.)
# [[Мацуо Басё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13820 сымб. → &lt;/span&gt;19348 сымб.)
# [[Колер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13942 сымб. → &lt;/span&gt;19519 сымб.)
# [[Алімпійскія гульні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14021 сымб. → &lt;/span&gt;19629 сымб.)
# [[Рак (захворваньне)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14078 сымб. → &lt;/span&gt;19709 сымб.)
# [[Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14139 сымб. → &lt;/span&gt;19795 сымб.)
# [[Хвароба Альцгаймэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14222 сымб. → &lt;/span&gt;19911 сымб.)
# [[Гіп-гоп]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14384 сымб. → &lt;/span&gt;20138 сымб.)
# [[Зямля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14523 сымб. → &lt;/span&gt;20332 сымб.)
# [[Роза Люксэмбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14582 сымб. → &lt;/span&gt;20415 сымб.)
# [[Тэніс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14624 сымб. → &lt;/span&gt;20474 сымб.)
# [[Канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14761 сымб. → &lt;/span&gt;20665 сымб.)
# [[Сыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14883 сымб. → &lt;/span&gt;20836 сымб.)
# [[Ацтэкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15037 сымб. → &lt;/span&gt;21052 сымб.)
# [[Альфрэд Гічкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15429 сымб. → &lt;/span&gt;21601 сымб.)
# [[Тысяча і адна ноч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15461 сымб. → &lt;/span&gt;21645 сымб.)
# [[Ядзерная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15748 сымб. → &lt;/span&gt;22047 сымб.)
# [[Ўолт Дыснэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15987 сымб. → &lt;/span&gt;22382 сымб.)
# [[Ёган Вольфганг фон Гётэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16008 сымб. → &lt;/span&gt;22411 сымб.)
# [[Міжнародны валютны фонд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16011 сымб. → &lt;/span&gt;22415 сымб.)
# [[Леанарда да Вінчы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16107 сымб. → &lt;/span&gt;22550 сымб.)
# [[Фёдар Дастаеўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16149 сымб. → &lt;/span&gt;22609 сымб.)
# [[Фэдэрыка Фэліні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16351 сымб. → &lt;/span&gt;22891 сымб.)
# [[Цытрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16596 сымб. → &lt;/span&gt;23234 сымб.)
# [[Асацыяцыя дзяржаваў Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17137 сымб. → &lt;/span&gt;23992 сымб.)
# [[Мартын Гайдэгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17788 сымб. → &lt;/span&gt;24903 сымб.)
# [[Дантэ Аліг’еры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17851 сымб. → &lt;/span&gt;24991 сымб.)
# [[Аўстрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18041 сымб. → &lt;/span&gt;25257 сымб.)
# [[Японія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18347 сымб. → &lt;/span&gt;25686 сымб.)
# [[Ізраіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18577 сымб. → &lt;/span&gt;26008 сымб.)
# [[Аўстралія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18673 сымб. → &lt;/span&gt;26142 сымб.)
# [[Этыёпія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18748 сымб. → &lt;/span&gt;26247 сымб.)
# [[Танзанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18792 сымб. → &lt;/span&gt;26309 сымб.)
# [[Сынгапур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19227 сымб. → &lt;/span&gt;26918 сымб.)
# [[Азія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19343 сымб. → &lt;/span&gt;27080 сымб.)
# [[Здароўе]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19351 сымб. → &lt;/span&gt;27091 сымб.)
# [[Вэнэсуэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19399 сымб. → &lt;/span&gt;27159 сымб.)
# [[Анры Матыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19411 сымб. → &lt;/span&gt;27175 сымб.)
# [[Куба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19702 сымб. → &lt;/span&gt;27583 сымб.)
# [[Жак Карт’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19846 сымб. → &lt;/span&gt;27784 сымб.)
# [[Ёсіф Сталін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19912 сымб. → &lt;/span&gt;27877 сымб.)
# [[Пакістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20427 сымб. → &lt;/span&gt;28598 сымб.)
# [[Інданэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20513 сымб. → &lt;/span&gt;28718 сымб.)
# [[Сымона дэ Бавуар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20812 сымб. → &lt;/span&gt;29137 сымб.)
# [[Віетнам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20818 сымб. → &lt;/span&gt;29145 сымб.)
# [[Эканоміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20948 сымб. → &lt;/span&gt;29327 сымб.)
# [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21249 сымб. → &lt;/span&gt;29749 сымб.)
# [[Людовік XIV]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21287 сымб. → &lt;/span&gt;29802 сымб.)
# [[Элан Т’юрынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21566 сымб. → &lt;/span&gt;30192 сымб.)
# [[Армія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21582 сымб. → &lt;/span&gt;30215 сымб.)
# [[Аўганістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21624 сымб. → &lt;/span&gt;30274 сымб.)
# [[Пітэр Паўль Рубэнс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21654 сымб. → &lt;/span&gt;30316 сымб.)
# [[Гаўтама Буда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21729 сымб. → &lt;/span&gt;30421 сымб.)
# [[Ашока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21735 сымб. → &lt;/span&gt;30429 сымб.)
# [[Фрыдэрык Шапэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21756 сымб. → &lt;/span&gt;30458 сымб.)
# [[Фрэнк Лойд Райт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21773 сымб. → &lt;/span&gt;30482 сымб.)
# [[Паблё Пікаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21774 сымб. → &lt;/span&gt;30484 сымб.)
# [[Вэргіліюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21827 сымб. → &lt;/span&gt;30558 сымб.)
# [[Апэрацыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21835 сымб. → &lt;/span&gt;30569 сымб.)
# [[Саудаўская Арабія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21849 сымб. → &lt;/span&gt;30589 сымб.)
# [[Міжнародны рух Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21866 сымб. → &lt;/span&gt;30612 сымб.)
# [[Польшча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21927 сымб. → &lt;/span&gt;30698 сымб.)
# [[Сонечная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21959 сымб. → &lt;/span&gt;30743 сымб.)
# [[Ерусалім]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21975 сымб. → &lt;/span&gt;30765 сымб.)
# [[Малярыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22000 сымб. → &lt;/span&gt;30800 сымб.)
# [[Лагас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22016 сымб. → &lt;/span&gt;30822 сымб.)
# [[Каір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22063 сымб. → &lt;/span&gt;30888 сымб.)
# [[Іран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22065 сымб. → &lt;/span&gt;30891 сымб.)
# [[Марс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22073 сымб. → &lt;/span&gt;30902 сымб.)
# [[Багдад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22085 сымб. → &lt;/span&gt;30919 сымб.)
# [[Сатурн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22089 сымб. → &lt;/span&gt;30925 сымб.)
# [[Дыназаўр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22093 сымб. → &lt;/span&gt;30930 сымб.)
# [[Леанард Ойлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22121 сымб. → &lt;/span&gt;30969 сымб.)
# [[Галяктыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22134 сымб. → &lt;/span&gt;30988 сымб.)
# [[Энцыкляпэдыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22141 сымб. → &lt;/span&gt;30997 сымб.)
# [[Канстантын I Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22167 сымб. → &lt;/span&gt;31034 сымб.)
# [[Мао Дзэ-дун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22175 сымб. → &lt;/span&gt;31045 сымб.)
# [[Дака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22176 сымб. → &lt;/span&gt;31046 сымб.)
# [[Банглядэш]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22183 сымб. → &lt;/span&gt;31056 сымб.)
# [[Хрысьціянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22190 сымб. → &lt;/span&gt;31066 сымб.)
# [[Турэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22206 сымб. → &lt;/span&gt;31088 сымб.)
# [[Танк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22222 сымб. → &lt;/span&gt;31111 сымб.)
# [[Француская рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22239 сымб. → &lt;/span&gt;31135 сымб.)
# [[Лізавета I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22285 сымб. → &lt;/span&gt;31199 сымб.)
# [[Кіншаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22294 сымб. → &lt;/span&gt;31212 сымб.)
# [[Піва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22323 сымб. → &lt;/span&gt;31252 сымб.)
# [[Авідыюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22343 сымб. → &lt;/span&gt;31280 сымб.)
# [[Сыднэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22346 сымб. → &lt;/span&gt;31284 сымб.)
# [[Ёган Кеплер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22358 сымб. → &lt;/span&gt;31301 сымб.)
# [[Джон Мэйнард Кейнз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22366 сымб. → &lt;/span&gt;31312 сымб.)
# [[Дынастыя Тан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22373 сымб. → &lt;/span&gt;31322 сымб.)
# [[Франклін Дэлана Рузвэлт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22377 сымб. → &lt;/span&gt;31328 сымб.)
# [[Мухамад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22384 сымб. → &lt;/span&gt;31338 сымб.)
# [[Француская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22412 сымб. → &lt;/span&gt;31377 сымб.)
# [[Кейптаўн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22425 сымб. → &lt;/span&gt;31395 сымб.)
# [[Уран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22454 сымб. → &lt;/span&gt;31436 сымб.)
# [[Ірак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22457 сымб. → &lt;/span&gt;31440 сымб.)
# [[Мадрыд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22461 сымб. → &lt;/span&gt;31445 сымб.)
# [[Бразылія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22503 сымб. → &lt;/span&gt;31504 сымб.)
# [[Атэны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22574 сымб. → &lt;/span&gt;31604 сымб.)
# [[Транспарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22578 сымб. → &lt;/span&gt;31609 сымб.)
# [[Міжнародная сыстэма СІ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22603 сымб. → &lt;/span&gt;31644 сымб.)
# [[Рэнэ Дэкарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22619 сымб. → &lt;/span&gt;31667 сымб.)
# [[Лі Бо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22671 сымб. → &lt;/span&gt;31739 сымб.)
# [[Сэул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22698 сымб. → &lt;/span&gt;31777 сымб.)
# [[Карачы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22701 сымб. → &lt;/span&gt;31781 сымб.)
# [[Мумбаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22705 сымб. → &lt;/span&gt;31787 сымб.)
# [[Шанхай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22735 сымб. → &lt;/span&gt;31829 сымб.)
# [[Юпітэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22737 сымб. → &lt;/span&gt;31832 сымб.)
# [[Нідэрлянды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22753 сымб. → &lt;/span&gt;31854 сымб.)
# [[Вена]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22788 сымб. → &lt;/span&gt;31903 сымб.)
# [[Карл Фрыдрых Гаўс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22847 сымб. → &lt;/span&gt;31986 сымб.)
# [[Авіцэна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22874 сымб. → &lt;/span&gt;32024 сымб.)
# [[Джэйн Остын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22887 сымб. → &lt;/span&gt;32042 сымб.)
# [[Архімэд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22919 сымб. → &lt;/span&gt;32087 сымб.)
# [[Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22944 сымб. → &lt;/span&gt;32122 сымб.)
# [[Амстэрдам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22964 сымб. → &lt;/span&gt;32150 сымб.)
# [[Токіё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23081 сымб. → &lt;/span&gt;32313 сымб.)
# [[Калката]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23097 сымб. → &lt;/span&gt;32336 сымб.)
# [[Мартын Лютэр Кінг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23098 сымб. → &lt;/span&gt;32337 сымб.)
# [[Мартын Лютэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23104 сымб. → &lt;/span&gt;32346 сымб.)
# [[Старажытны Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23186 сымб. → &lt;/span&gt;32460 сымб.)
# [[Анатомія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23243 сымб. → &lt;/span&gt;32540 сымб.)
# [[Дэлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23254 сымб. → &lt;/span&gt;32556 сымб.)
# [[Антарктыда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23271 сымб. → &lt;/span&gt;32579 сымб.)
# [[Антон Чэхаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23280 сымб. → &lt;/span&gt;32592 сымб.)
# [[Бангкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23308 сымб. → &lt;/span&gt;32631 сымб.)
# [[Ісак Ньютан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23317 сымб. → &lt;/span&gt;32644 сымб.)
# [[Джакарта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23323 сымб. → &lt;/span&gt;32652 сымб.)
# [[Тайлянд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23337 сымб. → &lt;/span&gt;32672 сымб.)
# [[Бізантыйская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23370 сымб. → &lt;/span&gt;32718 сымб.)
# [[Партугалія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23377 сымб. → &lt;/span&gt;32728 сымб.)
# [[Багата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23410 сымб. → &lt;/span&gt;32774 сымб.)
# [[Эрвін Шрэдынгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23411 сымб. → &lt;/span&gt;32775 сымб.)
# [[Ватыкан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23528 сымб. → &lt;/span&gt;32939 сымб.)
# [[Расейская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23565 сымб. → &lt;/span&gt;32991 сымб.)
# [[Дынастыя Мін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23580 сымб. → &lt;/span&gt;33012 сымб.)
# [[Мэксыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23598 сымб. → &lt;/span&gt;33037 сымб.)
# [[Ўільям Шэксьпір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23647 сымб. → &lt;/span&gt;33106 сымб.)
# [[Мальер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23651 сымб. → &lt;/span&gt;33111 сымб.)
# [[Пэкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23666 сымб. → &lt;/span&gt;33132 сымб.)
# [[Дамаск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23676 сымб. → &lt;/span&gt;33146 сымб.)
# [[Аргентына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23834 сымб. → &lt;/span&gt;33368 сымб.)
# [[Старажытная Грэцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23896 сымб. → &lt;/span&gt;33454 сымб.)
# [[Рыю-дэ-Жанэйру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23983 сымб. → &lt;/span&gt;33576 сымб.)
# [[Найробі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23996 сымб. → &lt;/span&gt;33594 сымб.)
# [[Мост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24003 сымб. → &lt;/span&gt;33604 сымб.)
# [[Ангельская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24024 сымб. → &lt;/span&gt;33634 сымб.)
# [[Сан-Паўлу]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24028 сымб. → &lt;/span&gt;33639 сымб.)
# [[Вальтэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24047 сымб. → &lt;/span&gt;33666 сымб.)
# [[Лос-Анджэлес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24098 сымб. → &lt;/span&gt;33737 сымб.)
# [[Першая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24122 сымб. → &lt;/span&gt;33771 сымб.)
# [[Сальвадор Далі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24137 сымб. → &lt;/span&gt;33792 сымб.)
# [[Мэхіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24321 сымб. → &lt;/span&gt;34049 сымб.)
# [[Турэччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24367 сымб. → &lt;/span&gt;34114 сымб.)
# [[Будызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24434 сымб. → &lt;/span&gt;34208 сымб.)
# [[Эўропа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24498 сымб. → &lt;/span&gt;34297 сымб.)
# [[Банан (плод)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24553 сымб. → &lt;/span&gt;34374 сымб.)
# [[Рэспубліка Карэя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24598 сымб. → &lt;/span&gt;34437 сымб.)
# [[Чжэн Хэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24600 сымб. → &lt;/span&gt;34440 сымб.)
# [[Арабска-ізраільскі канфлікт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24646 сымб. → &lt;/span&gt;34504 сымб.)
# [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24650 сымб. → &lt;/span&gt;34510 сымб.)
# [[Мікелянджэлё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24652 сымб. → &lt;/span&gt;34513 сымб.)
# [[Біялёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24688 сымб. → &lt;/span&gt;34563 сымб.)
# [[Бялкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24764 сымб. → &lt;/span&gt;34670 сымб.)
# [[Аўтамабіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24802 сымб. → &lt;/span&gt;34723 сымб.)
# [[Індыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24988 сымб. → &lt;/span&gt;34983 сымб.)
# [[Мэка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25147 сымб. → &lt;/span&gt;35206 сымб.)
# [[Мустафа Кемаль Ататурк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25391 сымб. → &lt;/span&gt;35547 сымб.)
# [[Карабель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25428 сымб. → &lt;/span&gt;35599 сымб.)
# [[Зараастрызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25469 сымб. → &lt;/span&gt;35657 сымб.)
# [[Майкл Джэксан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25479 сымб. → &lt;/span&gt;35671 сымб.)
# [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25546 сымб. → &lt;/span&gt;35764 сымб.)
# [[Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25595 сымб. → &lt;/span&gt;35833 сымб.)
# [[Тлен]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25773 сымб. → &lt;/span&gt;36082 сымб.)
# [[Парыж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25916 сымб. → &lt;/span&gt;36282 сымб.)
# [[Антоніё Вівальдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26135 сымб. → &lt;/span&gt;36589 сымб.)
# [[Тэгеран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26267 сымб. → &lt;/span&gt;36774 сымб.)
# [[Рым]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26877 сымб. → &lt;/span&gt;37628 сымб.)
# [[Кітай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26885 сымб. → &lt;/span&gt;37639 сымб.)
# [[Георг Фрыдрых Гэндэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26975 сымб. → &lt;/span&gt;37765 сымб.)
# [[Альбэрт Айнштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26993 сымб. → &lt;/span&gt;37790 сымб.)
# [[Нігерыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27132 сымб. → &lt;/span&gt;37985 сымб.)
# [[Буэнас-Айрэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27403 сымб. → &lt;/span&gt;38364 сымб.)
# [[Швайцарыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27604 сымб. → &lt;/span&gt;38646 сымб.)
# [[Вашку да Гама]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27703 сымб. → &lt;/span&gt;38784 сымб.)
# [[Нью-Ёрк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27951 сымб. → &lt;/span&gt;39131 сымб.)
# [[Жан-Жак Русо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28053 сымб. → &lt;/span&gt;39274 сымб.)
# [[Нямеччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28139 сымб. → &lt;/span&gt;39395 сымб.)
# [[Судан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29091 сымб. → &lt;/span&gt;40727 сымб.)
# [[Паўночная Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29316 сымб. → &lt;/span&gt;41042 сымб.)
# [[Бульба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;30496 сымб. → &lt;/span&gt;42694 сымб.)
# [[Гішпанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31063 сымб. → &lt;/span&gt;43488 сымб.)
# [[Аляксандар Пушкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31506 сымб. → &lt;/span&gt;44108 сымб.)
# [[Энрыка Фэрмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31606 сымб. → &lt;/span&gt;44248 сымб.)
# [[Эўрапейскі Зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31649 сымб. → &lt;/span&gt;44309 сымб.)
# [[Санкт-Пецярбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31768 сымб. → &lt;/span&gt;44475 сымб.)
# [[The Beatles]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31828 сымб. → &lt;/span&gt;44559 сымб.)
# [[Дубай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32159 сымб. → &lt;/span&gt;45023 сымб.)
# [[Цягліцы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32174 сымб. → &lt;/span&gt;45044 сымб.)
# [[Чынгісхан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32950 сымб. → &lt;/span&gt;46130 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33045 сымб. → &lt;/span&gt;46263 сымб.)
# [[Масква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33889 сымб. → &lt;/span&gt;47445 сымб.)
# [[Вольфганг Амадэй Моцарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34027 сымб. → &lt;/span&gt;47638 сымб.)
# [[Эйфэлева вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34690 сымб. → &lt;/span&gt;48566 сымб.)
# [[Афрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35133 сымб. → &lt;/span&gt;49186 сымб.)
# [[Кір II]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35642 сымб. → &lt;/span&gt;49899 сымб.)
# [[Сусьветная гандлёвая арганізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35838 сымб. → &lt;/span&gt;50173 сымб.)
# [[Стамбул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36148 сымб. → &lt;/span&gt;50607 сымб.)
# [[Ісус Хрыстос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36498 сымб. → &lt;/span&gt;51097 сымб.)
# [[Нікола Тэсла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36571 сымб. → &lt;/span&gt;51199 сымб.)
# [[Францыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37063 сымб. → &lt;/span&gt;51888 сымб.)
# [[Глябальнае пацяпленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37688 сымб. → &lt;/span&gt;52763 сымб.)
# [[Ганконг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38289 сымб. → &lt;/span&gt;53605 сымб.)
# [[Калізэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38926 сымб. → &lt;/span&gt;54496 сымб.)
# [[Альжыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;41382 сымб. → &lt;/span&gt;57935 сымб.)
# [[Сусьветны банк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;41549 сымб. → &lt;/span&gt;58169 сымб.)
# [[Расея]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44065 сымб. → &lt;/span&gt;61691 сымб.)
# [[Рэмбрант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44368 сымб. → &lt;/span&gt;62115 сымб.)
# [[Канада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;46866 сымб. → &lt;/span&gt;65612 сымб.)
# [[Сьвятая Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;49352 сымб. → &lt;/span&gt;69093 сымб.)
# [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;51267 сымб. → &lt;/span&gt;71774 сымб.)
# [[Шахматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;52535 сымб. → &lt;/span&gt;73549 сымб.)
# [[Бэрлін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;53872 сымб. → &lt;/span&gt;75421 сымб.)
# [[Напалеон I Банапарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54321 сымб. → &lt;/span&gt;76049 сымб.)
# [[Італія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54997 сымб. → &lt;/span&gt;76996 сымб.)
# [[Рэфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;57521 сымб. → &lt;/span&gt;80529 сымб.)
# [[Аляксандар Македонскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63234 сымб. → &lt;/span&gt;88528 сымб.)
# [[Вялікабрытанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63306 сымб. → &lt;/span&gt;88628 сымб.)
# [[Украіна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63810 сымб. → &lt;/span&gt;89334 сымб.)
# [[Лёндан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;70444 сымб. → &lt;/span&gt;98622 сымб.)
# [[Пётар I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;72172 сымб. → &lt;/span&gt;101041 сымб.)
# [[Другая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;75044 сымб. → &lt;/span&gt;105062 сымб.)
# [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;79371 сымб. → &lt;/span&gt;111119 сымб.)
# [[Цягнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;100969 сымб. → &lt;/span&gt;141357 сымб.)</text>
      <sha1>5ukq9s5gwc2tmdbdohph33a1xih7l4m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>93077</id>
    <revision>
      <id>2329796</id>
      <parentid>2277444</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:30:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2061" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе
|назва         = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|чэмпіянату Турэччыны па футболе]] ў [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Турэччына}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1        = * [[Адана Дэмірспор]]
* [[Аланьяспор Аланья|Аланьяспор]]
* [[Анкарагюджу Анкара|Анкарагюджу]]
* [[Антальяспор Анталья|Антальяспор]]
* [[Бэшыкташ Стамбул|Бэшыкташ]]
* [[Газыянтэп (футбольны клюб)|Газыянтэп]]
* [[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]]
* [[Гірэсунспор Гірэсун|Гірэсунспор]]
* [[Істанбул Башакшэхір]]
* [[Істанбулспор Стамбул|Істанбулспор]]
* [[Кайсэрыспор Кайсэры|Кайсэрыспор]]
* [[Касымпаша Стамбул|Касымпаша]]
* [[Коньяспор Конья|Коньяспор]]
* [[Сывасспор Сывас|Сывасспор]]
* [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]]
* [[Фатых Карагюмрук Стамбул|Фатых Карагюмрук]]
* [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]]
* [[Хатайспор Антак’я|Хатайспор]]
* [[Юмраніеспор Стамбул|Юмраніеспор]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Турэччына]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f819uscp311vw8pv2x351z1norwe1ff</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:А-Ліга чэмпіянату Аўстраліі па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>110101</id>
    <revision>
      <id>2329824</id>
      <parentid>2235394</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:35:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1431" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = А-Ліга чэмпіянату Аўстраліі па футболе
|назва         = [[А-Ліга чэмпіянату Аўстраліі па футболе|А-Ліга]] [[Чэмпіянат Аўстраліі па футболе|чэмпіянату Аўстраліі па футболе]] ў [[Чэмпіянат Аўстраліі па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Аўстралія}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = 
* [[Адэлаіда Юнайтэд]]
* [[Брысбэйн Роар]]
* [[Вэлінгтан Фэнікс]]
* [[Макартур Кэмпбэлтаўн|Макартур]]
* [[Мэльбурн Віктары]]
* [[Мэльбурн Сіці]]
* [[Ньюкасл Джэтс]]
* [[Пэрт Глоры]]
* [[Сыднэй (футбольны клюб)|Сыднэй]]
* [[Сэнтрал Кост Марынэрз]]
* [[Ўэстэрн Сыднэй Ўондэрэрз]]
* [[Ўэстэрн Юнайтэд Мэльбурн|Ўэстэрн Юнайтэд]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Футбольныя чэмпіянаты|Аўстралія]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Аўстралія]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q812osmh542x2lg92lbijxvlxhvdupc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трабзанспор Трабзон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110999</id>
    <revision>
      <id>2329801</id>
      <parentid>2290578</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:33:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8969" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Трабзанспор
|Лягатып          = Trabzonspor.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Трабзон]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Шэнол Гюнэш (стадыён)|Шэнол Гюнэш]]
|Умяшчальнасьць   = 43 223
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ТрабзанспоЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|Трабзанспо}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія

| pattern_b1    = _trabzonspor1920h
| pattern_la1   = _trabzonspor1920h
| pattern_ra1   = _trabzonspor1920h
| pattern_sh1   = _trabzonspor1920h
| pattern_so1   = _trabzonspor1920h
| socks1        = 4390D4
| pattern_b2    = _trabzonspor1920a
| pattern_la2   = _trabzonspor1920a
| pattern_ra2   = _trabzonspor1920a
| pattern_sh2   = _trabzonspor1920a
| pattern_so2   = _trabzonspor1920a
| socks2        = 660000
| pattern_b3    = _trabzonspor1819t
| pattern_la3   = _trabzonspor1819t
| pattern_ra3   = _trabzonspor1819t
| pattern_sh3   = _trabzonspor1819t
| pattern_so3   = _trabzonspor1819t
| socks3        = 000000
}}
«'''Трабзанспор'''» ({{мова-tr|Trabzonspor}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Трабзон]]у. Клюб быў утвораны ў 1967 годзе ў выніку зьліцьця некалькіх мясцовых клюбаў. Сяміразовы [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|чэмпіён Турэччыны]], дзевяціразовы ўладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]]. «Трабзанспор» ёсьць адзіным турэцкім клюбам, які атрымліваў перамогу ў нацыянальным чэмпіянаце як мужчынскай камандай, гэтак і жаночай.

== Гісторыя ==
Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], футбол у горадзе [[Трабзон]]е стаўся ўлюбёным вдам спорту й пачаў хутка расьці ў 1920-х гадох з дапамогай сярэдніх школаў у горадзе. У 1921 годзе быў створаны клюб «Ідманачагі», а ў 1924 годзе паўстаў клюб «Ідмангюджу», якія сталі самымі папулярнымі клюбамі гораду пакуль ня быў створаны клюб «Трабзанспор». У 1962—1963 гадох, прэзыдэнт [[Фэдэрацыя футболу Турэччыны|Фэдэрацыі футболу Турэччыны]], [[Архан Шэрэф Апак]], дзеля паляпшэньня стандартаў футболу краіны, вырашыў стварыць «Нацыянальную футбольную лігу», у якой бы гулялі каманды, якія павінны прадстаўляць горад. Аднак «Ідманачагі» й «Ідмангюджу» ня мелі намеру да яднаньня, каб прадставіць адзіную каманду з Трабзону. Але пасьля некаторага часу, 21 чэрвеня 1966 году, пасьля таго як «Ідманачагі» вырашыў не далучацца ні да адной іншай каманды ў Трабзоне, клюбы «Ідмангюджу», «Мартыспор» і «Карадэнізгюджу» сабраліся разам, каб стварыць клюб «Моладзевы клюб Трабзанспор» ({{мова-tr|Trabzonspor Gençlik Kulübü|скарочана}}) з чырвоным і белым як асноўнымі колерамі клюбу. [[Алі Асман Улусоў]] стаў першым прэзыдэнтам гэтае каманды. Тым ня менш, афіцыйная назва каманды была «Трабзанспор 1966» у афіцыйных дакумэнтах. Клюб правёў адзін сэзон у лізе, пасьля чаго назва была зьменена на «Трабзанспор». 2 жніўня 1967 году да клюбу далучыўся «Ідманачагі» й каманда пачала выступы ў другой турэцкай лізе&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20121017141709/http://www.karalahana.com/karadeniz/trabzon_futbol_tarihi.htm Mustafa Duman. Trabzon'un spor Tarihinden sayfalar]&lt;/ref&gt;.

== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Угурджан Чакыр]]|капітан|1996}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Хюсэйн Туркмэн]]||1998}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Бэрат Эздэмір]]||1998}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Грэцыі}}|ПА|[[Маноліс Сіёпіс]]||1994}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Дарухан Такёз]]||1996}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Нігерыі}}|Нап|[[Энтані Нвакаэмэ]]||1989}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Абдулкадыр Эмюр]]||1999}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Грэцыі}}|ПА|[[Анастасіяс Бакасэтас]]||1993}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Вітар Угу Франчэсколі|Вітар Угу]]||1991}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Даніі}}|Нап|[[Андрэас Карнэліюс]]||1993}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Нарвэгіі}}|ПА|[[Андэрс Тронсэн]]||1995}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Эрджэ Кардэшлер]]||1994}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Славаччыны}}|ПА|[[Марэк Гамшык]]||1987}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Нап|[[Эдын Вішча]]||1990}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Гвінэі}}|Нап|[[Бэнгалі-Фадэ Куата|Фадэ Куата]]||1990}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Юсуф Эрдаган]]||1992}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Каба-Вэрдэ}}|Нап|[[Джаніні]]||1991}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Таха Алтыкардэш]]||2003}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Ісмаіл Кёйбашы]]||1989}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Аб|[[Стэфана Дэнсьвіль]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Балёньня (футбольны клюб)|Балёньня]]|1993}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Нап|[[Жэрвініё]]||1987}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Саліх Каўразлы]]||2002}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Юнус Малы]]||1992}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Бруну Пэрэс]]||1990}}
{{Гулец|37|{{Сьцяг Нямеччыны}}|Нап|[[Эмрэган Гедыклі]]||2003}}
{{Гулец|41|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Мурат Акпынар]]||1999}}
{{Гулец|54|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Мухамэт Таха Тэпэ|Мухамэт Тэпэ]]||2001}}
{{Гулец|59|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Арда Акбулут]]||2001}}
{{Гулец|67|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Керэм Шэн]]||2002}}
{{Гулец|70|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Ахмэтджан Каплан]]||2003}}
{{Гулец|72|{{Сьцяг Польшчы}}|Аб|[[Тыматэўш Пухач]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Уніён Бэрлін|Уніён]]|1999}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Нап|[[Жан Эўрар Куасі|Жан Куасі]]||1994}}
{{Гулец|90|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Батухан Кёр]]||2001}}
{{Гулец|94|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Эніс Дэстан]]||2002}}
{{Гулец|99|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Сэркан Асан]]||1999}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.trabzonspor.org.tr/ Афіцыйны сайт]

{{Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе}}

[[Катэгорыя:Трабзон]]</text>
      <sha1>ggbljlhj1u7fjmjprc579zd5a3hj5wh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пюнік Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112593</id>
    <revision>
      <id>2329816</id>
      <parentid>2237370</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1538" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пюнік
|Лягатып          = FC Pyunik Logo.png
|ПоўнаяНазва      = Փյունիկ Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 1996
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Стадыён футбольнай акадэміі (Ерэван)|Стадыён футбольнай акадэміі]]
|Умяшчальнасьць   = 1428
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 1 месца
|Сайт             = http://www.fcpyunik.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Пюнік'''» ({{мова-hy|Փյունիկ}}) — армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]у. Заснаваны ў 1996 годзе. 15-разовы [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|чэмпіён Армэніі]], 8-разовы ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fcpyunik.am/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>guvmmpt0eu0h4nml5k426g2jjztbl5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бэшыкташ Стамбул</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112740</id>
    <revision>
      <id>2329805</id>
      <parentid>2290574</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11849" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Бэшыкташ
|Лягатып          = BesiktasJK-Logo.svg
|ПоўнаяНазва      = Beşiktaş Jimnastik Kulübü
|Заснаваны        = 1903
|Горад            = [[Стамбул]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Інэню (стадыён)|Інэню]]
|Умяшчальнасьць   = 32 145
|Прэзыдэнт        =
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|БэшыкташСтЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|БэшыкташСт}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія
  &lt;!-- Форма/Хатнія колеры --&gt;
|узор левай рукі1  = _adidas2010onwhite
|узор футболкі1    = _besiktas1011a
|узор правай рукі1 = _adidas2010onwhite
|узор шортаў1      = _adidaswhite
|узор шкарпэтак1   = _germany2008
|левая рука1       = 000000
|футболка1         = 000000
|правая рука1      = 000000
|шорты1            = 000000
|шкарпэткі1        = FFFFFF
  &lt;!-- Форма/Выязныя колеры --&gt;
|узор левай рукі2  = _adidas2010white
|узор футболкі2    = _besiktas1011t
|узор правай рукі2 = _adidas2010white
|узор шортаў2      = _adidasonwhite
|узор шкарпэтак2   = _3 stripes white
|левая рука2       = 000000
|футболка2         = 000000
|правая рука2      = 000000
|шорты2            = 000000
|шкарпэткі2        = 000000
}}
«'''Бэшыкта́ш'''» ({{мова-tr|Beşiktaş}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Стамбул]]у. 16-разовы [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|чэмпіён Турэччыны]], 10-разовы ўладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]]. Клюб зьяўляецца адным з асноўных камандаў у [[Турэччына|Турэччыне]]. «Бэшыкташ» баў заснаваны ў 1903 годзе ў раёне [[Бэшыкташ]] у эўрапейскай частцы [[Стамбул]]у. Клюб зьяўляецца першым спартовым клюбам Турэччыны. Клюб мае ня толькі футбольную каманду, але таксама й каманду ў такіх відах спорту, як [[баскетбол]], [[валейбол]], [[гандбол]], [[лёгкая атлетыка]], [[бокс]], [[барацьба]], [[шахматы]], [[брыдж]], [[гімнастыка]], [[спартовае веславаньне|веславаньне]], [[настольны тэніс]], паралімпійскія віды спорту й [[пляжны футбол]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20110901222230/http://www.bjk.com.tr/tr/index.php?k_id=2 «Branches, Football»]. Besiktas.com.tr.&lt;/ref&gt;. Хатнім стадыёнам «Бэшыкташу» зьяўляецца арэна «[[Інэню (стадыён)|Інэню]]», якая здольная зьмясьціць 32 145 чалавек.

== Гісторыя ==
=== Раньнія гады ===
Бэшыкташ быў створаны ў 1903 годзе ў позьні пэрыяд існаваньня [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]. Група з 22 маладых людзей сабраліся ў пэўны дзень, каб заняцца цялеснымі практыкаваньнямі ў раёне Бэшыкташ. Яны пачалі займаццца ўвосень 1902 году, у садзе маёнтку Асмана Пашы, які тады праходзіў службу ў мэдынскай гвардыі. Розныя спартовыя мерапрыемствы, якімі займаліся маладыя людзі, уключалі ў сябе практыкаваньні на турніку, паралельных брусах, барацьбу, [[цяжкая атлетыка|цяжкую атлетыку]] й [[гімнастыка|гімнастыку]]. Сярод удзельнікаў такі практыкаваньняў былі сын Асман Пашы, Мэхмэт Шаміл і Хусэйн Бэрэкет, і іншыя маладыя людзі. Султан [[Абдул Хамід II]] меў тайных агентаў, якая хадзілі па горадзе, паведамляючы султану пра любыя мерапрыемствы й зборы, якія маглі несьці палітычны характар. Гэтыя агенты даведаўшыся пра спартовы гурт арыштавалі маладых людзей і павезьлі ў паліцэйскі ўчастак. Аднак напружаная сытуацыя хутка вырашылася, бо некаторыя з гэтых маладых людзей былі блізкія да палацавых афіцэраў.

Групе дазволелі працягваць свае практыкаваньні, бо яны не гулялі ў [[футбол]], які ў тыя дні быў забаронены ў Турэччыне. На самай справе, Сэхзадэ Абдулхалім, які меў дачыненьне да султанскай адміністрацыі падтрымліваў заняткі юнакаў.

Гімнастычны клюб Бэрэкету быў заснаваны спэцыяльным дазволам у 1903 годзе. Іхныя спартовыя мерапрыемствы атрымалі большыя свабоды пасьля стварэньня канстытуцыйнай манархіі ў 1908 годзе. Пасьля палітычных падзеяў 31 сакавіка 1909 году, [[Фуат Балкан]] і Мазгар Казанчы, якія былі ў [[Эдырнэ]], дайшлі ў Стамбул з рухам арміі. Пасьля сьцішэньня палітычных падзеяў Фуат, які быў добрым трэнэрам па [[фэхтаваньне|фэхтаваньні]], і Мазхар, які быў добрым штангістам і займаўся барацьбой, падтрымалі моладзь і атрымалі іхную згоду на ўдзел у спартовых мерапрыемствах разам. Фуат Балкан зрабіў у сваім доме штаб-кватэру клюбу, які тым часам атрымаў назоў «Бэшыкташ».

=== Першыя гады ў футболе ===
З ростам папулярнасьці футболу ў Асманскай імпэрыі ў 1910 годзе, чальцы спартовага клюбу «Бэшыкташ» павольна пачалі больш увагі надаваць футболу. У жніўні 1911 году, Ахмэт Шэрафэтын Бэй стварыў на базе клюбу футбольную каманду. «Бэшыкташ» не ўваходзіў у ніводную мясцовую лігу да 1918 году, калі яны атрымалі перамогу ў сваім першым чэмпіянаце адной зь лігаў Стамбулу. У 1921 годзе яны атрымалі перамогу ў лізе яшчэ раз.

== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Валентэн Разье]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Спортынг Лісабон|Спортынг]]|1996}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Рыдван Ілмаз]]||2001}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Франсіска Мантэра Рубіё|Франсіска Мантэра]]||1999}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Бразыліі}}|ПА|[[Жозэф дэ Соўза Дыяс|Жозэф Соўза]]||1989}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Жорж-Кевін Н’Куду]]||1995}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Бэльгіі}}|Нап|[[Мішы Батшуаі]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]|1993}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Агузхан Эзьякуп]]||1992}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Гэкхан Тэрэ]]||1992}}
{{Гулец|12|{{Сьцяг Нямеччыны}}|ПА|[[Джан Баздоган]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]]|2001}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Канады}}|ПА|[[Атыба Гатчынсан]]|капітан|1983}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Мэхмэт Тапал]]||1986}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|ПА|[[Міралем П’яніч]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]|1990}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Канады}}|Нап|[[Кайл Ларын]]||1995}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Альжыру}}|Нап|[[Рашыд Гезаль]]||1992}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Нэджып Уйсал]]||1991}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Дэмакратычнай Рэспублікі Конга}}|Аб|[[Фабрыс Н’Сакаля]]||1990}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Сэрбіі}}|ПА|[[Адэм Ляіч]]||1991}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Вэлінтан]]||1989}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Домагай Віда]]||1989}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Кенан Караман]]||1994}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Эрсін Дэстанаглу]]||2001}}
{{Гулец|34|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Мэрт Гюнок]]||1989}}
{{Гулец|37|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Керэм Калафат]]||2001}}
{{Гулец|46|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Сэрдар Саачы]]||2003}}
{{Гулец|50|{{Сьцяг Турэччыны}}|Нап|[[Гювэн Ялчын]]||1999}}
{{Гулец|61|{{Сьцяг Турэччыны}}|Бр|[[Эмрэ Білгін]]||2004}}
{{Гулец|65|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Эмірхан Ілкан]]||2004}}
{{Гулец|72|{{Сьцяг Турэччыны}}|ПА|[[Эмірхан Дэлібаш]]||2003}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Турэччыны}}|Аб|[[Умут Мэраш]]||1995}}
{{Гулец|90|{{Сьцяг Бразыліі}}|ПА|[[Алекс Тэйшэйра]]||1990}}
{{Гулец|—|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Дуглас Пэрэйра дус Сантус|Дуглас]]||1990}}
{{Гулец|—|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Нап|[[Джэрмэйн Ленс]]||1987}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.bjk.com.tr/ Афіцыйны сайт]
* [https://web.archive.org/web/20120424212642/http://portal.since1903.org/Default.aspx?Dil=En Навіны клюбу]

{{Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Стамбуле]]</text>
      <sha1>hy1bgucau1uxnvw3sewwze19d0ul2vv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міка Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116481</id>
    <revision>
      <id>2329821</id>
      <parentid>2196903</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:29:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1352" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Міка
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Միկա Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 1985
|Расфармаваны     = 2016
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Міка (стадыён)|Міка]]
|Умяшчальнасьць   = 7250
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = 
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2015—2016 гадоў|2015—2016]]
|Месца            = [[Армянская Прэм’ер-ліга|Прэм’ер-ліга]], 7 месца
|Сайт             = http://fcmika.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Міка'''» ({{мова-hy|Միկա}}) — былы армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]. Заснаваны ў 1985 годзе і расфармаваны ў 2016 годзе. Шасьціразовы ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20110717143657/http://fcmika.am/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>jjr1fb75x0yayhtjorcfm0sofcn51q6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Крузэйдэрз Бэлфаст</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116520</id>
    <revision>
      <id>2329834</id>
      <parentid>2310180</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:46:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2138" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Крузэйдэрз
|Лягатып          = Crusaders F.C.png
|ПоўнаяНазва      = Crusaders Football Club
|Заснаваны        = 1898
|Горад            = [[Бэлфаст]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Сівію]]
|Умяшчальнасьць   = 3054
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.crusadersfc.com/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія

| pattern_b1=_crusaders1920h
| pattern_sh1=_crusaders1920h
| pattern_ra1=
| pattern_la1=
| pattern_so1=_redtop
| leftarm1=ff0000
| body1=000000
| rightarm1=ff0000
| shorts1=000000
| socks1=000000
| pattern_b2=_crusaders1920a
| pattern_sh2=_kappablack
| pattern_ra2=_crusaders1920a
| pattern_la2=_crusaders1920a
| pattern_so2=_blacktop
| leftarm2=FFFFFF
| body2=FFFFFF
| rightarm2=FFFFFF
| shorts2=FFFFFF
| socks2=FFFFFF
}}
«'''Крузэйдэрз'''» ({{мова-en|Crusaders}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Бэлфаст]]у. Заснаваны ў 1898 годзе. Сяміразовы [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе|чэмпіён Паўночнай Ірляндыі]], пяціразовы ўладальнік [[Кубак Паўночнай Ірляндыі па футболе|Кубка Паўночнай Ірляндыі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.crusadersfc.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Бэлфаст]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1898 годзе]]</text>
      <sha1>qzocwg26nr4j34w9srzgl3z9v7d9iz1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урарту Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117061</id>
    <revision>
      <id>2329817</id>
      <parentid>2237371</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:25:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1478" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Урарту
|Лягатып          = FC Banants.png
|ПоўнаяНазва      = Բանանց Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 20 студзеня 1992
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Бананц (стадыён)|Бананц]]
|Умяшчальнасьць   = 4860
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 5 месца
|Сайт             = http://www.fcbanants.com/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Урарту'''» ({{мова-hy|Ակումբ}}) — армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]у. Заснаваны ў 1992 годзе. Чэмпіён Армэніі (2014) і двухразовы ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]] (1992, 2007). Раней меў назву Бананц.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fcbanants.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>leb1z0sxui10lxhnvpgs2whpyfz2dq9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Глентаран Бэлфаст</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117166</id>
    <revision>
      <id>2329835</id>
      <parentid>2310182</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2273" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Глентаран
|Лягатып          = GlentoranFC.png
|ПоўнаяНазва      = Glentoran Football Club
|Заснаваны        = 1882
|Горад            = [[Бэлфаст]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Авал (стадыён)|Авал]]
|Умяшчальнасьць   = 15 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = http://www.glentoran.com/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія

| kit_alt1 = Home Kit
| stripes = _redborder
| pattern_la1 = _glentoran1819h
| pattern_b1 = _glentoran1819h
| pattern_ra1 = _glentoran1819h
| pattern_sh1 = _glentoran1819h
| pattern_so1 = _glentoran1819h
| leftarm1 = FF0000
| body1 = 41A317
| rightarm1 = FF0000
| shorts1 = 000000
| socks1 = 41A317
| kit_alt2 = Away Kit
| pattern_la2 = _glentoran1920a
| pattern_b2 = _glentoran1920a
| pattern_ra2 = _glentoran1920a
| pattern_sh2 = _glentoran1920a
| pattern_so2 = _glentoran1920a
| leftarm2 = FFFFFF
| body2 = WH000000
| rightarm2 = FFFFFF
| shorts2 = 298A08
| socks2 = green
}}
«'''Глентаран'''» ({{мова-en|Glentoran}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Бэлфаст]]у. Заснаваны ў 1882 годзе. 23-разовы [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе|чэмпіён Паўночнай Ірляндыі]], 23-разовы ўладальнік [[Кубак Паўночнай Ірляндыі па футболе|Кубка Паўночнай Ірляндыі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.glentoran.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Бэлфаст]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1882 годзе]]</text>
      <sha1>s50kgr0i8x2rz96yvf00uvz5hxqf8ib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>121971</id>
    <revision>
      <id>2329812</id>
      <parentid>2237379</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:19:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1342" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе
|назва         = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]] [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|чэмпіянату Армэніі па футболе]] ў [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Армэнія}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1        = 
* [[Алашкерт Ерэван|Алашкерт]]
* [[Арарат Ерэван|Арарат]]
* [[Арарат-Армэнія Ерэван|Арарат-Армэнія]]
* [[Ван Чарэнцаван|Ван]]
* [[Лернаін Арцах Стэпанакерт|Лернаін]]
* [[Ноа Ерэван|Ноа]]
* [[Пюнік Ерэван|Пюнік]]
* [[Урарту Ерэван|Урарту]]
* [[ЦСКА Ерэван|ЦСКА]]
* [[Шырак Гюмры|Шырак]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Армэнія]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Армэнія]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>b7a3d5iw94psppngxkw16420ekcusfb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шырак Гюмры</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121972</id>
    <revision>
      <id>2329818</id>
      <parentid>2237375</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:27:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1665" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Шырак
|Лягатып          = FC Shirak.png
|ПоўнаяНазва      = Շիրակ Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 1958
|Горад            = [[Гюмры]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Гюмры)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 3000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Першая ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Першая ліга]], 2 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://fcshirak.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Шырак'''» ({{мова-hy|Շիրակ}}) — армянскі футбольны клюб з гораду [[Гюмры]]. Заснаваны ў 1958 годзе. Чатырохразовы [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|чэмпіён Армэніі]], двухразовы ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]] (2012, 2017).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20130716200544/http://fcshirak.am/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Гюмры]]</text>
      <sha1>srgnsbnqchxs3ixyao4ygeiqk5wavhg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122177</id>
    <revision>
      <id>2329828</id>
      <parentid>2308299</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:33:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1698" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
|назва_шаблёну = Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе
|назва         = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Прэм’ер-ліга]] [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе|чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе]] ў [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]
|базавы_стыль  = background-color: {{Колер|Паўночная Ірляндыя}};
|кляса_карткі  = hlist
|сьпіс1 = * [[Балімэна Юнайтэд]]
* [[Гленавон Лурган|Гленавон]]
* [[Глентаран Бэлфаст|Глентаран]]
* [[Дангэнан Сўіфтс]]
* [[Карык Рэйнджарз Карыкфэрг’юс|Карык Рэйнджарз]]
* [[Кліфтанвіл Бэлфаст|Кліфтанвіл]]
* [[Колрэйн (футбольны клюб)|Колрэйн]]
* [[Крузэйдэрз Бэлфаст|Крузэйдэрз]]
* [[Ларн (футбольны клюб)|Ларн]]
* [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]]
* [[Ньюры Сіці]]
* [[Портадаўн (футбольны клюб)|Портадаўн]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя чэмпіянаты|Паўночная Ірляндыя]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Паўночная Ірляндыя]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6kt7ihtugep9uzraucpm8q6rw2zk1vk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балабановічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124679</id>
    <redirect title="Балобанавічы" />
    <revision>
      <id>2329839</id>
      <parentid>1277774</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T00:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>4798</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Балобанавічы]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Балобанавічы]]</text>
      <sha1>3f02cndtgoob4nlde2xij7b642zpfy2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баявая машына пяхоты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125041</id>
    <revision>
      <id>2329857</id>
      <parentid>2306729</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T11:47:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Richardkiwi</username>
        <id>50283</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:CSA-2005-10-03-101023.jpg]] → [[File:M6 Linebacker, 5th Battalion, 7th Cavalry Regiment, Iraq, 2005.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10448" xml:space="preserve">[[Файл:BMP-1_AP_1.jpg|міні|300пкс|БМП-1]]
'''Баявая машына пяхоты''' (''БМП'') — браняваная баявая машына, прызначаная для транспартаваньня асабовага складу да месца выкананьня пастаўленае баявое задачы, падвышэньня ягонай мабільнасьці, узброенасьці й абароненасьці на поле бою ва ўмовах ужываньня [[ядравая зброя|ядравай зброі]] й сумесных дзеянбняў з [[танк]]ами у бою.

У [[СССР]] упершыню зьявілася напачатку 1960-х гг. ([[БМП-1]]).

У пэрыяд Аўганскае вайны 1979—1989 гадоў сярод жаўнераў паўстаў альтэрнатыўны варыянт расшыфроўкі абрэвіятуры БМП — «Брацкая магіла пяхоты», бо канструкцыя бранявое абароны БМП, якія ўжываліся войскам у гэтай вайне, не забясьпечвала дастатковую абарону ад супрацьтанкавых сродкаў, — і пры паразе БМП процітанкавым снарадам (часьцей за ўсё супрацьтанкаваю гранатаю з [[Ручны супрацьтанкавы гранатамёт|РСГ]]) мелі месца выпадкі масавае згубы байцоў у ёй.

== Адрозьненьні БМП ад БТР ==
Шматлікія адмыслоўцы лічаць, што галоўнае адрозьненьне складаецца ў тым, што [[БТР]] прызначаны ў першую чаргу для транспартаваньня, а БМП у першую чаргу для агнявое падтрымкі й прыкрыцьця агнём пяхоты ў бою (гэта відаць з назваў гэтых машынаў). У адпаведнасьці са сваім баявым прызначэньнем БМП, як правіла, абсталяваны сыстэмамі [[стабілізатар узбраеньня|стабілізацыі ўзбраеньня]], [[Сыстэма кіраваньня агнём|кіраваньня агнём]], якаснымі прыцэламі, фільтра-вэнтыляцыйнымі ўсталёўкамі, [[Аўтаматычныя ўсталёўкі пажаратушэньня|пажаратушэньнем]], [[Супрацьтанкавая зброя|супрацьтанкавымі сродкамі]], сродкамі [[Дымавая завеса|дымапастаноўкі]], у той час як БТР-ы звычайна мінімальна ўкамплектаваныя падобнымі сродкамі. Звычайна БМП маюць больш высокую агнявую моц, чым БТР, але ўзровень абароны ў іх звычайна супастаўны. Таксама прынцыповым адрозьненьнем БМП ад БТР можна лічыць іх прыстасаванасьць да вядзеньня баявых дзеяньняў ва ўмовах ужываньня [[ядравая зброя|ядравай]], [[хімічная зброя|хімічнай]] і [[Біялягічная зброя|бактэрыялягічнай]] зброі.

У выніку кошт БМП звычайна вышэй у некалькі разоў у параўнаньні за БТР аднаго зь ёю пакаленьня.
[[Файл:Marder1A3.6.jpg|міні|300пкс|БМП «Мардэр» 1А3 войска Нямеччыны]]
Асноўныя характарыстыкі [[БМП-3]] ([[1987]]):
* маса 18,7 т,
* [[экіпаж]] ([[дэсант]]) 3 (7) чал.,
* магутнасьць рухавіка 500 л. з.,
* узбраеньне:
** 100-мм гармата-пускавая ўсталёўка 2А70,
** 30-мм аўтаматычная гармата 2А72,
** [[ПТУР]] 9М117,
** тры 7,62-мм [[кулямёт]]у [[Кулямёт Калашнікава танкавы|ККТ]].

Экіпаж: 3 чалавека — [[камандзір]], мэханік-кіроўца, наводчык-апэратар. Дэсант — 8 чалавек. БМП разьлічаны на перавозку мотастралковага [[аддзяленьне|аддзяленьня]].

== Некаторыя характарыстыкі БМП краінаў НАТО ==
&lt;center&gt;'''Эвалюцыя патрабаваньняў па абароне лэбавае праекцыі й калібру асноўнага ўзбраеньня БМП краінаў НАТО'''

{| class=&quot;prettytable&quot;  border=&quot;1&quot;
!bgcolor=#eeeeee| Пэрыяд часу
!bgcolor=#dddddd| Тыпавыя БМП
!bgcolor=#dddddd| Калібр і тып боепрыпасу,&lt;br /&gt;ад якага забясьпечваецца абарона
!bgcolor=#dddddd| Баявая &lt;br /&gt; маса, т
!bgcolor=#dddddd| Арт.&lt;br /&gt; сыстэма
!bgcolor=#dddddd| Парамэтры&lt;br /&gt;бронепрабівальнасьці
!bgcolor=#dddddd| Нататка
|-
!bgcolor=#dddddd| 1970-я гады
|align=&quot;center&quot;|«Мардэр 1»
|align=&quot;center&quot;|20мм БПС&lt;br /&gt;23мм БПС
|align=&quot;center&quot;|27,5
|align=&quot;center&quot;|20мм&lt;br /&gt;Rh202
|align=&quot;center&quot;|20мм/60°/1000м
|align=&quot;center&quot;|Абарона бартоў ад&lt;br /&gt;14,5 мм кулі Б-32
|-
!bgcolor=#dddddd| 1980-я гады
|align=&quot;center&quot;|«Брэдлі» М2А1
|align=&quot;center&quot;|25мм БПС&lt;br /&gt;30мм БТ
|align=&quot;center&quot;|22,6
|align=&quot;center&quot;|25мм&lt;br /&gt;«Бушмастэр»
|align=&quot;center&quot;|28мм/60°/1500м
|align=&quot;center&quot;|Абарона бартоў ад&lt;br /&gt;14,5 мм кулі Б-32
|-
!bgcolor=#dddddd| 1980-я гады
|align=&quot;center&quot;|«Мардэр 1А3»
|align=&quot;center&quot;|30мм БПС
|align=&quot;center&quot;|33,5
|align=&quot;center&quot;|20мм&lt;br /&gt;Rh202
|align=&quot;center&quot;|20мм/60°/1000м
|align=&quot;center&quot;|Таксама ўзмацненьне даху корпуса&lt;br /&gt;і вежы ад кумулятыўных БЭ
|-
!bgcolor=#dddddd| 1980-я гады
|align=&quot;center&quot;| «Брэдлі» М2А2
|align=&quot;center&quot;|30мм БПС
|align=&quot;center&quot;|27,0
|align=&quot;center&quot;|25мм&lt;br /&gt;«Бушмастэр»
|align=&quot;center&quot;|28мм/60°/1500м&lt;br /&gt;37мм/60°/1500м
|align=&quot;center&quot;|Таксама патрабаваньне па абароне &lt;br /&gt;ад кумулятыўнае гранаты ПГ-7.&lt;br /&gt;Вырашаецца ўсталёўкаю камплекта ДА
|-
!bgcolor=#dddddd| 1990-я гады
|align=&quot;center&quot;|ASCOD/«Улан»
|align=&quot;center&quot;|30мм БПС
|align=&quot;center&quot;| 28,0
|align=&quot;center&quot;|30мм&lt;br /&gt;МК 30
|align=&quot;center&quot;|60мм/60°/2000м
|align=&quot;center&quot;|Абарона бартоў ад&lt;br /&gt;14,5 мм кулі Б-32
|-
!bgcolor=#dddddd| 2000-я гады
|align=&quot;center&quot;|ASCOD/«Улан»
|align=&quot;center&quot;|30мм БАПС
|align=&quot;center&quot;|31,0
|align=&quot;center&quot;|30мм&lt;br /&gt;МК 30
|align=&quot;center&quot;|60мм/60°/2000м
|align=&quot;center&quot;|Абарона бартоў ад&lt;br /&gt;14,5 мм кулі Б-32
|-
!bgcolor=#dddddd| 2000-я гады
|align=&quot;center&quot;| CV9035 Mk 3
|align=&quot;center&quot;|30мм БАПС
|align=&quot;center&quot;| 32 — 35
|align=&quot;center&quot;|35-мм аўтаматычная гармата «Бушмастэр III».
|align=&quot;center&quot;|75мм/60°/2000м
|align=&quot;center&quot;|Магчымасьць усталёўкі модуляў ДА для абароны &lt;br /&gt;бартоў ад кумулятыўных сродкаў паразы.
|-
!bgcolor=#dddddd|2000-я гады
|align=&quot;center&quot;|«Пума»
|align=&quot;center&quot;|45мм БАПС
|align=&quot;center&quot;|43
|align=&quot;center&quot;|30мм&lt;br /&gt;МК 30-2/АВМ
|align=&quot;center&quot;|60мм/60°/2000м
|align=&quot;center&quot;|Таксама абарона бартоў ад&lt;br /&gt;30-мм снарада БОПС
|}
&lt;/center&gt;


: Нататкі да табліцы:
: Мяркуецца абарона лэбавых дэталяў корпусу й вежы ў межах кута бясьпечнага манэўраваньня ±30 градусаў. Баявая маса паказана без ДЗ.
: БТ — [[бранябойны снарад]] трасавальны
: БПС — [[бранябойны подкалиберный снарад]]
: БАПС — бранябойны апэраны подкалиберный снарад
: БЭ — баявыя элементы касетных боепрыпасаў
: ДА — [[дынамічная абарона]]
[[Файл:M6 Linebacker, 5th Battalion, 7th Cavalry Regiment, Iraq, 2005.jpg|thumb|300пкс|M2 «Брэдлі» войска ЗША]]
У дачыненьні да базавых БМП «[[М2 Брэдлі]]» і «[[Мардэр]] 1А» іх баявая маса павялічылася за пэрыяд эксплюатацыі з 22 да 33 т і з 27,5 да 37,5 т адпаведна. Сказанае мяркуе забесьпячэньне, яшчэ на стадыі праектаваньня машыны, патэнцыялу яе мадэрнізацыі пры плянаваным тэрміну службы ня меней 30-40 гадоў.

== Глядзіце таксама ==
* [[БМП-2]] і [[БМП-3]]
* [[БМПВ-64]]
* [[Баявая машына дэсантная|Баявая машына дэсанта]] (БМД)
* [[Бронетранспарцёр]] (БТР)
* [[Баявая машына агнямётчыкаў]]
* [[Танк]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20120503201141/http://otvaga2004.narod.ru/otvaga2004/glossary/0glossary.htm БАЯВЫЯ МАШЫНЫ ПЯХОТЫ Й ІХ МАДЫФІКАЦЫІ НА САЙЦЕ «АДВАГА»]
* [http://www.youtube.com/watch?v=ymJhvU0Iz1M Відэасюжэт пра БМП-3]
* [http://www.youtube.com/watch?v=xAZPWMgU0qc&amp;mode=related&amp;search= Відэасюжэт пра БМД-3]
* [http://www.tvdata.ru/history/soviet_armed_forces/ Відэа Кадры БМП у дзеяньні. Футажы, зьнятыя на вучэньнях войска ўзімку]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Катэгорыя:Бранятэхніка]]</text>
      <sha1>4ycppldszk2qqfrqpernx139pj0jqfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арарат Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>131958</id>
    <revision>
      <id>2329814</id>
      <parentid>2237368</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:23:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1783" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Арарат Ерэван
|Лягатып          = Ararat Yerevan.png
|ПоўнаяНазва      = Ֆուտբոլային Ակումբ Արարատ Երևան
|Заснаваны        = 10 траўня 1935
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Рэспубліканскі стадыён імя Вазгена Саркісяна]]
|Умяшчальнасьць   = 14 403
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.fcararat.com/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Арарат'''» ({{мова-hy|Արարատ}}) — армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]у. Заснаваны ў 1935 годзе. [[Чэмпіянат СССР па футболе|Чэмпіён СССР]] (1973), двухразовы ўладальнік [[Кубак СССР па футболе|Кубка СССР]]. [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|Чэмпіён Армэніі]] (1993), шасьціразовы ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20140328042741/http://www.fcararat.com/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>2gzywk563clvpgbjj0mvydiwpl9r50s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анкарагюджу Анкара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132708</id>
    <revision>
      <id>2329797</id>
      <parentid>2238546</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1968" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Анкарагюджу
|Лягатып          = Ankaragucu.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Анкара]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Эр’яман]]
|Умяшчальнасьць   = 20 560
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|АнкарагюджЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|Анкарагюдж}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія

 |pattern_la1 = _ankaragucu1819h
 |pattern_b1  = _ankaragucu1819h
 |pattern_ra1 = _ankaragucu1819h
 |leftarm1    = 000060
 |body1       = 000060
 |rightarm1   = 000060
 |shorts1     = 000060
 |socks1      = 000060
 |pattern_la2 = _jena1819a
 |pattern_b2  = _jena1819a
 |pattern_ra2 = _jena1819a
 |leftarm2    = FFFF00
 |body2       = FFFF00
 |rightarm2   = FFFF00
 |shorts2     = 0033DD
 |socks2      = 0033DD
 |pattern_la3 = _tranmere1819h
 |pattern_b3  = _lotte1819h
 |pattern_ra3 = _tranmere1819h
 |leftarm3    = FFFFFF
 |body3       = FFFFFF
 |rightarm3   = FFFFFF
 |shorts3     = FFFFFF
 |socks3      = FFFFFF
}}
«'''Анкарагюджу'''» ({{мова-tr|Ankaragücü}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Анкара|Анкары]]. Заснаваны ў 1910 годзе. Двухразовы ўладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]] (1972, 1981).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ankaragucu.org.tr/ Афіцыйны сайт]

{{Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе}}

[[Катэгорыя:Анкара]]</text>
      <sha1>c20x5x5pub5pvla59nsha3fa090yt6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уліс Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>133906</id>
    <revision>
      <id>2329822</id>
      <parentid>2189801</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:29:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1390" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Уліс
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ուլիս Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 2000
|Расфармаваны     = 2016
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Рэспубліканскі стадыён (Ерэван)|Рэспубліканскі]]
|Умяшчальнасьць   = 14 968
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = 
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2015—2016 гадоў|2015—2016]]
|Месца            = [[Армянская Прэм’ер-ліга|Прэм’ер-ліга]], 8 месца
|Сайт             = http://fculisses.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Уліс'''» ({{мова-hy|Ուլիս}}) — былы армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]. Заснаваны ў 2000 годзе і расфармаваны ў 2016 годзе. [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|Чэмпіён Армэніі]] (2011).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20181104205207/http://fculisses.am/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>r9t20gm416exwdmdb1ulmb8f3lants8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гандзасар Капан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136317</id>
    <revision>
      <id>2329819</id>
      <parentid>2282891</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:27:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1599" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Гандзасар
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Գանձասար Ֆուտբոլային Ակումբ
|Заснаваны        = 1963
|Горад            = [[Капан]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Гандзасар (стадыён)|Гандзасар]]
|Умяшчальнасьць   = 3500
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Першая ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Першая ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = http://www.fcgandzasar.info/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Гандзасар'''» — армянскі футбольны клюб з гораду [[Капан]]у. Заснаваны ў 1963 годзе. Срэбраны (2017) і трохразовы бронзавы (2008, 2011, 2013) прызэр [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|чэмпіянату Армэніі]], уладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]] (2018). Уласьнікам клюбу ёсьць «[[Зангязурскі медна-малібдэнавы камбінат]]» (Каджаран).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20110607185228/http://fcgandzasar.info/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Капан]]</text>
      <sha1>9yzcr0b15g0qapkqli01du4uf6wkpej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балінамалард Юнайтэд</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138981</id>
    <revision>
      <id>2329831</id>
      <parentid>2235818</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:41:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1426" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Балінамалард Юнайтэд
|Лягатып          = Ballinamallard United.png
|ПоўнаяНазва      = Ballinamallard United Football Club
|Заснаваны        = 1975
|Горад            = [[Балінамалард]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Фэрні Парк]]
|Умяшчальнасьць   = 2000
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 4 месца
|Сайт             = http://www.ballinamallardfc.co.uk/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія
}}
«'''Балінамалард Юнайтэд'''» ({{мова-en|Ballinamallard United}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Балінамалард]]у. Заснаваны ў 1975 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ballinamallardfc.co.uk/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Балінамалард]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1975 годзе]]</text>
      <sha1>4hfoj6b9kcnle04yuqn1loze8zhpqk2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сывасспор Сывас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>142801</id>
    <revision>
      <id>2329803</id>
      <parentid>2238542</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:36:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>пераможца кубка</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1345" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сывасспор
|Лягатып          = Sivasspor.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Сывас]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Сывас (стадыён)|Сывас]]
|Умяшчальнасьць   = 27 532
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|СывасспорСЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|СывасспорС}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія
}}
«'''Сывасспор'''» ({{мова-tr|Sivasspor}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Сывас]]у. Заснаваны ў 1967 годзе. Уладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]] (2022).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.sivasspor.org.tr/ Афіцыйны сайт]

{{Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе}}

[[Катэгорыя:Сывас]]</text>
      <sha1>glb8uiq8xjwaop9qc5ry9hui6y06nb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рызэспор Рызэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>145856</id>
    <revision>
      <id>2329800</id>
      <parentid>2238541</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:31:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ - [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1660" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Рызэспор
|Лягатып          = Caykur Rizespor.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Рызэ]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Ені Рызэ Шэхір]]
|Умяшчальнасьць   = 15 485
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|РызэспорРыЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|РызэспорРы}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія
 |pattern_la1 = _rizespor1920h
 |pattern_b1  = _rizespor1920h
 |pattern_ra1 = _rizespor1920h
 |leftarm1    = 0014ff
 |body1       = 0014ff
 |rightarm1   = 0014ff
 |shorts1     = 0014ff
 |socks1      = 0014ff
 |pattern_la2 = _flora18h
 |pattern_b2  = _rizespor1819a
 |pattern_ra2 = _flora18h
 |leftarm2    = 008000
 |body2       = 008000
 |rightarm2   = 008000
 |shorts2     = 008000
 |socks2      = 008000
 |pattern_b3  = _rizespor1819t
 |leftarm3    = FFFFFF
 |body3       = FFFFFF
 |rightarm3   = FFFFFF
 |shorts3     = FFFFFF
 |socks3      = FFFFFF

}}
«'''Рызэспор'''» ({{мова-tr|Rizespor}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Рызэ]]. Заснаваны ў 1953 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.caykurrizespor.org.tr/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Рызэ]]</text>
      <sha1>dl2jthzu9psf6cevomnaut8efgtl7tv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алашкерт Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>146767</id>
    <revision>
      <id>2329813</id>
      <parentid>2237367</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:21:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1419" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Алашкерт
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Alashkert Football Club
|Заснаваны        = 1990
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Наіры (стадыён)|Наіры]]
|Умяшчальнасьць   = 6800
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2020—2021 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 3 месца
|Сайт             = http://fcalashkert.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Алашкерт'''» — армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]у. Заснаваны ў 1990 годзе. Чатырохразовы [[Чэмпіянат Армэніі па футболе|чэмпіён Армэніі]] (2016, 2017, 2018, 2021) і ўладальнік [[Кубак Армэніі па футболе|Кубка Армэніі]] (2019).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://fcalashkert.am/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>28qx7mg88aj1oh9i5k8zf5en9a4b6pf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ўарэнпойнт Таўн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152571</id>
    <revision>
      <id>2329833</id>
      <parentid>2235815</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:43:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1568" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ўарэнпойнт Таўн
|Лягатып          = FC Warrenpoint Town.png
|ПоўнаяНазва      = Warrenpoint Town Football Club
|Заснаваны        = 1987
|Горад            = [[Ўарэнпойнт]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Мілтаўн (стадыён)|Мілтаўн]]
|Умяшчальнасьць   = 250
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Прэм’ер-ліга]], 12 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://www.warrenpointtownfc.co.uk/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія
}}
«'''Ўарэнпойнт Таўн'''» ({{мова-en|Warrenpoint Town}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Ўарэнпойнт]]у. Заснаваны ў 1987 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.warrenpointtownfc.co.uk/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Ўарэнпойнт]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]</text>
      <sha1>aqs8f2kut1agwmw6mjb0ki5i8pfzmz5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ардс Ньютаўнардс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156088</id>
    <revision>
      <id>2329830</id>
      <parentid>2235817</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:39:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1634" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ардс
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ards Football Club
|Заснаваны        = 1900
|Горад            = [[Ньютаўнардс]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Кландэбой Парк]], [[Бангар]]
|Умяшчальнасьць   = 500
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 7 месца
|Сайт             = http://www.ardsfc.co.uk/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія
}}
«'''Ардс'''» ({{мова-en|Ards}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Ньютаўнардс]]у. Заснаваны ў 1900 годзе. [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе|Чэмпіён Паўночнай Ірляндыі]] (1958), чатырохразовы ўладальнік [[Кубак Паўночнай Ірляндыі па футболе|Кубка Паўночнай Ірляндыі]] (1927, 1952, 1969, 1974).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ardsfc.co.uk/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Ньютаўнардс]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1900 годзе]]</text>
      <sha1>2hr3010ybldiap2nhfgtfiw22xo9p0m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Інстытут Драмагоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>160242</id>
    <revision>
      <id>2329832</id>
      <parentid>2235820</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:42:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1329" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Інстытут Драмагоў
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Institute Football Club
|Заснаваны        = 1905
|Горад            = [[Драмагоў]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Брэндзіўэл (стадыён)|Брэндзіўэл]]
|Умяшчальнасьць   = 1540
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Першы дывізіён чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Першы дывізіён]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 9 месца
|Сайт             = https://institutefc.co.uk/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія
}}
«'''Інстытут'''» — паўночнаірляндзкі футбольны клюб зь вёскі [[Драмагоў]] ([[Дэры]]). Заснаваны ў 1905 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://institutefc.co.uk/ Афіцыйны сайт]

{{Парады артыкулу|кароткі артыкул}}

[[Катэгорыя:Дэры]]</text>
      <sha1>5vedhy0md9yaxj8y1rz2o7wuj7po1ru</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Касьцёл Яна Паўла II (Баранавічы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>166025</id>
    <revision>
      <id>2329759</id>
      <parentid>1865576</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:08:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4018" xml:space="preserve">{{Славутасьць
|Тып                      = 
|Назва                    = Касьцёл Яна Паўла ІІ
|Арыгінальная назва       = 
|Выява                    = Blessed John Paul II Church in Baranavičy.jpg
|Подпіс выявы             = Храм Яна Паўла ІІ у Баранавічах
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Горад]]
|Месцазнаходжаньне        = Баранавічы
|Канфэсія                 = [[каталіцтва]]
|Эпархія                  = [[Менска-Магілёўская архідыяцэзія]]
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = [[касьцёл]]
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 2014
|Канчатак будаўніцтва     = 2015
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = дзейны
|Шырата паўшар’е  = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 53
 |Шырата хвілінаў         = 06
 |Шырата сэкундаў         = 05.2
|Даўгата паўшар’е = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 25
 |Даўгата хвілінаў        = 59
 |Даўгата сэкундаў        = 27
|Назва мапы               = 
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт =
}}
'''Касьцёл Яна Паўла ІІ''' — каталіцкі храм у [[Баранавічы|Баранавічах]]. Першы храм у Беларусі названы ў гонар папы рымскага [[Ян Павал II|Яна Паўла II]].

Асьвячаны 15 траўня 2015 году біскупам Пінскім [[Антоні Дзям’янка|Антоніем Дзям’янкам]]&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18754/ В Барановичах освятили новый католический храм], [[Intex-press]]&lt;/ref&gt;.

Храм збудаваны на сродкі баранавіцкіх вернікаў. Ахвяравалі на будоўлю і каталікі з усёй Беларусі. Кожны ахвярадаўца атрымліваў сымбалічную цэглу — папяровую картку з падзякай і выяваю будучага храма. Узьвядзеньне будынка заняло прыкладна год пасьля асьвячэньня касьцёльнага пляцу 31 траўня 2014 году&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18716/ У Баранавічах адбудзецца асьвячэньне новага каталіцкага храма імя Яна Паўла ІІ], [[Intex-press]], [[Руслан Равяка]]&lt;/ref&gt;.

== Пробашчы ==
* 2015 — Віталь Місьнікевіч

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Парады артыкулу|кароткі артыкул}}

[[Катэгорыя:Касьцёлы Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2015 годзе]]</text>
      <sha1>014ozfcifr1y5lisvaok20h82jintpp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329761</id>
      <parentid>2329759</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:08:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>пунктуацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4019" xml:space="preserve">{{Славутасьць
|Тып                      = 
|Назва                    = Касьцёл Яна Паўла ІІ
|Арыгінальная назва       = 
|Выява                    = Blessed John Paul II Church in Baranavičy.jpg
|Подпіс выявы             = Храм Яна Паўла ІІ у Баранавічах
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Горад]]
|Месцазнаходжаньне        = Баранавічы
|Канфэсія                 = [[каталіцтва]]
|Эпархія                  = [[Менска-Магілёўская архідыяцэзія]]
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = [[касьцёл]]
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 2014
|Канчатак будаўніцтва     = 2015
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = дзейны
|Шырата паўшар’е  = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 53
 |Шырата хвілінаў         = 06
 |Шырата сэкундаў         = 05.2
|Даўгата паўшар’е = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 25
 |Даўгата хвілінаў        = 59
 |Даўгата сэкундаў        = 27
|Назва мапы               = 
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт =
}}
'''Касьцёл Яна Паўла ІІ''' — каталіцкі храм у [[Баранавічы|Баранавічах]]. Першы храм у Беларусі, названы ў гонар папы рымскага [[Ян Павал II|Яна Паўла II]].

Асьвячаны 15 траўня 2015 году біскупам Пінскім [[Антоні Дзям’янка|Антоніем Дзям’янкам]]&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18754/ В Барановичах освятили новый католический храм], [[Intex-press]]&lt;/ref&gt;.

Храм збудаваны на сродкі баранавіцкіх вернікаў. Ахвяравалі на будоўлю і каталікі з усёй Беларусі. Кожны ахвярадаўца атрымліваў сымбалічную цэглу — папяровую картку з падзякай і выяваю будучага храма. Узьвядзеньне будынка заняло прыкладна год пасьля асьвячэньня касьцёльнага пляцу 31 траўня 2014 году&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18716/ У Баранавічах адбудзецца асьвячэньне новага каталіцкага храма імя Яна Паўла ІІ], [[Intex-press]], [[Руслан Равяка]]&lt;/ref&gt;.

== Пробашчы ==
* 2015 — Віталь Місьнікевіч

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Парады артыкулу|кароткі артыкул}}

[[Катэгорыя:Касьцёлы Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2015 годзе]]</text>
      <sha1>6rciljuhx60gjijbezs34wq5tns7gru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329764</id>
      <parentid>2329761</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Катэгорыя:2015 год у Беларусі]]; ± 2 катэгорыі з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4064" xml:space="preserve">{{Славутасьць
|Тып                      = 
|Назва                    = Касьцёл Яна Паўла ІІ
|Арыгінальная назва       = 
|Выява                    = Blessed John Paul II Church in Baranavičy.jpg
|Подпіс выявы             = Храм Яна Паўла ІІ у Баранавічах
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Горад]]
|Месцазнаходжаньне        = Баранавічы
|Канфэсія                 = [[каталіцтва]]
|Эпархія                  = [[Менска-Магілёўская архідыяцэзія]]
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = [[касьцёл]]
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 2014
|Канчатак будаўніцтва     = 2015
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = дзейны
|Шырата паўшар’е  = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 53
 |Шырата хвілінаў         = 06
 |Шырата сэкундаў         = 05.2
|Даўгата паўшар’е = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 25
 |Даўгата хвілінаў        = 59
 |Даўгата сэкундаў        = 27
|Назва мапы               = 
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт =
}}
'''Касьцёл Яна Паўла ІІ''' — каталіцкі храм у [[Баранавічы|Баранавічах]]. Першы храм у Беларусі, названы ў гонар папы рымскага [[Ян Павал II|Яна Паўла II]].

Асьвячаны 15 траўня 2015 году біскупам Пінскім [[Антоні Дзям’янка|Антоніем Дзям’янкам]]&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18754/ В Барановичах освятили новый католический храм], [[Intex-press]]&lt;/ref&gt;.

Храм збудаваны на сродкі баранавіцкіх вернікаў. Ахвяравалі на будоўлю і каталікі з усёй Беларусі. Кожны ахвярадаўца атрымліваў сымбалічную цэглу — папяровую картку з падзякай і выяваю будучага храма. Узьвядзеньне будынка заняло прыкладна год пасьля асьвячэньня касьцёльнага пляцу 31 траўня 2014 году&lt;ref&gt;[http://www.intex-press.by/ru/news/society/18716/ У Баранавічах адбудзецца асьвячэньне новага каталіцкага храма імя Яна Паўла ІІ], [[Intex-press]], [[Руслан Равяка]]&lt;/ref&gt;.

== Пробашчы ==
* 2015 — Віталь Місьнікевіч

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Парады артыкулу|кароткі артыкул}}

[[Катэгорыя:Касьцёлы Пінскай дыяцэзіі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2015 годзе]]
[[Катэгорыя:2015 год у Беларусі]]</text>
      <sha1>iam2woy673tkflib0d53buy2fv2cpzh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Зьявіліся ў 2015 годзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>166027</id>
    <revision>
      <id>2329763</id>
      <parentid>1790127</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:12:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">{{Зьявіліся|201|5}}</text>
      <sha1>80n29ktna54glbpr6lgsc7n859qd9xh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзімер Корбан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168931</id>
    <revision>
      <id>2329837</id>
      <parentid>2274724</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T20:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне Катэгорыя Нарадзіліся ў Аршанскім раёне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6052" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік
|Імя = Уладзімер Іванавіч Корбан
|Арыгінал імя = 
|Жанчына = 
|Партрэт = 
|Памер = 
|Апісаньне = 
|Імя пры нараджэньні = 
|Псэўданімы = 
|Дата нараджэньня = 
|Месца нараджэньня = в. [[Барань]], [[Аршанскі раён]], [[Віцебская вобласьць]]
|Дата сьмерці = 
|Месца сьмерці = [[Менск]]
|Грамадзянства = [[СССР]]
|Род дзейнасьці = паэт, пісьменьнік
|Гады актыўнасьці = 1945—1971
|Напрамак = 
|Жанр = байкі, аповеды
|Мова = беларуская
|Мова2 = 
|Дэбют = 1945
|Значныя творы = 
|Прэміі = 
|Узнагароды = Ордэн Працоўнага чырвонага Сьцяга, Айчыннай вайны ІІ ступені, Чырвонай зоркі, «Знак пашаны» і інш.
|Подпіс = 
|Апісаньне подпісу = 
|ВікіКрыніца = 
|ВікіКрыніца пераклады на беларускую = 
|Палічка = http://knihi.com/Uladzimir_Korban/
|Сайт = 
}}
{{Цёзкі}}
'''Уладзі́мер Іва́навіч Ко́рбан''' (25 жніўня 1910, в. [[Барань]], [[Аршанскі раён]], [[Віцебская вобласьць]] — 30 лістапада 1971, [[Менск]]) — [[беларус]]кі савецкі [[паэт]], [[пісьменьнік]]. Заслужаны дзяяч культуры [[БССР]] (1970). Быў сябрам [[КПСС]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і рабочых. Працоўны шлях пачаў токарам на заводзе ў [[Ворша|Воршы]] «Чырвоны кастрычнік». У 1926 годзе. Сярэднюю адукацыю атрымаў у вячэрняй школе, якую закончыў у 1930 годзе. У 1930—1932 гадах быў токарам на суднабудаўнічым заводзе ў месьце [[Ленінград]]. З 1932 па 1934 гады служыў у войску [[СССР]]. Потым працаваў заўкомам на заводзе «Чырвоны кастрычнік» у Воршы, затым старшынём будкому льнокамбінату ў Воршы. З 1941 па 1946 гады ваяваў на баку СССР супраць [[Нямеччына|Нямеччыны]]. Меў у сваім падпарадкаваньні стралковую роту, служыў у штабе дывізіі. У 1946 і ў 1948—1952 гадах працаваў на заводзе «Чырвоны кастрычнік» у Воршы. Займаў на заводзе пасады галоўнага мэханіка, галоўнага інжынэра, начальніка цэху й начальніка аддзела кадраў. З канца 1946 году па студзень 1948 году працаваў начальнікам заводу па вырабу цьвікоў, што ў [[Ліда|Лідзе]]. З 1952 году ў часопісе «[[Вожык (часопіс)|Вожык]]». З 1967 па 1971 гады быў галоўным рэдактарам гэтага часопіса.

== Узнагароды ==
* Ордэны:
# Ордэн Працоўнага чырвонага Сьцяга,
# Айчыннай вайны ІІ ступені,
# Чырвонай зоркі,
* «Знак пашаны»
і інш.
* Заслужаны дзяяч культуры БССР.

== Творчасьць ==
Першыя байкі надрукаваў у БССР у 1945 годзе. Аўтар зборнікаў вершаў, баек і невялікіх апавяданьняў:
* «Мы іх ведаем» (1950)
* «Байкі» (1953)
* «Зь вецярком» (1957)
* «Дакладныя прыкметы» (1958)
* «Гарачая прыпарка» (1959)
* «Дзе гэта вуліца?… (1961)
* «Сіняк» (1964)
* «Не на сваім месцы» (1965)
* «Сьвіньні ў рэпе» (1968)
* «Дзям’янава юшка» (1970)
* «Шклянка чаю» (1970)
* «Закаханы морж» (1972)
* «Выбранае» (1976)

== Літаратура ==
* Корбан Уладзімір Іванавіч // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік : у 6 т. / рэдкал.: І. Э. Багдановіч [і інш.]. — Мн., 1993. — Т. 2. — С. 374.
* Дорошенко В. О. Корбан Володимир Іванович // Українська літературна енциклопедія. — Т. 2. — К., 1990. — С. 564.

{{Пісьменьнікі й паэты Беларусі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Корбан, Уладзімер Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Аршанскім раёне]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Савецкія паэты]]
[[Катэгорыя:Сябры КПСС]]
[[Катэгорыя:Народныя паэты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі нямецка-савецкай вайны]]
[[Катэгорыя:Галоўныя рэдактары часопіса «Вожык»]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Працоўнага Чырвонага Сьцягу]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Айчыннай вайны II ступені]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Чырвонай Зоркі]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы культуры БССР]]</text>
      <sha1>ba4zz47a6kqevcfphomtjfqdmz2ijso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гісторыя Баранавічаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>183405</id>
    <revision>
      <id>2329775</id>
      <parentid>2300083</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:30:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>новы ключ для [[Катэгорыя:Баранавічы]]: «» з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20211" xml:space="preserve">'''[[Баранавічы]]''' — маладое [[места]], якое вырасла зь невялікай вёскі на [[Наваградзкі павет|гістарычнай Наваградчыне]], каля мястэчка [[Новая Мыш|Новай Мышы]]. Імкліваму росту паселішча паспрыяла пракладаньне чыгуначных лініяў у 2-й палове XIX ст.

== Прапачаткі ==
Упершыню згадваюцца пад 1627 годам у тэстамэнце дачкі [[ваявода троцкі|ваяводы троцкага]] [[Аляксандар Хадкевіч|Аляксандра Хадкевіча]] (? — 1626) [[Ганна Ефрасіньня Сяняўская|Ганны Ефрасіньні Сяняўскай]], якім яна перадала маёнтак Мыш разам з Баранавічамі [[Наваградзкі павет|Наваградзкага павету]] і іншымі вёскамі ў спадчыну сваму сыну. Пасьля ўласнасьць роду [[Сяняўскія|Сяняўскіх]]. У 1666 годзе маёнтак [[Новая Мыш|Мыш]] разам з Баранавічамі набыў [[кашталян наваградзкі]] [[Мікалай Уладзіслаў Юдзіцкі]] (? — 1670), які ў 1667 годзе заснаваў у Мышы [[езуіцкі калегіюм]] і перадаў яму сярод іншых зямельных уладаньняў Баранавічы. У Баранавічах дзейнічала місійная станцыя [[езуіты|езуітаў]]. За права валодаць Баранавічамі зь езуітамі судзіліся [[Мікалай Геранім Сяняўскі]] (1645—1683) ды Г. Любамірскі, у 1683 годзе яны захапілі Мыш і навакольныя вёскі. На моцы судовых рашэньняў Баранавічы перайшлі ва ўладаньне Сяняўскіх. У 2-й палове [[18 стагодзьдзе|18 стагодзьдзя]] ўласнасьць [[Масальскія|Масальскіх]] і [[Несялоўскія|Несялоўскіх]].&lt;ref&gt;[[Валеры Пазднякоў|Валерый Пазднякоў]]. Баранавічы // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 284&lt;/ref&gt;

[[Файл:Belarus-Baranavichy-Steam Locomotive.jpg|міні|200пкс|зьлева|Помнік цягніку на вакзале [[Баранавічы Палескія]]]]

== Заснаваньне ==
Пачатак гораду паклала ўведзеная ў эксплюатацыю ў лістападзе 1871 году невялікая станцыя Баранавічы (па назьве адной зь вёсак, што знаходзілася паблізу) апошняй дзялянкі чыгуначнае маґістралі [[Масква]] — [[Берасьце]]. На вакольных землях маёнтка графіні Развадоўскай хутка расло паселішча, што ў траўні 1884 году атрымаў статус мястэчка і назву [[Развадова]]. У гэтым жа годзе недалёка ад станцыі з Маскоўска-Берасьцейскай маґістральлю скрыжавалася чыгунка [[Вільня]] — [[Роўна]] і ўзьнікла яшчэ адна станцыя Баранавічы Палескае чыгункі, а каля яе — паселішча [[Новыя Баранавічы]].

Да канца [[XIX стагодзьдзе|XIX стагодзьдзя]] гэтыя паселішчы аб’ядналіся ў адзін вялізны населены пункт — ''Баранавічы-Развадова'' (пазьней Баранавічы), што меў дзьве чыгуначныя станцыі, насельніцтва 12 тысячаў чалавек, аднак ня меў бруку, тратуараў, асьвятленьня, школаў, лякарняў, цэркваў (па стане на 1903 год).

== Мястэчка ==
На працягу першага дзесяцігодзьдзя [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]] Баранавічы сталі найбуйнейшым мястэчкам [[Наваградзкі павет (Расейская імпэрыя)|Наваградзкага павету]] з насельніцтвам 30 тысячаў чалавек, чатырма цэрквамі, рымска-каталіцкай капліцай, дзесяцьцю дамамі малітвы, сям’ю пачатковымі школамі, дзьвюма аптэкамі, тэатрам і электратэатрам (кінатэатрам) «Эдэм». Тут вялі практыку 13 лекараў, 6 дантыстаў, 8 акушэрак, вэтэрынарны доктар. Сярод прамысловых прадпрыемстваў найбольш буйнымі былі 3 цаґляныя, масларобчыя, 2 пільні, чыгуналіцейны ды цукровы заводы, 2 млыны, 3 фабрыкі жорнаў.

== Ваенныя віхуры ==
[[Файл:Niemcy uvachod 1915 m feldpost20-08-1916.jpg|міні|200пкс|Уваход нямецкага войска ў Баранавічы, 1915 год. Нямецкая паштоўка]]
З пачаткам [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] з 1914 году ў Баранавічах знаходзілася [[Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандуючага]] расейскіх войскаў, куды 10 разоў прыязджаў цар [[Мікалай ІІ]]. У ноч на 24 верасьня 1915 году ў горад увайшлі нямецкія часткі. З мэтай падтрымкі [[Брусілаўскі прарыў|Брусілаўскага прарыву]] летам 1916 году ў ваколіцах Баранавіч адбылася [[Скробава-Гарадзішчанская апэрацыя]]. Немцы пакінулі Баранавічы 4 студзеня 1919 году. У горад увайшлі аддзелы [[Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]]. Зь лютага 1919 году Баранавічы — горад, цэнтар павету ў складзе Менскай губэрні БССР.

У выніку наступу польскага войска 15 сакавіка 1919 году [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|Саветы]] сьпешна пакідаюць горад. 18 сакавіка Польскі атрад кавалерыі пад кіраўніцтвам маёра Ўладыслава Дамброўскага займае Баранавічы. Польскія войскі здабываюць вялікую колькасьць зброі, амуніцыі, іншых ваенных рэсурсаў, а таксама беруць у палон шматлікіх бальшавіцкіх салдатаў&lt;ref&gt;Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 70. {{ISBN|978-83-11-11934-5}}.&lt;/ref&gt;.

Ужо 23 сакавіка 1919 году полькае войска пакідае горад, а 25 сакавіка ў яго вяртаюцца бальшавікі. У выніку новага наступу полскі атрад палкоўніка [[Аляксандар Барушчак|Аляксандра Барушчака]] здыбывае горад раніцай 19 красавіка 1919 году&lt;ref&gt;Lech Wyszczelski: Wyprawa wileńska. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 70. {{ISBN|978-83-11-11934-5}}.&lt;/ref&gt;. Пасьля фронт на нейкі час затрымаўся на былой нямецка-расейскай лініі фронту па рацэ [[Шчара|Шчары]].

Адступаючы ад [[Бярэзіна|Бярэзіны]] польскія збройныя сілы пакінулі горад Саветам 19 ліпеня 1920 году. Пасьля паразы пад [[Варшава]]ю і імклівага адыходу Чырвонай Арміі, 30 верасьня 1920 году Баранавічы захапілі польскія аддзелы. Распачаўся пэрыяд мірнага жыцьця.

== У складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі ==
У 1921 годзе па [[Рыская мірная дамова|Рыскай мірнай дамове]] горад увайшоў у склад міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. З 4 лютага 1921 году цэнтар [[Баранавіцкі павет|Баранавіцкага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва (1919—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]].

У 1924 годзе быў збудаваны драўняны каталіцкі [[Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (Баранавічы)|Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа]]. У горадзе існаваў таксама, другі пасьля варшаўскага, Помнік-магіла невядомага польскага жаўнера. У 1938 годзе пачала працаваць радыёстанцыя «Польскае радыё Баранавічы», якога адной з мэтаў была супрацьстаньне савецкай радыёпрапагандзе. У Баранавічах сваю сядзібу мела [[Наварудзкая Брыгада Кавалерыі]], якой ад 1937 году кіраваў генэрал [[Уладыслаў Андэрс]]&lt;ref name=koprowski&gt;Marek A. Koprowski: Białoruś. Uparte trwanie polskości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, s. 135—136. {{ISBN|978-83-7441-409-8}}.&lt;/ref&gt;.

1 красавіка 1938 году да гораду была ўключана частка вёскі [[Дубава (Берасьцейская вобласьць)|Дубава]] (18,318 гектараў)&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160310141910/http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU19380220201&amp;type=2 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 marca 1938 r. o zmianie i ustaleniu granic miasta Baranowicze w powiecie baranowickim, województwie nowogródzkim, Dz. U. Nr 22, poz. 201]{{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|ІІ Сусьветнай вайны]] нямецкія самалёты 15 верасьня 1939 году правялі бамбаваньне [[Баранавіцкая радыёстанцыя|Баранавіцкай радыёстанцыі]] і Цэнтральнага вакзалу. Зьнішчана некалькі [[цягнік]]оў, ёсьць забітыя і параненыя, але [[радыёстанцыя]] застаецца непашкоджанай. Польскія супрацьпаветнаная абарона зьбіла адзін нямецкі [[самалёт]].

== Абарона гораду 17 верасьня 1939 году ==
17 верасьня 1939 году на тэрыторыі Баранавіцкага павету пачаліся забойствы і крадзежы. Ахвярамі зьяўляліся багатыя асобы і тыя, хто працаваў у польскай адміністрацыі. Злачынцамі зьяўляліся: частка сялянаў і бандыты, якія дзейнічалі пад уплывам прапаганды СССР. У сувязі з гэтым у горадзе Баранавічы кіраўнік магістрату Ян Вэнгжын сфармаваў так званую міліцыю, якая налічвала 186 палякаў, мела кулямёты і сіныя апаскі на руках, а яе галоўнай задачай была абараніць горад ад анархіі. Супраць яе існаваньня вельмі жорстка выступалі мясцовыя камуністы. Міліцыя дзейнічала да 14 гадзін 17 верасьня, калі ў горад увайшлі савецкія войскі. Дзякуючы ёй Баранавічы былі адным зь нешматлікіх месцаў у Заходнай Беларусі, дзе ў першыя гадзіны пасьля савецкага нападу не адбыліся пагромы мясцовых палякаў&lt;ref&gt;Марэк Вежбіцкі: ''Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku''. В: ''Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939—1941''. Выд. 2. Варшава: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, сс. 129—130, сэрыя: Biblioteka historyczna Frondy. {{ISBN|978-83-88747-76-2}}&lt;/ref&gt;.

== У складзе БССР ==
[[Файл:Kryz Baranavichy 2009.JPG|міні|200пкс|Крыж ахвярам бальшавіцкіх рэпрэсіяў 1939—1953 гадоў]]
2 сьнежня 1939 году Баранавічы былі ўключаныя ў склад [[СССР]]. З 4 сьнежня 1939 году па 1954 год — абласны цэнтар [[БССР]].

Да пачатку Вялікае Айчыннае Вайны ў горадзе ліквідуецца беспрацоўе, працуюць школы з навучаньнем на беларускай, расейскай, польскай і габрэйскай мовах. Дзейнічае драматычны тэатар, настаўніцкі інстытут, выдаецца ґазэта «Чырвоная звязда».

Адначасова праводзяцца [[арышт]]ы польскіх вайскоўцаў, паліцыянтаў і службоўцаў. Пачынаюцца прымусовыя вывазы іх сем’яў.

{| cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;0&quot; class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Дата
! Колькасьць
! Куды
|-
| 1 лютага 1940
| 1290 чалавек
| Горкаўская вобл.
|-
| 14 красавіка 1940
| 1049 чалавек
| Акмалінская вобл.
|-
| 14 красавіка 1940
| 713 чалавек
| Паўночнаказаская вобл.
|-
| 16 красавіка 1940
| 1378 чалавек
| Чалябінская вобл.
|-
| 20 красавіка 1940
| 994 чалавек
| [[Акцюбінск]]
|-
| 30 чэрвеня 1940
| 785 чалавек
| Сьвярдлоўская вобл.
|}

== Нацысцкая акупацыя ==
Пасьля непасьпяховай [[Абарона Баранавіч (1941)|абароны Баранавіч]] 26—27 чэрвеня 1941 году Баранавічы пад фашыстоўскай акупацыяй.

28 чэрвеня было створана [[Баранавіцкае гета|жыдоўскае гета]]. Якое было цалкам ліквідавана 17 сьнежня 1942 году. Агулам за вайну ў горадзе было зьнішчана каля 12 000 жыдоў.

Беларускія патрыёты, каб пазьбегнуць вывазу моладзі ў [[Нямеччына|Нямеччыну]], здолелі адчыніць шэраг навучальных установаў у горадзе. Гэтак у Баранавічах працавалі: сярэдняя мэдычная школа (360 студэнтаў з 33 выкладчыкамі), сярэдняя гандлёвая школа (120 студэнтаў і 15 выкладчыкаў), сярэдняя мастацкая школа (30 студэнтаў), сярэдняя музычная школа пад кіраўніцтвам кампазытара Спаскага, сярэдняя тэхнічная школа, (150 студэнтаў і 20 настаўнікаў), настаўніцкія курсы (100 студэнтаў), матуральныя курсы — больш за 60 студэнтаў.

Дзейнічаў Беларускі народны Дом культуры пад кіраўніцтвам Шыдлоўскага, дзе быў добры хор, танцавальны ансамбль, тэатральная група, струнны аркестар.

Горад быў вызвалены 8 ліпеня 1944 году цягам апэрацыі «Багратыён» войскамі І Беларускага фронта.

== Па Другой сусьветнай вайне ==
16 жніўня 1945 год Польшча і СССР прынялі дамову аб мяжы. Такім чынам, паводле міжнароднага права, Баранавічы фармальна перасталі быць часткай польскай тэрыторыі пад савецкай акупацыяй і сталі часткай тэрыторыі Беларускай ССР.

У 2-й палове 1940-х кіраўніцтва БССР стварала цяжкасьці ў арганізацыі выезду жыхароў Баранавічаў, якія не жадалі жыць у СССР, а хацелі зьехаць у Польшчу ў яе новых, пасьляваенных межах. Улады стварылі паняцьце «асоба, народжаная на тэрыторыі Беларусі». Такіх асобаў аўтаматычна лічылі беларусамі і адмаўлялі ім у праве вызначэньня сваёй нацыянальнасьці паводле мовы або веравызнаньня. У наступным, выезд у Польшчу для такіх асобаў быў немагчымы. Польскія члены беларуска-польскай камісіі ў Баранавічах пісалі ў сваёй справаздачы: «''беларускі бок… няглядзячы на тое, што ён сам бачыць і чуе… безумоўна вырашае, што яны беларусы, таму, што яны тут нарадзіліся''».&lt;ref&gt;Ruchniewicz, M. Stosunki narodowościowe w latach 1939—1948 na obszarze tzw. Zachodniej Białorusi // Przemiany narodowościowe na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1931—1948 / pod red. S. Ciesielskiego. — Toruń: 2003. S. 309.&lt;/ref&gt;

Ужо па выніках першага пасьляваеннага дзесяцігодзьдзя ў горадзе поўнасьцю адноўлены даваенны ўзровень разьвіцьця, працавала каля 40 прамысловых прадпрыемстваў, артэляў і майстэрняў. Сярод іх артэль «Чырвоны мэталіст» (цяпер завод станкапрыладаў), маторарамонтны завод (цяпер аўтааґрэгатны), артэль «Камунарка» (цяпер трыкатажная фабрыка), артэль «Усход» (фабрыка мастацкіх вырабаў), якія сёньня зьяўляюцца аднымі з найбуйнейшых прадпрыемстваў гораду.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

[[Катэгорыя:Баранавічы]]</text>
      <sha1>evqzskivxyoqyzmzxuyu1ggb0gaoljf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Турчылава (Гарадоцкі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187784</id>
    <revision>
      <id>2329848</id>
      <parentid>1938658</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T07:25:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Red Winged Duck перанёс старонку [[Вішнёўка (Віцебская вобласьць)]] у [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]]: [[ВП:БТГН]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3901" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Вішнёўка}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Вішнёўка
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Вішнёўкі
|Трансьлітараваная назва           = Višnioŭka
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Віцебская вобласьць|Віцебская]]
|Раён                              = [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкі]]
|Сельсавет                         = [[Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)|Мяжанскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 13
|Год падліку колькасьці            = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 55
 |Шырата хвілінаў                  = 41
 |Шырата сэкундаў                  = 59
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 30
 |Даўгата сэкундаў                 = 58
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Вішнёўка'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 191&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)|Мяжанскага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 13 чалавек
* 1999 год — 16 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)}}
{{Гарадоцкі раён}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Гарадоцкага раёну]]</text>
      <sha1>rhqj33t8671cxydvmccjhgv5cyxvbib</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329852</id>
      <parentid>2329848</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T07:28:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Турчылава</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4128" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Вішнёўка}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Турчылава
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Турчылава
|Трансьлітараваная назва           = Turčylava
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Віцебская вобласьць|Віцебская]]
|Раён                              = [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкі]]
|Сельсавет                         = [[Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)|Мяжанскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 13
|Год падліку колькасьці            = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 55
 |Шырата хвілінаў                  = 41
 |Шырата сэкундаў                  = 59
 |Даўгата градусаў                 = 30
 |Даўгата хвілінаў                 = 30
 |Даўгата сэкундаў                 = 58
|Пазыцыя подпісу на мапе           = зьлева
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Турчы́лава'''&lt;ref name=&quot;snnp&quot;&gt;{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Віцебская вобласьць}} С. 81&lt;/ref&gt; (з 1964&lt;ref name=&quot;snnp&quot; /&gt; году — '''Вішнёўка'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 191&lt;/ref&gt;) — вёска ў [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)|Мяжанскага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 13 чалавек
* 1999 год — 16 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)}}
{{Гарадоцкі раён}}

[[Катэгорыя:Мяжанскі сельсавет (Гарадоцкі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Гарадоцкага раёну]]</text>
      <sha1>968wy8b1q6kg9a18hh0vdn75t9zb2yj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гёзтэпэ Ізьмір</title>
    <ns>0</ns>
    <id>189246</id>
    <revision>
      <id>2329798</id>
      <parentid>2238535</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:31:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ - [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2348" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Гёзтэпэ
|Лягатып          = Göztepe.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Ізьмір]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Гюрсэл Аксэл (стадыён)|Гюрсэл Аксэл]]
|Умяшчальнасьць   = 19 713
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ГёзтэпэІзьЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ГёзтэпэІзь}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія

| pattern_la1        = _goztepe1920h
| pattern_b1         = _goztepe1920h
| pattern_ra1        = _goztepe1920h
| pattern_sh1        = _goztepe1920h
| pattern_so1        = _goztepe1920h
| leftarm1           = FFFF00
| body1              = FF0000
| rightarm1          = FF0000
| shorts1            = 000000
| socks1             = 000000
| pattern_la2        = _goztepe1920a
| pattern_b2         = _goztepe1920a
| pattern_ra2        = _goztepe1920a
| pattern_so2        = _goztepe1920a
| leftarm2           = 800040
| body2              = 800040
| rightarm2          = 800040
| shorts2            = F5F5F5
| socks2             = 800040
| pattern_la3        = _goztepe1819a
| pattern_b3         = _goztepe1819a
| pattern_ra3        = _goztepe1819a
| pattern_so3        = _goztepe1819a
| leftarm3           = FFFFFF
| body3              = FFFFFF
| rightarm3          = FFFFFF
| shorts3            = FFFFFF
| socks3             = FFFFFF
}}
«'''Гёзтэпэ'''» ({{мова-tr|Göztepe}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Ізьмір]]у. Заснаваны ў 1925 годзе. [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|Чэмпіён Турэччыны]] (1950), двухразовы ўладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]] (1969, 1970).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.goztepe.org.tr/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Ізьмір‎]]</text>
      <sha1>opxe0731c3hwfvvocmwlwa61viakf8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Першамайск (Драгічынскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>201493</id>
    <redirect title="Прышыхвасты" />
    <revision>
      <id>2329840</id>
      <parentid>2018599</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T00:22:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>4798</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Прышыхвасты]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Прышыхвасты]]</text>
      <sha1>t7eqizrhiyz2mu88vkfvqp811dopmpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ені Малат’яспор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204402</id>
    <revision>
      <id>2329799</id>
      <parentid>2238536</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:31:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>- [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1586" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ені Малат’яспор
|Лягатып          = Yeni Malatyaspor.svg
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Малат’я]], [[Турэччына]]
|Стадыён          = [[Малат’я Арэна]]
|Умяшчальнасьць   = 27 044
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ЕніМалат’яЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны|ЕніМалат’я}}
|Прыналежнасьць   = Турэцкія

|pattern_la1=_yeni1819h
|pattern_b1 =_yeni1819h
|pattern_ra1=_yeni1819h
|leftarm1=f00000
|body1=f00000
|rightarm1=f00000
|shorts1=f00000
|socks1=f00000
|pattern_b2 =
|leftarm2=f5d20a
|body2=f5d20a
|rightarm2=f5d20a
|shorts2=f5d20a
|socks2=f5d20a
|pattern_la3=_yeni1819a
|pattern_b3=_yeni1819a
|pattern_ra3=_yeni1819a
|leftarm3=000000
|body3=000000
|rightarm3=000000
|shorts3=000000
|socks3=000000
}}
«'''Ені Малат’яспор'''» ({{мова-tr|Yeni Malatyaspor}}) — турэцкі футбольны клюб з гораду [[Малат’я|Малат’і]]. Заснаваны ў 1986 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.yenimalatyaspor.org.tr/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Малат’я‎]]</text>
      <sha1>gkmz8mxg6jqgqv1haivhdm4zzfz4zgk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арарат-Армэнія Ерэван</title>
    <ns>0</ns>
    <id>207462</id>
    <revision>
      <id>2329815</id>
      <parentid>2237369</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T18:24:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1349" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Арарат-Армэнія
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Ֆուտբոլային Ակումբ Արարատ-Արմենիա
|Заснаваны        = 2017
|Горад            = [[Ерэван]], [[Армэнія]]
|Стадыён          = [[Рэспубліканскі стадыён імя Вазгена Саркісяна]]
|Умяшчальнасьць   = 14 403
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Армэніі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = 2 месца
|Сайт             = http://www.fcararat.am/
|Прыналежнасьць   = Армянскія
}}
«'''Арарат-Армэнія'''» — армянскі футбольны клюб з гораду [[Ерэван]]у. Заснаваны ў 2017 годзе. Двухразовы чэмпіён Армэніі (2019, 2020).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fcararat.am/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе}}

[[Катэгорыя:Спорт у Ерэване]]</text>
      <sha1>1gkp1w64h2n40qk7rewj044utv82tzh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ньюры Сіці</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208118</id>
    <revision>
      <id>2329829</id>
      <parentid>2235821</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T19:39:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1902" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Ньюры Сіці
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Newry City Athletic Football Club
|Заснаваны        = 2013
|Горад            = [[Ньюры]], [[Паўночная Ірляндыя]]
|Стадыён          = [[Шоўграўндс]]
|Умяшчальнасьць   = 1080
|Прэзыдэнт        = 
|Трэнэр           = 
|Чэмпіянат        = [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Прэм’ер-ліга]]
|Сэзон            = [[Чэмпіянат Паўночнай Ірляндыі па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]
|Месца            = [[Першы дывізіён чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе|Першы дывізіён]], 1 месца (падвышэньне)
|Сайт             = http://www.newrycityafc.co.uk/
|Прыналежнасьць   = Паўночнаірляндзкія

| pattern_la1=|pattern_b1=_lightbluestripes2|pattern_ra1=|pattern_sh1=_lightblue stripes|pattern_so1=_whitetop
| leftarm1=03009B|body1=03009B|rightarm1=03009B|shorts1=03009B|socks1=03009B
| pattern_la2=|pattern_b2=_collar|pattern_ra2=|pattern_sh2=_greensides|pattern_so2=_greentop
| leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=FF0000|socks2=FF0000
}}
«'''Ньюры Сіці'''» ({{мова-en|Newry City}}) — паўночнаірляндзкі футбольны клюб з гораду [[Ньюры]]. Заснаваны ў 2013 годзе.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20190404120635/http://www.newrycityafc.co.uk/ Афіцыйны сайт]

{{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Паўночнай Ірляндыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Ньюры]]</text>
      <sha1>kq54i0q67bvigsfpj0o5kncyj21w0jz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ганна Янкута</title>
    <ns>0</ns>
    <id>238151</id>
    <revision>
      <id>2329789</id>
      <parentid>2236585</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T15:21:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя спасылкі і выпраўленыя абдрукі.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5785" xml:space="preserve">{{Пісьменьніца}}
'''Га́нна Вале́р’еўна Янку́та''' ({{нар.}} 4 верасьня 1984, [[Гародня]]) — беларуская [[перакладчыца|перакладніца]], пісьменьніца.

== Жыцьцяпіс ==
Закончыла [[Філялягічны факультэт БДУ|філялягічны факультэт]] [[БДУ]], абараніла магістэрскую дысэртацыю па творчасьці [[Айн Рэнд]] і кандыдацкую дысэртацыю. Кандыдат філялягічных навук. З 2008 году наведвае перакладчыцкую майстэрню пры [[Беларускі Калегіюм|Беларускім Калегіюме]]. Сябра рады інтэрнэт-часопіса [[ПрайдзіСвет|«ПрайдзіСвет»]]. З 2013 году сябра [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюза беларускіх пісьменьнікаў]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка пісьменьніцы на сайце Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, Янкута Ганна Валер’еўна, https://lit-bel.org/friends/ya/Yankuta-Ganna-Valerena-Hanna-Yankuta-2906/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Намесьніца старшыні [[Беларускі ПЭН-цэнтар|Беларускага ПЭН-цэнтру]] (2013—2017).

== Творчасьць ==
Перакладае прозу і паэзію з [[Ангельская мова|ангельскай]], [[Польская мова|польскай]], [[Нідэрляндзкая мова|нідэрляндзкай]], [[афрыкаанс]], [[Шатляндзкая раўнінная мова|скотс]] ды іншых моваў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка пісьменьніцы на сайце Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, Янкута Ганна Валер’еўна, &lt;nowiki&gt;https://lit-bel.org/friends/ya/Yankuta-Ganna-Valerena-Hanna-Yankuta-2906/&lt;/nowiki&gt;&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Адна зь перакладніцаў, рэдактарак і складальнікаў камэнтароў да тому выбраных твораў [[Эдгар Алан По|Эдгара По]] «Маска Чырвонае Сьмерці». Пераклала раманы [[Джэйн Остын]] «Пыха і перадузятасьць», [[Кадзуа Ісігура|К. Ісігура]] «Не адпускай мяне», аповесьць [[Чарлз Дыкенз|Ч. Дыкэнза]] «Калядная гісторыя», дэтэктыўную прозу [[Артур Конан Дойл|А. Конан Дойла]], Р. ван Гуліка, шэраг паэтычных твораў У. Шэксьпіра, У. Блэйка, Д. Кітса, Ф. Пэсоа, [[Баляслаў Лесьмян|Б. Лесьмяна]] і інш&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка пісьменьніцы і перакладніцы на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/11-jankuta-hanna.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 2018 годзе пабачыла сьвет першая аўтарская кніга Янкуты «Кот Шпрот і таямніца атракцыёнаў». Гэта дзіцячая кніга пра [[кот|ката]], які вандруе па [[Менск]]у. Паводле сюжэту кот Шпрот, які любіць уначы цішком зьбегчы з балькону і паблукаць па ваколіцах, знаёміцца з прывідамі, што жывуць пад вокнамі яго дома. Так пачынаюцца прыгоды ката і хлопчыка Алеся ў менскім [[Парк Чалюскінцаў|Парку Чалюскінцаў]], завязваецца іх сяброўства з суседзямі — прывідамі, вераб’ямі і мышамі. Героі кнігі ратуюць сяброў, якія трапілі ў загадкавую пастку, і вучацца разам спраўляцца зь нягодамі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;[https://nashaniva.by/?c=ar&amp;i=213501 Выйшла дзіцячая кніга пра ката, які вандруе па Мінску], Наша Ніва, 31.07.2018, https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=213501&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==
Ляўрэатка конкурсаў маладых літаратараў імя Карласа Шэрмана (2009) і Чэслава Мілаша (2011), арганізаваных Беларускім ПЭН-цэнтрам. Ляўрэатка прэміі часопіса “ПрайдзіСвет” у намінацыі “Публікацыя ў часопісе “ПрайдзіСвет” за 2009 год.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Красавіцкае папаўненьне // [[Новы Час]] № 17 (289), 27 красавіка 2012. — С. 10.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://lit-bel.org/friends/ya/Yankuta-Ganna-Valerena-Hanna-Yankuta-2906/ Ганна Янкута] на сайце Саюзу беларускіх пісьменьнікаў

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Янкута, Ганна}}
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Беларускія дзіцячыя літаратары]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:Сябры Саюзу беларускіх пісьменьнікаў]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратаркі]]</text>
      <sha1>9q5sr5loh50za96y2q5s1vpdc84iasu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алесь Емяльянаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>238608</id>
    <revision>
      <id>2329810</id>
      <parentid>2194436</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T17:32:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыцьцяпіс */ +Крыніца</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4877" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік}}
'''Алесь (Аляксандар Міхайлавіч) Емяльянаў''' ({{Нарадзіўся|20|3|1952}}, [[Забалацьце (Чавускі раён)|Забалацьце]], [[Чавускі раён]] — {{Памёр|6|10|2005}}) — беларускі паэт і перакладчык.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. У 1969 годзе скончыў Чавускую СШ № 1. З 1969 па 1971 год вучыўся ў [[БСГА]]. У 1971—1973 гадах служыў у пагранвойсках у Савецкай Арміі. Пасьля дэмабілізацыі працаваў электрыкам у Менску, у 1973—1983 гадах — карэспандэнтам газэты «[[Чырвоная змена]]», «[[Піянер Беларуci]]», у 1983—1987 гадах — у Галоўнай рэдакцыі літаратурна-драматычных праграм Беларускага тэлебачаньня, з 1987 году — літкансультант СП Беларусі. У 1983 годзе завочна скончыў філфак [[БДУ]]. У 1990—1991 гадах — старшыня Каардынацыйнай рады Нацыянальна-дэмакратычнай партыі Беларусі.

У ліпені 1990 году напісаў у газэце «[[Свабодныя навіны]]» артыкул «Я быў сэксотам КДБ», у якім прызнаўся, што будучы сябрам Сойму [[Беларускі народны фронт|Беларускага народнага фронту]] стварыў [[Нацыянальна-дэмакратычная партыя Беларусі|Нацыянальна-дэмакратычную партыю Беларусі]] на загад [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дзьмітры Гурневіч|загаловак=Пазьняк: Нацыянальны рух робяць нацыяналісты, а ня людзі, якія сабраліся рабіць зь Ціханоўскай каралеву Елізавету|спасылка=https://www.svaboda.org/a/31954004.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=21 ліпеня 2022|копія=https://www.youtube.com/embed/anOTZBXlc-0?autoplay=1|дата копіі=20 ліпеня 2022|дата доступу=25 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==
Літаратурнай працай пачаў займацца ў 1968 годзе. Першы верш «Краіна марской крысы» надрукаваны ў 1968 годзе ў часопісе «[[Бярозка (часопіс)|Бярозка]]». Адзін з аўтараў і стваральнікаў тэлечасопісу «Літаратурная Беларусь». Курыраваў выхад у этэр літаратурна-мастацкага часопіса «Буг» Берасьцейскай студыі тэлебачаньня. Пад яго рэдакцыяй выходзілі штомесячныя перадачы «Сугучча» аб перакладзе на [[беларуская мова|беларускую мову]] твораў замежных пісьменьнікаў.

Пісаў пра жыцьцё сучасьнікаў, яго любоў да Радзімы, роднай мовы, прыроды: гэта зборнікі «Ранак поўніцца жыцьцём», «Нязжатае поле», «На падкове дарог».

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Літаратура ==
* Галубовіч, Л. Алесь Емяльянаў / Л. Галубовіч // ЛіМ. — 2005. — 14 кастрычні-ка. — С. 15.
* Емяльянаў Аляксандр Міхайлавіч // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдактар Г. П. Пашкоў. — Мінск, 1998. — Т.6. — С. 390.
* Емяльянаў Аляксандр // Беларускія пісьменнікі : біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т. / пад рэдакцыяй А. В. Мальдзіса. — Мінск, 1993. — Т.2. — С. 424—425.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Емельянаў, Алесь}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чавускім раёне]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыкі]]</text>
      <sha1>dglcjvhfrfsjhk7e5ckaapdu1nu00an</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Папярэдні футбольны сэзон Турэччыны</title>
    <ns>10</ns>
    <id>246506</id>
    <revision>
      <id>2329795</id>
      <parentid>2238526</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7780" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
&lt;!-- Рознае --&gt;
| ПапярэдніСэзон = [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2022—2023 гадоў|2022—2023]]

&lt;!-- Супэрліга --&gt;
| АданаДэмірЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | АданаДэмір = 9 месца
| АланьяспорЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Аланьяспор = 5 месца
| АнкарагюджЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Анкарагюдж = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 1 месца (падвышэньне)
| АнтальяспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Антальяспо = 7 месца
| БэшыкташСтЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | БэшыкташСт = 6 месца
| ГазыянтэпЛіга  = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Газыянтэп  = 15 месца
| ГалатасараЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Галатасара = 13 месца
| ГірэсунспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Гірэсунспо = 16 месца
| ІстанбулБаЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ІстанбулБа = 4 месца
| КайсэрыспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Кайсэрыспо = 14 месца
| КасымпашаСЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | КасымпашаС = 11 месца
| КоньяспорКЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | КоньяспорК = 3 месца
| СывасспорСЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | СывасспорС = 10 месца
| ТрабзанспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Трабзанспо = 1 месца
| ФатыхКарагЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ФатыхКараг = 8 месца
| ФэнэрбахчэЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Фэнэрбахчэ = 2 месца
| ХатайспорАЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ХатайспорА = 12 месца

&lt;!-- Першая ліга --&gt;
| АлтайІзьміЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | АлтайІзьмі = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 18 месца (паніжэньне)
| ГенчлербірЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Генчлербір = 13 месца
| ГёзтэпэІзьЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | ГёзтэпэІзь = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 19 месца (паніжэньне)
| ДэнізьліспЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Дэнізьлісп = 11 месца
| ЕніМалат’яЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | ЕніМалат’я = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 20 месца (паніжэньне)
| РызэспорРыЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | РызэспорРы = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 17 месца (паніжэньне)
| СамсунспорЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Самсунспор = 7 месца
| ЭрзурумспоЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Эрзурумспо = 5 месца

&lt;!-- Іншыя --&gt;
| АкхісарБэлЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 3 | АкхісарБэл = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]] (белая група), 16 месца (паніжэньне)
| АсманлыспоЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], белая група | Асманлыспо = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] (чырвоная група), 9 месца
| БалыкесірсЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], чырвоная група | Балыкесірс = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 19 месца (паніжэньне)
| БурсаспорБЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], белая група | БурсаспорБ = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 17 месца (паніжэньне)
| КарабюкспоЛіга = [[Рэгіянальная аматарская ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Рэгіянальная аматарская ліга]] | Карабюкспо = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]] (група 3), 20 месца (паніжэньне)
| ЭлязыгспорЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 1 | Элязыгспор = 14 месца
| ЭскішэхірсЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 1 | Эскішэхірс = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]] (белая група), 18 месца (паніжэньне)

| default = 0}}&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя папярэднія сэзоны|Турэччына]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ahsop4v7ob63w1zga55biooleyc3gzd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329802</id>
      <parentid>2329795</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T16:35:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>крыху пасьпяшаўся з годам</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7780" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
&lt;!-- Рознае --&gt;
| ПапярэдніСэзон = [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе 2021—2022 гадоў|2021—2022]]

&lt;!-- Супэрліга --&gt;
| АданаДэмірЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | АданаДэмір = 9 месца
| АланьяспорЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Аланьяспор = 5 месца
| АнкарагюджЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Анкарагюдж = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 1 месца (падвышэньне)
| АнтальяспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Антальяспо = 7 месца
| БэшыкташСтЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | БэшыкташСт = 6 месца
| ГазыянтэпЛіга  = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Газыянтэп  = 15 месца
| ГалатасараЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Галатасара = 13 месца
| ГірэсунспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Гірэсунспо = 16 месца
| ІстанбулБаЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ІстанбулБа = 4 месца
| КайсэрыспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Кайсэрыспо = 14 месца
| КасымпашаСЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | КасымпашаС = 11 месца
| КоньяспорКЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | КоньяспорК = 3 месца
| СывасспорСЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | СывасспорС = 10 месца
| ТрабзанспоЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Трабзанспо = 1 месца
| ФатыхКарагЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ФатыхКараг = 8 месца
| ФэнэрбахчэЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | Фэнэрбахчэ = 2 месца
| ХатайспорАЛіга = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]] | ХатайспорА = 12 месца

&lt;!-- Першая ліга --&gt;
| АлтайІзьміЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | АлтайІзьмі = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 18 месца (паніжэньне)
| ГенчлербірЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Генчлербір = 13 месца
| ГёзтэпэІзьЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | ГёзтэпэІзь = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 19 месца (паніжэньне)
| ДэнізьліспЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Дэнізьлісп = 11 месца
| ЕніМалат’яЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | ЕніМалат’я = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 20 месца (паніжэньне)
| РызэспорРыЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | РызэспорРы = [[Супэрліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Супэрліга]], 17 месца (паніжэньне)
| СамсунспорЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Самсунспор = 7 месца
| ЭрзурумспоЛіга = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] | Эрзурумспо = 5 месца

&lt;!-- Іншыя --&gt;
| АкхісарБэлЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 3 | АкхісарБэл = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]] (белая група), 16 месца (паніжэньне)
| АсманлыспоЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], белая група | Асманлыспо = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]] (чырвоная група), 9 месца
| БалыкесірсЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], чырвоная група | Балыкесірс = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 19 месца (паніжэньне)
| БурсаспорБЛіга = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]], белая група | БурсаспорБ = [[Першая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Першая ліга]], 17 месца (паніжэньне)
| КарабюкспоЛіга = [[Рэгіянальная аматарская ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Рэгіянальная аматарская ліга]] | Карабюкспо = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]] (група 3), 20 месца (паніжэньне)
| ЭлязыгспорЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 1 | Элязыгспор = 14 месца
| ЭскішэхірсЛіга = [[Трэцяя ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Трэцяя ліга]], група 1 | Эскішэхірс = [[Другая ліга чэмпіянату Турэччыны па футболе|Другая ліга]] (белая група), 18 месца (паніжэньне)

| default = 0}}&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя папярэднія сэзоны|Турэччына]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9ohtr8c0ohwwnhbp21ifxjb10mg2y92</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Палацава-паркавы комплекс Бішэўскіх (Лынтупы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>250539</id>
    <revision>
      <id>2329856</id>
      <parentid>2274566</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T10:54:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>дзеля пераносу файлу</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13393" xml:space="preserve">{{Славутасьць
|Тып                      = Помнік грамадзянскай архітэктуры
|Назва                    = Палацава-паркавы комплекс Бішэўскіх
|Арыгінальная назва       = 
|Выява                    = Лынтупы Сядзібна-паркавы комплекс.JPG
|Подпіс выявы             = Палац Бішэўскіх
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Беларусь
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Гарадзкі пасёлак|Мястэчка]]
|Месцазнаходжаньне        = [[Лынтупы]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 
|Канчатак будаўніцтва     = 
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = 
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 55
 |Шырата хвілінаў         = 03
 |Шырата сэкундаў         = 08
|Даўгата паўшар’е         = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 26
 |Даўгата хвілінаў        = 18
 |Даўгата сэкундаў        = 25
|Назва мапы               = 
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт                     = 
|Commons                  = 
}}
'''Пала́цава-па́ркавы ко́мплекс Бішэ́ўскіх''' — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва пачатку XX ст. у [[Лынтупы|Лынтупах]]. Знаходзіцца на паўднёва-заходняй ускраіне [[мястэчка]], на беразе ракі [[Лынтупка (прыток Страчы)|Лынтупкі]]. Твор архітэктуры [[нэарэнэсанс]]у. Аб’ект [[Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі]].

Комплекс падзяляецца на дзьве зоны. Парадная зона перад палацам (цэнтар комплексу) улучае партэр, мураваны аркавы мост, капліцу, службовы флігель і бровар. За палацам і ставам разьмяшчаецца выцягнутая папярочнай восьсю гаспадарчая зона.

== Гісторыя ==
Сядзіба ў Лынтупах пачала фармавацца ў канцы XVIII ст., калі яна знаходзілася ў валоданьні [[Гільзены|Гільзенаў]]. У 1907 годзе [[Юзэф Бішэўскі]] збудаваў мураваны палац.

== Архітэктура ==
Палац — помнік архітэктуры [[нэарэнэсанс]]у. У асымэтрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазыцыі дамінуе 3-ярусная [[Чацьвярык (збудаваньне)|чацьверыковая]] вежа. Насычаная архітэктарская плястыка ўлучае канелаваныя калёны, [[Пілястра|пілястры]], анты, [[руст]]оўку, ракавіны, [[атык]] з [[балюстрада]]й ды іншае. Плян будынка калідорны.

Сярод гаспадарчых пабудоваў вылучаецца вежа-вяндлярня з [[Машыкуль|машыкулямі]] і вокнамі-байніцамі ў рэтраспэктыўна-замкавым стылі.

== Парк ==
Парк пэйзажна-рэгулярнага тыпу (плошча 6 га). Насаджэньні групуюцца пэрымэтрам чатырох ставоў і каналаў паміж імі на рацэ Лынтупцы. Галоўны прастакутны выцягнуты папярочнай восьсю стаў выдзяляецца каля палаца гранітнай набярэжнай з сходамі (набярэжная мела дэкаратыўную скульптуру). У парку растуць клён серабрысты, елка блакітная, арэх шэры, лістоўніца эўрапэйская, піхта сыбірская ды іншае&lt;ref&gt;{{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік|к}} С. 268.&lt;/ref&gt;.

== Галерэя ==

=== Гістарычныя здымкі ===
&lt;gallery caption=&quot;Старыя здымкі&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (J. Račkoŭski, 1908).jpg|Я. Рачкоўскі, 1908 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Čaćviarcinski, 1910).jpg|Ф. Чацьвярцінскі, 1910 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (12.1915).jpg|сьнежань 1915 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (18.01.1916).jpg|18 студзеня 1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1916) (2).jpg|1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1916) (3).jpg|1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (2).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (3).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (4).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (5).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (6).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (7).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (8).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (9).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (10).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1916) (11).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1917).jpg|1917 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1917) (2).jpg|1917 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1917) (3).jpg|1917 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1917).jpg|Ф. Краўскопф, 1917 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (2).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (3).jpg|1915—1918 гг.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (4).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (5).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (6).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (7).jpg|1915—1918 гг.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1915-18) (8).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (F. Krauskopf, 1915-18).jpg|Ф. Краўскопф, 1915—1918 гг.
Łyntupy. Лынтупы (1915-18) (2).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy. Лынтупы (1915-18) (3).jpg|1915—1918 гг.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy. Лынтупы (1915-18) (4).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy. Лынтупы (1915-18) (5).jpg|1915—1918 гг.
Łyntupy. Лынтупы (F. Krauskopf, 1916) (6).jpg|Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39).jpg|да 1939 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (2).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (3).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (4).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (5).jpg|да 1939 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (6).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (7).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski. Лынтупы, Бішэўскі (1919-39) (8).jpg|да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (J. Račkoŭski, 1908).jpg|Павільён. Я. Рачкоўскі, 1908 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1915-18).jpg|Павільён, 1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1915-18) (2).jpg|Павільён, 1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1915-18) (3).jpg|Павільён, 1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1916).jpg|Павільён, 1916 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1919-39).jpg|Павільён, да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Paviljon. Лынтупы, Бішэўскі, Павільён (1919-39) (2).jpg|Павільён, да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Aficyna. Лынтупы, Бішэўскі, Афіцына (1919-39).jpg|Афіцына, да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Brama. Лынтупы, Бішэўскі, Брама (1917).jpg|Брама, да 1917 г.
&lt;/gallery&gt;
&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Łyntupy, Bišeŭski, Brama. Лынтупы, Бішэўскі, Брама (1919-39).jpg|Брама, да 1939 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Łyntupka. Лынтупы, Бішэўскі, Лынтупка (1915-18).jpg|Лынтупка, 1915—1918 гг.
Łyntupy, Bišeŭski, Łyntupka. Лынтупы, Бішэўскі, Лынтупка (F. Krauskopf, 1916).jpg|Лынтупка, Ф. Краўскопф, 1916 г.
Łyntupy, Bišeŭski, Łyntupka. Лынтупы, Бішэўскі, Лынтупка (1917).jpg|Лынтупка, 1917 г.
&lt;/gallery&gt;

=== Сучасныя здымкі ===
&lt;gallery caption=&quot;Сучасны стан&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Сядзібна-паркавы комплекс Лынтупы.JPG|Палац
Сядзібна-паркавы комплекс.JPG|Портык
ЛынтупыСядзібна-паркавы комплекс.JPG|Парк
Łyntupy-vieža.jpg|Вежа-вяндлярня
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Архітэктура Беларусі: Энцыкляпэдычны даведнік}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь|213Г000874}}
* {{Радзіма майго духу|5033|аб’ект|Палацава-паркавы комплекс Бішэўскіх у Лынтупах}}

[[Катэгорыя:Лынтупы]]
[[Катэгорыя:Сядзібы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Славутасьці Пастаўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Бішэўскія]]</text>
      <sha1>gicndl3dkhqlihsi35ousvt0gylerdx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эма Дмахоўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254968</id>
    <revision>
      <id>2329811</id>
      <parentid>2311978</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T17:51:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Выпраўлены абдрук.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17387" xml:space="preserve">'''Эма Дмахоўская''' ([[Польская мова|польск.]] ''Emma Dmochowska'', у дзявоцтве ''Яле́нская''; 29 лютага 1864, вёска Камаровічы, [[Мазырскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]] — 24 студзеня 1919, [[Вільня]]) — польская і беларуская [[пісьменьніца]], [[фальклярыстка]], [[этнографка]], [[Асьветніцтва|асьветніца]]&lt;ref&gt;Tadeusz Wolsza, Towarzystwo Oświaty Narodowej (1899-1905), w: Kwartalnik Historyczny, 1987, nr. 2, s. 94.&lt;/ref&gt;.{{Пісьменьнік|Імя=Эма Дмахоўская|Арыгінал імя=Emma z Jeleńskich Dmochowska|Імя пры нараджэньні=Emma Jeleńska|Псэўданімы=Elian|Дата нараджэньня=29 лютага 1864|Месца нараджэньня=вёска Камаровічы, Мазырскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя|Месца пахаваньня=Росы, Вільня|Дата сьмерці=24 студзеня 1919|Месца сьмерці=Вільня|Род дзейнасьці=Пісьменьніца, этнографка, фальклярыстка|Гады актыўнасьці=1897-1919|Жанр=Аповесьць, нарыс, п'еса, навэля|Мова=Польская|Дэбют=1897|Значныя творы=Panienka (1899), Bociany (1908), Jak odłamana gałąź (1914)}}

== Жыцьцяпіс ==

Належала да каталіцкага шляхецкага роду Яленскіх гербу «Корчак», прадстаўнікі якога мелі значныя маёнткі ў [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкім ваяводзтве]] і [[Мазырскі павет|Мазырскім павеце]] [[ВКЛ]], дзе і займалі высокія земскія пасады, адносячыся да рэгіянальнай эліты. У часы [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] Яленскія адносіліся да рэгіянальнай эліты [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] і мелі значныя маёнткі ў Слуцкім, Мазырскім і Рэчыцкім паветах Менскай губэрні&lt;ref name=&quot;magwil.lt&quot;&gt;Inesa Szulska, Działalność oświatowa Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej na Wileńszczyźnie w latach 1890-1919, Magazyn Wileński, 12.03.2021, http://www.magwil.lt/material,dzialalnosc-oswiatowa-emmy-jelenskiej-dmochowskiej-na-wilenszczyznie-w-latach-1890-1919,665.html&lt;/ref&gt;.

Эма Нарадзілася 28 лютага 1864 г. у вёсцы Камаровічы ў сям’і сярэднезаможнага земляўласьніка Мазырскага павету Менскай губэрні Жыгімонта-Гектара Казіміравіча Яленскага (1824—1871) і ягонай жонкі Амэліі (Анэлі) Эмільеўны Аскеркі, якая паходзіла з роду рэгіянальнай эліты [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] [[ВКЛ]] і Рэчыцкага павету Менскай губэрні (Расейская імпэрыя). Бацька Амэліі Аскеркі — Эміль Паўлавіч Аскерка — быў родным братам Баляслава Паўлавіча Аскеркі (1822—1896), мазырскага павятовага маршалка (1862—1863) і паўстанца 1863 году. Бацька Эмы Жыгімонт-Гектар Яленскі валодаў значным маёнткам Камаровічы ў Мазырскім павеце Менскай губэрні&lt;ref name=&quot;magwil.lt&quot;/&gt;.

Поўнае імя, якое дзяўчынка атрымала пры хросьце 7 сакавіка 1864 г. у касьцёле ў мястэчку [[Капаткевічы]] (якое належала іншым прадстаўнікам роду Яленскіх) Мазырскага павету, было «Эмілія-Казіміра Жыгімонтаўна-Гектараўна-Маркаўна Яленская»&lt;ref name=&quot;Kościałkowski 1946&quot;&gt;Kościałkowski, St. Dmochowska Emma z Jeleńskich / St. Kościałkowski // Polski Słownik Biograficzny. — Kraków, 1939—1946. — T. V. Dąbrowski Henryk Jan — Dunin Piotr Stanisław. — S. 201—202.&lt;/ref&gt;.

Атрымала хатняе выхаваньне і адукацыю — пад наглядам маці і прыватных настаўнікаў&lt;ref name=&quot;magwil.lt&quot;/&gt;.

У 1890 г. выйшла замуж за двараніна Расейскай імпэрыі Казіміра Дмахоўскага (1856—1939), які быў лекарам. Сям’я дзяцей ня мела. Пасьля шлюбу Эма ўзяла прозьвішча мужа і пераехала на жыхарства ў [[Вільня|Вільню]]&lt;ref name=&quot;Kościałkowski 1946&quot;/&gt;.

У Вільні сям’я Дмахоўскіх падтрымлівала блізкія таварыскія кантакты з графамі [[Тышкевічы|Тышкевічамі]], Лапацінскімі, князямі [[Агінскія|Агінскімі]], Ромэрамі, Карыбут-Дашкевічамі і іншымі ўплывовымі сем’ямі [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] і [[Вільня|Вільні]]. Эма была таксама знаёмая зь пісьменьніцамі [[Эліза Ажэшка|Элізай Ажэшкай]] і [[Канстанцыя Скірмунт|Канстанцыяй Скірмунт]]&lt;ref name=&quot;Kościałkowski 1946&quot;/&gt;.

З 1908 г. Эма Дмахоўская рэдагавала віленскую польскамоўную газэту «Zorza Wileńska», а пасьля закрыцьця гэтай газэты расейскімі ўладамі — рэдагавала з 1909 г. газэту «Jutrzenka», якую паставіла на высокі журналісцкі ўзровень. Дмахоўская неаднаразова ўваходзіла ў спрэчкі з афіцыйнымі расейскімі ўладамі і цэнзурай, што аднойчы скончылася палітычным судовым працэсам і вязьненьнем (з 29 кастрычніка па 30 сьнежня 1911 г.) у віленскай турме ў [[Лукіская турма|Лукішках]]. Яшчэ больш актыўную дзейнасьць у справе падтрымкі польскамоўнага навучаньня і ўмацоўваньня пазыцыяў польскай мовы Дмахоўская разгарнула з пачаткам [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] і заняцьцем Вільні і Віленскай губэрні нямецкімі войскамі, дзейнічала ў поўным паразуменьні з польскім Адукацыйным камітэтам, які кіраваў справамі польскай асьветы ў акупаванай [[Віленшчына|Віленшчыне]]. Дмахоўская таксама стала заснавальніцай і старшынёй Патрыятычнага саюзу полек, які падтрымліваў ідэю ўключэньня Вільні і Віленшчыны ў склад Польшчы, а не Летувы&lt;ref&gt;Смалянчук, А. Ф. Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 — люты 1917 г. / А. Ф. Смалянчук. — Санкт-Пецярбург : Неўскі прасцяг, 2004, с. 104.&lt;/ref&gt;.

Эма Дмахоўская памерла ад [[Пнэўманія|пнэўманіі]] ў Вільні 24 студзеня 1919 г. і была пахаваная на мясцовых могілках Росы&lt;ref name=&quot;magwil.lt&quot;/&gt;.

== Творчасьць ==

У літаратурных творах яна закранала маральныя і сацыяльныя праблемы, прыхільнасьць да роднай зямлі, шляхецкія традыцыі. Ейныя творы перакладзеныя на нямецкую, чэскую і расейскую мовы&lt;ref name=&quot;Kościałkowski 1946&quot;/&gt;.

Яленская як пісьменьніца працягвала традыцыі [[Балеслаў Прус|Баляслава Пруса]] і [[Эліза Ажэшка|Элізы Ажэшкі]]. Для ўсіх ейных аповесьцей характэрная займальная фабула, прыгожы [[Апавяданьне|аповяд]] і вобразнасьць, зьвязанасьць з шляхецкімі традыцыямі — і адсюль вырашэньне праблемы заўсёды ў духу пунктуальнай маральнасьці і з альтруістычнага пункту гледжаньня (карысьці і службы ўсяму грамадзтву)&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;M. Niedziałkowska-Dobaczewska, Emma Jeleńska-Dmochowska. Strażniczka kresowa, Kraków 1932 s. 4-5.&lt;/ref&gt;.

Першая [[аповесьць]] «Жоўтыя ружы» (закранала становішча жыдоў у родным краі) была высока ацэненая [[Чэслаў Янкоўскі|Чэславам Янкоўскім]], але не была нідзе надрукаваная. Першым друкаваным творам стала [[навэля]] «З Літвы», у якой Эма распавядала пра гвалтоўны перавод каталікоў у «Літве» (г.зн. у Паўночна-Заходнім краі) у праваслаўе пасьля задушэньня [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863—1864 гг.]] у краі, — яна была надрукаваная ў 1889 г. пазнаньскай газэце «Wielkopolanin»&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;.

Апрача літаратурнай дзейнасьці зьбірала фальклёрны матэрыял. Запісала 11 сшыткаў народных песень, склала два рукапісныя зборнікі — казак, сабраных у Мазырскім, Рэчыцкім і Наваградзкім паветах Менскай губэрні (62 творы ў рукапісе, выдадзеныя ў 1976 г. пад назвай «Беларускі казачны эпас»), і «Песьні, прыслоўі і загадкі з Камаровічаў»&lt;ref name=&quot;I. Fedorovič 1945&quot;&gt;I. Fedorovič, Emma Jeleńska-Dmochowska – &quot;patriotka bez lęku i skazy&quot;, [w:] Vilniaus kultūrinis gyvenimas: motėrų  indėlis 1900-1945, Vilnius 2005, s. 46-63.&lt;/ref&gt;.

Асаблівую ўвагу надала адлюстраваньню гісторыі, геаграфіі і культуры сваёй роднай вёскі Камаровічы. У этнаграфічнай працы «Вёска Камаровічы ў Мазырскім павеце» (1891), выдадзенай спачатку ў часопісе «Wisła» і пасьля асобнай кніжкай у [[Варшава|Варшаве]] ў 1892 г., з замілаваньнем апісала жыцьцёвы ўклад, традыцыі, працоўную дзейнасьць і эстэтычныя погляды камаровіцкіх сялянаў&lt;ref name=&quot;I. Fedorovič 1945&quot;/&gt;.

У францускім часопісе «La tradition» («Традыцыя») у 1894—1895 гг. было надрукавана ейнае дасьледаваньне «Палескі фальклёр» і 8 беларускіх народных песень у перакладзе на францускую мову. У тым жа часопісе «La tradition» (сакавік-красавік 1895 г.) Яленская надрукавала і сваё дасьледваньне пра вёску Камаровічы «Un village en Polésie» («Вёска на Палесьсі») у перакладзе на францускую мову&lt;ref&gt;I. Szulska, Przykładem i piórem. Codzienność Emmy Jeleńskiej-Dmochowskiej (1864-1919) w świetle twórczości i dokumentów epoki, [w:] Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych, pod red. K. Stępnika, M. Gabryś, seria &quot;Obrazy Kultury Polskiej&quot;, Lublin 2006, s. 195-208.&lt;/ref&gt;.

Шырокая літаратарская дзейнасьць пачалася пасьля 1897 г., калі на конкурсе газэты «Kurier Codzienny» Эма атрымала першы прыз (узнагароду) за [[аповесьць]] «Паненка»&lt;ref&gt;Васілевіч, У. «Паненка» з вёскі Камаровічы // Работніца і сялянка. 1982. № 2.&lt;/ref&gt;. Пасьля былі напісаныяь аповесьць «Двор у Галінішках» (1899), надрукаваная ў газэтах «Kurier Codzienny», «Nowa Reforma» і ў кніжным варыянце; аповесьць «Віленская кальварыя» (1903), надрукаваная ў часопісе «Tygodnik Ilustrowany» і асобнай кніжкай у Вільні ў друкарні Завадзкага ў 1903 г.; аповесьць «Ад каханьня» (1903) — у часопісе «Dobra Gospodyni», газэце «Kurier Lwowski» і асобнай кніжкай у 1909 г.; аповесьць «Буслы» (1908) — у газэце «Słowo» і ў зборніку «Буслы», куды ўвайшло некалькі навэляў («Буслы», «Трыюмфатар», «У день патрона», «Пры лямпе», «Пантофэлькі» і інш.); аповесьць «Пярсьцёнкі» (1907) і «Жанчына, пуху марны» (1909) — у газэце «Kurier Litewski» і асобнымі кніжкамі. У кніжных варыянтах выйшлі ейныя аповесьці «Юбілей» (1911), «Роза і муха», «Тры пакаленьні» (1913), «Як адламаная галінка» (1914). Аповесьць «Маці» была апублікаваная ў 1922 г. — ужо пасьля сьмерці аўтаркі&lt;ref name=&quot;I. Fedorovič 1945&quot;/&gt;.

Публікавала некаторыя свае артыкулы і аповесьці ў газэце «[[Kurier Litewski]]» — адным з самых папулярных польскамоўных пэрыядычных выданьняў таго часу ў літоўска-беларускіх губэрнях&lt;ref name=&quot;I. Fedorovič 1945&quot;/&gt;.

У 1951 годзе ўсе ейныя творы ў Польшчы былі цалкам цэнзураваныя і забароненыя ў бібліятэках і кнігарнях&lt;ref&gt;Cenzura PRL, posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002, s. 18.&lt;/ref&gt;.

== Творы ==
• 1899: Panienka,

• 1903: Dwór w Haliniszkach,

• 1903: Z miłości,

• 1903: Kalwarya pod Wilnem,

• 1904 — Syn (п’еса),

• 1907 — Obrączka,

• 1908 — Bociany (зборнік навэляў),

• 1909 — Kobieto, puchu marny...,

• 1911 — Jubileusz i inne nowele (зборнік навэляў),

• 1912 — Krzywda (п’еса),

• 1913 — Trzy pokolenia,

• 1914 — Jak odłamana gałąź,

• 1922 — Matka.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Нарадзілся 29 лютага]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1864 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Мазырскім павеце Менскай губэрні]]
[[Катэгорыя:Памерлі 24 студзеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1919 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад пнэўманіі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Вільні]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Росах]]
[[Катэгорыя:Беларускія польскамоўныя пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Польскія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Беларускія фальклярысты]]
[[Катэгорыя:Польскія фальклярысты]]
[[Катэгорыя:Беларускія этнографы]]
[[Катэгорыя:Польскія этнографы]]
[[Катэгорыя:Польскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Асобы Вільні]]</text>
      <sha1>3plrz9inlnse930lfxkpkhr9ooei8sd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кацярына Маціеўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257937</id>
    <revision>
      <id>2329755</id>
      <timestamp>2022-07-25T12:53:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Кацярына Маціеўская''' (нар. 17 лістапада 1984, Менск, Беларусь) — беларуская перакладніца, філялягіня.{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянс...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11818" xml:space="preserve">'''Кацярына Маціеўская''' (нар. 17 лістапада 1984, Менск, Беларусь) — беларуская перакладніца, філялягіня.{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянства=Беларусь|альма-матэр=Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (БДУ), філялягічны факультэт|прафэсія=перакладніца|месца працы=ПрайдзіСвет|вядомы=як перакладніца з польскай, ангельскай і іншых моваў}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 17 лістапада 1984 у Менску. Скончыла філялягічны факультэт БДУ і магістратуру пры ім. Магістарскую дысэртацыю абараніла па творчасьці Жана Както. Перакладае з францускай, ангельскай, польскай, партугальскай і іншых моваў&lt;ref&gt;Старонка на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/19-matsijeuskaja-katsiaryna.html&lt;/ref&gt;.

Адна з заснавальніцаў, рэдактарак і сталых аўтарак часопісу перакладной літаратуры «ПрайдзіСвет»&lt;ref&gt;“ПрайдзіСвет” ідзе ў Байнэт, 28.05.2009 | Навіны &quot;Будзьма!&quot; Культура, https://budzma.org/news/praydzisvyet-idzye-w-baynet.html?sphrase_id=47308&lt;/ref&gt;. Пераклады друкаваліся ў зборніку выбраных апавяданьняў, вершаў і эсэ Э. А. По «Маска Чырвонае Смерці», зборніках «Злачынства, сэр!», «Вусцішны пакой», «Прыгоды Шэрлака Холмса», «Нататкі пра Шэрлака Холмса», «Знак чатырох». Перакладала на беларускую мову вершы Гіёма Апалінэра, Джона Кітса, Фернанду Песоа, Алфрэда Эдварда Хаўсмэна, Баляслава Лесьмяна і інш. Сумесна з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч пераклала раман Фларыяна Чарнышэвіча «Надбярэзінцы»&lt;ref&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

• Ляўрэатка прэміі «Дэбют» імя Максіма Багдановіча (2013) за пераклад п’есы Оскара Ўайлда «Саламея».

• Ляўрэатка прэміі імя Карласа Шэрмана (2020) за пераклад зборніка апавяданьняў Анджэя Сапкоўскага «Апошняе жаданьне»&lt;ref&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія перакладаў ==

=== З польскай мовы ===

• Фларыян Чарнышэвіч. Надбярэзінцы: раман (разам з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч). Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Баляслаў Лесьмян. Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Кшыштаф Каміль Бачыньскі. Вершы // ПрайдзіСвет № 4. Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Чэслаў Мілаш. Любоў / Свет: наіўная паэма // Выратаванне: выбраныя вершы і паэмы. — Мінск: Логвінаў, 2011. 376 с.

• Віслава Шымборска. Вершы // Канец і пачатак: выбраныя вершы. — Мінск: Логвінаў, 2013. — 460 с.

• Анджэй Тшэбіньскі. Лабараторыя драмы // ПрайдзіСвет № 4.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Апошняе жаданне / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 344 с. : іл. ISBN 978-985-7210-26-8.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Меч наканавання / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 416 с. : іл. ISBN 978-985-7210-62-6.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Кроў эльфаў / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. Кацярыны Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2021. — 368 с. : іл. ISBN 978-985-7210-97-8.

=== З ангельскай мовы ===

• Эдгар Алан По. Праўда пра тое, што здарылася з містэрам Вальдэмарам (разам з Ганнай Янкутай). Падзенне Дому Ашэраў. Сістэма доктара Смола і прафесара Пер’е. Улялюм. Закляты замак // Эдгар Алан По. Маска Чырвонае Смерці. Выбраныя вершы, навелы, эсэ. Мінск, 2011.

• Эдгар Алан По. Ты — той чалавек // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Джон Кітс. Ода Псіхеі // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Элеры Куін. Вар’яцкае чаяванне // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Артур Конан Дойл. Высвятленне асобы // Прыгоды Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2014.

• Артур Конан Дойл. Кардонная скрынка. Райгецкія сквайры // Нататкі пра Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2015.

• Артур Конан Дойл. Эцюд у пунсовым // Эцюд у пунсовым. Знак чатырох. Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Алфрэд Эдвард Хаўсмэн. Вершы // ПрайдзіСвет № 2. ПрайдзіСвет № 18. ПрайдзіСвет № 21.

• Фернанду Песоа. Санеты // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Айн Рэнд. Атлант расправіў плечы. Урывак (разам з Ганнай Янкутай) // Класікі і сучаснікі. Актуальныя праблемы даследавання англамоўных літаратураў. — Вып. 7. — Мінск, 2008.

• Оскар Ўайлд. Вершы // ПрайдзіСвет № 18. Вершы прозай // Саламея. Мінск, 2013.

• Роберт Рос. «Саламея» Оскара Ўайлда // Оскар Ўайлд. Саламея. Мінск, 2013.

• Сакі. Жанчына, што гаварыла праўду // ПрайдзіСвет № 5 Архівавана 24 лютага 2013.

=== З францускай мовы ===

• Оскар Ўайлд. Саламея (п’еса) // Саламея. Мінск, 2013.

• Гіём Апалінэр. Самагубца // ПрайдзіСвет № 2. Прадмова да п’есы «Грудзі Тырэсія» // ПрайдзіСвет № 2.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2016 (Серыя «Паэты планеты»).

• Жэрар дэ Нэрваль. Зялёная пачвара // Вусцішны пакой. Зборнік містычнага апавядання. Мінск, 2013.

• Марыя Французская. Лэ пра салаўя (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет № 5.

• Жанна-Мары Лепрэнс дэ Бамон. Прыгажуня і Пачвара // ПрайдзіСвет № 10.

• Жан Жыраду. На валаску // ПрайдзіСвет № 9; Літаратурная Беларусь. 25 мая 2012. Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

=== З мовы скотс ===

• Роберт Бэрнс. Вошы, убачанай у царкве на капялюшыку адной лэдзі // ПрайдзіСвет.

• Роберт Фэргюсан. Элегія на смерць містэра Дэвіда Грэгары, прафесара матэматыкі Сэнт-Эндрускага ўніверсітэта // ПрайдзіСвет № 4.

=== З нідэрляндзкай мовы ===

• Албрэхт Радэнбах. Мір. Песняру радасці (вершы) // ПрайдзіСвет № 4.

• Тон Тэлеген. Казкі // ПрайдзіСвет № 10. Штосьці ад сонца (разам з Ганнай Янкутай) // Літаратурна-забаўляльны дзіцячы альманах «Гарбузік: цуды свету». — Мінск, 2016.

• Мы цябе вітаем: калядка (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет.

=== З мовы афрыкаанс ===

• Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт. У канцлагеры // ПрайдзіСвет № 7; Літаратурная Беларусь. 24 чэрвеня 2011.

=== З партугальскай мовы ===

• Албэрту Каэйру. Вершы // ПрайдзіСвет № 4; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Фернанду Песоа. Малітва // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З нямецкай мовы ===

• Готфрыд Бэн. «Вершы» // ПрайдзіСвет № 4.

• Тэадор Крамер. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Райнэр Марыя Рыльке. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Імануэль Вайсглас. Ён // ARCHE. № 103 (4’2011).

=== З украінскай мовы ===

• Багдан-Ігар Антоныч. Рамантызм // ПрайдзіСвет № 2. Вершы // Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З лаціны ===

• De brevitate vitae (Gaudeamus igitur; разам з Ганнай Янкутай).

=== З расейскай мовы ===

• Даніэль Клугер. Баскервільская містэрыя (урыўкі) // ПрайдзіСвет № 10.

=== З беларускай мовы на расейскую ===

• Уладзімір Караткевіч. Ода ереси. Демон (вершы) // ПрайдзіСвет № 8.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>hs63y4r5p3mouv3kaebij0q2l4sjt6w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329756</id>
      <parentid>2329755</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T12:54:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Гарбацкі перанёс старонку [[Кацярына Мацыеўская]] у [[Кацярына Маціеўская]]: Абдрук у шапцы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11818" xml:space="preserve">'''Кацярына Маціеўская''' (нар. 17 лістапада 1984, Менск, Беларусь) — беларуская перакладніца, філялягіня.{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянства=Беларусь|альма-матэр=Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (БДУ), філялягічны факультэт|прафэсія=перакладніца|месца працы=ПрайдзіСвет|вядомы=як перакладніца з польскай, ангельскай і іншых моваў}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 17 лістапада 1984 у Менску. Скончыла філялягічны факультэт БДУ і магістратуру пры ім. Магістарскую дысэртацыю абараніла па творчасьці Жана Както. Перакладае з францускай, ангельскай, польскай, партугальскай і іншых моваў&lt;ref&gt;Старонка на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/19-matsijeuskaja-katsiaryna.html&lt;/ref&gt;.

Адна з заснавальніцаў, рэдактарак і сталых аўтарак часопісу перакладной літаратуры «ПрайдзіСвет»&lt;ref&gt;“ПрайдзіСвет” ідзе ў Байнэт, 28.05.2009 | Навіны &quot;Будзьма!&quot; Культура, https://budzma.org/news/praydzisvyet-idzye-w-baynet.html?sphrase_id=47308&lt;/ref&gt;. Пераклады друкаваліся ў зборніку выбраных апавяданьняў, вершаў і эсэ Э. А. По «Маска Чырвонае Смерці», зборніках «Злачынства, сэр!», «Вусцішны пакой», «Прыгоды Шэрлака Холмса», «Нататкі пра Шэрлака Холмса», «Знак чатырох». Перакладала на беларускую мову вершы Гіёма Апалінэра, Джона Кітса, Фернанду Песоа, Алфрэда Эдварда Хаўсмэна, Баляслава Лесьмяна і інш. Сумесна з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч пераклала раман Фларыяна Чарнышэвіча «Надбярэзінцы»&lt;ref&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

• Ляўрэатка прэміі «Дэбют» імя Максіма Багдановіча (2013) за пераклад п’есы Оскара Ўайлда «Саламея».

• Ляўрэатка прэміі імя Карласа Шэрмана (2020) за пераклад зборніка апавяданьняў Анджэя Сапкоўскага «Апошняе жаданьне»&lt;ref&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія перакладаў ==

=== З польскай мовы ===

• Фларыян Чарнышэвіч. Надбярэзінцы: раман (разам з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч). Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Баляслаў Лесьмян. Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Кшыштаф Каміль Бачыньскі. Вершы // ПрайдзіСвет № 4. Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Чэслаў Мілаш. Любоў / Свет: наіўная паэма // Выратаванне: выбраныя вершы і паэмы. — Мінск: Логвінаў, 2011. 376 с.

• Віслава Шымборска. Вершы // Канец і пачатак: выбраныя вершы. — Мінск: Логвінаў, 2013. — 460 с.

• Анджэй Тшэбіньскі. Лабараторыя драмы // ПрайдзіСвет № 4.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Апошняе жаданне / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 344 с. : іл. ISBN 978-985-7210-26-8.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Меч наканавання / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 416 с. : іл. ISBN 978-985-7210-62-6.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Кроў эльфаў / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. Кацярыны Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2021. — 368 с. : іл. ISBN 978-985-7210-97-8.

=== З ангельскай мовы ===

• Эдгар Алан По. Праўда пра тое, што здарылася з містэрам Вальдэмарам (разам з Ганнай Янкутай). Падзенне Дому Ашэраў. Сістэма доктара Смола і прафесара Пер’е. Улялюм. Закляты замак // Эдгар Алан По. Маска Чырвонае Смерці. Выбраныя вершы, навелы, эсэ. Мінск, 2011.

• Эдгар Алан По. Ты — той чалавек // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Джон Кітс. Ода Псіхеі // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• Элеры Куін. Вар’яцкае чаяванне // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Артур Конан Дойл. Высвятленне асобы // Прыгоды Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2014.

• Артур Конан Дойл. Кардонная скрынка. Райгецкія сквайры // Нататкі пра Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2015.

• Артур Конан Дойл. Эцюд у пунсовым // Эцюд у пунсовым. Знак чатырох. Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Алфрэд Эдвард Хаўсмэн. Вершы // ПрайдзіСвет № 2. ПрайдзіСвет № 18. ПрайдзіСвет № 21.

• Фернанду Песоа. Санеты // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Айн Рэнд. Атлант расправіў плечы. Урывак (разам з Ганнай Янкутай) // Класікі і сучаснікі. Актуальныя праблемы даследавання англамоўных літаратураў. — Вып. 7. — Мінск, 2008.

• Оскар Ўайлд. Вершы // ПрайдзіСвет № 18. Вершы прозай // Саламея. Мінск, 2013.

• Роберт Рос. «Саламея» Оскара Ўайлда // Оскар Ўайлд. Саламея. Мінск, 2013.

• Сакі. Жанчына, што гаварыла праўду // ПрайдзіСвет № 5 Архівавана 24 лютага 2013.

=== З францускай мовы ===

• Оскар Ўайлд. Саламея (п’еса) // Саламея. Мінск, 2013.

• Гіём Апалінэр. Самагубца // ПрайдзіСвет № 2. Прадмова да п’есы «Грудзі Тырэсія» // ПрайдзіСвет № 2.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2016 (Серыя «Паэты планеты»).

• Жэрар дэ Нэрваль. Зялёная пачвара // Вусцішны пакой. Зборнік містычнага апавядання. Мінск, 2013.

• Марыя Французская. Лэ пра салаўя (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет № 5.

• Жанна-Мары Лепрэнс дэ Бамон. Прыгажуня і Пачвара // ПрайдзіСвет № 10.

• Жан Жыраду. На валаску // ПрайдзіСвет № 9; Літаратурная Беларусь. 25 мая 2012. Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

=== З мовы скотс ===

• Роберт Бэрнс. Вошы, убачанай у царкве на капялюшыку адной лэдзі // ПрайдзіСвет.

• Роберт Фэргюсан. Элегія на смерць містэра Дэвіда Грэгары, прафесара матэматыкі Сэнт-Эндрускага ўніверсітэта // ПрайдзіСвет № 4.

=== З нідэрляндзкай мовы ===

• Албрэхт Радэнбах. Мір. Песняру радасці (вершы) // ПрайдзіСвет № 4.

• Тон Тэлеген. Казкі // ПрайдзіСвет № 10. Штосьці ад сонца (разам з Ганнай Янкутай) // Літаратурна-забаўляльны дзіцячы альманах «Гарбузік: цуды свету». — Мінск, 2016.

• Мы цябе вітаем: калядка (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет.

=== З мовы афрыкаанс ===

• Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт. У канцлагеры // ПрайдзіСвет № 7; Літаратурная Беларусь. 24 чэрвеня 2011.

=== З партугальскай мовы ===

• Албэрту Каэйру. Вершы // ПрайдзіСвет № 4; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Фернанду Песоа. Малітва // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З нямецкай мовы ===

• Готфрыд Бэн. «Вершы» // ПрайдзіСвет № 4.

• Тэадор Крамер. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Райнэр Марыя Рыльке. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Імануэль Вайсглас. Ён // ARCHE. № 103 (4’2011).

=== З украінскай мовы ===

• Багдан-Ігар Антоныч. Рамантызм // ПрайдзіСвет № 2. Вершы // Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З лаціны ===

• De brevitate vitae (Gaudeamus igitur; разам з Ганнай Янкутай).

=== З расейскай мовы ===

• Даніэль Клугер. Баскервільская містэрыя (урыўкі) // ПрайдзіСвет № 10.

=== З беларускай мовы на расейскую ===

• Уладзімір Караткевіч. Ода ереси. Демон (вершы) // ПрайдзіСвет № 8.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>hs63y4r5p3mouv3kaebij0q2l4sjt6w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329758</id>
      <parentid>2329756</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:07:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя катэгорыі і бібліяграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13226" xml:space="preserve">'''Кацярына Маціеўская''' (нар. 17 лістапада 1984, [[Менск]], [[Беларусь]]) — беларуская [[перакладніца]], [[Філёляг|філялягіня]].{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянства=Беларусь|альма-матэр=Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (БДУ), філялягічны факультэт|прафэсія=перакладніца|месца працы=ПрайдзіСвет|вядомы=як перакладніца з польскай, ангельскай і іншых моваў}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 17 лістапада 1984 у Менску. Скончыла [[філялягічны факультэт БДУ]] і [[Магістратура|магістратуру]] пры ім. Магістарскую дысэртацыю абараніла па творчасьці [[Жан Както|Жана Както]]. Перакладае з [[Француская мова|францускай]], [[Ангельская мова|ангельскай]], [[Польская мова|польскай]], [[Партугальская мова|партугальскай]] і іншых моваў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/19-matsijeuskaja-katsiaryna.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Адна з заснавальніцаў, рэдактарак і сталых аўтарак часопісу перакладной літаратуры «[[ПрайдзіСвет]]»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;“ПрайдзіСвет” ідзе ў Байнэт, 28.05.2009 | Навіны &quot;Будзьма!&quot; Культура, https://budzma.org/news/praydzisvyet-idzye-w-baynet.html?sphrase_id=47308&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Пераклады друкаваліся ў зборніку выбраных апавяданьняў, вершаў і эсэ [[Эдгар Алан По|Э. А. По]] «Маска Чырвонае Смерці», зборніках «Злачынства, сэр!», «Вусцішны пакой», «Прыгоды Шэрлака Холмса», «Нататкі пра Шэрлака Холмса», «Знак чатырох». Перакладала на беларускую мову вершы [[Гіём Апалінэр|Гіёма Апалінэра]], [[Джон Кітс|Джона Кітса]], [[Фэрнанду Пэсоа]], Алфрэда Эдварда Гаўсмэна, [[Баляслаў Лесьмян|Баляслава Лесьмяна]] і інш. Сумесна з [[Ганна Янкута|Ганнай Янкутай]], [[Марына Шода|Марынай Шодай]] і [[Алена Пятровіч|Аленай Пятровіч]] пераклала раман Фларыяна Чарнышэвіча «Надбярэзінцы»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

• Ляўрэатка прэміі «Дэбют» імя [[Максім Багдановіч|Максіма Багдановіча]] (2013) за пераклад п’есы [[Оскар Ўайлд|Оскара Ўайлда]] «Саламея».

• Ляўрэатка прэміі імя [[Карлас Шэрман|Карласа Шэрмана]] (2020) за пераклад зборніка апавяданьняў [[Анджэй Сапкоўскі|Анджэя Сапкоўскага]] «Апошняе жаданьне»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія перакладаў ==

=== З польскай мовы ===

• Фларыян Чарнышэвіч. Надбярэзінцы: раман (разам з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч). Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• [[Баляслаў Лесьмян]]. Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Кшыштаф Каміль Бачыньскі]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 4. Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Чэслаў Мілаш]]. Любоў / Свет: наіўная паэма // Выратаванне: выбраныя вершы і паэмы. — Мінск: Логвінаў, 2011. 376 с.

• [[Віслава Шымборска]]. Вершы // Канец і пачатак: выбраныя вершы. — Мінск: Логвінаў, 2013. — 460 с.

• [[Анджэй Тшэбіньскі]]. Лабараторыя драмы // ПрайдзіСвет № 4.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Апошняе жаданне / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 344 с. : іл. ISBN 978-985-7210-26-8.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Меч наканавання / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 416 с. : іл. ISBN 978-985-7210-62-6.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Кроў эльфаў / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. Кацярыны Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2021. — 368 с. : іл. ISBN 978-985-7210-97-8.

=== З ангельскай мовы ===

• [[Эдгар Алан По]]. Праўда пра тое, што здарылася з містэрам Вальдэмарам (разам з Ганнай Янкутай). Падзенне Дому Ашэраў. Сістэма доктара Смола і прафесара Пер’е. Улялюм. Закляты замак // Эдгар Алан По. Маска Чырвонае Смерці. Выбраныя вершы, навелы, эсэ. Мінск, 2011.

• [[Эдгар Алан По]]. Ты — той чалавек // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Джон Кітс]]. Ода Псіхеі // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Элеры Куін]]. Вар’яцкае чаяванне // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• [[Артур Конан Дойл]]. Высвятленне асобы // Прыгоды Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2014.

• [[Артур Конан Дойл]]. Кардонная скрынка. Райгецкія сквайры // Нататкі пра Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2015.

• [[Артур Конан Дойл]]. Эцюд у пунсовым // Эцюд у пунсовым. Знак чатырох. Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Алфрэд Эдвард Хаўсмэн. Вершы // ПрайдзіСвет № 2. ПрайдзіСвет № 18. ПрайдзіСвет № 21.

• Фернанду Песоа. Санеты // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Айн Рэнд]]. Атлант расправіў плечы. Урывак (разам з Ганнай Янкутай) // Класікі і сучаснікі. Актуальныя праблемы даследавання англамоўных літаратураў. — Вып. 7. — Мінск, 2008.

• [[Оскар Ўайлд]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 18. Вершы прозай // Саламея. Мінск, 2013.

• Роберт Рос. «Саламея» Оскара Ўайлда // Оскар Ўайлд. Саламея. Мінск, 2013.

• Сакі. Жанчына, што гаварыла праўду // ПрайдзіСвет № 5 Архівавана 24 лютага 2013.

=== З францускай мовы ===

• Оскар Ўайлд. Саламея (п’еса) // Саламея. Мінск, 2013.

• [[Гіём Апалінэр]]. Самагубца // ПрайдзіСвет № 2. Прадмова да п’есы «Грудзі Тырэсія» // ПрайдзіСвет № 2.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2016 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Жэрар дэ Нэрваль]]. Зялёная пачвара // Вусцішны пакой. Зборнік містычнага апавядання. Мінск, 2013.

• Марыя Французская. Лэ пра салаўя (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет № 5.

• Жанна-Мары Лепрэнс дэ Бамон. Прыгажуня і Пачвара // ПрайдзіСвет № 10.

• [[Жан Жыраду]]. На валаску // ПрайдзіСвет № 9; Літаратурная Беларусь. 25 мая 2012. Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

=== З мовы скотс ===

• [[Робэрт Бэрнз]]. Вошы, убачанай у царкве на капялюшыку адной лэдзі // ПрайдзіСвет.

• [[Роберт Фэргюсан|Робэрт Фэргюсан]]. Элегія на смерць містэра Дэвіда Грэгары, прафесара матэматыкі Сэнт-Эндрускага ўніверсітэта // ПрайдзіСвет № 4.

=== З нідэрляндзкай мовы ===

• Албрэхт Радэнбах. Мір. Песняру радасці (вершы) // ПрайдзіСвет № 4.

• Тон Тэлеген. Казкі // ПрайдзіСвет № 10. Штосьці ад сонца (разам з Ганнай Янкутай) // Літаратурна-забаўляльны дзіцячы альманах «Гарбузік: цуды свету». — Мінск, 2016.

• Мы цябе вітаем: калядка (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет.

=== З мовы афрыкаанс ===

• Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт. У канцлагеры // ПрайдзіСвет № 7; Літаратурная Беларусь. 24 чэрвеня 2011.

=== З партугальскай мовы ===

• Албэрту Каэйру. Вершы // ПрайдзіСвет № 4; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Фернанду Песоа. Малітва // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З нямецкай мовы ===

• Готфрыд Бэн. «Вершы» // ПрайдзіСвет № 4.

• Тэадор Крамер. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• [[Райнэр Марыя Рыльке]]. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Імануэль Вайсглас. Ён // ARCHE. № 103 (4’2011).

=== З украінскай мовы ===

• Багдан-Ігар Антоныч. Рамантызм // ПрайдзіСвет № 2. Вершы // Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З лаціны ===

• De brevitate vitae (Gaudeamus igitur; разам з Ганнай Янкутай).

=== З расейскай мовы ===

• Даніэль Клугер. Баскервільская містэрыя (урыўкі) // ПрайдзіСвет № 10.

=== З беларускай мовы на расейскую ===

• [[Уладзімер Караткевіч|Уладзімір Караткевіч]]. Ода ереси. Демон (вершы) // ПрайдзіСвет № 8.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 17 лістапада]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1984 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:ПрайдзіСвет]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі «Дэбют»]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі імя Карласа Шэрмана]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі філялягічнага факультэту БДУ]]</text>
      <sha1>1b7031x79so2kvd6v43fog1j2fl9nms</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329760</id>
      <parentid>2329758</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13222" xml:space="preserve">'''Кацярына Маціеўская''' (17 лістапада 1984, [[Менск]], [[Беларусь]]) — беларуская [[перакладніца]], [[Філёляг|філялягіня]].{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянства=Беларусь|альма-матэр=Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (БДУ), філялягічны факультэт|прафэсія=перакладніца|месца працы=ПрайдзіСвет|вядомы=як перакладніца з польскай, ангельскай і іншых моваў}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 17 лістапада 1984 у Менску. Скончыла [[філялягічны факультэт БДУ]] і [[Магістратура|магістратуру]] пры ім. Магістарскую дысэртацыю абараніла па творчасьці [[Жан Както|Жана Както]]. Перакладае з [[Француская мова|францускай]], [[Ангельская мова|ангельскай]], [[Польская мова|польскай]], [[Партугальская мова|партугальскай]] і іншых моваў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/19-matsijeuskaja-katsiaryna.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Адна з заснавальніцаў, рэдактарак і сталых аўтарак часопісу перакладной літаратуры «[[ПрайдзіСвет]]»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;“ПрайдзіСвет” ідзе ў Байнэт, 28.05.2009 | Навіны &quot;Будзьма!&quot; Культура, https://budzma.org/news/praydzisvyet-idzye-w-baynet.html?sphrase_id=47308&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Пераклады друкаваліся ў зборніку выбраных апавяданьняў, вершаў і эсэ [[Эдгар Алан По|Э. А. По]] «Маска Чырвонае Смерці», зборніках «Злачынства, сэр!», «Вусцішны пакой», «Прыгоды Шэрлака Холмса», «Нататкі пра Шэрлака Холмса», «Знак чатырох». Перакладала на беларускую мову вершы [[Гіём Апалінэр|Гіёма Апалінэра]], [[Джон Кітс|Джона Кітса]], [[Фэрнанду Пэсоа]], Алфрэда Эдварда Гаўсмэна, [[Баляслаў Лесьмян|Баляслава Лесьмяна]] і інш. Сумесна з [[Ганна Янкута|Ганнай Янкутай]], [[Марына Шода|Марынай Шодай]] і [[Алена Пятровіч|Аленай Пятровіч]] пераклала раман Фларыяна Чарнышэвіча «Надбярэзінцы»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

• Ляўрэатка прэміі «Дэбют» імя [[Максім Багдановіч|Максіма Багдановіча]] (2013) за пераклад п’есы [[Оскар Ўайлд|Оскара Ўайлда]] «Саламея».

• Ляўрэатка прэміі імя [[Карлас Шэрман|Карласа Шэрмана]] (2020) за [[пераклад]] зборніка апавяданьняў [[Анджэй Сапкоўскі|Анджэя Сапкоўскага]] «Апошняе жаданьне»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія перакладаў ==

=== З польскай мовы ===

• Фларыян Чарнышэвіч. Надбярэзінцы: раман (разам з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч). Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• [[Баляслаў Лесьмян]]. Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Кшыштаф Каміль Бачыньскі]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 4. Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Чэслаў Мілаш]]. Любоў / Свет: наіўная паэма // Выратаванне: выбраныя вершы і паэмы. — Мінск: Логвінаў, 2011. 376 с.

• [[Віслава Шымборска]]. Вершы // Канец і пачатак: выбраныя вершы. — Мінск: Логвінаў, 2013. — 460 с.

• [[Анджэй Тшэбіньскі]]. Лабараторыя драмы // ПрайдзіСвет № 4.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Апошняе жаданне / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 344 с. : іл. ISBN 978-985-7210-26-8.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Меч наканавання / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 416 с. : іл. ISBN 978-985-7210-62-6.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Кроў эльфаў / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. Кацярыны Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2021. — 368 с. : іл. ISBN 978-985-7210-97-8.

=== З ангельскай мовы ===

• [[Эдгар Алан По]]. Праўда пра тое, што здарылася з містэрам Вальдэмарам (разам з Ганнай Янкутай). Падзенне Дому Ашэраў. Сістэма доктара Смола і прафесара Пер’е. Улялюм. Закляты замак // Эдгар Алан По. Маска Чырвонае Смерці. Выбраныя вершы, навелы, эсэ. Мінск, 2011.

• [[Эдгар Алан По]]. Ты — той чалавек // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Джон Кітс]]. Ода Псіхеі // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Элеры Куін]]. Вар’яцкае чаяванне // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• [[Артур Конан Дойл]]. Высвятленне асобы // Прыгоды Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2014.

• [[Артур Конан Дойл]]. Кардонная скрынка. Райгецкія сквайры // Нататкі пра Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2015.

• [[Артур Конан Дойл]]. Эцюд у пунсовым // Эцюд у пунсовым. Знак чатырох. Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Алфрэд Эдвард Хаўсмэн. Вершы // ПрайдзіСвет № 2. ПрайдзіСвет № 18. ПрайдзіСвет № 21.

• Фернанду Песоа. Санеты // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Айн Рэнд]]. Атлант расправіў плечы. Урывак (разам з Ганнай Янкутай) // Класікі і сучаснікі. Актуальныя праблемы даследавання англамоўных літаратураў. — Вып. 7. — Мінск, 2008.

• [[Оскар Ўайлд]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 18. Вершы прозай // Саламея. Мінск, 2013.

• Роберт Рос. «Саламея» Оскара Ўайлда // Оскар Ўайлд. Саламея. Мінск, 2013.

• Сакі. Жанчына, што гаварыла праўду // ПрайдзіСвет № 5 Архівавана 24 лютага 2013.

=== З францускай мовы ===

• Оскар Ўайлд. Саламея (п’еса) // Саламея. Мінск, 2013.

• [[Гіём Апалінэр]]. Самагубца // ПрайдзіСвет № 2. Прадмова да п’есы «Грудзі Тырэсія» // ПрайдзіСвет № 2.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2016 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Жэрар дэ Нэрваль]]. Зялёная пачвара // Вусцішны пакой. Зборнік містычнага апавядання. Мінск, 2013.

• Марыя Французская. Лэ пра салаўя (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет № 5.

• Жанна-Мары Лепрэнс дэ Бамон. Прыгажуня і Пачвара // ПрайдзіСвет № 10.

• [[Жан Жыраду]]. На валаску // ПрайдзіСвет № 9; Літаратурная Беларусь. 25 мая 2012. Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

=== З мовы скотс ===

• [[Робэрт Бэрнз]]. Вошы, убачанай у царкве на капялюшыку адной лэдзі // ПрайдзіСвет.

• [[Роберт Фэргюсан|Робэрт Фэргюсан]]. Элегія на смерць містэра Дэвіда Грэгары, прафесара матэматыкі Сэнт-Эндрускага ўніверсітэта // ПрайдзіСвет № 4.

=== З нідэрляндзкай мовы ===

• Албрэхт Радэнбах. Мір. Песняру радасці (вершы) // ПрайдзіСвет № 4.

• Тон Тэлеген. Казкі // ПрайдзіСвет № 10. Штосьці ад сонца (разам з Ганнай Янкутай) // Літаратурна-забаўляльны дзіцячы альманах «Гарбузік: цуды свету». — Мінск, 2016.

• Мы цябе вітаем: калядка (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет.

=== З мовы афрыкаанс ===

• Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт. У канцлагеры // ПрайдзіСвет № 7; Літаратурная Беларусь. 24 чэрвеня 2011.

=== З партугальскай мовы ===

• Албэрту Каэйру. Вершы // ПрайдзіСвет № 4; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Фернанду Песоа. Малітва // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З нямецкай мовы ===

• Готфрыд Бэн. «Вершы» // ПрайдзіСвет № 4.

• Тэадор Крамер. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• [[Райнэр Марыя Рыльке]]. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Імануэль Вайсглас. Ён // ARCHE. № 103 (4’2011).

=== З украінскай мовы ===

• Багдан-Ігар Антоныч. Рамантызм // ПрайдзіСвет № 2. Вершы // Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З лаціны ===

• De brevitate vitae (Gaudeamus igitur; разам з Ганнай Янкутай).

=== З расейскай мовы ===

• Даніэль Клугер. Баскервільская містэрыя (урыўкі) // ПрайдзіСвет № 10.

=== З беларускай мовы на расейскую ===

• [[Уладзімер Караткевіч|Уладзімір Караткевіч]]. Ода ереси. Демон (вершы) // ПрайдзіСвет № 8.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 17 лістапада]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1984 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:ПрайдзіСвет]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі «Дэбют»]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі імя Карласа Шэрмана]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі філялягічнага факультэту БДУ]]</text>
      <sha1>silza8z10pogoqmlkapi3pfb3iotif8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329762</id>
      <parentid>2329760</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:12:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеная інфармацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13606" xml:space="preserve">'''Кацярына Маціеўская''' (17 лістапада 1984, [[Менск]], [[Беларусь]]) — беларуская [[перакладніца]], [[Філёляг|філялягіня]].{{Асоба|імя=Кацярына Маціеўская|род дзейнасьці=перакладніца|дата нараджэньня=17 лістапада 1984|месца нараджэньня=Менск, Беларусь|грамадзянства=Беларусь|альма-матэр=Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт (БДУ), філялягічны факультэт|прафэсія=перакладніца|месца працы=ПрайдзіСвет|вядомы=як перакладніца з польскай, ангельскай і іншых моваў}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 17 лістапада 1984 у Менску. Скончыла [[філялягічны факультэт БДУ]] і [[Магістратура|магістратуру]] пры ім. Магістарскую дысэртацыю абараніла па творчасьці [[Жан Както|Жана Както]]. Перакладае з [[Француская мова|францускай]], [[Ангельская мова|ангельскай]], [[Польская мова|польскай]], [[Партугальская мова|партугальскай]] і іншых моваў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце ПрайдзіСвет, http://prajdzisvet.org/translators/19-matsijeuskaja-katsiaryna.html&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Адна з заснавальніцаў, рэдактарак і сталых аўтарак часопісу перакладной літаратуры «[[ПрайдзіСвет]]»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;“ПрайдзіСвет” ідзе ў Байнэт, 28.05.2009 | Навіны &quot;Будзьма!&quot; Культура, https://budzma.org/news/praydzisvyet-idzye-w-baynet.html?sphrase_id=47308&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Пераклады друкаваліся ў зборніку выбраных апавяданьняў, вершаў і эсэ [[Эдгар Алан По|Э. А. По]] «Маска Чырвонае Смерці», зборніках «Злачынства, сэр!», «Вусцішны пакой», «Прыгоды Шэрлака Холмса», «Нататкі пра Шэрлака Холмса», «Знак чатырох». Перакладала на беларускую мову вершы [[Гіём Апалінэр|Гіёма Апалінэра]], [[Джон Кітс|Джона Кітса]], [[Фэрнанду Пэсоа]], Алфрэда Эдварда Гаўсмэна, [[Баляслаў Лесьмян|Баляслава Лесьмяна]] і інш. Сумесна з [[Ганна Янкута|Ганнай Янкутай]], [[Марына Шода|Марынай Шодай]] і [[Алена Пятровіч|Аленай Пятровіч]] пераклала раман Фларыяна Чарнышэвіча «Надбярэзінцы»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Узнагароды ==

• Ляўрэатка прэміі «Дэбют» імя [[Максім Багдановіч|Максіма Багдановіча]] (2013) за пераклад п’есы [[Оскар Ўайлд|Оскара Ўайлда]] «Саламея».

• Ляўрэатка прэміі імя [[Карлас Шэрман|Карласа Шэрмана]] (2020) за [[пераклад]] зборніка апавяданьняў [[Анджэй Сапкоўскі|Анджэя Сапкоўскага]] «Апошняе жаданьне»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Старонка на сайце &quot;Саюу беларускіх пісьменнікаў&quot;, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:c8gS0ljP3BEJ:https://lit-bel.org/friends/m/matsie-skaya-katsyaryna-syargee-na/+&amp;cd=4&amp;hl=ru&amp;ct=clnk&amp;gl=by&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія перакладаў ==

=== З [[Польская мова|польскай мовы]] ===

• Фларыян Чарнышэвіч. Надбярэзінцы: раман (разам з Ганнай Янкутай, Марынай Шодай і Аленай Пятровіч). Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• [[Баляслаў Лесьмян]]. Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Кшыштаф Каміль Бачыньскі]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 4. Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Чэслаў Мілаш]]. Любоў / Свет: наіўная паэма // Выратаванне: выбраныя вершы і паэмы. — Мінск: Логвінаў, 2011. 376 с.

• [[Віслава Шымборска]]. Вершы // Канец і пачатак: выбраныя вершы. — Мінск: Логвінаў, 2013. — 460 с.

• [[Анджэй Тшэбіньскі]]. Лабараторыя драмы // ПрайдзіСвет № 4.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Апошняе жаданне / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2019. — 344 с. : іл. ISBN 978-985-7210-26-8.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Меч наканавання / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. К. С. Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2020. — 416 с. : іл. ISBN 978-985-7210-62-6.

• Сапкоўскі, А. Вядзьмар. Кроў эльфаў / Анджэй Сапкоўскі; пер. з пол. Кацярыны Маціеўскай. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2021. — 368 с. : іл. ISBN 978-985-7210-97-8.

=== З [[Ангельская мова|ангельскай мовы]] ===

• [[Эдгар Алан По]]. Праўда пра тое, што здарылася з містэрам Вальдэмарам (разам з Ганнай Янкутай). Падзенне Дому Ашэраў. Сістэма доктара Смола і прафесара Пер’е. Улялюм. Закляты замак // Эдгар Алан По. Маска Чырвонае Смерці. Выбраныя вершы, навелы, эсэ. Мінск, 2011.

• [[Эдгар Алан По]]. Ты — той чалавек // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Джон Кітс]]. Ода Псіхеі // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Элеры Куін]]. Вар’яцкае чаяванне // Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

• [[Артур Конан Дойл]]. Высвятленне асобы // Прыгоды Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2014.

• [[Артур Конан Дойл]]. Кардонная скрынка. Райгецкія сквайры // Нататкі пра Шэрлака Холмса. Зборнік апавяданняў. Мінск, 2015.

• [[Артур Конан Дойл]]. Эцюд у пунсовым // Эцюд у пунсовым. Знак чатырох. Мінск, A. M. Янушкевіч, 2017.

• Алфрэд Эдвард Хаўсмэн. Вершы // ПрайдзіСвет № 2. ПрайдзіСвет № 18. ПрайдзіСвет № 21.

• Фернанду Песоа. Санеты // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• [[Айн Рэнд]]. Атлант расправіў плечы. Урывак (разам з Ганнай Янкутай) // Класікі і сучаснікі. Актуальныя праблемы даследавання англамоўных літаратураў. — Вып. 7. — Мінск, 2008.

• [[Оскар Ўайлд]]. Вершы // ПрайдзіСвет № 18. Вершы прозай // Саламея. Мінск, 2013.

• Роберт Рос. «Саламея» Оскара Ўайлда // Оскар Ўайлд. Саламея. Мінск, 2013.

• Сакі. Жанчына, што гаварыла праўду // ПрайдзіСвет № 5 Архівавана 24 лютага 2013.

=== З [[Француская мова|францускай мовы]] ===

• Оскар Ўайлд. Саламея (п’еса) // Саламея. Мінск, 2013.

• [[Гіём Апалінэр]]. Самагубца // ПрайдзіСвет № 2. Прадмова да п’есы «Грудзі Тырэсія» // ПрайдзіСвет № 2.

• Вершы // Выбраная паэзія. Мінск, Зміцер Колас, 2016 (Серыя «Паэты планеты»).

• [[Жэрар дэ Нэрваль]]. Зялёная пачвара // Вусцішны пакой. Зборнік містычнага апавядання. Мінск, 2013.

• Марыя Французская. Лэ пра салаўя (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет № 5.

• Жанна-Мары Лепрэнс дэ Бамон. Прыгажуня і Пачвара // ПрайдзіСвет № 10.

• [[Жан Жыраду]]. На валаску // ПрайдзіСвет № 9; Літаратурная Беларусь. 25 мая 2012. Злачынства, сэр! Зборнік дэтэктыўнага апавядання. Мінск, 2013.

=== З мовы [[скотс]] ===

• [[Робэрт Бэрнз]]. Вошы, убачанай у царкве на капялюшыку адной лэдзі // ПрайдзіСвет.

• [[Роберт Фэргюсан|Робэрт Фэргюсан]]. Элегія на смерць містэра Дэвіда Грэгары, прафесара матэматыкі Сэнт-Эндрускага ўніверсітэта // ПрайдзіСвет № 4.

=== З [[Нідэрляндзкая мова|нідэрляндзкай мовы]] ===

• Албрэхт Радэнбах. Мір. Песняру радасці (вершы) // ПрайдзіСвет № 4.

• Тон Тэлеген. Казкі // ПрайдзіСвет № 10. Штосьці ад сонца (разам з Ганнай Янкутай) // Літаратурна-забаўляльны дзіцячы альманах «Гарбузік: цуды свету». — Мінск, 2016.

• Мы цябе вітаем: калядка (разам з Ганнай Янкутай) // ПрайдзіСвет.

=== З мовы [[афрыкаанс]] ===

• Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт. У канцлагеры // ПрайдзіСвет № 7; Літаратурная Беларусь. 24 чэрвеня 2011.

=== З [[Партугальская мова|партугальскай мовы]] ===

• Албэрту Каэйру. Вершы // ПрайдзіСвет № 4; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

• Фернанду Песоа. Малітва // ПрайдзіСвет № 2; Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== Зь [[Нямецкая мова|нямецкай мовы]] ===

• Готфрыд Бэн. «Вершы» // ПрайдзіСвет № 4.

• Тэадор Крамер. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• [[Райнэр Марыя Рыльке]]. Вершы // ARCHE. № 108 (9’2011).

• Імануэль Вайсглас. Ён // ARCHE. № 103 (4’2011).

=== З [[Украінская мова|украінскай мовы]] ===

• Багдан-Ігар Антоныч. Рамантызм // ПрайдзіСвет № 2. Вершы // Дзеяслоў. № 47 (4’10).

=== З [[Лацінская мова|лаціны]] ===

• De brevitate vitae (Gaudeamus igitur; разам з Ганнай Янкутай).

=== З [[Расейская мова|расейскай мовы]] ===

• Даніэль Клугер. Баскервільская містэрыя (урыўкі) // ПрайдзіСвет № 10.

=== Зь [[Беларуская мова|беларускай мовы]] на [[Расейская мова|расейскую]] ===

• [[Уладзімер Караткевіч|Уладзімір Караткевіч]]. Ода ереси. Демон (вершы) // ПрайдзіСвет № 8.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 17 лістапада]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1984 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Менску]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:ПрайдзіСвет]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі «Дэбют»]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі імя Карласа Шэрмана]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі філялягічнага факультэту БДУ]]</text>
      <sha1>599rx0psypqi7wq9t1fyfyg1qxdujqx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кацярына Мацыеўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257938</id>
    <redirect title="Кацярына Маціеўская" />
    <revision>
      <id>2329757</id>
      <timestamp>2022-07-25T12:54:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Гарбацкі перанёс старонку [[Кацярына Мацыеўская]] у [[Кацярына Маціеўская]]: Абдрук у шапцы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Кацярына Маціеўская]]</text>
      <sha1>t2lnymgmcs0comyd2ciiv6wh1rw76k3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Касьцёлы Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257939</id>
    <revision>
      <id>2329765</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}} [[Катэгорыя:Касьцёлы Берасьцейскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы Баранавічаў|Касьцёлы]] [[Катэгорыя:Касьцёлы паводле гарадоў Беларусі]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="347" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Касьцёлы Берасьцейскай вобласьці]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы Баранавічаў|Касьцёлы]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы паводле гарадоў Беларусі]]</text>
      <sha1>tjighsjdpf2czrgpr8kl4jdaanijicd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257940</id>
    <revision>
      <id>2329767</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:20:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}} [[Катэгорыя:Сакральныя збудаваньні Баранавічаў|Хрысьціянскія храмы]] [[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы паводле гарадоў Беларусі]] [[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы Берасьцейскай вобласьці]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="416" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Сакральныя збудаваньні Баранавічаў|Хрысьціянскія храмы]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы паводле гарадоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы Берасьцейскай вобласьці]]</text>
      <sha1>096rkdo42vsvkq1jcpwjvvm82q2pqlv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сакральныя збудаваньні Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257941</id>
    <revision>
      <id>2329768</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:22:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '[[Катэгорыя:Славутасьці Баранавічаў]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Баранавічаў]] [[Катэгорыя:Культавыя збудаваньні паводле гарадоў Беларусі|Баранавічы]] [[Катэгорыя:Рэлігія ў Баранавічах]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="334" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Славутасьці Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Культавыя збудаваньні паводле гарадоў Беларусі|Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Рэлігія ў Баранавічах]]</text>
      <sha1>2he5dqp6vkggdyxbvx3xwyepnmn3740</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Славутасьці Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257942</id>
    <revision>
      <id>2329769</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}} [[Катэгорыя:Славутасьці Берасьцейскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Славутасьці паводле гарадоў Беларусі]] [[Катэгорыя:Баранавічы|Славутасьці]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="325" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Славутасьці Берасьцейскай вобласьці]]
[[Катэгорыя:Славутасьці паводле гарадоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Баранавічы|Славутасьці]]</text>
      <sha1>6uv45g5xg7yx7skuxmdqv0fanele6n3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Збудаваньні Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257943</id>
    <revision>
      <id>2329770</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}} [[Катэгорыя:Збудаваньні Берасьцейскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Беларусі паводле гарадоў]] [[Катэгорыя:Архітэктура Баранавічаў|Збудаваньні]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="350" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Збудаваньні Берасьцейскай вобласьці]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні Беларусі паводле гарадоў]]
[[Катэгорыя:Архітэктура Баранавічаў|Збудаваньні]]</text>
      <sha1>1tmyholzijs4t8jfdqiw57syg2zx5ee</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Архітэктура Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257944</id>
    <revision>
      <id>2329771</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:26:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '[[Катэгорыя:Баранавічы]] [[Катэгорыя:Архітэктура паводле гарадоў Беларусі|Баранавічы]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Баранавічы]]
[[Катэгорыя:Архітэктура паводле гарадоў Беларусі|Баранавічы]]</text>
      <sha1>9jy4758vdhjiq01vvgi7n4u7w2nujh5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329774</id>
      <parentid>2329771</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T13:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Баранавічы]]; дададзеная [[Катэгорыя:Культура Баранавічаў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="176" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура Баранавічаў]]
[[Катэгорыя:Архітэктура паводле гарадоў Беларусі|Баранавічы]]</text>
      <sha1>8a2i8dw0gkc33jjpdcd0s0v3ukv8dh0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэлігія ў Баранавічах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257945</id>
    <revision>
      <id>2329772</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:28:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}} [[Катэгорыя:Культура Баранавічаў|Рэлігія]] [[Катэгорыя:Рэлігія паводле гарадоў Беларусі]] [[Катэгорыя:Рэлігія ў Берасьцейскай вобласьці]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="323" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Культура Баранавічаў|Рэлігія]]
[[Катэгорыя:Рэлігія паводле гарадоў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Рэлігія ў Берасьцейскай вобласьці]]</text>
      <sha1>r1dqtdcayt2r81ac4eysl8lppln7goy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Культура Баранавічаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257946</id>
    <revision>
      <id>2329773</id>
      <timestamp>2022-07-25T13:29:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>стварайце [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыі]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="307" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баранавічы}}
[[Катэгорыя:Культура Берасьцейскай вобласьці]]
[[Катэгорыя:Баранавічы|Культура]]
[[Катэгорыя:Культура паводле гарадоў Беларусі]]</text>
      <sha1>7baqa5qkxh1gtefvb3baklslannzace</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мікола Мішчанчук</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257947</id>
    <revision>
      <id>2329827</id>
      <timestamp>2022-07-25T18:43:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Навуковец  |Імя = Мікола Мішчанчук |Арыгінал імя = Мікалай Іванавіч Мішчанчук |Фота = |Шырыня = |Подпіс = |Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|26|10|1939}} |Месца нараджэньня = [[пасёлак]] Майскі,  Мазанаўскі раён, [[Амурская вобласьць]], [[Расея]]   |Дата сьм...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37432" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Імя = Мікола Мішчанчук
|Арыгінал імя = Мікалай Іванавіч Мішчанчук
|Фота =
|Шырыня =
|Подпіс =
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|26|10|1939}}
|Месца нараджэньня = [[пасёлак]] Майскі,  Мазанаўскі раён, [[Амурская вобласьць]], [[Расея]]  
|Дата сьмерці         = {{Памёр|12|10|2012}}
|Месца сьмерці        = [[Берасьце]]
|Навуковая сфэра = [[літаратуразнаўства]];  
|Месца працы =  [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка]]; 
[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна]] 
|Альма-матэр = [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка]];
|Навуковы кіраўнік =  
|Знакамітыя вучні =  
|Вядомы як = аўтар манаграфіі «Клясыка ― сучаснасьць ― пэрспэктывы: пра літаратурны працэс XX стагоддзя» (2009) 
|Узнагароды і прэміі = 
|Сайт = 
}}
'''Мікола Мішчанчук''' ({{Н}} 26 кастрычніка 1939,  [[пасёлак]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Майскі (Амурская вобласьць)|Майскі|ru|Майский (Амурская область)}}  [[Мазанаўскі раён|Мазанаўскага раёну]] [[Амурская вобласьць|Амурскай вобласьці]] [[Расея|Расеі]]  — {{†}} 12 кастрычніка 2012, [[Берасьце]])&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар= |імя = |прозьвішча=|спасылка на аўтара = |аўтар 2 =|аўтар 3= |загаловак=Памёр Мікалай Іванавіч Мішчанчук|спасылка=https://lit-bel.org/news/Pamior-Mkalay-vanavch-Mshchanchuk-3185/ |выдавец= Сайт грамадзкага аб'яднаньня «[[Саюз беларускіх пісьменьнікаў]]»|мова = |дата публікацыі= 12 кастрычніка 2012 |копія = |дата копіі = |дата доступу=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар =[[Алесь Марціновіч]]. | загаловак = Туга, якую не выказаць словамі. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim41-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 12 кастрычніка | том   = | нумар  = 41 (4687) | старонкі  = 5 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Прэсавая служба СБП. | загаловак = Вечная памяць. | спасылка  = https://novychas.online/pdf/litbiel_2012_10.pdf | мова  = | выданьне  = Літаратурная Беларусь | тып = Культурна-асветніцкі праект Грамадскага аб’яднання «[[Саюз беларускіх пісьменьнікаў]]» і «[[Новы час (газэта)|Новага часу]]» | год  = 2012, кастрычнік | том   = | нумар  = 10 (74) | старонкі  = 2}}&lt;/ref&gt; —  [[Пэдагогіка|пэдагог]], [[літаратуразнавец]], [[літаратурны крытык]], [[паэт]], [[перакладчык]], доктар філялягічных навук (1994), сябар [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюзу беларускіх пісьменнікаў]] (1995).
 
== Жыцьцяпіс ==
Мікола Мішчанчук нарадзіўся ў пасёлку (капальня да 1939 году) Майскі разьмешчаным на беразе ракі Нора левага прытоку [[Зея|Зеі]] у сям’і высланых беларускіх сялян. Дзіцячыя гады прайшлі на чыгуначнай станцыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юхта (Амурская вобласьць)|Юхта|ru|Юхта (Амурская область))}}, дзе Мікола скончыў сем клясаў.&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Міхаіл Стралец. | загаловак = «Трывожуся за белы свет». Пяць эпох лёсу Мікалая Мішчанчука. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/43-2019.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2019, 1 лістапада | том   = | нумар  = 43 (5049) | старонкі  = 5 }}&lt;/ref&gt;

На радзіму бацькоў сям’я пераехала ў 1954 годзе ў вёску [[Чырвоны Бераг (Пухавіцкі раён)|Чырвоны Бераг]] [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкага раёну]]. Вучыўся ў [[Суцін|Суцінскай]] сярэдняй школе, якую скончыў у 1957 годзе з залатым мэдалём. У 1957 годзе паступіў на філялягічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытута]],які скончыў у 1962 годзе з дыплёмам выдатніка. Некаторы час працаваў настаўнікам у школе-інтэрнаце места [[Узда]]. Вучыўся ў асьпірантуры (1964—1967). Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Мінскім дзяржаўным пэдагагічным інстытуце]]: выкладчык, дацэнт, намесьнік дэкана (1972—1982), з 1989 г. загадчык катэдры беларускай літаратуры.
У 1969 годзе абараніў кандыдацкую дысэртацыю на тэму «Лірыка Яўгена Абрамавіча Баратынскага: папярэднікі й нашчадкі».&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =Н. И. Мищенчук.|частка = |загаловак = Лирика Е. А. Баратынского. Предшественники и наследники: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Специальность Литературоведение |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 1969 |том = |старонкі = |старонак = 20 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;
З канца 1970-х да сярэдзіны 1980-х гг. кіраваў сэкцыяй беларускай літаратуры пры Навуковым савеце Міністэрства народнай адукацыі БССР. Пасьля абароны дысэртацыі «Жанрава-стылявыя асаблівасьці сучаснай беларускай паэзіі» (1994) атрымаў вучоную ступень доктара філялягічных навук.&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =Мішчанчук, Мікалай.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявыя асаблівасці сучаснай беларускай паэзіі. Дысэртацыя доктара філалагічных навук |арыгінал = |спасылка = |адказны = Акадэемія навук Беларусі, Інстытут літаратуры ім. Янкі Купалы |выданьне =|месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт |год = 1994 |том = |старонкі = |старонак = 390 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;
З 1996 году працаваў у [[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|Берасьцейскім дзяржаўным унівэрсытэце]], дзе з 2004 году загадваў катэдрай беларускага літаратуразнаўства. Абраны сябрам-карэспандэнтам Беларускай акадэміі адукацыі ў 1998 годзе. 

== Творчасьць ==
Мікола Мішчанчук зрабіў каштоўныя для беларускага літаратуразнаўства высновы аб нацыянальным беларускім мадэрнізму й яго розных плынях у літаратуры 20 – 30-х гадоў, па запаўненьні белых плям гісторыі нацыянальнай літаратуры.&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Беларуская савецкая паэзія 20-х гадоў : вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў педагагічных інстытутаў |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]] |год = 1988 |том = |старонкі = |старонак = 189|сэрыя = |isbn = 5-339-00059-1 |наклад = 2650}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Чатыры партрэты беларускіх паэтаў-эмігрантаў: вучэбна-метадычны дапаможнік. (Натальля Арсеньнева, Ларыса Геніюш, Алесь Салавей, Масей Сяднёў) |арыгінал = |спасылка = |адказны =  |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|МДПІ]] |год = 1993 |том = |старонкі = |старонак = 89 |сэрыя = |isbn =5-7830-0352-2 |наклад =100 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Як жыць ― дык жыць для Беларусі... : вучэбны дапаможнік па беларускай літаратуры для вучняў старэйшых класаў агульнаадукацыйнай школы |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Народная асвета (выдавецтва)|Народная асьвета]] |год = 1996 |том = |старонкі = |старонак = 332 |сэрыя = |isbn = 985-03-0204-6 |наклад = 680000}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Літаратура беларускага замежжа: вучэбны дапаможнік |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]]|год = 1996 |том = |старонкі = |старонак = 169 |сэрыя = |isbn = 985-6087-13-9|наклад = 200}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Лiтаратура XX стагоддзя: спроба пераасэнсавання. Вучэбна-метадычны дапаможнік |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год = 1996|том = |старонкі = |старонак = 168 |сэрыя = |isbn = 985-435-005-3 |наклад = 100}}&lt;/ref&gt; 

Друкаваўся ў газэтах «[[Літаратура і мастацтва]]», «[[Настаўніцкая газэта]]», часопісе «[[Полымя (часопіс)|Полымя]]», іншых пэрыядычных, а таксама энцыкляпэдычных выданьнях, навуковых зборніках.
Займаўся вывучэньнем жыцьця й творчасьці пісьменьнікаў: ([[Алесь Дудар]], [[Міхась Чарот]], [[Аркадзь Моркаўка]], [[Таісія Бондар]]). Аўтар і суаўтар шматлікіх падручнікаў і дапаможнікаў для школ і ВНУ.

Мікола Мішчанчук вядомы таксама як паэт. У 1962 г. у часопісе «[[Бярозка (часопіс)|Бярозка]]» апублікаваны першы верш «Метал». Асобныя вершы друкаваліся ў «[[Настаўніцкая газэта|Настаўніцкай газэце]]», часопісе «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосць]]». Ён аўтар зборнікаў паэзіі «Вернасьць» (1979), «Трывожуся за белы сьвет» (1984), «Струна надзеі» (2009).

Мікола Мішчанчук вядомы як перакладчык. Яму належаць пераклады зь [[Яўген Баратынскі|Яўгена Баратынскага]], [[Іван Бунін|Івана Буніна]], [[Уладзіслаў Хадасевіч|Уладзіслава Хадасевіча]], [[Зінаіда Гіпіус|Зінаіды Гіпіус]], [[Івана Савін|Івана Савіна]], [[Георгі Адамовіч|Георгія Адамовіча]], [[Арнольд Шпалянскі|Арнольда Шпалянскага]] і інш.&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Борсук Н.М. | загаловак  = Руская паэтычная спадчына ў перакладах М. Мішчанчука. | арыгінал = | спасылка  =https://rep.bstu.by/bitstream/handle/data/6428/128-130.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y | мова = | адказны = | аўтар выданьня = | выданьне =Весьнік  Берасьцейскага дзяржаўнага тэхнічнага ўнівэрсітэта| тып =гуманітарныя навукі | месца =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва = [[Берасьцейскі дзяржаўны тэхнічны ўнівэрсытэт]] | год = 2010 | выпуск = | том = | нумар  = 6 | старонкі  = 128—130| isbn  = | issn  =1818-1112 }}&lt;/ref&gt;	

== Сям'я ==
* Дачка Ірына Гоўзіч ({{Н}}1975) — кандыдат філялягічных навук (2004), загадчык катэдры беларускай літаратуры й культуры ў [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскім дзяржаўным пэдагагічным інстытуце]].&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Мішчанчук, Ірына Мікалаеўна.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявая спецыфіка творчасці Анатоля Вярцінскага і Янкі Сіпакова: дысэртацыя кандыдата філалялягічных навук |арыгінал = |спасылка = |адказны =[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 2003 |том = |старонкі = |старонак = 120 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Гоўзіч, Ірына Мікалаеўна.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявая спецыфіка творчасці Анатоля Вярцінскага і Янкі Сіпакова: Аўтарэферат дысэртацыі на атрыманьне вучонай ступупені кандыдыты філялягічных навук. Абаронена 21.01.2004; Зацьверджана 31.03.04 |арыгінал = |спасылка = |адказны =Нацыянальная акадэмія навук Беларусі; Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 2003 |том = |старонкі = |старонак = 23 |сэрыя = |isbn = |наклад = 100}}&lt;/ref&gt;

== Творы ==
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук. |частка = |загаловак = Вернасць: вершы і паэма |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1979 |том = |старонкі = |старонак = 78 |сэрыя = Першая кніга паэта |isbn = |наклад = }} 
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук. |частка = |загаловак = Трывожуся за белы свет: вершы |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1984 |том = |старонкі = |старонак = 39 |сэрыя = |isbn = |наклад = }} 
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Праз гады: штрыхі да партрэта «застойнага» часу; Мая цаліна. (Апавяданьні)| спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=21233 | мова  = | выданьне  =[[Жырандоля (альманах)|Жырандоля]] | тып = літаратурны альманах | год  = 2010 | том   = | нумар  = 3 | старонкі  = 107—110 }}
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Выпрабаваньне настаўніцтвам. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim41-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 12 кастрычніка | том   = | нумар  = 41 (4687) | старонкі  = 5 }}
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук.|частка = |загаловак = Струна надзеі: вершы, паэмы, пераклады |арыгінал = |спасылка = |адказны = прадмова [[Мікола Сянкевіч|Мікола Сянкевіча]] |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва = Альтернатыва |год = 2009 |том = |старонкі = |старонак = 147 |сэрыя = |isbn =978-985-521-023-9 |наклад =200 }} 
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Пераклады з польскай мовы.| спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=13339 | мова  = | выданьне  =[[Жырандоля (альманах)|Жырандоля]] | тып = літаратурны альманах | год  = 2009| том   = | нумар  = 2 | старонкі  = 51—54 }}

=== Манаграфіі ===
* {{Кніга|аўтар = М. І. Мішчанчук.  |частка = |загаловак = Ёсць у паэта свой аблог цалінны: жанрава-стылявая разнастайнасць сучаснай беларускай лірыкі |арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдактар [[Уладзімер Гніламёдаў|У. В. Гніламёдаў]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1992 |том = |старонкі = |старонак = 187 |сэрыя = |isbn =5-343-00436-9 |наклад = 3000}} 
* {{Кніга|аўтар = М. І. Мішчанчук. |частка = |загаловак = Класіка ― сучаснасць ― перспектывы: пра літаратурны працэс XX стагоддзя: манаграфія |арыгінал = |спасылка = |адказны = навуковы рэдактар З. П. Мельнікава |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва =[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] |год = 2009 |том = |старонкі = |старонак = 188 |сэрыя = |isbn =978-985-473-434-7 |наклад = 100}} 

=== Артыкулы ===
* {{Артыкул| аўтар =М. І. Мішчанчук. | загаловак  = «Буры ў граніце»: Алесь Звонак у пачатку дарогі. | спасылка  = | мова = | аўтар выданьня = | выданьне  =Беларуская савецкая паэзія 20-х гадоў | тып =вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў педагагічных інстытутаў | месца  ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва  =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]]| год = 1988  | том  = | старонкі   = 162—172 | isbn  =5-339-00059-1 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =М. І. Мішчанчук. | загаловак  = Сувязь з часам і людзмі. Роздум над паэзіяй Аркадзя Куляшова. | спасылка  = https://library-mogilev.wixsite.com/kuleshov/critique-12| мова = | аўтар выданьня = М. І. Мішчанчук, І. С. Шпакоўскі | выданьне  =Беларуская лiтаратура XX ст.  | тып =вучэбны дапаможнік для філалагічных спецыяльнасцей вышэйшых навучальных устаноў | месца  ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва  =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]]| год = 2001  | том  = | старонкі   = 269—288 | isbn  =985-06-0125-6 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =Мішчанчук, Мікола. | загаловак = «Так цяжка шлях нам церабіць да Беларусі!»: Пра зборнік паэзіі Ніла Гілевіча «На высокім алтары». | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]] | тып =штомесячны навукова-метадычны часопіс | год  = 1995 | том   = | нумар  = 9 (93) | старонкі  = }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мішчанчук, Мікола. | загаловак = Недапетая песня: Развагі пра творчасць Анатоля Сербантовіча. | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]] | тып =штомесячны навукова-метадычны часопіс | год  = 1997 | том   = | нумар  = 6 (114) | старонкі  =— }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Хто сплоціць доўг? Перачытваючы даследаванне Яна Чыквіна «Далёкія і блізкія». | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=3605 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2000 | том   = | нумар  = 3 | старонкі  = 193—198 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук. | загаловак = Рэцэнзія. «Свой знак быцця...». Вячаслаў Рагойша. Полюс цяпла. Вершы. Кнігазбор, 2007.  | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=6736| мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2008 | том   = | нумар  = 04 (942) | старонкі  = 169—171 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Чужы край праз прызму роднага: Пра паэзію Дзмітра Шатыловіча. | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=9466 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2008 | том   = | нумар  = 12 | старонкі  = 286—293}}
* {{Артыкул| аўтар =Мікалай Мішчанчук.| загаловак  = «Сам!» як канцэпцыя жыцця і творчасці Ф.М. Янкоўскага; «Не спяшаюся прыдумляць…»: Стыль майго Настаўніка. | спасылка  =https://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=13845 | мова = | аўтар выданьня = | выданьне  =Каб жыло наша Слова | тып =зборнік навуковых артыкулаў да 90-годдзя з дня нараджэння Фёдара Янкоўскага | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  =[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] | год = 2009  | том  = | старонкі   = 23—25; 376—378| isbn  =978-985-521-102-1 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук. | загаловак = «Сваёю сцежкаю ісці…»: Паэзія апаленых пялёстаў. | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=19110| мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2010 | том   = | нумар  = 5 (967) | старонкі  = 128—137 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Стратэгічныя кірункі творчасці мастака слова: пра Янку Сіпакова. | спасылка  = https://kamunikat.org/?pubid=55275 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2012 | том   = | нумар  = 16 | старонкі  = 263—277 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Рэцэнзія. «Людзям на дабро». (Мікола Сянкевіч. Незваротны шлях. — Брэст: Альтэрнатыва, 2012. — 220 с.) | спасылка  = https://kamunikat.org/?pubid=21875 | мова  = | выданьне  =[[Новы час (газэта)|Літаратурная Беларусь]] | тып =культурна-асьветніцкі праэкт ГА «Саюз беларускіх пісьменэнікаў» і «Новага часу» | год  = 2012 | том   = | нумар  = 8 (72) | старонкі  = 22 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = «Душа не ведае спакою, калі на свет раджае верш…». (Язэп Пушча)| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim20-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 18 мая | том   = | нумар  = 20 (4666) | старонкі  = 6 }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Творчасць Таісы Бондар: лірыка, проза | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=24378 | мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2013 | том   = | нумар  = 1 (999)| старонкі  = 164—175 }}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Максім Багдановіч: энцыклапедыя |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі|Бел. Энцыкл.]] |год = 2011 |том = |старонкі = 346 |старонак = 608 |сэрыя = |isbn = 978-985-11-0584-3 |наклад = }} 
* {{Артыкул| аўтар = Марына Весялуха. | загаловак = Памяці Вандроўнага Прафесара.| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/46-2014.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2014, 21 лістапада | том   = | нумар  = 46 (4795) | старонкі  = 9 }} 
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Жыццё пражыць... : М. І. Мішчанчук — вучоны, настаўнік, творца |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладальнік Л. В. Скібіцкая; пад агульнай рэдакцыяй З. П. Мельнікавай |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва = Альтернатива |год = 2010|том = |старонкі = |старонак = 239 |сэрыя = |isbn = 978-985-521-193-9 |наклад = 99}} 
* {{Кніга|аўтар = [[Алесь Карлюкевіч]].|частка = |загаловак = Ігуменскі павет. (Артыкулы, нарысы, эсэ) |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларусь (выдавецтва)|Беларусь]] |год = 2020 |том = |старонкі = 150—153 |старонак = 198 |сэрыя = Падарожжа па родным краі |isbn = 978-985-01-1337-5. |наклад = 700 }} 
* {{Артыкул| аўтар  = Макарэвіч, А. М. | загаловак  =  М. І. Мішчанчук як даследчык прыгожага пісьменства: некаторыя аспекты літаратуразнаўчай спадчыны. | спасылка  = https://libr.msu.by/handle/123456789/1103 | мова = | аўтар выданьня =  укладальнік Л. В. Скібіцкая; пад агульнай рэдакцыяй З. П. Мельнікавай  | выданьне  = Жыццё пражыць... : М. І. Мішчанчук — вучоны, настаўнік, творца| тып = | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  = Альтернатива | год = 2010  | том  = | старонкі   = 48—56| isbn  = 978-985-521-193-9 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар  = Мельнікава, З. П. | загаловак  = Вучоны, настаўнік, творца: М. І. Мішчанчук. | спасылка  = | мова = | аўтар выданьня = пад агул. рэд. У.А. Сенькаўца| выданьне  = Актуальныя праблемы сучаснага літаратурнага працэсу| тып =зб. матэрыялаў рэсп. навуковай канф., 11 лістапада 2014 года | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  = [[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] | год = 2015 | том  = | старонкі   = 180—187| isbn  = 978-985-555-423-4 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар = Мельнікава, З. П. | загаловак = Калі згасне святло…| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/42-2014.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2014, 24 кастрычника | том   = | нумар  = 42 (4791) | старонкі  = 8 }} 
* Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/БП|4}} — С. 326—328.
* Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/ЭКБ|5}} — С. 605.
* [[Янка Саламевіч|І. У. Саламевіч]]. Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/БелЭн|10}} — С. 493.
* {{Артыкул| аўтар = Міхаіл Стралец. | загаловак = «Трывожуся за белы свет». Пяць эпох лёсу Мікалая Мішчанчука. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/43-2019.pdf | мова  = | выданьне  =[[ЛіМ]] | тып = газэта | год  = 2019, 1 лістапада | том   = | нумар  = № 43 (5049) | старонкі  = 5 }}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://kb.brl.by/index.php/heritage/item/1735-26-kastrychnika-2019-g-80-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-ivanavicha-mishchanchuka-1939-2012-litaraturaznautsa-krytyka-paeta/1735-26-kastrychnika-2019-g-80-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-ivanavicha-mishchanchuka-1939-2012-litaraturaznautsa-krytyka-paeta 26 кастрычніка 2019 г. — 80 гадоў з дня нараджэння Мікалая Іванавіча Мішчанчука (1939–2012), літаратуразнаўца, крытыка, паэта.] Краязнаўства Берасьцейшчыны.
* [https://bis.nlb.by/ru/documents/131654 Мішчанчук Мікалай Іванавіч.] Беларусь у асобах і падзеях.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мішчанчук, Мікалай Іванавіч}}

[[Катэгорыя:Беларускія пэдагогі]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Берасьцейскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Сябры Саюзу беларускіх пісьменьнікаў]]
[[Катэгорыя:Дактары філялягічных навук]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]</text>
      <sha1>lxds6d7o0ngxyzgjfy353xyrzgm6o7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2329838</id>
      <parentid>2329827</parentid>
      <timestamp>2022-07-25T22:30:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37438" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Імя = Мікола Мішчанчук
|Арыгінал імя = Мікалай Іванавіч Мішчанчук
|Фота =
|Шырыня =
|Подпіс =
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|26|10|1939}}
|Месца нараджэньня = [[пасёлак]] Майскі,  Мазанаўскі раён, [[Амурская вобласьць]], [[Расея]]  
|Дата сьмерці         = {{Памёр|12|10|2012}}
|Месца сьмерці        = [[Берасьце]]
|Навуковая сфэра = [[літаратуразнаўства]];  
|Месца працы =  [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка]]; 
[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна]] 
|Альма-матэр = [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка]];
|Навуковы кіраўнік =  
|Знакамітыя вучні =  
|Вядомы як = аўтар манаграфіі «Клясыка ― сучаснасьць ― пэрспэктывы: пра літаратурны працэс XX стагоддзя» (2009) 
|Узнагароды і прэміі = 
|Сайт = 
}}
'''Мікола Мішчанчук''' ({{Н}} 26 кастрычніка 1939,  [[пасёлак]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Майскі (Амурская вобласьць)|Майскі|ru|Майский (Амурская область)}}  [[Мазанаўскі раён|Мазанаўскага раёну]] [[Амурская вобласьць|Амурскай вобласьці]] [[Расея|Расеі]]  — {{†}} 12 кастрычніка 2012, [[Берасьце]])&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар= |імя = |прозьвішча=|спасылка на аўтара = |аўтар 2 =|аўтар 3= |загаловак=Памёр Мікалай Іванавіч Мішчанчук|спасылка=https://lit-bel.org/news/Pamior-Mkalay-vanavch-Mshchanchuk-3185/ |выдавец= Сайт грамадзкага аб'яднаньня «[[Саюз беларускіх пісьменьнікаў]]»|мова = |дата публікацыі= 12 кастрычніка 2012 |копія = |дата копіі = |дата доступу=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар =[[Алесь Марціновіч]]. | загаловак = Туга, якую не выказаць словамі. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim41-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 12 кастрычніка | том   = | нумар  = 41 (4687) | старонкі  = 5 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Прэсавая служба СБП. | загаловак = Вечная памяць. | спасылка  = https://novychas.online/pdf/litbiel_2012_10.pdf | мова  = | выданьне  = Літаратурная Беларусь | тып = Культурна-асветніцкі праект Грамадскага аб’яднання «[[Саюз беларускіх пісьменьнікаў]]» і «[[Новы час (газэта)|Новага часу]]» | год  = 2012, кастрычнік | том   = | нумар  = 10 (74) | старонкі  = 2}}&lt;/ref&gt; —  [[Пэдагогіка|пэдагог]], [[літаратуразнавец]], [[літаратурны крытык]], [[паэт]], [[перакладчык]], доктар філялягічных навук (1994), сябар [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюзу беларускіх пісьменнікаў]] (1995).
 
== Жыцьцяпіс ==
Мікола Мішчанчук нарадзіўся ў пасёлку (капальня да 1939 году) Майскі разьмешчаным на беразе ракі Нора левага прытоку [[Зея|Зеі]] у сям’і высланых беларускіх сялян. Дзіцячыя гады прайшлі на чыгуначнай станцыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юхта (Амурская вобласьць)|Юхта|ru|Юхта (Амурская область))}}, дзе Мікола скончыў сем клясаў.&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Міхаіл Стралец. | загаловак = «Трывожуся за белы свет». Пяць эпох лёсу Мікалая Мішчанчука. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/43-2019.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2019, 1 лістапада | том   = | нумар  = 43 (5049) | старонкі  = 5 }}&lt;/ref&gt;

На радзіму бацькоў сям’я пераехала ў 1954 годзе ў вёску [[Чырвоны Бераг (Пухавіцкі раён)|Чырвоны Бераг]] [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкага раёну]]. Вучыўся ў [[Суцін|Суцінскай]] сярэдняй школе, якую скончыў у 1957 годзе з залатым мэдалём. У 1957 годзе паступіў на філялягічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытута]],які скончыў у 1962 годзе з дыплёмам выдатніка. Некаторы час працаваў настаўнікам у школе-інтэрнаце места [[Узда]]. Вучыўся ў асьпірантуры (1964—1967). Працаваў у [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Мінскім дзяржаўным пэдагагічным інстытуце]]: выкладчык, дацэнт, намесьнік дэкана (1972—1982), з 1989 г. загадчык катэдры беларускай літаратуры.
У 1969 годзе абараніў кандыдацкую дысэртацыю на тэму «Лірыка Яўгена Абрамавіча Баратынскага: папярэднікі й нашчадкі».&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =Н. И. Мищенчук.|частка = |загаловак = Лирика Е. А. Баратынского. Предшественники и наследники: автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук. Специальность Литературоведение |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 1969 |том = |старонкі = |старонак = 20 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;
З канца 1970-х да сярэдзіны 1980-х гг. кіраваў сэкцыяй беларускай літаратуры пры Навуковым савеце Міністэрства народнай адукацыі БССР. Пасьля абароны дысэртацыі «Жанрава-стылявыя асаблівасьці сучаснай беларускай паэзіі» (1994) атрымаў вучоную ступень доктара філялягічных навук.&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =Мішчанчук, Мікалай.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявыя асаблівасці сучаснай беларускай паэзіі. Дысэртацыя доктара філалагічных навук |арыгінал = |спасылка = |адказны = Акадэемія навук Беларусі, Інстытут літаратуры ім. Янкі Купалы |выданьне =|месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт |год = 1994 |том = |старонкі = |старонак = 390 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;
З 1996 году працаваў у [[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|Берасьцейскім дзяржаўным унівэрсытэце]], дзе з 2004 году загадваў катэдрай беларускага літаратуразнаўства. Абраны сябрам-карэспандэнтам Беларускай акадэміі адукацыі ў 1998 годзе. 

== Творчасьць ==
Мікола Мішчанчук зрабіў каштоўныя для беларускага літаратуразнаўства высновы аб нацыянальным беларускім мадэрнізму й яго розных плынях у літаратуры 20 – 30-х гадоў, па запаўненьні белых плям гісторыі нацыянальнай літаратуры.&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Беларуская савецкая паэзія 20-х гадоў : вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў педагагічных інстытутаў |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]] |год = 1988 |том = |старонкі = |старонак = 189|сэрыя = |isbn = 5-339-00059-1 |наклад = 2650}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Чатыры партрэты беларускіх паэтаў-эмігрантаў: вучэбна-метадычны дапаможнік. (Натальля Арсеньнева, Ларыса Геніюш, Алесь Салавей, Масей Сяднёў) |арыгінал = |спасылка = |адказны =  |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|МДПІ]] |год = 1993 |том = |старонкі = |старонак = 89 |сэрыя = |isbn =5-7830-0352-2 |наклад =100 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Як жыць ― дык жыць для Беларусі... : вучэбны дапаможнік па беларускай літаратуры для вучняў старэйшых класаў агульнаадукацыйнай школы |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Народная асвета (выдавецтва)|Народная асьвета]] |год = 1996 |том = |старонкі = |старонак = 332 |сэрыя = |isbn = 985-03-0204-6 |наклад = 680000}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Літаратура беларускага замежжа: вучэбны дапаможнік |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]]|год = 1996 |том = |старонкі = |старонак = 169 |сэрыя = |isbn = 985-6087-13-9|наклад = 200}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар =М. І. Мішчанчук.|частка = |загаловак = Лiтаратура XX стагоддзя: спроба пераасэнсавання. Вучэбна-метадычны дапаможнік |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год = 1996|том = |старонкі = |старонак = 168 |сэрыя = |isbn = 985-435-005-3 |наклад = 100}}&lt;/ref&gt; 

Друкаваўся ў газэтах «[[Літаратура і мастацтва]]», «[[Настаўніцкая газэта]]», часопісе «[[Полымя (часопіс)|Полымя]]», іншых пэрыядычных, а таксама энцыкляпэдычных выданьнях, навуковых зборніках.
Займаўся вывучэньнем жыцьця й творчасьці пісьменьнікаў: ([[Алесь Дудар]], [[Міхась Чарот]], [[Аркадзь Моркаўка]], [[Таісія Бондар]]). Аўтар і суаўтар шматлікіх падручнікаў і дапаможнікаў для школ і ВНУ.

Мікола Мішчанчук вядомы таксама як паэт. У 1962 г. у часопісе «[[Бярозка (часопіс)|Бярозка]]» апублікаваны першы верш «Метал». Асобныя вершы друкаваліся ў «[[Настаўніцкая газэта|Настаўніцкай газэце]]», часопісе «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосць]]». Ён аўтар зборнікаў паэзіі «Вернасьць» (1979), «Трывожуся за белы сьвет» (1984), «Струна надзеі» (2009).

Мікола Мішчанчук вядомы як перакладчык. Яму належаць пераклады зь [[Яўген Баратынскі|Яўгена Баратынскага]], [[Іван Бунін|Івана Буніна]], [[Уладзіслаў Хадасевіч|Уладзіслава Хадасевіча]], [[Зінаіда Гіпіус|Зінаіды Гіпіус]], [[Івана Савін|Івана Савіна]], [[Георгі Адамовіч|Георгія Адамовіча]], [[Арнольд Шпалянскі|Арнольда Шпалянскага]] і інш.&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = Борсук Н.М. | загаловак  = Руская паэтычная спадчына ў перакладах М. Мішчанчука. | арыгінал = | спасылка  =https://rep.bstu.by/bitstream/handle/data/6428/128-130.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y | мова = | адказны = | аўтар выданьня = | выданьне =Весьнік  Берасьцейскага дзяржаўнага тэхнічнага ўнівэрсітэта| тып =гуманітарныя навукі | месца =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва = [[Берасьцейскі дзяржаўны тэхнічны ўнівэрсытэт]] | год = 2010 | выпуск = | том = | нумар  = 6 | старонкі  = 128—130| isbn  = | issn  =1818-1112 }}&lt;/ref&gt;	

== Сям'я ==
* Дачка Ірына Гоўзіч ({{Н}}1975) — кандыдат філялягічных навук (2004), загадчык катэдры беларускай літаратуры й культуры ў [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскім дзяржаўным пэдагагічным унівэрсытэце]].&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Мішчанчук, Ірына Мікалаеўна.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявая спецыфіка творчасці Анатоля Вярцінскага і Янкі Сіпакова: дысэртацыя кандыдата філалялягічных навук |арыгінал = |спасылка = |адказны =[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 2003 |том = |старонкі = |старонак = 120 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Гоўзіч, Ірына Мікалаеўна.|частка = |загаловак = Жанрава-стылявая спецыфіка творчасці Анатоля Вярцінскага і Янкі Сіпакова: Аўтарэферат дысэртацыі на атрыманьне вучонай ступупені кандыдыты філялягічных навук. Абаронена 21.01.2004; Зацьверджана 31.03.04 |арыгінал = |спасылка = |адказны =Нацыянальная акадэмія навук Беларусі; Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = |год = 2003 |том = |старонкі = |старонак = 23 |сэрыя = |isbn = |наклад = 100}}&lt;/ref&gt;

== Творы ==
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук. |частка = |загаловак = Вернасць: вершы і паэма |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1979 |том = |старонкі = |старонак = 78 |сэрыя = Першая кніга паэта |isbn = |наклад = }} 
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук. |частка = |загаловак = Трывожуся за белы свет: вершы |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1984 |том = |старонкі = |старонак = 39 |сэрыя = |isbn = |наклад = }} 
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Праз гады: штрыхі да партрэта «застойнага» часу; Мая цаліна. (Апавяданьні)| спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=21233 | мова  = | выданьне  =[[Жырандоля (альманах)|Жырандоля]] | тып = літаратурны альманах | год  = 2010 | том   = | нумар  = 3 | старонкі  = 107—110 }}
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Выпрабаваньне настаўніцтвам. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim41-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 12 кастрычніка | том   = | нумар  = 41 (4687) | старонкі  = 5 }}
* {{Кніга|аўтар = Мікола Мішчанчук.|частка = |загаловак = Струна надзеі: вершы, паэмы, пераклады |арыгінал = |спасылка = |адказны = прадмова [[Мікола Сянкевіч|Мікола Сянкевіча]] |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва = Альтернатыва |год = 2009 |том = |старонкі = |старонак = 147 |сэрыя = |isbn =978-985-521-023-9 |наклад =200 }} 
* {{Артыкул| аўтар = Мікола Мішчанчук. | загаловак = Пераклады з польскай мовы.| спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=13339 | мова  = | выданьне  =[[Жырандоля (альманах)|Жырандоля]] | тып = літаратурны альманах | год  = 2009| том   = | нумар  = 2 | старонкі  = 51—54 }}

=== Манаграфіі ===
* {{Кніга|аўтар = М. І. Мішчанчук.  |частка = |загаловак = Ёсць у паэта свой аблог цалінны: жанрава-стылявая разнастайнасць сучаснай беларускай лірыкі |арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдактар [[Уладзімер Гніламёдаў|У. В. Гніламёдаў]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1992 |том = |старонкі = |старонак = 187 |сэрыя = |isbn =5-343-00436-9 |наклад = 3000}} 
* {{Кніга|аўтар = М. І. Мішчанчук. |частка = |загаловак = Класіка ― сучаснасць ― перспектывы: пра літаратурны працэс XX стагоддзя: манаграфія |арыгінал = |спасылка = |адказны = навуковы рэдактар З. П. Мельнікава |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва =[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] |год = 2009 |том = |старонкі = |старонак = 188 |сэрыя = |isbn =978-985-473-434-7 |наклад = 100}} 

=== Артыкулы ===
* {{Артыкул| аўтар =М. І. Мішчанчук. | загаловак  = «Буры ў граніце»: Алесь Звонак у пачатку дарогі. | спасылка  = | мова = | аўтар выданьня = | выданьне  =Беларуская савецкая паэзія 20-х гадоў | тып =вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў педагагічных інстытутаў | месца  ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва  =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]]| год = 1988  | том  = | старонкі   = 162—172 | isbn  =5-339-00059-1 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =М. І. Мішчанчук. | загаловак  = Сувязь з часам і людзмі. Роздум над паэзіяй Аркадзя Куляшова. | спасылка  = https://library-mogilev.wixsite.com/kuleshov/critique-12| мова = | аўтар выданьня = М. І. Мішчанчук, І. С. Шпакоўскі | выданьне  =Беларуская лiтаратура XX ст.  | тып =вучэбны дапаможнік для філалагічных спецыяльнасцей вышэйшых навучальных устаноў | месца  ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва  =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]]| год = 2001  | том  = | старонкі   = 269—288 | isbn  =985-06-0125-6 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =Мішчанчук, Мікола. | загаловак = «Так цяжка шлях нам церабіць да Беларусі!»: Пра зборнік паэзіі Ніла Гілевіча «На высокім алтары». | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]] | тып =штомесячны навукова-метадычны часопіс | год  = 1995 | том   = | нумар  = 9 (93) | старонкі  = }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мішчанчук, Мікола. | загаловак = Недапетая песня: Развагі пра творчасць Анатоля Сербантовіча. | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]] | тып =штомесячны навукова-метадычны часопіс | год  = 1997 | том   = | нумар  = 6 (114) | старонкі  =— }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Хто сплоціць доўг? Перачытваючы даследаванне Яна Чыквіна «Далёкія і блізкія». | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=3605 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2000 | том   = | нумар  = 3 | старонкі  = 193—198 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук. | загаловак = Рэцэнзія. «Свой знак быцця...». Вячаслаў Рагойша. Полюс цяпла. Вершы. Кнігазбор, 2007.  | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=6736| мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2008 | том   = | нумар  = 04 (942) | старонкі  = 169—171 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Чужы край праз прызму роднага: Пра паэзію Дзмітра Шатыловіча. | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=9466 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2008 | том   = | нумар  = 12 | старонкі  = 286—293}}
* {{Артыкул| аўтар =Мікалай Мішчанчук.| загаловак  = «Сам!» як канцэпцыя жыцця і творчасці Ф.М. Янкоўскага; «Не спяшаюся прыдумляць…»: Стыль майго Настаўніка. | спасылка  =https://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=13845 | мова = | аўтар выданьня = | выданьне  =Каб жыло наша Слова | тып =зборнік навуковых артыкулаў да 90-годдзя з дня нараджэння Фёдара Янкоўскага | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  =[[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] | год = 2009  | том  = | старонкі   = 23—25; 376—378| isbn  =978-985-521-102-1 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук. | загаловак = «Сваёю сцежкаю ісці…»: Паэзія апаленых пялёстаў. | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=19110| мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2010 | том   = | нумар  = 5 (967) | старонкі  = 128—137 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Стратэгічныя кірункі творчасці мастака слова: пра Янку Сіпакова. | спасылка  = https://kamunikat.org/?pubid=55275 | мова  = | выданьне  =[[Тэрмапілы (часопіс)|Тэрмапілы]] | тып =літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы часопіс | год  = 2012 | том   = | нумар  = 16 | старонкі  = 263—277 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Рэцэнзія. «Людзям на дабро». (Мікола Сянкевіч. Незваротны шлях. — Брэст: Альтэрнатыва, 2012. — 220 с.) | спасылка  = https://kamunikat.org/?pubid=21875 | мова  = | выданьне  =[[Новы час (газэта)|Літаратурная Беларусь]] | тып =культурна-асьветніцкі праэкт ГА «Саюз беларускіх пісьменэнікаў» і «Новага часу» | год  = 2012 | том   = | нумар  = 8 (72) | старонкі  = 22 }}
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = «Душа не ведае спакою, калі на свет раджае верш…». (Язэп Пушча)| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/lim20-2012.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2012, 18 мая | том   = | нумар  = 20 (4666) | старонкі  = 6 }} 
* {{Артыкул| аўтар =Мікола Мішчанчук.| загаловак = Творчасць Таісы Бондар: лірыка, проза | спасылка  = https://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=24378 | мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс | год  = 2013 | том   = | нумар  = 1 (999)| старонкі  = 164—175 }}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Максім Багдановіч: энцыклапедыя |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі|Бел. Энцыкл.]] |год = 2011 |том = |старонкі = 346 |старонак = 608 |сэрыя = |isbn = 978-985-11-0584-3 |наклад = }} 
* {{Артыкул| аўтар = Марына Весялуха. | загаловак = Памяці Вандроўнага Прафесара.| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/46-2014.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2014, 21 лістапада | том   = | нумар  = 46 (4795) | старонкі  = 9 }} 
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Жыццё пражыць... : М. І. Мішчанчук — вучоны, настаўнік, творца |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладальнік Л. В. Скібіцкая; пад агульнай рэдакцыяй З. П. Мельнікавай |выданьне = |месца =[[Берасьце|Брэст]]|выдавецтва = Альтернатива |год = 2010|том = |старонкі = |старонак = 239 |сэрыя = |isbn = 978-985-521-193-9 |наклад = 99}} 
* {{Кніга|аўтар = [[Алесь Карлюкевіч]].|частка = |загаловак = Ігуменскі павет. (Артыкулы, нарысы, эсэ) |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Беларусь (выдавецтва)|Беларусь]] |год = 2020 |том = |старонкі = 150—153 |старонак = 198 |сэрыя = Падарожжа па родным краі |isbn = 978-985-01-1337-5. |наклад = 700 }} 
* {{Артыкул| аўтар  = Макарэвіч, А. М. | загаловак  =  М. І. Мішчанчук як даследчык прыгожага пісьменства: некаторыя аспекты літаратуразнаўчай спадчыны. | спасылка  = https://libr.msu.by/handle/123456789/1103 | мова = | аўтар выданьня =  укладальнік Л. В. Скібіцкая; пад агульнай рэдакцыяй З. П. Мельнікавай  | выданьне  = Жыццё пражыць... : М. І. Мішчанчук — вучоны, настаўнік, творца| тып = | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  = Альтернатива | год = 2010  | том  = | старонкі   = 48—56| isbn  = 978-985-521-193-9 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар  = Мельнікава, З. П. | загаловак  = Вучоны, настаўнік, творца: М. І. Мішчанчук. | спасылка  = | мова = | аўтар выданьня = пад агул. рэд. У.А. Сенькаўца| выданьне  = Актуальныя праблемы сучаснага літаратурнага працэсу| тып =зб. матэрыялаў рэсп. навуковай канф., 11 лістапада 2014 года | месца  =[[Берасьце|Брэст]]| выдавецтва  = [[Берасьцейскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя А. С. Пушкіна|БрДУ]] | год = 2015 | том  = | старонкі   = 180—187| isbn  = 978-985-555-423-4 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар = Мельнікава, З. П. | загаловак = Калі згасне святло…| спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/42-2014.pdf | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва]] | тып = штотыднёвая літаратурная і грамадзка-палітычная дзяржаўная газэта | год  = 2014, 24 кастрычника | том   = | нумар  = 42 (4791) | старонкі  = 8 }} 
* Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/БП|4}} — С. 326—328.
* Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/ЭКБ|5}} — С. 605.
* [[Янка Саламевіч|І. У. Саламевіч]]. Мікола Мішчанчук. // {{Літаратура/БелЭн|10}} — С. 493.
* {{Артыкул| аўтар = Міхаіл Стралец. | загаловак = «Трывожуся за белы свет». Пяць эпох лёсу Мікалая Мішчанчука. | спасылка  = https://zviazda.by/sites/default/files/43-2019.pdf | мова  = | выданьне  =[[ЛіМ]] | тып = газэта | год  = 2019, 1 лістапада | том   = | нумар  = № 43 (5049) | старонкі  = 5 }}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://kb.brl.by/index.php/heritage/item/1735-26-kastrychnika-2019-g-80-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-ivanavicha-mishchanchuka-1939-2012-litaraturaznautsa-krytyka-paeta/1735-26-kastrychnika-2019-g-80-gadou-z-dnya-naradzhennya-mikalaya-ivanavicha-mishchanchuka-1939-2012-litaraturaznautsa-krytyka-paeta 26 кастрычніка 2019 г. — 80 гадоў з дня нараджэння Мікалая Іванавіча Мішчанчука (1939–2012), літаратуразнаўца, крытыка, паэта.] Краязнаўства Берасьцейшчыны.
* [https://bis.nlb.by/ru/documents/131654 Мішчанчук Мікалай Іванавіч.] Беларусь у асобах і падзеях.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мішчанчук, Мікалай Іванавіч}}

[[Катэгорыя:Беларускія пэдагогі]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары і літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДПУ імя Максіма Танка]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Берасьцейскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Сябры Саюзу беларускіх пісьменьнікаў]]
[[Катэгорыя:Дактары філялягічных навук]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]</text>
      <sha1>98vlcckrm91s4097iffx3vd8ehaezfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вішнёўка (Віцебская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257948</id>
    <redirect title="Турчылава (Гарадоцкі раён)" />
    <revision>
      <id>2329849</id>
      <timestamp>2022-07-26T07:25:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Red Winged Duck перанёс старонку [[Вішнёўка (Віцебская вобласьць)]] у [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]]: [[ВП:БТГН]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]]</text>
      <sha1>kehcltnnf3rpzy7w6wrdyltupdla5vz</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>