9 чэрвеня

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be-tarask">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікіпэдыя</sitename>
    <dbname>be_x_oldwiki</dbname>
    <base>https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.19</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мэдыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Спэцыяльныя</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Абмеркаваньне</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Гутаркі ўдзельніка</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікіпэдыя</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Абмеркаваньне Вікіпэдыі</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Абмеркаваньне файла</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Абмеркаваньне MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблён</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Абмеркаваньне шаблёну</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Дапамога</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Абмеркаваньне дапамогі</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Абмеркаваньне катэгорыі</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Партал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Абмеркаваньне парталу</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Абмеркаваньне модулю</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>9 чэрвеня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1164</id>
    <revision>
      <id>2328406</id>
      <parentid>2172303</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:51:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>81.101.7.190</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Сьмерці */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7951" xml:space="preserve">{{КаляндарЧэрвень}}
{{Дзень|9|06}}

== Падзеі ==
* [[19 да н. э.]] — у Рыме адчынены аквэдук [[Aqua Virgo]]
* [[68]] — самагубства імпэратара рымскага [[Нэрон]]а
* [[721]] — перамога франкаў над арабамі пад Тулюзай
* [[1534]] — [[Жак Карцье]] адкрыў [[Рака Сьвятога Лаўрэнція|раку Сьв. Лаўрэнція]]
* [[1661]] — [[Магілёў]] атрымаў герб «збройны муж у браме» за самавызваленьне ад 7000 маскоўскай залогі 1 лютага 1661 году
* [[1815]] — падпісаны завяршальны акт [[Венскі кангрэс|Венскага кангрэсу]], які завершыў эпоху Напалеонаўскіх войнаў
* [[1832]] — папа Рыгор XVI падпісаў энцыкліку [[Cum primum]] у якой асудзіў [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў]]
* [[1863]] — у [[Вільня|Вільні]] на [[Лукіскі пляц|Лукіскім пляцы]] расейскія карнікі павесілі [[Баляслаў Калышка|Баляслава Калышку]], аднаго з кіраўнікоў [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]]
* [[1884]] — пачатак будаўніцтва гмаху [[Райхстаг (будынак)|Райхстагу]] ў Бэрліне
* [[1919]] — утварэньне [[Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гарадзеншчыны|Цэнтральнае беларускае рады Віленшчыны і Гарадзеншчыны]]
* [[1920]] — у [[Вільня|Вільні]] пачаў выходзіць тыднёвік «[[Незалежная думка (1920)|Незалежная думка]]»
* [[1929]] — у [[Горадня|Горадні]] распачаўся г.зв. «[[працэс 75-ці]]» — суд, учынены польскімі ўладамі над дзеячамі беларускага нацыянальнага руху
* [[1934]] — выйшаў першы мультфільм пра Качанё Дональда «[[Donald Duck]]»
* [[1935]] — у [[СССР]] прынялі закон, згодна зь якім уцёкі за мяжу караліся расстрэлам
* [[1970]] — у [[Нью-Ёрк]]у невядомыя забілі [[Уладзімер Тамашчык|Ўладзімера Тамашчыка]], архіяпіскапа [[БАПЦ]]
* [[1993]] — прэм’ера фільму «[[Парк Юрскага пэрыяду]]»

== Нараджэньні ==
* [[1508]] — [[Прымаж Трубар]], славенскі першадрукар, перакладнік Бібліі
* [[1595]] — [[Уладыслаў Ваза]], кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1632—1648)
* [[1672]] — [[Пётар I]], расейскі імпэратар
* [[1781]] — [[Джордж Стэфэнсан]], ангельскі вынаходнік [[паравоз]]у, будаўнік першай у сьвеце [[чыгунка|чыгункі]]
* [[1812]] — [[Ёган Готфрыд Гале]], нямецкі астраном, які паводле разьлікаў [[Урбан Левэр’е|Урбана Левэр’е]] адкрыў плянэту [[Нэптун (плянэта)|Нэптун]]
* [[1838]] — [[Фэлікс Адам Ян Влодэк]], пружанскі шляхціч, удзельнік [[Паўстаньне 1863 году на Пружаншчыне|паўстаньня 1863—1864]]
* [[1881]] — [[Іван Луцкевіч]], пачынальнік беларускага нацыянальнага руху
* [[1891]] — [[Кол Портэр]], амэрыканскі кампазытар
* [[1902]] — [[Аляксандар Лурыя]], расейскі [[псыхоляг]], заснавальнік [[нэўрапсыхалёгія|нэўрапсыхалёгіі]]
* [[1915]] — [[Лес Пол]], амэрыканскі гітарыст, наватар у галіне гуказапісу і адзін са стваральнікаў [[электрагітара|электрагітары]]
* [[1916]] — [[Робэрт Стрэйндж Макнамара]], міністар абароны [[ЗША]] ў 1961—1968 гадах, ідэоляг [[Віетнамская вайна|вайны ў Віетнаме]]
* [[1931]] — [[Валянцін Капцюг]], расейскі навуковец у галіне арганічнай хіміі, беларус паводле паходжаньня
* [[1941]] — [[Джон Лорд]], брытанскі рок-кампазытар, заснавальнік [[Deep Purple]]
* [[1958]] — [[Алесь Камоцкі]], беларускі паэт, выканаўца ўласных песень
* [[1963]] — [[Джоні Дэп]], амэрыканскі актор
* [[1964]] — [[Ігар Грышчук]], беларускі баскетбаліст, трэнэр па баскетболе
* [[1978]] — [[Міраслаў Клёзэ]], [[Нямеччына|нямецкі]] [[футбаліст]]
* [[1978]] — [[Мэт’ю Бэламі]], брытанскі музыка, фронтмэн гурта [[Muse]]
* [[1981]] — [[Наталі Портман]], амэрыканская акторка габрэйскага паходжаньня
* [[1991]] — [[Тацяна Дзягілева]], беларуская фотамадэль

== Сьмерці ==
* [[68]] — [[Нэрон]], рымскі імпэратар (нар. 36)
* [[1809]] — [[Францішак Ксавэры Хамінскі]] гербу [[Ліс]], дзяржаўны дзеяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[1835]] — [[Ян Рустэм]], мастак, стваральнік [[Віленская мастацкая школа|Віленскай мастацкай школы]]
* [[1856]] — [[Амэдэа Авагадра]], італьянскі фізык і хімік
* [[1870]] — [[Чарлз Дыкенз]], ангельскі пісьменьнік
* [[1873]] — [[Венцаслаў Пелікан]], беларускі мэдык, грамадзкі і палітычны дзеяч, прафэсар, рэктар (1826—1831) [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]]
* [[1963]] — [[Васіль Барвінскі]], [[Украіна|украінскі]] кампазытар
* [[1970]] — [[Уладзімер Тамашчык]], беларускі грамадзкі і рэлігійны дзеяч
* [[2008]] — [[Анатоль Пэрэпадзя]], украінскі перакладчык з [[раманскія мовы|раманскіх моваў]]
* [[2011]] — [[Павал Місько]], беларускі пісьменьнік, празаік, паэт, публіцыст
* [[2022]] — [[Метт Циммерман]], Канадський актор

== Сьвяты ==
* [[Міжнародны дзень архіваў]]
* [[Міжнародны дзень акрэдытацыі]]
* [[Міжнародны дзень сяброў]]
* [[Аляндзкія астравы]], [[Фінляндыя]]: Дзень аўтаноміі
* [[Мурсія (аўтаномная супольнасьць)|Мурсія]], [[Гішпанія]]: Дзень Мурсіі
* [[Рыёха]], [[Гішпанія]]: Дзень Рыёхі
* [[Уганда]]: Дзень герояў

{{Месяцы}}

[[Катэгорыя:9 чэрвеня| ]]</text>
      <sha1>sz3pxram06lntew2lbnfdpeqro95oxx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328414</id>
      <parentid>2328406</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>гэта Вікіпэдыя [[Беларуская мова|па-беларуску]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7950" xml:space="preserve">{{КаляндарЧэрвень}}
{{Дзень|9|06}}

== Падзеі ==
* [[19 да н. э.]] — у Рыме адчынены аквэдук [[Aqua Virgo]]
* [[68]] — самагубства імпэратара рымскага [[Нэрон]]а
* [[721]] — перамога франкаў над арабамі пад Тулюзай
* [[1534]] — [[Жак Карцье]] адкрыў [[Рака Сьвятога Лаўрэнція|раку Сьв. Лаўрэнція]]
* [[1661]] — [[Магілёў]] атрымаў герб «збройны муж у браме» за самавызваленьне ад 7000 маскоўскай залогі 1 лютага 1661 году
* [[1815]] — падпісаны завяршальны акт [[Венскі кангрэс|Венскага кангрэсу]], які завершыў эпоху Напалеонаўскіх войнаў
* [[1832]] — папа Рыгор XVI падпісаў энцыкліку [[Cum primum]] у якой асудзіў [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў]]
* [[1863]] — у [[Вільня|Вільні]] на [[Лукіскі пляц|Лукіскім пляцы]] расейскія карнікі павесілі [[Баляслаў Калышка|Баляслава Калышку]], аднаго з кіраўнікоў [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]]
* [[1884]] — пачатак будаўніцтва гмаху [[Райхстаг (будынак)|Райхстагу]] ў Бэрліне
* [[1919]] — утварэньне [[Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гарадзеншчыны|Цэнтральнае беларускае рады Віленшчыны і Гарадзеншчыны]]
* [[1920]] — у [[Вільня|Вільні]] пачаў выходзіць тыднёвік «[[Незалежная думка (1920)|Незалежная думка]]»
* [[1929]] — у [[Горадня|Горадні]] распачаўся г.зв. «[[працэс 75-ці]]» — суд, учынены польскімі ўладамі над дзеячамі беларускага нацыянальнага руху
* [[1934]] — выйшаў першы мультфільм пра Качанё Дональда «[[Donald Duck]]»
* [[1935]] — у [[СССР]] прынялі закон, згодна зь якім уцёкі за мяжу караліся расстрэлам
* [[1970]] — у [[Нью-Ёрк]]у невядомыя забілі [[Уладзімер Тамашчык|Ўладзімера Тамашчыка]], архіяпіскапа [[БАПЦ]]
* [[1993]] — прэм’ера фільму «[[Парк Юрскага пэрыяду]]»

== Нараджэньні ==
* [[1508]] — [[Прымаж Трубар]], славенскі першадрукар, перакладнік Бібліі
* [[1595]] — [[Уладыслаў Ваза]], кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1632—1648)
* [[1672]] — [[Пётар I]], расейскі імпэратар
* [[1781]] — [[Джордж Стэфэнсан]], ангельскі вынаходнік [[паравоз]]у, будаўнік першай у сьвеце [[чыгунка|чыгункі]]
* [[1812]] — [[Ёган Готфрыд Гале]], нямецкі астраном, які паводле разьлікаў [[Урбан Левэр’е|Урбана Левэр’е]] адкрыў плянэту [[Нэптун (плянэта)|Нэптун]]
* [[1838]] — [[Фэлікс Адам Ян Влодэк]], пружанскі шляхціч, удзельнік [[Паўстаньне 1863 году на Пружаншчыне|паўстаньня 1863—1864]]
* [[1881]] — [[Іван Луцкевіч]], пачынальнік беларускага нацыянальнага руху
* [[1891]] — [[Кол Портэр]], амэрыканскі кампазытар
* [[1902]] — [[Аляксандар Лурыя]], расейскі [[псыхоляг]], заснавальнік [[нэўрапсыхалёгія|нэўрапсыхалёгіі]]
* [[1915]] — [[Лес Пол]], амэрыканскі гітарыст, наватар у галіне гуказапісу і адзін са стваральнікаў [[электрагітара|электрагітары]]
* [[1916]] — [[Робэрт Стрэйндж Макнамара]], міністар абароны [[ЗША]] ў 1961—1968 гадах, ідэоляг [[Віетнамская вайна|вайны ў Віетнаме]]
* [[1931]] — [[Валянцін Капцюг]], расейскі навуковец у галіне арганічнай хіміі, беларус паводле паходжаньня
* [[1941]] — [[Джон Лорд]], брытанскі рок-кампазытар, заснавальнік [[Deep Purple]]
* [[1958]] — [[Алесь Камоцкі]], беларускі паэт, выканаўца ўласных песень
* [[1963]] — [[Джоні Дэп]], амэрыканскі актор
* [[1964]] — [[Ігар Грышчук]], беларускі баскетбаліст, трэнэр па баскетболе
* [[1978]] — [[Міраслаў Клёзэ]], [[Нямеччына|нямецкі]] [[футбаліст]]
* [[1978]] — [[Мэт’ю Бэламі]], брытанскі музыка, фронтмэн гурта [[Muse]]
* [[1981]] — [[Наталі Портман]], амэрыканская акторка габрэйскага паходжаньня
* [[1991]] — [[Тацяна Дзягілева]], беларуская фотамадэль

== Сьмерці ==
* [[68]] — [[Нэрон]], рымскі імпэратар (нар. 36)
* [[1809]] — [[Францішак Ксавэры Хамінскі]] гербу [[Ліс]], дзяржаўны дзеяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[1835]] — [[Ян Рустэм]], мастак, стваральнік [[Віленская мастацкая школа|Віленскай мастацкай школы]]
* [[1856]] — [[Амэдэа Авагадра]], італьянскі фізык і хімік
* [[1870]] — [[Чарлз Дыкенз]], ангельскі пісьменьнік
* [[1873]] — [[Венцаслаў Пелікан]], беларускі мэдык, грамадзкі і палітычны дзеяч, прафэсар, рэктар (1826—1831) [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]]
* [[1963]] — [[Васіль Барвінскі]], [[Украіна|украінскі]] кампазытар
* [[1970]] — [[Уладзімер Тамашчык]], беларускі грамадзкі і рэлігійны дзеяч
* [[2008]] — [[Анатоль Пэрэпадзя]], украінскі перакладчык з [[раманскія мовы|раманскіх моваў]]
* [[2011]] — [[Павал Місько]], беларускі пісьменьнік, празаік, паэт, публіцыст
* [[2022]] — [[Мэт Цымэрман]], канадзкі актор

== Сьвяты ==
* [[Міжнародны дзень архіваў]]
* [[Міжнародны дзень акрэдытацыі]]
* [[Міжнародны дзень сяброў]]
* [[Аляндзкія астравы]], [[Фінляндыя]]: Дзень аўтаноміі
* [[Мурсія (аўтаномная супольнасьць)|Мурсія]], [[Гішпанія]]: Дзень Мурсіі
* [[Рыёха]], [[Гішпанія]]: Дзень Рыёхі
* [[Уганда]]: Дзень герояў

{{Месяцы}}

[[Катэгорыя:9 чэрвеня| ]]</text>
      <sha1>4ulmb8p8dawidgnx5rpq9ff9m3lz97u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атлянтычны акіян</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4480</id>
    <revision>
      <id>2328470</id>
      <parentid>2277924</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:41:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Экалягічныя праблемы */[[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11949" xml:space="preserve">[[Файл:Atlantic Ocean.png|міні|200пкс|Атлянтычны акіян]]
[[Файл:A storm at Pors-Loubous.jpg|міні|200пкс]]
'''Атлянты́чны акія́н''' — другі паводле велічыні (пасьля [[Ціхі акіян|Ціхага]]) акіян, аддзяляе [[Паўночная Амэрыка|Паўночную]] і [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвую]] Амэрыкі ад [[Эўропа|Эўропы]] і [[Афрыка|Афрыкі]]. Плошча (з мара́мі) 106,4 млн км²&lt;ref&gt;[https://www.britannica.com/place/Atlantic-Ocean ''«Atlantic Ocean»'']. Encyclopædia Britannica.&lt;/ref&gt;. Ён ахоплівае прыблізна 20% паверхні Зямлі і каля 29% ейнае воднае паверхні. Зьяўляецца натуральнай мяжой, якая аддзяляе «Стары Сьвет» ад «Новага Сьвету». Атлянтычны акіян мае выцягнутую форму, якая нагадвае літару S. Ён доўжыцца аміж [[Эўропа]]й і [[Афрыка]]й на ўсходзе і Амэрыкай на захадзе. Зьяўляецца часткай Сусьветнага акіяну і зьвязаны на поўначы з [[Арктычны акіян|Арктычным акіянам]], зь [[Ціхі акіян|Ціхім акіянам]] на паўднёвым захадзе, [[Індыйскі акіян|Індыйскім акіянам]] на паўднёвым усходзе і [[Паўднёвы акіян|Паўднёвым акіянам]] на поўдні.

== Геаграфія ==
Межы Атлянтычнага акіяну праходзяць па Паўночнай і Паўднёвай Амэрыкай на захадзе. З Арктычным акіянам злучаецца праз [[Дацкі праліў]], [[Грэнляндзкае мора|Грэнлядзкае]], [[Нарвэскае мора|Нарвэскае]] і [[Баранцава мора]]. На ўсходняй мяжы акіяну палягае Эўропа, [[Гібральтарскі праліў]] (які злучае Атлянтыку зь [[Міжземнае мора|Міжземным морам]], а празь яго і з [[Чорнае мора|Чорным]]) і Афрыка.

На паўднёвым усходзе Атлянтычны акіян непасрэдна мяжуе з Індыйскім. Дакладная мяжа праходзіць па 20° у. д. ад [[Мыс Ігольны|мысу Ігольнага]] да Антарктыды. Але існуе і нядаўна вылучаны [[Паўднёвы акіян]], зь якім Атлянтычны акіян мяжуе па 60° паралелі.

На паўднёвым захадзе Атлянтычны акіян злучаны зь [[Ціхі акіян|Ціхім]] [[Праліў Дрэйка|пралівам Дрэйка]]. Таксама абодва акіяны злучаюцца праз штучна створаны [[Панамскі канал]]. У заходняй частцы акіяну таксама вылучаюцца [[Карыбскае мора]], [[Мэксыканскі заліў]], [[Гудзонаў заліў]], [[Паўночнае мора|Паўночнае]] і [[Балтыйскае мора|Балтыйскае моры]], і гэтак далей.

Па плошчы Атлянтычны акіян займае другое месца, займая 22% плошчы паверхні [[Зямля|Зямлі]]. З мара́мі акіян займае плошчу 106&amp;nbsp;400&amp;nbsp;000&amp;nbsp;км², бяз мораў — 82&amp;nbsp;400&amp;nbsp;000&amp;nbsp;км². Аб’ём акіяну з мара́мі складае 354&amp;nbsp;700&amp;nbsp;000&amp;nbsp;км³, бязь іх — 323&amp;nbsp;600&amp;nbsp;000&amp;nbsp;км³.

Сярэдняя глыбіня акіяну з улікам мораў складае 3&amp;nbsp;339&amp;nbsp;мэтраў, бяз мораў — 3&amp;nbsp;926&amp;nbsp;мэтраў. Найглыбейшае месца ў акіяне — [[Пуэрта-Рыка (жолаб)|Пуэртарыканскі жолаб]] — складае 8&amp;nbsp;605&amp;nbsp;мэтраў&lt;ref&gt;[http://www.sea-seek.com/?geo=4921 Milwaukee Deep] — Sea-Seek {{ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Экалягічныя праблемы ==
[[Файл:Nesocichla eremita -Inaccessible Island, British overseas territory-8 (3).jpg|міні|Марское сьмецьце раскінутае на пляжы вострава [[Інаксэсыбл]].]]
Да марскіх відаў, якія засяляюць Атлянтычны акіян, але знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня, ставяцца [[лямантыны]], [[ластаногія]], [[марскі леў|марскія ільвы]], [[чарапахі]] і [[кіты]]. Рыбалоўныя сеткі, якія выкарыстоўваюць рыбакі, забіваюць [[дэльфін]]аў, [[альбатрос]]аў і іншых марскіх птушак, што паскарае зьніжэньне рыбнага запасу і выклікае міжнародныя спрэчкі&lt;ref&gt;[http://www.animallaw.info/articles/arus12bcenvtlafflrev473.htm ''«Problems and Prospects for the Pelagic Driftnet»'']. Michigan State University, Animal Legal &amp; Historical Center.&lt;/ref&gt;. Забруджваньне водаў акіяну адбываецца ў асноўным з усходу [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]], паўднёвай [[Бразылія|Бразыліі]] і ўсходняй [[Аргентына|Аргентыны]]; забруджваньне [[нафта]]й пашырана ў [[Карыбскае мора|Карыбскім моры]], [[Мэксыканская затока|Мэксыканскім заліве]], возеры [[Маракайба (возера)|Маракайба]], [[Міжземнае мора|Міжземным]] і [[Паўночнае мора|Паўночным морах]]; прамысловыя адходы і забруджваньне бытавымі сьцёкамі мае месца ў [[Балтыйскае мора|Балтыйскім]], Паўночным і Міжземным морах.

Актыўнасьць ураганаў Паўночнай Атлянтыкі ўзрасла за апошнія дзесяцігодзьдзі праз павышэньне тэмпэратуры паверхні вады ў трапічных шыротах, зьмены, якія можна аднесьці альбо да натуральнай [[паўночнатлянтычная асцыляцыя|паўночнатлянтычнай асцыляцыі]], альбо да антрапагенных зьменаў клімату&lt;ref name=&quot;Mann&quot;&gt;Mann, M.E.; Emanuel, K.A. (2006). ''«Atlantic hurricane trends linked to climate change»''. Eos, Transactions American Geophysical Union. 87 (24). — С. 233—241. — [[DOI]]:[https://dx.doi.org/10.1029/2006eo240001 10.1029/2006eo240001].&lt;/ref&gt;. У справаздачы за 2005 году адзначана, што атлятычная [[тэрмагалінавая цыркуляцыя]] запаволілася на 30% паміж 1957 і 2004 гадамі&lt;ref&gt;Bryden, H.L.; Longworth, H.R.; Cunningham, S.A. (2005). [http://www.blc.arizona.edu/courses/schaffer/182h/Climate/AtlanticOverturning.pdf ''«Slowing of the Atlantic meridional overturning circulation at 25 N»'']. Nature. 438 (7068). — С. 655—657. — [[DOI]]:[https://dx.doi.org/10.1038/nature04385 10.1038/nature04385]. [[:PMID 16319889|PMID 16319889]]&lt;/ref&gt;. Калі б паўночнатлянтычная асцыляцыя былі адказная за зьменлівасьць тэмпэратуры паверхні вады, тэрмагалінавая цыркуляцыя павялічыў бы сваю сілу, але гэта ня так. Акрамя таго, з статыстычных аналізаў штогадовых [[трапічны цыклён|трапічных цыклёнаў]] відаць, што гэтыя зьмены не адлюстроўваюць шматдэкадавую цыклічнасьць&lt;ref name=&quot;Mann&quot;/&gt;. Такім чынам, гэтыя зьмены тэмпэратуры паверхні вады выкліканы, верагодна, менавіта дзейнасьцю чалавека&lt;ref&gt;Webster, P.J.; Holland, G.J.; Curry, J.A.; Chang, H.R. (2005). [https://web.archive.org/web/20161114082829/http://www.cegn.org/email/documents/1844.pdf ''«Changes in tropical cyclone number, duration, and intensity in a warming environment»'']. Science. 309 (5742). — С. 1844—1846. — [[DOI]]:[https://dx.doi.org/10.1126/science.1116448 10.1126/science.1116448]. [[:PMID 16166514|PMID 16166514]].&lt;/ref&gt;.

Акіянічны [[зьмяшаны пляст]] гуляе важную ролю ў захаваньні цяпла ў сэзонныя і дэкадальныя тэрміны, тады як больш глыбокія плясты закранаюцца на працягу тысячагодзьдзяў і маюць цеплаёмістасьць прыблізна ў 50 разоў большую за цеплаёмістасьць зьмешанага плясту. Гэтае паглынаньне цяпла забясьпечвае затрымку зьмены клімату, але таксама прыводзіць да цеплавога пашырэньня ў Сусьветным акіяне, што спрыяе павышэньню ўзроўню акіяну. Глябальнае пацяпленьне ў XXI стагодзьдзі, верагодна, прывядзе да паскарэньню працэса павышэньня ўзроўню акіяну ў пяць разоў у параўнаньні зь сёньняшнім паказчыкам, у той час як раставаньне ледавікоў, у тым ліку грэнляндзкага ледавіковага покрыва, якое, верагодна, прывядзе да павышэньня ўзроўню акіяну на 3–6 мэтраў на працягу тысячагодзьдзя&lt;ref&gt;Bigg, G.R.; Jickells, T.D.; Liss, P.S.; Osborn, T.J. (2003). [https://www.researchgate.net/publication/227602167 ''«The role of the oceans in climate»'']. International Journal of Climatology. 23 (10). — С. 1127—1159. — [[DOI]]:[https://dx.doi.org/10.1002/joc.926 10.1002/joc.926].&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
{{Партал|Геаграфія}}
* [[Вялікія геаграфічныя адкрыцьці]]
{{Акіяны}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.nationalgeographic.com/environment/oceans/reference/atlantic-ocean/ Атлянтычны акіян]. National Geographic{{ref-en}}.
* [https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Atlantic_Ocean Атлянтычны акіян]. New World Encyclopedia{{ref-en}}.
* [https://oceanservice.noaa.gov/facts/atlantic.html Наколькі вялікі Атлянтычны акіян]. National Ocean Service{{ref-en}}.
* [https://www.kids-world-travel-guide.com/atlantic-ocean-facts.html Факты пра Атлянтычны акіян для дзяцей]. Kids World Travel Guide{{ref-en}}.
* [https://web.archive.org/web/20090829012101/http://www.cartage.org.lb/en/themes/geoghist/histories/history/hiscountries/A/atlanticocean.html Атлянтычны акіян]. Cartage{{ref-en}}.

{{Рэгіёны}}

[[Катэгорыя:Атлянтычны акіян| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>2z6syyy1n8gt2byftpbs3t8sjjj81ss</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Краіны Цэнтральнай Амэрыкі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>5489</id>
    <revision>
      <id>2328867</id>
      <parentid>1589252</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:06:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Цэнтральная Амэрыка}}
[[Катэгорыя:Краіны]]
[[Катэгорыя:Цэнтральная Амэрыка|Краіны]]
[[Катэгорыя:Краіны Паўночнай Амэрыкі]]</text>
      <sha1>cxvxa6eaw4kzwixvfle77nru2fm2fzx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Беларусі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>7300</id>
    <revision>
      <id>2328730</id>
      <parentid>2231078</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="197" xml:space="preserve">{{Партал|Беларусь}}
{{Болей}}

[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Беларусь]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Беларусі]]</text>
      <sha1>lgjsp0rbmz245nshpsknkpr3ix3lbdx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1991</title>
    <ns>14</ns>
    <id>7585</id>
    <revision>
      <id>2328844</id>
      <parentid>1962933</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:51:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:1990-я]]
[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе]]</text>
      <sha1>216w62no8k1na2snyui3hgzfdf939hg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Велікалуцкі сельсавет</title>
    <ns>10</ns>
    <id>10772</id>
    <revision>
      <id>2328539</id>
      <parentid>2086226</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T06:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Торбалава</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="948" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца/Сельсавет
|1 = {{{1|}}}
|назва_шаблёну = Велікалуцкі сельсавет
|назва         = [[Велікалуцкі сельсавет]]
|цэнтар_савету = '''[[Русіно]]'''
|пасёлак = * [[Торбалава]]
|вёскі = * [[Вялікія Лукі (Берасьцейская вобласьць)|Вялікія Лукі]]
* [[Грабавец (Берасьцейская вобласьць)|Грабавец]]
* [[Капані (Берасьцейская вобласьць)|Капані]]
* [[Крыжыкі]]
* [[Малыя Лукі]]
* [[Новыя Лукі (Берасьцейская вобласьць)|Новыя Лукі]]
* [[Янова (Берасьцейская вобласьць)|Янова]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Сельсаветы Беларусі]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f8g62vdjpwjzkg0gf3kkn626p6vbn5p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Торбалава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10775</id>
    <revision>
      <id>2328537</id>
      <parentid>1906858</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T06:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Red Winged Duck перанёс старонку [[Кабушкіна]] у [[Торбалава]]: [[ВП:БТГН]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3704" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Кабушкіна
|Статус                           = пасёлак
|Назва ў родным склоне            = Кабушкіна
|Трансьлітараваная назва          = Kabuškіna
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
|Раён                             = [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкі]]
|Сельсавет                        = [[Велікалуцкі сельсавет|Велікалуцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 126
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 53
 |Шырата хвілінаў                 = 2
 |Шырата сэкундаў                 = 42
 |Даўгата градусаў                = 26
 |Даўгата хвілінаў                = 4
 |Даўгата сэкундаў                = 30
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Ка́бушкіна'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 62&lt;/ref&gt; — [[пасёлак]] у [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Кабушкіна ўваходзіць у склад [[Велікалуцкі сельсавет|Велікалуцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 126 чалавек
* 1999 год — 184 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Велікалуцкі сельсавет}}
{{Баранавіцкі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Баранавіцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Велікалуцкі сельсавет]]</text>
      <sha1>ln58y1tybqo6iq2w1vlvmuzd7caf38c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328540</id>
      <parentid>2328537</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T06:37:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Торбалава</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3934" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Торбалава
|Статус                           = пасёлак
|Назва ў родным склоне            = Торбалава
|Трансьлітараваная назва          = Torbalava
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
|Раён                             = [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкі]]
|Сельсавет                        = [[Велікалуцкі сельсавет|Велікалуцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 126
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 53
 |Шырата хвілінаў                 = 2
 |Шырата сэкундаў                 = 42
 |Даўгата градусаў                = 26
 |Даўгата хвілінаў                = 4
 |Даўгата сэкундаў                = 30
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''То́рбалава'''&lt;ref name=&quot;snnp&quot;&gt;{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Берасьцейская вобласьць}} С. 61&lt;/ref&gt; (з 1969&lt;ref name=&quot;snnp&quot; /&gt; году — '''Ка́бушкіна'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 62&lt;/ref&gt;) — [[пасёлак]] у [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Торбалава ўваходзіць у склад [[Велікалуцкі сельсавет|Велікалуцкага сельсавету]].

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 126 чалавек
* 1999 год — 184 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Велікалуцкі сельсавет}}
{{Баранавіцкі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Баранавіцкага раёну]]
[[Катэгорыя:Велікалуцкі сельсавет]]</text>
      <sha1>fncwqkuhmbnr23e16uel9e3nbmmq5il</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Акіянія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13808</id>
    <revision>
      <id>2328869</id>
      <parentid>2314120</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:45:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Coat_of_Arms_of_Norfolk_Island.svg]] замененая на [[Image:Coat_of_arms_of_Norfolk_Island.svg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22178" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Акіянія (неадназначнасьць)}}
[[Файл:LocationOceania.png|міні|250пкс|Знаходжаньне Акіяніі ў сьвеце]]
'''Акія́нія''' — агульная назва выспаў [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], якія разам з [[Аўстралія]]й ствараюць [[частка сьвету|частку сьвету]], якая называецца [[Аўстралія і Акіянія]].

== Знаходжаньне ==
Плошча паверхні Акіяніі складае 1,25 млн км². У заходняй частцы знаходзяцца кантынэнтальныя астравы, у астатніх частках у асноўным [[вулькан (геалёгія)|вульканічныя]] і [[каралавая выспа|каралавыя астравы]]. Актыўныя вульканы [[Руапэху]], [[Раторуа]] і іншыя, таксама шмат [[гейзэр]]аў і [[гарачая крыніца|гарачых крыніцаў]]. На некаторых архіпэлягах, якія суседнічаюць з акіянічнымі разломамі, часта здараюцца [[землятрус]]ы. Над [[Каралінскія астравы|Каралінскімі выспамі]] і паўднёвай [[Палінэзія]]й утвараюцца [[трапічны цыклён|трапічныя цыклёны]]. Большасьць выспаў пакрыта [[вечназялёныя лясы|вечназялёнымі]] [[трапічны лес|трапічнымі]]лясамі, а каралавыя астравы зарасьцямі [[какосавыя пальмы|какосавых пальмаў]].

''Найбуйнейшыя астравы'' Акіяніі: [[Новая Гвінэя]], [[Паўднёвая выспа]] ([[Новая Зэляндыя]]), [[Паўночная выспа]] (Новая Зэляндыя), [[Новая Брытанія]], [[Новая Ірляндыя]], [[Новая Каледонія]] і г. д.

== Насельніцтва ==
Акіянію засяляюць каля 12,3 млн чалавек (1993), што складае 0,2% сусьветнага насельніцтва. Але заселены астравы нераўнамерна: ад больш чым 250 жыхароў на км² ([[Тонга]] (500 чал/км²), [[Науру]] (476), [[Маршалавы астравы]] (287), [[Гуам]] (257), [[Амэрыканскае Самоа]] (251)) да менш чым 10 жыхароў на км²: [[Папуа-Новая Гвінэя]] (8). Вялікая колькасьць маленькіх выспаў незаселена. [[Карэнныя жыхары]]: [[папуасы]] (каля 3,1 млн чал.), [[меланэзійцы]] (каля 1 млн чал.), [[палінэзійцы]] (каля 870 тысячаў чал.), [[мікранэзійцы]] (каля 180 тыс. чал.)

== Гаспадарка ==
На выспах Акіяніі вырошчваюць: какосавыя пальмы, [[цукровы трысьнёг]], [[банан]]ы, [[ананас]]ы, [[хлебнае дрэва]] і ў нязначнай колькасьці [[кава|каву]], [[Какава|какаву]], [[каўчук]]. Насельніцтва таксама займаецца лоўляй [[рыба|рыбы]] і [[чарапаха|чарапах]]. З карысных выкапняў здабываюць [[кобальт]], [[нікель]] (Новая Каледонія), [[медзь]], [[золата]] ([[Боўганвіл]]), [[фасфаты]] (Наўру) і [[гуана]]. Выспы Акіяніі граюць значную ролю ў марской і лётнай навігацыі. Найвялікшыя [[марскі порт|марскія порты]]: [[Оклэнд]], [[Вэлінгтон]], [[Літлтон]], [[Нумеа]], [[Сува]], [[Ганалулу]], [[Пага Пага]], [[Рагатонга]], [[Папііці]], [[Маданг]], [[Порт Морсьбі]], [[Порт Віла]]; найвялікшыя [[аэрапорт]]ы: Ганалулу, [[Ніндзі]], Оклэнд, Вэлінгтон, [[Крыстчарч]], Пага Пага, Папііці, Нумеа. Усё большую частку мясцовай [[гаспадарка|гаспадаркі]] займае [[турыстычны бізнэс]], які наібольш разьвіты на [[Гаваі|Гаваях]] і ў Новай Зэляндыі.

== Гісторыя ==
У XVI стагодзьдзі большая частка выспаў Акеаніі належыла [[Гішпанія|Гішпаніі]] і [[Партугалія|Партугаліі]]. У XVII стагодзьдзі ў рэгіён праніклі [[галяндцы]], [[французы]] і [[англічане]], а ў [[19 стагодзьдзе|XIX]] стагодзьдзі [[немцы]] і [[амэрыканцы]]. У канцы XIX стагодзьдзя ўсе астравы Акіяніі былі [[калянізацыя|калянізаваныя]] эўрапейскімі краінамі і [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучанымі Штатамі]]. У [[1907]] годзе атрымала незалежнасьць першая [[краіна]] Акіяніі — [[Новая Зэляндыя]] (да гэтага часу брытанскі [[дамініён]]). Падчас [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] нямецкія астравы былі заняты [[Аўстралія]]й, Новай Зэляндыяй і [[Японія]]й, у [[1919]] годзе афіцыйна яны сталі тэрыторыямі, кіраванымі [[Ліга Нацый|Лігай Нацыяў]]. Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] тэрыторыя Акіяніі зьяўлялася арэнай баявых дзеяньняў паміж амэрыканскім і японскім [[войска]]мі. Пасьля [[капітуляцыя|капітуляцыі]] Японіі ў [[1945]] годзе яе тэрыторыя, падлеглая [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]], трапіла пад кіраўніцтва ЗША. У пасьляваенны час большасьць залежных тэрыторыяў атрымала [[незалежнасьць]]: [[Заходняе Самоа]] ([[1962]]), [[Науру]] ([[1968]]), [[Тонга]] і [[Фіджы]] ([[1970]]), [[Папуа-Новая Гвінэя]] ([[1975]]), [[Саламонавы астравы]] і [[Тувалу]] ([[1978]]), [[Кірыбаці]] ([[1979]]), [[Фэдэрацыя Мікранэзіі]] і [[Маршалавы астравы]]([[1994]]). Іншыя тэрыторыі ([[Ніуе]], [[Выспы Кука]], [[Паўночныя Марыяны]], [[Гуам]]) маюць шырокую аўтаномію.

== Краіны Акіяніі ==
У Акіяніі на дадзены момант цалкам знаходзіцца 16 краін (дьзве з якіх з’яўляюцца транскантынентальнымі) і ''12 залежных тэрыторыяў''. Насельніцтва кантынэнту складае каля ?? мільёнаў чалавек.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! Частка
! style=&quot;line-height:95%; width:2em&quot; class=&quot;unsortable&quot; | Герб
! Краіна
! [[Сьпіс краінаў паводле плошчы|Плошча]] (км²)
! [[Сьпіс краінаў паводле насельніцтва|Насельніцтва]]
! Сталіца
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Айстралазія
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Australia.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Аўстраліі}} '''[[Аўстралія]]''' {{Заўвага|Без уліку заморскіх тэрыторый - гэтыя аўтаноміі паказаны асобна.}}
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 7692024
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 25980632
| [[Канбэра]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of New Zealand.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Новай Зэляндыі}} '''[[Новая Зэляндыя]]''' {{Заўвага|Без уліку заморскіх тэрыторый - гэтыя аўтаноміі паказаны асобна.}}
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 270467
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 5136068
| [[Вэлінгтан]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Norfolk Island.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Норфалка}} ''[[Востраў Норфалк|Норфалк]] (залежная тэрыторыя '''[[Аўстралія|Аўстраліі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 36
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1734
| [[Кінгстан]]
|-
! rowspan=&quot;6&quot; |[[Меланэзія]]
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Vanuatu.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Вануату}} '''[[Вануату]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 12189
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 301295
| [[Порт Віла]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Інданэзіі}} '''[[Інданэзія]]''' &lt;sup&gt;Т&lt;/sup&gt;
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1904569
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 272248500
| [[Джакарта]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Emblem of New Caledonia.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Новай Каледоніі}} ''[[Новая Каледонія]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 18575
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 273674
| [[Нумэа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Papua New Guinea.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Папуа-Новай Гвінэі}} '''[[Папуа-Новая Гвінэя]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 462840
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 9122994
| [[Порт Морсьбі]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Solomon Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Саламонавых астравоў}} '''[[Саламонавы астравы]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 28896
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 728041
| [[Ханіяра]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Fiji.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Фіджы}} '''[[Фіджы]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 18272
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 898402
| [[Сува]]
|-
! rowspan=&quot;7&quot; |[[Мікранэзія]]
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of Guam.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Гуаму}} ''[[Гуам]] (залежная тэрыторыя '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 549
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 153836
| [[Хагатна]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Kiribati.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Кірыбаці}} '''[[Кірыбаці]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 811
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 120740
| [[Паўднёвая Тарава]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of the Marshall Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Маршалавых астравоў}} '''[[Маршалавы астравы]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 181
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 54516
| [[Маджура]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Nauru.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Науру}} '''[[Науру]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 21
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 11832
| [[Ярэн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of Palau.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Палаў}} '''[[Палаў]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 459
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 17957
| [[Мэлекеок]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of the Northern Mariana Islands (alternate).svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Паўночных Марыянскіх астравоў}} ''[[Паўночныя Марыянскія астравы|Паўночныя Марыяны]] (залежная тэрыторыя '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 464
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 47329
| [[Саіпан]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of the Federated States of Micronesia.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Фэдэратыўных Штатаў Мікранэзіі}} '''[[Фэдэратыўныя Штаты Мікранэзіі]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 702
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 105754
| [[Палікір]]
|-
! rowspan=&quot;12&quot; |[[Палінэзія]]
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of American Samoa.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Амэрыканскага Самоа}} ''[[Амэрыканскае Самоа]] (залежная тэрыторыя '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 199
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 49710
| [[Пага-Пага]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Cook Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Астравоў Кука}} ''[[Астравы Кука]] (залежная тэрыторыя '''[[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 236
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 15342
| [[Аваруа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Pitcairn Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Астравоў Піткейрна}} ''[[Астравы Піткейрна]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 47
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 40
| [[Адамзтаўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:BlasonWallisetFutuna.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Астравоў Ўолісу і Футуны}} ''[[Астравы Ўоліс і Футуна]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 142
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 11369
| [[Мата-Уту]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Emblem of Easter Island.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Востраву Пасхі}} ''[[Востраў Пасхі]] (залежная тэрыторыя '''[[Чылі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 163
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 7750
| [[Ханга Роа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of the State of Hawaii.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг ЗША}} '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі]]''' &lt;sup&gt;Т&lt;/sup&gt; {{Заўвага|Штат [[Гаваі]] знаходзіцца ў водах Акіяніі. У ячэйках плошчы і насельніцтва дадзены лічбы менавіта самога штату.}}
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 10931
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1455271
| [[Ганалулу]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Public Seal of Niue.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Ніуе}} ''[[Ніуе]] (залежная тэрыторыя '''[[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 260
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1549
| [[Алофі]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Samoa.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Самоа}} '''[[Самоа]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 2842
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 199853
| [[Апія]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Badge of Tokelau.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Такелаў}} ''[[Такелаў]] (залежная тэрыторыя '''[[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 12
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1501
| —
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Tonga.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Тонга}} '''[[Тонга]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 747
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 99532
| [[Нукуалофа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Tuvalu.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Тувалу}} '''[[Тувалу]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 26
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 10679
| [[Фунафуці]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of French Polynesia.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Францускае Палінэзіі}} ''[[Француская Палінэзія]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 4167
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 279890
| [[Папээтэ]]
|}

&lt;small&gt;
'''Т''' — транскантынэнтальная краіна.
&lt;/small&gt;

== Эканоміка ==
Большасьць краінаў Акіяніі мае вельмі слабую эканоміку, што зьвязана зь некалькімі прычынамі: абмежаванасьцю прыродных багацтваў, аддаленасьцю ад сусьветных рынкаў збыту прадукцыі, дэфіцытам высокакваліфікаваных спэцыялістаў. Многія дзяржавы залежаць ад фінансавай дапамогі іншых краінаў.

Аснову эканомікі большасьці краінаў Акіяніі складае сельская гаспадарка (вытворчасьць копры і пальмавага масла) і рыбалоўства. Сярод найбольш важных сельскагаспадарчых культураў выдзяляюцца какосавая пальма, бананы, зьлебнае дрэва. Валодаючы агромністымі выключнымі эканамічнымі зонамі і ня маючы буйнога рабалавецкага флёта, урады крінаў Акіяніі выдаюць ліцэнзіі на права вылава рыбы судам іншых дзяржаваў (у асноўным Японіі, Тайваня, ЗША), што значна папаўняе дзяржаўны бюджэт. Горнадабывальная прамысловасьць найбольш разьвітая ў Папуа — новай Гвінэі, Наўру, Новай Каледоніі, Новай Зэляндыі.

Значная частка насельніцтва занятая ў дзяржаўным сэктары. У апошні час праводзіцца мера па разьвіцьці турыстычнага сэктара эканомікі.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Літаратура ==
;На расейскай мове
* ''Белоусова Л. С., Денисова Л. В.'' Редкие растения мира. М.: Лесная промышленность, 1983. // Редкие растения. Океания. [https://web.archive.org/web/20080205032335/http://www.botsad.ru/endanger7.htm]
* ''Вольневич, Януш''. Черный архипелаг. М.: Наука, 1981. [https://web.archive.org/web/20100603222830/http://annals.xlegio.ru/pasific/small/vanuatu.htm]
* ''Малаховский К. В.''. Остров райских птиц. История Папуа Новой Гвинеи. М.: Наўка, 1976. [http://geography.su/books/item/f00/s00/z0000012/index.shtml]
* ''Путилов Б. Н.'' Песни Южных морей. М.: Наука, 1978. [https://web.archive.org/web/20111213221556/http://annals.xlegio.ru/pasific/putilov/l.htm]
* ''Стингл М.'' Последний рай. — Москва: Правда, 1985. [https://web.archive.org/web/20110511115526/http://www.litportal.ru/genre39/author4240/book19158.html]
* ''Стингл М.'' По незнакомой Микронезии. — Москва: Правда, 1985. [https://web.archive.org/web/20110511115518/http://www.litportal.ru/genre39/author4240/book19571.html]
* ''Стингл М.'' Чёрные острова. — Москва: Правда, 1985. [https://web.archive.org/web/20110511182716/http://www.litportal.ru/genre39/author4240/book18868.html]
* ''Стингл М.'' Очарованные Гавайи. — Москва: Правда, 1985. [https://web.archive.org/web/20110511182724/http://www.litportal.ru/genre39/author4240/book19674.html]
* ''Те Ранги Хироа.'' Мореплаватели солнечного восхода. [http://www.geografia.ru/polinez.html] [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki.html англ. версия (оригинал)]
* ''Всемирная история''. Энциклопедия. Том 5. Глава XIV. Народы Австралии и Океании к началу европейской колонизации / Издательство социально-экономической литературы, М.: 1958. [http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000034/st014.shtml]
* [http://anthropology.ru/ru/texts/butinov/misl8_16.html Образ Н. Н. Миклухо-Маклая в мифологии папуасов Новой Гвинеи] // Сборник «Смыслы мифа: мифология в истории и культуре» (в соавторстве с Бутиновым Н.&amp;nbsp;А.). — Серия «Мыслители». Выпуск №&amp;nbsp;8 — СПб.: Издательство Санкт-Петербургское философское общество, 2001. — С. 300.
* ''Игнатьев Г.&amp;nbsp;М.'' Тропические острова Тихого океана. М., «Мысль», 1979. 270&amp;nbsp;с.

{{Партал|Геаграфія}}
{{Рэгіёны}}
{{Біягеаграфічныя рэгіёны}}
{{Краіны Акіяніі}}
{{Зямныя кантынэнты}}

[[Катэгорыя:Акіянія| ]]</text>
      <sha1>09s3pwaqj4u3mmegjhbd0id2qqk987x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Брагін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19313</id>
    <revision>
      <id>2328389</id>
      <parentid>2328387</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T12:43:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147063" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56).]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>acxzzjvbfsbeera1zd4xruby8gllm6v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328390</id>
      <parentid>2328389</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T12:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147050" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56).]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>f9rolt7e2pgtogk3xls6jo2dkbjgymw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328391</id>
      <parentid>2328390</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T12:46:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147050" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56).]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>p8nna3g64233pmvlyw3rcht7j7bjxjd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328392</id>
      <parentid>2328391</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T12:49:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147085" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. 1749-56 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>1eew7n7e2khcokmcm2mw91bl0jgulhl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328397</id>
      <parentid>2328392</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:05:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147101" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>fxojol3r98f1hg0ppal8exrpkbwjtvi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328436</id>
      <parentid>2328397</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:22:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147343" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>1uq1lai4ijlnbyhk0lvypypbmxx1ea2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328437</id>
      <parentid>2328436</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:28:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147348" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай&lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. У 1672 альбо 1673 годзе{{Заўвага|Княгіня Грызэльда спачыла 17 красавіка 1672 г., але яшчэ ў жніўні 1673 г. каралём Міхалам, як вярхоўным уласьнікам добраў, пацьверджаны фундуш Сялецкаму манастыру, што быў у складзе Брагінскага графства (у загалоўку граматы) альбо Брагінскага ключа (у тэксьце). Спачыў манарх 10 лістапада 1673 г.}} Брагінскі маёнтак дастаўся пляменьніку княгіні і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>ngjhixkobu5eyj43ak8630sytamg8zp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328522</id>
      <parentid>2328437</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T02:51:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146750" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>mpko2pi7xuf59n535lzbce3vmrkdqv0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328525</id>
      <parentid>2328522</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T02:59:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147480" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>346ku731qtjcws1ofqnbkpawz0a5gcn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328526</id>
      <parentid>2328525</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T03:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147453" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловаброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>baew7a17lkqi9th11duwh62lqck2efn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328527</id>
      <parentid>2328526</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T04:11:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147453" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>j1heywzann379t6y6zg4aq1i5d2q66e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328531</id>
      <parentid>2328527</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T04:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147472" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Машкевіч (Маскевіч) заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>bk7sq2653o5b2s4lulifjc4ze42bben</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328532</id>
      <parentid>2328531</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T04:46:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147487" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Казімер Машкевіч (Маскевіч) заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>469mncmh5kw9pfabll7zbuiy0mnwe70</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328535</id>
      <parentid>2328532</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T05:37:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147966" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18-м траўня 1596 году датаваны пазоў ў Оўруцкі гродзкі суд на скаргу пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, да ўладальніка паловы маёнтку Брагін князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага, які асадзіў падданых сваіх на грунтах Астраглядавіцкіх&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 926. S. 1&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Казімер Машкевіч (Маскевіч) заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>5xnzjrwapubatv16p1lwmwpta6952ki</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328536</id>
      <parentid>2328535</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T05:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147966" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18-м траўня 1596 года датаваны пазоў ў Оўруцкі гродзкі суд на скаргу пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, да ўладальніка паловы маёнтку Брагін князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага, які асадзіў падданых сваіх на грунтах Астраглядавіцкіх&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 926. S. 1&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Казімер Машкевіч (Маскевіч) заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|Яшчэ 16 жніўня 1670 году кароль  пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>cbc5qjpjyohhk04jsap1r4rj8ueyrax</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328791</id>
      <parentid>2328536</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:40:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148133" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Брагін
|Статус                           = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне            = Брагіна
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Brahin
|Герб                             = Coat of Arms of Brahin 2001.svg
|Сьцяг                            = Flag of Bragin.svg
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1147 
|Першыя згадкі                    = 1147
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = Брягинь, Брягинъ
|Мясцовая назва                   = Брагінь 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = 
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 4507
|Год падліку колькасьці           = 2022
|Крыніца колькасьці насельніцтва  =  &lt;ref&gt;[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]&lt;/ref&gt;
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 000 Brahin 07.JPG 
|Апісаньне выявы                  = У цэнтры мястэчка
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 47
 |Шырата сэкундаў                 = 
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = [http://bragin.gomel-region.by/by/ bragin.gomel-region.by/by]
}}
'''Бра́гін''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Брагінка|Брагінцы]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзіцца за 119 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомля]], за 28 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Аўтамабільныя дарогі злучаюць мястэчка з [[Хвойнікі|Хвойнікамі]], [[Рэчыца]]й, [[Лоеў|Лоевам]], [[Камарын]]ам.

Брагін — даўняе [[места]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Брагінскі замак|прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія часы ===
Першы пісьмовы ўпамін пра паселішча, датаваны 1147 годам{{Заўвага|Въ лЂто 6655 (1147)}}, сустракаем у [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]. У тую зіму, «''како уже рекы сташа''», дружыны чарнігаўскіх князёў Ольгавічаў і Давыдавічаў «''с Половци воеваша Брягинь''», што належаў да Кіеўскага княства Ізяслава Мсьціславіча&lt;ref&gt;Полное собрание русских летописей (ПСРЛ). Т. 2. Ипатьевская летопись. — СПб., 1908. Стб. 359.&lt;/ref&gt;. Імкнуліся гэтак адпомсьціць за папярэдняе разрабаваньне ім чарнігаўскіх валасьцей. Паўстаў горад у зоне кантактнага расьсяленьня [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], [[паляне|палянаў]] і [[севяране|севяранаў]].

У 1187 годзе ў [[Белагародка (Бучанскі раён)|Белгарадзе]] кіеўскі князь Рурык Расьціславіч сыну свайму Расьціславу «''створи же… велми силну свадбу ака же несть бывала в Руси… сносе же своеи''» (нявестцы Верхуславе, васьмігадовай дачцэ суздальскага князя Ўсевалада Юр’евіча, якую бацькі адпусьцілі «''в Русь с великою любовью''») «''далъ многи дары и городъ Брягинъ''»&lt;ref&gt;ПСРЛ. Т. 2. Стб. 658.&lt;/ref&gt;.

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:POL COA Leliwa.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Ляліва роду Манівідавічаў.]]У 1360-я гады Брагін у складзе Кіеўскага княства ўвайшоў у Вялікае Княства Літоўскае, дзе стаў цэнтрам воласьці; належаў вялікаму князю. Надалей Брагін (Brehynya) побач з Рэчыцай, Мазыром і Оўручам згаданы ў «Сьпісе гарадоў, замкаў і земляў, прыналежных князю [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]]», датаваным верасьнем-кастрычнікам 1432 году&lt;ref&gt;Полехов С. В. Наследники Витовта. Династическая война в Великом княжестве Литовском в 30-е годы XV века. — Москва: «Индрик», 2015. С. 521—525&lt;/ref&gt;. У 1458 годзе колішні маршалак князя Сьвідрыгайлы (1438), а на той час віленскі ваявода [[Іван Манівід|Ян Манівідавіч]] склаў тэстамэнт сынам Яну і [[Войцех Манівід (сын Івана)|Войцеху]] на Брагін, [[Горваль]], [[Любеч]] і іншыя маёнткі&lt;ref&gt;Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza. // Ateneum Wileńskie. — Wilno, 1923. № 5 (6). S. 261.&lt;/ref&gt;, набытыя ім і яго бацькам баярынам [[Войцех Манівід|Манівідам]] яшчэ ад вялікага князя [[Вітаўт]]а&lt;ref&gt;Вячаслаў Насевіч. Манівідавічы. // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя: у 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. Т. 2. С. 270.&lt;/ref&gt;. У 1471 годзе Кіеўскае княства было пераўтворана ў аднаіменнае ваяводзтва.

Пасьля сьмерці Войцеха Манівідавіча ў 1475 годзе Брагінам ізноў кіраваў вялікакняскі намесьнік, пра што ёсьць зьвестка на 1496 год, калі скарб атрымаў «2 копе гроше''и''». У 1499 годзе людзі з Брагінскай і іншых валасьцей бралі ўдзел у работах на Кіеўскім замку: «''А до Киева люди посланы города ωправлѧти с Поднепръ|скихъ волостеи. | З Бобрȣиска с обеюхъ половицъ 80 чоловеков с топоры. | З Мозыра и зо Пчича 80 чоловековъ. | З Брагинѧ 40 чоловековъ. | З Речицы 60 чоловековъ. | З Горволѧ 40 чоловековъ''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. С. 397, 399.&lt;/ref&gt;. У XIV—XVII стагодзьдзях існаваў Брагінскі замак&lt;ref&gt;Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 123—124&lt;/ref&gt;. У чэрвені 1500 году вялікім князем [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандрам]] выдадзены ліст пану Богушу Багавіцінавічу, намесьніку пералайскаму, «''о бране дани''» з Падняпроўскіх «''и инших руских''» валасьцей, у іх ліку з Горвальскай, Рэчыцкай, Брагінскай, Мазырскай, Бчыцкай, пра што было абвешчана тутэйшым «''наместником нашым и старцомъ, и всимъ мужом''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1993. С. 295&lt;/ref&gt;.

Брагін названы ў дамове паміж Вільняй і Масквой 1503 году сярод валасьцей, якія кароль польскі і вялікі князь літоўскі Аляксандар прапанаваў вялікаму князю маскоўскаму [[Іван III Васільевіч|Івану Васільевічу]] і сыну яго [[Іван III Васільевіч|Васілю Іванавічу]] «''в тые перемиръные лета, шесть летъ, не воевати и не зачепляти ни чым''», з свайго боку паабяцаўшы захоўваць недатыкальнасьць валасьцей у Масковіі. Урэшце бакі ў тым пагадзіліся&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 5 (1427—1506) / E. Banionis. С. 209; Памятники дипломатических сношений Московского государства с Польско-Литовским. — Т. 1. (1487—1532). — С.- Петербург, 1882. С. 395, 400&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1504 году прывілеем караля Аляксандра з Брагінскай воласьці былі вылучаныя Астраглядавічы і Хвойнікі з усімі прылегласьцямі ды падараваныя на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану Сямёну Хведаравічу Палазовічу&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78&lt;/ref&gt;. 7 ліпеня 1506 году манарх перадаў Брагін з воласьцю ў трыманьне пану Данілу Дзедкавічу, быўшаму на «''нашои службе в Оръде Перекопскои''», пакуль той не выбера належныя яму 230 коп грошаў&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1(6). С. 37.&lt;/ref&gt;. Але неўзабаве кароль Аляксандар памёр, а яго брат і пераемнік Жыгімонт Стары «''взяли есмо тую волостку Брягин къ нашои руце''», замест яе аддаўшы пану Д. Дзедкавічу на два гады карчму ў Чаркасах&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt.- Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. С. 131—132, 168—169.&lt;/ref&gt;. У тым жа 1506 годзе праз Брагін прайшлі крымскія татары.

[[Файл:Загаловак і ўводзіны да акту 1512 г.jpg|значак|зьлева|Загаловак і ўводзіны да Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці 1512 г. з кнігі Мазырскага гродзкага суда 1776 г.]][[Файл:POL COA Korybut.svg|165пкс|значак|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]Лістом ад 25 кастрычніка 1509 года кароль Жыгімонт аддаў князю [[Міхаіл Васільевіч Збараскі|Міхаілу Васільевічу Збараскаму]] «''тую волость нашу Брягин… з людми и зъ данью грошовою и медовою, и куничъною, и бобровою, и со всимъ с тымъ, какъ тая волость на насъ держана, до живота его''». Раней князь ужо карыстаўся даходамі зь яе «''до воли господаръское''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). С. 431.&lt;/ref&gt;. 2 кастрычніка 1511 году манарх, каб абараніць людзей ад злоўжываньняў пісараў-паборцаў не адно ў ваенныя ліхалецьці, а і ў мірныя часы, выдаў прывілей у ліку іншых даньнікам з Падняпроўскіх валасьцей «''…зъ Речицы, съ Брягина{{Заўвага|Згадка пра Брагін у гэтым шэрагу гаспадарскіх валасьцей выглядае анахранізмам, бо ўжо амаль два гады ён «''со всимъ с тымъ''» (зь людзьмі і прыбыткамі) пажыцьцёва належаў князю М. Збараскаму.}}, зъ Мозыра, зъ Бчича…''», каб «''ихъ при старине зоставили.., какъ бывало за предковъ нашихъ, за великого князя [[Вітаўт|Витовта]] и [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жикгимонта]], ижъ они сами собравши дань грошовую, и бобры и куницы, отношивали до скарбу нашого, а медъ пресный до ключа.., всю сполна.., на роки звычайныи, а то есть первый рокъ Божье Нароженье, другій Середопостье, третій Великъ-день…''»&lt;ref&gt;Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 2. (1506—1544). — С.-Петербург, 1848. №.75&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней зьмест дакумэнту часта альбо не раскрываўся, альбо выкладаўся зусім недарэчна. У артыкулах канца XIX ст. паведамлялася: «''Za czasów litewskich B. był własnością wyłączną wielkich książąt, a w r. 1511 otrzymał ważne przywileje od Zygmunta I''» (Al. Jel. Brahin. // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1880. T. I. S. 348), «''… в качестве господарского города Сигизмунд I снабдил Брагин в 1511 г. грамотой, обеспечивавшей права жителей и дававшей им различные льготы''» (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк). // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 115). Больш як праз сто гадоў апошняе было паўторана: «''У 1511 кароль Жыгімонт І Стары дараваў Б. грамату, якая давала жыхарам пэўныя правы і льготы''» (Рогалеў А. Ф. Брагін. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1994. С. 63; у сваёй кнізе аўтар яшчэ дадаваў: «''Такія граматы забытым богам мястэчкам не даваліся''» (Рогалеў А. Ф. Сцежкі ў даўніну. Геаграфічныя назвы Беларускага Палесся. — Мінск: Полымя, 1992. С. 63)). У пачатку бягучага стагодзьдзя сытуацыя са зьместам, як здавалася, нарэшце была выпраўлена: «''У 1511 вял. князь выдаў Б. грамату, паводле якой яго жыхары мелі права плаціць падаткі непасрэдна ў дзярж. скарб.''» (Грынявецкі Валерый. Брагін. // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. С. 340). У лютым 2009 г., аднак, ва ўкраінскай Вікіпэдыі зьявілася дылетанцкае сьцверджаньне (існавала да 5 траўня 2021 г.), маўляў: «''1511 року поселенню надано магдебурзьке право.''», у верасьні 2009 г. яно паўторана ў францускай, а колькі гадоў таму да пастановы гэтага тэатра абсурду (тэма бо — пэрыфэрыйная) далучыліся і некаторыя навукоўцы: «''У 1511 році тодішній король польський і великий князь литовський Сигізмунд І Старий своїм привілеєм дарував мешканцям Брагіна право на самоврядування.''» (Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. – Київ, 2016 (2017). С. 213), «''Пожалування міста Збаражському примусило брагінських міщан звернутися до короля Сигізмунда І та отримати від нього у 1511 р. охоронний привілей.''» (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. // Днепровский паром. Материалы научно-исследовательского полевого семинара «Культурно-исторический потенциал Восточного Полесья и перспективы развития регионального туризма»  (11-12 августа 2016 г., г. Брагин), Международных историко-краеведческих чтений «Днепровский паром» (8-9 августа 2017 г., г. Лоев). — Минск, 2017. С. 14; «апрабацыя» гэтай найбольш недарэчнай трактоўкі выканана яшчэ ў лістападзе 2014 г. з тлумачэньнем: «...охранный привилей, который ограничивал власть владельца в отношении горожан», гл.: Маленький город в большой истории: Брагин в XVI — XVII веках. // https://gp.by/mneniya/news36000.html). Апошнія меркаваньні асабліва уражваюць, бо прывілей  выдадзены каралём не на просьбу брагінскіх мяшчанаў, а ў адказ на скаргі даньнікаў Падняпроўскіх і Задзьвінскіх гаспадарскіх валасьцей, якіх у сьпісе ажно 13! Акрамя Брагіна, з канкрэтнай падачы А. Ельскага (SGKP. 1889. T. X. S. 133), у якога дакумэнт памылкова датаваны 11 кастрычніка 1511 г., упэўнена пачалі прыпісваць магдэбурскае альбо «частковае» (гл.: Рэчыца ў Вікіпедыі) магдэбурскае права і Рэчыцы, а вось  пра згаданы побач зь імі Мазыр на 1511 год — ані слова (як і ў А. Ельскага); але ж тое места атрымала сапраўдную магдэбургію ад караля Стэфана Баторыя ў 1577 г. (Цітоў Анатоль. Геральдыка Беларускіх местаў. – Мінск: Полымя, 1998. С. 192, 228; Цітоў А. Да пытання аб гербе горада Рэчыцы // Трэція Міжнародныя Доўнараўскія чытанні (г. Рэчыца, 14–15 верасня 2001 г.) / Рэд. кал.: В.М. Лебедзева (адказ. рэд.) і інш. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 2002. С. 239, дата ў аўтара на месяц пазьнейшая, чым у А. Ельскага, у якога запазычыў зьвестку, — 11.XI.1511). Тае магдэбургіі ў Рэчыцы, якая, магчыма, мела хіба самакіраваньне, заснаванае на «рускім» праве, прынамсі, у XVI — XVII стст., а ў Брагіна дык і ніколі не было (гл.: Голубеў В., Волкаў М. Рэчыца ў часы Вялікага княства Літоўскага // Беларускі гістарычны часопіс. – 2014. № 5. С. 4, 5 – 6,  у гэтых аўтараў дакумэнт чамусьці датаваны 2.XI.1511, а яшчэ, замест Т. Скрыпчанкі, дарэмна адрасавалі крытычную заўвагу наконт крыніцы 1561 г. М. Ткачову; Білоус Н. Привілеї польського короля Стефана Баторія для Лоєва 1576 та 1582 рр. // Місто: історія, культура, суспільство. Е-журнал урбаністичних студій. – Київ, 2018. Вип. 1 (5). С. 164).}}. У хуткім часе князь М. Збараскі, жадаючы атрымаць воласьць «''на вечность''», біў чалом аб правядзеньні яе абмежаваньня, што і выканаў да 7 сакавіка 1512 году каралеўскі дваранін, дзяржаўца трахцемірскі і дымірскі Іван Андрэевіч Кміціч&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Врп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050адв.&lt;/ref&gt;. У 1514 годзе{{Заўвага|М. К. Любаўскі меркаваў, што падараваньне адбылося ў год праведзенага абмежаваньня — 1512, гл.: Любавский М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 239.}} кароль Жыгімонт Стары падараваў князю «''тую волостку Брягин з местом и с корчмами, и з мытом, и з городищом, и со всими селы, и з людми, кром тых сел, што первеи того кому у тои волости будем дали''»&lt;ref&gt;Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511—1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508—1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). — Vilnius: Žara, 2002 [2004]. С. 240&lt;/ref&gt;.[[Файл:Кафля з Брагіна.jpg|значак|Паліхромная кафля з Брагіна, сярэдзіна XVI ст. . [[Музэй старажытнабеларускай культуры]] [[ІМЭФ]].]]

Ад 1517 году маёнткам валодалі сыны М. Збараскага{{Заўвага|У 1490, 1511, 1512 гадох ён ужо, бывала, падпісваўся Вішнявецкім, а ў 1517 годзе, незадоўга да сьмерці, Вішнявецкім і Збараскім, гл.: Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. — Warszawa, 1895. S. 553.}} князі Хведар (†1533), потым Аляксандар (†1555){{Заўвага|І. В. Кандрацьеў дзіўным чынам здолеў атаясаміць яго з унукам, таксама Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, старостам любецкім ды лоеўскім ад 1585 г., спаслаўшыся на артыкул С. П. Зімніцкай, у якім, аднак, усё выкладзена слушна (гл.: Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15; Кондратьєв І. В.  Князі Вишневецькі на старостинських урядах Любецького староства // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья. Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель) / редкол. В. М. Метлицкая (отв. ред.) [и др.]. – Минск: Четыре четверти, 2018. С. 46).}} Вішнявецкія&lt;ref&gt;Зимницька С. П. Родові володіння Вишневецьких на території Волині, Брацлавщини і Київщини в рецепції українських і польських істориків / С. П. Зимницька // Гуманітарний журнал. — 2005. — № 1-2. — С. 128, 130&lt;/ref&gt;. У 1535 годзе за часамі вайны Вялікага Княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537) Брагін спалілі маскоўскія войскі&lt;ref&gt;Грынявецкі Валерый. Брагін. С. 340.&lt;/ref&gt;. Прынамсі, ад 1541 году пачаліся памежныя спрэчкі ўладальнікаў Брагіна князёў Вішнявецкіх і ўладальнікаў Астраглядавічаў і Хвойнікаў князёў Відэніцкіх (Любецкіх){{Заўвага|Тады Брагінам валодаў князь Аляксандар Міхайлавіч Вішнявецкі, а Астраглядавічамі і Хвойнікамі князь Дзьмітры Раманавіч Відэніцкі.}}&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. У 1559 годзе кароль [[Жыгімонт Аўгуст]] пацьвердзіў права на Брагінскі маёнтак князям Аляксандру, Максіму і Міхаілу Аляксандравічам Вішнявецкім. Князь Максім у 1565 годзе спачыў, не пакінуўшы нашчадкаў&lt;ref&gt;Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od czternastego wieku. S. 556&lt;/ref&gt;.

У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»&lt;ref&gt;Русская историческая библиотека (далей: РИБ). Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. — Юрьев, 1914. Стб. 892, 893&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У свой час А. Ябланоўскі адвольна, без апоры на крыніцы, выключна зь геаграфічных меркаваньняў, зьмясьціў Брагінскую воласьць у складзе Любецкай акругі (павету) побач зь Любецкім і Лоеўскім староствамі (Źródła dziejowe (ŹD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów–Bracław) / A. Jabłonowski. – Warszawa, 1894. S. 26; ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 30, 210). І. В. Кандрацьеў пайшоў яшчэ далей, абсалютна беспадстаўна залічыўшы Брагін (у іншых выпадках яго палову) да Любецкага староства і нават да Любецкай воласьці (!) [Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 20, 69, 79, 196–97]. Больш за тое. Ідэя, упершыню выказаная яшчэ ў 2005 г., вельмі хутка зьявілася ў артыкуле «Любеч» адной зь беларускіх энцыкляпэдый (Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя. Т. 3. Дадатак. А-Я – Мінск, 2010. С. 316). Відавочна, аўтар не зьмяніў сваю пазыцыю і дагэтуль, бо ў яго аўтарэфэраце (тэкст самой дысэртацыі, на жаль, недаступны) сустракаем заўвагу – «''В цей час змінюються і кордони Любецького староства, в основному після відпадіння у 1564 р. Брагінської волості.''» [Кондратьєв І. В. Лівобережні староства Київського воєводства Великого Князівства Литовського та Речі Посполитої: Соціально-територіальні трансформації XIV – XVII ст.: Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора історичних наук. – Київ, 2020. С. 19]. Тут І. В. Кандрацьеў паўтарыў яшчэ і старую памылку М. К. Любаўскага, запазычаную А. Ябланоўскім; абодва меркавалі, што Брагінская воласьць у апісаньні межаў паказана часткай Мазырскага павету. Гэта, як вынікае з прыведзенага ўрыўку, ня так, бо — «''Брягинь со всим поветомъ Киевским''», не з Мазырскім. Да Любецкай воласьці і староства належалі некалькі паселішчаў сучаснага Брагінскага раёну, аніяк ня колішняй воласьці. «Воласьць Брагіня» у пачатку XVI ст. межавала з Мазырскай, Рэчыцкай, Любецкай и Чарнобыльскай валасьцямі (гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 9, 41 (іл. № 3: Jakubowski J. Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego w połowie XVI wieku. 1, Część północna, skala 1 : 1.600.000: objaśnienie do mapy. – Kraków: Skł. gł. w księgarniach Gebethnera i Wolfa, 1928. На мапе – Брагінская воласьць у атачэньні Мазырскай, Рэчыцкай, Чарнобыльскай і Любецкай валасьцей).}}{{Заўвага|П. Г. Кляпацкі без спасылкі на крыніцу даводзіў, што Брагінская воласьць была часткай Мазырскага павету і да рэформы сярэдзіны 1560-х гг., гл.: Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли. Т. 1. Литовский период. – Одесса, 1912. С. 183, 195, 197 (ёсьць і аўтарская мапа).}}.

Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва, названае княствам (разам з Брагінам), як раней Падляская і Валынская землі, было далучана («''вернута''») да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]&lt;ref&gt;Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 77 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)&lt;/ref&gt;. Князі-русіны Аляксандар і Міхаіл Вішнявецкія, спадчыньнікі Брагінскага маёнтку, маючы зямельныя ўладаньні на Валыні, спачатку для прыняцьця прысягі ў каралеўскі замак Уладзімерскі не зьявіліся, але ўрэшце ім давялося падпарадкавацца волі манарха&lt;ref&gt;Жизнь князя Андрея Михайловича Курбского в Литве и на Волыни. — Киев, 1849. Том 1. С. 22, 24&lt;/ref&gt;.

=== Карона Каралеўства Польскага ===
У сакавіку 1574 году маёнтак Брагін разам з замкам быў падзелены паміж князямі-братамі Аляксандрам і Міхаілам Аляксандравічамі Вішнявецкімі{{Заўвага|І. В. Кандрацьеў, пэўна, не чытаў сам дакумэнт, але жадаючы паказаць Брагін прыналежным да Любецкага староства, г. зн. дзяржаўным уладаньнем, сьцвярджаў нібы «''У 1574 р. Брагінський замок був описаний королівськими ревізорами.''», а гонар узьвядзеньня замку надаў князю Міхайлу Вішнявецкаму, няслушна адрозьніваючы яго ад М. Збараскага (Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15). І адкуль інфармацыя?..}}. Частка замку князя А. Вішнявецкага выглядала так: {{пачатак цытаты}}''…мне зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, левая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест. Которою столбою на бланковане ходят. Светлица великая над вороты. Церковь в стене святое Троицы зо всим накладом тое церкви: золотом, серебром, книгами и зо всим тым, што одно в той церкви накладу естъ. Также с попом и дьяконом и з их островами, дубровами, чертежами, полми и сеножатми и зо всими их пожитки и доходы, тое церкви належачими. Ку тому теж будоване: светлицы в стене городни, поклеты, погреб, спижарни вси, яко тая сторона полеве в собе ся мает, аж до вежи тое, што от Брягинки, которая зосталася на делу от мене брату моему его милости князю Михайлу. Такжо теж и тые домы, будоване, светлицы, которые на земли стоят в замку. А ку тому место нашо Брягинское яко люди отчизные, бояре, куничники, загородники, дворцы наши на посаде…'' {{канец цытаты}}

У князя Міхаіла Вішнявецкага — свая доля замкавай спадчыны{{Заўвага|Насуперак таму, як працяглы час даводзілася ў літаратуры (гл.: Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць. / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мінск: БСЭ, 1985. С. 104; {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 39—40; {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 112), у Гарадзішчы (сучас. пасёлак [[Двор-Гарадзішча|Тэльман]]) пры князях Вішнявецкіх ня тое мураванага замку, але і драўлянай панскай сядзібы не было.}}: {{пачатак цытаты}}''А его милости князю Михайлу Вишневецскому, брату моему, зосталася половина замку Брягинского, вшедши в замок, правая сторона, взявши от тое городни шостое, в которой столба ест, которою столбою на бланкованье ходят, аж до вежи, которая от реки Брягинки. Тая вежа вся зосталася брату моему его милости князю Михайлу с тою вежою, што от Глухович, зо всими городнями, свирнами, светлицами, спижарнями, пивницами, пекарнею так, яко тая сторона замку поправе в собе мает. Ку тому церковь за замком в месте святого Николы зо всим накладом тое церкви, с попы их, з их островами, полями, сеножатми и всими пожитки и доходы, ку той церкви належачими._А места нашого Брягинского его милости князю Михайлу, брату моему, зосталася яко людей отчизных, бояр, куничников, огородников ведле рейстров наших, которые промежку себе есмо подавали._…Также теж ворота замковые, мост перед замком и тот, што от места до места, и ровы около замку — то все наполы подданые наши направовати мают… Теж што ся дотыче веж, которые в месте у острозе побудованы. Мне тая вежа зостала, што от Микулич, а его милости князю Михайлу, брату моему, што от Глухович. Ку тому острог около места нашого Брягинского мают подданые мои направовати и робити от тое вежи мое, што от Микулич, поправе, а подданые его милости князя, брата моего, также острог повинни будуть робить от вежи его милости от Глухович поправе, розделивши увес острог с подданными моими наполы.''{{канец цытаты}}

Што да іншых угодзьдзяў, дык князю Аляксандру дасталіся сёлы [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Сялец (Брагінскі раён)|Селце (Сялец)]], [[Лісьцьвін]], дварэц (сядзіба) [[Высокае (Хвойніцкі раён)|Высокае]], сёлы [[Веляцін]], Зашчоб’е, востраў Дудоўшчына, а князю Міхаілу — сёлы [[Глухавічы]], [[Губарэвічы|Губаровічы]], [[Бабчын]], [[Старыя Юркавічы|Юркавічы]], Дубно, [[Крыўча]], [[Галкі]], [[Сяўкі|Сеўковцы (Сяўкі)]], Перка, [[Дублін (вёска)|Доблін]], [[Дзімамеркі|Дамамірка]], [[Рудакоў|востраў Рудакоў]], [[Удалёўка|востраў Удалёўка]]&lt;ref&gt;Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік — Выпуск 1. — 2000. С. 187—192.&lt;/ref&gt;.

Паводле рэестру 1581 году, апублікаванага А. Ябланоўскім, палова Брагіна зь сёламі на той час належала князю Міхаілу Вішнявецкаму, старосьце чаркаскаму і канеўскаму, а другая палова — удаве яго брата Аляксандра, памерлага ў 1577 годзе. Для ўсёй часткі маёнтку князя Міхаіла пададзеная толькі сума пабору — 86 флярынаў і 5 грошаў. Адносна паловы места Брагіна княгіні Аляксандры (з Капустаў) Вішнявецкай паведамляецца пра 32 дымы асадных сялянаў (×6 — прыблізна 192 чалавекі), 21 дым [[агароднікі|агароднікаў]] (126 чалавек){{Заўвага|Вось ужо больш за пятнаццаць гадоў як І. В. Кандрацьеў упарта прылічвае тых сялянаў-агароднікаў да заградовай шляхты — «… 21 осада «загродової» (убогої чи «лезної») шляхти.» (І. Кондратьєв.  Лоєвське староство у 1585 – середині ХVII ст. // Пятыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Рэчыца, 22-23 верасня 2005 г. – Гомель, 2005. С. 197; Кондратьєв І. В. Брагінщина у складі Любецько-Лоєвського староства Київського воєводства. С. 15), што і зусім невытлумачальна.}}, 1 сьвятара (6), 5 чабатароў (30), 4 кавалёў і сьлесараў (24), 2 краўцоў (12), 2 {{падказка|рымараў|майстроў па вырабу конскага рыштунку}} (12). Асадныя плацілі па 15 грошаў, сьвятар 2 флярыны, агароднікі па 4-6 грошаў, рамесьнікі па 15 грошаў падатку, а жыхароў было каля 402 чалавек&lt;ref&gt;ŹD. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. — Wykazy… S. 36, 37, 38&lt;/ref&gt;. У іншым датаваным 13-м сакавіка 1581 году дакумэнце паведамляецца, што пан земскі пісар кіеўскі Дзьмітры Ялец надзелены паўнамоцтвамі ў справе разьмежаваньня добраў пана падкаморага кіеўскага Шчаснага Харлінскага з уладаньнямі князя Міхаіла Вішнявецкага, кашталяна брацлаўскага, «''miasta Brahinia, sioła Chłuchowic'' [Hłuchowicz]'', Hubarowa'' [Hubarowicz] ''y Babczyna''», а таксама княгіні-ўдавы Аляксандравай Вішнявецкай і яе дзяцей «''jmienia Brahina, Mikulic, Listwina y innych sioł do Brahinia nalezących''»&lt;ref&gt;Руська (Волинська) метрика [Текст] : регести документів Коронної канцелярії для укр. земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569—1673 / Держ. ком. арх. України, Центр. держ. істор. арх. України, м. Київ, Ін-т укр. археографії та джерелознавства ім. М. С. Грушевського НАН України, Генер. дирекція держ. арх., Голов. арх. давніх актів; ред. і упоряд Г. Боряк [та ін.]; передм. П. К. Грімстед. — Київ, 2002. С. 301—302&lt;/ref&gt;. 18-м траўня 1596 года датаваны пазоў ў Оўруцкі гродзкі суд на скаргу пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, да ўладальніка паловы маёнтку Брагін князя Адама Аляксандравіча Вішнявецкага, які асадзіў падданых сваіх на грунтах Астраглядавіцкіх&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów (AGAD. AR.). Dział X. Sygn. 926. S. 1&lt;/ref&gt;.

У 1603 годзе пасьля Кіева, Астрога і Гошчы ў Брагіне пры двары князя Адама Вішнявецкага зьявіўся будучы Ілжэдзьмітры І, дзе ўпершыню і «прызнаўся», што ён — царскі сын&lt;ref&gt;Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи археографической экспедицией Императорской академии наук. Т. 2. 1598—1613. — С.-Петербург, 1856. С 143; РИБ.- С.-Петербург, 1891. Т. XIII. Стб. 22, 973&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Брагін на мапе 1613 г.jpg|значак|зьлева|Брагін на мапе ВКЛ 1613 г. (фрагмєнт){{Заўвага|Брагін тут пазначаны чамусьці ў Рэчыцкім павеце (зямлі) ВКЛ.}}.]]28 ліпеня 1606 году ў Мазырскі гродзкі суд ад імя вяльможнага князя Адама Вішнявецкага была пададзена скарга на яго ўласных слуг Юзафа Лісоўскага, Адама Брозку, як прынцыпалаў, на памагатых Паўла Плядоўскага, Яна Гаварэцкага, Мікалая Шумскага, Себасьціяна Савіцкага, Мацюша Брозку, Янкоўскага, Кардышэўскага і іншых за тое, што яны напярэдадні перад сьвітаньнем, «''не зважаючы на пачцівасьць і павіннасьць сваю шляхецкую.., змовіўшыся як здраднікі на здароўе пана свайго, да замку места Брагінскага з гасподаў сваіх адначасова сабраўшыся, з полгакамі{{Заўвага|Полгак – кароткая стрэльба, калібрам удвая меншым, чым у гакаўніцы.}}, з аголенымі шаблямі ў замак гвалтоўна ўламіўшыся, але з-за супрацьдзеяньня аховы князя да пакою панскага дайсьці ня здолеўшы, чэлядзь пры ім тады быўшую, як мужчын, так і белых галоў, разагналі.., як злачынцы і здраднікі да скарбцу, дзе ўся маёмасьць рухомая яго міласьці захоўвалася, ланцуг і замкі наперад адбіўшы, уламіліся…''». А нарабаваўшы ўсялякага дабра, «''коней есче до того подданых князя его милости до колко на поли порвавши, з места Брагиня повтекали…''». Згаданы сярод слуг-рабаўнікоў [[Аляксандар Язэп Лісоўскі|Аляксандар Юзаф Лісоўскі]] — будучы знакаміты правадыр неўтаймоўных «[[Лісоўчыкі|лісоўчыкаў]]», надта рухавых і баяздольных вершнікаў, якія былі «галаўным болем» не адно для ворагаў, але і для насельніцтва і ўладаў Рэчы Паспалітай, бо аплачвалі ўласную службу жорсткімі рабаўніцтвамі ўсюды, дзе б ні зьявіліся&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 19 — 23&lt;/ref&gt;.

У 1628 годзе князь Канстанцін Карыбут Вішнявецкі, апякун дзяцей князя Міхаіла, з паловы места Брагіна з 15 дымоў плаціў па 3 злотыя, з 2-х сьвятароў па 6 зл., з 2-х мясьнікоў па 6 зл., з млынара 6 зл., з краўца 6 зл., з 6 агароднікаў па 1 зл. і 6 грошаў; усяго разам зь сёламі — 271 злоты і 6 грошаў. Пан Ян Точэвецкі з паловы маёнтку Брагін княгіні Адамавай Вішнявецкай{{Заўвага|Мужа ня стала ў 1622 годзе.}} плаціў 200 злотых.&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 393—394, 399&lt;/ref&gt;. Паловай Брагінскага замку і места з фальваркам і сялом Глухавічы, сёламі Сьпярыж, Малейкі, Казловыброды (Казялужцы?), Галкі, Рудакоў, Бабчын, Губаровічы, Дублін, Юркавічы, Сьцяжарна, Удалёўка, Крывін, Пірка, Нудычы, Пучын, Чахі, Рудыя, Крывіца (Крыўча?), Дамамірка, Хатуча, Мокіш, хутарамі Еўлашы, Гамолічы, Ілічы валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі]]&lt;ref&gt;Tomkiewicz W. Jeremi Wiśniowiecki (1612—1651) / W. Tomkiewicz. — Warszawa, 1933. S. 112, 113; зьвесткі пра паселішчы: AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 5-6&lt;/ref&gt;. 24 ліпеня 1641 году ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;. Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін з сёламі Сялец, Конанаў, Гуты (Huty), Удалёўка{{Заўвага|Удалёўка згаданая і сярод уладаньняў князя Ярэмія.}}, Скураты, Рыжкаў, Вялікі Лес, Мікулічы, Катловіца, Карпілаўка, Конанаўшчына, Мількаўшчына, Веляцін, Лісьцьвін, Высокае, Зьвінячына, Мікітаўшчына (Mikidowszczyzna), Зашчоб’е, Слабада пры рудні, млынах і вялікім ставе, Амолічы (Omolicze){{Заўвага|Ці не Амелькаўшчына? Гамолічы бо належалі князю Ярэмію. Альбо сытуацыя падобна як з Удалёўкай: валодалі рознымі часткамі паселішча? Але сьведчаньняў адпаведных няма...}}, з прыналежнымі да маёнтку фальваркамі слуг-шляхчічаў Бялабжэскага, Калгановічаў, Ячэвіцкага, Якубоўскага, Баськевічавай, Лінкераў, Завацкага (Zawackiego)&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;{{заўвага|Цікава, што арыгінал тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны ў кнізе Крэменецкага гродзкага суда польскамоўны, а загаловак, уступ і заканчэньне запісаныя па-русінску.}}.   

[[Файл:Jeremi Wiśniowiecki.jpg|значак|зьлева|Партрэт князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага. Даніэль Шульц. Трэцяя чвэрць XVII ст.]][[Файл:Gryzelda Wiśniowiecka.PNG|значак|200пкс|Партрэт княгіні Грызэльды Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Невядомы мастак. 1670-я гады.]]Ужо за часамі казацка-сялянскай вайны (1648—1651), да 8 чэрвеня 1648 году князь Ярэмі з княгіняй Грызэльдай{{Заўвага|Княгіню і двор ён выправіў «да Брагіна за Днепр» яшчэ ў першай палове траўня.}} на працягу тыдню бавіліся ў Брагіне. Тут жа адпачывала і войска. Аўтар дыярыюша Багуслаў Казімер Машкевіч (Маскевіч) заўважыў, што як бы казакі не затрымаліся пад Чарнігавам, а працягнулі іх перасьледаваць, то князю з княгіняй было б неспакойна. Брагін стаіць у надта ліхой мясьціне — увесь на балотах сярод панурых лясоў&lt;ref&gt;Dyaryusz Bogusława Kazimierza Maszkiewicza. // Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze… / Wyd. przez J. U. Niemcewicza. Wydanie nowe Jana Niepomucena Bobrowicza. — Lipsk, 1840. T. V. S. 68, 70&lt;/ref&gt;. Мелася на ўвазе, што рэгулярнаму войску (асабліва вершнікам, бо няма дзе разьвярнуцца) вельмі нязручна ладзіць тут бітву. Пазьней жыхары Брагіна адчынілі браму войскам Багдана Хмяльніцкага, якімі кіравалі палкоўнік Нябаба і Хвясько. Брагінцы і сяляне навакольных вёсак утварылі полк, які выступіў пад камандаю казацкага галавы Магеры. За здраду места разбурана войскам Рэчы Паспалітай. Замак у якасьці былога абарончага збудаваньня не аднаўляўся, але надалей маглі існаваць, як звычайна ў тыя часы, умацаваныя двары наступных дзедзічных ды застаўных уладальнікаў. У хроніках габрэйскіх аўтараў Натана Гановэра і Мейера з Шчэбжэшына ці не ўпершыню згадана «сьвятая грамада Брагін», моцна пацярпелая ад «хмяльніччыны» ў тым жа 1648 годзе&lt;ref&gt;Еврейские хроники XVII столетия (Эпоха «хмельничины»). Исследование, перевод и комментарии С. Я. Боровского. — Иерусалим: Гешарим, 1997. С. 112, 164&lt;/ref&gt;. Сярод казакоў, захопленых у палон напярэдадні і пасьля бітвы пад Загальлем, у датаваных 11 і 29 чэрвеня 1649 году дакумэнтах названыя Мацьвей Шумейка з Брагіна, паказачаны брагінскі баярын Кавальскі, Сямён Абязушанка і  Хведар са Сьпярыжжа, Багдан з Брагіна, Фурс з Бабчына, падданыя князя Ярэмія Міхала Вішнявецкага, ваяводы рускага, Пётар з Мокіша, падданы пана Катарскага, Міхед з Савічаў&lt;ref&gt;Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 1 (1648—1649). — Київ, 2012. С. 241, 242, 243, 244, 264, 266&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці ў 1651 годзе князя Ярэмія Брагін пэўны час быў уладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]]{{заўвага|У фундушы 1742 г. сужэнства Міхала Сэрвацыя і Тэклі Ружы Вішнявецкіх запісана, нібыта яшчэ 16 жніўня 1670 года кароль пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.&lt;/ref&gt;. Аднак, у навукова-папулярным выданьні «Князі Вишневецькі» да матэрыялу А. Мацука пра Брагін зьмешчаны фотаздымак прывілею-пацьверджаньня, датаванага тым жа 16 жніўня, але 1673 г., г. зн. ужо пасьля сьмерці княгіні Грызэльды і за некалькі месяцаў да спачыну манарха.}}, але апошні саступіў яго маці &lt;ref&gt;Мацук А. Брагін. С. 213—215&lt;/ref&gt;. Пасьля спачыну 17 красавіка 1672 году княгіні Грызэльды Брагінскі маёнтак дастаўся яе пляменьніку і стрыечнаму брату караля пану Станіславу Канецпольскаму&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 334—335&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Аўтар прывяла сьведчаньне аб валоданьні Ст. Канецпольскім Брагінам на 1676 год.}}, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — усынаўлёнаму апошнім пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму&lt;ref&gt;Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389&lt;/ref&gt;. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва ад 25 студзеня 1683 году сказана, што пан Канецпольскі валодаў у месьце Брагін 55 дымамі (каля 330 жыхароў), пан Сіліч — 27 (162), пан Бялабжэскі — 6 (36), пан Чэрскі — 3 (18); а яшчэ тут было 8 дымоў габрэйскіх (48)&lt;ref&gt;АрхивЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 489, 490, 502&lt;/ref&gt;. 14 верасьня 1686 году брагінскі мешчанін Юры Андрыевіч пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што як з-за казакоў, так і з-за войска Вялікага Княства Літоўскага, зь места Брагін, акрамя габрэяў, адышлі 15 дымоў (прыкладна 90 жыхароў)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 550—551&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году ў той жа суд Ваўжынцом Лавіцкім, падчашым ноўгарад-северскім, ад імя яснавяльможнага пана Яна Канецпольскага, ваяводзіча бэлзскага і каралеўскага палкоўніка, быў пададзены пратэст супраць «''нязносных крыўд, шкод, крыміналаў, наездаў і забоеў''», учыненых у маёнтку Брагінскай воласьці палкоўнікам Войска Запароскага Паўлам Апосталам Шчуроўскім, яго сотнікамі і казакамі. Тады 65 домагаспадарак (каля 390 жыхароў) пана Канецпольскага ў месьце Брагін былі моцна зруйнаваныя працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем 65 казакоў і 30 коней, для якіх на ўсю зіму і вясну («''да самых świątek zielonych''») яны сталі своеасаблівай кухняй. Акрамя іншага, сотнік Русановіч моцна зьбіў брагінскага падстаросту Сташкевіча, а мешчаніна Антоненку ажно да сьмерці. Зьдзекваўся з сьвятара Мікольскага, за галаву схапіўшы, цягаў каля царквы і зьбіваў за тое, што ён словамі ўшчуваў сотніка, які ў Вялікі пост уздумаў іграць музыку і танцаваць. На загад Апостала Русановіч пасьля жорсткага катаваньня абрабаваў, а потым забіў ксяндза дамініканіна Булгака, які ехаў з Пінскага кляштару да сваякоў і заначаваў у Брагіне. Яшчэ сказана, што ўрэшце казакі П. Шчуроўскага гэткімі ўчынкамі «rozegnali chłopów i mieszczanow z Brahińszczyzny za Dniepr». Адным з сьведкаў у справе выступіў брагінскі войт Цімафей Ленчанка&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 148—158&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Herb Pobog barokowy.svg|165пкс|значак|зьлева|Герб Побуг роду Канецпольскіх.]]14-м лістапада 1705 году датаваная судовая скарга панства Станіслава і Алены Сілічаў на Зыгмунта Шукшту, адміністратара ўладальніка Хойніцкага маёнтку князя Дамініка Шуйскага, за чатырохразовае спаленьне іхнай карчмы, збор кірмашовага і гандлёвага мыта зь іх і з купцоў у м. Брагін&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 25 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1881. С. 12&lt;/ref&gt;. 16 лютага 1709 году быў актыкаваны ліст каралеўскага ротмістра, лідзкага стольніка Валерыяна Антонія Талмонта, у якім паведамляецца, што ён, выправіўшыся да маёнткаў Брагін і Хвойнікі, прасіў шляхціча Мельчынскага дастаўляць для харугвы правіянт або грошы і загадаў выдаваць ад імя яго, Талмонта, расьпіскі; што за ўсе страты, нанесеныя шляхце і яе падданым войскамі, мусіць адказваць пан Мельчынскі, выбраны шляхтай дзеля забясьпечаньня войска правізіяй у Кіеўскім ваяводзтве; што за ракой Уша стаяць іншаземныя войскі і іх гэты ліст не датычыцца. 18 сьнежня 1710 году скаргу ў суд падалі мельніцкі войскі Аляксандар Бандынэлі з жонкай, якія тады валодалі часткай сёлаў Брагінскага ключа Я. Канецпольскага, на стражніка вількамірскага З. Шукшту з жонкай: за зьбіцьцё ў м. Хвойнікі іх габрэя Фроіма Абрамовіча, ад чаго той памёр; за адмову таму ж габрэю ў сьвятым хросьце, аб чым ён, зыходзячы, прасіў; за таемнае пахаваньне трупа, рабаўніцтва ў нябожчыка грошай, пагрозы самым падаўцам скаргі. Тым жа днём датавана і скарга на забойства габрэя Абрамовіча ўладальніка Брагіна Я. Канецпольскага&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 27 / Сост. А. Т. Белоусов. — Киев, 1882. С. 5, 45&lt;/ref&gt;. [[Файл:Пры падзеле Вішнявеччыны ў 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся Міхалу Сервацыю.png|значак|Пры падзеле Вішнявеччыны з братам Янушам Антоніем у 1718 г. застаўны Брагінскі маёнтак ужо прызначаўся канцлеру ВКЛ Міхалу Сэрвацыю&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 960. S. 24&lt;/ref&gt;.]]29 ліпеня 1719 году А. Бандынэлі падаў скаргу на ковенскага падстолія З. Шукшту за тое, што ён гвалтоўна адабраў поле ўва ўрочышчы Тварова, падараванае брагінскай царкве сьв. Мікалая яшчэ князямі Вішнявецкімі, зьбіўшы пры гэтым царкоўных сялян і перакалоўшы дзідамі валоў. Пазбаўленая ўгодзьдзяў царква прыйшла ў заняпад, што ледзь не прывяло да бунту прыхаджанаў. Таму падаўца скаргі вырашыў вярнуць царкоўныя землі і паслаў сваіх людзей, загадаўшы ім убраць жыта, пасеянае падданымі пана Шукшты. Апошні, у сваю чаргу, сабраўшы да 200 чалавек чэлядзі, узброіўшы іх стрэльбамі, дзідамі і інш., зьявіўся на полі, калі туды прыйшлі брагінскія сяляне з сьвятарамі, несшымі крыжы ў руках. Шукшта з сваімі людзьмі напаў на сьвятароў, зьбіў іх. На абарону апошніх кінуліся брагінскія сяляне і мяшчане, адбылася жорсткая бойка, якая скончылася не на карысьць З. Шукшты: ён вымушаны быў адыйсьці, маючы шмат людзей параненымі, а аднаго забітым; зь людзей Бандынэлі двое мяшчанаў былі цяжка параненыя. А. Бандынэлі заявіў пра адабраньне яго сялянамі зброі ў пана Шукшты падчас наезду. Возны агледзеў у Брагінскім замку тую зброю: 11 стрэльбаў, 9 бердышоў, 18 кос і г. д.&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 34 / Сост. А. И. Савенко. — Киев, 1906. С. 28-29&lt;/ref&gt;

[[Файл:Michał Servacy Višniaviecki. Міхал Сэрвацы Вішнявецкі (1749-56) (2).jpg|значак|зьлева|Міхал Сэрвацы Вішнявецкі. Невядомы мастак. Паміж 1749 і 1756 гг.]][[Файл:Міхал Сервацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфест 1734 г.png|значак|Міхал Сэрвацы ў чарговы раз падпісаўся графам на Брагіне. Маніфэст 9 чэрвеня 1734 г.&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział X. Sygn. 958. S. 17&lt;/ref&gt;]][[Файл:Сумы, запісаныя Міхалам Сервацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін.png|значак|Сумы злотых, запісаныя Міхалам Сэрвацыем жонцы Тэклі Ружы на добрах Вішнявец і Брагін&lt;ref&gt;AGAD. AR. Dział XI. Sygn. 155. S. 35&lt;/ref&gt;.]]3 сьнежня 1719 году апошні на той час дзедзічны ўладальнік Брагінскіх добраў Ян Канецпольскі, ваявода серадзкі, спачыў. А ўжо 10 жніўня 1720 году пан Зыгмунт Шукшта, падстолі ковенскі, падаў у Оўруцкі гродзкі суд сведчаньне за подпісамі некалькіх шляхцічаў, якія на ўласныя вочы назіралі ў Брагіне жахлівую карціну: прыходзкія могілкі Сьвята-Мікольскай царквы, зруйнаваныя на загад пана Аляксандра Бандынэлі, войскага мельніцкага, а разам косьці і чарапы, раскіданыя паўсюдна. На вызваленым жа месцы адказчыкам па-блюзьнерску закладзены быў італьянскі сад (''ogród włoski'')&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. Акты об унии и состоянии православной церкви с половины XVII века (1648—1798). — Киев, 1871. С. 401—402&lt;/ref&gt;. 11 жніўня 1721 году А. Бандынэлі, у сваю чаргу, абвінавіціў З. Шукшту ў тым, што ён падбіў глухавіцкага сьвятара Якуба Бярнацкага сагнаць з поля ва ўрочышчы Дзяканаўскім настаяцеля брагінскай Мікалаеўскай  царквы Якіма Давідовіча, хоць угодзьдзі тыя былі падараваныя царкве яшчэ князямі Вішнявецкімі. 2 жніўня Я. Бярнацкі, узяўшы ў дапамогу Мікіту, Касьяна, Уласа Канавалаў і яшчэ зь дзесятак  сялян глухавіцкіх, наехаў на сенажаць і айца Давідовіча za brodę porwawszy, {{падказка|pięścią|кулаком}} bił, tłukł, za włosy na ziemię obaliwszy, targał, włosy wyrwał, pokrwawił, зь сенажаці сагнаў і касіць ня даў, а яшчэ хацеў зьвязаць і да панскага двара адвезьці&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 1. Т. 4. – С. 407 – 409&lt;/ref&gt;. 14 чэрвеня 1724 году дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі з жонкай заявілі ў судзе, што патрацілі вялікія сродкі на засяленьне і аднаўленьне застаўнога маёнтку Брагін, які атрымалі ў надта зруйнаваным стане&lt;ref&gt;Опись актовой книги Киевского центрального архива. № 38 / Сост. Е. П. Диаковский — Киев, 1906. С. 28&lt;/ref&gt;.

У тарыфе Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў частцы места Брагін і яшчэ 36 паселішчах, якія трымаў пан Бандынэлі, налічвалася каля 355 двароў (прыкладна 2130 жыхароў). У частцы Брагіна і прыналежных да яе 19 паселішчах (акрамя Залесься і Зашчоб’я сялецкіх айцоў базылянаў), што знаходзіліся ў заставе ў пана Сіліча, было каля 175 двароў (прыкладна 1050 жыхароў)&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 283—285&lt;/ref&gt;. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх]] ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1741 годзе князь надаў фундуш царкве Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы, а ў 1744 годзе пацьвердзіў ранейшы фундуш Сьвята-Мікалаеўскай царкве ў Брагіне (апошні ў 1774 г. быў пацьверджаны панамі Ракіцкімі)&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 95, 118&lt;/ref&gt;.

Пасьля сьмерці князя Міхала Сэрвацыя Вішнявецкага ў 1744 годзе яго вялізныя ўладаньні адыйшлі да жонкі княгіні Тэклі Ружы з Радзівілаў († канец 1747). Прычым на Брагіне з прылегласьцямі ёй было запісана 400 000 злотых{{Заўвага|Параўнаньня дзеля: на Вішняўцы cum attinentiis – «усяго» 111 000 злотых.}}&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 451—452&lt;/ref&gt;.
 
У 1748 г. мястэчка Брагін названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх (галоўным чынам, шляхта) належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. Ад студзеня 1749 году маёнтак стаў уласнасьцю Замойскіх&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. S. 452&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Сьпіс маёнткаў Вішнявецкіх са спасылкай на рукапіс князя Міхала Сэрвацыя гл.: Przezdziecki A. Podole, Wołyń, Ukraina: obrazy miejsc i czasów. – Wilno, 1841. Tom I. S. 57–62}}. Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, дачцэ Міхала (†1735) і Эльжбэты (з князёў Вішнявецкіх) Замойскіх Катарыне, якая пабралася шлюбам з Янам Каралем Мнішкам, падкаморым літоўскім{{Заўвага|У аўтара памылкова — з падкаморым ''каронным''.}}, пры сямейным падзеле ў 1750 годзе дасталося ў трыманьне «Брагінскае графства». Тады ж яна і фундавала ў Брагіне пры касьцёле, які наноў паставіла, місію, прызначыла езуіцкай рэзыдэнцыі ў Юравічах пэўную суму грошай з умовай, каб нехта з місіянэраў прыбываў да Брагіна і абслугоўваў духоўныя патрэбы католікаў{{Заўвага|Некаторыя зьвесткі пра місіянэраў-езуітаў у нашай мясьціне сустракаем ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёла: ксяндзы Вітвіцкі (1751),  Ігнацы Барановіч (1752), Адальбэрт Чэрскі (1756—1760, 1766, 1767), Юзаф Артэльскі (1766, 1769, 1772, 1773), Стэфан Маргелевіч (1773); трое апошніх названыя менавіта місіянэрамі брагінскімі, гл.: НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 153адв., 154—155адв., 156адв., 158—158адв., 207, 208, 229}}&lt;ref&gt;Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1551&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Roslin, Aleksander. Portret Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej.jpg|значак|зьлева|Партрэт Катарыны з Замойскіх Мнішкавай. Аляксандар Расьлін. Каля 1752 году.]][[Файл:POL COA Zamoyski.svg|165пкс|значак|Герб роду Замойскіх.]]Часам не абміналі Брагін і гайдамакі. У 1750, 1751 годзе мястэчка і ваколіцы, частка якіх была тады ўладаньнем пана Францішка Антонія Ракіцкага, ротмістра ашмянскага, пацярпелі ад іх рабаўніцтваў&lt;ref&gt;Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов. Том 2: С середины XVII до конца XVIII века, до воссоединения с Россией / Под ред. А. И. Азарова, А. М. Карпачева, Е. И. Корнейчик. — Минск: Издательство Академии наук БССР, 1960. С. 396—398&lt;/ref&gt;. З паказаньняў арыштанта, гайдамацкага ватажкі, Івана Падалякі ў Кіеўскім гродзкім судзе ад 20 кастрычніка 1750 году: «''…ідучы да Брагіня каля млыноў, што завуцца Гарадзішчам, здыбалі аднаго чалавека, з імя і прозьвішча невядомага, які… ўзяўся дабраахвотна праводзіць, і пайшлі да Брагіня; у Брагіню ўначы зрабавалі двух габрэяў: сукмані, маніста, серабро і грошы забралі; кожнаму гайдамаку ў цьвёрдай манеце дасталася па дзесятку рублёў, а ў дробнай манеце маскоўскай — па пяць рублёў і шэсць грывень; тую дробную манету ўсю аддалі правадніку Сьцяпану..; той жа Сьцяпан з Брагіня праводзіў іх да дому свайго бацькі і, там накарміўшы, у бацькі пакінуў грошы, а сам павёў іх да сваіх паноў, да Кімбараўкі…''»&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 529—530&lt;/ref&gt;. Нярэдка, рабаўніцтвы суправаджаліся забойствамі. Уражвае наступнае сьведчаньне: &quot;''Тот же секунд-майор Галцов 25 августа 1750 г. рапортовал: «сего августа 25 дня писал к нему польского местечка Лоева, владельца конюшенного и ротмистра Антония Рокицкого местечка Брагина управитель шляхтич Верига, что сего августа против 25-го числа разбойников 12 ч-к, в ночи при селе Игрушине попа Павла Лазниченка разбили и двор огнем спалили, и жида разбили и огнем сожгли, а жидовку до смерти скололи; да в деревне Сувиде жида разбили, а жидовку огнем же зжгли и жиденка до смерти скололи, которое де село Игрушин и дер. Сувида разстоянием от Днепра против Любич с 15 верст''». Пазьней Ф. Ракіцкі паведамляў кіеўскаму гэнэрал-губэрнатару М. І. Лявоньцеву: «''сего 1752 г. мая 10-го н. с. два гайдамаки именем Грицько Киселенко, а другой Пархоменко пойманы с товарищи в розбое и в допросе сего мая 15 в лоевском замке показали: …Из Жаров вышев, имев всякое к пропитанию изобилие, плыли Днепром до реки Брагинки и хотели прийти до местечка Брагина, но имея предосторожность, что были в опасности, поплыли вверх Днепром к Лоеву, мимо Любеча…''»&lt;ref&gt;Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 13, 16, 30&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|165пкс|значак|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]У 1750—1753 гадох памежныя канфлікты з князямі Шуйскімі, уладальнікамі Хвойнікаў і Астраглядавічаў, мелі пасэсары Брагінскага маёнтку паны Ян Караль Мнішак, падкаморы літоўскі, і Францішак Антоні Ракіцкі, войскі ашмянскі&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 70—71&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім (†1759), лідарам групоўкі [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] у [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкім павеце]]. Пасьля гэтага судовыя прэтэнзіі суседзяў, апекуноў непаўналетніх хойніцкіх Шуйскіх паноў Быстрых, старостаў ліноўскіх, наступных апекуноў князёў Шуйскіх, старостаў ніжынскіх, былі ўжо толькі да паноў Ракіцкіх і іх сваякоў паноў [[Рафал Алаіз Аскерка|Рафала Аскеркі]], Міхала Страшэвіча, якія некаторы час мелі дачыненьне да Брагінскіх добраў&lt;ref&gt;AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 71 etc.&lt;/ref&gt;. На 1754 год у мястэчку Брагін налічвалася 117 двароў (прыкладна 702 жыхары), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 18 злотых і 7 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 73 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 188; гл. таксама: С. 13—15, 20—22&lt;/ref&gt;. 2 жніўня 1776 году ў Мазырскім гродзкім судзе для пана Міхала Ракіцкага, палкоўніка пяцігорскага, з падачы ротмістра ашмянскага пана Алаізія Ракіцкага, было актыкавана абмежаваньне Брагінскай воласьці 1512 года, згодна з указам караля Жыгімонта Старога, праведзенае дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага. У гэты раз дакумэнт быў запісаны пад назвай «Akt Ograniczenia Hrabstwa Brahińskiego»&lt;ref&gt;Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 7—11&lt;/ref&gt;. Значная частка Брагінскага маёнтку заставалася ў валоданьні Ракіцкіх да 1880-х гадоў.

[[Файл:Подпісы да мапы Брагінскага графства 1783 г.png|значак|зьлева|Подпісы на мапе Брагінскага графства 1783 г.]]Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Брагіне налічвалася адпаведна 64 двары, 260 жыхароў, 31 двор, 90 жыхароў і 47 двароў з 152 жыхарамі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага кагала, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 41, 28 і 26 вёсак, хутароў і фальваркаў, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 532, 189 і 223 pogłowia żydowskiego; некаторыя ў 1784 г. запісаны хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі — у Лісьцвіне, Веляціне, Еўлашах, Дубліне&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391—392, 710—711&lt;/ref&gt;. Прыкметнае ўбываньне колькасьці юдэяў і прыняцьце часткаю іх хрысьціянства магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 г., адгалоскі якой дасягалі і нашых мясьцінаў.

27 днём жніўня 1783 году датаваная мапа Брагінскага графства{{заўвага|Эксплікацыя да мапы ўтрымлівае 131 пазыцыю — назвы паселішчаў, цэркваў, плошчы і характар іх угодзьдзяў, якасьць грунту і г. д.}}, матэрыял для якой падрыхтаваў Станіслаў Віткоўскі. Тады маёнткам, з прычыны недаросласьці сыноў Людвіка і Алаізія Рафала ўдавы пані Марыі з Аскеркаў Ракіцкай, часова валодаў жанаты зь ёй пан Міхал Страшэвіч, маршалак упіцкі. У 1786 годзе ён жа пацьвердзіў фундуш 1720 году Сьвята-Траецкай царкве&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 103&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===

[[Файл:Брагін на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|Брагін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 году.]]У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Брагін апынуўся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках расейскай рэвізіі 1795 году, сказана, што мястэчка Брагін было ў супольным валоданьні графаў Людвіка і Алаізія Ракіцкіх, мела «грунт песковатой 14 уволок», а сена па балотах тамтэйшыя жыхары накошвалі 270 вазоў. Тут існавала адна зь сямі ў Рэчыцкай акрузе юдэйскіх школ, якая месьцілася ў драўляным будынку&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 71, 75&lt;/ref&gt;. У самым канцы XVIII ст. браты Ракіцкія вызначыліся з падзелам бацькоўскай фартуны. Алаізію Рафалу і яго нашчадкам дастаўся Брагін з прылегласьцямі, а Людвіку — Гарадзішчаўскі і Ёлчанскі ключы з шэрагам фальваркаў&lt;ref&gt;Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Беларусь, 2016 (далей: Минские губернаторы, etc.). С. 211&lt;/ref&gt;. 5 студзеня 1799 году ў мэтрычных кнігах Сялецкага базылянскага кляштару ў запісе аб хросьце ў палацы Гарадзішча Тэклі, дачкі Людвіка і Ганны з Плятэраў{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасьляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках (НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245).}} Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, адным з чатырох кумоў-мужчын быў кашталяніч менскі Рафал Ракіцкі з Брагіня&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.&lt;/ref&gt;. Але яму, падобна, даводзілася дзяліць спадчыну з шваграм Ігнацыем Аскеркам, падстаростай судовым рэчыцкім&lt;ref&gt;Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 1. А. / Т. Капіца, А. Леўчык, С. Рыбчонак і інш. – Мінск, 2002. С. 331&lt;/ref&gt;, таксама кумам на згаданай урачыстасьці. У шляхецкай рэвізіі 1811 году Брагінскі маёнтак паказаны нібыта ўласнасьцю сына Рафала{{Заўвага|Спачыў 14 траўня 1802 г. у фальварку Людамонт Мінскага павету, пахаваны на Кальварыйскіх могілках (Минские губернаторы, etc. С. 212).}}, 16-ці гадовага Міхала, побач згаданы і 17-ці гадовы Ўладыслаў Аскерка, сын сястры Рафала і Людвіка Ізабэлы{{Заўвага|Ва ўзросьце 26 гадоў пайшла з жыцьця 13 траўня 1794-га, пасьля нараджэньня сына; пахаваная ў Рудакове (НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 97: запіс у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, у якім сказана, што нябожчыца была парафіянкай касьцёлу ў Астраглядах).}}; на 1795 год фартуна налічвала 3 111 душ прыгонных мужчынскага полу&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 206&lt;/ref&gt;. Відавочна, граф Людвік быў на той час апекуном абодвух юнакоў. Неўзабаве і Міхал уступіў ва ўладаньне Брагінам, і Ўладыслаў – ва ўладаньне сваёй часткай брагінскіх добраў з дваром у Рудакове.

18 чэрвеня 1831 года ў навакольлях Брагіна шляхціч Міхал Лігэнза, афіцыяліст пана Крушэўскага з Ракітна, сабраў конны адзьдзел паўстанцаў у складзе крыху больш дваццаці чалавек зь ліку дворскай службы. Уначы на 19 чэрвеня ён жа з паловай тых людзей, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне, прайшоў праз [[Шкураты]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]] ў накірунку [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], [[Вадовічы|Вадовічаў]], потым [[Нароўля|Нароўлі]] і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з [[Оўруч|Оўруцкага]] і [[Радамышаль|Радамышльскага]] паветаў&lt;ref&gt;Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 59&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Skarachod. Брагін, Скараход (1877).jpg|значак|зьлева|Дом Івана Скарахода, здымак 1877 г. Паводле ўнука Хведара Стравінскага, пабудаваны ў 1834 г.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210501004943/http://www.bragin.by/2021/01/braginskiya-karani-muzychnyx-geniya%d1%9e-stravinskix/ Віктар Гілеўскі. Брагінскія карані музычных геніяў Стравінскіх. // Маяк Палесся. 15. 01. 2021.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|В. Гілеўскі ўважае, што дом «амаль дакладна» стаяў на сучаснай вуліцы Савецкай, 83.}}, інакш кажучы, у год шлюбу яго бацькоў.]]Паводле зьвестак на 1834 год, у Брагіне праводзіліся два штогадовыя кірмашы: 1-8 студзеня і 29 чэрвеня-2 ліпеня; тавараў прывозілася адпаведна на 3 000 і 2 000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 500 р., наведвалі кірмашы каля 400 і 350 чалавек&lt;ref&gt;Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. – С.-Петербург, 1834. С. 190&lt;/ref&gt;. 3-га чэрвеня 1834 года настаяцель Бабчынскай Крыжаўзьдзьвіжанскай царквы а. Іаан Данілаў Нямшэвіч абвянчаў у Брагінскай Сьвята-Траецкай царкве шляхціча-каталіка Ігнацыя, сына Ігнацыя, Стравінскага з праваслаўнай дзяўчынай Аляксандрай, дачкой селяніна мястэчка Брагін, прыгоннага графа Міхала Ракіцкага, Івана Іванавага Скарахода&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 536. А. 49адв.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Падзея зусім не шэраговая, бо сярод дзяцей гэтай сямейнай пары былі сыны Аляксандар, будучы ўдзельнік расейска-турэцкай вайны 1877–1878 гадоў, пазьней гэнэрал-маёр, ды Хведар – будучы знакаміты артыст Марыінскага тэатру ў Пецярбургу, бацька Ігара Стравінскага, аднаго з буйнейшых кампазытараў XX ст.}}. У 1845 годзе прыход названай царквы быў скасаваны, а храм прыпісаны да прыходу царквы Раства Найсьвяцейшай Багародзіцы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 835. Воп. 2. Спр. 2. А. 18-19адв.&lt;/ref&gt;.

Згодна з энцыкляпэдыяй [[Гарады і вёскі Беларусі]], у 1850 годзе ў Брагіне было 149 двароў, 1233 жыхары. Тракт зьвязваў Брагін з Лоевам. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 782 жыхары мястэчка абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Раства-Багародзіцкай царквы, 515 жыхароў — Мікалаеўскай царквы, яшчэ 6 мужчын і 9 жанчын былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 672, 673&lt;/ref&gt;. У 1860 годзе ў мястэчку 261 гаспадарка, 2628 жыхароў, прыходзкія Сьвята-Мікалаеўская і Раства-Багародзіцкая з прыпісной Сьвята-Траецкай{{Заўвага|9 красавіка 1874 г. будынак Сьв.-Траецкай царквы згарэў, гл.: Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1881. № 8. С. 229}} цэрквы&lt;ref&gt;Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. – Санкт-Петербург, 1864. С. 296&lt;/ref&gt;, філіяльны Астраглядаўскай парафіі касьцёл, праводзіліся два кірмашы на год. Маюцца зьвесткі пра ўзаемадачыненьні тутэйшых панства і праваслаўнага духавенства. У дзёньніку архіяпіскапа менскага і бабруйскага Міхаіла Галубовіча занатавана, што 19 верасьня 1860 году ён: «''Раніцой ад’ехаў у Брагін. {{падказка|Ракіцкі|Людвік}} вадзіў мяне па цэрквах, а я зацягнуў яго, неахвочага, да дабрачыннага Айца. Намагаўся памірыць іх. Заўважыў, што Ярэміч і жонка дужа катэгарычныя і непрыхільныя да Ракіцкага. Выступілі з папрокамі. Нягледзячы на гэта, граф абяцаў скончыць вясною дом і здаць ссыпку. Па абедзе з Ракіцкім паехаў у Глухавічы. Ён паказаў мне тры карціны, набытыя ў Варшаве, а калі я пахваліў «Татараў», дык прасіў, каб гэтую карціну прыняў на памяць. Тут таксама былі Аскерка і валынскі Прозар. З жонкай мяне не пазнаёміў – нібыта хворая, у ложку. Сапраўды, у яе быў павятовы лекар Філіповіч''»&lt;ref&gt;Янушкевіч Я. Дыярыюш з XIX стагоддзя. Дзённікі Міхіла Галубовіча як гістарычная крыніца / Я. Янушкевіч – Мінск: Хурсік, 2003. С. 124, 256&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Двор Брагін на карце Ф. Ф. Шуберта, сярэдзіна XIX ст.png|значак|Двор і мястэчка Брагін на мапе Ф. Ф. Шубэрта, сярэдзіна XIX ст.]]

У парэформенныя часы Брагін — цэнтар воласьці ў Рэчыцкім павеце. У сувязі з чарговым паўстаньнем супраць расейскага панаваньня і за аднаўленьне Рэчы Паспалітай, 11 красавіка 1865 году будынак Брагінскага філіяльнага касьцёлу быў адабраны ў католікаў і перададзены ў праваслаўнае ведамства. Пазьней у ім уладкавалі прыпісную царкву Сьвятога Ціхана Задонскага&lt;ref&gt;[http://www.bragin.by/2015/12/maksim-eremich-sluzhil-v-bragine-polveka/ Ростислав Бондаренко, священник. Настоятель Николаевской церкви Максим Еремич отдал служению в Брагине полвека. // Маяк Палесся. 11 снежня 2015.]&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Благачынны Брагінскай акругі і настаяцель Сьвята-Мікалаеўскай царквы протаіерэй Максім Ярэміч паведаміў тады сваёй пастве пра цэлы шэраг уласных «адкрыцьцяў», як тое: раней гэты касьцёл быў «домовой церковью» яшчэ праваслаўных князёў Вішнявецкіх, доказам чаго нібыта знойдзеныя тут пры перабудове ў царкву абломкі царскіх варот, праваслаўныя крыж і харугва, старыя чорныя ўніяцкія сьвятарскія рызы. Таксама а. Максім сьцвярджаў, што «На воротах, против дома князей, была некогда церковь Благовещения Пресвятой Богородицы» (Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1871. № 4. С. 29). Але царква з такім тытулам заснавана ў 1609 г. Вішнявецкімі не ў Брагіне, а ў Сяльцы, дзе самі яны ніколі не жылі.}}. На 1876 год часткай Брагінскага маёнтку ў 20 000 дзесяцін зямлі, набытай 9 студзеня 1873 году, валодаў расейскі купец 1-й гільдыі Якім Сямёнавіч Каноплін. Іншая частка разам зь Мікуліцкім ключом у 26 650 дзесяцін зямлі з 2-ма ветракамі, 6 коннымі, 1 вадзяным млынам, сукнавальняй засталася за графам Людвікам, сынам Міхала, Ракіцкім&lt;ref&gt;{{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 60, 61.&lt;/ref&gt;, ад якога мусіла перайсьці яго сыну Міхалу. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Багародзіцкай царквы ў Брагіне названыя настаяцель а. Юліян Мігай, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Федаровіч. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Брагін, вёсак Буркі, Сабалі, Шкураты, Кавака. У прычце Мікалаеўскай царквы – настаяцель а. Максім Ярэміч, в. а. штатнага псаломшчыка Сямён Кезевіч, просьфірня Еўфрасіньня Кезевіч. Прыход – жыхары Брагіна, вёсак Дублін, Спярыжжа, Ясені, Валахоўшчына&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. № 10, 1876. С. 456—457.&lt;/ref&gt;. На 1879 год у прыходзе Багародзіцкай царквы налічвалася 970 душ мужчынскага і 1019 душ жаночага полу сялянскага саслоўя, у прыходзе Мікалаеўскай царквы — 860 душ мужчынскага і 1005 душ жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 24, 26&lt;/ref&gt;. У 1883 годзе Брагінскі маёнтак Ракіцкіх{{Заўвага|Цэнтрам яго, са слоў старажылаў, запісаных настаўнікамі Брагінскай пачатковай школы «под руководством Белобровика В. С.» у 1925 г., быў двор Касачоў (гл. таксама: Ганжураў І. Ф. // {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён|к}} С. 53—54, 58). Гэта лякальная назва, у афіцыйных дакумэнтах амаль неўжываная. Напрыклад, у справе 1905—1906 гадоў аб выкупе зямлі ў Унігаўцы сем'ямі Буйневічаў і Цішкевічаў, прыналежнасьць апошняй толькі ў першым выпадку пазначана па-тутэйшаму як да маёнтку Касачоў, а ў трох астатніх выпраўлена на афіцыйную — як да маёнтку Брагін пана Міхала Кербедзя&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 6265. А. 31, 39, 40, 43&lt;/ref&gt;. Арыенцір для зацікаўленых: паміж месцам, дзе знаходзіўся той двор, і мястэчкам, паводле сьвятара Расьціслава Бандарэнкі, сёньня бачым тэлерэтрансьлятар. Непадалёк, у былым панскім парку ад 1919 г. пачалі хаваць прыхаджанаў Раства-Багародзіцкай царквы, бо на старых Прачысьценскіх могілках ужо не хапала прасторы. На сучаснай мапе Брагіна тут пазначаны Касачоўскія могілкі.}}, выстаўлены на аўкцыён за даўгі Зямельнаму банку, «''с Высочайшего соизволения''» набыў вялікі інжынэр, сапраўдны тайны саветнік Станіслаў, сын Валерыяна, Кербедзь. Аднак, яго адміністратар і ўпаўнаважаны ў судзе Юзаф Вайткоўскі, з-за безгаспадарлівасьці папярэдніх уласьнікаў, на 1887 год здолеў улагодзіць пазямельныя спрэчкі зь сялянамі толькі 4 вёсак{{Заўвага|Ці не таму С. Кербедзь на 1888/1889 год названы ўласьнікам толькі маёнтку Канстанцінаў і Амелькаўшчына, які складаў 15 875 дзесяцін угодзьдзяў (гл.: Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. – Минск, 1889. С. 370)?.. Брагінскі маёнтак пад сваёй назвай на той час не згаданы ні за адным уладальнікам. За сынамі Якіма Канопліна Аляксеем і Іванам значыліся адпаведна Глухавічы з Будай Пятрыцкай і Рафалаў.}}, з насельнікамі 12-ці астатніх даводзіў справу да поўнага вырашэньня яшчэ і ў 1895 годзе{{Заўвага|Справы па разьмежаваньню зь землямі жыхароў яшчэ 11 паселішчаў перайшлі да іншых гаспадароў Брагінскіх добраў.}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 1595. Воп. 2. Спр. 2249. А. 82 – 86&lt;/ref&gt;. У 1896 годзе ў Раства-Багародзіцкім прыходзе быў узьведзены мураваны будынак царквы на гонар сьв. апосталаў Пятра і Паўла, у якім разьмясьцілася і двухкласная прыходзкая школа&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 7&lt;/ref&gt;. Паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», перапіс 1897 году засьведчыў: у мястэчку Брагін было 648 двароў, 4519 жыхароў, дзейнічалі 3 царквы, капліца і 4 юдэйскія малітоўныя дамы, працавалі валасная ўправа, царкоўнапрыходзкая школа, народная вучэльня, паштова-тэлеграфны адзьдзел, хлебазапасная крама, паравы млын, бровар, 6 крупадзёрак, 3 маслабойні, 5 гарбарняў, 5 цагельняў, 82 крамы і 2 заезныя дамы, карчма, аптэка, штотыднёва праводзіліся таргі, 2 разы на год адбываліся кірмашы. На 1903/1904 год сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названы ўладальнік маёнтку Брагін дваранін Міхал, сын Станіслава, Кербедзь&lt;ref&gt;Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 56&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі выданьня «Список населённых мест Минской губернии», на 1909 год у мястэчку Брагін налічвалася ўсяго 387 двароў, 3902 жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 17&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
[[Файл:Брагінскія кустары каля былой царквы-школы. Пач. 1930-х гг.jpg|значак|Арцель брагінскіх саматужнікаў побач з былой царквой-школай. Каля 1930 г.]]

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Ўкраінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Брагін, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гетман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча, галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Ўкраінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Brahin, Mikolskaja. Брагін, Мікольская (18.06.1933).jpg|значак|зьлева|Канфэрэнцыя настаўнікаў, 1933 г. Здымак зроблены каля будынку Сьвята-Мікалаеўскай царквы, зачыненай уладамі{{Заўвага|Сьведчаньне іерэя Расьціслава Бандарэнкі, настаяцеля царквы Праабражэньня Гасподняга ў вёсцы Сялец.}}.]]

1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Брагін з воласьцю ўвайшоў у склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала яго разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]].

8 сьнежня 1926 году Брагін і яго значна пашыраную тэрытарыяльна воласьць вярнулі [[БССР]]. Тады ж ён стаў цэнтрам раёну. З 1938 году ў новастворанай [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] (цэнтр — [[Мазыр]]). 27 верасьня 1938 году Брагін атрымаў афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].

У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 28 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Брагін знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. З 1954 году ў складзе Гомельскай вобласьці.

У 1986 годзе ў выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] мястэчка апынулася ў зоне радыяктыўнага забруджваньня.

== Геаграфія ==
Каля Брагіна ёсьць паклады жалезьняку, гліны і суглінкаў. Брагін месьціцца за 100 км на паўднёвы захад ад [[Гомель|Гомлю]] і за 25 км на паўднёвы ўсход ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]]. Злучэньне аўтадарогамі існавала з [[Лоеў|Лоевам]], [[Рэчыца]]й і Хвойнікамі ў Беларусі, а таксама з [[Чарнігаў|Чарнігавам]] ва Ўкраіне. Сярэдняя тэмпэратура студзеня складала -6,6°C, а ліпеня — +18[[°C]]. Ападкаў у сярэднім выпадала 533 мм за год. [[Вэгетацыйны пэрыяд]] росту расьлінаў складаў 194 дні ў год&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Геаграфія|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/geo-by/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* '''XIX стагодзьдзе''': 1850 год — 1233 чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 66.&lt;/ref&gt;; 1860 год — 2628 чал.; 1880 год — 2,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Brahin // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/348 348]&lt;/ref&gt;; 1897 год — 4519 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2,7 тыс. чал.; 1939 год — 4,7 тыс. чал.; 1969 год — 6,7 тыс. чал.; 1985 год — 5,6 тыс. чал.; 1993 год — 3,7 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 63.&lt;/ref&gt;; 1995 год — 2 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 227.&lt;/ref&gt;
* '''XXI стагодзьдзе''': 2004 год — 3,6 тыс. чал.&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}} С. 65.&lt;/ref&gt;; 2006 год — 3,7 тыс. чал.; 2008 год — 3,7 тыс. чал.; 2009 год — 3954 чал.&lt;ref name=&quot;belstat&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt; (перапіс); 2016 год — 3698 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2016&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2017 год — 3662 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2017&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2018 год — 3681 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2018&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;; 2020 год — 4400 чал.&lt;ref name=&quot;belstat2020&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210430042021/https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_16754/ Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]&lt;/ref&gt;

== Адукацыя ==
На 2022 год у Брагіне дзейнічалі [[гімназія]], Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня і рэабілітацыі, Цэнтар творчасьці дзяцей і [[Моладзь|моладзі]], Фізкультурна-спартовы цэнтар дзяцей і моладзі, Брагінскі раённы сацыяльна-пэдагагічны цэнтар зь дзіцячым [[Прытулак|прытулкам]], [[дзіцяча-юнацкая спартовая школа]] (ДЮСШ) і Брагінскія дзіцячыя [[ясьлі]]-сад, якія забясьпечвалі поўны ахоп дзяцей [[Дашкольная ўстанова|дашкольнай]] асьветай. У ясьлях-садзе працавалі 4 гурткі: 1) [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]], 2) замежных моваў, 3) падрыхтоўкі да школы, 4) [[Харэаграфія|харэаграфіі]]. Цэнтар карэкцыйна-разьвівальнага навучаньня Брагінскага раёну меў клясу для дзяцей з множнымі парушэньнямі разьвіцьця, якім забясьпечвалі падвоз. Забясьпечанасьць кампутарамі складала 1 кампутар на 16 чалавек пры стандарце 1 на 30&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Адукацыя|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/aduk/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мэдыцына ==
На 2022 год [[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]] месьцілася па вуліцы Крылова, д. 7 і мела 91 ложак, зь іх: 40 — у тэрапэўтычным аддзяленьні; 28 — у [[Хірургія|хірургічным]]; 20 — у [[Акушэрства|акушэрска]]-[[Пэдыятрыя|пэдыятрычным]], у тым ліку 10 пэдыятрычных ложкаў і па 5 — [[Гінэкалёгія|гінэкалягічных]] і хваробаў [[Цяжарнасьць|цяжарнасьці]]; 3 — у аддзяленьні [[Анастэзіялёгія|анастэзіялёгіі]] і [[Рэанімацыя|рэанімацыі]]. У [[Паліклініка|паліклініцы]] працавалі лекары 14 спэцыяльнасьцяў: некалькі лекараў агульнай практыкі, участковых пэдыятраў, хірургаў і акушэраў-гінэколягаў, па адным [[Нэўралёгія|нэўролягу]], отарыналярынголягу, [[Анкалёгія|анколягу]], [[Эндакрыналёгія|эндакрынолягу]], [[Афтальмалёгія|афтальмолягу]], інфэкцыяністу, дэрматавэнэролягу, [[Псыхіятрыя|псыхіятру]]-нарколягу і фтызіятру, а таксама зубныя [[фэльчар]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лекавая сетка|спасылка=http://bragincrb.by/лечебная-сеть/|выдавец=[[Брагінская цэнтральная раённая лякарня]]|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Культура ==
На 2022 год у Брагінскім раёне дзейнічалі:
* [[Брагінскі раённы дом культуры]], які меў 12 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх клюбаў, зь якіх 7 было ў [[Пасёлак|пасёлках]];
* [[Брагінская цэнтральная раённая бібліятэка]], якая мела 20 падразьдзяленьняў у выглядзе сельскіх [[Бібліятэка|бібліятэк]];
* [[Брагінская дзіцячая школа мастацтваў]], што мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е  і клясы ў пасёлках [[Буркі]], [[Краснае (Брагінскі раён)|Краснае]], [[Малажын]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]];
* [[Брагінскі гістарычны музэй]] з карціннай [[галерэя]]й&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Брагіне існавала 3 народныя творчыя гурты, якія дзейнічалі пры Брагінскім раённым доме культуры: 1) музычны гурт «[[Бравія]]», 2) эстрадная студыя «Музычны лябірынт», 3) мужчынскі сьпеўны гурт «[[Галасы дубравы]]». У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў працаваў дзіцячы харэаграфічны гурт «[[Брагінка (гурт)|Брагінка]]», што быў лаўрэатам 2-й ступені абласнога конкурсу «Карагод сяброў». Бібліятэчнае абслугоўваньне ахоплівала звыш 80 % месьцічаў. Кнігазабясьпечанасьць складала 14,8 кніг на чалавека і 19,7 кніг на чытача. У Брагінскай цэнтральнай раённай бібліятэцы дзейнічаў публічны цэнтар прававой інфармацыі з выхадам у Сеціва, што ўлучаў эталённы банк прававых зьвестак. У Брагінскай дзіцячай школе мастацтваў дзейнічалі 7 клясаў па: 1) [[акардэон]]е, 2) [[баян]]е, 3) выяўленчым мастацтве, 4) [[Гітара|гітары]], 5) [[фартэпіяна]], 6) харэаграфіі, 7) [[Цымбалы|цымбалах]]. Штогод ладзіўся раённы конкурс «Брагінская музычная вясна»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Культура|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/culture/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама ў Брагіне дзейнічалі [[Храм Міколы Цудатворцы (Брагін)|храм Міколы Цудатворцы]] і [[Царква Мілаты (Брагін)|царква Мілаты]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэлігія|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/ru/religiya/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Вядуцца радыётрансьляцыі. Выходзіць раённая газэта «[[Маяк Палесься]]», рэдакцыя якой месьціцца па вуліцы Гагарына, д. 47&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=http://www.bragin.by/kontakty/|выдавец=Газэта «[[Маяк Палесься]]»|дата публікацыі=2022|дата доступу=9 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Забудова ==
=== Плян ===
Сучасны Брагін плянавальна складаецца зь сеткі кварталаў, выцягнутых уздоўж ракі. Асноўныя адміністрацыйныя і гандлёвыя будынкі канцэнтруюцца вакол пляцу. У цэнтральнай частцы разьмяшчаюцца 2-, 4- і 5-павярховыя жылыя дамы. Астатняя забудова пераважна аднапавярховая, драўляная.

=== Вуліцы і пляцы ===
{| cellspacing=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;&quot;
|- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align=&quot;center&quot;
| '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва'''{{Заўвага|Усё, што датычыцца вуліц і мясцовасьцяў Брагіна, вядома дзякуючы Віктару Гілеўскаму і заснавана на матэрыялах Усесаюзнага перапісу 1926 г. Гл.: НАРБ. Ф. 30. Воп. 2. Спр. 7031, 7130, 7131, а таксама: Трыбуна калгасніка. 6.04.1935 (перайменаваньні).}}  || '''Былыя назвы'''
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Заходняя вуліца || '''Пойма''' вуліца ||
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Каапэратыўная вуліца || '''Шайкевіча''' вуліца{{Заўвага|Гэтая і іншыя імянныя назвы ўтварыліся з прозьвішчаў гаспадароў сядзібаў.}} || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Камсамольская вуліца || '''Зялёная''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава вуліца || '''Загародзьдзе''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Кірава завулак || '''Панеўчыка''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Мамкіна вуліца || '''Кротава''' вуліца || &lt;br&gt; Сялянская вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Манжоса вуліца || ''Безымянная'' вуліца &lt;br&gt; '''Садовая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава вуліца || '''Мясная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Гарбарная''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Школьны''' завулак (частка){{Заўвага|А таксама завулкі, прылеглыя да вуліцаў Траецкай, Качанава, Баранава.}} || Інтэрнацыянальная вуліца (па 1935 г.) 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Махава завулак || '''Баранава''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Жэжкі''' вуліца (частка) &lt;br&gt; '''Процкаў''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Набярэжная вуліца || '''Пасад''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Партызанская вуліца || '''Новая'''{{Заўвага|Бо зьявілася пасьля 1861 г.}} вуліца ||  
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Першамайская вуліца || '''Кардашова вуліца''' (частка) &lt;br&gt; '''Качанава''' вуліца (частка) || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Пралетарская вуліца || '''Траецкая''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца &lt;br&gt; '''Вузкі Базар''' вуліца &lt;br&gt; '''Прабойная''' вуліца &lt;br&gt; '''Пясочная''' вуліца|| 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Садовы завулак || '''Казінаўка (Казіміраўка)''' вуліца || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Скарахода вуліца || '''Выганная''' вуліца&lt;ref&gt;Гілеўскі В. [http://www.bragin.by/2021/06/bragin-gistarychny-u-poshukax-doma-syargeya-paluyana/ Брагін гістарычны. У пошуках дома Сяргея Палуяна], Маяк Палесся, 10 чэрвеня 2021 г.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#FAFAFA;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейская вуліца || '''Гаток''' вуліца&lt;ref&gt;Віктар Гілеўскі. Твой дом — Брагін. // Літаратура і мастацтва. № 17, 26 красавіка 2019. С. 6.&lt;/ref&gt; || 
|- style=&quot;background:#EEEEEE;&quot; align=&quot;left&quot;
| Чырвонаармейскі завулак || '''Сідаровіча''' вуліца || 
|}

Вуліцы, якія не існуюць і ў пераназваным выглядзе: Кавальская, Кароткая, Вузкая, Падол, Школьная, Цясьлярская.

=== Мясцовасьці ===
Гістарычныя мясцовасьці Брагіна: Загародзьдзе, Зьвярынец (раён сучасных вуліц Зіновіча, Юбілейнай, Паркавай, Пясочнай, канца Кастрычніцкай, Крылова, Палескай, Аэрадромнай, Чэлідзэ), Касачоў, Ліпкі, Палуянаўшчына.

== Эканоміка ==
На 2022 год у Брагіне месьціліся:
* ААТ «Брагінаграсэрвіс» (вул. Мэханізатараў, д. 4) на 69 супрацоўнікаў, якое ажыцьцяўляла грузаперавозкі і [[рамонт]] сельгастэхнікі, а таксама мела падразьдзяленьне ў [[Камарын]]е&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сельская гаспадарка|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/sels_g/|выдавец=[[Брагінскі раённы выканаўчы камітэт]]|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* УП «Брагінская перасоўная мэханізаваная калёна № 91» (вул. Ігнаценкі, д. 26) на 69 працаўнікоў, якое належала ААТ «[[Палесьсебуд]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будаўніцтва|спасылка=http://bragin.gomel-region.by/by/buda/|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|дата публікацыі=2022|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 21 спажывецкая і 14 харчовых [[крама]]ў;
* 7 спажывецкіх і 4 харчовыя [[павільён]]ы;
* 3 спажывецкія і 2 харчовыя [[шапік]]і;
* 3 спажывецкія і 2 мяшаныя гандлёвыя [[намёт]]ы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Разьмяшчэньне гандлёвых кропак у Брагінскім раёне|спасылка=http://www.bragin.gomel-region.by/uploads/files/Dislokatsija-roznichnyx-torgovyx-objektov,-raspolozhennyx-na-territorii-rajona.xlsx|выдавец=Брагінскі раённы выканаўчы камітэт|мова=ru|дата публікацыі=1 кастрычніка 2020|дата доступу=8 лютага 2022}}&lt;/ref&gt;.

Таксама працавалі дробныя вытворцы харчаваньня і мэтэастанцыя.

== Турыстычная інфармацыя ==

=== Інфраструктура ===
Дзейнічае гістарычна-этнаграфічны музэй (з 1987 году) з мастацкай галерэяй.

=== Страчаная спадчына ===
* [[Брагінскі замак|Замак]] (XV—XVII стст.)
* Касьцёл (сярэдзіна XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1790)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)
* Царква Сьвятой Тройцы (1786)

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Краявіды Брагіна&quot; widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
000 Brahin 04.JPG|Старая камяніца
000 Brahin 09.JPG|Вуліца
000 Brahin 08.JPG|Пляц
000 Brahin 12.JPG|Адміністрацыя
&lt;/gallery&gt;

== Асобы ==
* [[Адам Міхал Ракіцкі]] (каля 1740—1779) — [[Кашталяны менскія|кашталян менскі]], уласьнік Брагіна
* Міхал, сын Рафала, Ракіцкі (1797—1855) — рэчыцкі павятовы маршалак, уласьнік Брагіна
* [[Сяргей Палуян]] (1890—1910) — беларускі публіцыст, празаік і літаратуразнавец пачатку ХХ ст.
* [[Барыс Магілевіч]] (1907—1934) — удзельнік марской экспэдыцыі на параходзе «Чэлюскін» (1933—1934)&lt;ref&gt;[http://www.rujen.ru/index.php/МОГИЛЕВИЧ_Борис_Григорьевич]&lt;/ref&gt;
* [[Алег Мельнікаў]] (нар. 1946) — беларускі матэматык і пэдагог
* [[Яўген Панамарэнка]] (нар. 1947) — беларускі мастак
* [[Навум Фальковіч]] (нар. 1924) — намесьнік начальніка ваеннай катэдры Томскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;[http://wiki.tsu.ru/wiki/index.php/Фалькович,_Наум_Иосифович]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|3}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|3}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|3}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}
* {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}}
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}}

{{Навігацыйная група
|назоў = Брагін у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Брагінскі раён
|Гомельская вобласьць
}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Брагін| ]]</text>
      <sha1>rheen8sldp9qn9xukdvlbxmp98uft2p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вояджэр (касьмічная праграма)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20037</id>
    <revision>
      <id>2328413</id>
      <parentid>2328374</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:14:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Касьмічная праграма НАСА}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14862" xml:space="preserve">[[Файл:Voyager.jpg|міні|«Вояджэр» — касьмічны зонд]]
[[Файл:Titan 3E Centaur launches Voyager 2.jpg|міні|Запуск «Вояджэра-2» на Тытан 3Е-Цэнтаўру]]
[[Файл:Voyager Path-ru.svg|thumb|Шлях Вояджэра]]
'''Во́яджэр''' ({{мова-en|voyager}}, вандроўца) — назва сэрыі [[ЗША|амэрыканскіх]] [[касьмічны апарат|касьмічных апаратаў]], а таксама назва праекту па дасьледаваньні далёкіх [[плянэта|плянэт]] [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] з удзелам апаратаў дадзенай сэрыі. «Вояджэры» сталі трэцім і чацьвёртым касьмічным апаратам, якія пакінулі межы сонечнай сыстэмы, першымі двума былі «[[Піянэр-10]]» і «[[Піянэр-11]]».

«Вояджэр» — даволі буйны аб’ект. Гэта высокааўтаномны [[Робат (машына)|робат]], абсталяваны ўласнымі энэргетычнымі ўсталёўкамі, ракетнымі рухавікамі, [[кампутар]]амі, сыстэмай [[радыёсувязь|радыёсувязі]], кіраваньні й навуковымі прыборамі для дасьледаваньня плянэт, [[Маса|масай]] каля 815 кг.

Усяго было створана й адпраўлена ў космас два такія апараты:
* [[Вояджэр-1]]
* [[Вояджэр-2]]

«Вояджэр-1» і «Вояджэр-2» былі створаныя ў лябараторыі рэактыўнага руху (JPL) [[NASA|НАСА]].

== Праект «Вояджэр» ==
Праект «Вояджэр» — адзін з самых выбітных эксперымэнтаў, выкананых у космасе ў апошняй чвэрці XX стагодзьдзя.

Адлегласьці да плянэт-гігантаў занадта вялікія для сродкаў зямнога назіраньня. Таму адпраўленыя на [[Зямля (плянэта)|Зямлю]] «Вояджэрамі» фатаздымкі і зьвесткі вымярэньняў маюць вялікую навуковую каштоўнасьць.

Ідэя праекту ўпершыню зьявілася ў канцы 1960-х гадоў, незадоўга да запуску першых пілятаваных апаратаў да [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяцу]] і апаратаў «[[Піянэр (касьмічная праграма)|Піянэр]]» да [[Юпітэр (плянэта)|Юпітэру]].
[[Файл:Great Red Spot From Voyager 1.jpg|значак|зьлева|Вялікая Чырвоная пляма Юпітэра, зьнятая Вояджэрам-1]]
Першапачаткова плянавалася дасьледаваць толькі [[Юпітэр (плянэта)|Юпітэр]] і [[Сатурн (плянэта)|Сатурн]]. Аднак дзякуючы таму, што ўсе [[плянэта-гігант|плянэты-гіганты]] ўдала разьмясьціліся ў параўнальна вузкім сэктары Сонечнай сыстэмы («[[парад плянэт]]»), было магчыма выкарыстаньне [[Гравітацыйны манэўр|гравітацыйных манэўраў]] для аблёту ўсіх вонкавых плянэт, за выключэньнем [[Плютон (карлікавая плянэта)|Плютона]]. Пасьля таго, як [[Вояджэр-1]] пасьпяхова выканаў праграму дасьледаваньня Сатурна і яго спадарожніка [[Тытан (спадарожнік Сатурна)|Тытана]], было прынятае канчатковае рашэньне накіраваць [[Вояджэр-2]] да Ўрана і Нэптуну. Для гэтага прыйшлося зьлёгку зьмяніць яго траекторыю, адмовіўшыся ад блізкага пралёту каля Тытана.

== Навуковае абсталяваньне апарата ==
[[Тэлевізійная камэра|Тэлевізійныя камэры]], [[выразнасьць]] 800 радкоў, выкарыстоўваюцца адмысловыя [[відыкон]]ы з памяцьцю. Счытваньне аднаго кадра патрабуе 48 з
* шырокавугольная (поле каля 3°), [[фокусная адлегласьць]] 200 мм
* вузкавугальная (0,4°), фокусная адлегласьць 500 мм
[[Спэктромэтар|Спэктромэтры]]
* Інфрачырвоны, дыяпазон ад 4 да 50 мкм
* Ультрафіялетавы, дыяпазон 50—170 нм

[[Фотапалярымэтар]].

Плязмавы комплекс:
* [[дэтэктар]] [[Плязма (агрэгатны стан)|плязмы]]
* дэтэктар зараджаных часьцінак нізкіх энэргій
* дэтэктар [[касьмічныя прамяні|касьмічных прамянёў]].
* [[магнітомэтар|магнітомэтры]] высокай і нізкай адчувальнасьці
* прымальнік [[плязьменная хваля|плязьменных хваль]].

== Энэргаабсталяваньне апарата ==
У адрозьненьне ад касьмічных апаратаў, якія дасьледуюць унутраныя плянэты, «Вояджэры» не маглі ўжываць [[сонечная батарэя|сонечныя батарэі]], бо струмень сонечнай радыяцыі па меры выдаленьня апаратаў ад Зямлі станавіўся занадта малы.
На «Вояджэрах» усталяваныя тры радыёізатопныя тэрмаэлектрабатарэі з эфэктыўнасьцю каля 5%, награваныя цеплавыдзяляльнымі элемэнтамі з вокісу [[плютоній|плютонія]]. Агульная [[Магутнасьць (фізыка)|магутнасьць]] такой батарэі спачатку складала амаль паўкілавата электраэнэргіі, аднак па меры распаду плютонія магутнасьць падае.

== Пасланьне пазазямным цывілізацыям ==
[[Файл:The_Sounds_of_Earth_Record_Cover_-_GPN-2000-001978.jpg|значак|Узор [[Залатая пласьцінка „Вояджэра“|залатой пласьцінкі]], прымацаванай да апаратаў]]
Да борта кожнага «Вояджэра» прымацавалі круглую алюмініевую скрынку, паклаўшы туды [[Залаты дыск „Вояджэра“|пазалочаны відэадыск]].

На кружэлцы 115 слайдаў, на якіх сабраныя найважнейшыя навуковыя дадзеныя, віды [[Зямля|Зямлі]], яе [[кантынэнт|мацерыкоў]], розныя ляндшафты, сцэны з жыцьця [[жывёлы|жывёл]] і [[чалавек]]а, іх анатамічны будынак і біяхімічная структура, уключаючы малекулу [[ДНК]].

У [[двайковы код|двайковым кодзе]] зробленыя неабходныя растлумачэньні і паказана месцазнаходжаньне Сонечнай сыстэмы адносна 14 магутных [[пульсар]]аў. У якасьці «мернай лінейкі» паказаная [[звыштонкая структура]] [[малекула|малекулы]] [[вадарод]]у (1420 МГц).

Акрамя малюнкаў на кружэлцы запісаныя і гукі: шэпт маці й плач дзіцяці, галасы птушак і зьвяроў, шум ветра й дажджу, грукат [[вулькан (геалёгія)|вульканаў]] і [[зямлятрус]]аў, шамаценьне пяску й акіянскі [[прыбой]].

Чалавечая [[прамова]] прадстаўленая на кружэлцы кароткімі прывітаньнямі на 58 мовах народаў сьвету. Адмысловы разьдзел пасланьня складаюць дасягненьні сусьветнай музычнай культуры. На кружэлцы запісаныя творы [[Ёган Сэбастыян Бах|Баха]], [[Вольфганг Моцарт|Моцарта]], [[Людвіг ван Бэтховэн|Бэтховэна]], джазавыя кампазыцыі [[Луі Армстронг]]а, [[Чак Бэр|Чака Бэры]] і народная музыка шматлікіх краін.

На кружэлцы таксама запісаны зварот [[Джымі Картэр]]а, які ў 1977 г. быў прэзыдэнтам [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. Вольны пераклад звароту гучыць так:

Гэты апарат створаны ў ЗША, краіне з насельніцтвам 240 млн чалавек сярод 4-мільярднага насельніцтва Зямлі. Чалавецтва ўсё яшчэ падзеленае на асобныя нацыі і дзяржавы, але краіны хутка ідуць да адзінай зямной цывілізацыі. Мы накіроўваем у космас гэтае пасланьне. Яно, верагодна, выжыве на працягу мільярда гадоў нашай будучыні, калі наша цывілізацыя зьменіцца і цалкам зьменіць аблічча Зямлі… Калі якая-небудзь цывілізацыя перахопіць «Вояджэр» і зможа зразумець сэнс гэтай кружэлкі, — вось наша пасланьне: Гэта — падарунак ад маленькага далёкага міру: нашы гукі, наша навука, нашы малюнкі, наша музыка, нашы думкі і пачуцьці. Мы спрабуем выжыць у наш час, каб жыць і ў вашым. Мы спадзяёмся, надыдзе дзень, калі будуць вырашаныя праблемы, перад якімі мы стаім сёньня, і мы далучымся да галяктычнай цывілізацыі. Гэтыя запісы ўяўляюць нашы надзеі, нашу рашучасьць і нашу добрую волю ў гэтым Сусьвеце, велізарнай і якая выклікае глыбокая павага.

== Апараты пакідаюць Сонечную сыстэму ==
{{Абнавіць|разьдзел}}
Пасьля сустрэчы з Нэптунам траекторыя «Вояджэра-2» адхілілася да поўдня. Зараз{{Калі?}} яго палёт праходзіць пад кутом 48° да [[экліптыка|экліптыкі]], у [[Сыстэмы нябесных каардынатаў#Экліптычная сыстэма каардынатаў|паўднёвай паўсфэры]]. «Вояджэр-1» падымаецца над экліптыкай (пачатковы кут 38°). Апараты назаўжды пакідаюць межы Сонечнай сыстэмы.

Тэхнічныя магчымасьці апаратаў такія: энэргіі ў радыёізатопных тэрмаэлектрычных батарэях годзе для працы па мінімальнай праграме прыкладна да 2025 г. Праблемай можа стаць магчымая страта [[Сонца]] сонечным чуйнікам, бо зь вялікай адлегласьці Сонца становіцца ўсё больш бляклым. Тады накіраваны [[радыёпрамень]] адхіліцца ад Зямлі, і прыём сыгналаў апарата стане немагчымым. Гэта можа адбыцца каля 2030 году.

Зараз{{Калі?}} з навуковых дасьледаваньняў «Вояджэраў» на першым месцы — вывучэньне пераходных абласьцей паміж сонечнай і міжзоркавай плязмай. «Вояджэр-1» перасёк геліясфэрную ўдарную хвалю ({{мова-en|termination shock}}) у сьнежні 2004 году на адлегласьці 94 [[астранамічная адзінка|а. а.]] ад Сонца&lt;ref name=&quot;voyager_fastfacts&quot;&gt;[http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/fastfacts.html Voyager — Fast Facts]&lt;/ref&gt;. Інфармацыя, якая паступае з «Вояджэра-2», прывяла да новага адкрыцьця: хоць апарат яшчэ не дасягнуў дадзенай мяжы, але атрыманыя ад яго зьвесткі сьведчаць, што яна асымэтрычная — яе паўднёвая частка прыкладна на 10 а. а. бліжэй да Сонца, чым паўночная (імавернае тлумачэньне — уплыў міжзоркавага магнітнага поля)&lt;ref&gt;[http://www.cnn.com/2006/TECH/space/05/23/voyager.2/index.html  Voyager II detects solar system’s edge]&lt;/ref&gt;. «Вояджэр-2» мог перасекчы гэтую мяжу ў 2007 годзе. Чакаецца, што апараты перасякуць [[Геліяпаўза|геліяпаўзу]] прыкладна праз 10 гадоў пасьля перасячэньня [[Геліясфэра|геліясфэрнай]] ударнай хвалі&lt;ref name=&quot;voyager_fastfacts&quot; /&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://voyager.jpl.nasa.gov Афіцыйны сайт праграмы «Вояджэр»] {{ref-en}}

{{Вояджэр}}
{{Касьмічная праграма НАСА}}

[[Катэгорыя:Праграма «Вояджэр»]]</text>
      <sha1>94oy4hhjypqmh4ry28erz2wpczpucjb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>NASA</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20053</id>
    <revision>
      <id>2328409</id>
      <parentid>2198723</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:13:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Касьмічная праграма НАСА}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13920" xml:space="preserve">{{Арганізацыя
|назва           = NASA
|арыгінальная назва = National Aeronautics and Space Administration
|выява           = NASA logo.svg
|подпіс выявы    = лягатып NASA
|папярэднік      = Нацыянальны дарадчы савет па аэранаўтыцы
|дата ўтварэньня = {{Дата пачатку|29|7|1958|Паказаць колькасьць гадоў}}
|тып             = дзяржаўная арганізацыя
|юрыдычны статус = асацыяцыя
|мэта            =навуковыя дасьледаваньні
|штабкватэра     = [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)]]
|месцазнаходжаньне = 
|каардынаты      = {{Каардынаты|38.8831|N|77.0164|W|region:US-DC_type:edu|выяўленьне=тэкст,загаловак}}
|дзейнічае ў рэгіёнах = 
|сяброўства      = ORCID
|пасада кіраўніка = адміністратар NASA
|імя кіраўніка   = &lt;!-- імя кіраўніка арганізацыі --&gt;
|бюджэт          = каля $16,2 млрд
|колькасьць супрацоўнікаў = 18100
|колькасьць валянтэраў = 
|сайт            = https://www.nasa.gov/
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = }}
'''NASA''' ({{мова-en|National Aeronautics and Space Administration}}, па-беларуску чытаецца «Н́АСА») — нацыянальнае ўпраўленьне [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] па аэранаўтыцы і дасьледаваньні [[космас|касьмічнай прасторы]].

Усе выявы й відэаматэрыялы, якія атрымалі НАСА і падразьдзяленьні, у тым ліку з дапамогай шматлікіх [[тэлескоп]]аў і [[інтэрфэромэтар|інтэрфэромэтраў]], публікуюцца як [[грамадзкая ўласнасьць]] і могуць вольна капіявацца, г. зн. няма ніякай абароны аўтарскімі правамі. НАСА валодае самым вялікім бюджэтам сярод усіх зямных касьмічных агенцтваў (на 2005 — каля $16,2 млрд). Адміністратара НАСА прызначае прэзыдэнт ЗША. Ад 2005 да 2009 году ім быў Майкл Грыфін&lt;ref&gt;{{спасылка|аўтар=Smith Y.|url=http://www.nasa.gov/about/highlights/griffin_bio.html|загаловак=Michael Griffin|камэнтар=біяграфія|мова=en}}&lt;/ref&gt;. Ад 2009 да 20 студзеня 2017 году кіраўніком НАСА быў генэрал-маёр Чарлі Болдэн&lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://www.nasa.gov/about/highlights/bolden_bio.html|загаловак=Administrator Charlie Bolden|мова=en|дата=27 жніўня 2017}}&lt;/ref&gt;. NASA супрацоўнічае з шматлікімі кампаніямі і навуковымі інстытутамі па ўсім сьвеце.

== Дасьледчыя цэнтры ==
* Дасьледчы цэнтар імя Джозафа Эймса: інфармацыйныя тэхналёгіі, зорная біялёгія ([[астрабіялёгія]] — дасьледаваньне паходжаньня, эвалюцыі ды распаўсюджваньня [[жыцьцё|жыцьця]] ў [[Сусьвет|Сусьвеце]]) і дасьледаваньні ў абласьцях эксплюатацыі, магчымасьцяў і бясьпекі аэраплянаў.
* Цэнтар лётных дасьледаваньняў імя Г’ю Драйдэна: авіяцыйныя дасьледаваньні, праца над праграмай «[[Спэйс Шатл]]а».
* Дасьледчы цэнтар імя [[Джон Глен|Глена]]: [[аэранаўтыка]] і [[касманаўтыка]] (астранаўтыка).
* Цэнтар касьмічных палётаў імя [[Робэрт Годард|Годарда]]: [[экалёгія]] (у тым ліку зьмены клімату й дасьледаваньне стану азонавага слоя Зямлі), астраномія (у тым ліку эксплюатацыя [[Габл (тэлескоп)|касьмічнага тэлескопа Габл]] і Комптанаўскай гама-абсэрваторыі), фізыка [[Сонца]].
* [[Лябараторыя рэактыўнага руху]] (JPL): дасьледаваньні плянэт (у тым ліку [[Галілеа (касьмічны апарат)|Галілеа]], [[Вояджэр (праграма)|Вояджэр]], Магелан і будучыя экспэдыцыі на [[Марс (плянэта)|Марс]]), экалягічныя дасьледаваньні (у тым ліку Shuttle Imaging Radar і TOPEX/POSEIDON).
* Касьмічны цэнтар імя [[Ліндан Бэйнс Джонсан|Джонсана]]: [[Пілятуемы касьмічны палёт|палёты чалавека ў космас]], праца над праграмай «Спэйс Шатл», [[Міжнародная касьмічная станцыя|Касьмічнай станцыяй]], Кантроль праходжаньня экспэдыцый, вядзеньне даведніка па астранаўтах, дасьледаваньне ўзораў месяцовай паверхні.
* Касьмічны цэнтар імя [[Джон Ф. Кенэдзі|Джона Кенэдзі]]: распрацоўка функцыянальных вузлоў шатлаў і працэдур іх запуску.

== Летапіс ==
* 29 ліпеня 1958 — прэзыдэнт ЗША [[Дўайт Дэйвід Эйзэнгаўэр|Дўайт Эйзэнгаўэр]] падпісаў указ стварыць NASA
* 9 верасьня 1959 — першы палёт у межах касьмічнай праграмы «[[Мэркурый (касьмічная праграма)|Мэркурый]]»
* 1961 — распачаты другі праект па запуску на арбіту чалавека «[[Геміні]]», цягам якога быў зроблены выхад у адкрыты космас.
* 21 лютага 1967 — плянаваўся запуск першай місыі [[Апалён-1]] у межах касьмічнай праграмы [[Апалён (касьмічная праграма)|Апалён]], які скончыўся катастрофай і сьмерцю астранаўтаў, якія знаходзіліся ў кабіне
* 9 лістапада 1967 — першы запуск ракеты-носьбіта [[Сатурн V]]
* 21 сьнежня 1969 году — пачатак першага [[Пілятуемы касьмічны палёт|пілятуемага касьмічнага палёту]] да Месяца [[Апалён-8]] (удзельнікі Фрэнк Борман, Джэймз Лоўэл і [[Ўільям Элісан Андэрз]])
* 20 ліпеня 1969 — запуск пілятаванага касьмічнага апарату [[Апалён-11]], які ўпершыню даставіў на паверхню [[Месяц (спадарожнік)|Месяц]]а людзей ([[Ніл Армстранг]], [[Баз Олдрын]]);
* 2 верасьня 1970 — NASA спыніла падрыхтоўку дзьвюх місіяў Apollo да Месяца ([[Apollo 15]], [[Apollo 19]])
* 3 сакавіка 1972 — старт бесьпілётнага касьмічнага апарату-станцыі [[Піянэр-10]], які быў прызначаны для вывучэньня Юпітэра
* 7 сьнежня 1972 — запуск місыі [[Апалён-17]] на Месяц (экіпаж Юджын Сірнэн, Рональд Эвэнс, Джэк Шміт), пад час якой быў зроблены знакаміты фатаздымак [[Блю марбл]]
* 1973 — запуск касьмічнай лябараторыі [[Скайлэб]]
* 31 ліпеня 1976 — апублікаванае фота рэгіёну [[Кідонія (Марс)|Кідонія]] «марсіянскага сфінкса»
* 20 жніўня 1977 — старт касьмічнага апарату [[Вояджэр-2]], які накіраваўся зь межы [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] і на шляху зрабіў здымкі плянэт Сонечнай сыстэмы (Юпітэр, Сатурн, [[Уран]] ды Нэптун)
* 5 верасьня 1977 — стартаваў касьмічны апарат [[Вояджэр-1]] (sic!) для дасьледаваньняў далёкіх плянэт Сонечнай сыстэмы
* лістапад 1982 — у эксплюатацыю зданы шматразовы транспартны касьмічны карабель [[Дыскавэры (шатл)|Дыскавэры]]
* 1986 — катастрофа пад час касьмічнага карабля [[Чэленджэр (шатл)|Чэленджэр]], у выніку якой загінулі астранаўты, якія знаходзіліся на ягоным борце
* 24 красавіка 1990 — запушчаны касьмічны тэлескоп [[Габл (тэлескоп)|Габл]]&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/shuttlemissions/archives/sts-31.html|загаловак=STS-31|выдавец=NASA's John F. Kennedy Space Center|мова=en|дата публікацыі=23 лістапада 2007|камэнтар=інфармацыя пра шатл, які вывеў на арбіту касьмічны тэлексоп Габл}}&lt;/ref&gt;
* чэрвень 1997 — на сайце NASA запушчаны «Сымулятар Сонечнай сыстэмы»&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://space.jpl.nasa.gov/faq.html|загаловак=NASA/JPL Solar System Simulator|выдавец=NASA|мова=en|дата =27 жніўня 2017}}&lt;/ref&gt;
* 2001 — запуск капсулы [[Генэзіс (капсула)|Генэзіс]] для дастаўкі на Зямлю сонечных часьціц&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://genesismission.jpl.nasa.gov/gm2/mission/history.htm|загаловак=Genesis : Mission History | выдавец=NASA|мова=en|дата публікацыі=лістапад 2009}}&lt;/ref&gt;
* 2001 — запуск сыстэмы пабудовы выяў сярэдняга разрозьненьня (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer)&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://earthdata.nasa.gov/earth-observation-data/near-real-time/rapid-response|загаловак=Rapid Response | праект=Earthdata|выдавец=NASA|мова=en|дата публікацыі=21 ліпеня 2017}}&lt;/ref&gt;
* 25 лістапада 2002 — пачалася шостая экспэдыцыя на [[Міжнародная касьмічная станцыя|Міжнародную касьмічную станцыю]] ў складзе Кэнэта Баўэрсокса, Дональда Пэтыта (абодва ЗША) і Мікалая Бударына (Расея)
* 21 верасьня 2003 — касьмічны зонд [[Галілеа (касьмічны апарат)|Галілеа]] пры спробе спуску на Юпітэр быў раструшчаны праз атмасфэрны ціск
* 2003 — запушчаныя [[марсаход]]ы [[Сьпірыт]] і [[Апарцьюніці]]
* 2003 — выпушчаная кампутарная праграма NASA World Wind, якая ўяўляе сабой віртуальны глёбус
* 2 сакавіка 2004 — запуск касьмічнага апарата [[Разэта (касьмічны апарат)|Разэта]] са [[Спускальны апарат|спускальным апаратам]] [[Філы (касьмічны апарат)|Філы]] для вывучэньня [[Камэта Чурумава — Герасіменка|камэты Чурумава — Герасіменка]]
* 2006 год — да Плютона адпраўлены [[касьмічны апарат]] «[[New Horizons]]»
* 4 жніўня 2007 — запушчаны касьмічны апарат місіі [[Фэнікс (КА)|Phoenix]], якая была накіраваная для пошуку вады на Марсе і вывучэньня спрыяльнасьці для жыцьця&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.nasa.gov/mission_pages/phoenix/main/index.html|загаловак=Phoenix Mars Lander | выдавец=NASA|мова=en|дата= 4 жніўня 2017}}&lt;/ref&gt;
* 26 лістапада 2011 г. — запуск [[Mars Science Laboratory]] на Марс, якая даставіла ячшэ адзін марсаход «Curiosity»&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://mars.jpl.nasa.gov/msl/mission/timeline/|загаловак=Mission Timeline|праект=Mars Science Laboratory|мова=en|дата=27 жніўня 2017}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.nasa.gov Афіцыйны сайт НАСА]{{Ref-en}}

{{Касьмічная праграма НАСА}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Навуковыя арганізацыі]]
[[Катэгорыя:НАСА| ]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1958 годзе]]</text>
      <sha1>r8bw937veusbbjj35jy7syw86v4r0b5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Барбадас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22300</id>
    <revision>
      <id>2328512</id>
      <parentid>2328216</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Barbados?oldid=1098858468</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13965" xml:space="preserve">{{Краіна2
 | СУП ППЗ                               = 5,398 млрд $
 | Год падліку СУП ППЗ                   = 2019
 | СУП ППЗ на чалавека                   = 18 798 $
 | Год падліку СУП ППЗ на чалавека       = 2019
 | СУП намінал                           = 5,207 млрд $
 | Год падліку СУП намінал               = 2019
 | СУП намінал на чалавека               = 18 133 $
 | Год падліку СУП намінал на чалавека   = 2019
}}
'''Барба́дас''' ({{Мова-en|Barbados}}) — незалежная астраўная дзяржава на ўсход ад [[Карыбскае мора|Карыбскага мора]] ў заходняй частцы [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Разьмешчаная на востраве Барбадас&lt;ref&gt;Барбадас // {{Літаратура/БелЭн|2к}} С. 302&lt;/ref&gt;. Уваходзяць у склад Малых [[Антыльскія астравы|Антыльскіх астравоў]]&lt;ref&gt;Золотник Е. А., Тархов С. А. и др. [https://bigenc.ru/geography/text/3923846 БАРБАДОС] // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017)&lt;/ref&gt;. Знаходзіцца на адлегласьці каля 160 км на ўсход ад [[Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны|Сьвятога Вінцэнта і Грэнадынаў]]&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар=Anthony De Vere Phillips, Woodville K. Marshall and Others|загаловак=Barbados|назва праекту=Encyclopædia Britannica|выдавец=Encyclopædia Britannica, inc|дата публікацыі=January 01, 2020|url=https://www.britannica.com/place/Barbados|дата=10 жніўня 2020}}&lt;/ref&gt; і зьяўляецца самым усходнім з астравоў Карыбскага мора&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://barbados.org/|загаловак=Discover Barbados – An Island With Endless Possibilities ?️|мова=en|дата=10 жніўня 2020|выдавец=Caribbean Dreams Publishing}}&lt;/ref&gt;. Плошча вострава складае 432 км²&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.lonelyplanet.com/barbados/narratives/stats|загаловак=Stats in Barbados|выдавец=Lonely Planet|мова=en|дата публікацыі=10 жніўня 2020}}&lt;/ref&gt;. Барбадас адкрыты гішпанцамі ў 1518 годзе&lt;ref&gt;{{Кніга|загаловак=Страны мира: Краткий полит.-экон. справочник|месца=М.|выдавецтва=Политиздат|год=1989|старонкі=372}}&lt;/ref&gt;. Напачатку XVII стагодзьдзя быў заваяваны ангельцамі&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.visitbarbados.org/things-to-do/experiences/history-culture?pageindex=1|загаловак=Barbados History &amp; Culture|выдавец=Explore Rich Caribbean Culture|мова=en|дата=10 жніўня 2010}}&lt;/ref&gt;. 30 лістапада 1966 году Барбадас стаў незалежнай дзяржавай, увайшоўшы ў аб’яднаньне [[Садружнасьць нацыяў|Садружнасьці нацыяў]], ачоленае [[Лізавета II|Лізаветай II]] у якасьці каралевы Барбадаса. 30 лістапада 2021 году краіна была абвешчаная рэспублікай&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://edition.cnn.com/2021/11/29/americas/barbados-bids-farewell-to-queen-intl-cmd/index.html|загаловак=Barbadians celebrate the birth of a republic and bid farewell to the Queen|выдавец=CNN|мова=en|дата=30 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.theguardian.com/world/2021/nov/30/at-the-stroke-of-midnight-barbados-becomes-the-worlds-newest-republic|загаловак=Barbados parts way with Queen and becomes world's newest republic|выдавец=The Guardian|мова=en|дата=30 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Барбадас — разьвітая і мірная краіна з добра ўладкаванай эканомікай. Насельніцтва дзяржавы мае пераважна афрыканскае паходжаньне. Не зважаючы на тое, што Барбадас ёсьць востравам у Атлянтыцы, ён цесна зьвязаны з Карыбскім басэйнам і лічыцца адным зь вядучых турыстычных напрамкаў сьвету&lt;ref&gt;Belle, Nicole; Bramwell, Bill (1 August 2005). «Climate Change and Small Island Tourism: Policy Maker and Industry Perspectives in Barbados». Journal of Travel Research. 44: 34—38. [[doi]]:[https://doi.org/10.1177%2F0047287505276589 10.1177/0047287505276589].&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
=== Дакалюмбавыя часы ===
Археалягічныя зьвесткі сьведчаць аб тым, што людзі ўпершыню пасяліліся або наведалі востраў прыкладна ў 1600 годзе да н. э.&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Scott M. Fitzpatrick. «A critical approach to c14 dating in the Caribbean». Latin American Antiquity. 17 (4). — С. 389 ff.&lt;/ref&gt;. Самыя старыя сталыя паселішчы [[індзейцы|індзейцаў]] на Барбадасе датуюцца прыблізна IV—VII стагодзьдзямі нашай эры&lt;ref&gt;Beckles, Hilary (2007). «A History of Barbados: From Amerindian Settlement to Caribbean Single Market». Cambridge University Press.&lt;/ref&gt;.

=== Эўрапейскае прыбыцьцё ===
[[Файл:1632 Cardona Descripcion Indias (11).jpg|значак|зьлева|Барбадас на гішпанскай мапе 1632 году.]]
Невядома, якая эўрапейская нацыя і калі першай наведала Барбадас. Верагодна, гэтая падзея мела месца ў XV або XVI стагодзьдзі. Некаторыя зьвесткі сьведчаць, што першымі прадстаўнікамі «Старога Сьвету» на востраве былі [[гішпанцы]]&lt;ref&gt;Sauer, Carl Ortwin (1969) [1966]. [https://books.google.com/books?id=ayCi1EAaIWQC&amp;pg=PA193 «Early Spanish Main, The»]. University of California Press. — С. 192—197. — ISBN 0-520-01415-4.&lt;/ref&gt;. Але, існуе папулярнае меркаваньне аб тым, што [[партугальцы]] былі першымі эўрапейцамі, хто меў візыт на Барбадас, на сваім шляху да [[Бразылія|Бразыліі]]&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/52655/Barbados/54603/History|загаловак=History of Barbados|выдавец=Encyclopedia Britannica|мова=en|дата=20 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;. Тым ня менш, востраў быў у значнай ступені праігнараваны эўрапейцамі, не зважаючы на тое, што гішпанскія набегі, як мяркуюць, скарацілі колькасьць карэннага насельніцтва, і прывялі да ўцёкаў часткі тубыльцаў да іншых астравоў&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;.

=== Ангельская калянізацыя ===
Першы ангельскі карабель, які прыбыў да вострава 14 траўня 1625 году, быў ачолены капітанам [[Джон Паўэл|Джонам Паўэлам]]. Першае паселішча было закладзенае 17 лютага 1627 году недалёка ад сучаснага гораду [[Гоўлтаўн]]а групай на чале з малодшым братам Джона Паўэла, Гэнры, якая складалася з 80 пасяленцаў і 10 ангельскіх рабочых па найме&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20170912191845/http://www.funbarbados.com/Sights/holetown.cfm|загаловак=Holetown Barbados|выдавец=Fun Barbados Sights|мова=en|дата=20 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;. Некаторыя крыніцы сьцьвярджаюць, што некаторыя афрыканцы былі сярод гэтых першых пасяленцаў&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;. Калёнія фінансавалася сэрам [[Ўільям Куртэн|Ўільямам Куртэнам]], гандляром зь лёнданскага Сіці, які набыў права ўласнасьці на Барбадас і прылеглыя астравы. Першыя каляністы фактычна былі арандатарамі, а значная частка прыбыткаў іхнай працы вярталася Куртэну і ягонай кампаніі. Пазьней правы на востраў былі перададзеныя [[Джэймз Гэй|Джэймзу Гэю]], графу Карлайлу.

== Эканоміка ==
Барбадас займае 52-і радок у сьпісе найбагацейшых краінаў у сьвеце паводле [[Сукупны ўнутраны прадукт|СУП]] на душу насельніцтва&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=47&amp;pr.y=13&amp;sy=2015&amp;ey=2020&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=316&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&amp;grp=0&amp;a=|загаловак=Barbados|выдавец=International Monetary Fund|мова=en|дата=10 траўня 2017}}&lt;/ref&gt; з добра разьвітай зьмяшанай эканомікай. Дзякуючы гэтаму ў краі падтрымліваецца мерна высокі ўзровень жыцьця. Паводле зьвестак [[Сусьветны банк|Сусьветнага банка]], Барбадас ёсьць адной з 83 краінаў сьвету з высокім узроўнем прыбытку&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups#High_income|загаловак=Country Groups|выдавец=World Bank|мова=en|дата=18 сакавіка 2011}}&lt;/ref&gt;. Не зважаючы на ​​гэта, самадасьледаваньне 2012 году сумесна з Карыбскім банкам разьвіцьця выявіла, што 20% жыхароў Барбадаса жывуць у [[беднасьць|беднасьці]], і амаль 10% ня могуць задаволіць свае асноўныя штодзённыя харчовыя патрэбы&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20120423020856/http://cbc.bb/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=4204%3A20-percent-in-poverty&amp;catid=36%3Alocal-news&amp;Itemid=59|загаловак=20 percent in poverty|выдавец=Caribbean Broadcasting Corporation|мова=en|дата=20 красавіка 2012}}&lt;/ref&gt;.

Гістарычна склалася так, што эканоміка Барбадаса залежала ад вырошчваньня [[цукровы трысьнёг|цукровага трысьнёгу]] і зьвязаных з гэтым відаў дзейнасьці, але з канца 1970-х і пачатку 1980-х гадоў яна дывэрсіфікавалася, дзякуючы чаму значна пашырылася вытворчасьць і сэктар [[турызм]]у&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;. На пачатку 2000-х гадоў дзяржаўныя адміністрацыі рабілі захады па скарачэньні беспрацоўя, заахвочваючы простыя замежныя інвэстыцыі і ладзячы прыватызацыю кінутых дзяржаўных прадпрыемстваў. Афшорныя фінансавыя і інфармацыйныя паслугі сталі важнымі крыніцамі здабыцьця валюты. Часткова дзякуючы таму, што ў 2017 годзе ў краіне ладзіўся [[Чэмпіянат сьвету па крыкеце 2017 году|чэмпіянат сьвету па крыкеце]], на востраве пачаўся будаўнічы бум са зьяўленьнем і рэканструкцыяй гатэляў, офісных комплексаў і дамоў&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20060104024455/http://www.nationnews.com/story/285076846570648.php|загаловак=Builders paradise|выдавец=The Nation Newspaper|мова=en|дата=2 студзеня 2006}}&lt;/ref&gt;. Росквіт запаволіўся падчас сусьветнага эканамічнага крызісу 2008—2012 гадоў і рэцэсіі. У наступным пэрыяды падзеньня зьмяняліся пэрыядамі росту. Да традыцыйных гандлёвых партнэраў адносяцца [[Канада]], краіны Карыбскага басэйну (асабліва [[Трынідад і Табага]]), [[Вялікабрытанія]] і [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.gov.bb/ Афіцыйны сайт ураду].
* {{Curlie|Regional/Caribbean/Barbados}}.

{{Краіны Паўночнай Амэрыкі}}
{{Краіны Карыбскага басэйна}}</text>
      <sha1>g59ujeypqnvumx25kk9sjrdj6clxan0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328518</id>
      <parentid>2328512</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T22:01:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ангельская калянізацыя */ крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Barbados?oldid=1098858468</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15699" xml:space="preserve">{{Краіна2
 | СУП ППЗ                               = 5,398 млрд $
 | Год падліку СУП ППЗ                   = 2019
 | СУП ППЗ на чалавека                   = 18 798 $
 | Год падліку СУП ППЗ на чалавека       = 2019
 | СУП намінал                           = 5,207 млрд $
 | Год падліку СУП намінал               = 2019
 | СУП намінал на чалавека               = 18 133 $
 | Год падліку СУП намінал на чалавека   = 2019
}}
'''Барба́дас''' ({{Мова-en|Barbados}}) — незалежная астраўная дзяржава на ўсход ад [[Карыбскае мора|Карыбскага мора]] ў заходняй частцы [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Разьмешчаная на востраве Барбадас&lt;ref&gt;Барбадас // {{Літаратура/БелЭн|2к}} С. 302&lt;/ref&gt;. Уваходзяць у склад Малых [[Антыльскія астравы|Антыльскіх астравоў]]&lt;ref&gt;Золотник Е. А., Тархов С. А. и др. [https://bigenc.ru/geography/text/3923846 БАРБАДОС] // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017)&lt;/ref&gt;. Знаходзіцца на адлегласьці каля 160 км на ўсход ад [[Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны|Сьвятога Вінцэнта і Грэнадынаў]]&lt;ref name=&quot;britannica&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар=Anthony De Vere Phillips, Woodville K. Marshall and Others|загаловак=Barbados|назва праекту=Encyclopædia Britannica|выдавец=Encyclopædia Britannica, inc|дата публікацыі=January 01, 2020|url=https://www.britannica.com/place/Barbados|дата=10 жніўня 2020}}&lt;/ref&gt; і зьяўляецца самым усходнім з астравоў Карыбскага мора&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://barbados.org/|загаловак=Discover Barbados – An Island With Endless Possibilities ?️|мова=en|дата=10 жніўня 2020|выдавец=Caribbean Dreams Publishing}}&lt;/ref&gt;. Плошча вострава складае 432 км²&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.lonelyplanet.com/barbados/narratives/stats|загаловак=Stats in Barbados|выдавец=Lonely Planet|мова=en|дата публікацыі=10 жніўня 2020}}&lt;/ref&gt;. Барбадас адкрыты гішпанцамі ў 1518 годзе&lt;ref&gt;{{Кніга|загаловак=Страны мира: Краткий полит.-экон. справочник|месца=М.|выдавецтва=Политиздат|год=1989|старонкі=372}}&lt;/ref&gt;. Напачатку XVII стагодзьдзя быў заваяваны ангельцамі&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.visitbarbados.org/things-to-do/experiences/history-culture?pageindex=1|загаловак=Barbados History &amp; Culture|выдавец=Explore Rich Caribbean Culture|мова=en|дата=10 жніўня 2010}}&lt;/ref&gt;. 30 лістапада 1966 году Барбадас стаў незалежнай дзяржавай, увайшоўшы ў аб’яднаньне [[Садружнасьць нацыяў|Садружнасьці нацыяў]], ачоленае [[Лізавета II|Лізаветай II]] у якасьці каралевы Барбадаса. 30 лістапада 2021 году краіна была абвешчаная рэспублікай&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://edition.cnn.com/2021/11/29/americas/barbados-bids-farewell-to-queen-intl-cmd/index.html|загаловак=Barbadians celebrate the birth of a republic and bid farewell to the Queen|выдавец=CNN|мова=en|дата=30 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.theguardian.com/world/2021/nov/30/at-the-stroke-of-midnight-barbados-becomes-the-worlds-newest-republic|загаловак=Barbados parts way with Queen and becomes world's newest republic|выдавец=The Guardian|мова=en|дата=30 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Барбадас — разьвітая і мірная краіна з добра ўладкаванай эканомікай. Насельніцтва дзяржавы мае пераважна афрыканскае паходжаньне. Не зважаючы на тое, што Барбадас ёсьць востравам у Атлянтыцы, ён цесна зьвязаны з Карыбскім басэйнам і лічыцца адным зь вядучых турыстычных напрамкаў сьвету&lt;ref&gt;Belle, Nicole; Bramwell, Bill (1 August 2005). «Climate Change and Small Island Tourism: Policy Maker and Industry Perspectives in Barbados». Journal of Travel Research. 44: 34—38. [[doi]]:[https://doi.org/10.1177%2F0047287505276589 10.1177/0047287505276589].&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
=== Дакалюмбавыя часы ===
Археалягічныя зьвесткі сьведчаць аб тым, што людзі ўпершыню пасяліліся або наведалі востраў прыкладна ў 1600 годзе да н. э.&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Scott M. Fitzpatrick. «A critical approach to c14 dating in the Caribbean». Latin American Antiquity. 17 (4). — С. 389 ff.&lt;/ref&gt;. Самыя старыя сталыя паселішчы [[індзейцы|індзейцаў]] на Барбадасе датуюцца прыблізна IV—VII стагодзьдзямі нашай эры&lt;ref&gt;Beckles, Hilary (2007). «A History of Barbados: From Amerindian Settlement to Caribbean Single Market». Cambridge University Press.&lt;/ref&gt;.

=== Эўрапейскае прыбыцьцё ===
[[Файл:1632 Cardona Descripcion Indias (11).jpg|значак|зьлева|Барбадас на гішпанскай мапе 1632 году.]]
Невядома, якая эўрапейская нацыя і калі першай наведала Барбадас. Верагодна, гэтая падзея мела месца ў XV або XVI стагодзьдзі. Некаторыя зьвесткі сьведчаць, што першымі прадстаўнікамі «Старога Сьвету» на востраве былі [[гішпанцы]]&lt;ref&gt;Sauer, Carl Ortwin (1969) [1966]. [https://books.google.com/books?id=ayCi1EAaIWQC&amp;pg=PA193 «Early Spanish Main, The»]. University of California Press. — С. 192—197. — ISBN 0-520-01415-4.&lt;/ref&gt;. Але, існуе папулярнае меркаваньне аб тым, што [[партугальцы]] былі першымі эўрапейцамі, хто меў візыт на Барбадас, на сваім шляху да [[Бразылія|Бразыліі]]&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/52655/Barbados/54603/History|загаловак=History of Barbados|выдавец=Encyclopedia Britannica|мова=en|дата=20 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;. Тым ня менш, востраў быў у значнай ступені праігнараваны эўрапейцамі, не зважаючы на тое, што гішпанскія набегі, як мяркуюць, скарацілі колькасьць карэннага насельніцтва, і прывялі да ўцёкаў часткі тубыльцаў да іншых астравоў&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;.

=== Ангельская калянізацыя ===
Першы ангельскі карабель, які прыбыў да вострава 14 траўня 1625 году, быў ачолены капітанам [[Джон Паўэл|Джонам Паўэлам]]. Першае паселішча было закладзенае 17 лютага 1627 году недалёка ад сучаснага гораду [[Гоўлтаўн]]а групай на чале з малодшым братам Джона Паўэла, Гэнры, якая складалася з 80 пасяленцаў і 10 ангельскіх рабочых па найме&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20170912191845/http://www.funbarbados.com/Sights/holetown.cfm|загаловак=Holetown Barbados|выдавец=Fun Barbados Sights|мова=en|дата=20 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;. Некаторыя крыніцы сьцьвярджаюць, што некаторыя афрыканцы былі сярод гэтых першых пасяленцаў&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;. Калёнія фінансавалася сэрам [[Ўільям Куртэн|Ўільямам Куртэнам]], гандляром зь лёнданскага Сіці, які набыў права ўласнасьці на Барбадас і прылеглыя астравы. Першыя каляністы фактычна былі арандатарамі, а значная частка прыбыткаў іхнай працы вярталася Куртэну і ягонай кампаніі. Пазьней правы на востраў былі перададзеныя [[Джэймз Гэй|Джэймзу Гэю]], графу Карлайлу.

У [[Олівэр Кромўэл|Кромўэльскія]] часы ў сярэдзіне XVII стагодзьдзя на востраў адпраўлялі ваеннапалонных, валацуг і людзей, якія былі незаконна выкрадзеныя і гвалтоўна перавезеныя на востраў і прададзеныя ў якасьці слуг. Гэтыя дзьве апошнія групы пераважна складалі [[ірляндцы]], бо ў гэты пэрыяд некалькі тысяч зь іх былі схопленыя ангельскімі купцамі і прададзеныя ў рабства на Барбадас ды іншыя астравы Карыбскага басэйну&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/empire_seapower/barbados_01.shtml|загаловак=Slavery and Economy in Barbados|выдавец=BBC|мова=en|дата=20 ліпеня 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Corish, Patrick J. (12 March 2009). [http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/acprof:oso/9780199562527.003.0014 «The Cromwellian Regime, 1650—60»]. Oxford University Press. — С. 353—386. — ISBN 978-0-19-956252-7.&lt;/ref&gt;. Вырошчваньнем [[тытунь|тытуню]], [[бавоўна|бавоўны]] і [[імбэрац|імбэрца]] займалася ў асноўным эўрапейская наёмная праца да пачатку індустрыі вырошчваньня [[цукровы трысьнёг|цукровага трысьнёгу]] ў 1640-х гадах, калі пачала пераважна выкарыстоўвацца праца паняволеных афрыканцаў.

== Эканоміка ==
Барбадас займае 52-і радок у сьпісе найбагацейшых краінаў у сьвеце паводле [[Сукупны ўнутраны прадукт|СУП]] на душу насельніцтва&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=47&amp;pr.y=13&amp;sy=2015&amp;ey=2020&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=316&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&amp;grp=0&amp;a=|загаловак=Barbados|выдавец=International Monetary Fund|мова=en|дата=10 траўня 2017}}&lt;/ref&gt; з добра разьвітай зьмяшанай эканомікай. Дзякуючы гэтаму ў краі падтрымліваецца мерна высокі ўзровень жыцьця. Паводле зьвестак [[Сусьветны банк|Сусьветнага банка]], Барбадас ёсьць адной з 83 краінаў сьвету з высокім узроўнем прыбытку&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups#High_income|загаловак=Country Groups|выдавец=World Bank|мова=en|дата=18 сакавіка 2011}}&lt;/ref&gt;. Не зважаючы на ​​гэта, самадасьледаваньне 2012 году сумесна з Карыбскім банкам разьвіцьця выявіла, што 20% жыхароў Барбадаса жывуць у [[беднасьць|беднасьці]], і амаль 10% ня могуць задаволіць свае асноўныя штодзённыя харчовыя патрэбы&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20120423020856/http://cbc.bb/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=4204%3A20-percent-in-poverty&amp;catid=36%3Alocal-news&amp;Itemid=59|загаловак=20 percent in poverty|выдавец=Caribbean Broadcasting Corporation|мова=en|дата=20 красавіка 2012}}&lt;/ref&gt;.

Гістарычна склалася так, што эканоміка Барбадаса залежала ад вырошчваньня [[цукровы трысьнёг|цукровага трысьнёгу]] і зьвязаных з гэтым відаў дзейнасьці, але з канца 1970-х і пачатку 1980-х гадоў яна дывэрсіфікавалася, дзякуючы чаму значна пашырылася вытворчасьць і сэктар [[турызм]]у&lt;ref name=&quot;britannica&quot;/&gt;. На пачатку 2000-х гадоў дзяржаўныя адміністрацыі рабілі захады па скарачэньні беспрацоўя, заахвочваючы простыя замежныя інвэстыцыі і ладзячы прыватызацыю кінутых дзяржаўных прадпрыемстваў. Афшорныя фінансавыя і інфармацыйныя паслугі сталі важнымі крыніцамі здабыцьця валюты. Часткова дзякуючы таму, што ў 2017 годзе ў краіне ладзіўся [[Чэмпіянат сьвету па крыкеце 2017 году|чэмпіянат сьвету па крыкеце]], на востраве пачаўся будаўнічы бум са зьяўленьнем і рэканструкцыяй гатэляў, офісных комплексаў і дамоў&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://web.archive.org/web/20060104024455/http://www.nationnews.com/story/285076846570648.php|загаловак=Builders paradise|выдавец=The Nation Newspaper|мова=en|дата=2 студзеня 2006}}&lt;/ref&gt;. Росквіт запаволіўся падчас сусьветнага эканамічнага крызісу 2008—2012 гадоў і рэцэсіі. У наступным пэрыяды падзеньня зьмяняліся пэрыядамі росту. Да традыцыйных гандлёвых партнэраў адносяцца [[Канада]], краіны Карыбскага басэйну (асабліва [[Трынідад і Табага]]), [[Вялікабрытанія]] і [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.gov.bb/ Афіцыйны сайт ураду].
* {{Curlie|Regional/Caribbean/Barbados}}.

{{Краіны Паўночнай Амэрыкі}}
{{Краіны Карыбскага басэйна}}</text>
      <sha1>j5m1w0fxmllq4twv9qhg0nbfjm2hzfm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Барбадас</title>
    <ns>14</ns>
    <id>22301</id>
    <revision>
      <id>2328560</id>
      <parentid>1815211</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="225" xml:space="preserve">[[Файл:Flag_of_Barbados.svg|справа|100пкс|Сьцяг Барбадасу]]
{{Болей}}
{{Партал|Паўночная Амэрыка}}

[[Катэгорыя:Краіны Карыбскага басэйна]]</text>
      <sha1>87x3zxl77q29c1dlpaz5l4w71zdhxrm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астроскія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22557</id>
    <revision>
      <id>2328519</id>
      <parentid>2316710</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T22:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Kaciaryna Radzivił (Astroskaja). Кацярына Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg]] → [[File:Kaciaryna Hlabovič (Radzivił). Кацярына Глябовіч (Радзівіл) (H. Lajbovič, 1758).jpg]] name fix by uploader</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10985" xml:space="preserve">{{Шляхецкі род
|Прозьвішча = Астроскія
|Герб = POL COA Ostrogski.svg
|Подпіс гербу = Герб «[[Астроскі (герб)|Астроскі]]»
|Дэвіз =
|Краіна паходжаньня = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Тытул = князі
|Прызнаныя ў = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Першы з роду =
|Апошні з роду =
|Адгалінаваньне роду =
|Адгалінаваньні ад роду =
}}
'''Астро́скія''' ('''Astroskija''') — княскі род [[Астроскі (герб)|гербу ўласнага]], прадстаўнікі якога займалі высокія дзяржаўныя пасады ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], мелі вялізныя зямельныя ўладаньні на тэрыторыі сучасных [[Беларусь|Беларусі]] й [[Украіна|Украіны]].

== Паходжаньне ==
Паходжаньне ня высьветленае з дакладнасьцю, і пытаньне пра іхных пачынальнікаў вырашаецца па-рознаму. [[Мацей Стрыйкоўскі|М. Стрыйкоўскі]] выводзіў Астроскіх з роду князёў [[Друцкія (Рурыкавічы)|Друцкіх]] (нашчадкі полацкіх князёў)&lt;ref&gt;[http://old.knihi.com/caropka/uladary02.html Канстанцін Астрожскі]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} // [[Вітаўт Чаропка]]. Уладары Вялікага Княства. — Менск: Полымя, 1996.&lt;/ref&gt;, некаторыя дасьледнікі — з галіцка-валынскіх [[Рурыкавічы|Рурыкавічаў]] або [[Гедзімінавічы|Гедзімінавічаў]], аднак найбольш імавернай&lt;ref&gt;Астрожскія // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}} С. 53.&lt;/ref&gt; зьяўляецца вэрсія ўкраінскага гісторыка М. Максімовіча пра іхнае паходжаньне ад [[Ізяслававічы (Тураўскія)|Турава-Пінскіх князёў]]&lt;ref&gt;[[Язэп Юхо|І. А. Юхо]]. [[Вячаслаў Насевіч|В. Л. Насевіч]]. Астрожскія // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 223.&lt;/ref&gt; (паводле памінальніка Астроскіх, дзе яны значацца як ''«Благоверніи князи Туровскіи»'').

Першым гістарычна вядомым князем Астроскім быў Даніла, уладальнік места Астрог на Валыні ў сярэдзіне XIV ст. (адсюль прозьвішча)&lt;ref&gt;[[Валеры Пазднякоў|Валерый Пазднякоў]]. Астрожскія {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 262.&lt;/ref&gt;.

Галіна Астроскіх — [[Заслаўскія (Жаслаўскія)|Заслаўскія]], да якіх па згасаньні ў XVII ст. роду перайшлі асноўныя маёнткі.

== Радавод ==
[[Юры Пінскі|Юры]] (? — 1292), кн. пінскі
# Дзьмітры
## Даніла (узг. 1341), кн. астроскі, удзельнік паўстаньня 1341 супраць караля [[Казімір III Вялікі|Казімера III Вялікага]]
### Хведар (? — 1441), кн. астроскі, староста [[Луцак|луцкі]]
#### Іван Красны (Базыль; 1392—1461), кн. астроскі
##### [[Іван Астроскі|Іван]] (Ян; 1427—1465), кн. астроскі; ж. — Васіліса Глінская
###### [[Канстантын Астроскі]] (1460—1530), гетман літоўскі; 1-я ж. — ад 1509 [[Тацяна Ганна Гальшанская|Тацяна]] (? — 1522), д. кн. Сямёна Аляксандравіча Гальшанскага; 2-я ж. [[Аляксандра Астроская|Аляксандра]], д. кн. Сямёна Міхайлавіча Слуцкага
####### [[Канстантын Астроскі (малодшы)|Канстантын-Васіль]] (1526—1608); ж. — Соф’я Тарноўская
######## Кацярына (? — 1579); м. — [[Крыштап Мікалай Радзівіл]]
######## [[Януш Астроскі|Януш]] (1554—1620), кн. астроскі, ваявода валынскі, кашталян [[кракаў]]скі; 1-я ж. — 1582 Сусана Серада (? — 1593); 2-я ж. — Кацярына Любамірская; 3-я ж. — з 1612 Тэафіля Тарло (? — 1635)
######### (ад 1-й ж.) Эўфрасіньня (? — 1628); м. — 1622 кн. Аляксандар Заслаўскі (? — [[1629)]]
######### (ад 1-й ж.) Элеанора (? — 1617); 1-ы м. — Геранім Язлавецкі (? — 1607); 2-гі м. — з 1609 кн. [[Ян Юры Радзівіл]] (1588—1625)
######### (ад 2-й ж.) Іван (1607—1618)
######## Канстантын (1563—1588)
######## Лізавета (1560—1599); м. — Ян Кішка
######## [[Аляксандар Астроскі|Аляксандар]] (1570—1603) ваявода валынскі; ж. — Ганна Костка (1575—1635)
######### Соф’я (1590—1610); м. — Станіслаў Любамірскі
######### Кацярына (? — 1642); м. — Тамаш Замойскі (1594—1638)
######### Іван (? — 1618), кн. астроскі
######### Канстантын Павал (? — 1618), кн. астроскі
######### Ганна (1600—1654); м. — з 1620 [[Ян Караль Хадкевіч]] (1561—1621)
####### [[Ільля Астроскі|Ільля]] (? — 1539), кн. астроскі; ж. — з 1537 Бэата Касьцялецкая (1496 — п. 1539), няшлюбная дачка [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]]
######## Лізавета (1539—1582); 1-ы м. — з 1553 [[Зьміцер Хведаравіч Сангушка]] (? — 1554); 2-гі м. — з 1555 граф Лукаш Гурка (? — 1573); 3-ці м. — з 1559 кн. Сямён Юр’евіч Слуцкі (? — 1560; гвалтоўна выдадзенае маці, законны муж скраў яе праз колькі дзён)
####### Юры, кн. астроскі
###### Міхаіл (1456—1501), староста луцкі
####### Раман, кн. астроскі
###### Марыя (1458 — ?); м. — Андрэй Сангушка
##### Юры Заслаўскі (? — 1500) — заснавальнік князёў [[Заслаўскія (Астроскія)|Заслаўскіх]]; ж. — Ганна Заслаўская
#### Даніла (? — п. 1420)
##### Хведар (Фэадосі; да 1433 — каля 1490)
#### Андрэй (? — п. 1436)
#### Аляксандар (? — п. 1390), кн. чацьвярцінскі — заснавальнік князёў [[Сьвятаполк-Чацьвярцінскія|Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх]]
### Міхаіл (? — 1399), загінуў у бітве на р. [[Ворскла|Ворскле]]
### Зьміцер (? — 1399), загінуў у бітве на р. [[Ворскла|Ворскле]]
### Аляксандар
### Настасься; м. — кн. Іван Аляксандравіч Глінскі

== Галерэя ==
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Іканаграфія роду Астроскіх&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Kanstantyn Astroski. Канстантын Астроскі (XVIII).jpg|[[Канстантын Астроскі]]
Kanstantyn Vasil Astroski. Канстантын Васіль Астроскі (J. Svaryčeŭski, 1883) (3).jpg|[[Канстантын-Васіль Астроскі]]
Yanush Ostrozkyi.jpg|[[Януш Астроскі]]
Alaksandar Astroski. Аляксандар Астроскі (XVII, XIX).jpg|[[Аляксандар Астроскі]]
&lt;/gallery&gt;&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kaciaryna Hlabovič (Radzivił). Кацярына Глябовіч (Радзівіл) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Кацярына Радзівіл (з Астроскіх)
Lizavieta Sofja Radzivił (Astroskaja). Лізавета Соф’я Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Лізавета Соф’я Радзівіл (з Астроскіх)
Eleanora Radzivił (Astroskaja). Элеанора Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Элеанора Радзівіл (з Астроскіх)
Hanna Ałaiza Chadkievič (Astroskaja). Ганна Алаіза Хадкевіч (Астроская).jpg|[[Ганна Алаіза Хадкевіч|Ганна Алаіза Хадкевіч (з Астроскіх)]]
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Артыкул| аўтар = [[Юры Копцік|Юрка Копцік]]. | загаловак  = Да пытання паходжання князёў Астрожскіх. | арыгінал = | спасылка  = https://ostrohcastle.com.ua/wp-content/uploads/2021/01/2019-Ostrozkyj_krayeznavchyj_zbirnyk-11_z_dodatkamy.pdf| мова = | адказны = | аўтар выданьня = | выданьне = Острозький краєзнавчий збірник | тып = матеріали Шістнадцятої наукової конференції «Острозькі краєзнавчі читання», яка відбулася 24 жовтня і 14 листопада 2019 року в місті Острозі Рівненської області.| месца = [[Астрог (горад)|Острог]] | выдавецтва = ФОП видавець Свинарчук Р. В. | год = 2019| выпуск = 11 | том = | нумар  = | старонкі  = 6—38 | isbn  = | issn  = }}	
* {{Літаратура/ЭГБ|1}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка|аўтар = Юрка Копцік|загаловак = Да пытаньня паходжаньня князёў Астроскіх|url = http://www.lyczkowski.net/be/dasledvanni/pachodzannie-kniaziou-astroskich.html}}

[[Катэгорыя:Астроскія| ]]
[[Катэгорыя:Рурыкавічы]]</text>
      <sha1>ggz9ddy17ay51n92x7e2suz9sq3i0nk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328520</id>
      <parentid>2328519</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T22:16:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>выява</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10988" xml:space="preserve">{{Шляхецкі род
|Прозьвішча = Астроскія
|Герб = POL COA Ostrogski.svg
|Подпіс гербу = Герб «[[Астроскі (герб)|Астроскі]]»
|Дэвіз =
|Краіна паходжаньня = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Тытул = князі
|Прызнаныя ў = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Першы з роду =
|Апошні з роду =
|Адгалінаваньне роду =
|Адгалінаваньні ад роду =
}}
'''Астро́скія''' ('''Astroskija''') — княскі род [[Астроскі (герб)|гербу ўласнага]], прадстаўнікі якога займалі высокія дзяржаўныя пасады ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], мелі вялізныя зямельныя ўладаньні на тэрыторыі сучасных [[Беларусь|Беларусі]] й [[Украіна|Украіны]].

== Паходжаньне ==
Паходжаньне ня высьветленае з дакладнасьцю, і пытаньне пра іхных пачынальнікаў вырашаецца па-рознаму. [[Мацей Стрыйкоўскі|М. Стрыйкоўскі]] выводзіў Астроскіх з роду князёў [[Друцкія (Рурыкавічы)|Друцкіх]] (нашчадкі полацкіх князёў)&lt;ref&gt;[http://old.knihi.com/caropka/uladary02.html Канстанцін Астрожскі]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} // [[Вітаўт Чаропка]]. Уладары Вялікага Княства. — Менск: Полымя, 1996.&lt;/ref&gt;, некаторыя дасьледнікі — з галіцка-валынскіх [[Рурыкавічы|Рурыкавічаў]] або [[Гедзімінавічы|Гедзімінавічаў]], аднак найбольш імавернай&lt;ref&gt;Астрожскія // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}} С. 53.&lt;/ref&gt; зьяўляецца вэрсія ўкраінскага гісторыка М. Максімовіча пра іхнае паходжаньне ад [[Ізяслававічы (Тураўскія)|Турава-Пінскіх князёў]]&lt;ref&gt;[[Язэп Юхо|І. А. Юхо]]. [[Вячаслаў Насевіч|В. Л. Насевіч]]. Астрожскія // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 223.&lt;/ref&gt; (паводле памінальніка Астроскіх, дзе яны значацца як ''«Благоверніи князи Туровскіи»'').

Першым гістарычна вядомым князем Астроскім быў Даніла, уладальнік места Астрог на Валыні ў сярэдзіне XIV ст. (адсюль прозьвішча)&lt;ref&gt;[[Валеры Пазднякоў|Валерый Пазднякоў]]. Астрожскія {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 262.&lt;/ref&gt;.

Галіна Астроскіх — [[Заслаўскія (Жаслаўскія)|Заслаўскія]], да якіх па згасаньні ў XVII ст. роду перайшлі асноўныя маёнткі.

== Радавод ==
[[Юры Пінскі|Юры]] (? — 1292), кн. пінскі
# Дзьмітры
## Даніла (узг. 1341), кн. астроскі, удзельнік паўстаньня 1341 супраць караля [[Казімір III Вялікі|Казімера III Вялікага]]
### Хведар (? — 1441), кн. астроскі, староста [[Луцак|луцкі]]
#### Іван Красны (Базыль; 1392—1461), кн. астроскі
##### [[Іван Астроскі|Іван]] (Ян; 1427—1465), кн. астроскі; ж. — Васіліса Глінская
###### [[Канстантын Астроскі]] (1460—1530), гетман літоўскі; 1-я ж. — ад 1509 [[Тацяна Ганна Гальшанская|Тацяна]] (? — 1522), д. кн. Сямёна Аляксандравіча Гальшанскага; 2-я ж. [[Аляксандра Астроская|Аляксандра]], д. кн. Сямёна Міхайлавіча Слуцкага
####### [[Канстантын Астроскі (малодшы)|Канстантын-Васіль]] (1526—1608); ж. — Соф’я Тарноўская
######## Кацярына (? — 1579); м. — [[Крыштап Мікалай Радзівіл]]
######## [[Януш Астроскі|Януш]] (1554—1620), кн. астроскі, ваявода валынскі, кашталян [[кракаў]]скі; 1-я ж. — 1582 Сусана Серада (? — 1593); 2-я ж. — Кацярына Любамірская; 3-я ж. — з 1612 Тэафіля Тарло (? — 1635)
######### (ад 1-й ж.) Эўфрасіньня (? — 1628); м. — 1622 кн. Аляксандар Заслаўскі (? — [[1629)]]
######### (ад 1-й ж.) Элеанора (? — 1617); 1-ы м. — Геранім Язлавецкі (? — 1607); 2-гі м. — з 1609 кн. [[Ян Юры Радзівіл]] (1588—1625)
######### (ад 2-й ж.) Іван (1607—1618)
######## Канстантын (1563—1588)
######## Лізавета (1560—1599); м. — Ян Кішка
######## [[Аляксандар Астроскі|Аляксандар]] (1570—1603) ваявода валынскі; ж. — Ганна Костка (1575—1635)
######### Соф’я (1590—1610); м. — Станіслаў Любамірскі
######### Кацярына (? — 1642); м. — Тамаш Замойскі (1594—1638)
######### Іван (? — 1618), кн. астроскі
######### Канстантын Павал (? — 1618), кн. астроскі
######### Ганна (1600—1654); м. — з 1620 [[Ян Караль Хадкевіч]] (1561—1621)
####### [[Ільля Астроскі|Ільля]] (? — 1539), кн. астроскі; ж. — з 1537 Бэата Касьцялецкая (1496 — п. 1539), няшлюбная дачка [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]]
######## Лізавета (1539—1582); 1-ы м. — з 1553 [[Зьміцер Хведаравіч Сангушка]] (? — 1554); 2-гі м. — з 1555 граф Лукаш Гурка (? — 1573); 3-ці м. — з 1559 кн. Сямён Юр’евіч Слуцкі (? — 1560; гвалтоўна выдадзенае маці, законны муж скраў яе праз колькі дзён)
####### Юры, кн. астроскі
###### Міхаіл (1456—1501), староста луцкі
####### Раман, кн. астроскі
###### Марыя (1458 — ?); м. — Андрэй Сангушка
##### Юры Заслаўскі (? — 1500) — заснавальнік князёў [[Заслаўскія (Астроскія)|Заслаўскіх]]; ж. — Ганна Заслаўская
#### Даніла (? — п. 1420)
##### Хведар (Фэадосі; да 1433 — каля 1490)
#### Андрэй (? — п. 1436)
#### Аляксандар (? — п. 1390), кн. чацьвярцінскі — заснавальнік князёў [[Сьвятаполк-Чацьвярцінскія|Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх]]
### Міхаіл (? — 1399), загінуў у бітве на р. [[Ворскла|Ворскле]]
### Зьміцер (? — 1399), загінуў у бітве на р. [[Ворскла|Ворскле]]
### Аляксандар
### Настасься; м. — кн. Іван Аляксандравіч Глінскі

== Галерэя ==
&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Іканаграфія роду Астроскіх&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Kanstantyn Astroski. Канстантын Астроскі (XVIII).jpg|[[Канстантын Астроскі]]
Kanstantyn Vasil Astroski. Канстантын Васіль Астроскі (J. Svaryčeŭski, 1883) (3).jpg|[[Канстантын-Васіль Астроскі]]
Yanush Ostrozkyi.jpg|[[Януш Астроскі]]
Alaksandar Astroski. Аляксандар Астроскі (XVII, XIX).jpg|[[Аляксандар Астроскі]]
&lt;/gallery&gt;&lt;gallery widths=150 heights=150 class=&quot;center&quot;&gt;
Kaciaryna Radzivił (Astroskaja). Кацярына Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Кацярына Радзівіл (з Астроскіх)
Lizavieta Sofja Radzivił (Astroskaja). Лізавета Соф’я Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Лізавета Соф’я Радзівіл (з Астроскіх)
Eleanora Radzivił (Astroskaja). Элеанора Радзівіл (Астроская) (H. Lajbovič, 1758).jpg|Элеанора Радзівіл (з Астроскіх)
Hanna Ałaiza Chadkievič (Astroskaja). Ганна Алаіза Хадкевіч (Астроская).jpg|[[Ганна Алаіза Хадкевіч|Ганна Алаіза Хадкевіч (з Астроскіх)]]
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Артыкул| аўтар = [[Юры Копцік|Юрка Копцік]]. | загаловак  = Да пытання паходжання князёў Астрожскіх. | арыгінал = | спасылка  = https://ostrohcastle.com.ua/wp-content/uploads/2021/01/2019-Ostrozkyj_krayeznavchyj_zbirnyk-11_z_dodatkamy.pdf| мова = | адказны = | аўтар выданьня = | выданьне = Острозький краєзнавчий збірник | тып = матеріали Шістнадцятої наукової конференції «Острозькі краєзнавчі читання», яка відбулася 24 жовтня і 14 листопада 2019 року в місті Острозі Рівненської області.| месца = [[Астрог (горад)|Острог]] | выдавецтва = ФОП видавець Свинарчук Р. В. | год = 2019| выпуск = 11 | том = | нумар  = | старонкі  = 6—38 | isbn  = | issn  = }}	
* {{Літаратура/ЭГБ|1}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка|аўтар = Юрка Копцік|загаловак = Да пытаньня паходжаньня князёў Астроскіх|url = http://www.lyczkowski.net/be/dasledvanni/pachodzannie-kniaziou-astroskich.html}}

[[Катэгорыя:Астроскія| ]]
[[Катэгорыя:Рурыкавічы]]</text>
      <sha1>7ga1m132cbchqp4zhp8e8i5j9vu2t8a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1990 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>25948</id>
    <revision>
      <id>2328842</id>
      <parentid>2194866</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=0|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1990 году]]</text>
      <sha1>3x1e3sqevjnrzfrvdb44bm2k1v90kvb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:9 чэрвеня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>26892</id>
    <revision>
      <id>2328415</id>
      <parentid>2323113</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзеная [[Катэгорыя:Чэрвень]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="140" xml:space="preserve">{{Болей}}
{{Чэрвень катэгорыі}}

[[Катэгорыя:Дні|Чэрвень, 09]]
[[Катэгорыя:Чэрвень]]</text>
      <sha1>1mz8dr6wzrucw3xdjmnid4x9k7hbdnb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:29 кастрычніка</title>
    <ns>14</ns>
    <id>27029</id>
    <revision>
      <id>2328404</id>
      <parentid>1604072</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:35:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>дададзеная [[Катэгорыя:Кастрычнік]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="158" xml:space="preserve">{{Болей}}
{{Кастрычнік катэгорыі}}

[[Катэгорыя:Дні|Кастрычнік, 29]]
[[Катэгорыя:Кастрычнік]]</text>
      <sha1>99k4x9oi9srey2pto7zv0k8wdo1vc9t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2 студзеня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>27081</id>
    <revision>
      <id>2328559</id>
      <parentid>1573718</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:31:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>дададзеная [[Катэгорыя:Студзень]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">{{болей}}
{{Студзень катэгорыі}}

[[Катэгорыя:Дні|Студзень, 02]]
[[Катэгорыя:Студзень]]</text>
      <sha1>7cszdc66rjwl6p24d05qs87hczimxq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Востраў Норфалк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37048</id>
    <revision>
      <id>2328870</id>
      <parentid>2210466</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Coat_of_Arms_of_Norfolk_Island.svg]] замененая на [[Image:Coat_of_arms_of_Norfolk_Island.svg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9169" xml:space="preserve">{{Краіна
|Назва              = Норфалк
|НазваЎРоднымСклоне = Норфалка
|НазваНаДзяржаўнайМове = Norfolk Island  &lt;br /&gt; Territory of Norfolk Island &lt;br /&gt; Тэрыторыя вострава Норфалк
|Сьцяг              = Flag of Norfolk Island.svg
|Герб               = Coat of arms of Norfolk Island.svg
|НацыянальныДэвіз   = «Inasmuch»
|Месцазнаходжаньне  = LocationNorfolkIsland.png
|АфіцыйнаяМова      = [[Ангельская мова|ангелькая]]&lt;br /&gt;[[норфук]]
|Сталіца            = [[Кінгстан]]
|НайбуйнейшыГорад   = [[Барн Пайн]]
|ТыпУраду           = [[залежная тэрыторыя]]
|ПасадыКіраўнікоў   = [[манарх|каралева]]&lt;br /&gt;[[кіраўнік]]
|ІмёныКіраўнікоў    = [[Элізабэта ІІ]]&lt;br /&gt;[[Оўэн Уэлш]]
|Плошча             = 34,6
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 227-е
|АдсотакВады        = -
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2007
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = -
|Насельніцтва       = 2114
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 61,1
|ГодАцэнкіСУП       = -
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = -
|СУП                = -
|СУПНаДушуНасельніцтва = -
|Валюта             = Аўстралійскі даляр
|КодВалюты          = AUD
|ЧасавыПас          = UTC+11.30
|ЧасРозьніцаUTC     = +11.30
|ЧасавыПасУлетку    = +11.30
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +11.30
|НезалежнасьцьПадзеі= -
|НезалежнасьцьДаты  = -
|ДзяржаўныГімн      = &quot;Pitcairn Anthem&quot;
|АўтамабільныЗнак   = -
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = nf
|ТэлефонныКод       = 6723
|Дадаткі            = [[Файл:Norfolk Island-CIA WFB Map.png|цэнтар|250пкс|Мапа Норфалка]]
|Катэгорыя          = Норфалк (востраў)
}}
{{Іншыя значэньні|Норфалк (неадназначнасьць)}}
'''Востраў Но́рфалк''' ({{мова-en|Norfolk Island, Territory of Norfolk Island}}, [[Норфук|на-норфук]]: ''Norfuk Ailen'') — аўстралійская залежная тэрыторыя ў [[Ціхі акіян|Ціхім акіяне]], складаецца з вострава [[Норфалк (востраў)|Норфалк]] і двух прылеглых астраўкоў [[Філіп (востраў)|Філіп]] і [[Нэпэян]]. Тэрыторыя знаходзіцца ў моры Фіджы, паміж [[Аўстралія]]й, [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыяй]] і [[Новая Каледонія|Новай Каледоніяй]].

== Гісторыя ==
Востраў быў адкрыты ў 1774 годзе [[Джэймс Кук|Джэймсам Кукам]]. У 1788 годзе востраў быў анэксаваны [[Вялікабрытанія]]й і далучаны да брытанскай калёніі [[Новы Паўднёвы Ўэйлз]]. Пасьля анэксіі на востраве было заснавана турэмнае паселішча, якое функцыянавала да 1814 году. Новае засяленьне вострава адбылася ў 1825 годзе, а ў 1844 годзе востраў быў перададзены калёніі ''Зямля Ван Дыемэна'' (сучасная [[Тасманія]]). Новая ўлада зноў заснавала тут турэмнае паселішча якое дзейнічала да 1855 году.

У 1856 годзе адбылася новае засяленьне вострава, на гэты раз таіцянамі і страйкоўцамі з карабля [[Баўнці (карабель)|Баўнці]], якія перасяліліся сюды з вострава Піткейрна. У лістападзе 1856 году Вялікабрытанія ўсталявала тут калёнію, якая мела ўласны ўрад. У 1896 годзе аўтаномія калёніі была ліквідавана, а кіраваньне востравам было перададзена губэрнатару Новага Паўднёвага Ўэйлзу.

У 1914 годзе Норфалк быў перададзены Аўстраліі ў якасьці залежнай тэрыторыі, а ў 1979 годзе востраў атрымаў шырокую аўтаномію.

== Палітыка ==
Згодна з ''Norfolk Island Act'' 1979 году, які прыняў аўстралійскі парлямэнт, тэрыторыя мае поўную ўнўтраную аўтаномію. Аўстралійскі ўрад прадстаўлены кіраўніком, які назначаецца генэральным губэрнатарам Аўстраліі.

[[Заканадаўчая ўлада]] належыць аднапалатнаму [[парлямэнт]]у, які складаецца з дзевяноста дэпутатаў. Дэпутаты выбіраюцца на ўсеагульных тайных выбарах. З дэпутатаў выбіраецца ўрад тэрыторыі (''Executive Council''), на чале якога стаіць [[прэм’ер-міністар]].

У выніку таго, што на астравах няма палітычных партыяў, усе дэпутаты зьяўляюцца беспартыйнымі.
Сталіцай тэрыторыі зьяўляецца горад [[Кінгстан]], але частка дзяржаўных устаноў знаходзіцца ў прылягаючых паселішчах.

Час ад часу адбываюцца дыскусіі аб статусе тэрыторыі, частка грамадзтва падтрымлівае ідэю захаваньня бягучага становішча, а частка патрабуе атрыманьня Норфалкам [[незалежнасьць|незалежнасьці]].

== Геаграфія ==
Востраў Норфалк — [[вулькан (геалёгія)|вулькан]]ічнага паходжаньня, складаецца з базальтавых скалаў. Узьбярэжжа скалістае, толькі некаторыя месцы прыдатныя для падыходу караблёў. Самая высокая кропка вострава ўздымаецца на 317 мэтраў над узроўнем мора. Даўжыня берагавой лініі налічвае 32 км.
Насельніцтва вострава складаецца з нашчадкаў перасяленцаў з [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Аўстралія|Аўстраліі]] і [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]].

Клімат [[Субтрапічны клімат|субтрапічны]], марскі, вельмі мяккі. Сярэднегадавая тэмпэратура складае каля 20 °C і вагаецца каля ад 10 °C да 30 °C. Гадавая колькасьць ападкаў складае каля 1400 мм.

Каля 10% тэрыторыі вострава Норфалк займае нацыянальны парк, дзе захаваліся субтрапічныя лясы, у тым ліку і [[норфалкская сасна]], сымбаль тэрыторыі.

== Адміністрацыйны падзел ==

Тэрыторыя ня мае адміністрацыйнага падзелу.

== Дэмаграфія ==

Усе жыхары выспы — [[Хрысьціянства|хрысьціяне]], зь якіх 33,5% — [[Пратэстантызм|пратэстанты]], 37,4% — [[Англіканства|англікане]], 14,5% — прыхільнікі аб’яднанай аўстралійскай царквы, 11,5% — [[Каталіцызм|каталікі]], 3,1% — [[адвэнтысты сёмага дня]].

Жыхары карыстаюцца [[Ангельская мова|ангельскай мовай]], а таксама крэольскай, вядомай як [[норфук]], якая ўтварылася ў 1770-х гадах як сумесь ангельскай і [[Таіцянская мова|таіцянскай]] моваў. У 2005 годзе норфук атрымала статус дзяржаўнай мовы тэрыторыі.

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Аўстралія}}

{{Краіны Акіяніі}}
{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Аўстраліі}}</text>
      <sha1>5s1u0e9ng7omz6kd8hxzguelo5ny9jf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1994 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>37300</id>
    <revision>
      <id>2328848</id>
      <parentid>2194861</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:54:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1994 году|Спорт]]</text>
      <sha1>q0cnmyvff1hkrwg2looq9q3d6c55cpd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1954 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>37542</id>
    <revision>
      <id>2328807</id>
      <parentid>2194908</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="216" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:1954|Спорт]]</text>
      <sha1>kzlbgy6mdjhjqkk1c0zslosdufvn6tt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Падзеі 1981 году</title>
    <ns>14</ns>
    <id>39679</id>
    <revision>
      <id>2328843</id>
      <parentid>1591475</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">{{Падзеі паводле гадоў|1981}}</text>
      <sha1>03p6glp565jurrrbslmj30nmf2pm71q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2008 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40263</id>
    <revision>
      <id>2328858</id>
      <parentid>2194847</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2008 году|Спорт]]</text>
      <sha1>e87h78nr7thia79sq9nbrvkebxzon0h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1992 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40268</id>
    <revision>
      <id>2328847</id>
      <parentid>2194863</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:54:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1992 году|Спорт]]</text>
      <sha1>0u5hhzdapukl76um2thrm6w12ddbkz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Герб Ісьляндыі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40818</id>
    <revision>
      <id>2328534</id>
      <parentid>2273258</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T05:16:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Royal_Coat_of_Arms_of_Denmark_(1903-1948).svg]] замененая на [[Image:Royal_coat_of_arms_of_Denmark_(1903–1948).svg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criter</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3274" xml:space="preserve">{{Герб}}
'''Герб Ісьляндыі''' ({{мова-is|Skjaldarmerki Íslands}}) у сучасным выглядзе прыняты ў [[1944]] годзе. Уяўляе сабой сіні [[шчыт (зброя)|шчыт]], на якім намаляваны чырвоны [[крыж]] на срэбным крыжы. Шчыт трымаюць чатыры заступнікі (''landvættir'') [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]], якія стаяць на кавалку [[лава|лавы]]. [[Бык]] (''Griðungur'') — заступнік Паўднёва-Заходняй Ісьляндыі, [[арол]] або [[грыфон]] (''Gammur'') — Паўночна-Заходняй, [[цмок]] (''Dreki'') — Паўночна-Усходняй, [[волат]] (''Bergrisi'') — Паўднёваўсходняй. Гэтыя істоты карысталіся вялікай павагай у Ісьляндыі. Заступнікі адлюстроўваюцца і на [[авэрс]]е Ісьляндзкай кроны.

Урад Ісьляндыі выкарыстае дзяржаўны [[сьцяг]] з выявай [[герб]]у. [[Паліцыя]] Ісьляндыі выкарыстае жоўты сьцяг з выявай гербу.

== Гісторыя ==
На працягу стагодзьдзяў Ісьляндыя выкарыстоўвала некалькі гербаў. Першы, верагодна, — шчыт з шасьцю сінімі і шасьцю срэбнымі палоскамі. Другі, верагодна, — герб графства Ісьляндыя, падараваны каралём Нарвэгіі Хааканам IV. Гэта быў шчыт, верхняя палова якога была жоўтай, на ніжняй - 5 белых і 7 сініх палосак. На шчыце быў намаляваны чырвоны [[леў]] зь [[сякера]]й. Каля [[1500]] году гербам Ісьляндыі стала каранаваная вяленая [[рыба]] на чырвоным шчыце.

3 кастрычніка 1903 году герб Ісьляндыі быў заменены белым [[сокал]]ам на сінім фоне. Ён выкарыстоўваўся да афіцыйнага прыняцьця першай вэрсіі гербу з заступнікамі 12 лютага 1919 году. Сокал выкарыстоўваўся на каралеўскім гербе Даніі пры каралю Крысьціяне X.
&lt;gallery&gt;
Файл:Skjaldarmerki1.jpg|&lt;center&gt;Герб Ісьляндскай садружнасьці, верагодна першы герб Ісьляндыі.
Файл:Royal coat of arms of Denmark (1903–1948).svg|&lt;center&gt;Герб караля Крысьціяна X Ісьляндзкага з 1918 па 1944 і Дацкага з 1903 па 1948. Ісьляндыю ўяўляе сокал у ніжнім левым куце.&lt;/gallery&gt;

{{Гербы краін Эўропы|колер=Ісьляндыя}}
{{Ісьляндыя ў тэмах}}

[[Катэгорыя:Дзяржаўныя сымбалі Ісьляндыі]]
[[Катэгорыя:Дзяржаўныя гербы|Ісьляндыя]]</text>
      <sha1>jsf6hg5do16cp8k44ly5vxrplyysu83</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1892 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40828</id>
    <revision>
      <id>2328792</id>
      <parentid>2194948</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:45:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="255" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=8|д=9|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1892 году]]
[[Катэгорыя:1892]]</text>
      <sha1>0quh7645p36d4lkjgsxuxqosuhtcpfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1908 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40844</id>
    <revision>
      <id>2328793</id>
      <parentid>2194924</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:45:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="255" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=0|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1908 году]]
[[Катэгорыя:1908]]</text>
      <sha1>adhcj7k0id1zqb50b94fcw3f14fh8dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1911 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40847</id>
    <revision>
      <id>2328794</id>
      <parentid>2194923</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=1|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1911 году]]</text>
      <sha1>efdcz0i4z70d6bc8nqdgstfbg84zxho</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1913 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40848</id>
    <revision>
      <id>2328795</id>
      <parentid>2194921</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:45:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=1|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1913 году]]</text>
      <sha1>i9yhjggf6mdorqmsyk1tm5711bunmrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1914 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40849</id>
    <revision>
      <id>2328796</id>
      <parentid>2194920</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:45:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=1|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1914 году]]</text>
      <sha1>osn8705l2g9mw0oku73dqsn86lnydh2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1923 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40858</id>
    <revision>
      <id>2328797</id>
      <parentid>2194918</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:46:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=2|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1923 году]]</text>
      <sha1>8yykhh5ynkx02gqwseypiufcnvs9iif</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1924 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40859</id>
    <revision>
      <id>2328798</id>
      <parentid>2194917</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:46:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=2|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1924 году]]</text>
      <sha1>l9pzd5se1dxtbm0jvtc5fpaps3abswr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1925 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40860</id>
    <revision>
      <id>2328799</id>
      <parentid>2194916</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:46:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=2|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1925 году]]</text>
      <sha1>9wcy4ty8pxr9s5x7s56zzges68ix836</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1931 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40866</id>
    <revision>
      <id>2328800</id>
      <parentid>2194915</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:46:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1931 году]]</text>
      <sha1>ggow52gqcpu0ilokvz35tsz8qu2brw2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1932 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40867</id>
    <revision>
      <id>2328801</id>
      <parentid>2194914</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:46:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1932 году]]</text>
      <sha1>64blyriufs5n9837z9g22b3f58mwq6a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1933 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40868</id>
    <revision>
      <id>2328802</id>
      <parentid>2194913</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1933 году]]</text>
      <sha1>0eue5pp2wddyh1y9u9mj1s4tdy5umct</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1934 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40869</id>
    <revision>
      <id>2328803</id>
      <parentid>2194912</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1934 году]]</text>
      <sha1>d3xpuny6zn7fiksmf6dccqrztsytt0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1935 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40870</id>
    <revision>
      <id>2328804</id>
      <parentid>2194911</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1935 году]]</text>
      <sha1>9jt5sb9l18u9i75usdh4hq24p9khu6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1938 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40873</id>
    <revision>
      <id>2328805</id>
      <parentid>2194910</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=3|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1938 году]]</text>
      <sha1>pk5kwm6xtxfgzberqp27aqz13k2nqpb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1952 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40887</id>
    <revision>
      <id>2328806</id>
      <parentid>2194909</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1952 году]]</text>
      <sha1>c9ktrueqjfmaqxn82nmit4fttcn8q0t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1955 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40889</id>
    <revision>
      <id>2328808</id>
      <parentid>2194907</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1955 году]]</text>
      <sha1>jplph4cmx3cs29qgd1b5ak8u2q467mr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1956 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40890</id>
    <revision>
      <id>2328809</id>
      <parentid>2194905</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=6|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1956 году]]</text>
      <sha1>i0xedd9kgzl39squ7bf246vym6qviiv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1957 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40891</id>
    <revision>
      <id>2328810</id>
      <parentid>2194904</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=7|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1957 году]]</text>
      <sha1>avwx31wrs908taumrkk9cgywjt0lv1a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1958 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40892</id>
    <revision>
      <id>2328811</id>
      <parentid>2194903</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1958 году]]</text>
      <sha1>ci9130p6gblrpxuwykgdf0kiydc4fh9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1959 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40893</id>
    <revision>
      <id>2328812</id>
      <parentid>2194902</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=5|г=9|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1959 году]]</text>
      <sha1>auq0otdw6ooye7vvq8xy5njvas7wy0e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1960 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40894</id>
    <revision>
      <id>2328813</id>
      <parentid>2194901</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=0|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1960 году]]</text>
      <sha1>br8yeqotxftu9mvs5r1cx8lart2nuca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1961 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40895</id>
    <revision>
      <id>2328814</id>
      <parentid>2194900</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1961 году]]</text>
      <sha1>k8bn0oy9ky60ehttii2lreyd3rpp2yj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1962 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40896</id>
    <revision>
      <id>2328815</id>
      <parentid>2194899</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1962 году]]</text>
      <sha1>iyh0iizupoyyqo49lj1afcl4antefbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1963 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40897</id>
    <revision>
      <id>2328816</id>
      <parentid>2194897</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1963 году]]</text>
      <sha1>11a64lgenjyn6eeurnbqestbsjmx9or</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1964 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40898</id>
    <revision>
      <id>2328710</id>
      <parentid>2194896</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="132" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Падзеі 1964 году]]
[[Катэгорыя:1964]]
[[Катэгорыя:Спорт па гадах|1964]]</text>
      <sha1>j47qnbao39sh45us56oe54bv61ngkji</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328711</id>
      <parentid>2328710</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:01:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>−[[Катэгорыя:Падзеі 1964 году]]; ±[[Катэгорыя:Спорт па гадах]]→[[Катэгорыя:Спорт паводле гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:1964]]
[[Катэгорыя:Спорт паводле гадоў|1964]]</text>
      <sha1>8d7fcxw3ucmoc3hvs0p7z5g8kl20w0s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328712</id>
      <parentid>2328711</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:01:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:1964]]; дададзеная [[Катэгорыя:Падзеі 1964 году]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Падзеі 1964 году|Спорт]]
[[Катэгорыя:Спорт паводле гадоў|1964]]</text>
      <sha1>e5cnbsdl30xpcpvpo63d9lf6s7nn5un</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1965 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40899</id>
    <revision>
      <id>2328817</id>
      <parentid>2194895</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1965 году]]</text>
      <sha1>o1kaevg7q3n8afwz1pqpdks6q6cu386</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1966 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40900</id>
    <revision>
      <id>2328818</id>
      <parentid>2194894</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=6|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1966 году]]</text>
      <sha1>nc4barun80vo1lwjfo89h8x2cyypafg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1967 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40901</id>
    <revision>
      <id>2328819</id>
      <parentid>2194893</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=7|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1967 году]]</text>
      <sha1>e9xvt989fvway6lo6z8dyo5q25gequo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1968 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40902</id>
    <revision>
      <id>2328820</id>
      <parentid>2194892</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1968 году]]</text>
      <sha1>lv61pkjk0a4otcd0fa7w6skx1sasjix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1969 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40903</id>
    <revision>
      <id>2328821</id>
      <parentid>2194890</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=6|г=9|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1969 году]]</text>
      <sha1>b3qqc1wnvz8f8u07hu8z8maen1dnh0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1970 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40904</id>
    <revision>
      <id>2328822</id>
      <parentid>2194889</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=0|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1970 году]]</text>
      <sha1>bi69jzdzghgif7p5ezaubb5gawvt8ic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1971 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40905</id>
    <revision>
      <id>2328823</id>
      <parentid>2194888</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1971 году]]</text>
      <sha1>mx35krhgfpx8dg3xy2njvwk6a66u6gq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1972 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40906</id>
    <revision>
      <id>2328824</id>
      <parentid>2194887</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1972 году]]</text>
      <sha1>akvboqgt669sb0wtv35icp3ovozjz2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1973 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40907</id>
    <revision>
      <id>2328825</id>
      <parentid>2194886</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1973 году]]</text>
      <sha1>eww1gqgnvn4tmpl2ve41o3o10fecgen</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1974 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40908</id>
    <revision>
      <id>2328826</id>
      <parentid>2194885</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1974 году]]</text>
      <sha1>t0zel3v2a9kw2miuatwj6x8335dgh3h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1975 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40909</id>
    <revision>
      <id>2328827</id>
      <parentid>2194884</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:48:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1975 году]]</text>
      <sha1>f4fwk0s744gqdf92kehhkrsrjn3lfts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1976 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40910</id>
    <revision>
      <id>2328828</id>
      <parentid>2194883</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=6|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1976 году]]</text>
      <sha1>g36kfnkp8t95mu0hawszrukv2rtkhu2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1977 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40911</id>
    <revision>
      <id>2328829</id>
      <parentid>2194882</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=7|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1977 году]]</text>
      <sha1>jxoz2ee3iqsv3ji3bl6ot0qioz7k8xh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1978 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40912</id>
    <revision>
      <id>2328830</id>
      <parentid>2194881</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1978 году]]</text>
      <sha1>ngzi4ftrsac7r0rvd8uupccl397f601</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1979 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40913</id>
    <revision>
      <id>2328831</id>
      <parentid>2194880</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=7|г=9|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1979 году]]</text>
      <sha1>eq9j49m51dfiu4705r3jraxt5nc741g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1980 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40914</id>
    <revision>
      <id>2328832</id>
      <parentid>2194879</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=0|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1980 году]]</text>
      <sha1>9va5l1ke83cnt9k6h5ct0xdel5wq6vy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1981 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40915</id>
    <revision>
      <id>2328833</id>
      <parentid>2194878</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="229" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1981 году]]]]</text>
      <sha1>1ch7kct786ys0v9ytfpq1e9ncq3yxob</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328834</id>
      <parentid>2328833</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылкі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1981 году]]</text>
      <sha1>asi0z1eoff8nxywnvpdp55cn4nrnre0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1982 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40916</id>
    <revision>
      <id>2328835</id>
      <parentid>2194877</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1982 году]]</text>
      <sha1>8wamcdk2ms8c7fmlq8iuhevocjeddsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1983 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40917</id>
    <revision>
      <id>2328836</id>
      <parentid>2194876</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1983 году]]</text>
      <sha1>hxpf9ncyttfklrw6pi7edawjaeamq17</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1984 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40918</id>
    <revision>
      <id>2328837</id>
      <parentid>2194875</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1984 году]]</text>
      <sha1>rle4pnwglqu23p1lzkvk1qakuimank7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1985 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40919</id>
    <revision>
      <id>2328838</id>
      <parentid>2194874</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1985 году]]</text>
      <sha1>841fbggu6750uzhrkyksobci71cqb7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1986 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40920</id>
    <revision>
      <id>2328839</id>
      <parentid>2194873</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=6|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1986 году]]</text>
      <sha1>7y269dc1swqg6vha5ic57m77wuv94mz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1988 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40922</id>
    <revision>
      <id>2328840</id>
      <parentid>2194946</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1988 году]]</text>
      <sha1>ofg4r3l8pkz2o3p7pt597rwz72lvmln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1989 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40923</id>
    <revision>
      <id>2328841</id>
      <parentid>2194867</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:50:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=8|г=9|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1989 году]]</text>
      <sha1>0inl52vegjuq4sck9alnp1j8kou835c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1991 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40924</id>
    <revision>
      <id>2328846</id>
      <parentid>2194864</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1991 году]]</text>
      <sha1>jjsr6y310wr2nd5l5d50h60lhr60cm9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1995 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40926</id>
    <revision>
      <id>2328849</id>
      <parentid>2194860</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:54:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1995 году]]</text>
      <sha1>6y41l9b0wx0icl5sl6x89ewas4i2ch0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1998 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40929</id>
    <revision>
      <id>2328850</id>
      <parentid>2194857</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=8|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1998 году]]</text>
      <sha1>7ugz5ruw90rakzfo8lxdvftfl1nn5o0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1999 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40930</id>
    <revision>
      <id>2328851</id>
      <parentid>2194856</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=1|с=9|д=9|г=9|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 1999 году]]</text>
      <sha1>0bg4tikr6ta5lyceykljcr40cxajfos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2000 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40931</id>
    <revision>
      <id>2328852</id>
      <parentid>2194855</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=0|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2000 году]]</text>
      <sha1>nzxc7cj4s0ny3wmigmsg1fu66yz5fj6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2001 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40932</id>
    <revision>
      <id>2328853</id>
      <parentid>2194854</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2001 году]]</text>
      <sha1>n8w61sbxqnjir7sbp6kpogcytoctlxe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2002 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40933</id>
    <revision>
      <id>2328854</id>
      <parentid>2194853</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=2|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2002 году]]</text>
      <sha1>h6r7sy9jwlf33mwrwy4t77q18m34nkg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2003 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40934</id>
    <revision>
      <id>2328855</id>
      <parentid>2194852</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=3|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2003 году]]</text>
      <sha1>3scz99d900aarmkll8ykj96i4fgy2cy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2004 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40935</id>
    <revision>
      <id>2328856</id>
      <parentid>2194851</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=4|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2004 году]]</text>
      <sha1>ew4wypp49kpha6b83tfegffcomtl0vs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2005 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40936</id>
    <revision>
      <id>2328857</id>
      <parentid>2194850</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=0|г=5|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2005 году]]</text>
      <sha1>dn0e4um39bkrqvwyihlz2iy1s48ir9r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:2011 год у спорце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>40939</id>
    <revision>
      <id>2328859</id>
      <parentid>2194834</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі|т=2|с=0|д=1|г=1|ключ=спорт|катэгорыя=у спорце|катэгорыя1=Спорт паводле гадоў}}

[[Катэгорыя:Падзеі 2011 году]]</text>
      <sha1>hlthg5nhb30fdiux75nl1c4al9yahmx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1964 год у футболе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>41098</id>
    <revision>
      <id>2328709</id>
      <parentid>2195108</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
|т=1
|с=9
|д=6
|г=4
|катэгорыя=у футболе
|ключ=Футбол
|катэгорыя1=Футбол паводле гадоў
|катэгорыя2=1964 год у спорце
}}</text>
      <sha1>82iipblfrzlqxubc9ddss5ip4aq55cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт Расеі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>42779</id>
    <revision>
      <id>2328750</id>
      <parentid>2166926</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="308" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Расея}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Расеі|Транспарт]]</text>
      <sha1>76mlaoqki7gf1axfuflp1xuqv0zfze5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт СССР</title>
    <ns>14</ns>
    <id>42791</id>
    <revision>
      <id>2328753</id>
      <parentid>1580698</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="112" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|СССР]]
[[Катэгорыя:СССР]]</text>
      <sha1>jhvjjumkjn4w0iu5ryslcvm14qqzcpn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт ЗША</title>
    <ns>14</ns>
    <id>42794</id>
    <revision>
      <id>2328736</id>
      <parentid>2231594</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|ЗША]]
[[Катэгорыя:Эканоміка ЗША]]</text>
      <sha1>owyu1wrx8melg6cxoj5cx8i6w85tcgm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выдуманыя сусьветы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>43609</id>
    <revision>
      <id>2328547</id>
      <parentid>1546673</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:06:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Катэгорыя:Непарыўнасьць]]; ±[[Катэгорыя:Выдумка]]→[[Катэгорыя:Выдуманыя мясьціны]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="432" xml:space="preserve">У дадзеную катэгорыю ўключаюцца падкатэгорыі аб асобных сусьветах. Падкатэгорыі, аб'яднаўчыя матывы, уключаюцца непасрэдна ў [[:Катэгорыя:Выдумка|Катэгорыю:Выдумка]].

[[Катэгорыя:Выдуманыя мясьціны|Сусьветы]]
[[Катэгорыя:Непарыўнасьць]]</text>
      <sha1>gf66pcdf68seyo4bgm38t5fczqzne1d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328548</id>
      <parentid>2328547</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:08:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Непарыўнасьць]]; дададзеная [[Катэгорыя:Непарыўнасьць (выдумка)]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="449" xml:space="preserve">У дадзеную катэгорыю ўключаюцца падкатэгорыі аб асобных сусьветах. Падкатэгорыі, аб'яднаўчыя матывы, уключаюцца непасрэдна ў [[:Катэгорыя:Выдумка|Катэгорыю:Выдумка]].

[[Катэгорыя:Выдуманыя мясьціны|Сусьветы]]
[[Катэгорыя:Непарыўнасьць (выдумка)]]</text>
      <sha1>997fujfhuf25cqllnrhkwgs6sjxown0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўген Калубовіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44114</id>
    <revision>
      <id>2328459</id>
      <parentid>2232512</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:27:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5012" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя               = Аўген Калубовіч
|арыгінал імя      =
|партрэт           =
|апісаньне         =
|род дзейнасьці    = гісторык, палітычны дзеяч, настаўнік
|дата нараджэньня  = 5 сакавіка 1912
|месца нараджэньня = [[Ціхінічы (Рагачоўскі раён)|Ціхінічы]], [[Рагачоўскі павет]]
|дата сьмерці      = 25 траўня 1987
|месца сьмерці     = [[ЗША]]
}}
'''Аўген Калубовіч (Каханоўскі)''' (5 сакавіка 1910, [[Ціхінічы (Рагачоўскі раён)|Ціхінічы]] [[Рагачоўскі павет|Рагачоўскага павету]] — 25 траўня 1987, [[ЗША]]) — беларускі гісторык, палітычны дзеяч, настаўнік.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў мястэчку Ціхінічы Рагачоўскага павету, бацька быў службоўцам. Меў брата й тры сястры. Скончыў пачатковую школу ў сваім мястэчку, сямігодку ў Рэчыцы, а ў 1930 годзе пэдтэхнікум у сяле [[Бабчын]] Хвойніцкага раёну. Арыштаваны 30 траўня 1930 году за прыналежнасьць да тайнай моладзевай &quot;Беларускай Арганізацыі Альтруістых&quot;. 
У 1930 годзе арыштаваны савецкімі ўладамі, прыгавораны да 3 гадоў лягераў. У 1933 вярнуўся ў [[БССР]]. Настаўнічаў у Хойніцкім раёне; быў звольнены, адноўлены на рабоце з дапамогай А. Чарвякова. У 1934—1935 гг. выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Менску. У 1939 скончыў Менскі пэдагагічны інстытут, працаваў кансультантам-мэтадыстам Наркамасьветы БССР.  З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны мабілізаваны ў армію; трапіў пад Масквой у акружэньне; вярнуўся ў Менск. Актыўна ўдзельнічаў у беларускім палітычным і культурным руху падчас нямецкай акупацыі, кіраваў Аддзелам культуры [[Беларуская Цэнтральная Рада|Беларускай Цэнтральнай Рады]]. У лютым 1944 узначаліў [[Беларускае культурнае згуртаваньне]].

З 1950 жыў у [[ЗША]].

З 1948 па 1953 гг. узначальваў [[Урад БНР]] у выгнаньні.

== Творчасьць ==
Дасьледваў гісторыю Беларусі XX ст. Аўтар працаў «Мова ў гісторыі беларускага пісьменства», «Айцы БССР і іхны лёс», збору ўспамінаў «На крыжавой дарозе».

==Літаратура==
* «Калубовіч (Каханоўскі) Аўген». {{Літаратура/ЭГБ|4}} — С. 36.
* «Калубовіч (Каханоўскі) Аўген». {{Літаратура/БелЭн|7}} — С. 482.
* {{артыкул|аўтар =[[Леанід Маракоў]].| частка = |загаловак =«Аўген Калубовіч».|арыгінал = |спасылка =http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=25492|адказны =|выданьне=«Біяграфіі»|тып=|месца= [[Менск]]|выдавецтва=|год=2012|выпуск=|том=|нумар=| старонкі=|isbn=}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20090106190218/http://jivebelarus.net/history/new-history/fathers-bssr.html А. Калубовіч — «Айцы» БССР і іхны лёс]

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Калубовіч, Аўген}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 5 сакавіка]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1910 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Рагачоўскім раёне]]
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія настаўнікі]]
[[Катэгорыя:Беларускія пэдагогі]]
[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры БНР]]
[[Катэгорыя:Сябры Рады БНР]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Сябры Беларускай цэнтральнай рады]]
[[Катэгорыя:Памерлі 25 траўня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў ЗША]]</text>
      <sha1>f1y1icfw69s6xwji0ucglssriq0udse</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Тралейбусныя сыстэмы па краінах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>47034</id>
    <revision>
      <id>2328717</id>
      <parentid>1592443</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Тралейбус| Сыстэмы]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>90b0ina9kcq8kftyvqvflrr0hincoj3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гісторыя Ангельшчыны</title>
    <ns>14</ns>
    <id>47173</id>
    <revision>
      <id>2328418</id>
      <parentid>1931117</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:17:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Ангельшчына]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Вялікабрытаніі|*]]
[[Катэгорыя:Гісторыя па краінах|Ангельшчына]]</text>
      <sha1>j06l3ted98w1zzlj68wkygdz7r3wmxc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксей Сапуноў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48821</id>
    <revision>
      <id>2328497</id>
      <parentid>2181270</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:00:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне Вонкавыя спасылкі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13721" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Фота                 = Alexey Sapunov.jpg
|Шырыня               = 
|Подпіс               = Аляксей Сапуноў (1910 год)
|Месца нараджэньня    = [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]], [[Расейская імпэрыя]]
|Месца сьмерці        = Віцебск, [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]], [[краязнаўства]], [[археалёгія]]
|Месца працы          = 
|Альма-матэр          = [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = 
|Узнагароды і прэміі  = &lt;imagemap&gt;Файл:POL Order Świętego Stanisława BAR.svg|60пкс|Ордэн сьвятога Станіслава
default [[Ордэн сьвятога Станіслава]] 
desc none&lt;/imagemap&gt;
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксе́й Парфе́навіч Сапуно́ў''' ([[27 сакавіка]] (15 сакавіка паводле ст.ст.) [[1851]], [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]] — [[2 кастрычніка]] [[1924]]) — беларускі гісторык, археограф, краязнавец, дасьледнік помнікаў старажытнай культуры. [[Стацкі саветнік]]. Прафэсар ([[1913]]).

Скончыў [[Віцебск]]ую гімназію, у [[1878]] гістарычна-філялягічны факультэт Пецярбурскага ўнівэрсытэту. Працаваў выкладнікам у Віцебскай гімназіі, [[Маскоўскі ўнівэрсытэт|Маскоўскім унівэрсытэце]], сакратаром Віцебскага губэрнскага статыстычнага камітэту. У [[1893]] удзельнічаў у стварэньні Віцебскага царкоўна-археалягічнага музэю, у [[1909]] Віцебскай навуковай архіўнай камісіі. Адзін з ініцыятараў адкрыцьця Віцебскага аддзяленьня Маскоўскага археалягічнага інстытуту, у якім у [[1911]]—[[1922]] выкладаў. Дэпутат III Дзяржаўнай Думы ад Віцебскай губэрні. Уваходзіў у фракцыю «Саюз 17 кастрычніка». У [[1923]]—[[1924]] чытаў курс беларусазнаўства ў [[Віцебскі вышэйшы пэдагагічны інстытут|Віцебскім вышэйшым пэдагагічным інстытуце]].

Дасьледаваў гісторыю, літаратуру, археалёгію, археаграфію, архітэктуру, фальклёр [[Беларусь|Беларусі]]. Выявіў і зрабіў палеаграфічныя апісаньні рукапісных помнікаў. Асноўная ягоная праца — зборнік дакумэнтаў [[11 стагодзьдзе|XI]]—[[19 стагодзьдзе|XIX]] стст. «Віцебская даўніна», выдадзены ў [[1883]]—[[1888]]. У ім зьмешчаныя ўрыўкі зь летапісаў, граматы віцебскіх і полацкіх князёў і іншыя.

== Бібліяграфія ==
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А.П.|частка = |загаловак =Инфлянты: Историческія судьбы края, извѣстнаго под именемъ Польскихъ Инфлянтъ|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]] |год =1886 |том = |старонкі =|старонак =38 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Артыкул| аўтар  =Сапуновъ А.П.| загаловак  =Описаніе Инфлянтскихъ уѣздовъ Витебской губерніи. Въ историческомъ, этнографическомъ и статистическомъ отношеніи| спасылка  = | мова =ru | аўтар выданьня = | выданьне  =Памятная книжка Витебской губерніи на 1887 год | тып = | месца  =[[Віцебск|Витебскъ]] | выдавецтва  =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета | год =1887 | том  = | старонкі   =284—364 | isbn  = | issn  = }}
* {{Кніга|аўтар = Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Замѣтка о коллегіи и академіи іезуитовъ въ Полоцкѣ |арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/S/Sapunov_A_Zametka_o_kollegii_i_akademii_iezuitov_v_Polocke_1890.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]]|год =1890 |том = |старонкі = |старонак =34 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Двинскіе или Борисовы камни|арыгінал = |спасылка =https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D0%B8.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета |год =1890|том = |старонкі = |старонак =32|сэрыя = |isbn = |наклад = }}   
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Рѣка Западная Двина|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%A0%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0_1893.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Г. А. Малкина|год =1893|том = |старонкі = |старонак =512, LXIX |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак = Матеріалы по исторіи и географіи Дисненскаго и Вилейскаго уѣздовъ Витебской губерніи |арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%BF%D0%BE_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%B8_%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8_%D0%94%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B8_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8_1896.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Губернская Тип-Литографія]]|год =1896|том = |старонкі = |старонак =484|сэрыя = |isbn = |наклад = }} 
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Памятники временъ древнихъ и новѣйшихъ въ Витебской губерніи|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B8_%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%88%D0%B8%D1%85_%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8.pdf&amp;page=5 |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Бр. Г. и П. Подзенскихъ|год =1903|том = |старонкі = |старонак =97 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}  
* {{артыкул|аўтар =Сапуновъ А. | частка = |загаловак = «Историческій очеркъ 50-лѣтія Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета»|арыгінал = |спасылка =http://infobelarus.nlb.by/7n_3085cd/data/6/34.pdf|адказны =|выданьне=«Памятная книжка Витебской губерніи на 1914 годъ»|тып=даведнік|месца=[[Віцебск|Витебскъ]]|выдавецтва= Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета|год=1914  |выпуск=|том=|нумар= | старонкі=Дадатак. LXX—42 |isbn=}}  

== Літаратура ==
* {{артыкул|аўтар =[[Даніла Васілеўскі|Д. Васілеўскі]]. | частка = |загаловак = «Навуковая спадчына, пакінутая А. П. Сапуновым»|арыгінал = |спасылка =|адказны =Ігнат Шыпіла|выданьне=[[Савецкая Беларусь (1920)|Савецкая Беларусь]]|тып=газэта|месца=[[Менск]]|выдавецтва= |год=14 кастрычніка 1924|выпуск=|том=|нумар= | старонкі= |isbn=}}
* {{Літаратура/Памяць/Менск|1}}
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов В. А.  | загаловак  = Новые сведения о даче А. П. Сапунова «Алексеевка». | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120111112023/http://vash2008.mylivepage.ru/wiki/1304/428_%D0%A8%D0%B8%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%92.%D0%90._%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE_%D0%B4%D0%B0%D1%87%D0%B5_%D0%90.%D0%9F.%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%E2%80%9C%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0%E2%80%9D | мова = | адказны = Склад [[Віталь Скалабан|В. У. Скалабан ]]| аўтар выданьня = | выданьне = Архіўная спадчына Віцебшчыны як крыніца вывучэння гісторыі краю: Матэрыялы архіўных чытанняў, прысвечаных 150-годдзю з дня нараджэння А. П. Сапунова. 6—7 чэрвеня 2002 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва =[[БелНДІДАС]] | год = 2002 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 109—110| isbn  = | issn  = }}	
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов, В. А.  | загаловак  = К истории экземпляра Статута ВКЛ 1588 г. из библиотеки А. П. Сапунова | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120127160904/http://vash2008.mylivepage.ru/file/1774_%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B8%D0%B5/17958_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B82010.pdf| мова = | адказны = рэдкал. Г. У. Савіцкі і інш. | аўтар выданьня = | выданьне = Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навук. канф., прысвеч. 50-годдзю знаходкі берасцаной граматы ў Віцебску і 150-годдзю з дня нараджэння А. Р. Брадоўскага, 22 - 23 кастрыч. 2009 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва = Медысонт| год = 2009 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 263—267 | isbn  = | issn  = }}	

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=2ss4oIw_6OQ Аляксей Сапуноў: спадчына зьбіральніка віцебскай даўніны.] Кніга Беларусі.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сапуноў, Аляксей}}
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія краязнаўцы]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя ордэнам Сьвятога Станіслава (Расейская імпэрыя)]]</text>
      <sha1>6d795zbas6ta74r7trit89nj7je8rqt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328513</id>
      <parentid>2328497</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:46:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне літаратура</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14693" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Фота                 = Alexey Sapunov.jpg
|Шырыня               = 
|Подпіс               = Аляксей Сапуноў (1910 год)
|Месца нараджэньня    = [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]], [[Расейская імпэрыя]]
|Месца сьмерці        = Віцебск, [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]], [[краязнаўства]], [[археалёгія]]
|Месца працы          = 
|Альма-матэр          = [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = 
|Узнагароды і прэміі  = &lt;imagemap&gt;Файл:POL Order Świętego Stanisława BAR.svg|60пкс|Ордэн сьвятога Станіслава
default [[Ордэн сьвятога Станіслава]] 
desc none&lt;/imagemap&gt;
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксе́й Парфе́навіч Сапуно́ў''' ([[27 сакавіка]] (15 сакавіка паводле ст.ст.) [[1851]], [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]] — [[2 кастрычніка]] [[1924]]) — беларускі гісторык, археограф, краязнавец, дасьледнік помнікаў старажытнай культуры. [[Стацкі саветнік]]. Прафэсар ([[1913]]).

Скончыў [[Віцебск]]ую гімназію, у [[1878]] гістарычна-філялягічны факультэт Пецярбурскага ўнівэрсытэту. Працаваў выкладнікам у Віцебскай гімназіі, [[Маскоўскі ўнівэрсытэт|Маскоўскім унівэрсытэце]], сакратаром Віцебскага губэрнскага статыстычнага камітэту. У [[1893]] удзельнічаў у стварэньні Віцебскага царкоўна-археалягічнага музэю, у [[1909]] Віцебскай навуковай архіўнай камісіі. Адзін з ініцыятараў адкрыцьця Віцебскага аддзяленьня Маскоўскага археалягічнага інстытуту, у якім у [[1911]]—[[1922]] выкладаў. Дэпутат III Дзяржаўнай Думы ад Віцебскай губэрні. Уваходзіў у фракцыю «Саюз 17 кастрычніка». У [[1923]]—[[1924]] чытаў курс беларусазнаўства ў [[Віцебскі вышэйшы пэдагагічны інстытут|Віцебскім вышэйшым пэдагагічным інстытуце]].

Дасьледаваў гісторыю, літаратуру, археалёгію, археаграфію, архітэктуру, фальклёр [[Беларусь|Беларусі]]. Выявіў і зрабіў палеаграфічныя апісаньні рукапісных помнікаў. Асноўная ягоная праца — зборнік дакумэнтаў [[11 стагодзьдзе|XI]]—[[19 стагодзьдзе|XIX]] стст. «Віцебская даўніна», выдадзены ў [[1883]]—[[1888]]. У ім зьмешчаныя ўрыўкі зь летапісаў, граматы віцебскіх і полацкіх князёў і іншыя.

== Бібліяграфія ==
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А.П.|частка = |загаловак =Инфлянты: Историческія судьбы края, извѣстнаго под именемъ Польскихъ Инфлянтъ|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]] |год =1886 |том = |старонкі =|старонак =38 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Артыкул| аўтар  =Сапуновъ А.П.| загаловак  =Описаніе Инфлянтскихъ уѣздовъ Витебской губерніи. Въ историческомъ, этнографическомъ и статистическомъ отношеніи| спасылка  = | мова =ru | аўтар выданьня = | выданьне  =Памятная книжка Витебской губерніи на 1887 год | тып = | месца  =[[Віцебск|Витебскъ]] | выдавецтва  =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета | год =1887 | том  = | старонкі   =284—364 | isbn  = | issn  = }}
* {{Кніга|аўтар = Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Замѣтка о коллегіи и академіи іезуитовъ въ Полоцкѣ |арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/S/Sapunov_A_Zametka_o_kollegii_i_akademii_iezuitov_v_Polocke_1890.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]]|год =1890 |том = |старонкі = |старонак =34 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Двинскіе или Борисовы камни|арыгінал = |спасылка =https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D0%B8.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета |год =1890|том = |старонкі = |старонак =32|сэрыя = |isbn = |наклад = }}   
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Рѣка Западная Двина|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%A0%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0_1893.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Г. А. Малкина|год =1893|том = |старонкі = |старонак =512, LXIX |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак = Матеріалы по исторіи и географіи Дисненскаго и Вилейскаго уѣздовъ Витебской губерніи |арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%BF%D0%BE_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%B8_%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8_%D0%94%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B8_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8_1896.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Губернская Тип-Литографія]]|год =1896|том = |старонкі = |старонак =484|сэрыя = |isbn = |наклад = }} 
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Памятники временъ древнихъ и новѣйшихъ въ Витебской губерніи|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B8_%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%88%D0%B8%D1%85_%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8.pdf&amp;page=5 |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Бр. Г. и П. Подзенскихъ|год =1903|том = |старонкі = |старонак =97 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}  
* {{артыкул|аўтар =Сапуновъ А. | частка = |загаловак = «Историческій очеркъ 50-лѣтія Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета»|арыгінал = |спасылка =http://infobelarus.nlb.by/7n_3085cd/data/6/34.pdf|адказны =|выданьне=«Памятная книжка Витебской губерніи на 1914 годъ»|тып=даведнік|месца=[[Віцебск|Витебскъ]]|выдавецтва= Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета|год=1914  |выпуск=|том=|нумар= | старонкі=Дадатак. LXX—42 |isbn=}}  

== Літаратура ==
* {{артыкул|аўтар =[[Даніла Васілеўскі|Д. Васілеўскі]]. | частка = |загаловак = «Навуковая спадчына, пакінутая А. П. Сапуновым»|арыгінал = |спасылка =|адказны =Ігнат Шыпіла|выданьне=[[Савецкая Беларусь (1920)|Савецкая Беларусь]]|тып=газэта|месца=[[Менск]]|выдавецтва= |год=14 кастрычніка 1924|выпуск=|том=|нумар= | старонкі= |isbn=}}
* {{Літаратура/Памяць/Менск|1}}
* {{Кніга|аўтар =[[Людміла Хмяльніцкая]].|частка = |загаловак = Гісторык з Віцебска: жыццяпіс Аляксея Сапунова |арыгінал = |спасылка =https://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=3668 |адказны =навукова-рэдакцыйная рада серыі: [[Георгі Галенчанка]] і інш. ; каардынатар [[Генадзь Сагановіч]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Энцыклапедыкс]] |год = |том = |старонкі = |старонак = 254 |сэрыя = Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд». Сэрыя «Постаці» |isbn =985-6599-23-7 |наклад =500 }}
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов В. А.  | загаловак  = Новые сведения о даче А. П. Сапунова «Алексеевка». | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120111112023/http://vash2008.mylivepage.ru/wiki/1304/428_%D0%A8%D0%B8%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%92.%D0%90._%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE_%D0%B4%D0%B0%D1%87%D0%B5_%D0%90.%D0%9F.%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%E2%80%9C%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0%E2%80%9D | мова = | адказны = Склад [[Віталь Скалабан|В. У. Скалабан ]]| аўтар выданьня = | выданьне = Архіўная спадчына Віцебшчыны як крыніца вывучэння гісторыі краю: Матэрыялы архіўных чытанняў, прысвечаных 150-годдзю з дня нараджэння А. П. Сапунова. 6—7 чэрвеня 2002 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва =[[Беларускі навукова-дасьледчы інстытут дакумэнтазнаўства і архіўнай справы|БелНДІДАС]] | год = 2002 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 109—110| isbn  = | issn  = }}	
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов, В. А.  | загаловак  = К истории экземпляра Статута ВКЛ 1588 г. из библиотеки А. П. Сапунова | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120127160904/http://vash2008.mylivepage.ru/file/1774_%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B8%D0%B5/17958_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B82010.pdf| мова = | адказны = рэдкал. Г. У. Савіцкі і інш. | аўтар выданьня = | выданьне = Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навук. канф., прысвеч. 50-годдзю знаходкі берасцаной граматы ў Віцебску і 150-годдзю з дня нараджэння А. Р. Брадоўскага, 22 - 23 кастрыч. 2009 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва = Медысонт| год = 2009 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 263—267 | isbn  = | issn  = }}	

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=2ss4oIw_6OQ Аляксей Сапуноў: спадчына зьбіральніка віцебскай даўніны.] Кніга Беларусі.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сапуноў, Аляксей}}
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія краязнаўцы]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя ордэнам Сьвятога Станіслава (Расейская імпэрыя)]]</text>
      <sha1>mbulwge0fclgjc6lg4o59ub19k6yl5u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328514</id>
      <parentid>2328513</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:57:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расейскай імпэрыі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14797" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Фота                 = Alexey Sapunov.jpg
|Шырыня               = 
|Подпіс               = Аляксей Сапуноў (1910 год)
|Месца нараджэньня    = [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]], [[Расейская імпэрыя]]
|Месца сьмерці        = Віцебск, [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]], [[краязнаўства]], [[археалёгія]]
|Месца працы          = 
|Альма-матэр          = [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = 
|Узнагароды і прэміі  = &lt;imagemap&gt;Файл:POL Order Świętego Stanisława BAR.svg|60пкс|Ордэн сьвятога Станіслава
default [[Ордэн сьвятога Станіслава]] 
desc none&lt;/imagemap&gt;
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксе́й Парфе́навіч Сапуно́ў''' ([[27 сакавіка]] (15 сакавіка паводле ст.ст.) [[1851]], [[мястэчка]] [[Усьвяты|Ўсьвяты]], цяпер [[Пскоўская вобласьць]] — [[2 кастрычніка]] [[1924]]) — беларускі гісторык, археограф, краязнавец, дасьледнік помнікаў старажытнай культуры. [[Стацкі саветнік]]. Прафэсар ([[1913]]).

Скончыў [[Віцебск]]ую гімназію, у [[1878]] гістарычна-філялягічны факультэт Пецярбурскага ўнівэрсытэту. Працаваў выкладнікам у Віцебскай гімназіі, [[Маскоўскі ўнівэрсытэт|Маскоўскім унівэрсытэце]], сакратаром Віцебскага губэрнскага статыстычнага камітэту. У [[1893]] удзельнічаў у стварэньні Віцебскага царкоўна-археалягічнага музэю, у [[1909]] Віцебскай навуковай архіўнай камісіі. Адзін з ініцыятараў адкрыцьця Віцебскага аддзяленьня Маскоўскага археалягічнага інстытуту, у якім у [[1911]]—[[1922]] выкладаў. Дэпутат III Дзяржаўнай Думы ад Віцебскай губэрні. Уваходзіў у фракцыю «Саюз 17 кастрычніка». У [[1923]]—[[1924]] чытаў курс беларусазнаўства ў [[Віцебскі вышэйшы пэдагагічны інстытут|Віцебскім вышэйшым пэдагагічным інстытуце]].

Дасьледаваў гісторыю, літаратуру, археалёгію, археаграфію, архітэктуру, фальклёр [[Беларусь|Беларусі]]. Выявіў і зрабіў палеаграфічныя апісаньні рукапісных помнікаў. Асноўная ягоная праца — зборнік дакумэнтаў [[11 стагодзьдзе|XI]]—[[19 стагодзьдзе|XIX]] стст. «Віцебская даўніна», выдадзены ў [[1883]]—[[1888]]. У ім зьмешчаныя ўрыўкі зь летапісаў, граматы віцебскіх і полацкіх князёў і іншыя.

== Бібліяграфія ==
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А.П.|частка = |загаловак =Инфлянты: Историческія судьбы края, извѣстнаго под именемъ Польскихъ Инфлянтъ|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]] |год =1886 |том = |старонкі =|старонак =38 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Артыкул| аўтар  =Сапуновъ А.П.| загаловак  =Описаніе Инфлянтскихъ уѣздовъ Витебской губерніи. Въ историческомъ, этнографическомъ и статистическомъ отношеніи| спасылка  = | мова =ru | аўтар выданьня = | выданьне  =Памятная книжка Витебской губерніи на 1887 год | тып = | месца  =[[Віцебск|Витебскъ]] | выдавецтва  =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета | год =1887 | том  = | старонкі   =284—364 | isbn  = | issn  = }}
* {{Кніга|аўтар = Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Замѣтка о коллегіи и академіи іезуитовъ въ Полоцкѣ |арыгінал = |спасылка =http://starieknigi.info/Knigi/S/Sapunov_A_Zametka_o_kollegii_i_akademii_iezuitov_v_Polocke_1890.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Витебск. губерн. тип.]]|год =1890 |том = |старонкі = |старонак =34 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Двинскіе или Борисовы камни|арыгінал = |спасылка =https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B8%D0%BB%D0%B8_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D0%B8.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета |год =1890|том = |старонкі = |старонак =32|сэрыя = |isbn = |наклад = }}   
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Рѣка Западная Двина|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%A0%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0_1893.pdf |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Г. А. Малкина|год =1893|том = |старонкі = |старонак =512, LXIX |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак = Матеріалы по исторіи и географіи Дисненскаго и Вилейскаго уѣздовъ Витебской губерніи |арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%90._%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%BF%D0%BE_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%B8_%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8_%D0%94%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B8_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8_1896.pdf|адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =[[Віцебская губэрнская друкарня|Губернская Тип-Литографія]]|год =1896|том = |старонкі = |старонак =484|сэрыя = |isbn = |наклад = }} 
* {{Кніга|аўтар =Сапуновъ А. П.|частка = |загаловак =Памятники временъ древнихъ и новѣйшихъ въ Витебской губерніи|арыгінал = |спасылка =https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File:%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B8_%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%88%D0%B8%D1%85_%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B8.pdf&amp;page=5 |адказны = |выданьне = |месца =[[Віцебск|Витебскъ]] |выдавецтва =Тип-Литографія Бр. Г. и П. Подзенскихъ|год =1903|том = |старонкі = |старонак =97 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}  
* {{артыкул|аўтар =Сапуновъ А. | частка = |загаловак = «Историческій очеркъ 50-лѣтія Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета»|арыгінал = |спасылка =http://infobelarus.nlb.by/7n_3085cd/data/6/34.pdf|адказны =|выданьне=«Памятная книжка Витебской губерніи на 1914 годъ»|тып=даведнік|месца=[[Віцебск|Витебскъ]]|выдавецтва= Изданіе Витебскаго Губернскаго Статистическаго Комитета|год=1914  |выпуск=|том=|нумар= | старонкі=Дадатак. LXX—42 |isbn=}}  

== Літаратура ==
* {{артыкул|аўтар =[[Даніла Васілеўскі|Д. Васілеўскі]]. | частка = |загаловак = «Навуковая спадчына, пакінутая А. П. Сапуновым»|арыгінал = |спасылка =|адказны =Ігнат Шыпіла|выданьне=[[Савецкая Беларусь (1920)|Савецкая Беларусь]]|тып=газэта|месца=[[Менск]]|выдавецтва= |год=14 кастрычніка 1924|выпуск=|том=|нумар= | старонкі= |isbn=}}
* {{Літаратура/Памяць/Менск|1}}
* {{Кніга|аўтар =[[Людміла Хмяльніцкая]].|частка = |загаловак = Гісторык з Віцебска: жыццяпіс Аляксея Сапунова |арыгінал = |спасылка =https://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=3668 |адказны =навукова-рэдакцыйная рада серыі: [[Георгі Галенчанка]] і інш. ; каардынатар [[Генадзь Сагановіч]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Энцыклапедыкс]] |год = |том = |старонкі = |старонак = 254 |сэрыя = Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд». Сэрыя «Постаці» |isbn =985-6599-23-7 |наклад =500 }}
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов В. А.  | загаловак  = Новые сведения о даче А. П. Сапунова «Алексеевка». | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120111112023/http://vash2008.mylivepage.ru/wiki/1304/428_%D0%A8%D0%B8%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%92.%D0%90._%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE_%D0%B4%D0%B0%D1%87%D0%B5_%D0%90.%D0%9F.%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%E2%80%9C%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B0%E2%80%9D | мова = | адказны = Склад [[Віталь Скалабан|В. У. Скалабан ]]| аўтар выданьня = | выданьне = Архіўная спадчына Віцебшчыны як крыніца вывучэння гісторыі краю: Матэрыялы архіўных чытанняў, прысвечаных 150-годдзю з дня нараджэння А. П. Сапунова. 6—7 чэрвеня 2002 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва =[[Беларускі навукова-дасьледчы інстытут дакумэнтазнаўства і архіўнай справы|БелНДІДАС]] | год = 2002 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 109—110| isbn  = | issn  = }}	
* {{Артыкул| аўтар = Шишанов, В. А.  | загаловак  = К истории экземпляра Статута ВКЛ 1588 г. из библиотеки А. П. Сапунова | арыгінал = | спасылка  = https://web.archive.org/web/20120127160904/http://vash2008.mylivepage.ru/file/1774_%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B8%D0%B5/17958_%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B82010.pdf| мова = | адказны = рэдкал. Г. У. Савіцкі і інш. | аўтар выданьня = | выданьне = Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навук. канф., прысвеч. 50-годдзю знаходкі берасцаной граматы ў Віцебску і 150-годдзю з дня нараджэння А. Р. Брадоўскага, 22 - 23 кастрыч. 2009 г., Віцебск | тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва = Медысонт| год = 2009 | выпуск = | том = | нумар  = | старонкі  = 263—267 | isbn  = | issn  = }}	

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=2ss4oIw_6OQ Аляксей Сапуноў: спадчына зьбіральніка віцебскай даўніны.] Кніга Беларусі.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сапуноў, Аляксей}}
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія краязнаўцы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расейскай імпэрыі]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя ордэнам Сьвятога Станіслава (Расейская імпэрыя)]]</text>
      <sha1>q0bsyva9ancqinsm89pj7d8yrc0q6a2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Жаргон</title>
    <ns>14</ns>
    <id>49399</id>
    <revision>
      <id>2328403</id>
      <parentid>1862608</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Словы]]</text>
      <sha1>t5si6py5kt41gk2c62enci76m5ot86u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Панаме</title>
    <ns>14</ns>
    <id>50428</id>
    <revision>
      <id>2328748</id>
      <parentid>1577599</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="139" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Панама]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Панамы]]</text>
      <sha1>5fgecw0gxhbecim94gb4einod2xe0pc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Ізраілі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>53131</id>
    <revision>
      <id>2328737</id>
      <parentid>1593179</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Ізраіль]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Ізраілю]]</text>
      <sha1>jvufclanxc2ra2xzxqlmrw6zdfrtxqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Польшчы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>53138</id>
    <revision>
      <id>2328749</id>
      <parentid>1581177</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Польшча]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Польшчы]]</text>
      <sha1>nusovcx00671bftzznhhlcx9ffmlbg1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багданаўскі сельсавет (Валожынскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54834</id>
    <revision>
      <id>2328451</id>
      <parentid>2312153</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:05:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4105" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Багданаўскі сельсавет}}
{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Багда́наўскі сельсавет''' — былая [[адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] ў складзе [[Валожынскі раён|Валожынскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Адміністрацыйны цэнтар — пасёлак [[Багданаў (Менская вобласьць)|Багданаў]].

== Гісторыя ==
16 ліпеня 1954 году створаны ў складзе Валожынскага раёну [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай вобласьці]].

26 ліпеня 1957 году сельсавету перададзены населеныя пункты скасаванага [[Ластаянцаўскі сельсавет|Ластаянцаўскага сельсавету]].

20 студзеня 1960 году сельсавет далучаны да [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]]. 6 студзеня 1965 году сельсавет далучаны да Валожынскага раёну (за выключэньнем 24 населеных пунктаў).

28 траўня 2013 году сельсавет ліквідаваны, усе населеныя пункты — пасёлак [[Багданаў (Менская вобласьць)|Багданаў]], вёскі [[Альшанка (Менская вобласьць)|Альшанка]], [[Багданава (Вішнеўскі сельсавет)|Багданава]], &lt;!--[[Беразьніца (Менская вобласьць)|Беразьніца]] [[Тракуціха]],--&gt; [[Букаты]], [[Вайганы]], [[Войштавічы]], [[Гута (Валожынскі раён)|Гута]], [[Данілкі (Менская вобласьць)|Данілкі]], [[Дзясятнікі]], [[Доўкневічы]]&lt;!--, [[Зарэчная (Валожынскі раён)|Зарэчная]] [[Пярхайлы]]--&gt;, [[Іванішкі]], [[Ігнатава (Менская вобласьць)|Ігнатава]], [[Каралінова (Менская вобласьць)|Каралінова]], [[Коцеўшчына]], [[Людымы]], [[Люташ]], [[Масьцішча (Валожынскі раён)|Масьцішча]], [[Наркаўшчына]], [[Пічоўшчына]], [[Праца (вёска)|Праца]], [[Пярхайлы]]&lt;!--[[Зарэчная (Валожынскі раён)|Зарэчная]]--&gt;, [[Рымавічы]], [[Сантокі]], [[Селішчы (Валожынскі раён)|Селішчы]], [[Тракуціха]]&lt;!--[[Беразьніца (Менская вобласьць)|Беразьніца]]--&gt;, [[Чырвоная Горка (Валожынскі раён)|Чырвоная Горка]], [[Яхімаўшчына (Менская вобласьць)|Яхімаўшчына]] — перададзеныя ў склад [[Вішнеўскі сельсавет (Валожынскі раён)|Вішнеўскага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130923080620/http://pravo.by/main.aspx?guid=3871&amp;p0=D913n0058646&amp;p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1}} С. 335

{{Багданаўскі сельсавет (Валожынскі раён)}}
{{Валожынскі раён}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Былыя сельсаветы Валожынскага раёну]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы, створаныя ў 1954 годзе]]</text>
      <sha1>bn7bbexm5jfx5ene53qa617eewdp8vl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Астрынскі пасялковы савет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57718</id>
    <revision>
      <id>2328473</id>
      <parentid>2294900</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */год, р. скл. -у</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4539" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Астрынскі пасялковы савет''' — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]. Цэнтар савету — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] [[Астрына]].

Старшыня пассавету дэпутатаў — Міхаіл Сьцяпанавіч Цагельнік.

== Гісторыя ==
12 кастрычніка 1940 году створаны [[Астрынскі сельсавет]] у складзе [[Васілішкаўскі раён|Васілішкаўскага раёну]] [[Баранавіцкая вобласьць|Баранавіцкай вобласьці]] [[БССР]]. З 20 верасьня 1944 году ў складзе Гарадзенскай вобласьці.

16 ліпеня 1954 году скасаваны [[Бярозаўскі сельсавет (Васілішкаўскі раён)|Бярозаўскі сельсавет]]&lt;ref&gt;Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Гродненской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.&lt;/ref&gt;.

З 20 студзеня 1960 году ў складзе Шчучынскага раёну. 25 лютага 1961 году сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучаная да Астрынскага пассавету. 14 лютага 1974 году да пассавета далучана тэрыторыя скасаванага [[Нарашанскі сельсавет|Нарашанскага сельсавету]]. У 1986 годзе скасаваны хутары [[Крыўцы (Шчучынскі раён)|Крыўцы]] і [[Масяўня]]&lt;ref&gt;Рашэнні выканкома Гродзенскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 17 лістапада і 22 снежня 1986 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 3 (1881).&lt;/ref&gt;.

26 лютага 2013 году Астрынскі пассавет рэарганізаваны ў сельсавет&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20200920020446/https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=D913r0057112&amp;p1=1 Решение Гродненского областного Совета депутатов от 26 февраля 2013 г. № 223 О некоторых вопросах административно-территориального устройства Щучинского района Гродненской области]&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
Насельніцтва пассавету паводле перапісу 2009 году (32 населеныя пункты без Астрыны) — 1050 чалавек&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20191002065531/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census.htm Колькасць насельніцтва населеных пунктаў Беларусі паводле перапісу 2009 года]&lt;/ref&gt;, зь іх 63,6 % — [[беларусы]], 30,0 % — [[палякі ў Беларусі|палякі]], 5,5 % — [[расейцы ў Беларусі|расейцы]]&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-ethnic-comm2009.htm Этнічны склад насельніцтва сельсаветаў Беларусі паводле перапісу 2009 года]&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Астрынскі пасялковы савет}}
{{Шчучынскі раён}}

[[Катэгорыя:Былыя пасялковыя саветы Шчучынскага раёну]]
[[Катэгорыя:Пасялковыя саветы, створаныя ў 1961 годзе]]
[[Катэгорыя:Пасялковыя саветы, скасаваныя ў 2013 годзе]]</text>
      <sha1>9nwz12z0c4no5vhzc8djgrk1n8e2247</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Доктаравіцкі сельсавет</title>
    <ns>14</ns>
    <id>58182</id>
    <revision>
      <id>2328863</id>
      <parentid>596136</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:00:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Болей}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>3i5v6f9zlpdzba3064b8depwov5eph6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Перабродзкі сельсавет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59808</id>
    <revision>
      <id>2328419</id>
      <parentid>1910215</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:20:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]-картка</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2137" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Перабро́дзкі сельсаве́т''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] ў складзе [[Мёрскі раён|Мёрскага раёну]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. Адміністрацыйны цэнтар — вёска [[Перабродзьдзе]].

== Гісторыя ==
12 кастрычніка 1940 году створаны ў складзе Мёрскага раёну [[Вялейская вобласьць|Вялейскай вобласьці]] (з 20 верасьня 1944 году — [[Полацкая вобласьць|Полацкай]], з 8 студзеня 1954 году — [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай]], з 20 студзеня 1960 году — Віцебскай).

З 28 чэрвеня 2017 году ліквідаваныя хутар [[Падгорныя]] і вёска [[Янкоўшчына]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pravo.by/document/?guid=3961&amp;p0=D917v0083950&amp;p1=1|language=ru|title=«Об упразднении сельских населенных пунктов Миорского района». Решение Миорского районного Совета депутатов от 16 июня 2017 г. №163}}&lt;/ref&gt;.

== Населеныя пункты ==
* 1 студзеня 1947 — 20

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГБ|5}} С. 130
* {{Літаратура/Беларуская ССР. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел на 1.1.1947}} С. 234

{{Перабродзкі сельсавет}}
{{Мёрскі раён}}

[[Катэгорыя:Перабродзкі сельсавет| ]]
[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Мёрскага раёну]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы, створаныя ў 1940 годзе]]</text>
      <sha1>fq3mitryddoivriptk55v62zscoop6n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтамабільныя дарогі Беларусі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60471</id>
    <revision>
      <id>2328458</id>
      <parentid>2201761</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37231" xml:space="preserve">[[Файл:Cobblestoned road, Belarus.jpg|міні|Старая брукаваная дарога ў Беларусі]]
'''Аўтамабільныя дарогі Беларусі''' — пракладзеныя па тэрыторыі [[Беларусь|Беларусі]] рэспубліканскія (у т. л. нацыянальны сэгмэнт міжнародных), мясцовыя і ведамасныя дарогі для руху [[аўтамабільны транспарт|аўтамабільнага транспарту]]. Уладальнікамі аўтамабільных дарог могуць быць Рэспубліка Беларусь, яе адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі, юрыдычныя і [[Фізычная асоба|фізычныя асобы]], ва ўласнасьці якіх знаходзяцца аўтамабільныя дарогі, а таксама [[Юрыдычная асоба|юрыдычныя асобы]], за якімі аўтамабільныя дарогі замацаваныя на праве гаспадараньня або апэратыўнага кіраваньня. Рэспубліканскім органам дзяржаўнага кіраваньня ў вобласьці аўтамабільных дарог і дарожнай дзейнасьці зьяўляецца дэпартамэнт «[[Белаўтадар]]» [[Міністэрства транспарту і камунікацыяў Рэспублікі Беларусь|Міністэрства транспарту і камунікацыяў Беларусі]].

Агулам у Беларусі больш за 83 тыс. км дарог агульнага карыстаньня і каля 200 тыс. км ведамасных (сельскагаспадарчых, прамысловых прадпрыемстваў, лясных і іншых), у т. л. 10 тыс. км у [[места]]х і населеных пунктах. Пры гэтым шчыльнасьць загарадных дарог зь цьвёрдым пакрыцьцём пакуль даволі нізкая — 337 км на 1000 км² тэрыторыі, — для параўнаньня: у эўрапейскіх краінах з разьвітой сеткай аўтамабільных дарог гэты паказьнік роўны ў сярэднім 906 км. Аўтадарогі для высокаінтэнсіўнага і хуткаснага руху аўтамабільнага транспарту без скрыжаваньняў транспартных струменяў на адным узроўні завуцца аўтамагістралямі. Звычайна яны пракладваюцца ў абыход местаў і прамысловых цэнтраў, сувязь зь якімі ажыцьцяўляецца па пад’язных дарогах. На агульнадаступных дарогах дапускаюцца аўтамабілі масай да 47 [[тона]]ў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Новы парадак праезду цяжкавагавых і буйнагабарытных транспартных сродкаў па аўтадарогах зацьверджаны ў Беларусі|спасылка=http://news.belta.by/by/print?id=597068|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=30 лістапада 2010|дата доступу=17 сакавіка 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Клясыфікацыя ==
[[Файл:Map of Automobile Roads in Belarus.png|200пкс|міні|Схема асноўных аўтамабільных дарог Беларусі]]
У залежнасьці ад функцыянальнага прызначэньня аўтамабільныя дарогі Беларусі падзяляюцца на рэспубліканскія і мясцовыя.

Да '''''рэспубліканскіх аўтамабільных дарог''''' належаць аўтамабільныя дарогі, улучаныя ў сетку '''''міжнародных аўтамабільных дарог''''' ([[Сьпіс эўрапейскіх аўтамабільных маршрутаў|эўрапейскай транспартнай сыстэмы]]), а таксама аўтамабільныя дарогі, якія забясьпечваюць транспартныя сувязі:
* [[сталіца|сталіцы]] Рэспублікі Беларусь — места [[Менск]]у з адміністрацыйнымі цэнтрамі [[Вобласьці Беларусі|абласьцей]], [[Мінск (нацыянальны аэрапорт)|Нацыянальным аэрапортам «Мінск»]];
* адміністрацыйных цэнтраў абласьцей паміж сабой;
* адміністрацыйных цэнтраў абласьцей з [[аэрапорт]]амі па-за мескай рысай і з адміністрацыйнымі цэнтрамі [[раён]]аў;
* адміністрацыйных цэнтраў раёнаў паміж сабой па адным з кірункаў;
* местаў абласнога падпарадкаваньня з адміністрацыйным цэнтрам вобласьці, на тэрыторыі якой гэтыя месты знаходзяцца;
* [[чыгуначная станцыя|чыгуначных станцыяў]], разьмешчаных ня ў местах, пунктаў пропуску празь [[Дзяржаўная мяжа Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўную мяжу Беларусі]], а таксама іншых аб’ектаў дзяржаўнага значэньня з рэспубліканскімі аўтамабільнымі дарогамі.

Да '''''мясцовых аўтамабільных дарог''''' належаць аўтамабільныя дарогі, што забясьпечваюць транспартныя сувязі:
* адміністрацыйных цэнтраў [[сельсавет]]аў, местаў раённага падпарадкаваньня, [[Гарадзкія пасёлкі Беларусі|мескіх, курортных і працоўных пасёлкаў]], сельскіх населеных пунктаў з адміністрацыйнымі цэнтрамі раёнаў, на тэрыторыі якіх яны разьмешчаныя, а таксама местаў раённага падпарадкаваньня, мескіх, курортных і працоўных пасёлкаў паміж сабой і з найбліжэйшымі чыгуначнымі станцыямі, аэрапортамі, [[рачны порт|рачнымі партамі]] і [[прыстань|прыстанямі]] па-за мескай рысай;
* месцаў масавага адпачынку, турызму, спартовых комплексаў, [[курорт]]аў, [[лякарня|лякарань]], школаў-інтэрнатаў, [[дом (база) адпачынку|дамоў адпачынку]], [[аздараўленчы лягер|аздараўленчых лягераў]], [[могілкі|могілак]], гістарычных помнікаў, помнікаў прыроды і культуры з адміністрацыйнымі цэнтрамі абласьцей і раёнаў, на тэрыторыі якіх знаходзяцца гэтыя аб’екты, а таксама з найбліжэйшымі чыгуначнымі станцыямі, аэрапортамі, рачнымі партамі, прыстанямі і рэспубліканскімі аўтамабільнымі дарогамі;
* адміністрацыйных цэнтраў сельсаветаў паміж сабой, сельскіх населеных пунктаў (у тым ліку дарогі, якія праходзяць па тэрыторыі гэтых населеных пунктаў) з аўтамабільнымі дарогамі агульнага карыстаньня;
* раёнаў індывідуальнага жыльлёвага будаўніцтва, разьмешчаных у сельскай мясцовасьці, і садоўніцкіх таварыстваў з аўтамабільнымі дарогамі агульнага карыстаньня.

Да аўтамабільных дарог неагульнага карыстаньня належаць аўтамабільныя дарогі, прызначаныя для ўнутрагаспадарчых і тэхналягічных перавозак, службовыя і патрульныя аўтамабільныя дарогі ўздоўж каналаў, [[трубаправод]]аў, лініяў электраперадачаў, іншых камунікацыяў і пабудоваў, а таксама службовыя аўтамабільныя дарогі да гідратэхнічных і іншых пабудоваў.

Адмысловую катэгорыю аўтамабільных дарог неагульнага карыстаньня складаюць аўтамабільныя дарогі, якія знаходзяцца ў гаспадараньні [[Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь|Міністэрствы абароны Беларусі]], [[Міністэрства ўнутраных справаў Рэспублікі Беларусь|Міністэрствы ўнутраных справаў Беларусі]] і [[Дзяржаўны камітэт памежных войскаў Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага камітэту памежных войскаў Беларусі]]. На гэтыя дарогі не распаўсюджваецца дзеяньне Закону Рэспублікі Беларусь «Аб аўтамабільных дарогах і дарожнай дзейнасьці» ад 2 сьнежня 1994 № 3434-XII.

== Міжнародныя аўтадарогі ==

{| class=wikitable
|-
! Нумар || Маршрут
|-
|{{таблічка-eu|28}} || [[Бэрлін]] — [[Шчэцін]] — [[Галенюў]] — [[Кашалін]] — [[Гданьск]] … [[Калінінград]] — [[Таўпакі]] — [[Несьцераў]] — [[Мар’ямпаль]] — [[Вільня]] — [[Менск]]
|-
|{{таблічка-eu|30}} || [[Корк]] — [[Уотэрфард]] — [[Уэксфард]] — [[Росьлер]] … [[Фішгард]] — [[Суонсі]] — [[Кардыф]] — [[Ньюпарт]] — [[Брыстал]] — [[Лёндан]] — [[Колчэстар]] — [[Іпсуіч]] — [[Фэлікстаў]] … [[Хук-ван-Холанд]] — [[Гаага]] — [[Гоўда]] — [[Утрэхт (горад)|Утрэхт]] — [[Амэрсфард]] — [[Ольдэнцаль]] — [[Аснабрук]] — [[Бад]] — [[Оенхаўзэн]] — [[Гановэр]] — [[Браўншвайг]] — [[Магдэбург]] — [[Бэрлін]] — [[Сьвябодзін]] — [[Познань]] — [[Ловіч]] — [[Варшава]] — [[Берасьце]] — [[Менск]] — [[Смаленск]] — [[Масква]] — [[Разань]] — [[Пенза]] — [[Самара]] — [[Уфа]] — [[Чалябінск]]
|-
|{{таблічка-eu|85}} || [[Клайпеда]] — [[Коўна]] — [[Вільня]] — [[Ліда]] — [[Слонім]] — [[Кобрынь]] — [[Луцак]] — [[Чарнаўцы]] — [[Сірэт]] — [[Сучава]] — [[Роман]] — [[Бакэў]] — [[Мэрэшэсьці]] — [[Базэў]] — [[Урзічэні]] — [[Бухарэст]] — [[Джурджу]] — [[Русе]] — [[Бяла]] — [[Вяліка-Тырнава]] — [[Стара-Загора]] — [[Хаскава]] — [[Сьвілеград]] — [[Ормэніё]] — [[Кастаньяс]] — [[Дзідзіматыхон]] — [[Александрупаліс]]
|-
|{{таблічка-eu|95}} || [[Санкт-Пецярбург]] — [[Пскоў]] — [[Гомель]] — [[Кіеў]] — [[Адэса]] … [[Самсун]] — [[Мярзіфон]]
|-
|{{таблічка-eu|271}} || [[Менск]] — [[Гомель]]
|}

=== Магістралі ===
{| class=wikitable
! Нумар !! Маршрут
|-
| {{таблічка-by|М|1}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|30}} || [[Берасьце]]  ([[Казловічы (Клейнікаўскі сельсавет)|Казловічы]]) — [[Менск]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Рэдзькі (Віцебская вобласьць)|Рэдзькі]])
|-
| {{таблічка-by|М|2}} || [[Менск]] — [[Мінск (нацыянальны аэрапорт)|Нацыянальны аэрапорт Менск]]
|-
| {{таблічка-by|М|3}} || [[Менск]] — [[Віцебск]]
|-
| {{таблічка-by|М|4}} || [[Менск]] — [[Магілёў]]
|-
| {{таблічка-by|М|5}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|271}} || [[Менск]] — [[Гомель]]
|-
| {{таблічка-by|М|6}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|28}} || [[Менск]] — [[Горадня]] — мяжа [[Польшча|Рэспублікі Польшча]] ([[Брузгі]])
|-
| {{таблічка-by|М|7}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|28}} || [[Менск]] — [[Ашмяны]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Каменны Лог]])
|-
| {{таблічка-by|М|8}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|95}} || Мяжа Расейскай Фэдэрацыі ([[Езярышча]]) — [[Віцебск]] — [[Гомель]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Новая Гута (Гомельская вболасьць)|Новая Гута]])
|-
| {{таблічка-by|М|9}} || [[Менская кальцавая аўтамабільная дарога]]
|-
| {{таблічка-by|М|10}} || Мяжа Расейскай Фэдэрацыі ([[Селішча 1|Селішча]]) — [[Гомель]] — [[Кобрынь]]
|-
| {{таблічка-by|М|11}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|85}} || Мяжа Летувіскай Рэспублікі ([[Беняконі]]) — [[Ліда]] — [[Слонім]] — [[Быцень]]
|-
| {{таблічка-by|М|12}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|85}} || [[Кобрынь]] — мяжа Ўкраіны ([[Макраны (Берасьцейская вобласьць)|Макраны]])
|-
| {{таблічка-by|М|14}} || [[Другая менская кальцавая аўтамабільная дарога]]
|}

=== Рэспубліканскія дарогі ===
{| class=wikitable
! Нумар !! Маршрут
|-
| {{таблічка-by|Р|1}}|| [[Менск]] — [[Койданаў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|2}}&amp;nbsp;{{таблічка-eu|85}}|| [[Стоўпцы]] — [[Івацэвічы]] — [[Кобрынь]]
|-
| {{таблічка-by|Р|3}}|| [[Лагойск]] — [[Зэмбін]] — [[Глыбокае]] — мяжа [[Латвія|Латвійскай Рэспублікі]] ([[Урбаны]])
|-
| {{таблічка-by|Р|4}}|| [[Баранавічы]] — [[Ляхавічы]] (да {{таблічка-by|Р|43}})
|-
| {{таблічка-by|Р|5}}|| [[Баранавічы]] — [[Наваградак]] — [[Іўе]]
|-
| {{таблічка-by|Р|6}}|| [[Івацэвічы]] — [[Пінск]] — [[Столін]]
|-
| {{таблічка-by|Р|7}}|| [[Камянец]] — [[Жабінка]] — [[Федзькавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|8}}|| [[Лунінец]] — [[Пінск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|9}}|| [[Высокае]] — [[Воўчын]] — мяжа [[Польшча|Рэспублікі Польшча]]
|-
| {{таблічка-by|Р|10}}|| [[Любча]] — [[Наваградак]] — [[Зьдзецел]]
|-
| {{таблічка-by|Р|11}}|| [[Парачаны]] (ад {{таблічка-by|М|6}}) — [[Наваградак]] — [[Нясьвіж]]
|-
| {{таблічка-by|Р|12}}|| [[Нясьвіж]] — [[Клецак]]
|-
| {{таблічка-by|Р|13}}|| [[Клецак]] — [[Сіняўка]] — [[Ганцавічы]] — [[Лунінец]]
|-
| {{таблічка-by|Р|14}}|| [[Полацак]] — [[Мёры]] — [[Браслаў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|15}}|| [[Крычаў]] — [[Ворша]] — [[Лепель]]; пад’езд да м. [[Горкі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|16}}|| [[Цюхінічы]] — [[Высокае]] — мяжа [[Польшча|Рэспублікі Польшча]] ([[Пясчатка]])
|-
| {{таблічка-by|Р|17}}|| [[Берасьце]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Олтуш]])
|-
| {{таблічка-by|Р|18}}|| Мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Кастрова]]) — [[Дрыса]] — [[Шаркоўшчына]] — [[Казяны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|19}}|| [[Талачын]] — [[Крупкі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|20}}|| [[Віцебск]] — [[Полацак]] — мяжа [[Латвія|Латвійскай Рэспублікі]] ([[Грыгароўшчына]]); пад’езды да местаў: Полацак, Наваполацак, Дрыса
|-
| {{таблічка-by|Р|21}}|| [[Віцебск]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Лёзна]])
|-
| {{таблічка-by|Р|22}}|| [[Ворша]] — [[Дуброўна]] — да {{таблічка-by|М|1}} ([[Буда (Дубровенскі раён)|Буда]])
|-
| {{таблічка-by|Р|23}}|| [[Менск]] — [[Мікашэвічы]]; пад’езды да местаў: Слуцак, Салігорск
|-
| {{таблічка-by|Р|24}}|| [[Полацак]] — [[Расоны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|25}}|| [[Віцебск]] — [[Сянно]] — [[Талачын]]
|-
| {{таблічка-by|Р|26}}|| [[Талачын]] — [[Круглае]] — [[Нежкава]]
|-
| {{таблічка-by|Р|27}}|| [[Браслаў]] — [[Паставы]] — [[Мядзел]]; пад’езд да мяжы [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Відзы]])
|-
| {{таблічка-by|Р|28}}|| [[Менск]] — [[Маладэчна]] — [[Нарач]]; пад’езды: да м. Вялейка, да в. [[Гатавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|29}}|| [[Ушачы]] — [[Вялейка]]
|-
| {{таблічка-by|Р|30}}|| [[Гомель]] — [[Ветка]] — [[Чачэрск]] — [[Ямнае (Доўскі сельсавет)|Ямнае]]
|-
| {{таблічка-by|Р|31}}|| [[Бабруйск]] — [[Мазыр]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Новая Рудня (Гомельская вобласьць)|Новая Рудня]]); пад’езд да м. [[Ельск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|32}}|| [[Рэчыца]] — [[Лоеў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|33}}|| [[Рэчыца]] — [[Хвойнікі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|34}}|| [[Асіпавічы]] — [[Глуск]] — [[Азарычы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|35}}|| [[Каленкавічы]] — [[Брагін]] — [[Камарын]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] (Камарын)
|-
| {{таблічка-by|Р|36}}|| [[Мазыр]] — [[Лельчыцы]] — [[Мілашавічы]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Глушкавічы]])
|-
| {{таблічка-by|Р|37}}|| [[Міхалкі (Гомельская вобласьць)|Міхалкі]] — [[Нароўля]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Аляксандраўка (Нараўлянскі раён)|Аляксандраўка]])
|-
| {{таблічка-by|Р|38}}|| [[Буда-Кашалёва]] (ад {{таблічка-by|М|5}}) — [[Чачэрск]] — [[Краснапольле]]
|-
| {{таблічка-by|Р|39}}|| [[Рагачоў]] — [[Жлобін]] (да {{таблічка-by|М|5}})
|-
| {{таблічка-by|Р|40}}|| [[Бараўляны (Менскі раён)|Бараўляны]] — [[Лагойск]]; пад’езд да комплексу «Азёрны»
|-
| {{таблічка-by|Р|41}}|| [[Слонім]] — [[Масты]] — [[Скідзель]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Парэчча (Гарадзенскі раён)|Парэчча]]); пад’езд да в. [[Лунна]]
|-
| {{таблічка-by|Р|42}}|| [[Горадня]] — [[Гожа]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Прывалкі]])
|-
| {{таблічка-by|Р|43}}|| Мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Зьвянчатка]]) — [[Крычаў]] — [[Бабруйск]] — [[Івацэвічы]] (да {{таблічка-by|Р|2}}); пад’езды да местаў: [[Прапойск]], [[Чэрыкаў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|44}}|| [[Горадня]] — [[Ружаны]] — [[Івацэвічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|45}}|| [[Полацак]] — [[Глыбокае]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Катлоўка (Гарадзенская вобласьць)|Катлоўка]])
|-
| {{таблічка-by|Р|46}}|| [[Лепель]] — [[Полацак]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Юхновічы]])
|-
| {{таблічка-by|Р|47}}|| [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслач]] — [[Поразаў]] — [[Пружаны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|48}}|| [[Варона (вёска)|Варона]] — [[Ашмяны]] — [[Юрацішкі]] — [[Іўе]]; пад’езд да мяжы [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Лоша (Гарадзенская вобласьць)|Лоша]])
|-
| {{таблічка-by|Р|49}}|| [[Дымаўшчына]] (ад {{таблічка-by|Р|20}}) — [[Ноўка (Віцебскі раён)|Ноўка]] (да {{таблічка-by|Р|25}}) — [[Дыманова]] (да {{таблічка-by|М|8}})
|-
| {{таблічка-by|Р|50}}|| [[Масты]] — [[Зэльва]] — [[Ружаны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|51}}|| [[Астрына]] — [[Шчучын]] — [[Ваўкавыск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|52}}|| [[Газа]] (ад {{таблічка-by|Р|45}}) — [[Астравец]] — [[Ашмяны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|53}}|| [[Слабада (Азярыцкаслабадзкі сельсавет)|Слабада]] — [[Навасады (Лошніцкі сельсавет)|Навасады]]; пад’езд да [[Курган Славы (мэмарыял)|Кургана Славы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|54}}|| [[Пяршаі]] — [[Івянец]] — [[Нясьвіж]] (празь [[Дзераўная|Дзераўную]])
|-
| {{таблічка-by|Р|55}}|| [[Бабруйск]] — [[Глуск]] — [[Любань]] (да {{таблічка-by|Р|23}})
|-
| {{таблічка-by|Р|56}}|| [[Маладэчна]] — [[Валожын]]
|-
| {{таблічка-by|Р|57}}|| [[Кучына (Менская вобласьць)|Кучына]] — [[Любань]] — [[Ветчын]] (да {{таблічка-by|М|10}})
|-
| {{таблічка-by|Р|58}}|| [[Менск]] — [[Калачы (Менская вобласьць)|Калачы]] — [[Мядзел]]
|-
| {{таблічка-by|Р|59}}|| [[Лагойск]] — [[Смалявічы]] — [[Мар’іна Горка]]
|-
| {{таблічка-by|Р|60}}|| [[Купа (вёска)|Купа]] — [[Занарач]] — [[Брусы (Мядзельскі раён)|Брусы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|61}}|| [[Узда]] — [[Капыль]] — [[Гулевічы (Менская вобласьць)|Гулевічы]] (праз [[Старыца|Старыцу]])
|-
| {{таблічка-by|Р|62}}|| [[Чашнікі]] — [[Бобр]] — [[Бабруйск]] (праз [[Клічаў]])
|-
| {{таблічка-by|Р|63}}|| [[Барысаў]] — [[Вялейка]] — [[Ашмяны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|64}}|| [[Стоўпцы]] — [[Мір (Гарадзенская вобласьць)|Мір]]
|-
| {{таблічка-by|Р|65}}|| [[Заслаўе]] — [[Койданаў]] — [[Возера (Менская вобласьць)|Возера]]
|-
| {{таблічка-by|Р|66}}|| [[Калачы (Менская вобласьць)|Калачы]] — [[Лагойск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|67}}|| [[Барысаў]] — [[Бярэзань]] — [[Бабруйск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|68}}|| [[Пухавічы]] — [[Узда]] — [[Негарэлае]]
|-
| {{таблічка-by|Р|69}}|| [[Смалявічы]] — [[Сьмілавічы]] — [[Праўдзінскі]] — [[Шацк]]
|-
| {{таблічка-by|Р|70}}|| [[Княжыцы]] — [[Горкі]] — [[Раманаў (Магілёўская вобласьць)|Раманаў]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Дружная (Магілёўская вобласьць)|Дружная]])
|-
| {{таблічка-by|Р|71}}|| [[Магілёў]] — [[Прапойск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|72}}|| [[Асіпавічы]] — [[Сьвіслач (Магілёўская вобласьць)|Сьвіслач]]
|-
| {{таблічка-by|Р|73}}|| [[Чавусы]] — [[Амсьціслаў]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Коськава]])
|-
| {{таблічка-by|Р|74}}|| [[Чэрыкаў]] — [[Краснапольле]] — [[Хоцімск]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Горня]])
|-
| {{таблічка-by|Р|75}}|| [[Клімавічы]] (ад {{таблічка-by|Р|43}}) — [[Касьцюковічы]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Смолькі]]); пад’езд да м. Касьцюковічы
|-
| {{таблічка-by|Р|76}}|| [[Ворша]] — [[Шклоў]] — [[Магілёў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|77}}|| [[Шклоў]] — [[Бялынічы]] (праз [[Прыгані]])
|-
| {{таблічка-by|Р|78}}|| [[Алекшыцы]] — [[Ваўкавыск]] — [[Поразаў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|79}}|| [[Клічаў]] — [[Чачэвічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|80}}|| [[Слабада (Азярыцкаслабадзкі сельсавет)|Слабада]] — [[Паперня (Менская вобласьць)|Паперня]]
|-
| {{таблічка-by|Р|81}}|| [[Пружаны]] — мяжа [[Польшча|Рэспублікі Польшча]]; пад’езд да в. [[Віскулі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|82}}|| [[Рудабелка]] — [[Парычы]] — [[Рэчыца]]; пад’езд да м. [[Шацілавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|83}}|| [[Берасьце]] — [[Камянец]] — Нацыянальны парк «[[Белавеская пушча (нацыянальны парк)|Белавеская пушча]]»
|-
| {{таблічка-by|Р|84}}|| [[Бяроза (горад)|Бяроза]] — [[Дарагічын]]
|-
| {{таблічка-by|Р|85}}|| [[Слонім]] — [[Высокае]]
|-
| {{таблічка-by|Р|86}}|| [[Багушэўск]] (ад {{таблічка-by|М|8}}) — [[Сянно]] — [[Лепель]] — [[Мядзел]]
|-
| {{таблічка-by|Р|87}}|| [[Віцебск]] — [[Ворша]]
|-
| {{таблічка-by|Р|88}}|| [[Жыткавічы]] — [[Давыд-Гарадок]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Верхні Церабежаў]])
|-
| {{таблічка-by|Р|89}}|| [[Ліда]] — [[Тракелі (Вярэнаўскі раён)|Тракелі]] — [[Геранёны]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] (Геранёны)
|-
| {{таблічка-by|Р|90}}|| [[Парычы]] — [[Красны Бераг (Гомельская вобласьць)|Красны Бераг]] (да {{таблічка-by|М|5}})
|-
| {{таблічка-by|Р|91}}|| [[Асіпавічы]] — [[Баранавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|92}}|| [[Мар’іна Горка]] — [[Старыя Дарогі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|93}}|| [[Магілёў]] — [[Бабруйск]]
|-
| {{таблічка-by|Р|94}}|| [[Берасьце]] — [[Тамашоўка]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]]; пад’езд да мяжы [[Польшча|Рэспублікі Польшча]] ([[Дамачава]])
|-
| {{таблічка-by|Р|95}}|| [[Лынтупы]] — [[Сьвір (вёска)|Сьвір]] — [[Смаргонь]] — [[Крэва]] — [[Гальшаны]]
|-
| {{таблічка-by|Р|96}}|| [[Магілёў]] — [[Расна]] — [[Амсьціслаў]]; пад’езды: да м. [[Чавусы]], да мяст. [[Дрыбін]]
|-
| {{таблічка-by|Р|97}}|| [[Магілёў]] — [[Быхаў]] — [[Рагачоў]]
|-
| {{таблічка-by|Р|98}}|| Мяжа [[Польшча|Рэспублікі Польшча]] ([[Пясчатка]]) — [[Камянец]] — [[Шарашоў]] — [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслач]]
|-
| {{таблічка-by|Р|99}}|| [[Баранавічы]] — [[Ваўкавыск]] — [[Пагранічны (пасёлак)|Пагранічны]] — [[Горадня]]; пад’езды да мяжы [[Польшча|Рэспублікі Польшча]] ([[Брузгі]], [[Вялікая Бераставіца|Бераставіца]])
|-
| {{таблічка-by|Р|100}}|| [[Масты]] — [[Вялікая Бераставіца]]
|-
| {{таблічка-by|Р|101}}|| [[Пружаны]] — [[Бяроза (горад)|Бяроза]]
|-
| {{таблічка-by|Р|102}}|| [[Высокае]] — [[Камянец]] — [[Кобрынь]]
|-
| {{таблічка-by|Р|103}}|| [[Клецак]] — [[Ляхавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|104}}|| [[Жабінка]] — [[Кобрынь]]
|-
| {{таблічка-by|Р|105}}|| [[Ганцавічы]] — [[Лагішын]]
|-
| {{таблічка-by|Р|106}}|| [[Маладэчна]] — [[Смаргонь]]; пад’езд да м. Смаргонь
|-
| {{таблічка-by|Р|107}}|| [[Нясьвіж]] — [[Цімкавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|108}}|| [[Баранавічы]] — [[Моўчадзь]] — [[Зьдзецел]]
|-
| {{таблічка-by|Р|109}}|| [[Лёзна]] — [[Арэхаўск]] (да {{таблічка-by|М|8}})
|-
| {{таблічка-by|Р|110}}|| [[Глыбокае]] — [[Паставы]] — [[Лынтупы]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Лынтупы]]); пад’езд да мяжы Летувіскай Рэспублікі ([[Мальдзевічы]])
|-
| {{таблічка-by|Р|111}}|| [[Бешанковічы]] — [[Чашнікі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|112}}|| [[Віцебск]] — [[Сураж]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Стайкі (Віцебскі раён)|Стайкі]])
|-
| {{таблічка-by|Р|113}}|| [[Сянно]] — [[Бешанковічы]] — [[Ушачы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|114}}|| [[Гарадок]] — [[Ула]] — [[Камень (Віцебская вобласьць)|Камень]]
|-
| {{таблічка-by|Р|115}}|| [[Віцебск]] — [[Гарадок]] (да {{таблічка-by|М|8}})
|-
| {{таблічка-by|Р|116}}|| [[Ушачы]] — [[Лепель]]
|-
| {{таблічка-by|Р|118}}|| [[Любонічы]] (ад {{таблічка-by|Р|62}}) — [[Качэрычы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|119}}|| [[Прапойск]] — [[Ніканавічы]] (да {{таблічка-by|М|8}})
|-
| {{таблічка-by|Р|120}}|| [[Быхаў]] — [[Бялынічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|121}}|| [[Шклоў]] — [[Круглае]]
|-
| {{таблічка-by|Р|122}}|| [[Магілёў]] — [[Чэрыкаў]] — [[Касьцюковічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|123}}|| [[Сялец (Магілёўскі раён)|Сялец]] (да {{таблічка-by|Р|93}}) — [[Масток (Магілёўскі раён)|Масток]] — [[Дрыбін]] — [[Горкі]]
|-
| {{таблічка-by|Р|124}}|| [[Ветка]] — [[Добруш]] — [[Церахоўка (гарадзкі пасёлак, Добрускі раён)|Церахоўка]] — мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] і мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Весялоўка (Гомельская вобласьць)|Весялоўка]])
|-
| {{таблічка-by|Р|125}}|| [[Лоеў]] — [[Брагін]]
|-
| {{таблічка-by|Р|126}}|| [[Ельск]] — [[Нароўля]]
|-
| {{таблічка-by|Р|128}}|| [[Тураў]] — [[Лельчыцы]] — [[Славечна (Гомельская вобласьць)|Славечна]] (да {{таблічка-by|Р|31}})
|-
| {{таблічка-by|Р|129}}|| [[Гомель]] — аэрапорт «[[Гомель (аэрапорт)|Гомель]]»
|-
| {{таблічка-by|Р|130}}|| [[Буда-Кашалёва]] — [[Уваравічы]] — [[Калініна (Узоўскі сельсавет)|Калініна]]
|-
| {{таблічка-by|Р|131}}|| [[Каленкавічы]] — [[Мазыр]] (да {{таблічка-by|Р|31}})
|-
| {{таблічка-by|Р|132}}|| Мяжа [[Расея|Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Гарбачэва]]) — [[Расоны]] — [[Каханавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|134}}|| [[Вялікая Бераставіца]] — [[Кваторы]] — [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслач]]
|-
| {{таблічка-by|Р|135}}|| [[Іўе]] — [[Тракелі (Вярэнаўскі раён)|Тракелі]] — [[Радунь]]
|-
| {{таблічка-by|Р|136}}|| [[Вайцяшын]] (ад {{таблічка-by|Р|2}}) — [[Хомск]] — [[Дарагічын]]
|-
| {{таблічка-by|Р|138}}|| [[Чавусы]] — [[Прапойск]] (да {{таблічка-by|Р|71}})
|-
| {{таблічка-by|Р|139}}|| [[Хоцімск]] — [[Родня]]
|-
| {{таблічка-by|Р|140}}|| [[Прапойск]] — [[Краснапольле]]
|-
| {{таблічка-by|Р|141}}|| [[Беліца]] — [[Жалудок]] — [[Ражанка (пасёлак)|Ражанка]]
|-
| {{таблічка-by|Р|142}}|| [[Зэльва]] — [[Дзярэчын]] — [[Мядзьвінавічы]]
|-
| {{таблічка-by|Р|144}}|| [[Янаў]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] ([[Мохра]])
|-
| {{таблічка-by|Р|145}}|| [[Горадня]] — [[Астрына]] — [[Радунь]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] ([[Доцішкі]])
|-
| {{таблічка-by|Р|146}}|| [[Ашмяны]] — [[Клявіца (Гарадзенская вобласьць)|Клявіца]] — мяжа [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] (Клявіца)
|-
| {{таблічка-by|Р|147}}|| [[Стытычава]] — [[Невель (вёска)|Невель]] — мяжа [[Украіна|Ўкраіны]] (Невель)
|-
| {{таблічка-by|Р|148}}|| [[Ельск]] — [[Махновічы]] (да {{таблічка-by|Р|36}})
|-
| {{таблічка-by|Р|149}}|| [[Жлобін]] (ад {{таблічка-by|М|5}}) — [[Шацілавічы]] (да {{таблічка-by|Р|82}})
|-
| {{таблічка-by|Р|150}}|| [[Хутар (Гомельскі раён)|Хутар]] (ад пад’езду да [[Гомель|Гомелю]]) — [[Гомель]] (да вул. Мележа)
|-
| {{таблічка-by|Р|151}}|| [[Віцебск]] — [[Полацак]] (стары кірунак)
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.belavtodor.belhost.by/ Дэпартамэнт «Белаўтадар» Міністэрства транспарту і камунікацыяў Беларусі]
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?mod=news&amp;id=348 СЕРЖАНОВІЧ А. З акцэнтам на інфраструктуру]{{Недаступная спасылка|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Магістралі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Дарогі Беларусі| ]]</text>
      <sha1>ixc8bglk73jn36nfl8efyh43ue8a3ex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зелянец (Карэліцкі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60759</id>
    <redirect title="Юрздыка" />
    <revision>
      <id>2328507</id>
      <parentid>431619</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>10296</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Юрздыка]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Юрздыка]]</text>
      <sha1>d70d5jo54byovrz8513nh5lpnq3y0g8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Нямеччыне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>62433</id>
    <revision>
      <id>2328747</id>
      <parentid>1581293</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Нямеччына]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Нямеччыны]]</text>
      <sha1>rmdcwmaaa82ryb0cwmz0im7u89ku3de</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арыстафан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67901</id>
    <revision>
      <id>2328550</id>
      <parentid>2119247</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3285" xml:space="preserve">[[Файл:Aristophanes - Project Gutenberg eText 12788.png|міні|Арыстафан]]
'''Арыстафа́н''' ({{мова-el|Ἀριστοφάνης}}; 466 да н. э. — 385 да н. э.) — старажытнагрэцкі камэдыёграф. Яго творы мелі вострыя грамадзкія і палітычныя акцэнты. У іх апісана жыцьцё старажытных [[Атэны|Атэнаў]]. Сам Арыстафан быў праціўнікам багацьця і абаронцам агульнаграмадзкіх каштоўнасьцяў, а таксама правоў звычайных людзей.

Першую сваю камэдыю Арыстафан паставіў у 427 годзе да н. э., пад чужым імем. У наступным годзе ён высьмяяў у камэдыі «Бабіляняне» атэняніна Кляёна, які абвінаваціў Арыстафана ў тым што ён выставіў у непрыглядным выглядзе палітыку Атэнаў, а празь некаторы час Кляён высунуў абвінавачваньне ў пазазаконным прысваеньні атэнскага грамадзянства. Як кажуць, Арыстафан абараняўся перад судом вершамі Гамэра. Арыстафан адпомсьціў Кліёну, высьмяяўшы яго ў камэдыі «Вершнікі». Аднак уплыў Кліёна ў Атэнах быў вельмі значны і акторы адмаўляліся браць гэтую ролю. Ніхто не згаджаўся нават зрабіць маску падобную на Кліёна і Арыстафан сам граў гэту ролю, размаляваўшы свой твар.

Зь яго 45 твораў да нашых дзён дайшлі толькі 11:
* «Ахарняне»,
* «Вершнікі»,
* «Аблокі»,
* «Восы»,
* «Мір»,
* «Птушкі»,
* «Люсістрата»,
* «Жанчыны на сьвяце Тэсмасфорый»,
* «Жабы»,
* «Жанчыны на народным сходзе»,
• «Плутас».

Камэдыі «Жабы» і «Лісыстрата» на беларускую мову пераклаў [[Лявон Баршчэўскі]].

== Літаратура ==
* Арыстафан. Люсістрата. Жабы / пер. [[Лявон Баршчэўскі|Лявона Баршчэўскага]]) // Старагрэцкая драматургія. Менск: Зьміцер Колас, 2020.
* Жлутка, А. Арыстафанавы «Жабы» — драма жыцця і смерці ў атэнскім тэатры Дыёніса // Крыніца. 1999. № 9 (55).
* Ратабыльская Т.А. Гісторыя сусветнага тэатра. Старажытная камедыя і творчасць Арыстафана // Народная асвета. 1996. № 5.

[[Катэгорыя:Старажытнагрэцкія драматургі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Атэнах]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Атэнах]]</text>
      <sha1>odxmgq15xsz6y6vty34xsjwlv8teja0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Азгінавіцкі сельсавет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>69536</id>
    <revision>
      <id>2328779</id>
      <parentid>2213011</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:32:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Мінуўшчына */ няма</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="664" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Азгінавіцкі сельсавет''' — адміністрацыйная адзінка ў складзе [[Слонімскі раён|Слонімскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

{{Азгінавіцкі сельсавет}}
{{Слонімскі раён}}

[[Катэгорыя:Азгінавіцкі сельсавет| ]]
[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Слонімскага раёну]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы Беларусі]]</text>
      <sha1>bdvhgtuyeyv9alzcq0pv992mxm3cr70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балі (Шчучынскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70275</id>
    <revision>
      <id>2328432</id>
      <parentid>2168300</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Крыніцы */[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3644" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Балі}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Балі
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Балёў
|Трансьлітараваная назва           = Bali
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
|Раён                              = [[Шчучынскі раён|Шчучынскі]]
|Сельсавет                         = [[Дэмбраўскі сельсавет|Дэмбраўскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 
|Год падліку колькасьці            = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 36
 |Шырата сэкундаў                  = 22
 |Даўгата градусаў                 = 24
 |Даўгата хвілінаў                 = 35
 |Даўгата сэкундаў                 = 10
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Балі́'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гарадзенская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама сустракаецца — ''Ба́лі''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;/&gt;) — [[вёска]] ў [[Шчучынскі раён|Шчучынскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]. Балі ўваходзяць у склад [[Дэмбраўскі сельсавет|Дэмбраўскага сельсавету]]&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Дэмбраўскі сельсавет}}
{{Шчучынскі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Шчучынскага раёну]]
[[Катэгорыя:Дэмбраўскі сельсавет]]</text>
      <sha1>85whqz1ahqsz64yc34pwtkz84eejdqu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Трамвайныя сыстэмы паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>75101</id>
    <revision>
      <id>2328718</id>
      <parentid>2264236</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]
[[Катэгорыя:Трамвай| ]]</text>
      <sha1>br264y0ihsmmpzqjcrqg4od2fqsiind</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нікарагуа</title>
    <ns>14</ns>
    <id>77278</id>
    <revision>
      <id>2328866</id>
      <parentid>1815234</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:05:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="228" xml:space="preserve">[[Файл:Flag of Nicaragua.svg|справа|100пкс|Сьцяг Нікарагуа]]
{{Болей}}
{{Партал|Паўночная Амэрыка}}

[[Катэгорыя:Краіны Цэнтральнай Амэрыкі]]</text>
      <sha1>posgn4inbck0q9jyulexyd6cnfjs28t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Творчасьць Юльюша Славацкага</title>
    <ns>14</ns>
    <id>78802</id>
    <revision>
      <id>2328708</id>
      <parentid>1599340</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:00:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Польскія літаратурныя творы паводле аўтара]]; дададзеная [[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="259" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Славацкі, Юльюш}}
[[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў]]
[[Катэгорыя:Творы польскай літаратуры]]</text>
      <sha1>69v7a8d6c34g7d8uwuhybwxpesjoa2k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Творчасьць Адама Міцкевіча</title>
    <ns>14</ns>
    <id>78803</id>
    <revision>
      <id>2328543</id>
      <parentid>1772483</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:01:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Польскія літаратурныя творы паводле аўтара]]; дададзеная [[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="382" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў|Міцкевіч, Адам]]
[[Катэгорыя:Адам Міцкевіч]]
[[Катэгорыя:Творы па беларускіх аўтарах|Міцкевіч, Адам]]
[[Катэгорыя:Творы польскай літаратуры|Міцкевіч, Адам]]</text>
      <sha1>3qx2bsm0ut8oc0nxo66ailbvas70yay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кутавая хуткасьць</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79802</id>
    <revision>
      <id>2328784</id>
      <parentid>1554842</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:32:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kazimier Lachnovič перанёс старонку [[Вуглавая хуткасьць]] у [[Кутавая хуткасьць]]: паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2617" xml:space="preserve">'''Вуглава́я ху́ткасьць''' — [[фізыка|фізычная]] велічыня, што характарызуе, наколькі хутка зьмяняецца [[вугал]] павароту цела пры ягоным [[вярчальны рух|вярчэньні]]. Кажучы больш фармальна, вуглавая хуткасьць — гэта [[вытворная]] ад вугла павароту па [[час]]е:

&lt;math&gt;\omega = \frac {d\Phi} {dt}&lt;/math&gt;

Пры павароце [[матэрыяльны пункт|пункту]], што рухаецца па [[акружына|акружыне]] з [[радыюс]]ам R, на вугал &lt;math&gt;d\Phi&lt;/math&gt; яго перамяшчэньне складае

&lt;math&gt;dr = R d\Phi&lt;/math&gt;

Адсюль вынікае сувязь паміж вуглавой і [[хуткасьць|лінейнай]] хуткасьцю [[матэрыяльны пункт|матэрыяльнага пункту]]:

&lt;math&gt;v = \frac {dr} {dt} = R \frac {d\Phi} {dt} = \omega R&lt;/math&gt;

Такім чынам, пры вярчальным руху кожны пункт цела мае сваю хуткасьць, якая залежыць ад яго адлегласьці R ад воcі вярчэньня. У той жа час, вуглавая хуткасьць усіх пунктаў (для [[абсалютна цьвёрдае цела|абсалютна цьвёрдага цела]]) аднолькавая.

Вуглавая хуткасьць можа разглядацца як [[вэктар]], які накіраваны ўздоўж [[вось вярчэньня|восі вярчэньня]] так, што калі глядзець у кірунку вэктара, то вярчэньне адбываецца паводле гадзіннай стрэлкі. Вэктар вуглавой хуткасьці належыць да [[псэўдавэктар]]аў.

Вэктар вуглавой хуткасьці можна вызначыць наступным чынам:

&lt;math&gt;\mathbf \omega = \frac {\mathbf r \times \mathbf v} {r^2}&lt;/math&gt;

дзе &lt;math&gt;\mathbf r&lt;/math&gt; — вэктар радыюсу, накіраваны ад цэнтру акружыны да матэрыяльнага пункту.

Модуль вуглавой хуткасьці вымяраюць [[радыян]]амі за [[сэкунда (адзінка вымярэньня часу)|сэкунду]].

[[Катэгорыя:Кінэматыка]]
[[Катэгорыя:Мэханіка вярчальнага руху]]</text>
      <sha1>0mbfwuh3gws9v1faefbpyql1y9ahcbb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328786</id>
      <parentid>2328784</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:34:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2591" xml:space="preserve">'''Кутава́я ху́ткасьць''' — [[фізыка|фізычная]] велічыня, што характарызуе, наколькі хутка зьмяняецца [[кут]] павароту цела пры ягоным [[вярчальны рух|вярчэньні]]. Кажучы больш фармальна, кутавая хуткасьць — гэта [[вытворная]] ад кута павароту па [[час]]е:

&lt;math&gt;\omega = \frac {d\Phi} {dt}&lt;/math&gt;

Пры павароце [[матэрыяльны пункт|пункту]], што рухаецца па [[акружына|акружыне]] з [[радыюс]]ам R, на кут &lt;math&gt;d\Phi&lt;/math&gt; яго перамяшчэньне складае

&lt;math&gt;dr = R d\Phi&lt;/math&gt;

Адсюль вынікае сувязь паміж кутавай і [[хуткасьць|лінейнай]] хуткасьцю [[матэрыяльны пункт|матэрыяльнага пункту]]:

&lt;math&gt;v = \frac {dr} {dt} = R \frac {d\Phi} {dt} = \omega R&lt;/math&gt;

Такім чынам, пры вярчальным руху кожны пункт цела мае сваю хуткасьць, якая залежыць ад яго адлегласьці R ад воcі вярчэньня. У той жа час, кутавая хуткасьць усіх пунктаў (для [[абсалютна цьвёрдае цела|абсалютна цьвёрдага цела]]) аднолькавая.

Кутавая хуткасьць можа разглядацца як [[вэктар]], які накіраваны ўздоўж [[вось вярчэньня|восі вярчэньня]] так, што калі глядзець у кірунку вэктара, то вярчэньне адбываецца паводле гадзіннай стрэлкі. Вэктар кутавай хуткасьці належыць да [[псэўдавэктар]]аў.

Вэктар кутавай хуткасьці можна вызначыць наступным чынам:

&lt;math&gt;\mathbf \omega = \frac {\mathbf r \times \mathbf v} {r^2}&lt;/math&gt;

дзе &lt;math&gt;\mathbf r&lt;/math&gt; — вэктар радыюсу, накіраваны ад цэнтру акружыны да матэрыяльнага пункту.

Модуль кутавай хуткасьці вымяраюць [[радыян]]амі за [[сэкунда (адзінка вымярэньня часу)|сэкунду]].

[[Катэгорыя:Кінэматыка]]
[[Катэгорыя:Мэханіка вярчальнага руху]]</text>
      <sha1>pdpc31whjiy6vy0svlbvvvv6wqey4i1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328790</id>
      <parentid>2328786</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:37:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2591" xml:space="preserve">'''Кутава́я ху́ткасьць''' — [[фізыка|фізычная]] велічыня, што характарызуе, наколькі хутка зьмяняецца [[кут]] павароту цела пры ягоным [[вярчальны рух|вярчэньні]]. Кажучы больш фармальна, кутавая хуткасьць — гэта [[вытворная]] ад кута павароту па [[час]]е:

&lt;math&gt;\omega = \frac {d\Phi} {dt}&lt;/math&gt;

Пры павароце [[матэрыяльны пункт|пункту]], што рухаецца па [[акружына|акружыне]] з [[радыюс]]ам R, на кут &lt;math&gt;d\Phi&lt;/math&gt; яго перамяшчэньне складае

&lt;math&gt;dr = R d\Phi&lt;/math&gt;

Адсюль вынікае сувязь паміж кутавой і [[хуткасьць|лінейнай]] хуткасьцю [[матэрыяльны пункт|матэрыяльнага пункту]]:

&lt;math&gt;v = \frac {dr} {dt} = R \frac {d\Phi} {dt} = \omega R&lt;/math&gt;

Такім чынам, пры вярчальным руху кожны пункт цела мае сваю хуткасьць, якая залежыць ад яго адлегласьці R ад воcі вярчэньня. У той жа час, кутавая хуткасьць усіх пунктаў (для [[абсалютна цьвёрдае цела|абсалютна цьвёрдага цела]]) аднолькавая.

Кутавая хуткасьць можа разглядацца як [[вэктар]], які накіраваны ўздоўж [[вось вярчэньня|восі вярчэньня]] так, што калі глядзець у кірунку вэктара, то вярчэньне адбываецца паводле гадзіннай стрэлкі. Вэктар кутавой хуткасьці належыць да [[псэўдавэктар]]аў.

Вэктар кутавой хуткасьці можна вызначыць наступным чынам:

&lt;math&gt;\mathbf \omega = \frac {\mathbf r \times \mathbf v} {r^2}&lt;/math&gt;

дзе &lt;math&gt;\mathbf r&lt;/math&gt; — вэктар радыюсу, накіраваны ад цэнтру акружыны да матэрыяльнага пункту.

Модуль кутавой хуткасьці вымяраюць [[радыян]]амі за [[сэкунда (адзінка вымярэньня часу)|сэкунду]].

[[Катэгорыя:Кінэматыка]]
[[Катэгорыя:Мэханіка вярчальнага руху]]</text>
      <sha1>axalnw3n5391mkvpcue6ia9qkhbecra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кутавое паскарэньне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79803</id>
    <revision>
      <id>2328787</id>
      <parentid>1554841</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:35:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kazimier Lachnovič перанёс старонку [[Вуглавое паскарэньне]] у [[Кутавое паскарэньне]]: паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1772" xml:space="preserve">'''Вуглаво́е паскарэ́нне''' — [[вэктарная велічыня]], якая характарызуе хуткасьць зьмены [[вуглавая хуткасьць|вуглавой хуткасьці]]. Больш фармальна, гэта [[вытворная]] ад вуглавой хуткасьці па [[час]]е:

&lt;math&gt;\mathbf \epsilon = \frac {d\mathbf \omega} {dt}&lt;/math&gt;

Калі [[матэрыяльны пункт]] верціцца вакол нерухомай [[вось вярчэньня|восі]], то яго [[паскарэньне|лінейнае паскарэньне]] можна знайсьці наступным чынам:

&lt;math&gt;\mathbf a = \frac {d\mathbf v} {dt} = \frac {d(\mathbf \omega \times \mathbf r)} {dt} = \frac {d\mathbf \omega} {dt} \times \vec r + \mathbf \omega \times \frac {d\mathbf r} {dt} = \mathbf \epsilon \times \mathbf r + \mathbf \omega \times (\mathbf \omega \times \mathbf r)&lt;/math&gt;

[[Складнік]] &lt;math&gt;\mathbf a_{tau} = \mathbf \epsilon \times \mathbf r&lt;/math&gt; накіраваны па датычнай да траекторыі і ўяўляе сабой, такім чынам, [[тангенцыяльнае паскарэньне]]. Яго велічыня складае &lt;math&gt;a_{tau} = \epsilon r&lt;/math&gt;.

Складнік &lt;math&gt;\mathbf a_n = \mathbf \omega \times (\mathbf \omega \times \mathbf r)&lt;/math&gt; накіраваны пэрпэндыкулярна да восі вярчэньня і ўяўляе сабой [[нармальнае паскарэньне]]. Ягоная велічыня складае &lt;math&gt;{\omega}^2 r&lt;/math&gt;.

[[Катэгорыя:Кінэматыка]]
[[Катэгорыя:Мэханіка вярчальнага руху]]</text>
      <sha1>512p0pfbq269x5ydn9ekqro5jqe3fcv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328789</id>
      <parentid>2328787</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:36:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1764" xml:space="preserve">'''Кутаво́е паскарэ́нне''' — [[вэктарная велічыня]], якая характарызуе хуткасьць зьмены [[кутавая хуткасьць|кутавой хуткасьці]]. Больш фармальна, гэта [[вытворная]] ад кутавой хуткасьці па [[час]]е:

&lt;math&gt;\mathbf \epsilon = \frac {d\mathbf \omega} {dt}&lt;/math&gt;

Калі [[матэрыяльны пункт]] верціцца вакол нерухомай [[вось вярчэньня|восі]], то яго [[паскарэньне|лінейнае паскарэньне]] можна знайсьці наступным чынам:

&lt;math&gt;\mathbf a = \frac {d\mathbf v} {dt} = \frac {d(\mathbf \omega \times \mathbf r)} {dt} = \frac {d\mathbf \omega} {dt} \times \vec r + \mathbf \omega \times \frac {d\mathbf r} {dt} = \mathbf \epsilon \times \mathbf r + \mathbf \omega \times (\mathbf \omega \times \mathbf r)&lt;/math&gt;

[[Складнік]] &lt;math&gt;\mathbf a_{tau} = \mathbf \epsilon \times \mathbf r&lt;/math&gt; накіраваны па датычнай да траекторыі і ўяўляе сабой, такім чынам, [[тангенцыяльнае паскарэньне]]. Яго велічыня складае &lt;math&gt;a_{tau} = \epsilon r&lt;/math&gt;.

Складнік &lt;math&gt;\mathbf a_n = \mathbf \omega \times (\mathbf \omega \times \mathbf r)&lt;/math&gt; накіраваны пэрпэндыкулярна да восі вярчэньня і ўяўляе сабой [[нармальнае паскарэньне]]. Ягоная велічыня складае &lt;math&gt;{\omega}^2 r&lt;/math&gt;.

[[Катэгорыя:Кінэматыка]]
[[Катэгорыя:Мэханіка вярчальнага руху]]</text>
      <sha1>owrbt78eudm9iou6picviv83i6x0srr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспартныя катастрофы паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>79960</id>
    <revision>
      <id>2328725</id>
      <parentid>2325891</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="413" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспартныя катастрофы| Краіны]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|*Катастрофы]]
[[Катэгорыя:Катастрофы паводле краінаў|*]]
[[Катэгорыя:Тэхнагенныя катастрофы па краінах|*]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле краінаў]]</text>
      <sha1>esqehxvcfx20yt7w7i8ohc3t2hjlay9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Піянэр (касьмічная праграма)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>80381</id>
    <revision>
      <id>2328412</id>
      <parentid>1555075</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:14:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Касьмічная праграма НАСА}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1566" xml:space="preserve">[[Файл:Pioneer 10 Construction.jpg|міні|220пкс|[[Піянэр-10]] у працэсе пабудовы ў 1971 годзе. Апараты Піянэр-10 і Піянэр-11 зьяўляюцца найбольш вядомымі і пасьпяховымі спадарожнікамі з усёй праграмы Піянэр.]]
'''Піянэр''' — амэрыканская праграма дасьледваньня міжплянетнай прасторы. У розныя гады апараты сэрыі Піянэр даследавалі Месяц, камэту Кагаўнтэка (C/1973 E1), [[Камэта Гальлея|Камэту Гальлея]], [[Юпітэр (плянэта)|Юпітэр]], Сатурн і Вэнэру.

== Дасьледаваньне далёкага космасу ==
Для дасьледаваньня далёкай касьмічнай прасторы былі пабудаваны касьмічныя апараты [[Піянэр-10]] і [[Піянэр-11]] (гэтыя апараты не адрозьніваліся тэхнічнымі парамэтрамі). Гэта былі першыя штучныя касьмічныя апараты чалавецтва, якія пакінулі межы [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід}}
{{Піянэр (касьмічная праграма)}}
{{Касьмічная праграма НАСА}}

[[Катэгорыя:Праграма «Піянэр»| ]]</text>
      <sha1>7ds6muq9823sfyrq7t5te3bh9vaz3u3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эрл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>80520</id>
    <revision>
      <id>2328416</id>
      <parentid>1919995</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:16:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1575" xml:space="preserve">[[Файл:Coronet of a British Earl.svg|міні|200пкс|Карона брытанскіх эрлаў]]
'''Эрл''' ({{мова-en|earl}}, {{мова-ang|eorl}}) — тытул вышэйшай арыстакратыі англасаксонскай Брытаніі ў [[XI стагодзьдзе|XI стагодзьдзі]], што зьявіўся пад уплывам дацкай заваёвы. Скандываўская форма эрла гучала як «ярл». Але ў самой [[Данія|Даніі]] гэтае слова зь цягам часу было выцесьнена словам «гэрцаг» (duke). У самой сярэднявечнае Брытаніі слова замацавалася й выкарыстоўвалася як эквівалент кантынентальнаму [[граф]]у (у больш ранейшы час яно выкарыстоўвалася як эквівалент гэрцагу).

У цяперашняй Брытаніі эрл зьяўляецца прадстаўніком кляса [[пэр]]аў, што ў сацыяльнай гэрархіі стаіць на прыступку ніжэй за [[маркіз]]а й вышэй за [[віконт]]а. У ангельскай мове ніколі не існавала жаночая форма слова эрл — жонка эрла клічыцца графіняй (як на кантыненьце).

{{Накід}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Ангельшчыны]]
[[Катэгорыя:Тытулы]]</text>
      <sha1>guik86xhp8plxoldlozpcaxx8jh7zgm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Творчасьць Цыпрыяна Каміля Норвіда</title>
    <ns>14</ns>
    <id>80578</id>
    <revision>
      <id>2328707</id>
      <parentid>1599339</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:59:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Польскія літаратурныя творы паводле аўтара]]; дададзеная [[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Норвід, Цыпрыян Каміль}}
[[Катэгорыя:Літаратурныя творы паводле польскіх аўтараў]]
[[Катэгорыя:Творы польскай літаратуры]]</text>
      <sha1>45pb5obm2rpwedj2l74tjmcnlf8s5rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўтамабільныя рэгістрацыйныя нумары краін сьвету</title>
    <ns>14</ns>
    <id>82376</id>
    <revision>
      <id>2328713</id>
      <parentid>1008831</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="140" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]
[[Катэгорыя:Аўтамабільны транспарт]]</text>
      <sha1>qarcbao2mevf7zxhpahdbx75bd2x900</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бальшавік (часопіс, КПЗБ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>89719</id>
    <revision>
      <id>2328433</id>
      <parentid>2212183</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:21:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1208" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Бальшавік (неадназначнасьць)}}
«'''Бальшавік'''» — заходнебеларускі часопіс, орган цэнтральнага камітэту [[Камуністычная партыя Заходняй Беларусі|Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі]]&lt;ref&gt;[http://digital.nlb.by/items/show/5307 Бальшавік, 1933]{{Недаступная спасылка|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Выдаваўся са сьнежня 1924 году да 1936 году на [[Беларуская мова|беларускай]] і [[Расейская мова|расейскай мовах]].

Пэўны час рэдактарам часопісу быў [[Леапольд Родзевіч]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Няма крыніц}}
{{Беларускія пэрыядычныя выданьні}}

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1924 годзе]]
[[Катэгорыя:Камуністычная партыя Заходняй Беларусі]]</text>
      <sha1>l1a1r3ti3t9g3kz1kxgvrg0ah3pwrcg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Біёта паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>91596</id>
    <revision>
      <id>2328579</id>
      <parentid>2117196</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1739" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;position: relative&quot;&gt;[[Файл:BlankMap-World5.svg|600пкс]]
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 475px; top: 215px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Акіяніі|Акіянія]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 300px; top: 150px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Афрыкі|Афрыка]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 295px; top: 304px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Антарктыды|Антарктыда]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 425px; top: 100px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Азіі|Азія]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 328px; top: 65px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Эўропы|Эўропа]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 165px; top: 185px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Паўднёвай Амэрыкі|Паўднёвая&lt;br /&gt; Амэрыка]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 163px; top: 136px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Карыбскага рэгіёну|Карыбскі&lt;br /&gt;рэгіён]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 73px; top: 135px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Цэнтральнай Амэрыкі|Цэнтральная&lt;br /&gt;Амэрыка]]'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;position: absolute; left: 110px; top: 70px; font-size: 10pt&quot;&gt;'''[[:Катэгорыя:Біёта Паўночнай Амэрыкі|Паўночная&lt;br /&gt; Амэрыка]]'''&lt;/div&gt;

[[Катэгорыя:Біёта| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>pugxp05630v04bwm69ml9rmkzns6jrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы/Сьпіс істотных артыкулаў паводле памеру</title>
    <ns>4</ns>
    <id>91685</id>
    <revision>
      <id>2328782</id>
      <parentid>2328349</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DymitrBot</username>
        <id>56484</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>робат: абнаўленьне зьвестак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="102304" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{/Уступ|20.07.2022 08:36 UTC|38.38|38.40|+0.02 }}&lt;/noinclude&gt;
# [[Мэркурый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28 сымб. → &lt;/span&gt;39 сымб.)
# [[Плаваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;570 сымб. → &lt;/span&gt;798 сымб.)
# [[Гандаль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1673 сымб. → &lt;/span&gt;2342 сымб.)
# [[Кругазварот вады]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;1777 сымб. → &lt;/span&gt;2488 сымб.)
# [[Ліпіды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2506 сымб. → &lt;/span&gt;3508 сымб.)
# [[Плязма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2516 сымб. → &lt;/span&gt;3522 сымб.)
# [[Вадкасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2544 сымб. → &lt;/span&gt;3562 сымб.)
# [[Політэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2563 сымб. → &lt;/span&gt;3588 сымб.)
# [[Дыялектыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2564 сымб. → &lt;/span&gt;3590 сымб.)
# [[Дыхальная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2569 сымб. → &lt;/span&gt;3597 сымб.)
# [[Электрычны ток]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2579 сымб. → &lt;/span&gt;3611 сымб.)
# [[Жыцьцё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2584 сымб. → &lt;/span&gt;3618 сымб.)
# [[Пераклад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2588 сымб. → &lt;/span&gt;3623 сымб.)
# [[Любоў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2591 сымб. → &lt;/span&gt;3627 сымб.)
# [[Гармоны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2601 сымб. → &lt;/span&gt;3641 сымб.)
# [[Кансэрватызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2613 сымб. → &lt;/span&gt;3658 сымб.)
# [[Прамысловая вытворчасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2614 сымб. → &lt;/span&gt;3660 сымб.)
# [[Рухавік унутранага згараньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2617 сымб. → &lt;/span&gt;3664 сымб.)
# [[Вецер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2622 сымб. → &lt;/span&gt;3671 сымб.)
# [[Соль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2633 сымб. → &lt;/span&gt;3686 сымб.)
# [[Хуткасьць сьвятла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2646 сымб. → &lt;/span&gt;3704 сымб.)
# [[Вугляводы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2651 сымб. → &lt;/span&gt;3711 сымб.)
# [[Застуда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хвароба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2661 сымб. → &lt;/span&gt;3725 сымб.)
# [[Хуткасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2675 сымб. → &lt;/span&gt;3745 сымб.)
# [[Клімат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2680 сымб. → &lt;/span&gt;3752 сымб.)
# [[Адзеньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2684 сымб. → &lt;/span&gt;3758 сымб.)
# [[Веды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2687 сымб. → &lt;/span&gt;3762 сымб.)
# [[Сьпірт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2690 сымб. → &lt;/span&gt;3766 сымб.)
# [[Сусьвет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2700 сымб. → &lt;/span&gt;3780 сымб.)
# [[Азартная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2715 сымб. → &lt;/span&gt;3801 сымб.)
# [[Дрэва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2728 сымб. → &lt;/span&gt;3819 сымб.)
# [[Каліграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2731 сымб. → &lt;/span&gt;3823 сымб.)
# [[Фільм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2742 сымб. → &lt;/span&gt;3839 сымб.)
# [[Тэатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2749 сымб. → &lt;/span&gt;3849 сымб.)
# [[Сэрца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2759 сымб. → &lt;/span&gt;3863 сымб.)
# [[Слабое ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2760 сымб. → &lt;/span&gt;3864 сымб.)
# [[Гук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2761 сымб. → &lt;/span&gt;3865 сымб.)
# [[Страўнікава-кішачны тракт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2762 сымб. → &lt;/span&gt;3867 сымб.)
# [[Сок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2775 сымб. → &lt;/span&gt;3885 сымб.)
# [[Мір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2801 сымб. → &lt;/span&gt;3921 сымб.)
# [[Электроніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2806 сымб. → &lt;/span&gt;3928 сымб.)
# [[Літар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2808 сымб. → &lt;/span&gt;3931 сымб.)
# [[Піраміда (архітэктура)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2814 сымб. → &lt;/span&gt;3940 сымб.)
# [[Кут]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2815 сымб. → &lt;/span&gt;3941 сымб.)
# [[Гіндустані]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2822 сымб. → &lt;/span&gt;3951 сымб.)
# [[Горная парода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2824 сымб. → &lt;/span&gt;3954 сымб.)
# [[Фотасынтэз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2826 сымб. → &lt;/span&gt;3956 сымб.)
# [[Сьвятло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2847 сымб. → &lt;/span&gt;3986 сымб.)
# [[Граматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Кампутар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2865 сымб. → &lt;/span&gt;4011 сымб.)
# [[Стаматалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2882 сымб. → &lt;/span&gt;4035 сымб.)
# [[Свабода волі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2890 сымб. → &lt;/span&gt;4046 сымб.)
# [[Конь свойскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2895 сымб. → &lt;/span&gt;4053 сымб.)
# [[Землятрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2901 сымб. → &lt;/span&gt;4061 сымб.)
# [[Ежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2912 сымб. → &lt;/span&gt;4077 сымб.)
# [[Электрычнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2917 сымб. → &lt;/span&gt;4084 сымб.)
# [[Вірус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2923 сымб. → &lt;/span&gt;4092 сымб.)
# [[Тэрарызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2926 сымб. → &lt;/span&gt;4096 сымб.)
# [[Сіла (фізычная велічыня)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2944 сымб. → &lt;/span&gt;4122 сымб.)
# [[Магабгарата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2947 сымб. → &lt;/span&gt;4126 сымб.)
# [[Комікс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2950 сымб. → &lt;/span&gt;4130 сымб.)
# [[Робат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2955 сымб. → &lt;/span&gt;4137 сымб.)
# [[Інфрачырвонае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2956 сымб. → &lt;/span&gt;4138 сымб.)
# [[Пандэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2957 сымб. → &lt;/span&gt;4140 сымб.)
# [[Цэнтральны працэсар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2968 сымб. → &lt;/span&gt;4155 сымб.)
# [[Сыма Цянь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Опэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2973 сымб. → &lt;/span&gt;4162 сымб.)
# [[Арабскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;2985 сымб. → &lt;/span&gt;4179 сымб.)
# [[Фанэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Электронная пошта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3031 сымб. → &lt;/span&gt;4243 сымб.)
# [[Мова праграмаваньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3032 сымб. → &lt;/span&gt;4245 сымб.)
# [[Плуг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3040 сымб. → &lt;/span&gt;4256 сымб.)
# [[Печань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3049 сымб. → &lt;/span&gt;4269 сымб.)
# [[Тадж Магал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3053 сымб. → &lt;/span&gt;4274 сымб.)
# [[Скалістыя горы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3058 сымб. → &lt;/span&gt;4281 сымб.)
# [[Электронная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3064 сымб. → &lt;/span&gt;4290 сымб.)
# [[Камэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3068 сымб. → &lt;/span&gt;4295 сымб.)
# [[Танганьіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3082 сымб. → &lt;/span&gt;4315 сымб.)
# [[Ібн Хальдун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3086 сымб. → &lt;/span&gt;4320 сымб.)
# [[Прапаганда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3098 сымб. → &lt;/span&gt;4337 сымб.)
# [[Статыстыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3103 сымб. → &lt;/span&gt;4344 сымб.)
# [[Гісторыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3105 сымб. → &lt;/span&gt;4347 сымб.)
# [[Ідэалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3107 сымб. → &lt;/span&gt;4350 сымб.)
# [[Інфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3119 сымб. → &lt;/span&gt;4367 сымб.)
# [[Энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3121 сымб. → &lt;/span&gt;4369 сымб.)
# [[Індыйскі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3123 сымб. → &lt;/span&gt;4372 сымб.)
# [[Малекула]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3125 сымб. → &lt;/span&gt;4375 сымб.)
# [[Джайнізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3128 сымб. → &lt;/span&gt;4379 сымб.)
# [[Мэдыцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3130 сымб. → &lt;/span&gt;4382 сымб.)
# [[Крыкет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3132 сымб. → &lt;/span&gt;4385 сымб.)
# [[Агульная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3143 сымб. → &lt;/span&gt;4400 сымб.)
# [[Тэктоніка пліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3144 сымб. → &lt;/span&gt;4402 сымб.)
# [[Паводка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3156 сымб. → &lt;/span&gt;4418 сымб.)
# [[Баявыя мастацтвы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3159 сымб. → &lt;/span&gt;4423 сымб.)
# [[Мовазнаўства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3164 сымб. → &lt;/span&gt;4430 сымб.)
# [[Дзяленьне ядра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3170 сымб. → &lt;/span&gt;4438 сымб.)
# [[Журналістыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3181 сымб. → &lt;/span&gt;4453 сымб.)
# [[Эпоха Асьветніцтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3197 сымб. → &lt;/span&gt;4476 сымб.)
# [[Плястмаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Джаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3198 сымб. → &lt;/span&gt;4477 сымб.)
# [[Рэпрадукцыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3201 сымб. → &lt;/span&gt;4481 сымб.)
# [[Садружнасьць нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3207 сымб. → &lt;/span&gt;4490 сымб.)
# [[Малюскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Солі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3211 сымб. → &lt;/span&gt;4495 сымб.)
# [[Мода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3214 сымб. → &lt;/span&gt;4500 сымб.)
# [[Пісьменства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3218 сымб. → &lt;/span&gt;4505 сымб.)
# [[Сымэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3220 сымб. → &lt;/span&gt;4508 сымб.)
# [[Антыбіётык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3221 сымб. → &lt;/span&gt;4509 сымб.)
# [[Рэстаўрацыя Мэйдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3237 сымб. → &lt;/span&gt;4532 сымб.)
# [[Скульптура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3254 сымб. → &lt;/span&gt;4556 сымб.)
# [[Бог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3261 сымб. → &lt;/span&gt;4565 сымб.)
# [[Ёга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3262 сымб. → &lt;/span&gt;4567 сымб.)
# [[Чжу Сі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3273 сымб. → &lt;/span&gt;4582 сымб.)
# [[Лягарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Амазонка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3278 сымб. → &lt;/span&gt;4589 сымб.)
# [[Сахара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3291 сымб. → &lt;/span&gt;4607 сымб.)
# [[Склад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3295 сымб. → &lt;/span&gt;4613 сымб.)
# [[Шыізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3298 сымб. → &lt;/span&gt;4617 сымб.)
# [[Эпістэмалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3300 сымб. → &lt;/span&gt;4620 сымб.)
# [[Монатэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3303 сымб. → &lt;/span&gt;4624 сымб.)
# [[Грэцкі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3314 сымб. → &lt;/span&gt;4640 сымб.)
# [[Суахілі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3318 сымб. → &lt;/span&gt;4645 сымб.)
# [[Флейта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3346 сымб. → &lt;/span&gt;4684 сымб.)
# [[Тэорыя лікаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3347 сымб. → &lt;/span&gt;4686 сымб.)
# [[Жывёлы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3349 сымб. → &lt;/span&gt;4689 сымб.)
# [[Фэмінізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Жанчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3354 сымб. → &lt;/span&gt;4696 сымб.)
# [[Псыхалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3357 сымб. → &lt;/span&gt;4700 сымб.)
# [[Машына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3358 сымб. → &lt;/span&gt;4701 сымб.)
# [[Матэматычны доказ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3374 сымб. → &lt;/span&gt;4724 сымб.)
# [[Гадзіньнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3376 сымб. → &lt;/span&gt;4726 сымб.)
# [[Біятэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3377 сымб. → &lt;/span&gt;4728 сымб.)
# [[Страваваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3378 сымб. → &lt;/span&gt;4729 сымб.)
# [[Гастраэнтэрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3385 сымб. → &lt;/span&gt;4739 сымб.)
# [[Вымярэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Сымфонія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3393 сымб. → &lt;/span&gt;4750 сымб.)
# [[Флямэнка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3397 сымб. → &lt;/span&gt;4756 сымб.)
# [[Біялягічная клясыфікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Лікавы аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3410 сымб. → &lt;/span&gt;4774 сымб.)
# [[Павукі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3411 сымб. → &lt;/span&gt;4775 сымб.)
# [[Марскія сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3424 сымб. → &lt;/span&gt;4794 сымб.)
# [[Магніт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3427 сымб. → &lt;/span&gt;4798 сымб.)
# [[Паўправаднік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3431 сымб. → &lt;/span&gt;4803 сымб.)
# [[Сунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3435 сымб. → &lt;/span&gt;4809 сымб.)
# [[Рыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3438 сымб. → &lt;/span&gt;4813 сымб.)
# [[Арка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3441 сымб. → &lt;/span&gt;4817 сымб.)
# [[Камунізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3447 сымб. → &lt;/span&gt;4826 сымб.)
# [[Сьлепата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3461 сымб. → &lt;/span&gt;4845 сымб.)
# [[Чорная дзірка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3465 сымб. → &lt;/span&gt;4851 сымб.)
# [[Мухамад Аль-Харэзьмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3472 сымб. → &lt;/span&gt;4861 сымб.)
# [[Жалезны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3479 сымб. → &lt;/span&gt;4871 сымб.)
# [[Этыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Кветка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3480 сымб. → &lt;/span&gt;4872 сымб.)
# [[Біяхімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3482 сымб. → &lt;/span&gt;4875 сымб.)
# [[Паскарэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3491 сымб. → &lt;/span&gt;4887 сымб.)
# [[Паўзуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3496 сымб. → &lt;/span&gt;4894 сымб.)
# [[Ібн Батута]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3509 сымб. → &lt;/span&gt;4913 сымб.)
# [[Аповесьць пра Гэндзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3511 сымб. → &lt;/span&gt;4915 сымб.)
# [[Эвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3513 сымб. → &lt;/span&gt;4918 сымб.)
# [[Закон захаваньня энэргіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3523 сымб. → &lt;/span&gt;4932 сымб.)
# [[Раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Інфармацыйныя тэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3542 сымб. → &lt;/span&gt;4959 сымб.)
# [[Чалавек]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3545 сымб. → &lt;/span&gt;4963 сымб.)
# [[Драўніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3555 сымб. → &lt;/span&gt;4977 сымб.)
# [[Сусьветная арганізацыя здароўя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3558 сымб. → &lt;/span&gt;4981 сымб.)
# [[Нэматоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3564 сымб. → &lt;/span&gt;4990 сымб.)
# [[Сродак масавай інфармацыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Шкло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3573 сымб. → &lt;/span&gt;5002 сымб.)
# [[Вікінгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3576 сымб. → &lt;/span&gt;5006 сымб.)
# [[Сельская гаспадарка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3581 сымб. → &lt;/span&gt;5013 сымб.)
# [[Мёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3582 сымб. → &lt;/span&gt;5015 сымб.)
# [[Вусякі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3591 сымб. → &lt;/span&gt;5027 сымб.)
# [[Цяжарнасьць чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Тэхналёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3595 сымб. → &lt;/span&gt;5033 сымб.)
# [[Аўстралія і Акіянія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3602 сымб. → &lt;/span&gt;5043 сымб.)
# [[Шлюб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3603 сымб. → &lt;/span&gt;5044 сымб.)
# [[Цунамі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3617 сымб. → &lt;/span&gt;5064 сымб.)
# [[Плоць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3619 сымб. → &lt;/span&gt;5067 сымб.)
# [[Сон у чырвоным цераме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3624 сымб. → &lt;/span&gt;5074 сымб.)
# [[Мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3630 сымб. → &lt;/span&gt;5082 сымб.)
# [[Моцнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3658 сымб. → &lt;/span&gt;5121 сымб.)
# [[СНІД]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3676 сымб. → &lt;/span&gt;5146 сымб.)
# [[Барабан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3680 сымб. → &lt;/span&gt;5152 сымб.)
# [[Тэарэма Пітагора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Вялікая кітайская сьцяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3685 сымб. → &lt;/span&gt;5159 сымб.)
# [[Саладын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3689 сымб. → &lt;/span&gt;5165 сымб.)
# [[Сталь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3696 сымб. → &lt;/span&gt;5174 сымб.)
# [[Проза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3697 сымб. → &lt;/span&gt;5176 сымб.)
# [[Умар ібн аль-Хатаб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3698 сымб. → &lt;/span&gt;5177 сымб.)
# [[Манархія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3703 сымб. → &lt;/span&gt;5184 сымб.)
# [[Нанатэхналёгіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3707 сымб. → &lt;/span&gt;5190 сымб.)
# [[Баскетбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3709 сымб. → &lt;/span&gt;5193 сымб.)
# [[Пётар Чайкоўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3716 сымб. → &lt;/span&gt;5202 сымб.)
# [[Тоўстая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3719 сымб. → &lt;/span&gt;5207 сымб.)
# [[Тарнада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3721 сымб. → &lt;/span&gt;5209 сымб.)
# [[Абрам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Чорнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3748 сымб. → &lt;/span&gt;5247 сымб.)
# [[Акулы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3757 сымб. → &lt;/span&gt;5260 сымб.)
# [[Дэзоксырыбануклійная кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3760 сымб. → &lt;/span&gt;5264 сымб.)
# [[Нос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3766 сымб. → &lt;/span&gt;5272 сымб.)
# [[Нігер (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3767 сымб. → &lt;/span&gt;5274 сымб.)
# [[Арганізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3775 сымб. → &lt;/span&gt;5285 сымб.)
# [[Эндакрынная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3778 сымб. → &lt;/span&gt;5289 сымб.)
# [[Мангольская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3783 сымб. → &lt;/span&gt;5296 сымб.)
# [[Лацінскі альфабэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3787 сымб. → &lt;/span&gt;5302 сымб.)
# [[Раман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3798 сымб. → &lt;/span&gt;5317 сымб.)
# [[Ганчарства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3800 сымб. → &lt;/span&gt;5320 сымб.)
# [[Дыёд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3801 сымб. → &lt;/span&gt;5321 сымб.)
# [[Газ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3803 сымб. → &lt;/span&gt;5324 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3805 сымб. → &lt;/span&gt;5327 сымб.)
# [[Мастацтва вайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3808 сымб. → &lt;/span&gt;5331 сымб.)
# [[Хмара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3822 сымб. → &lt;/span&gt;5351 сымб.)
# [[Расьліны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3829 сымб. → &lt;/span&gt;5361 сымб.)
# [[Фізычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3838 сымб. → &lt;/span&gt;5373 сымб.)
# [[Юдаізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Цьвёрдае цела]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3866 сымб. → &lt;/span&gt;5412 сымб.)
# [[Адамашненьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3871 сымб. → &lt;/span&gt;5419 сымб.)
# [[Каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3878 сымб. → &lt;/span&gt;5429 сымб.)
# [[Частасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3886 сымб. → &lt;/span&gt;5440 сымб.)
# [[Галаўны мозаг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3890 сымб. → &lt;/span&gt;5446 сымб.)
# [[Дзюдо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3899 сымб. → &lt;/span&gt;5459 сымб.)
# [[Халодная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3902 сымб. → &lt;/span&gt;5463 сымб.)
# [[Яблык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3904 сымб. → &lt;/span&gt;5466 сымб.)
# [[Глухата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3910 сымб. → &lt;/span&gt;5474 сымб.)
# [[Гітара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3915 сымб. → &lt;/span&gt;5481 сымб.)
# [[Усеагульная дэклярацыя правоў чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3926 сымб. → &lt;/span&gt;5496 сымб.)
# [[Выбуховае рэчыва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3930 сымб. → &lt;/span&gt;5502 сымб.)
# [[Вялікі бар’ерны рыф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3931 сымб. → &lt;/span&gt;5503 сымб.)
# [[Камплексны лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3938 сымб. → &lt;/span&gt;5513 сымб.)
# [[Рэальнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3964 сымб. → &lt;/span&gt;5550 сымб.)
# [[Кўамэ Нкрума]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3971 сымб. → &lt;/span&gt;5559 сымб.)
# [[Лацінская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3977 сымб. → &lt;/span&gt;5568 сымб.)
# [[Сьмяротная кара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;3995 сымб. → &lt;/span&gt;5593 сымб.)
# [[Ісьціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4001 сымб. → &lt;/span&gt;5601 сымб.)
# [[Самба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4005 сымб. → &lt;/span&gt;5607 сымб.)
# [[Бясконцасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4006 сымб. → &lt;/span&gt;5608 сымб.)
# [[Джэймз Прэскат Джоўль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4012 сымб. → &lt;/span&gt;5617 сымб.)
# [[Трэці Райх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4018 сымб. → &lt;/span&gt;5625 сымб.)
# [[Курыца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4019 сымб. → &lt;/span&gt;5627 сымб.)
# [[Права]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4029 сымб. → &lt;/span&gt;5641 сымб.)
# [[Давід Гільбэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Грызуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4034 сымб. → &lt;/span&gt;5648 сымб.)
# [[Дунай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4035 сымб. → &lt;/span&gt;5649 сымб.)
# [[Цывілізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4067 сымб. → &lt;/span&gt;5694 сымб.)
# [[Акбар Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Рок-музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4086 сымб. → &lt;/span&gt;5720 сымб.)
# [[Лёгіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4094 сымб. → &lt;/span&gt;5732 сымб.)
# [[Эмпайр-Стэйт-Білдынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4095 сымб. → &lt;/span&gt;5733 сымб.)
# [[Агонь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4101 сымб. → &lt;/span&gt;5741 сымб.)
# [[Інфаркт міякарда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4103 сымб. → &lt;/span&gt;5744 сымб.)
# [[Сафокл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4110 сымб. → &lt;/span&gt;5754 сымб.)
# [[Дзьмітры Мендзялееў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4128 сымб. → &lt;/span&gt;5779 сымб.)
# [[Сат’яджыт Рай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4143 сымб. → &lt;/span&gt;5800 сымб.)
# [[Мяса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4147 сымб. → &lt;/span&gt;5806 сымб.)
# [[Дымны порах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4153 сымб. → &lt;/span&gt;5814 сымб.)
# [[Статуя Свабоды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4153 сымб. → &lt;/span&gt;5814 сымб.)
# [[Электрамагнітнае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4156 сымб. → &lt;/span&gt;5818 сымб.)
# [[Арктычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4157 сымб. → &lt;/span&gt;5820 сымб.)
# [[Матэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4160 сымб. → &lt;/span&gt;5824 сымб.)
# [[Тэорыя мностваў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4162 сымб. → &lt;/span&gt;5827 сымб.)
# [[Скура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4175 сымб. → &lt;/span&gt;5845 сымб.)
# [[Грып]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Квантавая мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4188 сымб. → &lt;/span&gt;5863 сымб.)
# [[Клясычная мэханіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4198 сымб. → &lt;/span&gt;5877 сымб.)
# [[Гара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4199 сымб. → &lt;/span&gt;5879 сымб.)
# [[Трансфарматар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4212 сымб. → &lt;/span&gt;5897 сымб.)
# [[Антанін Леапольд Дворжак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Кіліманджара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4227 сымб. → &lt;/span&gt;5918 сымб.)
# [[Спэцыяльная тэорыя рэлятыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4240 сымб. → &lt;/span&gt;5936 сымб.)
# [[Трымурці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4247 сымб. → &lt;/span&gt;5946 сымб.)
# [[Фэрмэнты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4252 сымб. → &lt;/span&gt;5953 сымб.)
# [[Плошча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4255 сымб. → &lt;/span&gt;5957 сымб.)
# [[Шкілет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4268 сымб. → &lt;/span&gt;5975 сымб.)
# [[Даасізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Зносіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Вялікая дэпрэсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4272 сымб. → &lt;/span&gt;5981 сымб.)
# [[Неарганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4273 сымб. → &lt;/span&gt;5982 сымб.)
# [[Функцыя (матэматыка)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Кандэнсатар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4275 сымб. → &lt;/span&gt;5985 сымб.)
# [[Бактэрыі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4276 сымб. → &lt;/span&gt;5986 сымб.)
# [[Мастацкі твор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4280 сымб. → &lt;/span&gt;5992 сымб.)
# [[Вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4281 сымб. → &lt;/span&gt;5993 сымб.)
# [[Віктор Юго]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4286 сымб. → &lt;/span&gt;6000 сымб.)
# [[Кітайскае пісьмо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Аснова (хімія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4287 сымб. → &lt;/span&gt;6002 сымб.)
# [[Халіфат Абасыдаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4298 сымб. → &lt;/span&gt;6017 сымб.)
# [[Мастацтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4300 сымб. → &lt;/span&gt;6020 сымб.)
# [[Сярэдні Ўсход]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4305 сымб. → &lt;/span&gt;6027 сымб.)
# [[Шумэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4306 сымб. → &lt;/span&gt;6028 сымб.)
# [[Партугальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4307 сымб. → &lt;/span&gt;6030 сымб.)
# [[Нэкропаль Гізы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4316 сымб. → &lt;/span&gt;6042 сымб.)
# [[Акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4326 сымб. → &lt;/span&gt;6056 сымб.)
# [[Срэбра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4327 сымб. → &lt;/span&gt;6058 сымб.)
# [[Тонкая кішка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4333 сымб. → &lt;/span&gt;6066 сымб.)
# [[Кантынэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4346 сымб. → &lt;/span&gt;6084 сымб.)
# [[Палітыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4355 сымб. → &lt;/span&gt;6097 сымб.)
# [[Кніга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4363 сымб. → &lt;/span&gt;6108 сымб.)
# [[Гародніна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4369 сымб. → &lt;/span&gt;6117 сымб.)
# [[Кампутарная гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4370 сымб. → &lt;/span&gt;6118 сымб.)
# [[Хангыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Рэгі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4377 сымб. → &lt;/span&gt;6128 сымб.)
# [[Конга (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4380 сымб. → &lt;/span&gt;6132 сымб.)
# [[Янцзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4389 сымб. → &lt;/span&gt;6145 сымб.)
# [[Музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4395 сымб. → &lt;/span&gt;6153 сымб.)
# [[Віды пад пагрозай выміраньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4408 сымб. → &lt;/span&gt;6171 сымб.)
# [[Грыгарыянскі каляндар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4420 сымб. → &lt;/span&gt;6188 сымб.)
# [[Эмоцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4424 сымб. → &lt;/span&gt;6194 сымб.)
# [[Арганічная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4436 сымб. → &lt;/span&gt;6210 сымб.)
# [[Іліяда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4437 сымб. → &lt;/span&gt;6212 сымб.)
# [[Камары]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4440 сымб. → &lt;/span&gt;6216 сымб.)
# [[Імунная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4443 сымб. → &lt;/span&gt;6220 сымб.)
# [[Гамэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4444 сымб. → &lt;/span&gt;6222 сымб.)
# [[Алмаз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4450 сымб. → &lt;/span&gt;6230 сымб.)
# [[Пальная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4453 сымб. → &lt;/span&gt;6234 сымб.)
# [[Час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4463 сымб. → &lt;/span&gt;6248 сымб.)
# [[Падводная лодка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4464 сымб. → &lt;/span&gt;6250 сымб.)
# [[Апартэід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4469 сымб. → &lt;/span&gt;6257 сымб.)
# [[Зьмеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4473 сымб. → &lt;/span&gt;6262 сымб.)
# [[Паўночнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4474 сымб. → &lt;/span&gt;6264 сымб.)
# [[Мігель Сэрвантэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4489 сымб. → &lt;/span&gt;6285 сымб.)
# [[Вялікія азёры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4496 сымб. → &lt;/span&gt;6294 сымб.)
# [[Фрыдрых Ніцшэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4497 сымб. → &lt;/span&gt;6296 сымб.)
# [[Вуза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Шпуля індуктыўнасьці]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4527 сымб. → &lt;/span&gt;6338 сымб.)
# [[Літаратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4536 сымб. → &lt;/span&gt;6350 сымб.)
# [[Глябалізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4545 сымб. → &lt;/span&gt;6363 сымб.)
# [[Кот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4547 сымб. → &lt;/span&gt;6366 сымб.)
# [[Паэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4557 сымб. → &lt;/span&gt;6380 сымб.)
# [[Арэхі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4567 сымб. → &lt;/span&gt;6394 сымб.)
# [[Цынь Шыхуандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4575 сымб. → &lt;/span&gt;6405 сымб.)
# [[Абу Нувас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4589 сымб. → &lt;/span&gt;6425 сымб.)
# [[Адам Сьміт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4603 сымб. → &lt;/span&gt;6444 сымб.)
# [[Поліяміеліт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4611 сымб. → &lt;/span&gt;6455 сымб.)
# [[Афрыканскі зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4622 сымб. → &lt;/span&gt;6471 сымб.)
# [[Кацусіка Хакусай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4631 сымб. → &lt;/span&gt;6483 сымб.)
# [[Мультыплікацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4638 сымб. → &lt;/span&gt;6493 сымб.)
# [[Сэкунда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4642 сымб. → &lt;/span&gt;6499 сымб.)
# [[Матэматыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4643 сымб. → &lt;/span&gt;6500 сымб.)
# [[Зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4681 сымб. → &lt;/span&gt;6553 сымб.)
# [[Мэтабалізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4686 сымб. → &lt;/span&gt;6560 сымб.)
# [[Вікторыя (возера)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4696 сымб. → &lt;/span&gt;6574 сымб.)
# [[Батаніка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4716 сымб. → &lt;/span&gt;6602 сымб.)
# [[Сьмерць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4723 сымб. → &lt;/span&gt;6612 сымб.)
# [[Матэматычны аналіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4742 сымб. → &lt;/span&gt;6639 сымб.)
# [[Праграмнае забесьпячэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4744 сымб. → &lt;/span&gt;6642 сымб.)
# [[Мэталюргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4755 сымб. → &lt;/span&gt;6657 сымб.)
# [[Грамадзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4766 сымб. → &lt;/span&gt;6672 сымб.)
# [[Ёган Гутэнбэрг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4769 сымб. → &lt;/span&gt;6677 сымб.)
# [[Міталёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Геамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4802 сымб. → &lt;/span&gt;6723 сымб.)
# [[Гольф]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4804 сымб. → &lt;/span&gt;6726 сымб.)
# [[Мінэрал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4807 сымб. → &lt;/span&gt;6730 сымб.)
# [[Слова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4819 сымб. → &lt;/span&gt;6747 сымб.)
# [[Райн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4823 сымб. → &lt;/span&gt;6752 сымб.)
# [[Розум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4827 сымб. → &lt;/span&gt;6758 сымб.)
# [[Мурашкі (вусякі)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4834 сымб. → &lt;/span&gt;6768 сымб.)
# [[Мэнструацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4842 сымб. → &lt;/span&gt;6779 сымб.)
# [[Паўднёвы полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4853 сымб. → &lt;/span&gt;6794 сымб.)
# [[Папера]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4854 сымб. → &lt;/span&gt;6796 сымб.)
# [[Мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4856 сымб. → &lt;/span&gt;6798 сымб.)
# [[Археі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4885 сымб. → &lt;/span&gt;6839 сымб.)
# [[Атам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4905 сымб. → &lt;/span&gt;6867 сымб.)
# [[Інваліднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4919 сымб. → &lt;/span&gt;6887 сымб.)
# [[Сьнег]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4951 сымб. → &lt;/span&gt;6931 сымб.)
# [[Мая]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4978 сымб. → &lt;/span&gt;6969 сымб.)
# [[Вулькан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4991 сымб. → &lt;/span&gt;6987 сымб.)
# [[Рабіндранат Тагор]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;4996 сымб. → &lt;/span&gt;6994 сымб.)
# [[Міжземнае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5031 сымб. → &lt;/span&gt;7043 сымб.)
# [[Ячмень звычайны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5049 сымб. → &lt;/span&gt;7069 сымб.)
# [[Цына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5059 сымб. → &lt;/span&gt;7083 сымб.)
# [[Часавы пас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5083 сымб. → &lt;/span&gt;7116 сымб.)
# [[Лёгкая атлетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5086 сымб. → &lt;/span&gt;7120 сымб.)
# [[Пісьменнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5101 сымб. → &lt;/span&gt;7141 сымб.)
# [[Сакрат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5102 сымб. → &lt;/span&gt;7143 сымб.)
# [[Чарлз Дарвін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5123 сымб. → &lt;/span&gt;7172 сымб.)
# [[Лінейная альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5126 сымб. → &lt;/span&gt;7176 сымб.)
# [[Леў Талстой]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5135 сымб. → &lt;/span&gt;7189 сымб.)
# [[Эрнэст Рэзэрфорд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Джавагарлал Нэру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5138 сымб. → &lt;/span&gt;7193 сымб.)
# [[Ганг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5139 сымб. → &lt;/span&gt;7195 сымб.)
# [[Трапічны цыклён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5144 сымб. → &lt;/span&gt;7202 сымб.)
# [[Нагарджуна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5145 сымб. → &lt;/span&gt;7203 сымб.)
# [[Кола]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5154 сымб. → &lt;/span&gt;7216 сымб.)
# [[Жыта пасяўное]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5156 сымб. → &lt;/span&gt;7218 сымб.)
# [[Вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5160 сымб. → &lt;/span&gt;7224 сымб.)
# [[Дыктатура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5179 сымб. → &lt;/span&gt;7251 сымб.)
# [[Расізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5186 сымб. → &lt;/span&gt;7260 сымб.)
# [[Сьвіньня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5190 сымб. → &lt;/span&gt;7266 сымб.)
# [[Соя культурная]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5194 сымб. → &lt;/span&gt;7272 сымб.)
# [[Сысуны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5211 сымб. → &lt;/span&gt;7295 сымб.)
# [[Маса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5220 сымб. → &lt;/span&gt;7308 сымб.)
# [[Місысыпі (рака)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5228 сымб. → &lt;/span&gt;7319 сымб.)
# [[Вэнэрычныя хваробы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5239 сымб. → &lt;/span&gt;7335 сымб.)
# [[Вінаград (ягада)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5256 сымб. → &lt;/span&gt;7358 сымб.)
# [[Сэнсорная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5263 сымб. → &lt;/span&gt;7368 сымб.)
# [[Газэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5264 сымб. → &lt;/span&gt;7370 сымб.)
# [[Альпы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5309 сымб. → &lt;/span&gt;7433 сымб.)
# [[Сусьветнае павуціньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5310 сымб. → &lt;/span&gt;7434 сымб.)
# [[Пчолы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5317 сымб. → &lt;/span&gt;7444 сымб.)
# [[Брагмагупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5358 сымб. → &lt;/span&gt;7501 сымб.)
# [[Вакцына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5385 сымб. → &lt;/span&gt;7539 сымб.)
# [[Лекі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5414 сымб. → &lt;/span&gt;7580 сымб.)
# [[Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5415 сымб. → &lt;/span&gt;7581 сымб.)
# [[Хімічнае злучэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5452 сымб. → &lt;/span&gt;7633 сымб.)
# [[Эль Ніньнё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5459 сымб. → &lt;/span&gt;7643 сымб.)
# [[Карыбскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5465 сымб. → &lt;/span&gt;7651 сымб.)
# [[Тамаш Аквінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5487 сымб. → &lt;/span&gt;7682 сымб.)
# [[Індуізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5489 сымб. → &lt;/span&gt;7685 сымб.)
# [[Штучны інтэлект]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5492 сымб. → &lt;/span&gt;7689 сымб.)
# [[Руаль Амундсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5504 сымб. → &lt;/span&gt;7706 сымб.)
# [[Мужчына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5506 сымб. → &lt;/span&gt;7708 сымб.)
# [[Галакост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5519 сымб. → &lt;/span&gt;7727 сымб.)
# [[Плод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5521 сымб. → &lt;/span&gt;7729 сымб.)
# [[Прыматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5568 сымб. → &lt;/span&gt;7795 сымб.)
# [[Ультрафіялетавае выпраменьваньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5596 сымб. → &lt;/span&gt;7834 сымб.)
# [[Грыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5611 сымб. → &lt;/span&gt;7855 сымб.)
# [[Труба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5615 сымб. → &lt;/span&gt;7861 сымб.)
# [[Падатак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5676 сымб. → &lt;/span&gt;7946 сымб.)
# [[Ёган Сэбастыян Бах]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5680 сымб. → &lt;/span&gt;7952 сымб.)
# [[Нацыяналізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5698 сымб. → &lt;/span&gt;7977 сымб.)
# [[Арганізацыя краін-экспартэраў нафты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5739 сымб. → &lt;/span&gt;8035 сымб.)
# [[Лес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5745 сымб. → &lt;/span&gt;8043 сымб.)
# [[Надвор’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5752 сымб. → &lt;/span&gt;8053 сымб.)
# [[Хімічны элемэнт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5753 сымб. → &lt;/span&gt;8054 сымб.)
# [[Сыкхізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5755 сымб. → &lt;/span&gt;8057 сымб.)
# [[Імпэрыя Гупта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5771 сымб. → &lt;/span&gt;8079 сымб.)
# [[Інгмар Бэргман]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5876 сымб. → &lt;/span&gt;8226 сымб.)
# [[Жывапіс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5880 сымб. → &lt;/span&gt;8232 сымб.)
# [[Радыё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5921 сымб. → &lt;/span&gt;8289 сымб.)
# [[Пустэльня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Балтыйскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5924 сымб. → &lt;/span&gt;8294 сымб.)
# [[Інтэрнэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5942 сымб. → &lt;/span&gt;8319 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;5979 сымб. → &lt;/span&gt;8371 сымб.)
# [[Урад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6011 сымб. → &lt;/span&gt;8415 сымб.)
# [[Капіталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6024 сымб. → &lt;/span&gt;8434 сымб.)
# [[Месяц (спадарожнік)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6025 сымб. → &lt;/span&gt;8435 сымб.)
# [[Інсульт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6064 сымб. → &lt;/span&gt;8490 сымб.)
# [[Абрагам Лінкальн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Кулямёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6065 сымб. → &lt;/span&gt;8491 сымб.)
# [[Нэрва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6115 сымб. → &lt;/span&gt;8561 сымб.)
# [[Санскрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Медзь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6152 сымб. → &lt;/span&gt;8613 сымб.)
# [[Марксізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6188 сымб. → &lt;/span&gt;8663 сымб.)
# [[Рабства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6194 сымб. → &lt;/span&gt;8672 сымб.)
# [[Арабская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6202 сымб. → &lt;/span&gt;8683 сымб.)
# [[Каляніялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6220 сымб. → &lt;/span&gt;8708 сымб.)
# [[Парасілавая ўстаноўка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6226 сымб. → &lt;/span&gt;8716 сымб.)
# [[Амэрыканскі даляр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6247 сымб. → &lt;/span&gt;8746 сымб.)
# [[Паводзіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6252 сымб. → &lt;/span&gt;8753 сымб.)
# [[Птушкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6265 сымб. → &lt;/span&gt;8771 сымб.)
# [[Песьня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6279 сымб. → &lt;/span&gt;8791 сымб.)
# [[Жытло]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6326 сымб. → &lt;/span&gt;8856 сымб.)
# [[Содні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6371 сымб. → &lt;/span&gt;8919 сымб.)
# [[Вада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Імпэрыя інкаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6440 сымб. → &lt;/span&gt;9016 сымб.)
# [[Індустрыяльная рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6441 сымб. → &lt;/span&gt;9017 сымб.)
# [[Плаціна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6444 сымб. → &lt;/span&gt;9022 сымб.)
# [[Збожжа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6446 сымб. → &lt;/span&gt;9024 сымб.)
# [[Лібэралізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6460 сымб. → &lt;/span&gt;9044 сымб.)
# [[Цацка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6461 сымб. → &lt;/span&gt;9045 сымб.)
# [[Авечка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6471 сымб. → &lt;/span&gt;9059 сымб.)
# [[Дыханьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6472 сымб. → &lt;/span&gt;9061 сымб.)
# [[Валюта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6500 сымб. → &lt;/span&gt;9100 сымб.)
# [[Клясычная музыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6501 сымб. → &lt;/span&gt;9101 сымб.)
# [[Скрыпка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6504 сымб. → &lt;/span&gt;9106 сымб.)
# [[Дзіця]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6512 сымб. → &lt;/span&gt;9117 сымб.)
# [[Марк Твэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6517 сымб. → &lt;/span&gt;9124 сымб.)
# [[Недаяданьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6523 сымб. → &lt;/span&gt;9132 сымб.)
# [[Люі Пастэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6547 сымб. → &lt;/span&gt;9166 сымб.)
# [[Грошы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6573 сымб. → &lt;/span&gt;9202 сымб.)
# [[Хрыстафор Калюмб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6649 сымб. → &lt;/span&gt;9309 сымб.)
# [[Лао-Цзы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6656 сымб. → &lt;/span&gt;9318 сымб.)
# [[Брытанская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6680 сымб. → &lt;/span&gt;9352 сымб.)
# [[Жалеза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6713 сымб. → &lt;/span&gt;9398 сымб.)
# [[Цукровы дыябэт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6720 сымб. → &lt;/span&gt;9408 сымб.)
# [[Хуанхэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6741 сымб. → &lt;/span&gt;9437 сымб.)
# [[Беднасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6750 сымб. → &lt;/span&gt;9450 сымб.)
# [[Го]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6807 сымб. → &lt;/span&gt;9530 сымб.)
# [[Тытунь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6813 сымб. → &lt;/span&gt;9538 сымб.)
# [[Залежнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6865 сымб. → &lt;/span&gt;9611 сымб.)
# [[Рэзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6881 сымб. → &lt;/span&gt;9633 сымб.)
# [[Аднаўляльная энэргія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6929 сымб. → &lt;/span&gt;9701 сымб.)
# [[Атлусьценьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6939 сымб. → &lt;/span&gt;9715 сымб.)
# [[Кроў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6957 сымб. → &lt;/span&gt;9740 сымб.)
# [[Джэймз Ўат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6958 сымб. → &lt;/span&gt;9741 сымб.)
# [[Культура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;6992 сымб. → &lt;/span&gt;9789 сымб.)
# [[Лік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7026 сымб. → &lt;/span&gt;9836 сымб.)
# [[Марсэль Пруст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7041 сымб. → &lt;/span&gt;9857 сымб.)
# [[Мікалай Капэрнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7083 сымб. → &lt;/span&gt;9916 сымб.)
# [[Кітайская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Спорт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7097 сымб. → &lt;/span&gt;9936 сымб.)
# [[Бронзавы век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7123 сымб. → &lt;/span&gt;9972 сымб.)
# [[Майсей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7159 сымб. → &lt;/span&gt;10023 сымб.)
# [[Гафіз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7176 сымб. → &lt;/span&gt;10046 сымб.)
# [[Джакама Пучыні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7211 сымб. → &lt;/span&gt;10095 сымб.)
# [[Дынастыя Хань]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7227 сымб. → &lt;/span&gt;10118 сымб.)
# [[Імпэрыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7239 сымб. → &lt;/span&gt;10135 сымб.)
# [[Малійская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7241 сымб. → &lt;/span&gt;10137 сымб.)
# [[Млечны Шлях]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7253 сымб. → &lt;/span&gt;10154 сымб.)
# [[Фартэпіяна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7254 сымб. → &lt;/span&gt;10156 сымб.)
# [[Дагістарычны час]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7258 сымб. → &lt;/span&gt;10161 сымб.)
# [[Панамскі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7261 сымб. → &lt;/span&gt;10165 сымб.)
# [[Сабака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7279 сымб. → &lt;/span&gt;10191 сымб.)
# [[Марка Полё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7280 сымб. → &lt;/span&gt;10192 сымб.)
# [[Макс Вэбэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7291 сымб. → &lt;/span&gt;10207 сымб.)
# [[Сярэднявечча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7298 сымб. → &lt;/span&gt;10217 сымб.)
# [[Нагіб Махфуз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7302 сымб. → &lt;/span&gt;10223 сымб.)
# [[Канфуцыянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7323 сымб. → &lt;/span&gt;10252 сымб.)
# [[Лё Карбюзье]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Мэтал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7360 сымб. → &lt;/span&gt;10304 сымб.)
# [[Дыпляматыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7373 сымб. → &lt;/span&gt;10322 сымб.)
# [[Джэймз Кларк Максўэл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7374 сымб. → &lt;/span&gt;10324 сымб.)
# [[Інжынэрная справа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Байкал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7387 сымб. → &lt;/span&gt;10342 сымб.)
# [[Рака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7391 сымб. → &lt;/span&gt;10347 сымб.)
# [[Геаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7399 сымб. → &lt;/span&gt;10359 сымб.)
# [[Аўгустын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7401 сымб. → &lt;/span&gt;10361 сымб.)
# [[Псыхічны разлад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7409 сымб. → &lt;/span&gt;10373 сымб.)
# [[Душа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7411 сымб. → &lt;/span&gt;10375 сымб.)
# [[Эпас пра Гільгамэша]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7415 сымб. → &lt;/span&gt;10381 сымб.)
# [[Ангкор-Ват]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7421 сымб. → &lt;/span&gt;10389 сымб.)
# [[Меч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7425 сымб. → &lt;/span&gt;10395 сымб.)
# [[Імануіл Кант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7438 сымб. → &lt;/span&gt;10413 сымб.)
# [[Вярблюд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7441 сымб. → &lt;/span&gt;10417 сымб.)
# [[Джаваньні П’ерлюіджы да Палестрына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7443 сымб. → &lt;/span&gt;10420 сымб.)
# [[Нэрвовая сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7447 сымб. → &lt;/span&gt;10426 сымб.)
# [[Тэлебачаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7459 сымб. → &lt;/span&gt;10443 сымб.)
# [[Гален]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Цьвёрды дыск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7473 сымб. → &lt;/span&gt;10462 сымб.)
# [[Сорга двухколернае]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7478 сымб. → &lt;/span&gt;10469 сымб.)
# [[Аналітычная хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7481 сымб. → &lt;/span&gt;10473 сымб.)
# [[Стыхійнае бедзтва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7498 сымб. → &lt;/span&gt;10497 сымб.)
# [[ГЭС Тры цясьніны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7519 сымб. → &lt;/span&gt;10527 сымб.)
# [[Філязофія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7527 сымб. → &lt;/span&gt;10538 сымб.)
# [[Карл Лінэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7550 сымб. → &lt;/span&gt;10570 сымб.)
# [[Канстытуцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7562 сымб. → &lt;/span&gt;10587 сымб.)
# [[Паветранае судна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7570 сымб. → &lt;/span&gt;10598 сымб.)
# [[Актавіян Аўгуст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7576 сымб. → &lt;/span&gt;10606 сымб.)
# [[Выкапнёвае паліва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7591 сымб. → &lt;/span&gt;10627 сымб.)
# [[Правы чалавека]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7596 сымб. → &lt;/span&gt;10634 сымб.)
# [[Сулейман I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7600 сымб. → &lt;/span&gt;10640 сымб.)
# [[Дынастыя Цын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7621 сымб. → &lt;/span&gt;10669 сымб.)
# [[Аль-Газалі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7635 сымб. → &lt;/span&gt;10689 сымб.)
# [[Каталіцкая Царква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7646 сымб. → &lt;/span&gt;10704 сымб.)
# [[Джон Лок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7648 сымб. → &lt;/span&gt;10707 сымб.)
# [[Джузэпэ Вэрдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7653 сымб. → &lt;/span&gt;10714 сымб.)
# [[Вакуўм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7668 сымб. → &lt;/span&gt;10735 сымб.)
# [[Імавернасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7687 сымб. → &lt;/span&gt;10762 сымб.)
# [[Сунь Ятсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7692 сымб. → &lt;/span&gt;10769 сымб.)
# [[Трыганамэтрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7695 сымб. → &lt;/span&gt;10773 сымб.)
# [[Фрыда Калё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7730 сымб. → &lt;/span&gt;10822 сымб.)
# [[Бэйсбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7739 сымб. → &lt;/span&gt;10835 сымб.)
# [[Сацыялізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7753 сымб. → &lt;/span&gt;10854 сымб.)
# [[Пратысты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7760 сымб. → &lt;/span&gt;10864 сымб.)
# [[Стэнлі Кубрык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7764 сымб. → &lt;/span&gt;10870 сымб.)
# [[Атлянтычны акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7786 сымб. → &lt;/span&gt;10900 сымб.)
# [[Франц Шубэрт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7799 сымб. → &lt;/span&gt;10919 сымб.)
# [[Яганэс Брамс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7813 сымб. → &lt;/span&gt;10938 сымб.)
# [[Транзыстар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7814 сымб. → &lt;/span&gt;10940 сымб.)
# [[Арыстотэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7817 сымб. → &lt;/span&gt;10944 сымб.)
# [[Ёзэф Гайдн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7818 сымб. → &lt;/span&gt;10945 сымб.)
# [[Жанна д’Арк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7843 сымб. → &lt;/span&gt;10980 сымб.)
# [[Віно]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7854 сымб. → &lt;/span&gt;10996 сымб.)
# [[Канфуцый]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7858 сымб. → &lt;/span&gt;11001 сымб.)
# [[Галубовыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7879 сымб. → &lt;/span&gt;11031 сымб.)
# [[Карл Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7891 сымб. → &lt;/span&gt;11047 сымб.)
# [[Сыстэма каардынат]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7898 сымб. → &lt;/span&gt;11057 сымб.)
# [[Рыбы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7904 сымб. → &lt;/span&gt;11066 сымб.)
# [[Гімалаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7906 сымб. → &lt;/span&gt;11068 сымб.)
# [[Вуха]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7910 сымб. → &lt;/span&gt;11074 сымб.)
# [[Земнаводныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7925 сымб. → &lt;/span&gt;11095 сымб.)
# [[Радыяактыўнасьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7928 сымб. → &lt;/span&gt;11099 сымб.)
# [[Адраджэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7941 сымб. → &lt;/span&gt;11117 сымб.)
# [[Арабская ліга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7956 сымб. → &lt;/span&gt;11138 сымб.)
# [[Ціхі акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7965 сымб. → &lt;/span&gt;11151 сымб.)
# [[Алюмін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7970 сымб. → &lt;/span&gt;11158 сымб.)
# [[Кіляграм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7981 сымб. → &lt;/span&gt;11173 сымб.)
# [[Пнэўманія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;7997 сымб. → &lt;/span&gt;11196 сымб.)
# [[Хлеб]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8006 сымб. → &lt;/span&gt;11208 сымб.)
# [[Кукуруза]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8039 сымб. → &lt;/span&gt;11255 сымб.)
# [[Астэроід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Горад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8049 сымб. → &lt;/span&gt;11269 сымб.)
# [[Гравітацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8059 сымб. → &lt;/span&gt;11283 сымб.)
# [[Арашэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8070 сымб. → &lt;/span&gt;11298 сымб.)
# [[Жан-Поль Сартр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Кітападобныя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Сафійскі сабор (Канстантынопаль)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8075 сымб. → &lt;/span&gt;11305 сымб.)
# [[Мэтар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8089 сымб. → &lt;/span&gt;11325 сымб.)
# [[Людвіг Вітгенштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8090 сымб. → &lt;/span&gt;11326 сымб.)
# [[Азот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8102 сымб. → &lt;/span&gt;11343 сымб.)
# [[Размнажэньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8113 сымб. → &lt;/span&gt;11358 сымб.)
# [[Ўінстан Чэрчыль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8116 сымб. → &lt;/span&gt;11362 сымб.)
# [[Філіпіны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8118 сымб. → &lt;/span&gt;11365 сымб.)
# [[Плянэта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8126 сымб. → &lt;/span&gt;11376 сымб.)
# [[Фэрнан Магелан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8138 сымб. → &lt;/span&gt;11393 сымб.)
# [[Ядзерная энэргетыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8148 сымб. → &lt;/span&gt;11407 сымб.)
# [[Юры Гагарын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8150 сымб. → &lt;/span&gt;11410 сымб.)
# [[Электрамагнітнае ўзаемадзеяньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8155 сымб. → &lt;/span&gt;11417 сымб.)
# [[Шруба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8169 сымб. → &lt;/span&gt;11437 сымб.)
# [[Партэнон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8193 сымб. → &lt;/span&gt;11470 сымб.)
# [[Чарлз Дыкенз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8211 сымб. → &lt;/span&gt;11495 сымб.)
# [[Экалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8214 сымб. → &lt;/span&gt;11500 сымб.)
# [[Вайна ў Віетнаме]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8221 сымб. → &lt;/span&gt;11509 сымб.)
# [[Інд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8224 сымб. → &lt;/span&gt;11514 сымб.)
# [[Тымур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8229 сымб. → &lt;/span&gt;11521 сымб.)
# [[Японская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8285 сымб. → &lt;/span&gt;11599 сымб.)
# [[Блюз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8290 сымб. → &lt;/span&gt;11606 сымб.)
# [[Пшаніца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8294 сымб. → &lt;/span&gt;11612 сымб.)
# [[Фізыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8295 сымб. → &lt;/span&gt;11613 сымб.)
# [[Касьмічны палёт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8300 сымб. → &lt;/span&gt;11620 сымб.)
# [[Дождж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8302 сымб. → &lt;/span&gt;11623 сымб.)
# [[Чэ Гевара]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8336 сымб. → &lt;/span&gt;11670 сымб.)
# [[Фундамэнталізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8338 сымб. → &lt;/span&gt;11673 сымб.)
# [[Адукацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8356 сымб. → &lt;/span&gt;11698 сымб.)
# [[Плятон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8362 сымб. → &lt;/span&gt;11707 сымб.)
# [[Марыя Складоўская-Кюры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8403 сымб. → &lt;/span&gt;11764 сымб.)
# [[Самагубства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8410 сымб. → &lt;/span&gt;11774 сымб.)
# [[Шарль дэ Голь]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8415 сымб. → &lt;/span&gt;11781 сымб.)
# [[Франц Кафка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8424 сымб. → &lt;/span&gt;11794 сымб.)
# [[Нэльсан Мандэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8434 сымб. → &lt;/span&gt;11808 сымб.)
# [[Макс Плянк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8444 сымб. → &lt;/span&gt;11822 сымб.)
# [[Базыліка Сьвятога Пятра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8449 сымб. → &lt;/span&gt;11829 сымб.)
# [[Гай Юліюс Цэзар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8453 сымб. → &lt;/span&gt;11834 сымб.)
# [[Ровар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8460 сымб. → &lt;/span&gt;11844 сымб.)
# [[Гэнры Форд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8496 сымб. → &lt;/span&gt;11894 сымб.)
# [[Тым Бэрнэрз-Лі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8507 сымб. → &lt;/span&gt;11910 сымб.)
# [[Іслам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8512 сымб. → &lt;/span&gt;11917 сымб.)
# [[Арытмэтыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8513 сымб. → &lt;/span&gt;11918 сымб.)
# [[Гішпанская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8537 сымб. → &lt;/span&gt;11952 сымб.)
# [[Свойскі бык]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8538 сымб. → &lt;/span&gt;11953 сымб.)
# [[Кароткія нарды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8546 сымб. → &lt;/span&gt;11964 сымб.)
# [[Хорхэ Люіс Борхэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8588 сымб. → &lt;/span&gt;12023 сымб.)
# [[Рыхард Вагнэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8598 сымб. → &lt;/span&gt;12037 сымб.)
# [[Грэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8629 сымб. → &lt;/span&gt;12081 сымб.)
# [[Цукар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8631 сымб. → &lt;/span&gt;12083 сымб.)
# [[Палітычная партыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8656 сымб. → &lt;/span&gt;12118 сымб.)
# [[Грамадзянская вайна ў ЗША]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8678 сымб. → &lt;/span&gt;12149 сымб.)
# [[Паўночны полюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8697 сымб. → &lt;/span&gt;12176 сымб.)
# [[Бавоўна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8713 сымб. → &lt;/span&gt;12198 сымб.)
# [[Густаў Малер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8715 сымб. → &lt;/span&gt;12201 сымб.)
# [[Сынан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8722 сымб. → &lt;/span&gt;12211 сымб.)
# [[Каменны век]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8723 сымб. → &lt;/span&gt;12212 сымб.)
# [[Культурная рэвалюцыя ў Кітаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8742 сымб. → &lt;/span&gt;12239 сымб.)
# [[Хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8750 сымб. → &lt;/span&gt;12250 сымб.)
# [[Тэмпэратура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8756 сымб. → &lt;/span&gt;12258 сымб.)
# [[Брусэльскі сталічны рэгіён]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8790 сымб. → &lt;/span&gt;12306 сымб.)
# [[Эрнан Картэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8835 сымб. → &lt;/span&gt;12369 сымб.)
# [[Шакаляд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8879 сымб. → &lt;/span&gt;12431 сымб.)
# [[Ніл Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8889 сымб. → &lt;/span&gt;12445 сымб.)
# [[Эндзі Ўоргал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8974 сымб. → &lt;/span&gt;12564 сымб.)
# [[Фатаграфія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8982 сымб. → &lt;/span&gt;12575 сымб.)
# [[Чанак’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;8999 сымб. → &lt;/span&gt;12599 сымб.)
# [[Гульня]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9004 сымб. → &lt;/span&gt;12606 сымб.)
# [[Дыфэрэнцыйнае раўнаньне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9028 сымб. → &lt;/span&gt;12639 сымб.)
# [[Эвэрэст]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9046 сымб. → &lt;/span&gt;12664 сымб.)
# [[Вялікі выбух]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9078 сымб. → &lt;/span&gt;12709 сымб.)
# [[Дэмакратыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9097 сымб. → &lt;/span&gt;12736 сымб.)
# [[Кава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9102 сымб. → &lt;/span&gt;12743 сымб.)
# [[Рафаэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9109 сымб. → &lt;/span&gt;12753 сымб.)
# [[Вінцэнт ван Гог]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9141 сымб. → &lt;/span&gt;12797 сымб.)
# [[Сям’я]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9154 сымб. → &lt;/span&gt;12816 сымб.)
# [[Від (біялёгія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9165 сымб. → &lt;/span&gt;12831 сымб.)
# [[Сымон Балівар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9184 сымб. → &lt;/span&gt;12858 сымб.)
# [[Мэсапатамія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9187 сымб. → &lt;/span&gt;12862 сымб.)
# [[Волга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9213 сымб. → &lt;/span&gt;12898 сымб.)
# [[Джэймз Джойс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9245 сымб. → &lt;/span&gt;12943 сымб.)
# [[Суставаногія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9252 сымб. → &lt;/span&gt;12953 сымб.)
# [[Ганс Крыстыян Андэрсэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9267 сымб. → &lt;/span&gt;12974 сымб.)
# [[Вуглярод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9292 сымб. → &lt;/span&gt;13009 сымб.)
# [[Архітэктура]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9376 сымб. → &lt;/span&gt;13126 сымб.)
# [[Нямецкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9393 сымб. → &lt;/span&gt;13150 сымб.)
# [[Бэнгальская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Кровазварот]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9419 сымб. → &lt;/span&gt;13187 сымб.)
# [[Прырода]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9428 сымб. → &lt;/span&gt;13199 сымб.)
# [[Зыгмунд Фройд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9435 сымб. → &lt;/span&gt;13209 сымб.)
# [[Тэлефон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9454 сымб. → &lt;/span&gt;13236 сымб.)
# [[Мысьленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9462 сымб. → &lt;/span&gt;13247 сымб.)
# [[Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9509 сымб. → &lt;/span&gt;13313 сымб.)
# [[Джэфры Чосэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9604 сымб. → &lt;/span&gt;13446 сымб.)
# [[Асманская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9724 сымб. → &lt;/span&gt;13614 сымб.)
# [[Джэймз Кук]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9725 сымб. → &lt;/span&gt;13615 сымб.)
# [[Рэгбі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9741 сымб. → &lt;/span&gt;13637 сымб.)
# [[Паўднёвы акіян]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9750 сымб. → &lt;/span&gt;13650 сымб.)
# [[Хімія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9796 сымб. → &lt;/span&gt;13714 сымб.)
# [[Іўрыт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9806 сымб. → &lt;/span&gt;13728 сымб.)
# [[Агрэгатны стан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9844 сымб. → &lt;/span&gt;13782 сымб.)
# [[Сяргей Эйзэнштэйн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9864 сымб. → &lt;/span&gt;13810 сымб.)
# [[Крыжовыя паходы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9905 сымб. → &lt;/span&gt;13867 сымб.)
# [[Вэнэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9926 сымб. → &lt;/span&gt;13896 сымб.)
# [[Аборт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9937 сымб. → &lt;/span&gt;13912 сымб.)
# [[Суэцкі канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;9982 сымб. → &lt;/span&gt;13975 сымб.)
# [[Марлен Дытрых]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10059 сымб. → &lt;/span&gt;14083 сымб.)
# [[Дзяржава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10070 сымб. → &lt;/span&gt;14098 сымб.)
# [[Нобэлеўская прэмія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10102 сымб. → &lt;/span&gt;14143 сымб.)
# [[Кісьля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10141 сымб. → &lt;/span&gt;14197 сымб.)
# [[Ота фон Бісмарк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Друк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10145 сымб. → &lt;/span&gt;14203 сымб.)
# [[Эўра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10171 сымб. → &lt;/span&gt;14239 сымб.)
# [[Дыега Вэляскес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10226 сымб. → &lt;/span&gt;14316 сымб.)
# [[Магнітнае поле]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10236 сымб. → &lt;/span&gt;14330 сымб.)
# [[Міжнародны Суд ААН]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10257 сымб. → &lt;/span&gt;14360 сымб.)
# [[Кірыліца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10281 сымб. → &lt;/span&gt;14393 сымб.)
# [[Капітал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10319 сымб. → &lt;/span&gt;14447 сымб.)
# [[Натуральная воспа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10335 сымб. → &lt;/span&gt;14469 сымб.)
# [[Год]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10348 сымб. → &lt;/span&gt;14487 сымб.)
# [[Прыгажосьць]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10440 сымб. → &lt;/span&gt;14616 сымб.)
# [[Майкл Фарадэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10453 сымб. → &lt;/span&gt;14634 сымб.)
# [[Акіра Курасава]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10496 сымб. → &lt;/span&gt;14694 сымб.)
# [[Вадарод]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10526 сымб. → &lt;/span&gt;14736 сымб.)
# [[Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10551 сымб. → &lt;/span&gt;14771 сымб.)
# [[Луіс Армстранг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10552 сымб. → &lt;/span&gt;14773 сымб.)
# [[Этаноль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10559 сымб. → &lt;/span&gt;14783 сымб.)
# [[Пі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10609 сымб. → &lt;/span&gt;14853 сымб.)
# [[Джордж Вашынгтон]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10612 сымб. → &lt;/span&gt;14857 сымб.)
# [[Анархізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10617 сымб. → &lt;/span&gt;14864 сымб.)
# [[Анды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10647 сымб. → &lt;/span&gt;14906 сымб.)
# [[Калідаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10706 сымб. → &lt;/span&gt;14988 сымб.)
# [[Ігар Стравінскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10767 сымб. → &lt;/span&gt;15074 сымб.)
# [[Эпілепсія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10786 сымб. → &lt;/span&gt;15100 сымб.)
# [[Купал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10798 сымб. → &lt;/span&gt;15117 сымб.)
# [[Карл Маркс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10854 сымб. → &lt;/span&gt;15196 сымб.)
# [[Альбрэхт Дурэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10888 сымб. → &lt;/span&gt;15243 сымб.)
# [[Галілео Галілей]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10907 сымб. → &lt;/span&gt;15270 сымб.)
# [[Грудзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10919 сымб. → &lt;/span&gt;15287 сымб.)
# [[Альгарытм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10920 сымб. → &lt;/span&gt;15288 сымб.)
# [[Сара Бэрнар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10942 сымб. → &lt;/span&gt;15319 сымб.)
# [[Золата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10978 сымб. → &lt;/span&gt;15369 сымб.)
# [[Шагнамэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;10981 сымб. → &lt;/span&gt;15373 сымб.)
# [[Фашызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11058 сымб. → &lt;/span&gt;15481 сымб.)
# [[Футбол]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11083 сымб. → &lt;/span&gt;15516 сымб.)
# [[Ніл]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11093 сымб. → &lt;/span&gt;15530 сымб.)
# [[Галаўны боль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11099 сымб. → &lt;/span&gt;15539 сымб.)
# [[Вока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11177 сымб. → &lt;/span&gt;15648 сымб.)
# [[Дзэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11208 сымб. → &lt;/span&gt;15691 сымб.)
# [[Эўклід]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11362 сымб. → &lt;/span&gt;15907 сымб.)
# [[Навука]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Нэптун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11382 сымб. → &lt;/span&gt;15935 сымб.)
# [[Касьпійскае мора]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11383 сымб. → &lt;/span&gt;15936 сымб.)
# [[Габрыель Гарсія Маркес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11416 сымб. → &lt;/span&gt;15982 сымб.)
# [[Астраномія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11522 сымб. → &lt;/span&gt;16131 сымб.)
# [[Пэрсыдзкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11577 сымб. → &lt;/span&gt;16208 сымб.)
# [[Гарбата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11651 сымб. → &lt;/span&gt;16311 сымб.)
# [[Магатма Гандзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11653 сымб. → &lt;/span&gt;16314 сымб.)
# [[Нікалё Мак’явэльлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11713 сымб. → &lt;/span&gt;16398 сымб.)
# [[Сухоты]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11747 сымб. → &lt;/span&gt;16446 сымб.)
# [[Тэрмадынаміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11780 сымб. → &lt;/span&gt;16492 сымб.)
# [[Адольф Гітлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11821 сымб. → &lt;/span&gt;16549 сымб.)
# [[Малако]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11878 сымб. → &lt;/span&gt;16629 сымб.)
# [[Людвіг ван Бэтговэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11961 сымб. → &lt;/span&gt;16745 сымб.)
# [[Ум Кульсум]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;11989 сымб. → &lt;/span&gt;16785 сымб.)
# [[Паўднёвая Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12061 сымб. → &lt;/span&gt;16885 сымб.)
# [[Мэрылін Манро]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12075 сымб. → &lt;/span&gt;16905 сымб.)
# [[Чарлі Чаплін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12173 сымб. → &lt;/span&gt;17042 сымб.)
# [[Сонца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12211 сымб. → &lt;/span&gt;17095 сымб.)
# [[Альгебра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12215 сымб. → &lt;/span&gt;17101 сымб.)
# [[Геалёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12454 сымб. → &lt;/span&gt;17436 сымб.)
# [[Франсіска Гоя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12578 сымб. → &lt;/span&gt;17609 сымб.)
# [[Атэізм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;12641 сымб. → &lt;/span&gt;17697 сымб.)
# [[Танец]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13068 сымб. → &lt;/span&gt;18295 сымб.)
# [[Зорка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13336 сымб. → &lt;/span&gt;18670 сымб.)
# [[Джордж Байран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13398 сымб. → &lt;/span&gt;18757 сымб.)
# [[Рэлігія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13404 сымб. → &lt;/span&gt;18766 сымб.)
# [[Готфрыд Ляйбніц]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13468 сымб. → &lt;/span&gt;18855 сымб.)
# [[Уладзімер Ленін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13554 сымб. → &lt;/span&gt;18976 сымб.)
# [[Томас Эдысан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13808 сымб. → &lt;/span&gt;19331 сымб.)
# [[Мацуо Басё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13820 сымб. → &lt;/span&gt;19348 сымб.)
# [[Колер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;13942 сымб. → &lt;/span&gt;19519 сымб.)
# [[Алімпійскія гульні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14021 сымб. → &lt;/span&gt;19629 сымб.)
# [[Рак (захворваньне)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14078 сымб. → &lt;/span&gt;19709 сымб.)
# [[Георг Вільгельм Фрыдрых Гэгель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14139 сымб. → &lt;/span&gt;19795 сымб.)
# [[Хвароба Альцгаймэра]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14222 сымб. → &lt;/span&gt;19911 сымб.)
# [[Гіп-гоп]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14384 сымб. → &lt;/span&gt;20138 сымб.)
# [[Зямля]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14523 сымб. → &lt;/span&gt;20332 сымб.)
# [[Роза Люксэмбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14582 сымб. → &lt;/span&gt;20415 сымб.)
# [[Тэніс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14624 сымб. → &lt;/span&gt;20474 сымб.)
# [[Канал]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14761 сымб. → &lt;/span&gt;20665 сымб.)
# [[Сыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;14883 сымб. → &lt;/span&gt;20836 сымб.)
# [[Ацтэкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15037 сымб. → &lt;/span&gt;21052 сымб.)
# [[Альфрэд Гічкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15429 сымб. → &lt;/span&gt;21601 сымб.)
# [[Тысяча і адна ноч]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15461 сымб. → &lt;/span&gt;21645 сымб.)
# [[Ядзерная зброя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15748 сымб. → &lt;/span&gt;22047 сымб.)
# [[Ўолт Дыснэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;15987 сымб. → &lt;/span&gt;22382 сымб.)
# [[Ёган Вольфганг фон Гётэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16008 сымб. → &lt;/span&gt;22411 сымб.)
# [[Міжнародны валютны фонд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16011 сымб. → &lt;/span&gt;22415 сымб.)
# [[Леанарда да Вінчы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16107 сымб. → &lt;/span&gt;22550 сымб.)
# [[Фёдар Дастаеўскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16149 сымб. → &lt;/span&gt;22609 сымб.)
# [[Фэдэрыка Фэліні]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16351 сымб. → &lt;/span&gt;22891 сымб.)
# [[Цытрус]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;16596 сымб. → &lt;/span&gt;23234 сымб.)
# [[Асацыяцыя дзяржаваў Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17137 сымб. → &lt;/span&gt;23992 сымб.)
# [[Мартын Гайдэгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17788 сымб. → &lt;/span&gt;24903 сымб.)
# [[Дантэ Аліг’еры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;17851 сымб. → &lt;/span&gt;24991 сымб.)
# [[Аўстрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18041 сымб. → &lt;/span&gt;25257 сымб.)
# [[Японія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18347 сымб. → &lt;/span&gt;25686 сымб.)
# [[Ізраіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18577 сымб. → &lt;/span&gt;26008 сымб.)
# [[Аўстралія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18673 сымб. → &lt;/span&gt;26142 сымб.)
# [[Этыёпія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18748 сымб. → &lt;/span&gt;26247 сымб.)
# [[Танзанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;18792 сымб. → &lt;/span&gt;26309 сымб.)
# [[Сынгапур]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19227 сымб. → &lt;/span&gt;26918 сымб.)
# [[Азія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19343 сымб. → &lt;/span&gt;27080 сымб.)
# [[Здароўе]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19351 сымб. → &lt;/span&gt;27091 сымб.)
# [[Вэнэсуэла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19399 сымб. → &lt;/span&gt;27159 сымб.)
# [[Анры Матыс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19411 сымб. → &lt;/span&gt;27175 сымб.)
# [[Куба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19702 сымб. → &lt;/span&gt;27583 сымб.)
# [[Жак Карт’е]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19846 сымб. → &lt;/span&gt;27784 сымб.)
# [[Ёсіф Сталін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;19912 сымб. → &lt;/span&gt;27877 сымб.)
# [[Пакістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20427 сымб. → &lt;/span&gt;28598 сымб.)
# [[Інданэзія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20513 сымб. → &lt;/span&gt;28718 сымб.)
# [[Сымона дэ Бавуар]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20812 сымб. → &lt;/span&gt;29137 сымб.)
# [[Віетнам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20818 сымб. → &lt;/span&gt;29145 сымб.)
# [[Эканоміка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;20948 сымб. → &lt;/span&gt;29327 сымб.)
# [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21249 сымб. → &lt;/span&gt;29749 сымб.)
# [[Людовік XIV]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21287 сымб. → &lt;/span&gt;29802 сымб.)
# [[Элан Т’юрынг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21566 сымб. → &lt;/span&gt;30192 сымб.)
# [[Армія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21582 сымб. → &lt;/span&gt;30215 сымб.)
# [[Аўганістан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21624 сымб. → &lt;/span&gt;30274 сымб.)
# [[Пітэр Паўль Рубэнс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21654 сымб. → &lt;/span&gt;30316 сымб.)
# [[Гаўтама Буда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21729 сымб. → &lt;/span&gt;30421 сымб.)
# [[Ашока]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21735 сымб. → &lt;/span&gt;30429 сымб.)
# [[Фрыдэрык Шапэн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21756 сымб. → &lt;/span&gt;30458 сымб.)
# [[Фрэнк Лойд Райт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21773 сымб. → &lt;/span&gt;30482 сымб.)
# [[Паблё Пікаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21774 сымб. → &lt;/span&gt;30484 сымб.)
# [[Вэргіліюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21827 сымб. → &lt;/span&gt;30558 сымб.)
# [[Апэрацыйная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21835 сымб. → &lt;/span&gt;30569 сымб.)
# [[Саудаўская Арабія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21849 сымб. → &lt;/span&gt;30589 сымб.)
# [[Міжнародны рух Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21866 сымб. → &lt;/span&gt;30612 сымб.)
# [[Польшча]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21927 сымб. → &lt;/span&gt;30698 сымб.)
# [[Сонечная сыстэма]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21959 сымб. → &lt;/span&gt;30743 сымб.)
# [[Ерусалім]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;21975 сымб. → &lt;/span&gt;30765 сымб.)
# [[Малярыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22000 сымб. → &lt;/span&gt;30800 сымб.)
# [[Лагас]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22016 сымб. → &lt;/span&gt;30822 сымб.)
# [[Каір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22063 сымб. → &lt;/span&gt;30888 сымб.)
# [[Іран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22065 сымб. → &lt;/span&gt;30891 сымб.)
# [[Марс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22073 сымб. → &lt;/span&gt;30902 сымб.)
# [[Багдад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22085 сымб. → &lt;/span&gt;30919 сымб.)
# [[Сатурн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22089 сымб. → &lt;/span&gt;30925 сымб.)
# [[Дыназаўр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22093 сымб. → &lt;/span&gt;30930 сымб.)
# [[Леанард Ойлер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22121 сымб. → &lt;/span&gt;30969 сымб.)
# [[Галяктыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22134 сымб. → &lt;/span&gt;30988 сымб.)
# [[Энцыкляпэдыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22141 сымб. → &lt;/span&gt;30997 сымб.)
# [[Канстантын I Вялікі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22167 сымб. → &lt;/span&gt;31034 сымб.)
# [[Мао Дзэ-дун]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22175 сымб. → &lt;/span&gt;31045 сымб.)
# [[Дака]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22176 сымб. → &lt;/span&gt;31046 сымб.)
# [[Банглядэш]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22183 сымб. → &lt;/span&gt;31056 сымб.)
# [[Хрысьціянства]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22190 сымб. → &lt;/span&gt;31066 сымб.)
# [[Турэцкая мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22206 сымб. → &lt;/span&gt;31088 сымб.)
# [[Танк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22222 сымб. → &lt;/span&gt;31111 сымб.)
# [[Француская рэвалюцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22239 сымб. → &lt;/span&gt;31135 сымб.)
# [[Лізавета I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22285 сымб. → &lt;/span&gt;31199 сымб.)
# [[Кіншаса]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22294 сымб. → &lt;/span&gt;31212 сымб.)
# [[Піва]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22323 сымб. → &lt;/span&gt;31252 сымб.)
# [[Авідыюс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22343 сымб. → &lt;/span&gt;31280 сымб.)
# [[Сыднэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22346 сымб. → &lt;/span&gt;31284 сымб.)
# [[Ёган Кеплер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22358 сымб. → &lt;/span&gt;31301 сымб.)
# [[Джон Мэйнард Кейнз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22366 сымб. → &lt;/span&gt;31312 сымб.)
# [[Дынастыя Тан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22373 сымб. → &lt;/span&gt;31322 сымб.)
# [[Франклін Дэлана Рузвэлт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22377 сымб. → &lt;/span&gt;31328 сымб.)
# [[Мухамад]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22384 сымб. → &lt;/span&gt;31338 сымб.)
# [[Француская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22412 сымб. → &lt;/span&gt;31377 сымб.)
# [[Кейптаўн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22425 сымб. → &lt;/span&gt;31395 сымб.)
# [[Уран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22454 сымб. → &lt;/span&gt;31436 сымб.)
# [[Ірак]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22457 сымб. → &lt;/span&gt;31440 сымб.)
# [[Мадрыд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22461 сымб. → &lt;/span&gt;31445 сымб.)
# [[Бразылія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22503 сымб. → &lt;/span&gt;31504 сымб.)
# [[Атэны]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22574 сымб. → &lt;/span&gt;31604 сымб.)
# [[Транспарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22578 сымб. → &lt;/span&gt;31609 сымб.)
# [[Міжнародная сыстэма СІ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22603 сымб. → &lt;/span&gt;31644 сымб.)
# [[Рэнэ Дэкарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22619 сымб. → &lt;/span&gt;31667 сымб.)
# [[Лі Бо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22671 сымб. → &lt;/span&gt;31739 сымб.)
# [[Сэул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22698 сымб. → &lt;/span&gt;31777 сымб.)
# [[Карачы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22701 сымб. → &lt;/span&gt;31781 сымб.)
# [[Мумбаі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22705 сымб. → &lt;/span&gt;31787 сымб.)
# [[Шанхай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22735 сымб. → &lt;/span&gt;31829 сымб.)
# [[Юпітэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22737 сымб. → &lt;/span&gt;31832 сымб.)
# [[Нідэрлянды]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22753 сымб. → &lt;/span&gt;31854 сымб.)
# [[Вена]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22788 сымб. → &lt;/span&gt;31903 сымб.)
# [[Карл Фрыдрых Гаўс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22847 сымб. → &lt;/span&gt;31986 сымб.)
# [[Авіцэна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22874 сымб. → &lt;/span&gt;32024 сымб.)
# [[Джэйн Остын]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22887 сымб. → &lt;/span&gt;32042 сымб.)
# [[Архімэд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22919 сымб. → &lt;/span&gt;32087 сымб.)
# [[Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22944 сымб. → &lt;/span&gt;32122 сымб.)
# [[Амстэрдам]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;22964 сымб. → &lt;/span&gt;32150 сымб.)
# [[Токіё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23081 сымб. → &lt;/span&gt;32313 сымб.)
# [[Калката]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23097 сымб. → &lt;/span&gt;32336 сымб.)
# [[Мартын Лютэр Кінг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23098 сымб. → &lt;/span&gt;32337 сымб.)
# [[Мартын Лютэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23104 сымб. → &lt;/span&gt;32346 сымб.)
# [[Старажытны Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23186 сымб. → &lt;/span&gt;32460 сымб.)
# [[Анатомія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23243 сымб. → &lt;/span&gt;32540 сымб.)
# [[Дэлі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23254 сымб. → &lt;/span&gt;32556 сымб.)
# [[Антарктыда]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23271 сымб. → &lt;/span&gt;32579 сымб.)
# [[Антон Чэхаў]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23280 сымб. → &lt;/span&gt;32592 сымб.)
# [[Бангкок]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23308 сымб. → &lt;/span&gt;32631 сымб.)
# [[Ісак Ньютан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23317 сымб. → &lt;/span&gt;32644 сымб.)
# [[Джакарта]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23323 сымб. → &lt;/span&gt;32652 сымб.)
# [[Тайлянд]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23337 сымб. → &lt;/span&gt;32672 сымб.)
# [[Бізантыйская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23370 сымб. → &lt;/span&gt;32718 сымб.)
# [[Партугалія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23377 сымб. → &lt;/span&gt;32728 сымб.)
# [[Багата]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23410 сымб. → &lt;/span&gt;32774 сымб.)
# [[Эрвін Шрэдынгер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23411 сымб. → &lt;/span&gt;32775 сымб.)
# [[Ватыкан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23528 сымб. → &lt;/span&gt;32939 сымб.)
# [[Расейская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23565 сымб. → &lt;/span&gt;32991 сымб.)
# [[Дынастыя Мін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23580 сымб. → &lt;/span&gt;33012 сымб.)
# [[Мэксыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23598 сымб. → &lt;/span&gt;33037 сымб.)
# [[Ўільям Шэксьпір]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23647 сымб. → &lt;/span&gt;33106 сымб.)
# [[Мальер]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23651 сымб. → &lt;/span&gt;33111 сымб.)
# [[Пэкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23666 сымб. → &lt;/span&gt;33132 сымб.)
# [[Дамаск]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23676 сымб. → &lt;/span&gt;33146 сымб.)
# [[Аргентына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23834 сымб. → &lt;/span&gt;33368 сымб.)
# [[Старажытная Грэцыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23896 сымб. → &lt;/span&gt;33454 сымб.)
# [[Рыю-дэ-Жанэйру]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23983 сымб. → &lt;/span&gt;33576 сымб.)
# [[Найробі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;23996 сымб. → &lt;/span&gt;33594 сымб.)
# [[Мост]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24003 сымб. → &lt;/span&gt;33604 сымб.)
# [[Ангельская мова]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24024 сымб. → &lt;/span&gt;33634 сымб.)
# [[Сан-Паўлу]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24028 сымб. → &lt;/span&gt;33639 сымб.)
# [[Вальтэр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24047 сымб. → &lt;/span&gt;33666 сымб.)
# [[Лос-Анджэлес]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24098 сымб. → &lt;/span&gt;33737 сымб.)
# [[Першая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24122 сымб. → &lt;/span&gt;33771 сымб.)
# [[Сальвадор Далі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24137 сымб. → &lt;/span&gt;33792 сымб.)
# [[Мэхіка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24321 сымб. → &lt;/span&gt;34049 сымб.)
# [[Турэччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24367 сымб. → &lt;/span&gt;34114 сымб.)
# [[Будызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24434 сымб. → &lt;/span&gt;34208 сымб.)
# [[Эўропа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24498 сымб. → &lt;/span&gt;34297 сымб.)
# [[Банан (плод)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24553 сымб. → &lt;/span&gt;34374 сымб.)
# [[Рэспубліка Карэя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24598 сымб. → &lt;/span&gt;34437 сымб.)
# [[Чжэн Хэ]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24600 сымб. → &lt;/span&gt;34440 сымб.)
# [[Арабска-ізраільскі канфлікт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24646 сымб. → &lt;/span&gt;34504 сымб.)
# [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24650 сымб. → &lt;/span&gt;34510 сымб.)
# [[Мікелянджэлё]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24652 сымб. → &lt;/span&gt;34513 сымб.)
# [[Біялёгія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24688 сымб. → &lt;/span&gt;34563 сымб.)
# [[Бялкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24764 сымб. → &lt;/span&gt;34670 сымб.)
# [[Аўтамабіль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24802 сымб. → &lt;/span&gt;34723 сымб.)
# [[Індыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;24988 сымб. → &lt;/span&gt;34983 сымб.)
# [[Мэка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25147 сымб. → &lt;/span&gt;35206 сымб.)
# [[Мустафа Кемаль Ататурк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25391 сымб. → &lt;/span&gt;35547 сымб.)
# [[Карабель]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25428 сымб. → &lt;/span&gt;35599 сымб.)
# [[Зараастрызм]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25469 сымб. → &lt;/span&gt;35657 сымб.)
# [[Майкл Джэксан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25479 сымб. → &lt;/span&gt;35671 сымб.)
# [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25546 сымб. → &lt;/span&gt;35764 сымб.)
# [[Эгіпет]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25595 сымб. → &lt;/span&gt;35833 сымб.)
# [[Тлен]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25773 сымб. → &lt;/span&gt;36082 сымб.)
# [[Парыж]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;25916 сымб. → &lt;/span&gt;36282 сымб.)
# [[Антоніё Вівальдзі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26135 сымб. → &lt;/span&gt;36589 сымб.)
# [[Тэгеран]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26267 сымб. → &lt;/span&gt;36774 сымб.)
# [[Рым]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26877 сымб. → &lt;/span&gt;37628 сымб.)
# [[Кітай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26885 сымб. → &lt;/span&gt;37639 сымб.)
# [[Георг Фрыдрых Гэндэль]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26975 сымб. → &lt;/span&gt;37765 сымб.)
# [[Альбэрт Айнштайн]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;26993 сымб. → &lt;/span&gt;37790 сымб.)
# [[Нігерыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27132 сымб. → &lt;/span&gt;37985 сымб.)
# [[Буэнас-Айрэс]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27403 сымб. → &lt;/span&gt;38364 сымб.)
# [[Альжыр]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27566 сымб. → &lt;/span&gt;38592 сымб.)
# [[Швайцарыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27604 сымб. → &lt;/span&gt;38646 сымб.)
# [[Вашку да Гама]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27703 сымб. → &lt;/span&gt;38784 сымб.)
# [[Нью-Ёрк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;27951 сымб. → &lt;/span&gt;39131 сымб.)
# [[Жан-Жак Русо]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28053 сымб. → &lt;/span&gt;39274 сымб.)
# [[Нямеччына]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;28139 сымб. → &lt;/span&gt;39395 сымб.)
# [[Судан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29091 сымб. → &lt;/span&gt;40727 сымб.)
# [[Паўночная Амэрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;29316 сымб. → &lt;/span&gt;41042 сымб.)
# [[Бульба]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;30496 сымб. → &lt;/span&gt;42694 сымб.)
# [[Гішпанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31063 сымб. → &lt;/span&gt;43488 сымб.)
# [[Аляксандар Пушкін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31506 сымб. → &lt;/span&gt;44108 сымб.)
# [[Энрыка Фэрмі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31606 сымб. → &lt;/span&gt;44248 сымб.)
# [[Эўрапейскі Зьвяз]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31649 сымб. → &lt;/span&gt;44309 сымб.)
# [[Санкт-Пецярбург]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31768 сымб. → &lt;/span&gt;44475 сымб.)
# [[The Beatles]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;31828 сымб. → &lt;/span&gt;44559 сымб.)
# [[Дубай]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32159 сымб. → &lt;/span&gt;45023 сымб.)
# [[Цягліцы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32174 сымб. → &lt;/span&gt;45044 сымб.)
# [[Чынгісхан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;32950 сымб. → &lt;/span&gt;46130 сымб.)
# [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33045 сымб. → &lt;/span&gt;46263 сымб.)
# [[Масква]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;33889 сымб. → &lt;/span&gt;47445 сымб.)
# [[Вольфганг Амадэй Моцарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34027 сымб. → &lt;/span&gt;47638 сымб.)
# [[Эйфэлева вежа]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;34690 сымб. → &lt;/span&gt;48566 сымб.)
# [[Афрыка]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35133 сымб. → &lt;/span&gt;49186 сымб.)
# [[Кір II]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35642 сымб. → &lt;/span&gt;49899 сымб.)
# [[Сусьветная гандлёвая арганізацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;35838 сымб. → &lt;/span&gt;50173 сымб.)
# [[Стамбул]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36148 сымб. → &lt;/span&gt;50607 сымб.)
# [[Ісус Хрыстос]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36498 сымб. → &lt;/span&gt;51097 сымб.)
# [[Нікола Тэсла]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;36571 сымб. → &lt;/span&gt;51199 сымб.)
# [[Францыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37063 сымб. → &lt;/span&gt;51888 сымб.)
# [[Глябальнае пацяпленьне]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;37688 сымб. → &lt;/span&gt;52763 сымб.)
# [[Ганконг]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38289 сымб. → &lt;/span&gt;53605 сымб.)
# [[Калізэй]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;38926 сымб. → &lt;/span&gt;54496 сымб.)
# [[Сусьветны банк]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;41549 сымб. → &lt;/span&gt;58169 сымб.)
# [[Расея]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44065 сымб. → &lt;/span&gt;61691 сымб.)
# [[Рэмбрант]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;44368 сымб. → &lt;/span&gt;62115 сымб.)
# [[Канада]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;46866 сымб. → &lt;/span&gt;65612 сымб.)
# [[Сьвятая Рымская імпэрыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;49352 сымб. → &lt;/span&gt;69093 сымб.)
# [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;51267 сымб. → &lt;/span&gt;71774 сымб.)
# [[Шахматы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;52535 сымб. → &lt;/span&gt;73549 сымб.)
# [[Бэрлін]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;53872 сымб. → &lt;/span&gt;75421 сымб.)
# [[Напалеон I Банапарт]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54321 сымб. → &lt;/span&gt;76049 сымб.)
# [[Італія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;54997 сымб. → &lt;/span&gt;76996 сымб.)
# [[Рэфармацыя]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;57521 сымб. → &lt;/span&gt;80529 сымб.)
# [[Аляксандар Македонскі]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63234 сымб. → &lt;/span&gt;88528 сымб.)
# [[Вялікабрытанія]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63317 сымб. → &lt;/span&gt;88644 сымб.)
# [[Украіна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;63810 сымб. → &lt;/span&gt;89334 сымб.)
# [[Лёндан]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;70444 сымб. → &lt;/span&gt;98622 сымб.)
# [[Пётар I]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;72172 сымб. → &lt;/span&gt;101041 сымб.)
# [[Другая сусьветная вайна]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;75044 сымб. → &lt;/span&gt;105062 сымб.)
# [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;79055 сымб. → &lt;/span&gt;110677 сымб.)
# [[Цягнік]] (&lt;span style=&quot;color: #909090;&quot;&gt;100969 сымб. → &lt;/span&gt;141357 сымб.)</text>
      <sha1>ix2tp5ztf1oyes8rurfdzr7h8ktac0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багдановіч (неадназначнасьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>92854</id>
    <revision>
      <id>2328450</id>
      <parentid>1680415</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:05:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Асобы */выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1001" xml:space="preserve">Назву '''Багдановіч''' маюць:

== Асобы ==
* [[Адам Багдановіч]] (1862—1940) — беларускі энтограф, фальклярыст
* [[Вячаслаў Багдановіч]] (1878—1939) — беларускі рэлігійны і грамадзка-палітычны дзяяч
* [[Генадзь Багдановіч]] — рэдактар тыднёвіка [[Незалежная думка (1920)|Незалежная думка]] (1920)
* [[Максім Багдановіч]] (1875—1917) — беларускі паэт
* [[Янка Багдановіч]] — беларускі грамадзкі дзяяч, рэдактар часопіса [[Шлях Моладзі]]

== Населеныя пункты ==

=== [[Расея]] ===
* [[Багдановіч]] — горад у Сьвярдлоўскай вобласьці

== Глядзіце таксама ==
* [[Багдановічы]]

{{неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>ce91egz5fw44o35798c34hl6sztrxuz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтарадыё</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95047</id>
    <revision>
      <id>2328456</id>
      <parentid>2214652</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:24:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17254" xml:space="preserve">{{Радыёстанцыя
|назва          = Аўтарадыё
|поўная назва   = 
|лягатып        =[[Файл:Avtoradio105-1BY-logo.jpg|75p]]
|подпіс         = 
|горад          = [[Менск]]
|краіна         = Беларусь
|слоган         = «Для тых, хто ў дарозе»
|фармат         = 
|музфармат      = [[Рок-музыка|рок]] і [[поп-музыка]]
|частасьць      = 67,7&amp;nbsp;{{артыкул у іншым разьдзеле|УКХ OIRT|УКХ OIRT|ru|УКВ OIRT}}; 105,1&amp;nbsp;FM
|мачта          = 
|магутнасьць    = 
|час вяшчаньня  = 
|зона вяшчаньня = 
|створаная      = {{Дата|7|8|1992}}
|закрытая       = {{Дата|12|1|2011}}
|замяніла       = 
|замененая      = «[[Сталіца (радыё)|Сталіца]]»&lt;ref name=&quot;baj2012&quot;&gt;{{Cite web|last=|first=|date=|year=2012|title=Mass Media Week in Belarus|url=https://baj.by/sites/default/files/analytics/files/rassylka19-03_01-04_2012en.pdf|dead-url=no|journal=Info‐posting|language=en|publisher=[[Беларуская асацыяцыя журналістаў]]|volume=|pages=3–4|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201211135808/https://baj.by/sites/default/files/analytics/files/rassylka19-03_01-04_2012en.pdf|archivedate=2012-12-11|accessdate=2012-12-11|via=}}&lt;/ref&gt;
|ліцэнзія       = 
|доля           = 
|каардынаты     = 
|заснавальнік   = 
|уласьнік       = ТАА «Аўтарадыё»
|кіраўнікі      = Юры Базан
|сайт           = 
|twitter        = 
|facebook       = 
|вконтакте      = 
|youtube        = 
|трансьляцыя    = 
|заўвагі        = 
|зноскі         = 
}}
«'''Аўтарадыё'''» (105,1 Менск FM) — першая незалежная радыёстанцыя ў незалежнай Беларусі, [[FM-станцыя]], якая працавала ў [[Менск]]у на [[частасьць|частасьці]] 105,1 МГц ад 7 жніўня 1992 году&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=А. Плавник.|last=Плавник|first=А.|date=|год=2011|загаловак=Даты, события, люди|спасылка=https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/33207/1/Radio_2011.pdf|выданьне=Беларускае радыё: гісторыя, сучаснасць, перспектывы развіцця|мова=ru|месца=[[Менск]]|тып=Матэрыялы Рэспубліканскай навукова-практычнай канфэрэнцыі, прысьвечанай 85-годзьдзю Беларускага радыё|выдавецтва=[[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]]|volume=|старонкі=8–27|архіўная спасылка=https://web.archive.org/web/20200608143745/http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/33207/1/Radio_2011.pdf|archivedate=2021-01-08|дата доступу=2021-01-08|via=}}&lt;/ref&gt; да 12 студзеня 2011 году, калі была ануляваная ліцэнзія&lt;ref&gt;[http://nn.by/?c=ar&amp;i=48860 Закрыта «Аўтарадыё» — за «экстрэмізм»] [[Наша Ніва]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|language=ru|url=https://www.dw.com/ru/%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BE-%D0%B2-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8-%D0%BB%D0%B8%D1%88%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%B0/a-14767585|title=&quot;Авторадио&quot; в Беларуси лишили голоса|first=Полина|last=Птицына|website=|date=2011-01-14|publisher=[[Нямецкая хваля]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201211132303/https://www.dw.com/ru/авторадио-в-беларуси-лишили-голоса/a-14767585|archivedate=2020-12-11|accessdate=2020-12-11|last2=Дорохов|first2=Владимир|author=Полина Птицына|coauthors=Владимир Дорохов.|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
З пачатку 1990-х гадоў да 1 студзеня 1995 году «Аўтарадыё» вяшчала на частаце 67,7 {{артыкул у іншым разьдзеле|УКХ OIRT|УКХ OIRT|ru|УКВ OIRT}}. Вяшчаньне «Аўтарадыё» ў УКХ-дыяпазоне абумаўлялася адзінай на той момант даступнасьцю дадзенага частотнага рэсурсу як для вяшчальнікаў, так і для карыстальнікаў&lt;ref&gt;{{артыкул|аўтар=Анна Курейчик.|last=Курейчик|first=Анна|date=|год=2016|загаловак=Зарождение коммерческой модели радиовещания в Республике Беларусь|спасылка=https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/161005/1/Журналістыка-2016.pdf|dead-url=no|тып=Матэрыялы 18-й Міжнароднай навукова-практычнай канфэрэнцыі, прысьвечанай 95-годзьдзю БДУ|выданьне=Журналістыка-2016: стан, праблемы і перспектывы|мова=ru|выдавецтва=[[БДУ]]|volume=|старонкі=146–149|архіўная спасылка=https://web.archive.org/web/20200919170452/https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/161005/1/Журналістыка-2016.pdf|archivedate=2020-09-19|via=}}&lt;/ref&gt;. У 1995 годзе радыё закрылі. Вяртаньне ў этэр заняло 4 гады&lt;ref name=&quot;spring96&quot;&gt;{{cite web|url=http://spring96.org/be/news/41283|title=Агляд-хроніка парушэньняў правоў чалавека ў Беларусі, студзень 2010 году|language=be|publisher=[[Вясна (цэнтар)|Вясна]]}}&lt;/ref&gt;. У 2001 годзе было запушчана паралельнае вяшчаньне й на FM-частаце 105,1&amp;nbsp;МГц&lt;ref name=&quot;главред&quot;&gt;{{Cite web|language=ru|url=https://news.tut.by/society/513478.html|title=Умер основатель и главред &quot;Авторадио&quot;|first=|last=|website=|date=2016-09-25|publisher=[[TUT.BY]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161115063722/http://news.tut.by/society/513478.html|accessdate=2021-01-08|url-status=live|archivedate=2016-11-15}}&lt;/ref&gt;.

Радыёстанцыя ратыравала беларускую музыку, у прыватнасьці такія гурты, як «[[N.R.M.]]», «[[Крамбамбуля (гурт)|Крамбамбуля]]», «[[Ляпіс Трубяцкі]]» й «[[Neuro Dubel]]»&lt;ref name=&quot;dies&quot;&gt;{{Cite web|url=https://euroradio.fm/en/editor-chief-autoradio-yury-bazan-dies|title=Editor-in-chief of Autoradio Yury Bazan dies|publisher=[[Эўрапейскае радыё для Беларусі]]|language=en|accessdate=2019-08-28}}&lt;/ref&gt;, а таксама лідэраў гіт-парадаў «[[Tuzin.fm]]»&lt;ref name=&quot;R.I.P. Юры Базан&quot; /&gt;. Вядомымі вядучымі перадачаў на радыёстанцыі былі [[Алег Хаменка]], [[Зьміцер Вайцюшкевіч]], Маша Яр і іншыя&lt;ref name=&quot;R.I.P. Юры Базан&quot;&gt;{{Cite web|language=be|url=https://tuzinfm.by/zhamerun/3343/rip-jury-bazan-1963-2016.html|title=R.I.P. Юры Базан (1963—2016)|first=|last=Tuzin.fm|website=|date=2016-09-26|publisher=[[Tuzin.fm]]|archiveurl=https://archive.vn/YjKIX|archivedate=2021-01-05|accessdate=2021-01-05|dead-url=no}}&lt;/ref&gt;.

У верасьні 2009 году [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь]] вынесла афіцыйнае папярэджаньне «Аўтарадыё» за вяшчаньне сумеснай з [[Эўрапейскае радыё для Беларусі|Эўрапейскім радыё для Беларусі]] перадачы «Эўразум»&lt;ref&gt;{{cite web
 |language      = en
 |url         = http://spring96.org/en/news/29858
 |title       = 'Autoradio' gets warned for joint project with European Radio for Belarus
 |publisher   = [[Вясна (цэнтар)|Вясна]]
 |date        = 2009-10-06
 |accessdate  = 2020-08-08
|archiveurl=https://archive.vn/sQzYk
|archivedate=2020-12-25
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web
 |language      = en
 |url         = https://humanrightshouse.org/articles/mass-media-freedom-hostage-of-official-minsk/
 |title       = Mass media freedom 'hostage' of official Minsk
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201225083226/https://humanrightshouse.org/articles/mass-media-freedom-hostage-of-official-minsk/
|archivedate=2020-12-25
|url-status=live
 |publisher   = [[Human Rights House]]
 |date        = 2009-10-12
 |accessdate  = 2020-08-24
}}&lt;/ref&gt;.
=== Спыненьне дзейнасьці ===
У пэрыяд агітацыйнае кампаніі па [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2010 году|выбарах прэзыдэнта Беларусі ў 2010]] годзе радыё трансьлявала матэрыялы кандыдатаў у прэзыдэнты [[Андрэй Саньнікаў|Андрэя Саньнікава]] і [[Уладзімер Някляеў|Уладзімера Някляева]]&lt;ref name=&quot;spring96&quot;/&gt;. Падчас свайго выступу Саньнікаў выказаўся, што «лёс краіны вырашаецца не на кухні, а на [[Падзеі ў Беларусі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2010 году|плошчы]]».

12 студзеня 2011 году рэдакцыяй «Аўтарадыё» атрымана прадпісаньне РУП «БелГІЭ» [[Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь]] аб спыненьні дзеяньня дазволу на права выкарыстаньня радыёчастаснага спэктру і забароне на эксплюатацыю радыёэлектронных сродкаў. Загад вынесены на падставе рашэньня Рэспубліканскай камісіі па тэлебачаньні і радыёвяшчаньні 188/11 ад 11 студзеня 2011 году за подпісам старшыні камісіі [[Алег Праляскоўскі|Алега Праляскоўскага]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rferl.org/a/belarus_radio_opposition_ads_off_air/2274257.html|title=Belarus Radio Station Loses License|publisher=[[Свабода (радыё)|Свабода]]|language=en|accessdate=2019-08-28}}&lt;/ref&gt;. Пастанова камісіі анулюе права «Аўтарадыё» на наземнае этэрнае радыёвяшчаньне «ў сувязі з невыкананьнем „Аўтарадыё“ творчай канцэпцыі і распаўсюджваньнем у этэры 16 сьнежня 2010 году інфармацыі, якая зьмяшчае публічныя заклікі да экстрэмісцкай дзейнасьці».

Журналіст [[Паўлюк Быкоўскі]] канстатаваў, што «Аўтарадыё» было пазбаўлена частотаў нібыта за прапаганду экстрэмізму, хоць перадвыбарная ракляма ўзгаднялася з [[Цэнтральная камісія па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў Рэспублікі Беларусь|Цэнтральнай выбарчай камісіяю]]&lt;ref name=&quot;Bykouski&quot; /&gt;. Суд першай інстанцыі падтрымаў пазыцыю «Аўтарадыё», але пазьней справа была перагледжана&lt;ref name=&quot;Bykouski&quot;&gt;{{Cite web|last=Bykouski|language=en|accessdate=2020-12-11|archivedate=2020-12-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201211141328/https://www.eesc.lt/uploads/news/id392/Bell%204%20%2825%29%20%282011%29.pdf|pages=5|issue=4 (25)|volume=|publisher=BELL|first=Paulyuk|dead-url=no|url=https://www.eesc.lt/uploads/news/id392/Bell%204%20(25)%20(2011).pdf|title=Belarusian Media in the Virtual Space|year=2011|date=|аўтарlink=Паўлюк Быкоўскі|аўтар=Paulyuk Bykouski.|via=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Дорощенок|first=Татьяна|аўтар=Татьяна Дорощенок.|date=2011-03-28|title=Решение о закрытии &quot;Авторадио&quot; осталось в силе|url=https://news.tut.by/society/220122.html|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430133852/https://news.tut.by/society/220122.html|archivedate=2011-04-30|accessdate=2021-01-08|publisher=[[TUT.BY]]|work=[[БелаПАН]]|language=ru}}&lt;/ref&gt;. Па выніках перагляду [[Зьміцер Аляксандраў]], судзьдзя [[Вышэйшы гаспадарчы суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшага гаспадарчага суда]], які вынес рашэньне аб закрыцьці радыёстанцыі, стаў суб’ектам забароны на паездкі й замарожваньня актываў [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскім Зьвязам]] як частка [[Чорны сьпіс Эўразьвязу|сьпісу беларускіх чыноўнікаў, адказных за палітычныя рэпрэсіі, падтасоўку вынікаў галасаваньня й прапаганду]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://nn.by/?c=ar&amp;i=61552|title=Поўны спіс 208 беларускіх чыноўнікаў, якім забаронены ўезд у ЕС|language=be|publisher=[[Наша Ніва]]|date=2011-10-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2011-05-24|title=COUNCIL IMPLEMENTING REGULATION (EU) No 505/2011 of 23 May 2011implementing Regulation (EC) No 765/2006 concerning restrictive measures against President Lukashenko and certain officials of Belarus|url=http://web.valcloud.eu/SanctionCheck/regulations/505-2011.pdf|dead-url=no|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Афіцыйны часопіс Эўрапейскага Зьвязу|Афіцыйны часопіс Эўрапейскага Зьвязу|uk|Офіційний вісник Європейського Союзу}}|series=L|language=en|publication-date=|volume=|pages=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201211144748/http://web.valcloud.eu/SanctionCheck/regulations/505-2011.pdf|archivedate=2020-12-11|accessdate=2020-12-11|via=}}&lt;/ref&gt;.

Частасьць «Аўтарадыё» 105,1 МГц, якая вызвалілася з прычыны пазбаўленьня ліцэнзіі, была аддадзеная радыё «[[Сталіца (радыё)|Сталіца]]», і дзяржаўная радыёстанцыя пачала на ёй вяшчаньне 15 красавіка 2012 году&lt;ref name=&quot;baj2012&quot; /&gt;.

Заснавальнік і галоўны рэдактар «Аўтарадыё» Юры Базан памёр 24 верасьня 2016 году&lt;ref name=&quot;dies&quot; /&gt;.

== Ацэнкі ==
Музычны крытык [[Зьміцер Падбярэскі]] нызываў радыёстанцыю найбольш любімаю сярод беларускіх FM-станцыяў&lt;ref&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2000-12-14|title=Сьнежань - час падвядзеньня вынікаў музычнага году. Сьнежань у беларускае папулярнае музыцы пазначаны шэрагам імпрэзаў і прэзэнтацыяў. Вынікі музычнага году абмяркоўваюць карэспандэнт &quot;РР&quot; Севярын Квяткоўскі й Зьміцер Падбярэзскі|url=https://news.tut.by/society/1604.html|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718095657/https://news.tut.by/society/1604.html|archivedate=2014-07-18|accessdate=2021-01-08|publisher=[[TUT.BY]]|work=[[Беларускае Радыё Рацыя]]}}&lt;/ref&gt;.

== Адлюстраваньне ў культуры ==
У 2011 годзе гурт «[[N.R.M.]]» прэзэнтаваў новую песьню «Аўтарадыё» ў падтрымку зачыненай радыёстанцыі&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2011-03-02| url = http://ultra-music.com/news/3458| title = N.R.M. записали песню в поддержку «Авторадио» | author= Вячеслав Радионов.|language=ru|publisher = {{артыкул у іншым разьдзеле|Ultra-music.com|Ultra-music.com|be|Ultra-music.com}}| acccesdate = 2011-03-02}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Радыёстанцыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1992 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 2011 годзе]]
[[Катэгорыя:Цэнзура ў Беларусі]]</text>
      <sha1>i1a8j4i3hn17vuem4hi8nyrzj495k69</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асабнякі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96377</id>
    <revision>
      <id>2328480</id>
      <parentid>1200670</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:51:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Крыніцы */[[ВП:Шаблёны|шаблёны]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3764" xml:space="preserve">{{Мястэчка
|Назва                           = Асабнякі
|Назва ў родным склоне           = Асабнякоў
|Няпэўная назва                  = 
|Арыгінальная назва              = 
|Краіны                          = Беларусі
|Герб                            = 
|Сьцяг                           = 
|Гімн                            = 
|Першыя згадкі                   = 
|Горад з                         = 
|Магдэбурскае права              = 
|Былыя назвы                     = 
|Былая назва                     = 
|Мясцовая назва                  = 
|Адміністрацыйная адзінка        = Вобласьць
|Назва адміністрацыйнай адзінкі  = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
|Адміністрацыйная адзінка2       = Раён
|Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Слонімскі раён|Слонімскі]]
|Адміністрацыйная адзінка3       = 
|Назва адміністрацыйнай адзінкі3 = 
|Сельсавет                       = [[Азгінавіцкі сельсавет|Азгінавіцкі]]
|Пасялковы савет                 = 
|Кіраўнік                        = 
|Імя кіраўніка                   = 
|Плошча                          = 
|Вышыня                          = 
|Колькасьць насельніцтва         = 
|Год падліку насельніцтва        = 
|Шчыльнасьць насельніцтва        = 
|Этнічны склад насельніцтва      =
|Год падліку этнічнага складу насельніцтва =
|Колькасьць двароў               = 
|Часавы пас                      = 
|Летні час                       = 
|Тэлефонны код                   = +375 1562
|Паштовы індэкс                  = 231802
|Аўтамабільны код                = 
|Выява                           = 
|Апісаньне выявы                 = 
|Шырата паўшар'е                 = паўночнае
 |Шырата градусаў                = 53
 |Шырата хвілінаў                = 3
 |Шырата сэкундаў                = 20.3
|Даўгата паўшар'е                = усходняе
 |Даўгата градусаў               = 25
 |Даўгата хвілінаў               = 12
 |Даўгата сэкундаў               = 46.1
|Пазыцыя подпісу на мапе         = 
|Водступ подпісу на мапе         = 
|Commons                         = 
|Сайт                            = 
|Колер                           = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Асабнякі́'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гарадзенская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Слонімскі раён|Слонімскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]], уваходзіць у склад [[Азгінавіцкі сельсавет|Азгінавіцкага сельсавету]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Азгінавіцкі сельсавет}}
{{Слонімскі раён}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Слонімскага раёну]]
[[Катэгорыя:Азгінавіцкі сельсавет]]</text>
      <sha1>4wy3o08hww9mmt0j5ijrizeahg5zqgj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Славаччыне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>96460</id>
    <revision>
      <id>2328752</id>
      <parentid>2166925</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="328" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Славаччына}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Славаччыны|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>0r3phenarfcm2zs642ikfjxwv7vzoej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балійскае мора</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100942</id>
    <revision>
      <id>2328431</id>
      <parentid>2276583</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:59:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1325" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Балі}}
{{Каардынаты|7|30|паўднёвае|115|30|усходняе|выяўленьне=загаловак}}
{{Вадаём}}
'''Балійскае мо́ра''', таксама '''Мора Балі''' ({{Мова-анг|Bali Sea}}, {{Мова-індан|Laut Bali}}) — міжастраўное мора [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] паміж усходнім ускрайкам вострава [[Ява (выспа)|Ява]] і астравамі [[Балі (выспа)|Балі]], Ламбок, Сумбава, [[Сулавэсі]] і Мадура. Плошча 40 тысячаў км², сярэдняя глыбіня складае 411 м, максымальная глыбіня — 1590 м (западзіна Балі). Тэмпэратура вады вагаецца паміж 27 і 28&amp;nbsp;°C. Салёнасьць склааде 33,0-34,0‰. Дно высланае ападкамі, у якіх шмат вульканічнага туфа. Прылівы зьмешаныя, іхняя вышыня дасягае 1,7 м.

{{Моры Ціхага акіяна}}
{{Парады артыкулу|кароткі артыкул|няма крыніцаў|няма выяваў}}

[[Катэгорыя:Моры Ціхага акіяна]]</text>
      <sha1>38lxlt1hdemm1sciegrkjffe6oib08s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Піліп (апостал)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101176</id>
    <revision>
      <id>2328776</id>
      <parentid>2187803</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:19:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8085" xml:space="preserve">{{Сьвяты
|тып (колер)         = Хрысьціянства
|выява               = Rubens apostel philippus.jpg
|подпіс              = Апостал Піліп, [[Рубэнс]]
|памер выявы         = 
|імя сьвятога        = Апостал Піліп
|арыгінальнае імя    = 
|сьвецкае імя        = 
|манаскае імя        = 
|нарадзіўся          = [[6 да н. э.]]; г. [[Бітсаіда]], [[Галілея]], [[Рымская імпэрыя]]
|памёр               = каля 81&lt;ref name=&quot;heiligen&quot;&gt;[http://www.heiligenlexikon.de/BiographienP/Philippus_Apostel.htm Philippus der Apostel] - ''Ökumenisches Heiligenlexikon'' {{ref-de}}&lt;/ref&gt;; [[Гераполіс]], [[Анатолія]], Рымская імпэрыя
|шануецца            = хрысьціянскімі цэрквамі
|услаўлены           = 
|бэатыфікаваны       = 
|кананізаваны        = 
|у ліку              = апосталаў
|галоўная сьвятыня   = 
|дзень памяці        = 3 траўня (заходнія цэрквы)&lt;br /&gt;27 лістапада (усходнія цэрквы)
|дзень памяці ў {{#time:Y}} = 
|патрон              = 
|атрыбуты            = лацінскі Т-абразны крыж
|дэкананізаваны      = 
|працы               = 
|падзьвіжніцтва      = апостальская пропаведзь
}}
'''Апостал Піліп''', таксама '''Філіп''' ({{мова-el|Φίλιππος, ''Philippos''}}) — адзін з [[12 апосталаў|дванаццаці апосталаў]], вучняў [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]].

== Жыцьцяпіс ==
Згаданы ў сьпісах апосталаў у [[Эвангельле паводле Мацьвея|Эвангельлі паводле Мацьвея]] (10:3), [[Эвангельле паводле Марка|паводле Марка]] (03:18), [[Эвангельле паводле Лукі|паводле Лукі]] (06:14), а таксама ў [[Дзеі Апосталаў|Дзеях Апосталаў]] (01:13).

Эвангельле паводле Яна паведамляе, што Піліп быў родам зь Бітсаіды, з аднаго гораду з [[Андрэй (апостал)|Андрэем]] і [[Пётар (апостал)|Пятром]] і закліканы за імі трэцім. Піліп прывёў да Ісуса Натанаіла (Барталамея) (Ян.1 :43-46). На старонках Эвангельля паводле Яна Піліп зьяўляецца яшчэ тройчы: ён гутарыць зь Ісусам пра хлеб для мноства народу (Ян.6 :5-7); прыводзіць да Ісуса Элінаў (элінізіраваць юдэяў) (Ян.12 :20-22); просіць Ісуса на Тайнай вячэры паказаць Айца (Ян.14 :8-9). Яўсевій Кесарыйскі прыводзіць паведамленьне Клімэнта Александрыйскага пра тое, што Піліп быў жанаты й меў дачок, зь якімі быў знакам і [[Папій]]. Піліп прапаведаваў Эвангельле ў [[Скіфія|Скіфіі]] й [[Фрыгія|Фрыгіі]]. За прапаведніцкую дзейнасьць быў пакараны (укрыжаваны галавой уніз) у 87 годзе (падчас праўленьня рымскага імпэратара [[Даміцыян]]а) у горадзе [[Гераполіс]]е, у [[Малая Азія|Малой Азіі]].

Згаданы ў [[Дзеі Апосталаў|Дзеях апосталаў]] [[Піліп Дыякан]] альбо Піліп Эвангеліст — іншая асоба, цёзка апостала Піліпа. Існуе гнастычны апокрыф — [[Эвангельле паводле Піліпа]] (створаны ў III—IV стагодзьдзях), а таксама апакрыфічны тэкст [[Дзеі Піліпа]].

Пасьля Ўшэсьця Госпада апостал Піліп, паводле паданьня, прапаведаваў Слова Божае ў [[Галілея|Галілеі]], суправаджаючы пропаведзь цудамі. Так, ён уваскрэсіў немаўля, якога несла на руках няўцешная маці. Прапаведуючы Эвангельле ў [[Грэцыя|Грэцыі]], ён уваскрэсіў аднаго памерлага. Прапаведуючы Хрыста ў [[Гераполь Сырыйскі|Гераполі Сырыйскім]], апостал Піліп выклікаў моцны гнеў у народзе, пагражалі нават пабіць яго камянямі, і па патрабаваньні натоўпу ўваскрэсіў мёртвага, якога несьлі на насілках у пахавальным шэсьці.&lt;ref&gt;[http://days.pravoslavie.ru/Life/life2535.htm Апостол Филипп. Православный церковный календарь {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160914171645/http://pravoslavie.name/index.php?download%2Fsaints%2FNov%2F14%2Flife01.html Житие святого Апостола Филиппа {{ref-ru}}]&lt;/ref&gt;.

=== Сьмерць і пахаваньне ===
Паводле паданьня, Піліпа абезгаловілі (па іншай вэрсіі ўкрыжавалі ўніз галавой) па загадзе праконсула Рымскай імпэрыі ў 87-гадовым узросьце&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Янка Крук]], [[Аксана Катовіч]].|загаловак=Піліпаўскія запусты|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=69963|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=27 лістапада 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-11-27 229 (26837)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/69980/27lis-16.indd.pdf 16]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. На месцы пакараньня сьмерцю пасьлядоўнікі сьвятога пабудавалі грабніцу васьмікутнай формы і супакоілі там астанкі сьвятога.

У 2011 годзе пры правядзеньні раскопак у [[Гераполіс]]е ([[Турцыя]], вобласьць [[Дэнізьлі]]) сярод руінаў старажытнага храма, італьянскімі археолягамі пад кіраўніцтвам Франчэска Андрыё было выяўленае пахаваньне Сьвятога апостала Піліпа. Пра тое, што дадзеная грабніца сапраўды належыць сьвятому Піліпу, кажа й яе ўладкаваньне, і пісьмёны, знойдзеныя на ёй.&lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://archeonews.ru/grobnica-svyatogo-apostola-filippa-obnaruzhena-denizli/|загаловак=Гробница святого апостола Филиппа обнаружена Денизли|accessdate=2013-01-25|archiveurl=http://www.webcitation.org/6E6nmxrJB|archivedate=2013-02-01}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Апосталы}}
{{Эвангелісты}}

[[Катэгорыя:Хрысьціянскія сьвятыя]]
[[Катэгорыя:Раньнехрысьціянскія мучанікі]]
[[Катэгорыя:Апосталы]]
[[Катэгорыя:Раскрыжаваныя]]
[[Катэгорыя:Жыды ў Рымскай імпэрыі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 81 годзе]]
[[Катэгорыя:Сьвятыя Залатой легенды]]</text>
      <sha1>jzqdetmviy0rj021dyvhuhappln2tk3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фіярэнтына Флярэнцыя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102538</id>
    <revision>
      <id>2328528</id>
      <parentid>2324561</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T04:17:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Logo_ACF_Fiorentina.svg]] замененая на [[Image:2022_ACF_Fiorentina_logo.svg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67477" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Фіярэнтына
|Лягатып          = 2022 ACF Fiorentina logo.svg
|ПоўнаяНазва      = ACF Fiorentina SpA
|Горад            = [[Флярэнцыя]], [[Італія]]
|Стадыён          = [[Артэміё Франкі (стадыён)|Артэміё Франкі]]
|Умяшчальнасьць   = 47 282
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ФіярэнтынаЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|Фіярэнтына}}
|Прыналежнасьць   = Італьянскія
|pattern_la1        = _fiorentina2122h
|pattern_b1         = _fiorentina2122h
|pattern_ra1        = _fiorentina2122h
|pattern_sh1        = _fiorentina2122h
|pattern_so1        = _fiorentina2122h
|leftarm1           = 4C1D84
|body1              = 4C1D84
|rightarm1          = 4C1D84
|shorts1            = 4C1D84
|socks1             = 4C1D84
|pattern_la2        = _fiorentina2122a
|pattern_b2         = _fiorentina2122a
|pattern_ra2        = _fiorentina2122a
|pattern_sh2        = _fiorentina2122a
|pattern_so2        = _fiorentina2122a
|leftarm2           = FFFFFF
|body2              = FFFFFF
|rightarm2          = FFFFFF
|shorts2            = FFFFFF
|socks2             = FFFFFF
|pattern_la3        = _fiorentina2122t
|pattern_b3         = _fiorentina2122t
|pattern_ra3        = _fiorentina2122t
|pattern_sh3        = _fiorentina2122t
|pattern_so3        = _fiorentina2122t
|leftarm3           = FFFF00
|body3              = FFFF00
|rightarm3          = FFFF00
|shorts3            = FFFF00
|socks3             = FFFF00
}}
«'''Фіярэнтына'''» ({{мова-it|Fiorentina}}) — італьянскі футбольны клюб з гораду [[Флярэнцыя]]. Заснаваны ў 1926 годзе пры аб’яднаньні клюбу «Фірэнцэ» й футбольнай сэкцыі моладзевай каманды «Лібэртас», аднак быў перафармаваны ў 2002 годзе пасьля банкруцтва. «Фіярэнтына» большасьць часу свайго існаваньня гуляе ў найвышэйшым дывізіёне італьянскага футболу, і толькі чатыры клюбы правялі ў Сэрыі А больш сэзонаў, чым «Фіярэнтына». «Фіярэнтына» двойчы перамагала ў італьянскім чэмпіянаце, у сэзоне 1955—1956 гадоў, а затым у сэзоне 1968—1969 гадоў. Таксама клюб зьяўляецца 6-разовым уладальнікам [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]], уладальнікам [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубка кубкаў]] (1961).

З 1931 году клюб гуляў на стадыёне «[[Артэміё Франкі (стадыён)|Артэміё Франкі]]», які ў цяперашні час мае 47 282 месцаў. Стадыён выкарыстаў некалькі імёнаў на працягу многіх гадоў і зьведаў некалькі рэканструкцыяў. «Фіярэнтына» шырока вядомыя пад мянушкай «фіялкі», якая мае спасылку на іхны адметны фіялетавы колер формы.

== Гісторыя ==
=== Стварэньне ===
«Фіярэнтына» была заснавана 26 жніўня 1926 году чальцом [[Нацыянальная фашысцкая партыя|Нацыянальнай фашысцкай партыі]] маркізам [[Люіджы Рыдольфі]]&lt;ref&gt;Martin Simon. [http://books.google.com/books?id=LSOmTCa8g50C&amp;pg=PA142&amp;lpg=PA142&amp;dq=fiorentina+Luigi+Ridolfi+fascist&amp;source=web&amp;ots=-TY6RPJtWP&amp;sig=plBjFJCYajFpO1RG3DF128PVB7E&amp;hl=en Football and Fascism: The National Game Under Mussolini]. — Berg Publishers. — {{ISBN|1-85973-705-6}}&lt;/ref&gt;, які ініцыяваў зьліцьцё двух флярэнтыйскіх клюбаў — «Фірэнцэ» ({{мова-it|Club Sportivo Firenze|скарочана}}) і «Лібэртас» ({{мова-it|Palestra Ginnastica Libertas|скарочана}}). Мэтай гэтага зьліцьця было зьяўленьне ў [[Флярэнцыя|Флярэнцыі]] моцнага клюбу, здольнага канкураваць з супернікамі ў паўночна-заходняй Італіі. Таксама мела месца культурнае адраджэньне «[[Флярэнтыйскае кальча|Флярэнтыйскага кальча]]», продка сучаснага футболу, у які гулялі чальцы сям’і [[Мэдычы]].

22 верасьня 1929 году на таварыскі матч з «[[Рома Рым|Ромай]]» футбалісты «Фіярэнтыны» ўпершыню выйшлі на поле ў фіялетавых футболках з эмблемай у выглядзе флярэнтыйскай лілеі, да гэтага моманту каманда выступала ў чырвона-белай форме.

Пасьля цяжкага старту й трох сэзонаў у ніжэйшых лігах, «Фіярэнтына» выйшла ў [[Сэрыя A|Сэрыю А]] ў 1931 годзе. У тым жа годзе быў адкрыты новы стадыён у Флярэнцыі, названы «Джаваньні Бэрта», у гонар знакамітага фашыста, аднак цяпер ён вядомы як «[[Артэміё Франкі (стадыён)|Артэміё Франкі]]». У той час стадыён быў шэдэўрам інжынэрнага мастацтва й цырымонія ягонага адкрыцьця была грандыёзнай. Каб на роўных спаборнічаць з найлепшымі камандамі Італіі, «Фіярэнтына» ўмацавалася новымі гульцамі, у прыватнасьці ўругвайцам [[Пэдра Пэтроні]] па мянушцы «бамбардзір» ({{мова-es|El Artillero|скарочана}}). Нягледзячы на ​​добра праведзены сэзон і занятае чацьвёртае месца, у наступным годзе «Фіярэнтына» вылецела ў [[Сэрыя Б|Сэрыю B]], аднак хутка вярнулася ў вышэйшы дывізіён. У 1941 годзе клюб перамог свой першы [[Кубак Італіі па футболе|Кубак Італіі]], але каманда ня здолела дамагчыся значнага посьпеху ў 1940-х гадах з-за [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] й іншых праблемаў.

=== Першы скудэта ===
У 1950-х гадох «Фіярэнтына» займала стале месца ў пяцёрцы найлепшых камандаў лігі. Каманда складалася з выдатных гульцоў, [[Джуліяна Сарта]], [[Сэрджыё Чэрвата]], [[Франчэска Разэта]], [[Гвіда Гратона]], [[Джузэпэ К’япэля]] й [[Альда Скарамуччы]], але найлепшым з усіх быў дуэт нападнікаў бразыльца [[Жуліньнё]] й аргентынца [[Мігель Мантуоры|Мігеля Мантуоры]]. Гэтая каманда выйграла першае чэмпіёнства для «Фіярэнтыны» ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1955—1956 гадоў|сэзоне 1955—1956 гадоў]], на 12 пунктаў адарваўшыся ад фінішаваўшага другім «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]». «Мілян» абышоў «Фіярэнтыну» ў наступным годзе ў барацьбе за чэмпіёнства, але больш значным стала тое, што «Фіярэнтына» стала першай італьянскай камандай, якая згуляла ў фінале [[Кубак эўрапейскіх чэмпіёнаў па футболе|Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў]], дзе прайграла ў асноўны час зь лікам 0:2 мадрыдзкаму «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», дзе бліскаў [[Альфрэда Ды Стэфана]]. У наступных трох сэзонах «Фіярэнтына» займала другое месца ў Кубку эўрапейскіх чэмпіёнаў. У [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1960—1961 гадоў|сэзоне 1960—1961 гадоў]] клюб зноўку перамог у розыгрышы Кубка Італіі й пасьпяхова выступаў на міжнароднай арэне, выйграўшы [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубак уладальнікаў кубкаў]] у матчы супраць «[[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]]».

Пасьля некалькіх гадоў, на працягу якіх каманда станавілася віцэ-чэмпіёнам, «Фіярэнтына» апусьцілася ўніз у 1960-х гадох, займаючы 4—6 месцы, аднак клюб атрымаў перамогі ў Кубку Італіі й [[Кубак Мітропа|Кубку Мітропы]] ў 1966 годзе.
[[Файл:AC Fiorentina - Bruno Pesaola.jpg|значак|Бруна Пэсаолё - галоўны трэнэр Фіярэнтыны ад 1968 а 1971 году]]
Сэзон 1968-69 гадоў пачаўся зь перамогі на алімпійскім стадыёне супраць «[[Рома Рым|Ромы]]». Пасьля некалькіх нічыіх, перамог зь невялікай перавагай і адзінай паразы ў матчы з «[[Балёньня (футбольны клюб)|Балёньняй]]», перамога на стадыёне [[Сан-Сыра]] супраць «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэра]]» абазначыла пачатак скачка да другога Скудэта. Пад кіраўніцтвам галоўнага трэнэра Бруна Пэсаолё каманда захоўвала [[прагматызм]] і тактычную [[Дысцыпліна|дысцыпліну]]. Трэнэр загружаў сваіх падначаленых песьнямі Пепіна Гальярды. Урэшце рэшт каманда, крычалкай якой была «Уе-уе», і якой кіраваў прэзыдэнт Нэля Бальіні, вырасла і гатова стаць cур’ёзным прэтэндэнтам на тытул. Паслядоўныя перамогі перарваліся толькі нічыёй у матчы супраць «[[Тарына Турын|Тарына]]». Перад калядамі перамаглі  яшчэ і «Палерма». У [[Кубак кірмашоў|Кубку кірмашоў]] каманда атрымала паразу ад «[[Віторыя Сэтубал]]». Чэмпіянат працягваўся, у тройцы лідараў разам з «Фіярэнтынай» былі «[[Кальяры (футбольны клюб)|Кальяры]]» і «Мілян». У 21-м туры каманда згуляла ўнічыю зь «[[Вічэнца (футбольны клюб)|Вічэнца]]» і канчаткова заваёўвае вяршыню рэйтынга. Пасьля хатняй перамогі над «[[Піза (футбольны клюб)|Пізай]]» за два туры да канца чэмпіянату, каманда мела на два ачкі больш за «Мілян» і на тры ачкі больш за «Кальяры». У перадапошнім туры каманда гуляла супраць «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтуса]]» ў Турыне, дзе прысутнічалі больш за дзесяць тысяч прыхільнікаў з Флярэнцыі і столькі ж з Паўночнай Італіі. Тысячы фіялетавых і чорна-белых сьцягоў перамешваліся паміж сабой. Гол Кьяруджы дапамог заваяваць тры ачкі ў гэтым матчы. Такім чынам, праз трынаццаць гадоў каманда другі раз перамагла ў Скудэта. Футбалісты, якія ўвайшлі ў гісторыю — вядомыя «Фіярэнтына Уе-уе» — былі ўганараваныя пятнаццацю тысячамі сваіх прыхільнікаў пасьля матча. Пераможцы вярталіся ў свой горад пакрытыя фіялетавым колерам. Гэта Кьяруджы, Дэ Сісты, Амарыльду, Эспазыта, Мэрла, Мараскі, Фэрантэ, Брыцы, Рыца, Франка Супэрчы, Бэрнарда Рагора, Эральда Манчын, Кляўдыюё Бандоні, Пэрлюіджы Чэнчэты, Джанкарлё Данава, Джорджыё Марыяні, Джаван Батыста Піравана, Паоліна Станцыял і трэнэр Бруна Пэсаолё.

=== 1970—1979 — Антаньёні, чацьвёрты Кубак Італіі і Кубак Ангельска-Італьянскай Лігі ===
[[Файл:Giancarlo Antognoni - AC Fiorentina 1974-75.jpg|значак|зьлева|Джанкарлё Антаньёні - найлепшы гулец «Фіярэнтыны»]]
Сэзон 1969—1970 гадоў стаўся супярэчлівым, у выніку толькі чацьвёртае месца і кваліфікацыя ў [[Кубак кірмашоў]]. У наступным сэзоне прэзыдэнт Бальіні аддаў абавязкі трэнэра «чараўніку з Туры» Онза Пульезэ, дзякуючы якому вылет ў Сэрыю В пазьбегнуты толькі па розьніцы галоў, замест яе ў ніжэйшы дывізіён накіраваўся «[[Фоджа (футбольны клюб)|Фоджа]]». Новы прэзыдэнт Угаліні прызначыў трэнэрам Нільса Лідгалма, які адрадзіў дух сэзона 1969 году і запасіў у каманду новых футбалістаў. У выніку сэзон 1972—1973 гадоў скончаны на пятым месцы. Колькасьць ачкоў была аднолькавая зь «Інтэрам». «Фіярэнтына» атрымала права выступаць у Кубку УЭФА. У сэзоне 1972—1973 году каманда заняла чацьвёртае месца, зноў з аднолькавай колькасьцю ачкоў зь «Інтэрам» і з чарговым удзелам у Кубку УЭФА. Таксама пад час гэтага сэзона ў матчы супраць Вэроны ўпершыню гуляў Джанкарлё Антаньёні. Гэты 18-гадовы талент зьвярнуў на сябе ўвагу ў гэты дзень, бо адбыўся першы крок аднаго з самых важных гульцоў. Радысэ замяніў Лідгалма і перайшоў да агрэсыўнага і захапляючага стылю, але нявопытнасьць і надахоп фізычнай падрыхтоўкі для такога энэргічнага футболу прывялі да правалу ў выніках і шостага месца напрыканцы. На месца Радысэ прыйшоў Нэрэа Рока, але яму прыйшлося абыходзіцца без Дэ Сісты, якога прадалі ў Рому, і працаваць зь цяжкай камандай гульцоў; паводле вынікаў сэзона каманда заняла восьмае месца. Трэнэр з Трыеста перайшоў у «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]]», пакінуўшы свайму намесьніку Марыё Мацоні ({{мова-it|Mario Mazzoni|скарочана}}) задачу кіраваць камандай у фінальных частках Кубка Італіі 1974—1975 гадоў.

Пасьля перамогі над «[[Рома Рым|Ромай]]», моладзь пад кіраўніцтвам Марыё Мацоні трапіла ў фінал Кубка Італіі, дзе на алімпійскім стадыёне сустрэлася зь «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілянам]]». У старце матчу 28 ліпеня 1975 году выйшлі Супэрчы, Бэатрычэ, Марэна Роджы ({{мова-it|Moreno Roggi|скарочана}}); Вінчэнца Гуерыні, Эніё Пэлегрыні, Маура Дэла Мартыра ({{мова-it|Mauro Della Martira|скарочана}}), Дамэніка Каза, Кляўдыё Мэрла, Джанфранка Казарса ({{мова-it|Gianfranco Casarsa|скарочана}}), Джанкарлё Антаньёні і Кляўдыё Дэзалаці. Яны перамаглі зь лікам 3:2. Аўтарамі галоў былі Казарса, Гуерыні ды Паолё Розі ({{мова-it|Paolo Rosi|скарочана}}). Гульцы ў той вечар выступалі ў цалкам белых кашулях і маглі забіць яшчэ адзін гол. Такім чынам, «фіялетавыя» заваявалі чацьвёрты Кубак Італіі нягледзячы на тое, што «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]]» лічыўся галоўным фаварытам. На трыбунах прысутнічаў Карлё Мацонэ ({{мова-it|Carlo Mazzone|скарочана}}, які неўзабаве стаў трэнэрам каманды. Перамога дазволіла ўдзельнічаць у Кубку Англа-Італьянскай лігі, у якім сустракаліся пераможцы Кубкаў Італіі і Ангельшчыны. У сьнежні 1975 году быў пераможаны «[[Ўэст Гэм Юнайтэд]]», у першым матчы гол забіў Гуерыні, у другім матчы — Вальтар Спэгіярын ({{мова-it|Walter Speggiorin|скарочана}}). Футбалісты Мацонэ вярнулі Кубак у Італію упершыню пасьля посьпеху «Балёньні» ў 1970 годзе.

Пасьля трыюмфаў быў час няўпэўненасьці, калі «Фіярэнтына» ледзь не выляцела ў [[Сэрыя В|Сэрыю B]] напрыканцы [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1975—1976 гадоў|сэзона 1975—1976 гадоў]]. Пад час сэзона 1976—1977 дамінавалі каманды з Турыну, «Ювэнтус» набраў рэкордную колькасьць ачкоў. У гэты год бок Мацонэ заняў выдатнае трэцяе месца і кваліфікаваўся да ўдзелу ў Кубку УЭФА. У сэзоне 1977—1978 году каманда выйшла з зоны вылету толькі ў апошнім туры. Бэпэ Кьяпэля заняў месца галоўнага трэнэра, прэзыдэнт Угаліні падаў у адстаўку, яму на зьмену прыйшоў Рудолфа Мэлоні.

Паолё Карозі быў галоўным трэнэрам у сэзоне 1978—1979 гадоў. Пасьля добрага пачатку адзінаццаць матчяў прайшлі безь перамог, але потым удалося адгулялацца, каб скончыць чэмпіянат на шостым месцы, колькасьць ачкоў артымалася аднолькавай з «Напалі».
Пад час сэзона 1979—1980 гадоў памёр Радольфа Мэлёні, прэзыдэнт Фіярэнтыны. На ягонае месца прыйшоў Энрыка Мартэліні, а ў 1980 годзе ўпершыню ў гісторыі прэзыдэнтамі клюба сталі два чалавекі — Флявіё Пантэля і ягоны сын Радольф. Скандал з дамоўнымі матчамі, які адбыўся ў гэтым годзе, так званы «Татанэра», не закрануў супрацоўнікаў і гульцоў клюба. Каманда была ў кепскай форме і скончыла сэзон на шостым месцы.

=== 1980—1990 — ад Скудэта да фіналу Кубка УЭФА ===
Улетку 1980 года кіраваць клюбам пачала сям’я Пантэля. Адначасова ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе|італьянскай сыстэме ліг]] стаў дазваляцца ўдзел замежных гульцоў. Пасьля жудасных гадоў пад кіраўніцтвам Карозі, былы гулец «Фіярэнтыны» Джанкарлё «Пічыё» Дэ Сісты заняў пасаду трэнэра і ня здолеў трапіць у Кубак УЭФА.

[[Файл:Eraldo Pecci - AC Fiorentina 1984-85.jpg|значак|Рыкарда Пэчы — нападнік у складзе Фіярэнтыны з 1981 па 1984 год]]
Супярэчнасьці з новай формай і новым лягатыпам зьмягчыліся набыцьцём дарагіх гульцоў Грацыяні, Пэчы, Паолё Манэлі, Масара, Кукурэду ды [[П’етра Верхавод|Верхавода]]. Матчы чэмпіянату былі засмучаныя сур’ёзнай траўмай галавы капітана каманды Антаньёні ў матчы супраць «[[Джэноа Генуя|Джэноа]]» і скончылася досыць незвычайна: у апошнім туры была нічыя з «[[Кальяры (футбольны клюб)|Кальяры]]», а «Ювэнтус» перамог «Катандзара». Такім чынам, з-за спрэчнага рашэньня судзьдзі не адбыўся дадатковы матч для вызначэньня пераможцы Сэрыі А.
На месца Верхавода прыйшоў Даніэль Пасарэля (капітан зборнай Аргентыны). У чвэрцьфінале Кубка Італіі 1981—1982 гадоў «Фіярэнтына» перамагла «[[Тарына Турын|Тарына]]». У [[Кубак УЭФА 1982—1983 гадоў|Кубку УЭФА 1982—1983 гадоў]] каманда атрымала паразу ў першым туры ад «[[Унівэрсытаця Краёва]]». У [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1982—1983 гадоў|Сэрыі А сэзона 1982—1983 гадоў]] прыйшлося застацца без эўрапейскіх Кубкаў.

Дзякуючы працы Італя Алёды, які далучыўся да клюба ў 1982 годзе, каб засяродзіцца на трансфэрах, яшчэ раз быў дасягнуты верх табліцы лігі; праўда, другая [[траўма]] капітана Антаньёні зьнішчыла веру гульцоў у магчымасьць заваяваньня тытулу. Трэцяе месца дазволіла кваліфікавацца ў Кубак УЭФА.

У наступным сэзоне 1984—1985 гадоў прыйшоў зорны бразылец Сакрат, але яму было цяжка ўпісацца ў каманду. Дэ Сысты не хацеў зьмяняць сыстэму пад яго. Усё гэта і страта Антаньёні разбурыла надзеі; параза ад «Вэроны» ў Сэрыі А і вылет з Кубка УЭФА былі пачаткам заняпаду. Кіраўніцтва замяніла Дэ Сісты на Фэручыё Валькарэджы, але сэзон ужо быў прайграны.

Расчараваны негатыўным вопытам з Сакратам, які дорага каштаваў, клюб засяродзіў увагу на моладзі. Альда Аграпі заняў пасаду галоўнага трэнэра ў сэзоне 1985—1986 гадоў і прывёў каманду да кваліфікацыі Кубка УЭФА пасьля выдатных перамог над «Сампдорыяй» (1:0), «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілянам]]» (2:0) і «Інтэрам» (3:0).

Пасьля адстаўкі Раньеры Пантэля новы прэзыдэнт П’ер Казарэ Барэты падпісаў Рамона Ангэля Дыяза, Альбэрта Ды Чыяра, Марка Ляндучы і былога гульца Рабэрта Гальбіяты. Эўджэніё Бэрсэліні, вельмі вопытны трэнэр, быў выбраны кіраваць камандай, але ня змог палепшыць вынікі ў сэзоне. Сэзон 1986—1987 гадоў стаўся таксама пачаткам аднаго зь вялікіх італьянскіх футбольных талентаў. Паміж Антаньёні і Руі Кошта, вялікая традыцыя кашулі зь дзясятым нумарам працягнутая маладым геніем, які забіваў пэнальці са спакоем трыццацігадовага профі: [[Рабэрта Баджа]]. Баджа нарадзіўся ў 1967 годзе і нягледзячы на тое, што шматлікія траўмы перашкаджалі старту ягонай кар’еры, пакінуў сьлед у гісторыі.
Баджа атрымаў траўму калена, калі прыйшоў у клюб у 1985 годзе; ён упершыню выйшаў у апошнія 15 хвілін за канца ў матчы супраць «Інтэра» другога тура сэзона 1986—1987 гадоў. У наступны раз ён выступіў толькі напрыканцы сэзона. Ён забіў першы гол у Сэрыі А на [[Сан-Паолё (стадыён)|стадыёне Сан-Паолё]], на якім «Напалі» з Дыега Марадонай у складзе ўжо сьвяткаваў першую перамогу ў Скудэта. Вялікі Антаньёні даў магчымасьць маладому таленту забіць з флянга.

Нажаль, сэзон атрымаўся слабым. У верасьні каманда вылецела з Кубка Італіі і Кубка УЭФА, а іхнія вынікі ў лізе пагоршыліся: пасьля адзінай перамогі ў першых васьмі матчах адразу прыхільнікам клюба стала зразумела, чаго чакаць у гэтым сэзоне. Вяртаньне Джанкарлё Антаньёні не дадало неабходнага хрыбта, каб пераламіць ход сэзона, да таго ж вымушана адсутнічаў Рабэрта Баджа з-за траўмы калена напачатку сэзона.

Двухгадовае кіраўніцтва [[Свэн-Ёран Эрыксан|Свэна-Ёрана Эрыксана]] ад 1987 да 1989 года паступова палепшыла стыль гульні каманды і прынесла досыць розныя вынікі. Прагрэс у Кубку Італіі і добры пачатак сэзона зацьміліся авіякатастрофай, у якой загінуў прэзыдэнт П’ер Чэзарэ Барэты. Пасьля гэтага каманда збочыла і ў выніку заняла восьмае месца. У той час як бульдозэры руйнавалі хатні стадыён «Фіярэнтыны», каб перабаудаваць яго для [[Чэмпіянат сьвету па футболе 1990 году|Чэмпіяната Сьвету 1990 году]]&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Zucconi, G.|год=1995|загаловак=Florence: An Architectural Guide|выданьне=2001 Reprint ed.|месца=San Giovanni Lupatoto (Vr)|выдавецтва=Arsenale Editrice|pages=131|ISBN=88-7743-147-4}}&lt;/ref&gt;, новы сэзон каманда пачала пад кіраўніцтвам прэзыдэнта Лярэнца Рыгеты і з новымі гульцамі Стэфана Барганова, Энрыка Кукі ды [[Дунга]]. Гэты сэзон выдаўся лепшым за папярэдні: крэпкія паўабаронцы і галы Баджа ды Барганова ўражвалі прыхільнікаў і дазволілі заваяваць кваліфікацыю ў Кубак УЭФА.

Сэзон 1989—1990 гадоў стаў пераломным момантам для італянскага футболу і «Фіярэнтыны». Каманда ледзь ня вылецела з Сэрыі А, але дайшла да [[Фінал Кубка УЭФА 1990 году|фінала Кубка УЭФА]], паказваючы фантастычны футбол. Радасьць ад гэтага зьмянілася абурэньнем пасьля продажу [[Рабэрта Баджа]] «Ювэнтусу« і продажу самога клюба Чэкі-Горы. Першапачаткова каманду ўзначаліў Бруна Джорджы. Але ягоныя слабыя вынікі ў хатніх спаборніцтвах прымусілі клюб паспрабаваць захаваць тое, што можна было, шляхам прызначэньня Франчэска Грацыяні на апошнія два месяцы сэзона. Задача ў лізе была выкананая, але расчараваньне ў фінале Кубка УЭФА было невыносным для прыхільнікаў пасьля перамогі «Ювэнтуса» ў першым матчы зь лікам 3:1 і нічыёй у другім матчы.

=== 1991—1996 — Сям’я Чэкі Горы, пяты Кубак Італіі і Супэркубак Батыстуты ===
[[Файл:Mario e Vittorio Cecchi Gori.png|значак|зьлева|Марыё і Віторыё Чэкі Горы — прэзыдэнты Фіярэнтыны ш 1990-я гады]]
У 1990 годзе Марыё Чэкі Горы і ягоны сын Віторыё набылі клюб у сям’і Пантэля. Трансфэрнае вакно ў гэты момант ужо зачынілася. Трэнэра — Сэбаст’яна Лязароні, былога трэнэра зборнай Бразыліі — выбіралі іхнія папярэднікі, а склад патрабаваў перабудовы. Не ўратавала і перамога над «Ювэнтусам» у першы дзень, калі Баджа гуляў супраць сваёй былой каманды. Напрыканцы сэзона клюб разьмяшчаўся ў ніжняй палове турнірнай табліцы.

Пры першай магчымасьці ўлетку 1991 году Чэкі Горы набылі новых гульцоў: Мазыньню, П’етра Майеляра ({{мова-it|Pietro Maiellaro|скарочана}}), Марка Бранка і [[Габрыель Батыстута|Габрыеля Батыстута]], які толькі што з трыюмфам выступаў у Аргентыне і атрымаў залатую буцу ў Кубку Амэрыкі. Пачатак паступовага ўзьлёту быў недастатковым для захаваньня пасады ні Лязароні, ні ягонага спадкаемцы Жыжы Радысэ, які прывёў каманду да невыразнага выніку ў турнірнай табліцы.

У 1992 годзе падпісаныя вялікія імёны — Штэфана Эфэмбэрга ({{мова-de|Stefan Effenberg|скарочана}}, гулец зборнай Нямеччыны), [[Браян Ляўдруп|Брайна Ляўдрупа]], Фабрыцыё Ды Маўра ({{мова-it|Fabrizio Di Mauro|скарочана}}), Даніэле Карнаск’ялі ({{мова-it|Daniele Carnasciali|скарочана}}), Франчэска Баяна і Джанлюку Люпі ({{мова-it|Gianluca Luppi|скарочана}}). Нягледзячы на адкрыты, агрэсіўны і сьмелы футбол у першым коле сэзона, Фіярэнтына была прыніжаная вельмі добра ўкамплектаваным «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілянам]]», які забіў «Фіярэнтыне» сем галоў. Пасьля гэтага Віторыё Чэкі Горы прыняў рашэньне звольніць Жыжы Радычэ з пасады і прызначыць Альда Агропі. Гэта было пачаткам канца: незадавальняючыя вынікі прывялі да нечаканага вылету пасьля больш як пяцідзесяці гадоў у Сэрыі А.

У наступным сэзоне каманда адразу дабілася павышэньня ў Сэрыю А. У гэтым камандзе дапамог [[Кляўдыё Раньеры]], які нарадзіўся ў Рыме. На вялікі жаль, Марыё Чэкі Горы памёр. Прэзыдэнтам клюба быў абраны ягоны сын Віторыё. Пасьля гэтага ў сэзоне 1993—1994 гадоў каманда зноў выступала ў Сэрыі А. Наступны год належаў Габрыелю Батыстута. Тады ж прыйшоў Руй Кошту. Сіла Аргентыны была неадмоўная: «Батыгол» скончыў сэзон з найбольшай колькасьцю забітых мячоў — 26. Тым ня менш, пасьля досыць шматабяцаючага пачатку сэзона вынікі пачалі чаргавацца на процілеглыя і то захаплялі прыхільнікаў, то засмучалі іх. Напрыканцы сэзона каманда займала дзясятае месца, што нікога не задавальняла. Але заставалася адчуваньне, што такія зоркі, як Батыстута, [[Франчэска Тольда]], Руй Кошту і Баяна набяруць форму і займеюць посьпех.

Першым посьпехам Віторыё Чэкі Горы і Кляўдыё Раньеры была перамога ў Кубку Італіі 1995—1996 гадоў. «Фіярэнтына» здабыла перамогу над «Палерма», які ўсяляк выкручваўся ў чвэрцьфінале, пасьля ў паўфінале двойчы быў пераможаны «Інтэр» — 3:1 і 1:0. 2 мая 1996 года ў Флярэнцыі адбыўся першы матч паміж «Фіярэнтынай» і «[[Аталянта Бэргама|Аталянтай]]». «Фіярэнтына» атрымала перавагу дзякуючы Батыстуце. Ён перайграў Фабрыцыё Фэрона надзвычайным бакавым ударам. «Фіярэнтына» яшчэ ўзмацніла добры вынік у Бэргама 18 мая 1996 года. У другім тайме галы ад Лярэнца Амаруза і Батыстуты прынеслі трафэй камандзе, наймацнейшай па выніку двух матчаў. Пяты Кубак «Фіярэнтыны» сьвяткавалі аматары, якія прыехалі ў Бэргама, і, неверагодна, аматары, якія глядзелі матч на вялізарным экране на стадыёне Артэміё Франкі. Яны чакалі некалькі гадзін, пакуль каманда вернецца дадому.

Каманда скончыла сэзон зь непаўторным рэкордам: перамогі ва ўсіх васьмі матчах. Зь іх пяць матчаў былі ў гасьцях. 17 галоў было забіта, тры прапушчана.

Потым камандзе пашчасьціла ячшэ. 25 жніўня 1996 года на стадыёне Сан-Сіра адбыўся матч за [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубак Італіі]] паміж чэмпіёнам Італіі «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілянам]]» і ўладальнікамі Кубка Італіі «Фіярэнтынай». Нягледзячы на адсутнасьць важных гульцоў (Баяна, Паскаля Падаліна, Мікеле Сэрэна), «Фіярэнтына» была ў неверагоднай форме і Батыстута ўжо на дванаццатай хвіліне забіў гол у браму [[Франка Барэзі]]. «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]]» адыграўся голам Дэяна Савічэвіча, але Батыстута вярнуў перавагу ў другім тайме. Такім чынам, у скарб трафэяў Фіярэнтыны дадалася яшчэ адзна узнагарода.

=== 1997—2001 — шосты Кубак Італіі і падарожжа ў Бездань ===
Раньеры сышоў з клюба пасьля паразы ад «Барсэлёны» ў паўфінале [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубка ўладальнікаў Кубкаў]], на ягонае месца прыйшоў Альбэрта Малезані. Ягоныя варожыя дачыненьні зь Віторыё Чэкі Горы адразу трапілі ў газэты. Усё скончылася пасьля падпісаньня «Фіярэнтынай» аднаго з самых незвычайных гульцоў усіх часоў бразыльца Эдмунду. Негледзячы на тое, што прыхільнікі і большасьць гульцоў любілі Малезані, і нават незважаючы на тое, што ён прывёў каманду да ўдзелу ў Кубку УЭФА, ён быў звольнены. На ягонае месца ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1998—1999 гадоў|сэзоне 1998—1999 гадоў]] прыйшоў [[Джаваньні Трапатоні]].

[[Файл:Batistuta monumental.jpg|значак|Габрыель Батыстута — гулец Фіярэнтыны ад 1991 да 2000 году]]
Трансфэры ў каманду значна ўзмацнілі яе склад — абаронцы Томаш Ржэпка і [[Марэна Тарычэльлі]], паўабаронцы Гільерма Амар і Ёрг Хайнрых, нападнік Эдмунду. «Фіярэнтына» мела адну з самых моцных ліній нападу свайго часу: [[Габрыель Батыстута|Батыстута]], Руй Кошту ды Эдмунду. Гэтае трыё захпляла прыхільнікаў і да лютага прывяло каманду да вяршыні, але прыкладна ў гэты час Батыстута быў вымушаны спыніць выступы з-за траўмы, і каманда пачала губляць рытм і зазнаваць незнаёмы ціск. Урэшцэ «Фіярэнтына» скончыла сэзон на трэцім месцы і трапіла ў кваліфікацыйны раунд Лігі Чэмпіёнаў. У Кубку Італіі былі пераможаныя «[[Падава Падуя|Падава]]», «[[Леччэ (футбольны клюб)|Леччэ]]», «[[Аталянта Бэргама|Аталянта]]» ды «[[Балёньня (футбольны клюб)|Балёньня]]». У фінале Кубка Італіі горкім расчараваньнем стала параза ад «[[Парма (футбольны клюб)|Пармы]]».

Віторыё Чэкі Горы ня стаў мірыцца з гэтым і перад [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1999—2000 гадоў|сэзонам 1999—2000 гадоў]] набыў [[Прэдраг Міятавіч|Прэдрага Міятавіча]], Энрыка Кьеза, Абэля Бальба, [[Анджэлё Ды Лівіё]], Даніэле Адані, Алясандра П’ерыні ды Фабіё Расыта. Гэтыя гульцы дадалі вялікую глыбіню ў склад. У лізе не атрымалася дасягнуць жаданых вынікаў, затое ў Лізе Чэмпіёнаў каманда дасягнула посьпеху. Фіярэнтына перамагла «[[Відзэў Лодзь]]» ў кваліфікацыйным раўндзе, а прыхільнікі змаглі атрымаць асалоду ад выдатных момантаў якаснага футболу. Амаль праз трыццаць гадоў «Фіярэнтына» зноў гуляла ў складзе Эўрапейскіх грандаў: пад час групавога этапу «Фіярэнтына» перамагла «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсію]]» (пазнейшага фіналіста турніру) і «Манчэстэр Юнайтэд». Таксама «Фіярэнтына» перамагла на вялізарным стадыёне [[Ўэмблі]], на якім «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» часам гуляў эўракубкавыя матчы. Фіярэнтына не змагла прайсьці праз другі групавы этап&lt;ref&gt;[https://ru.uefa.com/uefachampionsleague/history/seasons/1999/?referrer=%2Fuefachampionsleague%2Fhistory%2Fseason%3D1999%2Findex Сезон 1999 | Лига чемпионов УЕФА.]{{Ref-ru}} UEFA.com&lt;/ref&gt;. Гэта быў апошні прамень сьвятла для «Фіярэнтыны»: у маі 2000 году клюб разьвітаўся з Трапатоні і Батыстутай, апошні зь якіх забіў 152 галоў у Сэрыі А — больш за ўсіх.

Напрыканцы сэзона трэнэрам каманды быў прызначаны [[Фатых Тэрым]]. Павялічваліся спрэчкі паміж трэнэрам і прэзыдэнтам: добрых вынікаў і падтрымкі прыхільнікаў было недастаткова. Стасункі канчаткова сапсаваліся, калі высьветлілася, што ён падпісаў кантракт зь «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілянам]]» на наступны сэзон. Тэрым сышоў у адстаўку, за ім звольніўся генэральны дырэктар Джанкарлё Антаньёні, пакінуўшы Чэкі Горы безь кіраўнікоў каманды. Лючана Кьяруджы быў выбраны кіраваць камандай да таго як ў сярэдзіне сэзона 2001 году быў прызначаны [[Рабэрта Манчыні]]. Вынікі не былі выбітнымі, і ўвогуле каманда скончыла сэзон у сярэдзіне табліцы. Але было ўсё ж адно дасягненьне: каманда заваявала свой апошні трафэй — шосты Кубак Італіі.

У паўфінале была пераможаная «[[Брэшыя (футбольны клюб)|Брэшыя]]». У паўфінале прыйшла чарга «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляна]]» саступіць перад «Фіярэнтынай». «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]]» прапусьціў чатыры галы: па два ў кожным матчы. У фінале «Фіярэнтына» сустрэлася з «[[Парма (футбольны клюб)|Пармай]]». 24 мая 2001 году калі Паолё Ванолі ({{мова-it|Paolo Vanoli|скарочана}}) забіў пераможны гол у браму за тры хвіліны да канца першага матчу, Флярэнцыя паверыла ў каманду і трэнэра [[Рабэрта Манчыні]]. 13 чэрвеня 2001 года на стадыёне Артэміё Франкі, поўным гледачоў, [[Нуну Гомэш]] супакоіў прыхільнікаў, зраўняўшы лік пасьля першага голу Савы Мілошэвіча «[[Парма (футбольны клюб)|Пармы]]». Нічыёй 1:1 было дастаткова, каб Фіярэнтына атрымала свой шосты Кубак Італіі.

Продаж Руі Кошты «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]» і [[Франчэска Тольда]] «Інтэру» было цяжка прыняць. [[Рабэрта Манчыні]] быў зацьверджаны на пасадзе трэнэра і праяўляў аптымізм, але [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2001—2002 гадоў|сэзон 2001—2002 гадоў]] складаўся з адных расчараваньняў: каманда не паказвала рашучасьці, рэгулярныя перабудовы і непастаянства трэнэрскага штабу, ад Манчыні праз Кьяруджы да Атавіё Бьянкі і ўзноў Кьяруджы. Выніковая табліца мела дэпрэсыўны выгляд: 22 паразы і ўсяго пяць перамог.

=== Лета 2002 — канец і новы пачатак ===
За некалькі месяцаў ад мая да ліпеня 2002 году. Смутак ад вылету з Сэрыі А ператварыўся ў асэнсаваньне таго, што падзеі ішлі па найгоршым сцэнарыі.

Камандай кіраваў мудры Эўджэніё Фашэці, вопытны трэнэр моладзевай каманды, які выдатна мог выхаваць маладыя таленты. Тым ня менш, было вялікім унутранае напружаньне паміж кіраўніцтвам і гульцамі, якія гулялі ў сэрыі А і напрацягу месяцаў не атрымлівалі заробак. Пад час летняга міжсэзоньня было асабліва шмат спрэчак, апатыі і пратэстаў прыхільнікаў.

Праўда, агонія была кароткай. Клюб ня выплаціў неабходны ўнёсак для ўдзелу ў Сэрыі Б і такім чынам зьнік зь італьянскай футбольнай сцэны пасьля 76 гадоў існаваньня. Футбольны клюб Фіярэнтына спыніў існаваньне.

Флярэнцыя Віёла, наноў створаны клюб, атрымаў у якасьці выключэньня дазвол удзельнічаць у [[Сэрыя C2|Сэрыі C2]]. Уладальнікамі новага клюба сталі Дыега і Андрэа Дэля Вале, вядомыя бізнэсоўцы ў тэкстыльнай і абутковай прамысловасьці. Іх цяжкая праца і адданасьць засьцераглі ад небясьпекі футбол у Флярэнцыі. Яны пачалі без каманды, бяз формы, безь мяча, бяз спонсара, але поўныя энтузіязму, неабходнага для імгненнага вяртаньня.

=== 2002—2009 — ад C2 да перамогі на Энфілдзе ===
[[Файл:Luca Toni Fiorentina.jpg|значак|зьлева|Люка Тоні - гулец Фіярэнтыны ад 2005 да 2007 году]]
Пасьля самых балючых старонак гісторыі «Фіярэнтыны» зьявілася надзея на адраджэньне, якога былі вартыя горад Флярэнцыя і прыхільнікі клюба. Пасьля зьнішчэньня футбольнага клюба Фіярэнтына, новая каманда «Флярэнцыя Віёла» была вымушаная пачынаць свой шлях у Сэрыі C2 у новай форме, у амаль цалкам новым складзе (застаўся толькі капітан [[Анджэлё Ды Лівіё]]). Але, зрэшты, засталася любоў прыхільнікаў. Яны па-ранейшаму запаўнялі стадыён. Пачатак сэзона быў цяжкім і пасьля дзевяці тураў трэнэр [[П’етра Верхавод]] быў звольнены. На ягонае месца быў прызначаны Альбэрта Кавазын. Зьмена трэнэра прынесла плён. Пасьля буйной паразы на хатнім стадыёне ад «Мантэваркі» гульцы пад кіраўніцтвам Кавазына падняліся дзякуючы галам Крыстыяна Рыгана ({{мова-it|Christian Riganò|скарочана}}). Перамога над «Савояй» на хатнім стадыёне гарантавала выхад у [[Сэрыя C1|Сэрыю C1]]. Пад час гэтага матчу стадыён Артэміё Франкі заліўся фіялетавым і на ім прысутнічалі 35 тысяч гледачоў.

У [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]] нечаканы пераход каманды ў Сэрыю B зьбянтэжыў і ўладальнікаў, і прыхільнікаў. Клюб меў змагацца на больш высокім узроўні, але каманда была для гэтага недастаткова якаснай. Рыгана забіў першыя некалькі галоў, але камандзе не хапала перамог для атрыманьня магчымасьці перайсьці ў Сэрыю A. Ліхаманкавая актыўнасьць падчас студзеньскага трансфэрнага вакна ўмацавала здольнасьці каманды, якую Эміліяна Манданіка (які замяніў Кавазына), выкарыстоўваў цалкам, каб згуляць два дадатковых матча плэй-оф з «[[Пэруджа (футбольны клюб)|Пэруджай]]», якая за год да гэтага заняла чацьвёртае з канца месца ў Сэрыі A. Гол забіў Энрыка Фантыні, якога набылі ў студзені. Хвалюючы другі матч скончыўся нічыёй, чым скончыў самы складаны пэрыяд у гісторыі клюба. Фіярэнтына вярнулася ў Сэрыю A!

Першы сэзон у Сэрыі A пад кіраўніцтвам сям’і Дэля Вале быў самым складаным. Зь непрыхільнымі рашэньнямі судзьдзі, зьменай трох трэнэраў (Эміліяна Манданіка, Сэрджа Буза ды [[Дына Дзоф|Дына Дзофа]]), «Фіярэнтына» пазьбегла вылету толькі ў апошнім туры, заняўшы 16 месца. Хатні матч супраць «[[Брэшыя (футбольны клюб)|Брэшыі]]» стаў апошнім матчам [[Анджэлё Ды Лівіё]], які скончыў кар’еру гульца ва ўзросьце амаль 39 гадоў і стаў найстарэйшым гульцом, які насіў фіялетавую кашулю.

Калі не зважаць на спагнаньні, накладзеныя на Фіярэнтыну за дачыненьне да карупцыйнага скандалу, то [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2005—2006 гадоў|сэзон 2005—2006 гадоў]] стаў знакам пачатку задавальняючага пяцігадовага пэрыяду, пад час якога камандай зноў кіравала каманда з дваіх чалавек: трэнэра [[Чэзарэ Прандэльлі]] і спартыўнага дырэктара Панталэё Карвіна. Трэнэр з Арцынові ўразіў прыхільнікаў і даказаў, што ён выдатна матывуе каманду ў перапынках, можа скласьці моцны касьцяк гульцоў, на які ён мог заўсёды спадзявацца. Каманда правяла некалькі выдатных сэзонаў зь незабыўнымі момантамі — залатой буцай [[Люка Тоні]], перамогай над «Ювэнтусам» на стадыёне дэле Альпі, паўфінал [[Кубак УЭФА 2007—2008 гадоў|Кубка УЭФА 2007—2008 гадоў]] супраць «[[Рэйнджарз Глазга]]», два ўдзелы ў кваліфікацыі Лігі Чэмпіёнаў і трыюмф у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2009—2010 гадоў|Лізе Чэмпіёнаў сэзона 2009—2010 гадоў]] на стадыёне [[Энфілд Роўд|Энфілд]] супраць «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулу]]» (пасьля якога Фіярэнтына была выбітая на этапе адной восьмай [[фінал]]а). Адначасова з момантамі вялікага спартыўнага задавальненьня ў гэты пэрыяд вынайдзены «трэці тэмп», якую «Фіярэнтына» ўжыла ў матчы супраць «Інтэра». Той матч таксама запомніўся эмацыянальнай хвілінай маўчаньня ў памяць пра заўчасную сьмерць спадарыні Прандэльлі.

=== 2006—2012 — стыль Фіярэнтыны ===
[[Файл:Tifosi fiorentina.jpg|значак|Прыхільнікі Фіярэнтыны]]
Прыход сям’і Дэля Вале да кіраўніцтва Фіярэнтынай прадвяшчаў новую эру, пад час якой клюб пачаў зацьвярджаць свой адметны стыль. Былі распачатыя спэцыфічныя ініцыятывы, сярод якіх узнагарода, накіраваная на заахвочваньне добрых паводзінаў прыхільнікаў; «трэці тэмп», пад час якога хатняя каманда апладзіравала і вітала супернікаў; «фіялетавая картка» — узнагарода, якую атрымлівалі тыя, хто паказваў надзвычайную фізычную падрыхтоўку і камандную гульню. Гэтыя ініцыятывы мелі глыбокі эфэкт на [[мэнтальнасьць]] італьянскага футболу. Да таго ж ніхто ня можа забыцца пра стварэньне Дабрачыннай Фундацыі Фіярэнтыны ў 2008 годзе і ад верасьня 2010 году спонсарскае пагадненьне з найбуйнешай незалежнай міжнароднай арганізацыяй Save The Children, якая прасоўвае правы дзяцей. У Эўропе толькі «Барсэлёна» зрабіла столькі ж з падобным спонсарскім пагадненьнем зь Дзіцячым фондам ААН.

Вядомае выслоўе «футбол створаны для забавы» ({{мова-it|il calcio è un divertimento}}), якое было разьмешчанае на кашулі ў пэрыяд перад сэзонам 2010—2011 гадоў умацавала зварот Флярэнтыйскага клюба да ўсяго футбольнага сьвету. Еднасьць клюба і прыхільнікаў знайшлі прызнаньне па ўсім спартыўным сьвеце, а УЭФА заклікаў усе эўрапейскія клюбы пераняць «мадэль Фіярэнтыны».

Яшчэ адной важнай вяхой у гісторыі клюба стала стварэньне Дабрачыннай Фундацыі Фіярэнтыны 7 ліпеня 2008 году. Гэта паказала жаданьне футбольнага клюба Фіярэнтына праз спэцыяльную стабільную арганізацыю актыўна ўдзельнічаць у дапамозе і абароне тых, хто больш за ўсё меў патрэбу ў гэтым.

У 2010 годзе клюб заснаваў і прыняў удзел у штогадовым «Гістарычным Флярэнтыйскім дэрбі» (дабрачынным матчы паміж двума прадстаўнічымі бакамі — Спартыўным клюбам Фірэнзэ і Фіярэнтынай Лібэртас, якія ў 1926 годзе аб’ядналіся для ўтварэньня «Фіярэнтыны») і футбольным Кубку Флярэнцыі (таварыскі турнір у супрацоўніцтве з вэтэранамі клюба, накіраваны на збор сродкаў для Фундацыі Стэфана Барганова, перад якім праводзіцца канфэрэнцыя, прысьвечаная нэўрадэгенэратыўным хваробам). 2 жніўня 2012 году была заснаваная Фундацыя спартыўных музэяў дзякуючы падтрымцы футбольнага клюба Фіярэнтына, музэя Флярэнцыі і Асацыяцыі дыяспары Флярэнцыі. Яны ўтварылі Флярэнтыйскую культурную арганізацыю, прысьвечаную футболу і спорту Флярэнцыі.
Першай мэтай Фундацыі спартыўных музэяў зьяўляецца адраджэньне Музэя Флярэнцыі, былі створаныя пастаянныя і часовыя экспазіцыі прадметаў і гістарычных дакумантаў, зьвязаных з спартыўнай традыцыяй клюба. Яна таксама хоча выдаваць інфармацыю і адукацыйныя матэрыялы як у пісьмовым, так і ў [[Мультымэдыя|мультымэдыйным]] фарматах, прысьвечаныя гісторыі «Фіярэнтыны» для адданых прыхільнікаў клюба і будучых пакаленьняў прыхільнікаў «Фіярэнтыны». 

Сёньня Фіярэнтына зьяўляецца жывым прыкладам таго, што гісторыя футбола пішыцца ня толькі матчамі ды трафэямі ці мэдалямі ў нацыянальных і міжнародных [[спаборніцтва]]х, але таксама пашырэньнем [[Цэласнасьць|цэласнасьці]], салідарнасьці і спартыўнай культуры&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://en.violachannel.tv/history-fiorentina.html|выдавец=ViolaChannel|загаловак=History|мова=en|копія=http://web.archive.org/web/20131022032703/en.violachannel.tv/history-fiorentina.html|дата копіі=22 кастрычніка 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://it.violachannel.tv/vc13-storia.html|выдавец=ViolaChannel|загаловак=Storia|мова=it|копія=http://web.archive.org/web/20131004165436/it.violachannel.tv/vc13-storia.html|дата копіі=4 кастрычніка 2013}}&lt;/ref&gt;.

Удзельнічала ў [[Ліга Эўропы УЭФА 2013—2014|Лізе Эўропы 2013—2014 гадоў]], дзе трапіла ў адну групу зь Менскім «Дынама»&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/26557855.html Стадыён БАТЭ — фартовы для беларускага клюбнага футболу.] Радыё Свабода. (30 жніўнія 2014).&lt;/ref&gt;.
Ад 2017 да 2019 году галоўным трэнэрам каманды быў [[Стэфана Піёлі]].
[[Файл:Fiorentina since 1930.jpg|значак|Выніковыя пазыцыі «Фіярэнтыны» ў італьянскай сыстэме футбольных ліг ад першага сэзона аб'яднанай Сэрыі А (1929/30).]]
== Склад ==
: ''Актуальны на 11 лютага 2022 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[П’етра Тэрачана]]||1990}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Аргентыны}}|Аб|[[Люкас Мартынэс Куарта|Люкас Куарта]]||1996}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Крыстыяна Бірагі]]|капітан|1992}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Нікала Міленкавіч]]||1997}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Джакама Банавэнтура]]||1989}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Хасэ Кальехон]]||1987}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Рыкарда Сапанара]]||1991}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Бразыліі}}|Нап|[[Артур Кабрал]]||1998}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Гаэтана Кастравільлі]]||1997}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Жанатан Іканэ]]||1998}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Юсэф Малег]]||1998}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Алекса Тэрзіч]]||1999}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Уругваю}}|ПА|[[Люкас Тарэйра]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]|1996}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Польшчы}}|Нап|[[Кшыштаф Пёнтэк]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Гэрта Бэрлін|Гэрта]]|1995}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Аргентыны}}|Нап|[[Нікаляс Іван Гансалес|Нікаляс Гансалес]]||1998}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Лярэнца Вэнуці]]||1995}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Антоніё Разаці]]||1983}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Альвара Адрыясоля]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Рэал Мадрыд|Рэал]]|1995}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Ганы}}|ПА|[[Альфрэд Дункан]]||1993}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Італіі}}|Нап|[[Рыкарда Сотыль]]||1999}}
{{Гулец|34|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Сафіян Амрабат]]||1996}}
{{Гулец|55|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Матыя Настасіч]]||1993}}
{{Гулец|69|{{Сьцяг Польшчы}}|Бр|[[Бартламей Дрангоўскі]]||1997}}
{{Гулец|91|{{Сьцяг Расеі}}|Нап|[[Аляксандар Какорын]]||1991}}
{{Гулец|98|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Ігар Жулію]]||1998}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.violachannel.tv/ Афіцыйны сайт]

{{Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе}}

[[Катэгорыя:Флярэнцыя]]
[[Катэгорыя:Фіярэнтына Флярэнцыя]]</text>
      <sha1>lg0iol5kto74yurug2de76xliq9vuju</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асаўляны (Берасьцейская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>104523</id>
    <revision>
      <id>2328477</id>
      <parentid>2294895</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:51:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4414" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Асаўляны}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Асаўляны
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Асаўлянаў
|Назва па-расейску                 = Asaŭliany
|Трансьлітараваная назва           = 
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
|Раён                              = [[Дарагічынскі раён|Дарагічынскі]]
|Сельсавет                         = [[Немяржанскі сельсавет|Немяржанскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 27
|Год падліку колькасьці            = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 17
 |Шырата сэкундаў                  = 22
 |Даўгата градусаў                 = 25
 |Даўгата хвілінаў                 = 7
 |Даўгата сэкундаў                 = 15
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Асаўля́ны'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 115&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Немяржанскі сельсавет|Немяржанскім сельсавеце]] [[Дарагічынскі раён|Дарагічынскага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]].

Да 20 жніўня 2021 году ў складзе [[Вулькаўскі сельсавет (Дарагічынскі раён)|Вулькаўскага сельсавету]], потым ў складзе [[Немяржанскі сельсавет|Немяржанскага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210901203645/https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=D921b0110506&amp;p1=1&amp;p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савета дэпутатаў №272 ад 20.08.2021]&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2010 год — 27 чалавек
* 1999 год — 44 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Немяржанскі сельсавет}}
{{Дарагічынскі раён}}

[[Катэгорыя:Немяржанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Дарагічынскага раёну]]</text>
      <sha1>9bnexz7efy6nar88udgshdtr7zg9xiw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>108031</id>
    <revision>
      <id>2328767</id>
      <parentid>2325890</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:08:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Taravyvan Adijene перанёс старонку [[Катэгорыя:Транспарт па краінах]] у [[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]: Уніфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="222" xml:space="preserve">{{Перанесьці|:Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў}}

[[Катэгорыя:Транспарт| Краіны]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле краінаў]]</text>
      <sha1>2aseppr14ddbo7u2pcdx1mdpeueka2a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328770</id>
      <parentid>2328767</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:09:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]], [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="210" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт| Краіны]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>l2urdzyrsj8e9vlep9cdzk7vqzhm0k5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328773</id>
      <parentid>2328770</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:10:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="302" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Транспарт паводле кантынэнтаў}}

[[Катэгорыя:Транспарт| Краіны]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>47yjcf5yzydf3fwlo6t2jlden9mvmjv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Вялікабрытаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>108491</id>
    <revision>
      <id>2328732</id>
      <parentid>2233987</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="187" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Вялікабрытанія]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Вялікабрытаніі]]</text>
      <sha1>bf1g4fqte2rq1936et6j4k3w03kivhs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Канадзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109265</id>
    <revision>
      <id>2328743</id>
      <parentid>1582274</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="139" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Канада]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Канады]]</text>
      <sha1>3i0zbzfmymenopvgxdkke6q8vqczlva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Пячоры паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109790</id>
    <revision>
      <id>2328666</id>
      <parentid>2251958</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Пячоры| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>np87mtiyqb3v3ufp0v49vzz5lt81nt6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Затокі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>109932</id>
    <revision>
      <id>2328611</id>
      <parentid>2305941</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Затокі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>oe4smm0ek1djw07q50rawotfup1a56f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мысы па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>110002</id>
    <revision>
      <id>2328648</id>
      <parentid>1612618</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="133" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мысы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>6w0jg6imxnaugbh4aq0k3lg34ya5ygc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Адам Міцкевіч</title>
    <ns>14</ns>
    <id>110500</id>
    <revision>
      <id>2328544</id>
      <parentid>2069469</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="307" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Міцкевіч, Адам}}
[[Катэгорыя:Катэгорыі па імёнах беларускіх пісьменьнікаў]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі па імёнах польскіх пісьменьнікаў]]</text>
      <sha1>bs26h7hjzfp8h7j3w4a8efr3c8g7gf3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>112409</id>
    <revision>
      <id>2328654</id>
      <parentid>2234391</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Палітыка| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>pftg7jayvse7clwvf9i658klf7bmb6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асаднік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113579</id>
    <revision>
      <id>2328479</id>
      <parentid>1870237</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:51:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>кірылічная «с»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3534" xml:space="preserve">'''Асаднік''' — адзін з [[асаднікі|асаднікаў]], людзей, якія закладаюць новае мястэчка, калёнію, сядзібу. Утворанае ад паўночна-славянскага дзеяслову «асаджвацца» — пасяляцца.

У [[польская мова|польскай]], [[Чэская мова|чэскай]], [[Славацкая мова|славацкай]], [[Украінская мова|украінскай]], [[верхнелужыцкая мова|верхнелужыцкай]] мовах «[[асада]]» азначае пасяленьне, сядзібу, калёнію.

На Беларусі вядомае паняцьце «асадных» або «чыншавых сялян». Гэта званьне за вайсковыя заслугі, зямлю і шляхецкія званьні атрымоўвалі нават [[татары]], але ўсё роўна не яны засталіся для беларусаў, як «асаднікі».

У міжванны час на [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] асаднікі — адметны фэномэн XX стагодзьдзя. Гэта вайсковыя і цывільныя каляністы, якіх польскі ўрад перасяляў з цэнтральных раёнаў краіны ў [[Заходняя Беларусь|заходнюю Беларусь]] і [[Украіна|Ўкраіну]].

«Асадніцтва» пачалося на аснове закону са сьнежня 1920 году пра надзяленьне зямлёю жаўнераў, якія асабліва вызначыліся ў вайне супраць бальшавікоў. Асаднікаў надзялялі ўчасткамі зямлі па некалькі дзясяткаў гектараў і пасялялі пераважна ўздоўж савецка-польскай мяжы. Асаднікі мелі зброю і аб’ядноўваліся ў «[[Саюз былых абаронцаў усходніх ускраін]]», выконвалі паліцэйскія, адміністрацыйныя і антыдывэрсійныя функцыі. Усяго, у Заходняй Беларусі было каля 9 тысячаў гаспадарак асаднікаў. Мэта гэтай акцыі — зьмяніць этнічны склад насельніцтва ў памежных раёнах, палянізаваць мясцовых беларусаў, адгарадзіцца ад Савецкага Саюзу надзейнай сьцяной карэнных палякаў.

У сярэдзіне 1920-х маёнткі асаднікаў паліліся беларускімі сялянамі.

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка|аўтар = Кастусь Бандарук| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://archive.svaboda.org/slova/asadnik.html| загаловак = Асаднік| фармат = | назва праекту = Слоўнік свабоды| выдавец = | дата = 25 жніўня 2011 | мова = | камэнтар = }}

[[Катэгорыя:Заходняя Беларусь]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Польшчы]]</text>
      <sha1>2x43um5o8ntf285pwvidh7m715zqqs8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кампаніі па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>115808</id>
    <revision>
      <id>2328619</id>
      <parentid>1612942</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кампаніі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>14be75myydoi9qzedvnkczyi4uow8t6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Арганізацыі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>115812</id>
    <revision>
      <id>2328567</id>
      <parentid>2128043</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Арганізацыі паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>gdbz2txb5pp805b88n95nbgakcd7mxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Старавысокаўскі сельсавет</title>
    <ns>14</ns>
    <id>117052</id>
    <revision>
      <id>2328542</id>
      <parentid>1164498</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:00:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Болей}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Ельскага раёну]]</text>
      <sha1>pf41pengq9bklek2wz0fdzuiv04ekdv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прачомышля</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117909</id>
    <revision>
      <id>2328517</id>
      <parentid>1567812</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T22:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артаграфія, націскі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3594" xml:space="preserve">{{Мястэчка
| Назва             = Прачомышля
| Назва ў родным склоне = Прачомышлі
| Краіны            = Беларусі
| Першыя згадкі     = 
| Плошча            =
| Вышыня            = 
| Колькасьць насельніцтва = 80
| Год падліку насельніцтва = 2004
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Ельскі раён|Ельскі]]
| Сельсавет         = [[Старавысокаўскі сельсавет|Старавысокаўскі]]
| Тэлефонны код     = 
| Паштовы індэкс    = 
| Аўтамабільны код  =
| Шырата паўшар'е                 = паўночнае
 | Шырата градусаў                = 51
 | Шырата хвілінаў                = 45
 | Шырата сэкундаў                = 
| Даўгата паўшар'е                = усходняе
 | Даўгата градусаў               = 28
 | Даўгата хвілінаў               = 44
 | Даўгата сэкундаў               = 
| Пазыцыя подпісу на мапе         = зьверху
| Водступ подпісу на мапе         = 2.5 
| Колер             = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Прачо́мышля''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], пасярод сеткі мэліярацыйных каналаў, злучаных з рэчкай [[Батыўля]]. Уваходзіць у склад [[Старавысокаўскі сельсавет|Старавысокаўскага сельсавету]] [[Ельскі раён|Ельскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва 80 чал. ([[2004]]). Знаходзіцца за 38 км ад [[места]] і чыгуначнай станцыі [[Ельск]] (лінія [[Каленкавічы]] — [[Оўруч]]). Аўтамабільная дарога зьвязвае вёску зь [[Ельск]]ам.

== Гісторыя ==
Хутар Прачомышля ў пач. [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] заснавалі перасяленцы з суседніх вёсак. Паселішча ўваходзіла ў склад [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]].

== Насельніцтва ==
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1925]] — 18 двароў; [[1940]] — 44 двары, 176 жыхароў; [[1959]] — 165 жыхароў (паводле перапісу)
* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': [[2004]] — 39 гаспадарак, 80 жыхароў&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Старавысокаўскі сельсавет}}

[[Катэгорыя:Старавысокаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ельскага раёну]]</text>
      <sha1>1hc4an13b535zwvn7gkwpvhx4f89q60</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багуміл Грабал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122955</id>
    <revision>
      <id>2328448</id>
      <parentid>2170319</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:03:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3926" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік
|Імя = Багуміл Грабал
|Арыгінал імя = Bohumil Hrabal
|Партрэт = Bohumil Hrabal 1988 český spisovatel foto Hana Hamplová.jpg
|Памер =
|Апісаньне =
|Імя пры нараджэньні =
|Псэўданімы =
|Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|28|3|1914}}
|Месца нараджэньня   = Жыдэніцы каля Брна, [[Чэхаславаччына]]
|Дата сьмерці = {{Памёр|3|2|1997|гадоў=82}}
|Месца сьмерці       = [[Прага]]
|Род дзейнасьці = [[празаік]], [[паэт]]
|Гады актыўнасьці =
|Кірунак =
|Жанр =
|Дэбют =
|Значныя творы =
|Прэміі = «[[Оскар]]» за сцэнар да фільму «[[Цягнік пад уважлівым наглядам (фільм)|Цягнік пад уважлівым наглядам]]» (1967),&lt;br /&gt;намінант на [[Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры|Нобэлеўскую прэмію ў галіне літаратуры]] (1994)
|Палічка = http://knihi.com/Bahumil_Hrabal/
|Сайт =
}}
'''Багуміл Грабал''' ({{мова-cs|Bohumil Hrabal}}; {{Нарадзіўся|28|3|1914}}, Жыдэніцы каля [[Брно|Брна]] — 3 лютага 1997, [[Прага]]) — чэскі пісьменьнік, намінант на [[Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры|Нобэлеўскую прэмію ў галіне літаратуры]] за 1994 год і ляўрэат кінапрэміі «[[Оскар]]» за сцэнар да фільму «[[Цягнік пад уважлівым наглядам (фільм)|Цягнік пад уважлівым наглядам]]» (1967).

У маладосьці Грабал пісаў вершы, але знакамітым зрабіўся толькі ў саракагадовым узросьце дзякуючы прозе. Многія значныя творы, напрыклад, раман «Я абслугоўваў ангельскага караля» ({{мова-cs|Obsluhoval jsem anglického krále|скарочана}}) выйшлі яшчэ пазьней.

Памёр Грабал у лякарні, спрабуючы пакарміць галубоў і выпаўшы зь пятага паверху. Існуюць вэрсіі, паводле якіх ён скончыў жыцьцё самагубствам.

== Пераклады на беларускую мову ==
* «Пабітэлі»; «Ярмілка» (апавяданьні) // Крыніца, 1/1998 — пер. [[Сяргей Сматрычэнка]]
* «Боскім замілаваны» (вершы) ARCHE 1-1999 // Пер. [[Макс Шчур|Максім Шчур]] з удзелам [[Андрэй Хадановіч|Андрэя Хадановіча]]
* «[http://knihi.com/Bahumil_Hrabal/Tancavalnyja_hadziny_dla_starejsych_i_spraktykavanych.html Танцавальныя гадзіны для старэйшых і спрактыкаваных]» — пер. [[Ян Максімюк]], Менск, «Корзун», 2007. — 120 с.
* «Я абслугоўваў ангельскага караля» — пер. [[Марыя Мартысевіч]], Менск, «[[Логвінаў]]», 2013.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Грабал, Багуміл}}
[[Катэгорыя:Чэскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Чэскія сцэнарысты]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За заслугі» (Чэхія)]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Празе]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Чэхіі]]</text>
      <sha1>dlfijmo1545ao08ourl306nbggvnh11</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мосарскі сельсавет (Ушацкі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123839</id>
    <revision>
      <id>2328561</id>
      <parentid>2186263</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]-картка</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2686" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Мосарскі сельсавет}}
{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Мо́сарскі сельсаве́т''' — былая [[адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] ў складзе [[Ушацкі раён|Ўшацкага раёну]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. Адміністрацыйны цэнтар — вёска [[Мосар (Ушацкі раён)|Мосар]].

== Гісторыя ==
20 жніўня 1924 году створаны ў складзе Ўшацкага раёну [[Полацкая акруга|Полацкай акругі]] (да 26 ліпеня 1930 году, з чэрвеня 1935 году — [[Лепельская акруга|Лепельскай]], з 15 студзеня 1938 году — Віцебскай вобласьці, з 20 верасьня 1944 году — [[Полацкая вобласьць|Полацкай]], з 8 студзеня 1954 году — Віцебскай). 25 сьнежня 1962 году раён скасаваны&lt;!--, сельсавет далучаны да [[Лепельскі раён|Лепельскага]] ці [[Полацкі раён|Полацкага]] раёнаў--&gt;. 30 ліпеня 1966 году сельсавет перададзены адноўленаму Ўшацкаму раёну.

8 красавіка 2004 году сельсавет скасаваны, населеныя пункты перададзены [[Сарочынскі сельсавет|Сарочынскаму сельсавету]].&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120520204953/http://old.bankzakonov.com/region/razdel24/time1/lavz0086.htm Рашэньне Віцебскага абласнога Савету дэпутатаў ад 8 красавіка 2004 г. №55 «Пра зьмену адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу раёнаў Віцебскай вобласьці»]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;

== Населеныя пункты ==
* 1 студзеня 1947 году — 22

== Крыніцы == 
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГБ|6-2}} С. 19
* {{Літаратура/Беларуская ССР. Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел на 1.1.1947}} С. 239

{{Ушацкі раён}}

[[Катэгорыя:Былыя сельсаветы Ўшацкага раёну]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы, створаныя ў 1924 годзе]]
[[Катэгорыя:Сельсаветы, скасаваныя ў 2004 годзе]]</text>
      <sha1>n797qyk21zix9poopau9mt12ngopm6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>129507</id>
    <revision>
      <id>2328457</id>
      <parentid>2272358</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:24:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2455" xml:space="preserve">[[Файл:Hugo2.jpg|міні|Пісьменьнік — карыкатура на [[Віктор Юго|Віктора Юго]]]]
'''Аўтар''' — [[фізычная асоба]], [[творчасьць|творчай працай]] якога створаны [[твор]].

Аўтар ({{мова-la|auctor}}) — творца ўсялякага [[літаратура|літаратурнага]], [[музыка|музычнага]] ці любога [[мастацтва|мастацкага]] твору і наогул ўсялякага твору [[розум]]у, увасобленага [[мастацтва]]м. Апроч гэтага, пад аўтарам разумеюць стваральніка чыста навуковых прац.

== Гісторыя ==
[[Аўтарскае права]] звалося калісьці не зусім дакладна разумовай уласнасьцю (''proprieté d’intelligence''), у [[Нямеччына|Нямеччыне]] імпэратарскім законам 11 чэрвеня 1870 г. гэтая ўласнасьць была названа ''Urheberrecht''.

У XX стагодзьдзі стала агульнапрызнаным паняцьце [[інтэлектуальная ўласнасьць|інтэлектуальнай уласнасьці]].

== Аўтарскі стыль ==
Кожны аўтар валодае сваім непаўторным аўтарскім стылем. Напрыклад пры выданьні клясычных літаратурных твораў часта захоўваюць аўтарскія нэалягізмы і нават відавочныя граматычныя і артаграфічныя памылкі аўтара дзеля максымальна поўнай перадачы аўтарскага стылю. Пасьля часам яны нават становяцца новай літаратурнай нормай.

== Глядзіце таксама ==
* [[Аўтарскае права]]
* [[Аўтарскі нагляд]]

== Літаратура ==
* [http://ec-dejavu.ru/a/Author.html С. С. Аверинцев. Авторство и авторитет] // Историческая поэтика. Литературные эпохи и типы художественного сознания. М., 1994, с. 105—125

[[Катэгорыя:Аўтарскае права]]</text>
      <sha1>1djd5qz9pc78oc9dopd0oij6gnnkowg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўген Кавалеўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>130936</id>
    <revision>
      <id>2328460</id>
      <parentid>2181730</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6907" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік
| Імя                 = Аўген Кавалеўскі
| Арыгінал імя        =
| Партрэт             = Auhen Kavaleuski.jpeg
| Памер               =
| Апісаньне           = 
| Імя пры нараджэньні =
| Псэўданімы          = 
| Дата нараджэньня    = {{Нарадзіўся|7|1|1921}}
| Месца нараджэньня   = [[Масква]]
| Дата сьмерці = {{Памёр|13|8|1963}}
| Месца сьмерці       = 
| Грамадзянства =
| Род дзейнасьці = [[драматург]], тэатральны дзяяч, публіцыст, [[празаік]]
| Гады актыўнасьці =
| Подпіс гербу =
| Герб =
| Род =
| Рэлігія =
| Напрамак =
| Жанр =
| Дэбют =
| Значныя творы =
| Прэміі =
| Палічка =
| Сайт =
}}
'''Аўген Кавалеўскі''' (7 студзеня 1921, [[Масква]] — 13 жніўня 1963, [[Парыж]]) — беларускі тэатральны дзяяч, драматург.

== Біяграфія ==
Бацькі Аўгена неўзабаве пасьля яго нараджэньня вярнуліся ў [[Менск]]. Выхоўваўся ў дзіцячым садку, дзе выхавацелькай была [[Уладзіслава Луцэвіч|Ўладзіслава Луцэвіч]]&lt;ref name=&quot;nikif&quot;&gt;{{спасылка|url=http://www.bielarus.org/open.php?n=518&amp;a=14|загаловак=З гісторыі беларускай эміграцыі Запозьненае, але вельмі патрэбнае знаёмства (трэба абавязкова выдаць зборнік прозы Аўгена Кавалеўскага)|аўтар=Ванкарэм Нікіфаровіч|копія=https://web.archive.org/web/20060513235228/http://bielarus.org/open.php?n=518&amp;a=14}}&lt;/ref&gt;, жонка [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У 1930-х яго бацька быў рэпрэсаваны. Скончыў сярэднюю школу №45 г. Менску. Яшчэ ў школьныя гады браў удзел у дзіцячых пастаноўках [[Тэатар юнага гледача|Тэатра юнага гледача]]. Пазьней, па рэкамэндацыі [[Еўсьцігней Міровіч|Еўсьцігнея Міровіча]] накіраваўся ў школу пры [[Беларускі Дзяржаўны Драматычны тэатар|Беларускім Дзяржаўным Драматычным тэатры]].
 
У 1944 годзе зьехаў зь Беларусі ў [[Нямеччына|Нямеччыну]]. Жыў у лягерах ДП ў [[Рэгенсбург]]у, [[Міхэльсдорф]]е, [[Остэргофэн]]е. Заснаваў з прафэсійных актораў на эміграцыі ансамбль песьні й танца «Жыве Беларусь!», пазьней ператвораны ў Тэатар Эстрады, які езьдзіў з гастролямі па розных ДП лягерах. У 1947 у Міхэльсдорфе выдаў «Кароткі курс навучаньня актора».

Пісаў таксама апавяданьні, фэльетоны й п’есы, якія публікаваліся як на старонках эміграцыйных часопісаў «[[Сакавік (часопіс)|Сакавік]]», «[[Моладзь (часопіс)|Моладзь]]», «[[Напагатове (часопіс)|Напагатове]]» і інш., гэтак і выходзілі асобнымі выданьнямі «Вясновы жук» (Амбэрг—Рэгенсбург, 1946), «Лекар мімаволі» (Рэгенсбург, 1946), «Ліхадзейка» (Міхэльсдорф, 1946), «Шапка няўгледка» (Міхэльсдорф, 1947), «Блакітная Вілія» (Остэргофэн, 1948), «Госьці з Тунісу» (Міхэльсдорф, 1948), «Случчакі» (Парыж, 1949).
 
У 1949 годзе перабраўся ў [[Францыя|Францыю]], дзе быў вымушаны працаваць у парыскай кравецкай майстэрні. На пачатку 1950-х гг. быў сакратаром і кіраўніком аддзелу культуры Галоўнай Управы [[Беларуская Незалежніцкая Арганізацыя Моладзі ў Францыі|Беларускай Незалежніцкай Арганізацыі Моладзі ў Францыі]].

27 лістапада 1955 году ў залі Salle Iena ў Парыжы адбылася прэм’ера спэктакля па драме Аўгена Кавалеўскага «Асуджаныя». Ён сам паставіў гэты спэктакль і выконваў у ім адну з галоўных роляў. Пастаноўка выклікала вялікі рэзананс у францускай сталіцы&lt;ref name=&quot;nikif&quot; /&gt;.

Памёр у 1963 г. у Парыжы (або [[Руан]]е, паводле М. Панькова).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{артыкул|загаловак=Кавалеўскі Аўген|аўтар=Лявон Юрэвіч|выданьне=Літаратурны рух на эміграцыі|месца=Менск|выдавецтва=БГА|год=2002|url=http://slounik.org/120385.html}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20120816045241/http://arche.by/by/page/blog/11575 Эміграцыйная гісторыя ў асобах] Натальля Гардзіенка
* [http://zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&amp;view=article&amp;id=626 Ліхадзейка — п’еса Кавалеўскагя]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Бібліятэка згутаваньня Бацькаўшчына
* [https://web.archive.org/web/20100811015524/http://www.zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&amp;view=article&amp;id=381 ЛЮДЗІ Ў ПОЛЫМІ (урывак аповесьці)] Бібліятэка згутаваньня Бацькаўшчына

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кавалеўскі, Аўген}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Беларускія тэатральныя дзеячы]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Нямеччыне]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Францыі]]</text>
      <sha1>nzrxdsaoewhznrhmdsyccfv2nlhrthj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Міжнародная касьмічная станцыя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132002</id>
    <revision>
      <id>2328411</id>
      <parentid>2260548</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:13:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Касьмічная праграма НАСА}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2042" xml:space="preserve">'''Міжнародная касьмічная станцыя''' ('''МКС'''; {{мова-en|International Space Station}}, ''ISS'') — кіраваная арбітальная станцыя, якая выкарыстоўваецца як шматмэтавы касьмічны дасьледчы комплекс. МКС — сумесны міжнародны праект, у якім удзельнічаюць 15 краінаў (у альфабэтным парадку): [[Бразылія]], [[Бэльгія]], [[Гішпанія]], [[Данія]], [[ЗША]], [[Італія]], [[Канада]], [[Нарвэгія]], [[Нідэрлянды]], [[Нямеччына]], [[Расея]], [[Францыя]], [[Швайцарыя]], [[Швэцыя]], [[Японія]].

&lt;center&gt;&lt;gallery widths=150 heights=150 caption=&quot;Міжнародная касьмічная станцыя&quot;&gt;
Файл:Iss017e011097.jpg|15 ліпеня 2008
Файл:Russian Orbital Segment.png
Файл:8 July 2011 Elektron.jpg
Файл:STS-116 spacewalk 1.jpg|2006
Файл:ROSSA.jpg|2000
Файл:STS-128 ISS-20 Destiny Canadarm2.jpg|2009
Файл:STS-120 EVA Scott Parazynski.jpg|2007
Файл:ISS and Endeavour seen from the Soyuz TMA-20 spacecraft 27.jpg|2011
Файл:Isshtv120090917200858nm.jpg|2009
Файл:ISS and Endeavour seen from the Soyuz TMA-20 spacecraft 24.jpg
Файл:ISS-with-S0-S1-P1.jpg|2002
Файл:ISS June 1999.jpg|1999
Файл:Iss013e60794.jpg|2006
Файл:Iss022e023623.jpg|2010
Файл:S122e008264.jpg|2008
Файл:きぼう エアロック Kibo airlock.jpg|2009
Файл:Unity-Zarya-Zvezda STS-106.jpg|2000
Файл:Tracy Caldwell Dyson in Cupola ISS.jpg|2010
Файл:Cupola ISS open shutters middle crop.jpg|2010
Файл:ISS-27 Dmitri Kondratyev and Paolo Nespoli photograph the Earth through the Cupola.jpg|2011
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

{{Накід}}
{{Касьмічная праграма НАСА}}

[[Катэгорыя:Арбітальныя станцыі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1998 годзе]]</text>
      <sha1>39ojuyg7i6qgmgs0odirxsgjawilkti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Эстоніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>133037</id>
    <revision>
      <id>2328765</id>
      <parentid>2166930</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:07:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Эстонія}}
[[Катэгорыя:Эканоміка Эстоніі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>lamb1sshobu90x2t6bb7usb29zby64s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Апалён (касьмічная праграма)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>133862</id>
    <revision>
      <id>2328410</id>
      <parentid>2231327</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:13:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Касьмічная праграма НАСА}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4955" xml:space="preserve">[[Файл:Apollo program.svg|thumb]]
[[Файл:Aldrin Apollo 11 original.jpg|thumb|Чалец каманды Апалён-11 [[Баз Олдрын]], другі чалавек, які ступіў на паверхню Месяца. Ліпень 1969.]]
'''Прагра́ма «Апалё́н»''' ({{мова-en|Apollo program}}) — трэцяя праграма [[пілятуемы касьмічны палёт|пілятуемых касьмічных палётаў]], ініцыяваная [[NASA]]. За часамі [[Дўайт Дэйвід Эйзэнгаўэр|Эйзэнгаўэра]], калі зьявіліся першыя ідэі што да праграмы, «Апалён» меркаваўся праграмай палётаў трохмясцовых караблёў, якая прыйшла б на замену аднамясцовым караблям праграмы «[[Мэркурый (касьмічная праграма)|Мэркурый]]». Наступны ж [[прэзыдэнт ЗША|прэзыдэнт]], [[Джон Фіцджэралд Кенэдзі]], у сваім звароце да [[Кангрэс ЗША|Кангрэсу ЗША]] 25 траўня 1961 году вывеў запуск «Апалёну» для «пасадкі чалавека на Месяц і вяртаньня на Землю ў бясьпецы» да канца [[1960-я|1960-х]] гадоў у шэраг нацыянальных мэтаў. У 1962 годзе на замену «Мэркурыю» прыйшоў [[Джыміні (касьмічная праграма)|Праект «Джыміні»]], які працягнуўся да 1966 году. Першы пілятаваны палёт на «Апалёне» адбыўся ў 1968 годзе, а кульмінацыяй праекту сталася першая высадка чалавека на [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяц]].

Мэта, пастаўленая Кенэдзі — ступіць на Месяц — была дасягнутая місіяй [[Апалён-11]], у часе якой астранаўты [[Ніл Армстранг]] і [[Баз Олдрын]] на [[Месяцовы модуль|Месяцовым модулі]] 20 траўня 1969 году прызямліліся на Месяц ([[Майкл Колінз]] заставаўся на [[месяцовая арбіта|месяцовай арбіце]] ў [[Камандны і службовы модуль|камандным модулі]]; усе тры астранаўты пасьпяхова вярнуліся на Зямлю 24 ліпеня. Пасьля Апалёну-11 яшчэ ў ходзе 5 місіяў 10 чалавек пабывалі на Месяцы.

Праграма «Апалён» вялася з 1961 па 1972 год, на дапамогу якой у 1962—1966 гадох вялася адначасова праграма двухмясцовых караблёў «[[Джыміні (касьмічная праграма)|Джыміні]]». У ходзе запускаў «Джыміні» былі выпрацаваныя некаторыя тэхнікі й мэтады палётаў у космас, неабходныя для пасьпяховага выкананьня місіяў «Апалёну». У якасьці ракеты-носьбіта для праграмы было абранае сямейства ракетаў «[[Сатурн (сямейства ракет)|Сатурн]]».

Нягледзячы на няўдачу на самым пачатку, пажар у кабіне пілётаў [[Апалён-1|Апалёну-1]] у час перадпалётных выпрабаваньняў, які ўнёс жыцьці ўсіх трох астранаўтаў, праграма выканала пастаўленыя задачы. У ходзе праграмы былі ажыцьцяўленыя 6 высадак людзей на Месяц. Сёмы візыт на Месяц у ходзе місіі [[Апалён-13]] быў сарваны з-за выбуху рэзэрвуару з [[тлен]]ам на шляху да Месяца, які разладзіў рухавік каманднага модулю й сыстэмы жыцьцезабесьпячэньня. Толькі дзякуючы рэсурсу Месяцовага модулю камандзе ўдалося выжыць і вярнуцца на Зямлю.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.webcitation.org/657cbaWpY?url=http://spaceflight.nasa.gov/history/apollo/index.html Афіцыйны вэб-сайт праграмы «Апалён»] {{ref-en}}

{{накід}}
{{Касьмічная праграма НАСА}}

[[Катэгорыя:Праграма «Апалён»| ]]
[[Катэгорыя:1960-я]]
[[Катэгорыя:1970-я]]</text>
      <sha1>chla9itm7fhqp89p7v5iszjgoopyc70</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мовы паводле рэгіёнаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>136585</id>
    <revision>
      <id>2328643</id>
      <parentid>2257585</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="207" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мовы| Рэгіёны]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>2hklj6utpl3xtrekfz3rlzmy48jd89i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>136593</id>
    <revision>
      <id>2328635</id>
      <parentid>2209577</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="172" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Культура паводле рэгіёнаў|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>s1g43uxpozsztrwuqsuiyww77tkgxx2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўген Вярбіцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137587</id>
    <revision>
      <id>2328461</id>
      <parentid>2252853</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:28:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7834" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Імя                  = Аўген Вярбіцкі
|Арыгінал імя         =
|Фота                 = Auhen Viarbicki.jpg
|Шырыня               =
|Подпіс               =
|Месца нараджэньня    = м. [[Краснае]], [[Расейская імпэрыя]]
|Месца сьмерці        = [[Філадэлфія]], [[Пэнсыльванія]], [[ЗША]]
|Навуковая сфэра      = [[хімія]], [[біяхімія]], [[астранаўтыка]]
|Месца працы          =
|Альма-матэр          = [[Віленскі ўнівэрсытэт]], [[Мюнхэнскі ўнівэрсытэт]]
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     =
|Вядомы як            = стваральнік «касьмічнай ежы»
|Узнагароды і прэміі  =
|Сайт                 =
}}
'''Аўген Вярбіцкі''', Eugen Wierbicki, пс. ''Дунін'' (4 студзеня 1922, м. [[Краснае]] [[Маладзечанскі павет|Маладзечанскага павету]] — 29 чэрвеня 1986, [[Філадэлфія]], [[Пэнсыльванія]]) — біяхімік, сябра [[Нацыянальная акадэмія навук ЗША|Нацыянальнай акадэміі навук ЗША]], беларускі грамадзкі дзяяч у [[ЗША]], адзін з найвыдатнейшых прадстаўнікоў беларускай эміграцыі.

Пад час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] навучаўся ў Адміністрацыйна-гандлёвым інстытуце ў [[Маладэчна|Маладэчне]] пад кіраўніцтвам [[Барыс Кіт|Барыса Кіта]].

У пасьляваеннай Нямеччыне вучыўся ва ўнівэрсытэце УНРРА ў [[Мюнхэн]]е на факультэце агракультуры. Сябра [[Беларускае студэнцкае згуртаваньне|Беларускага студэнцкага згуртаваньня]] і [[Студэнцкі стыпэндыяльны фонд|Студэнцкага стыпэндыяльнага фонду]].

У [[ЗША]] прыбыў у 1949 г. Скончыў біялягічны факультэт [[Ратгарскі ўнівэрсытэт|Ратгэрскага унівэрсытэту]] ў горадзе [[Нью-Брансьвік]]у, атрымаўшы ступень доктара навук. Ягоным прафэсарам быў вельмі вядомы амэрыканскі навуковец, [[Нобэлеўская прэмія па хіміі|Нобэлеўскі ляўрэат]] прафэсар Вахсман. Пераехаў у штат [[Аёва]] і пачаў спэцыялізавацца ў хіміі мясной вытворчасьці. У складзе навуковай групы займаўся тэмай узьдзеяньня кастрацыі быкоў на колькасьць вітамінаў у мясе&lt;ref name=rv-blr&gt;[http://www.rv-blr.com/litaratura/view/1772?id_glav=7652 Успаміны Барыса Кіта пра вядомых людзей]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Родныя вобразы&lt;/ref&gt;.

Пазьней атрымаў пасаду галоўнага навукоўца ў ваеннай лябараторыі дасьледаваньняў ежы [[Масачусэтс]]. Дасягнуў вялікіх посьпехаў у галіне кансэрваваньня харчоў (шляхам апрамяненьня [[гама-выпраменьваньне]]м), стваральнік «''касьмічнае ежы''», якая выкарыстоўвалася ў касьмічных палётах амэрыканскіх астранаўтаў. За гэта атрымаў з рук прэзыдэнта ЗША кавалачак [[Месяц (спадарожнік Зямлі)|Месяц]]а&lt;ref&gt;Моваю травалёгу, [[Лявон Юрэвіч]] //[[Запісы БІНіМ]] сш.32, 2009, с.27&lt;/ref&gt;. За свае адкрыцьці быў абраны Амэрыканскім хімічным таварыствам чалавекам году. Загадчык Лябараторыі дасьледаваньня мясных прадуктаў у амэрыканскім войску. Меў пятнаццатую дзяржаўную ступень (самая вышэйшая, прэзыдэнцкая, — васямнаццатая)&lt;ref name=rv-blr/&gt;.

Сябра [[Нью-ёрская Акадэмія навук|Нью-ёрскай Акадэміі навук]], Амэрыканскага хімічнага таварыства, Амэрыканскага інстытуту тэхналёгіі ежы, Амэрыканскага таварыства мясной прамысловасьці, ганаровы сябра Таварыства прагрэсу навукі. Першы навуковец беларускага паходжаньня, які трапіў у даведнік «American Men of Science» — «Амэрыканскія дзеячы навукі».

У 1954—1957 гг. быў заступнікам старшыні Галоўнай управы [[Беларуска-амэрыканскае задзіночаньне|БАЗА]]. Старшыня Беларускага Стыпэндыяльнага Фонду на Амэрыку. Сябра [[БІНіМ]]у. Прымаў актыўны ўдзел у дзейнасьці [[Беларускія Амэрыканскія Рэспубліканскія Клюбы|Беларускіх Амэрыканскіх Рэспубліканскіх Клюбаў]]. Чытаў лекцыі па гісторыі Беларусі. Аўтар артыкулаў «Пра паходжаньне беларусаў», «Пра назоў Беларусь», «Пра стан Беларусі» ў некаторых амэрыканскіх англамоўных часопісах. Друкаваўся ў беларускіх эмігранцкіх часопісах пад псэўданімам Дунін.

Меў жонку-немку, зь якой ажаніўся яшчэ ў Нямеччыне, і двое дзяцей — сына і дачку. У 1960 годзе ў складзе амэрыканскай дэлегацыі наведаў [[СССР]] з мэтай вывучэньня разьвіцьця мясной індустрыі. Быў ва Ўзбэкістане, Туркмэністане, але савецкія ўлады не далі дазвол яму наведаць Беларусь — прывезьлі яго сваякоў на сустрэчу ў [[Масква|Маскву]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.svaboda.org/content/article/24876636.html Аўген Вярбіцкі], [[Радыё Свабода]], 2002
* [https://larouchepub.com/eiw/public/1984/eirv11n47-19841204/eirv11n47-19841204_012-dr_eugen_wierbicki.pdf Гутарка], 1984

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вярбіцкі, Аўген}}
[[Катэгорыя:Беларускія хімікі]]
[[Катэгорыя:Беларускія навукоўцы]]
[[Катэгорыя:Амэрыканцы беларускага паходжаньня]]
[[Катэгорыя:Хімікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў ЗША]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Філадэлфіі]]</text>
      <sha1>1zsp5nzulux35yhfhre003276bjxz4w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бадзі Гай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137920</id>
    <revision>
      <id>2328445</id>
      <parentid>2238458</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:00:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9684" xml:space="preserve">{{Музыка
| Імя                = Бадзі Гай
| Подпіс             = 
| Лёга               = 
| Фота               = Buddy Guy 2008.jpg
| Апісаньне_фота     = Бадзі Гай у 2008 годзе
| Поўнае_імя         = George «Buddy» Guy
| Дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|30|07|1936}}
| Месца_нараджэньня = [[Кларксдэйл]], [[Місысыпі (штат)|Місысыпі]], [[ЗША]]
| Дата_сьмерці = 
| Месца_сьмерці = 
| Гады = 1953—дасюль
| Краіна =ЗША
| Прафэсіі = [[гітарыста]], [[сьпявак]]
| Інструмэнты = [[Гітара]]
| Жанры = [[Блюз]], электра блюз, чыкагскі блюз
| Псэўданімы =
| Гурты =
| Супрацоўніцтва =[[Джуніёр Ўэлс]]
| Лэйблы =RCA, Cobra, Chess, Delmark, Silvertone, MCA, Atlantic, MPS, Charly, Jive, Vanguard, JSP Records, Rhino Records, Purple Pyramid, Flyright, AIM Recording Co., Alligator Records, Blues Ball Records
| Сайт = http://www.buddyguy.net/
}}
'''Джордж «Бадзі» Гай''' ({{Мова-en|George «Buddy» Guy}};, нар. 30 ліпеня 1936) — [[ЗША|амэрыканскі]] [[блюз]]авы музыка, пяціразовы пераможца прэміі «[[Грэмі]]».

== Жыцьцяпіс ==
Пачаў граць на гітары ў 13 год. Напачатку 1950-х пераехаў у [[Батон-Руж]], дзе выступаў разам зь мясцовымі вакальнымі гуртамі. Часьцяком з-за сваёй сарамлівасьці выступаў сьпіною да залі, што не перашкодзіла яму мець свой асабісты рэпертуар. У 1957 годзе пераяжджае ў Чыкага. Тамака атрымаў падтрымку славутага музыкі [[Мадзьдзі Ўотэрс]]а.

Запісаў два сынгла на невялікай гукапіснай кампаніі, Гай пачаў працаваць з кампаніяй Chess Records, дзякуючы гэтаму ў 1967 годзе была выдадзена кружэлка ''«I Left My Blues in San Francisco»'' (&quot;Я пакінуў свой блюз у Сан-Францыска&quot;). Выступаў разам з [[Мадзьдзі Ўотэрс]]ам, [[Хаўлін Вульф]] ([[Howlin' Wolf]]), [[Літтл Ўолтэр]] ([[Little Walter]]) і сьпявачкай [[Кока Тэйлар]] ([[Koko Taylor]]). У 1960-я ўтварыў дуэт з [[Джуніёр Ўэлс|Джуніёрам Ўэлсам]] ([[Junior Wells]]). Дзякуючы гэтаму пабачылі сьвет некалькі [[кружэлка|кружэлак]].

Напрыканцы 60-х папулярнасьць блюзу пачала паніжацца, у выніку Бадзі Гай вымушаны быў зарабляць на іншых працах. Яго кар’ера пайшла ў гору напрыканцы 1980-х — калі пачалася хваля адраджэньня цікавасьці да блюзу. Ён удзельнічаў у канцэртах [[Эрык Клэптан|Эрыка Клэптан]]а, а запісаны ў 1991 годзе альбом ''Damn Right, I’ve Got the Blues'' дазволіў атрымаць яму першую прэмію «Грэмі». Пазьней ён яшчэ 4 разы быў ўганараваны гэтай прэміяй.

У 2003 годзе атрымаў Нацыянальны мэдаль ЗША ў вобласьці мастацтва.

У 2005 годзе Бадзі Гай быў унесены ў [[Заля славы рок-н-ролу|Залю славы рок-н-ролу]]&lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://www.newsru.com/cinema/15mar2005/ro_r.html|загаловак=У сьпісе сябраў &quot;Залі славы рок-н-ролла&quot; зьявіліся новыя імёны|арыгінал=В списке членов &quot;Зала славы рок-н-ролла&quot; появились новые имена}}&lt;/ref&gt;. Часопіс [[Rolling Stone]] унёс яго ў сьпіс 100 найлепшых гітарыстаў сьвету на 30-ы радок&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://www.rollingstone.com/news/coverstory/5937559/page/20|загаловак=Сьпіс 100 найлепшых гітарыстаў усіх часоў|копія=http://web.archive.org/web/20080822023300/http://www.rollingstone.com/news/coverstory/5937559/page/20}}&lt;/ref&gt;. Ён таксама зьяўляецца ўласьнікам блюзавага клюбу ў [[Чыкага]].

== Кружэлкапіс ==
{{Слупок-пачатак}}
{{Слупок-новы}}
* 1955 — ''With Otis Rush: The Final Takes'' (Flyright)
* 1964 — ''Original Blues Brothers'' (Blue Moon)
* 1965 — ''Crazy Music'' (Chess)
* 1965 — ''With The Blues'' (Chess)
* 1966 — ''It’s My Life Baby'' (Vanguard)
* 1966 — ''Hoodoo Man Blues'' (з [[Джуніёр Ўэлс|Джуніёрам Ўэлсам]]; Delmark)
* 1966 — ''On Tap'' (з [[Джуніёр Ўэлс|Джуніёрам Ўэлсам]]; Delmark)
* 1967 — ''Electric Sleep'' (Delmark)
* 1967 — ''Left My Blues in San Francisco'' (Chess)
* 1967 — ''South Side Jam'' (Delmark)
* 1967 — ''Blues Hit Big Town'' (Delmark)
* 1968 — ''Coming At You'' (Vanguard)
* 1968 — ''A Man And His Blues'' (Vanguard)
* 1968 — ''This Is Buddy Guy!'' [Live] (Vanguard)
* 1968 — ''I Left My Blues in San Francisco'' (Chess)
* 1968 — ''You’re Tuff Enough'' (Blue Rock)
* 1968 — ''Sings At The Golden Bear'' (Blue Rock)
* 1969 — ''Hold That Plane!'' (Vanguard)
* 1970 — ''Buddy Guy, Junior Wells &amp; Junior Mance: Buddy and the Juniors'' (Blue Thumb)
* 1971 — ''In the Beginning'' (1958-64) (Drive)
* 1971 — ''In My Younger Days'' (Red Lightning)
* 1972 — ''Buddy Guy &amp; Junior Wells Play the Blues'' (Atlantic)
* 1974 — ''Drinkin' TNT 'n' Smokin' Dynamite (live)'' (Blind Pig)
* 1977 — ''Live in Montreux'' (Evidence)
* 1979 — ''Pleading the Blues'' (Evidence)
* 1979 — ''Got to Use Your Head'' (Blues Ball)
* 1980 — ''The Dollar Done Fell'' (JSP)
* 1980 — ''Ten Blue Fingers'' (JSP)
* 1980 — ''With Phil Guy: Buddy &amp; Phil'' (JSP)
* 1981 — ''The Blues Giant'' (Isabel)
* 1981 — ''Stone Crazy!'' (Alligator)
* 1981 — ''DJ Play My Blues'' (JSP)
* 1981 — ''Breakin’ Out'' (JSP)
* 1982 — ''Phil Guy: Red Hot Blues'' (JSP)
* 1983 — ''Buddy Guy'' (Chess)
* 1983 — ''The Original Blues Brothers Live'' (Magnum)
* 1983 — ''Bad Luck Boy'' (JSP)
* 1983 — ''Phil Guy &amp; Mojo Bufford: Tribute To Muddy Waters'' (Isabel)
* 1984 — ''It’s A Real Mutha Fucka!'' (JSP)
* 1987 — ''Chess Masters'' (Chess)
* 1987 — ''Complete DJ Play My Blues Session'' (JSP)
* 1988 — ''Live at the Checkerboard Lounge'' (JSP)
{{Слупок-новы}}
* 1989 — ''I Ain’t Got No Money'' (Flyright)
* 1989 — ''This is Buddy Guy Live'' (Vanguard)
* 1990 — ''I Was Walking Through the Woods'' (Chess)
* 1990 — ''A Man and the Blues'' (Vanguard)
* 1990 — ''Hold That Plane'' (Vanguard)
* 1990 — ''I Left My Blues in San Francisco'' (Mca)
* 1991 — ''Alone &amp; Acoustic'' (Alligator)
* 1991 — ''Damn Right, I’ve Got the Blues'' (Silvertone)
* 1992 — ''My Time After Awhile'' (Vanguard)
* 1992 — ''Live in Montreux'' (Evidence)
* 1992 — ''The Very Best of Buddy Guy'' (Rhino/Wea)
* 1992 — ''Drinkin' TNT 'n' Smokin' Dynamite'' (Blind Pig)
* 1992 — ''Buddy and the Juniors'' (Mca)
* 1993 — ''Live At The Mystery Club'' (Quicksilver)
* 1993 — ''Feels Like Rain'' (Silvertone)
* 1993 — ''Junior Wells Featuring Buddy Guy — Pleading the Blues'' (Evidence)
* 1994 — ''Drinkin' TNT 'n' Smokin' Dynamite'' (Sequel)
* 1994 —'' Slippin' In'' (Silvertone)
* 1994 — ''Alone &amp; Acoustic'' (Jive)
* 1995 — ''I Cry'' (Blues Masterworks)
* 1996 — ''Live: The Real Deal'' (Silvertone)
* 1997 — ''Try to Quit You Baby'' (Ronn)
* 1998 — ''As Good as It Gets'' (Vanguard)
* 1998 — ''Heavy Love'' (Silvertone)
* 1998 — ''Last Time Around — Live at Legends'' (з [[Джуніёр Ўэлс|Джуніёрам Ўэлсам]]; Jive)
* 1999 — ''The Real Blues'' (Columbia River)
* 2000 — ''The Complete Vanguard Recordings (A Collection)'' (Vanguard)
* 2000 — ''Buddy’s Baddest — The Best of Buddy Guy'' (Jive/Silvertone)
* 2001 — ''Sweet Tea'' (Jive)
* 2001 — ''The Millennium Collection: The Best of Buddy Guy'' (Chess)
* 2002 — ''Blue on Blues'' (Fuel 2000)
* 2002 — ''Everything Gonna Be Alright'' (Black &amp; Blue)
* [[2003 год в музыке|2003]] — ''Blues Singer'' (Silvertone)
* 2003 — ''Chicago Blues Festival 1964 (Live)'' (Stardust)
* 2003 — ''Buddy Guy’s Discography'' (Jive)
* 2005 — ''Bring 'Em In'' (Jive)
* 2008 — ''Skin Deep''
* 2009 — ''Shout! Factory''
* 2010 — ''Living Proof'' (Silvertone)
* 2013 — ''Rhythm &amp; Blues'' (RCA Records)
* 2015 — ''Born to Play Guitar'' (RCA Records)
{{Слупок-канец}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{накід:Асоба}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гай, Бадзі}}
[[Катэгорыя:Сьпевакі ЗША]]
[[Катэгорыя:Блюзмэны]]
[[Катэгорыя:Музыкі ЗША]]
[[Катэгорыя:Выканаўцы, уключаныя ў Залю славы рок-н-ролу]]
[[Катэгорыя:Гітарысты ЗША]]</text>
      <sha1>5w4fi02p1xiaobjcswejhguzo7vm4lg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Чыгунка паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>138001</id>
    <revision>
      <id>2328720</id>
      <parentid>2313488</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Чыгунка| Краіны]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>c1hdv89skyjq71xysj3629mmq2x4l5x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Азёры паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>139546</id>
    <revision>
      <id>2328564</id>
      <parentid>2233089</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:37:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="221" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Азёры| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле рэгіёнаў| Азёры]]</text>
      <sha1>i94l6f7v1v5p4z8ji0w00xm3ycsitl1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Геалёгія паводле рэгіёнаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>139574</id>
    <revision>
      <id>2328597</id>
      <parentid>2278306</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="190" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Тэктоніка плітаў]]
[[Катэгорыя:Геалёгія| Рэгіёны]]</text>
      <sha1>jmeoe9pv4fnb4vlst0dfgom55nxdeia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Тэктоніка</title>
    <ns>14</ns>
    <id>139577</id>
    <revision>
      <id>2328705</id>
      <parentid>1588560</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:57:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>{{Болей}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Структурная геалёгія]]</text>
      <sha1>jf099ezxomwpmpnm5j1g3n0io49b5sv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Структурная геалёгія</title>
    <ns>14</ns>
    <id>139578</id>
    <revision>
      <id>2328706</id>
      <parentid>1588561</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>{{Болей}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Геамарфалёгія}}
{{Болей}}

[[Катэгорыя:Геалёгія]]</text>
      <sha1>sfjrlz76dryi5eucqiwkfy6ouayv69z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Эвангелісты</title>
    <ns>10</ns>
    <id>139865</id>
    <revision>
      <id>2328777</id>
      <parentid>1636996</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]], стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1334" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
| назва_шаблёну          = Эвангелісты
| state                  = {{{state|}}}

| назва                  = [[Эвангелісты]]
| верх                   = 
| выява                  = 
| базавы_стыль           = background-color: Gold&lt;!--{{Колер|Хрысьціянства}}--&gt;
| кляса_карткі           = hlist

| група_інфармацыі1      = 
| сьпіс1                 = 
* [[Мацьвей (апостал)|Мацьвей]]
* [[Марк (эвангеліст)|Марк]]
* [[Лука (эвангеліст)|Лука]]
* [[Ян (апостал)|Ян]]

| група_інфармацыі2      = Некананічныя
| сьпіс2                 = 
* [[Пётар (апостал)|Пётар]]
* [[Тамаш (апостал)|Тамаш]]
* [[Піліп (апостал)|Піліп]]

| група_інфармацыі3      = 
| сьпіс3                 = 

| ніз                    = 
}}&lt;includeonly&gt;{{Катэгорыя толькі ў артыкулах|Эвангелісты}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Рэлігія]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Асобы]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cjcjud5afxkivkrsygemp1rh3dxmmgy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328778</id>
      <parentid>2328777</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:22:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1346" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
| назва_шаблёну          = Эвангелісты
| state                  = {{{state|}}}

| назва                  = [[Эвангелісты]]
| верх                   = 
| выява                  = 
| базавы_стыль           = background-color: Gold&lt;!--{{Колер|Хрысьціянства}}--&gt;
| кляса_карткі           = hlist

| група_інфармацыі1      = 
| сьпіс1                 = 
* [[Мацьвей (апостал)|Мацьвей]]
* [[Марк (эвангеліст)|Марк]]
* [[Лука (эвангеліст)|Лука]]
* [[Ян (апостал)|Ян]]

| група_інфармацыі2      = Некананічныя
| сьпіс2                 = 
* [[Пётар (апостал)|Пётар]]
* [[Тамаш (апостал)|Тамаш]]
* [[Піліп (апостал)|Піліп]]

| група_інфармацыі3      = 
| сьпіс3                 = 

| ніз                    = 
}}&lt;includeonly&gt;{{Катэгорыя толькі ў артыкулах|Эвангелісты}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Хрысьціянства]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Асобы]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mjtdqj0l0wodxcs22vd28wvutsikq0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вышэйшыя навучальныя ўстановы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>140042</id>
    <revision>
      <id>2328591</id>
      <parentid>2137943</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="487" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Міжнародныя ўнівэрсытэты}}

[[Катэгорыя:Вышэйшыя навучальныя ўстановы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле кантынэнтаў| Вышэйшыя]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні паводле функцыяў і кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>rlp286mdn0ejfyp5zsd5ek95iz0fszr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Адукацыя паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>140043</id>
    <revision>
      <id>2328563</id>
      <parentid>2255797</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:37:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| Адукацыя]]
[[Катэгорыя:Адукацыя| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>kj4uod76mdq7caz079re7v814ay2l66</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Збудаваньні паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>140044</id>
    <revision>
      <id>2328612</id>
      <parentid>2283208</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="177" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Збудаваньні па мясцовасьцях| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>k8epkyxujwfds1cqk1cbb6clb04318g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Літаратура па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>140291</id>
    <revision>
      <id>2328636</id>
      <parentid>2124267</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="245" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Літаратура| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| Літаратура]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>lhc72z1dlngk793duhg3hgmui9gr4iy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Асобы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>141050</id>
    <revision>
      <id>2328571</id>
      <parentid>2255795</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Асобы паводле прасторы|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>r149gbp02xla2a700r6gziu7z3eprx6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Памерлыя па частках сьвету</title>
    <ns>14</ns>
    <id>141193</id>
    <revision>
      <id>2328656</id>
      <parentid>1617714</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="174" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў‎]]
[[Катэгорыя:Асобы па месцы сьмерці| Часткі сьвету]]</text>
      <sha1>7q2goytbyrtj428a1btlhln1m597hwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Музыка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>141379</id>
    <revision>
      <id>2328645</id>
      <parentid>2130040</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Музычная геаграфія|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>88lnn0knn81qasdw8e6mahszz924khi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Чэхіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>142369</id>
    <revision>
      <id>2328762</id>
      <parentid>2166929</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="308" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чэхія}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Чэхіі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>qoefarml1bb22e988kilmqy54c7xlsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сабачыя заводы па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>143161</id>
    <revision>
      <id>2328677</id>
      <parentid>1632773</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Пароды сабак| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>4t5m3lc47o4c65nbhlnbsdqcg9pr6ct</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Прырода па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>143175</id>
    <revision>
      <id>2328663</id>
      <parentid>2169372</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="139" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Прырода| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>in1w4arxvl86bu53gt38uspmtma642e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Узнагароды паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>143244</id>
    <revision>
      <id>2328691</id>
      <parentid>2129568</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Узнагароды| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>07dlqqqueinckulz1zj1nnlnba3l0xq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саўлкрасцкі край</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143567</id>
    <revision>
      <id>2328530</id>
      <parentid>2035539</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T04:36:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Flag_of_Saulkrastu_novads.png]] замененая на [[Image:Flag_of_Saulkrastu_novads_2010-2021.png]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless o</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3435" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
| Назва                           = Саўлкрасцкі край
| Арыгінальная назва              = Saulkrastu novads
| Герб                            = LVA Saulkrastu novads COA.png
| Сьцяг                           = Flag of Saulkrastu novads 2010-2021.png
| Краіна                          = [[Латвія]]
| Гімн                            = 
| Статус                          = Край
| Уваходзіць у                    = [[Відзэмэ]]
| Улучае                          = 
| Цэнтар                          = [[Саўлкрасты]]
| БуйныГорад                      = 
| БуйныяГарады                    = 
| ДатаЎтварэньня                  = 
| Кіраўнік                        = 
  |Назва пасады кіраўніка         = 
| АфіцыйныяМовы                   = 
| Насельніцтва                    = 6 144
  |Год перапісу                   = 2010
  |Адсотак ад насельніцтва        = 
  |Месца паводле насельніцтва     = 
  |Шчыльнасьць                    = 
  |Месца паводле шчыльнасьці      = 
  |Нацыянальны склад              = 
  |Канфэсійны склад               = 
| Плошча                          = 47,7
  |Адсотак ад плошчы              = 
  |Месца паводле плошчы           = 
| Максымальная вышыня             = 
| Сярэдняя вышыня                 = 
| Мінімальная вышыня              = 
| Шырата                          = 
| Даўгата                         = 
| Мапа                            = Saulkrastu novada karte.png
| Памер мапы                      = 
| Часавы пас                      = 
| Скарачэньне                     = 
| ISO                             = 
| FIPS                            = 
| Тэлефонны код                   = 
| Паштовыя індэксы                = 
| Інтэрнэт-дамэн                  = 
| Код аўтамабільных нумароў       = 
| Сайт                            = 
| Катэгорыя ў Commons             = 
| Парамэтр1                       = 
| Назва парамэтру 1               = 
| Дадаткі                         = 
| Мапа адміністрацыйнай адзінкі   = 
| Колер фону парамэтраў           = {{Колер|Латвія}}
}}
'''Саўлкрасцкі край''' ({{мова-lv|Saulkrastu novads}}) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на поўначы Латвіі, у рэгіёне [[Відзэмэ]]. Край складаецца з 1 воласьцяў 1 места [[Саўлкрасты]], які зьяўляецца цэнтрам краю. Насельніцтва на 1 ліпеня 2010 году склала 6 144 чалавек. Плошча краю займае 47,7 км².

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}

{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Латвіі}}

[[Катэгорыя:Саўлкрасцкі край| ]]</text>
      <sha1>ker8ovv1wdu0gsw2tdmclphrga0cme8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Японіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>145475</id>
    <revision>
      <id>2328766</id>
      <parentid>1647658</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="262" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Японія}}
[[Катэгорыя:Японія|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт у Азіі]]</text>
      <sha1>14l19z3s3hyoyd5a6n2kdj3sfgzdpo9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Пэрсанажы «Зорных войнаў»</title>
    <ns>14</ns>
    <id>146129</id>
    <revision>
      <id>2328546</id>
      <parentid>1650702</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="462" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Зорныя войны}}
[[Катэгорыя:Зорныя войны|Пэрсанажы]]
[[Катэгорыя:Пэрсанажы навукова-фантастычных твораў]]
[[Катэгорыя:Пэрсанажы навукова-фантастычных фільмаў]]
[[Катэгорыя:Пэрсанажы-іншаплянэцяне]]
[[Катэгорыя:Пэрсанажы Дыснэю]]</text>
      <sha1>kirxrxyx7orm6rc0yw0eal3zogpe32y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Джэдаі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>146335</id>
    <revision>
      <id>2328545</id>
      <parentid>1651763</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="313" xml:space="preserve">{{Болей|Джэдай}}

[[Катэгорыя:Пэрсанажы «Зорных войнаў»]]
[[Катэгорыя:Выдуманыя чараўнікі]]
[[Катэгорыя:Выдуманыя майстры баявых мастацтваў]]
[[Катэгорыя:Выдуманыя вайскоўцы]]</text>
      <sha1>in61nz56f7n8dttrd28ga4xtmeyrg6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tushek&amp;Spigel Supercars</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147112</id>
    <revision>
      <id>2328407</id>
      <parentid>1744974</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T14:04:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2003:E0:CF0F:7600:50F1:AEA7:CB1E:D1FF</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9063" xml:space="preserve">{{Кампанія 
|назва               = Tushek&amp;Spigel Supercars
|лягатып             = 
|тып                 = 
|лістынг на біржы    = 
|дэвіз               = 
|заснаваная          = 2011
|заснавальнікі       = Алёша Тушэк
|разьмяшчэньне       = [[Мурэк]], [[Аўстрыя]]
|ключавыя постаці    = 
|галіна              = аўтамабілебудаваньне
|прадукцыя           = легкавыя аўтамабілі
|абарачэньне         = 
|апэрацыйны прыбытак = 
|чысты прыбытак      = 
|лік супрацоўнікаў   = 
|матчына кампанія    = 
|даччыныя кампаніі   = 
|аўдытар             = 
|сайт                = [http://tushek-spigel.com/ tushek-spigel.com]
}}
'''Tushek&amp;Spigel Supercars''' ({{Мова-be|Тушэк Супэркарз}} — ''супэраўтамабілі Тушэк'') — раней [[Славенія|славенская]], цяпер аўстрыйская кампанія-вытворца легкавых аўтамабіляў са штаб-кватэрай у [[Мурэк]]у, заснаваная ў [[2011]] року.

== Мінуўшчына ==
Кампанія заснаваная спартовым гоншчыкам Алёшам Тушэкам ({{Мова-sl|Aljoša Tušek}}) пасьля завяршэньня ягонай кар’еры ў 2003 року. Незадаволены недастатковай хуткасьцю свайго гоначнага аўтамабілю [[Porsche 911]], ён узяў за аснову для стварэньня ўласнага спорткару набор для зборкі славацкага {{Не перакладзена|K-1 Attack||sk}}&lt;ref name=&quot;tg_renovatio&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = Peter Hall.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 18 чэрвеня 2012|url = http://www.topgear.com/uk/car-news/tushek-renovatio-t500-first-drive-2012-06-18|загаловак = TG drives the Tushek Renovatio T500|фармат = |назва праекту = |выдавец = TopGear|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

У 2011 была заснаваная гандлёвая марка Tushek Supercars&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Company/Timeline.html|загаловак = Timeline|фармат = |назва праекту = Company|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Першы сабраны кампаніяй аўтамабіль атрымаў назву Renovatio T500. З выгляду ён падобны да K1 Attack, аднак на 80% Renovatio цалкам уласнае зборкі славенскага вытворцы. Аўтамабіляў гэтай мадэлі будзе сабрана 30 асобнікаў, яны прадаюцца па кошце [[€]]300 000&lt;ref name=&quot;tg_renovatio&quot; /&gt;.

У 2013 року Tushek Supercars паведаміла пра пляны стварэньня новага спорткару Forego T700. Дата пачатку вытворчасьці пакуль невядомая, аднак фатаздымкі мадэлі ўжо зьявіліся ў сеціве&lt;ref name=&quot;onliner&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = Денис Логунович.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 1 кастрычніка 2013|url = http://auto.onliner.by/2013/10/01/tushek-2/|загаловак = В Словении выпустят 700-сильный мелкосерийный спорткар|фармат = |назва праекту = События в мире|выдавец = Авто onliner.by|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = ru|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

{{Аўтамабіль
|назва               = Renovatio T500
|выява               = 
|вытворца            = Tushek Supercars
|вядомы як           = 
|гады                = з 2011
|зборка              = [[Славенія]]
|папярэднік          = 
|наступнік           = Forego T700
|кляса               = [[гоначны аўтамабіль]]
|тып кузаву          = родстэр
|кампанаваньне       = 
|плятформа           = 
|рухавік             = Audi RS4 4.2 V8 (аб’ём 4163 см³). Магутнасьць: 450 [[к. с.]] на 7900 аб/хв. Круцячы момант: 428 Н×м на 3200 аб/хв.
|кпп                 = ручная 6-ступеневая
|прывад              = 
|колавая база        = 2440 мм
|даўжыня             = 4270 мм
|шырыня              = 1990 мм
|вышыня              = 1050 мм
|клірэнс             = 110 мм
|маса                = 1133 кг
|поўная маса         = 1333 кг
|грузападымальнасьць = 
|хуткасьць           = &gt; 310 км/г
|дызайнэр            = 
|падобныя            = 
|commons             = 
}}
Усе аўтамабілі зьбіраюцца пад заказ уручную&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Company/Craftmanship.html|загаловак = Craftmanship|фармат = |назва праекту = Company|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

== Мадэлі ==

=== Renovatio T500 ===
Спажываньне паліва: 9,3 л/100 км (шаша), 14,9 л/100 км (горад), 11,5 л/100 км (сярэдняе)

Тармазны шлях (100—0 км/г): 29 м. Папярочная перагрузка: 1,7g.

Паскарэньне:
* 0—100 км/г — 3,7 с
* 0—200 км/г — 11,5 с

Tushek прадастаўляе для сваёй мадэлі ў базавай камплектацыі нехарактэрныя для спартовых аўтамабіляў выгоды: аўдыёсыстэма з [[iPhone]], раздым [[USB]], [[mp3]]-прайгравальнік, [[Bluetooth]], [[кандыцыянэр]], складальны дах&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Models/Renovatio-T500/Equipment.html|загаловак = Equipment|фармат = |назва праекту = Renovation T500|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

=== Forego T700 ===
{{Аўтамабіль
|назва               = Forego T700
|выява               = 
|вытворца            = Tushek Supercars
|вядомы як           = 
|гады                = 
|зборка              = [[Славенія]]
|папярэднік          = Renovatio T500
|наступнік           = 
|кляса               = [[гоначны аўтамабіль]]
|тып кузаву          = родстэр
|кампанаваньне       = 
|плятформа           = 
|рухавік             = Audi V8 FSI
|кпп                 = 
|прывад              = 
|колавая база        = 
|даўжыня             = 
|шырыня              = 
|вышыня              = 
|клірэнс             = 
|маса                = ~1000 кг
|поўная маса         = 
|грузападымальнасьць = 
|хуткасьць           = 
|дызайнэр            = 
|падобныя            = 
|commons             = 
}}
Пакуль характарыстыкі будучага аўтамабіля Forego T700 трымаюцца ў сакрэце. Вядома толькі, што ён будзе палегчаны за кошт шырэйшага выкарыстаньня [[карбон]]у. Меркаваная магутнасьць — 700 [[к. с.]]&lt;ref name=&quot;onliner&quot; /&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://tushek-spigel.com/ Афіцыйная бачына]{{ref-en}}
* [https://rascasse-magazin.de/hypercars-mit-innovativen-antrieben-die-slowenen-zeigen-atemberaubendes репортаж в немецком автомобильном журнале Rascasse Motor Revue]
* {{Facebook|TUSHEK}}

[[Катэгорыя:Аўтамабілебудаўнічыя кампаніі Славеніі]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілебудаўнічыя кампаніі Аўстрыі]]</text>
      <sha1>mqy5oxglebgdcltmscq5fdkr7cjuuo6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328417</id>
      <parentid>2328407</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:16:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Скасаваньне праўкі 2328407 удзельніка [[Special:Contributions/2003:E0:CF0F:7600:50F1:AEA7:CB1E:D1FF|2003:E0:CF0F:7600:50F1:AEA7:CB1E:D1FF]] ([[User talk:2003:E0:CF0F:7600:50F1:AEA7:CB1E:D1FF|гутаркі]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8858" xml:space="preserve">{{Кампанія
|назва               = Tushek&amp;Spigel Supercars
|лягатып             = 
|тып                 = 
|лістынг на біржы    = 
|дэвіз               = 
|заснаваная          = 2011
|заснавальнікі       = Алёша Тушэк
|разьмяшчэньне       = [[Мурэк]], [[Аўстрыя]]
|ключавыя постаці    = 
|галіна              = аўтамабілебудаваньне
|прадукцыя           = легкавыя аўтамабілі
|абарачэньне         = 
|апэрацыйны прыбытак = 
|чысты прыбытак      = 
|лік супрацоўнікаў   = 
|матчына кампанія    = 
|даччыныя кампаніі   = 
|аўдытар             = 
|сайт                = [http://tushek-spigel.com/ tushek-spigel.com]
}}
'''Tushek&amp;Spigel Supercars''' ({{Мова-be|Тушэк Супэркарз}} — ''супэраўтамабілі Тушэк'') — раней [[Славенія|славенская]], цяпер аўстрыйская кампанія-вытворца легкавых аўтамабіляў са штаб-кватэрай у [[Мурэк]]у, заснаваная ў [[2011]] року.

== Мінуўшчына ==
Кампанія заснаваная спартовым гоншчыкам Алёшам Тушэкам ({{Мова-sl|Aljoša Tušek}}) пасьля завяршэньня ягонай кар’еры ў 2003 року. Незадаволены недастатковай хуткасьцю свайго гоначнага аўтамабілю [[Porsche 911]], ён узяў за аснову для стварэньня ўласнага спорткару набор для зборкі славацкага {{Не перакладзена|K-1 Attack||sk}}&lt;ref name=&quot;tg_renovatio&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = Peter Hall.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 18 чэрвеня 2012|url = http://www.topgear.com/uk/car-news/tushek-renovatio-t500-first-drive-2012-06-18|загаловак = TG drives the Tushek Renovatio T500|фармат = |назва праекту = |выдавец = TopGear|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

У 2011 была заснаваная гандлёвая марка Tushek Supercars&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Company/Timeline.html|загаловак = Timeline|фармат = |назва праекту = Company|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Першы сабраны кампаніяй аўтамабіль атрымаў назву Renovatio T500. З выгляду ён падобны да K1 Attack, аднак на 80% Renovatio цалкам уласнае зборкі славенскага вытворцы. Аўтамабіляў гэтай мадэлі будзе сабрана 30 асобнікаў, яны прадаюцца па кошце [[€]]300 000&lt;ref name=&quot;tg_renovatio&quot; /&gt;.

У 2013 року Tushek Supercars паведаміла пра пляны стварэньня новага спорткару Forego T700. Дата пачатку вытворчасьці пакуль невядомая, аднак фатаздымкі мадэлі ўжо зьявіліся ў сеціве&lt;ref name=&quot;onliner&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = Денис Логунович.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 1 кастрычніка 2013|url = http://auto.onliner.by/2013/10/01/tushek-2/|загаловак = В Словении выпустят 700-сильный мелкосерийный спорткар|фармат = |назва праекту = События в мире|выдавец = Авто onliner.by|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = ru|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

{{Аўтамабіль
|назва               = Renovatio T500
|выява               = 
|вытворца            = Tushek Supercars
|вядомы як           = 
|гады                = з 2011
|зборка              = [[Славенія]]
|папярэднік          = 
|наступнік           = Forego T700
|кляса               = [[гоначны аўтамабіль]]
|тып кузаву          = родстэр
|кампанаваньне       = 
|плятформа           = 
|рухавік             = Audi RS4 4.2 V8 (аб’ём 4163 см³). Магутнасьць: 450 [[к. с.]] на 7900 аб/хв. Круцячы момант: 428 Н×м на 3200 аб/хв.
|кпп                 = ручная 6-ступеневая
|прывад              = 
|колавая база        = 2440 мм
|даўжыня             = 4270 мм
|шырыня              = 1990 мм
|вышыня              = 1050 мм
|клірэнс             = 110 мм
|маса                = 1133 кг
|поўная маса         = 1333 кг
|грузападымальнасьць = 
|хуткасьць           = &gt; 310 км/г
|дызайнэр            = 
|падобныя            = 
|commons             = 
}}
Усе аўтамабілі зьбіраюцца пад заказ уручную&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Company/Craftmanship.html|загаловак = Craftmanship|фармат = |назва праекту = Company|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

== Мадэлі ==

=== Renovatio T500 ===
Спажываньне паліва: 9,3 л/100 км (шаша), 14,9 л/100 км (горад), 11,5 л/100 км (сярэдняе)

Тармазны шлях (100—0 км/г): 29 м. Папярочная перагрузка: 1,7g.

Паскарэньне:
* 0—100 км/г — 3,7 с
* 0—200 км/г — 11,5 с

Tushek прадастаўляе для сваёй мадэлі ў базавай камплектацыі нехарактэрныя для спартовых аўтамабіляў выгоды: аўдыёсыстэма з [[iPhone]], раздым [[USB]], [[mp3]]-прайгравальнік, [[Bluetooth]], [[кандыцыянэр]], складальны дах&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://tushek.com/newsite/Models/Renovatio-T500/Equipment.html|загаловак = Equipment|фармат = |назва праекту = Renovation T500|выдавец = Tushek Supercars|дата = 2 кастрычніка 2013|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

=== Forego T700 ===
{{Аўтамабіль
|назва               = Forego T700
|выява               = 
|вытворца            = Tushek Supercars
|вядомы як           = 
|гады                = 
|зборка              = [[Славенія]]
|папярэднік          = Renovatio T500
|наступнік           = 
|кляса               = [[гоначны аўтамабіль]]
|тып кузаву          = родстэр
|кампанаваньне       = 
|плятформа           = 
|рухавік             = Audi V8 FSI
|кпп                 = 
|прывад              = 
|колавая база        = 
|даўжыня             = 
|шырыня              = 
|вышыня              = 
|клірэнс             = 
|маса                = ~1000 кг
|поўная маса         = 
|грузападымальнасьць = 
|хуткасьць           = 
|дызайнэр            = 
|падобныя            = 
|commons             = 
}}
Пакуль характарыстыкі будучага аўтамабіля Forego T700 трымаюцца ў сакрэце. Вядома толькі, што ён будзе палегчаны за кошт шырэйшага выкарыстаньня [[карбон]]у. Меркаваная магутнасьць — 700 [[к. с.]]&lt;ref name=&quot;onliner&quot; /&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://tushek-spigel.com/ Афіцыйная бачына]{{ref-en}}
* {{Facebook|TUSHEK}}

[[Катэгорыя:Аўтамабілебудаўнічыя кампаніі Славеніі]]
[[Катэгорыя:Аўтамабілебудаўнічыя кампаніі Аўстрыі]]</text>
      <sha1>bgzu9iyc3zj3rdsjsq14gb238ucmc7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гарады Нікарагуа</title>
    <ns>14</ns>
    <id>147705</id>
    <revision>
      <id>2328864</id>
      <parentid>1659719</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:03:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>{{Болей}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="291" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нікарагуа}}
[[Катэгорыя:Гарады краін]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Нікарагуа|Гарады]]
[[Катэгорыя:Гарады Паўночнай Амэрыкі]]</text>
      <sha1>q3bvs39napexj0bicwvzcsjjqpxhv8v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Турэччыне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>148281</id>
    <revision>
      <id>2328756</id>
      <parentid>2166917</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="405" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Турэччына}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Азіі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Турэччыны|Транспарт]]</text>
      <sha1>glt59oy77fcs5emcnmaauva9sauph9b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кэці Пэры</title>
    <ns>0</ns>
    <id>151586</id>
    <revision>
      <id>2328780</id>
      <parentid>2236663</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:33:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Крыніцы */ пачатак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5850" xml:space="preserve">{{Музыка
|Імя               = Кэці Пэры
|Сапраўднае_імя    = Katy Perry
|Лёга              = Kplogo2.png
|Памер_лёга        = 
|Апісаньне_лёга    = 
|Фота              = Katy_Perry_2019_by_Glenn_Francis.jpg
|Памер_фота        = 
|Апісаньне_фота    = 
|Дата_нараджэньня  = {{Нарадзілася|25|10|1984|1}}
|Месца_нараджэньня = [[Санта-Барбара]], [[Каліфорнія]], [[ЗША]]
|Гады              = 2001 — цяпер
|Краіна            = [[ЗША]]
|Прафэсіі          = сьпявачка, аўтар-выканаўца, акторка
|Інструмэнты       = гітара, фартэпіяна
|Жанры             = [[поп-музыка|поп]], [[поп-рок]], [[танцавальная музыка|танцавальная]], [[электрапоп]], [[эўрапоп]], [[рок-музыка|рок]], [[госпэл]]
|Псэўданімы        = 
|Гурты             = 
|Супрацоўніцтва    = 
|Лэйблы            = [[Red Hill Records|Red Hill]], [[Island Records|Island]], [[Columbia Records|Columbia]], [[Capitol Records|Capitol]]
|Узнагароды        = 
|Сайт              = [http://katyperry.com katyperry.com]
}}
'''Кэці Пэры''' (сапразднае імя: '''Кэтрын Элізабэт Гадсан'''; {{мова-en|Katheryn Elizabeth Hudson}}; нарадзілася 25 кастрычніка 1984 году) — амэрыканская сьпявачка, [[кампазытар]], парфумэр і [[акторка]].

Стала вядомая дзякуючы свайму сынглу «Ur So Gay», выпушчаным у 2007 годзе, і сусьветнаму гіту «I Kissed a Girl», які ўзначаліў чарты многіх краінаў, уключаючы ЗША, Канаду, Вялікабрытанію, Аўстралію і Ірляндыю. Наступныя сынглы «California Gurls», «Teenage Dream», «Firework», «E.T.» і «Last Friday Night (TGIF)» таксама ўзначалілі [[Billboard Hot 100]]. Пэры зьяўляецца другой выканаўцай, пасьля [[Майкл Джэксан|Майкла Джэксана]], чые 5 сынглаў з аднаго альбому дасягнулі першага месца ў чарце ЗША.

== Дыскаграфія ==
* ''[[Katy Hudson]]'' (2001)
* ''[[One of the Boys]]'' (2008)
* ''[[Teenage Dream]]'' (2010)
* ''[[Teenage Dream: The Complete Confection]]'' (2012)

== Узнагароды і намінацыі ==
Кэці Пэры мае 73 узнагароды і больш за 190 намінацыяў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Год
!Назва
!Узнагарода
!Праца
!Вынік
|-
|rowspan=&quot;3&quot;|2008
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае жаночае відэа
|«I Kissed a Girl»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Прарыў году
|«I Kissed a Girl»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Europe Music Awards]]
|Прарыў году
|
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|rowspan=&quot;2&quot;|2009
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае жаночае відэа
|«Hot n Cold»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Video Music Brasil]]
|Міжнародная сьпявачка
|Katy Perry
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|rowspan=&quot;8&quot;|2011
|[[People's Choice Awards]]
|Любімая сьпявачка
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Nickelodeon Kids' Choice Awards]]
|Любімая сьпявачка
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Juno Awards]]
|Міжнародны альбом году
|[[Teenage Dream]]
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Billboard Music Awards]]
|Top Hot 100 Artist
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Billboard Music Awards]]
|Top Digital Songs
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Відэа году
|Firework
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае супрацоўніцтва
|E.T.
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Europe Music Awards]]
|Найлепшы жывы выступ
|''California Dreams Tour''
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|rowspan=&quot;1&quot;|2012
|[[Nickelodeon Kids' Choice Awards]]
|Найлепшы голас мультфільму
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.katyperry.com Афіцыйны сайт]
* [https://web.archive.org/web/20200113000911/http://katyperryblog.com/ Афіцыйны блог Katy Perry]
* {{Twitter|KatyPerry}}
* {{Imdb імя|2953537|Кэці Пэры}}
* {{MySpace|katyperry|Кэці Пэры}}
* {{facebook|katyperry|Кэці Пэры}}
* [http://YouTube.com/katyperry Кэці Пэры] на [[YouTube]]
* [https://web.archive.org/web/20130822114553/http://www.katyperrybeauty.com/ Афіцыйны сайт парфумы Meow]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пэры, Кэці}}
[[Катэгорыя:Рок-музыканты ЗША]]
[[Катэгорыя:Выканаўцы, якія ўзначальвалі Billboard Hot 100]]
[[Катэгорыя:Выканаўцы, якія ўзначальвалі Billboard 200]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі BRIT Awards]]
[[Катэгорыя:Аўтары-выканаўцы ЗША]]</text>
      <sha1>nk7eo1kx7r7r7i39hjoi4xkerjz4nt7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328781</id>
      <parentid>2328780</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:35:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5850" xml:space="preserve">{{Музыка
|Імя               = Кэці Пэры
|Сапраўднае_імя    = Katy Perry
|Лёга              = Kplogo2.png
|Памер_лёга        = 
|Апісаньне_лёга    = 
|Фота              = Katy_Perry_2019_by_Glenn_Francis.jpg
|Памер_фота        = 
|Апісаньне_фота    = 
|Дата_нараджэньня  = {{Нарадзілася|25|10|1984|1}}
|Месца_нараджэньня = [[Санта-Барбара]], [[Каліфорнія]], [[ЗША]]
|Гады              = 2001 — цяпер
|Краіна            = [[ЗША]]
|Прафэсіі          = сьпявачка, аўтар-выканаўца, акторка
|Інструмэнты       = гітара, фартэпіяна
|Жанры             = [[поп-музыка|поп]], [[поп-рок]], [[танцавальная музыка|танцавальная]], [[электрапоп]], [[эўрапоп]], [[рок-музыка|рок]], [[госпэл]]
|Псэўданімы        = 
|Гурты             = 
|Супрацоўніцтва    = 
|Лэйблы            = [[Red Hill Records|Red Hill]], [[Island Records|Island]], [[Columbia Records|Columbia]], [[Capitol Records|Capitol]]
|Узнагароды        = 
|Сайт              = [http://katyperry.com katyperry.com]
}}
'''Кэці Пэры''' (сапраўднае імя: '''Кэтрын Элізабэт Гадсан'''; {{мова-en|Katheryn Elizabeth Hudson}}; нарадзілася 25 кастрычніка 1984 году) — амэрыканская сьпявачка, [[кампазытар]], парфумэр і [[акторка]].

Стала вядомая дзякуючы свайму сынглу «Ur So Gay», выпушчаным у 2007 годзе, і сусьветнаму гіту «I Kissed a Girl», які ўзначаліў чарты многіх краінаў, уключаючы ЗША, Канаду, Вялікабрытанію, Аўстралію і Ірляндыю. Наступныя сынглы «California Gurls», «Teenage Dream», «Firework», «E.T.» і «Last Friday Night (TGIF)» таксама ўзначалілі [[Billboard Hot 100]]. Пэры зьяўляецца другой выканаўцай, пасьля [[Майкл Джэксан|Майкла Джэксана]], чые 5 сынглаў з аднаго альбому дасягнулі першага месца ў чарце ЗША.

== Дыскаграфія ==
* ''[[Katy Hudson]]'' (2001)
* ''[[One of the Boys]]'' (2008)
* ''[[Teenage Dream]]'' (2010)
* ''[[Teenage Dream: The Complete Confection]]'' (2012)

== Узнагароды і намінацыі ==
Кэці Пэры мае 73 узнагароды і больш за 190 намінацыяў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Год
!Назва
!Узнагарода
!Праца
!Вынік
|-
|rowspan=&quot;3&quot;|2008
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае жаночае відэа
|«I Kissed a Girl»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Прарыў году
|«I Kissed a Girl»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Europe Music Awards]]
|Прарыў году
|
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|rowspan=&quot;2&quot;|2009
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае жаночае відэа
|«Hot n Cold»
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|[[MTV Video Music Brasil]]
|Міжнародная сьпявачка
|Katy Perry
|style=&quot;background: #ffbbbb&quot;|Намінацыя
|-
|rowspan=&quot;8&quot;|2011
|[[People's Choice Awards]]
|Любімая сьпявачка
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Nickelodeon Kids' Choice Awards]]
|Любімая сьпявачка
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Juno Awards]]
|Міжнародны альбом году
|[[Teenage Dream]]
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Billboard Music Awards]]
|Top Hot 100 Artist
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[Billboard Music Awards]]
|Top Digital Songs
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Відэа году
|Firework
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Video Music Awards]]
|Найлепшае супрацоўніцтва
|E.T.
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|[[MTV Europe Music Awards]]
|Найлепшы жывы выступ
|''California Dreams Tour''
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|-
|rowspan=&quot;1&quot;|2012
|[[Nickelodeon Kids' Choice Awards]]
|Найлепшы голас мультфільму
|Кэці Пэры
|style=&quot;background: #ddffdd&quot;|Перамога
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.katyperry.com Афіцыйны сайт]
* [https://web.archive.org/web/20200113000911/http://katyperryblog.com/ Афіцыйны блог Katy Perry]
* {{Twitter|KatyPerry}}
* {{Imdb імя|2953537|Кэці Пэры}}
* {{MySpace|katyperry|Кэці Пэры}}
* {{facebook|katyperry|Кэці Пэры}}
* [http://YouTube.com/katyperry Кэці Пэры] на [[YouTube]]
* [https://web.archive.org/web/20130822114553/http://www.katyperrybeauty.com/ Афіцыйны сайт парфумы Meow]

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пэры, Кэці}}
[[Катэгорыя:Рок-музыканты ЗША]]
[[Катэгорыя:Выканаўцы, якія ўзначальвалі Billboard Hot 100]]
[[Катэгорыя:Выканаўцы, якія ўзначальвалі Billboard 200]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі BRIT Awards]]
[[Катэгорыя:Аўтары-выканаўцы ЗША]]</text>
      <sha1>kdfl9zu80zbjjop0wzg03m2gz79a0t3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>152702</id>
    <revision>
      <id>2328687</id>
      <parentid>2175257</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="217" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Транспарт па краінах}}

[[Катэгорыя:Транспарт| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>0uenw4py28m7f0b7lw9p0xuw557rrww</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328771</id>
      <parentid>2328687</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:09:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылкі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Транспарт паводле краінаў}}

[[Катэгорыя:Транспарт| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>e95i7q32pe1n4j5647lalyz49oyw6ty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Порты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>152703</id>
    <revision>
      <id>2328659</id>
      <parentid>2081474</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Порты| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>p1m03d3q5oi3013rhop58esz4aoi7k5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт Фінляндыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>152705</id>
    <revision>
      <id>2328758</id>
      <parentid>2166927</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="324" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фінляндыя}}
[[Катэгорыя:Эканоміка Фінляндыі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>iirftkzuq9v4uw9pr72xikfhskwhih9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэкі па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>152873</id>
    <revision>
      <id>2328672</id>
      <parentid>2127552</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рэкі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>gonq0zalq8m7ocs6yflcytlbisrztgu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Геаграфія паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>152874</id>
    <revision>
      <id>2328595</id>
      <parentid>2209283</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="174" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле рэгіёнаў|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>ih2t2iqnwewfwp6v2v438kdnd2b8cg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гісторыя Грозава</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153111</id>
    <revision>
      <id>2328521</id>
      <parentid>2327180</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T02:24:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Hrozaŭ._Грозаў_(1917-18).jpg]] замененая на [[Image:Hrozaŭ,_Baharodzickaja._Грозаў,_Багародзіцкая_(1917-18).jpg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: name unification by uploa</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10107" xml:space="preserve">[[Файл:Hrozaŭ, Mieržyjeŭski. Грозаў, Мержыеўскі (N. Orda, 8.08.1864-76).jpg|значак|235пкс|Сядзіба Мержыеўскіх. [[Напалеон Орда|Н. Орда]], 1864 год]]
'''[[Грозаў]]''' — даўняе [[мястэчка]] [[Слуцкае княства|гістарычнай Случчыны]]. У 1920 годзе жыхары Слуцкага павету сфармавалі [[Грозаўскі полк]] войска [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], які ўдзельнічаў у [[Слуцкі збройны чын|Слуцкім збройным чыне]]. Да нашага часу тут захаваліся сядзіба Мержыеўскіх (2-я палова [[XVIII стагодзьдзе|XVIII ст.]]) і касьцёл у Гонар Зьняцьця Збаўцы з Крыжа (1-я палова [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]), помнікі архітэктуры [[клясыцызм|клясыцызму]].

== Вялікае Княства Літоўскае ==
Упершыню Грозаў упамінаецца ў 1-й палове [[16 стагодзьдзе|ХVІ ст.]] як [[вёска]] [[Слуцкае княства|Слуцкага княства]], уладаньне [[Алелькавічы|Алелькавічаў]]. У 1582 годзе існавалі аднайменныя [[сяло]], [[фальварак]] і шляхецкая ўласнасьць. У 2-й палове [[16 стагодзьдзе|ХVІ]] — 1-й палове [[17 стагодзьдзе|ХVІІ ст.]] мясьціна знаходзілася ў валоданьні [[Валадковічы|Валадковічаў]], якія заснавалі тут 2 праваслаўныя царквы і мужчынскі манастыр сьвятога Міколы (усе ў юрысдыкцыі [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Кіеўскай грэцка-каталіцкай мітраполіі]]). Паводле інвэнтару 1650 году, існавалі аднайменныя двор (4 жылыя дамы і 5 гаспадарчых пабудоваў) і фальварак, былі [[бровар]], [[млын]] і [[гумнішча]]

У 2-й палове [[17 стагодзьдзе|ХVІІ ст.]] Грозаў перайшоў да [[Радзівілы|Радзівілаў]]. На 1690 год тут было 66 двароў. У [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ ст.]] Грозаў знаходзіўся ў валоданьні [[Незабытоўскія|Незабытоўскіх]], за якімі атрымаў статус мястэчка. У 1791 годзе мясьціна ўвайшла ў склад [[Случарэцкі павет|Случарэцкага павету]].

== Пад уладай Расейскай імпэрыі ==
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Грозаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам воласьці [[Слуцкі павет|Слуцкага павету]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. У розныя часы мястэчка знаходзілася ў валоданьні [[Межаеўскія|Межаеўскіх]], [[Вітгенштэйны|Вітгенштэйнаў]], [[Гагенлёэ]]. На 1800 год тут было 30 двароў, дзейнічалі 2 драўляныя манастыры (Яна Багаслова з царквой Прачыстай Багародзіцы і Сьвятога Мікалая з аднайменнай царквой) і капліца, працавалі карчма і млын, праводзіліся рэгулярныя кірмашы і штотыднёвыя таргі; на 1845 год — 19 двароў.

У 1864 годзе з мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі краю]] расейскія ўлады адкрылі ў Грозаве народную вучэльню. На 1870 год — 99 двароў, 3 праваслаўныя царквы, касьцёл, капліца, 2 жыдоўскія малітоўныя дамы. Гандлёвымі шляхамі Грозаў злучаўся зь мястэчкамі [[Капыль]], [[Бабоўня]], [[Новы Сьвержань]] і местам [[Нясьвіж]]. На 1886 год — 3 праваслаўныя царквы, валасная ўправа, бровар, 3 заезныя двары, 11 крамаў, народная вучэльня, 2 жыдоўскія школы. Згодна з вынікамі перапісу (1897), у Грозаве было 150 двароў, царква, капліца, пошта, народная вучэльня, 24 крамы, ганчарны завод, 2 карчмы. У пачатку [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] 177 двароў. У 1912 годзе працавалі 2-клясная сельская і 1-клясная народная вучэльні. На 1917 год — 188 двароў, вінакурны і медаварны заводы. У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] ў лютым — сьнежні 1918 году мястэчка занялі нямецкія войскі, у жніўні 1919 год — ліпені і кастрычніку — лістападзе 1920 году — польскае войска.

== Найноўшы час ==
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Грозаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], а ў лістападзе 1920 году ў [[Слуцак|Слуцку]] і мястэчку [[Семежава]] зь беларускай міліцыі Слуцкага павету сфармаваўся [[Грозаўскі полк]]&lt;ref&gt;[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Грозаўскі полк // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 155.&lt;/ref&gt;. Да здушэньня [[Слуцкі збройны чын|паўстаньня]] бальшавікамі (4 сьнежня 1920) улада ў мястэчку кантралявалася сіламі [[БНР]].

На 1921 год у Грозаве працавалі спажывецкая таварыства, фэльчарскі пункт, 2 школы, вінзавод; на 1923 год — 7-гадовая і жыдоўская школы, хата-чытальня, фэльчар, 6 рамесьнікаў (шаўцы, краўцы, кавалі). 20 жніўня 1924 году Грозаў стаў цэнтрам сельсавету Грэскага раёну, на гэты час тут было 182 двары. 8 ліпеня 1931 году мястэчка ўвайшло ў склад Капыльскага раёну (з 12 лютага 1935 да 17 сьнежня 1956 году зноў у Грэскім раёне). У 1930-я ў Грозаве працавалі калгас «Інтэрнацыянал», кавальская, шавецкая, шапачная, прамысловая майстэрні, малаказавод, нафтавы млын, сукнавальня, крупадзёрка, салатопня. 27 верасьня 1938 году статус паселішча панізілі да вёскі. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 29 чэрвеня 1941 да 1 ліпеня 1944 году Грозаў знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

На 1971 год у Грозаве было 189 двароў, на 1997 год — 197 гаспадарак, машынны двор, вэтэрынарны пункт, сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, амбуляторыя, пошта, камбінат побытавага абслугоўваньня насельніцтва, 5 крамаў. У 2000-я Грозаў атрымаў афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]]. На 2007 год — 167 гаспадарак, на 2010 год — 159.

== Галерэя ==
&lt;gallery caption=&quot;Мястэчка на старых здымках&quot; widths=225 heights=170 class=&quot;center&quot;&gt;
Hrozaŭ, Mieržyjeŭski. Грозаў, Мержыеўскі (1901-17).jpg|Палац, да 1914 году
Hrozaŭ, Baharodzickaja. Грозаў, Багародзіцкая (1917-18).jpg|Царква, 1917 год
Hrozaŭ, Baharodzickaja. Грозаў, Багародзіцкая (1918).jpg|Царква і местачкоўцы, 1918 год
&lt;/gallery&gt;&lt;gallery widths=225 heights=170 class=&quot;center&quot;&gt;
Hrozaŭ. Грозаў (1901-41).jpg|Вуліца, да 1939 году
Hrozaŭ. Грозаў (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|Касцы адпачываюць на пакосах. [[Ісак Сербаў|І. Сербаў]], 1912 год
Hrozaŭ. Грозаў (I. Sierbaŭ, 1912) (2).jpg|Сялянскія дзяўчыны накладаюць дзятлавіну на воз. [[Ісак Сербаў|І. Сербаў]], 1912 год
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|5}}
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-2}}
* {{Літаратура/ЭГБ|3}}
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|3}}

[[Катэгорыя:Грозаў]]</text>
      <sha1>3o8kb5qgqnjqx9xv8mtv3h6biteuuuo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>153570</id>
    <revision>
      <id>2328603</id>
      <parentid>2130281</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="184" xml:space="preserve">{{Партал|Грамадзтва}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>k23dlnopy6guaj0oh6frvae841cynba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Алесь Дудар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153617</id>
    <revision>
      <id>2328402</id>
      <parentid>2275323</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.124.161.98</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13275" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік
|Імя                 = Алесь Дудар
|Імя пры нараджэньні = Аляксандар Аляксандравіч Дайлідовіч
|Псэўданімы          = Тодар Глыбоцкі (Т. Глыбоцкі, Т.Г-кі, Т. Г.), Ал. Д., Арцём Яроцкі
|Дата нараджэньня    = {{Нарадзіўся|24|12|1904}}
|Месца нараджэньня   = [[вёска]] [[Навасёлкі (Петрыкаўскі сельсавет)|Навасёлкі]], [[Мазырскі павет (Менская губэрня)|Мазырскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Паўночна-Заходні край]], [[Расейская імпэрыя]]
|Дата сьмерці        = {{Памёр|29|10|1937}}
|Месца сьмерці       = [[Менск]], [[Беларуская ССР]], [[СССР]]
|Род дзейнасьці      = [[Перакладнік]]
|Гады актыўнасьці    = 1921—1935
|Напрамак            = 
|Жанр                = [[Паэзія]]
|Мова                = [[Беларуская мова|Беларуская]]
|Дэбют               = 1921 (газэта «Савецкая Беларусь»)
|Значныя творы       = паэмы «[[Шанхайскі шоўк]]» (1926), «Слуцак» (1935)
|Прэміі              = 
|Узнагароды          = 
|Подпіс              = 
|Апісаньне подпісу   = 
|ВікіКрыніца         = s:be:Катэгорыя:Алесь Дудар
|Палічка             = http://www.knihi.com/Ales_Dudar
|Камунікат           = 
|commons             = Alieś_Dudar
|Сайт                = 
}}
'''Але́сь Дуда́р''' (1904; в. [[Навасёлкі (Петрыкаўскі сельсавет)|Навасёлкі]], цяпер [[Петрыкаўскі раён]], [[Гомельская вобласьць]], [[Беларусь]] — 1937; Менск, цяпер Беларусь) — беларускі [[паэт]], [[крытык]], [[перакладнік]].

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў сям’і безьзямельнага селяніна. У [[Першая сусьветная вайна|першую сусьветную вайну]] сям’я знаходзіліся ў бежанстве ў расейскім горадзе [[Мічурынск|Казлове]] ([[Тамбоўская губэрня]]) і вярнулася ў Беларусь вясной 1917 году. Пасьля сканчэньня (1921) сярэдняй школы ўступіў у тэатральную трупу [[Уладзіслаў Галубок|Уладзіслава Галубка]]. У 1923 адзін з заснавальнікаў менскай, [[віцебск]]ай і [[полацк]]ай філіяў «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняка]]». У 1927—1928 вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленьні пэдагагічнага факультэта [[БДУ]], які вымушана пакінуў у выніку кампаніі супраць беларускіх пісьменьнікаў-студэнтаў. У сьнежні 1927 выйшаў з «Маладняка» і далучыўся да новага аб’яднаньня «Полымя». 20 сакавіка 1929 г. арыштаваны Дзяржаўнай палітычнай управай [[НКУС БССР]] За верш «Пасеклі наш край папалам…». Высланы на тры гады ў [[Смаленск]] ([[Расейская СФСР]]). 22 ліпеня 1930 г. яго арыштавалі ў Смаленску і прывезьлі ў Менск на допыты па справе «[[Саюз вызваленьня Беларусі|Саюзу вызваленьня Беларусі]]». У 1931 зноў у Смаленску. Пасьля сканчэньня тэрміну высылкі вярнуўся ў Менск. Сябар [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюзу пісьменьнікаў БССР]] (з 1934). У 1935—36 у асноўным займаўся [[пераклад]]амі.

Трэці раз арыштаваны 31 кастрычніка 1936 у Менску па адрасе: вул. Правадная, д. 15а, кв. 2. 3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]] (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Алеся Дудара прадугледжвалася «спальваць»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Алесь Лукашук]].|загаловак=Мова гарыць (Загад № 33)|спасылка=http://imperiaduhu.by/gistoryia/gist-novychas/novy%20-20-1-BSSR/novy-20-1-BSSR/mova-garyc.html|выданьне=[[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]|тып=часопіс|год=1996|нумар=3|старонкі=76—91|issn=0236-1019}}&lt;/ref&gt;. 28 кастрычніка 1937 г. пазасудовая калегія НКУС выракла яго да вышэйшай меры (сьмяротнага) пакараньня з [[канфіскацыя]]й маёмасьці быццам у якасьці «чальца антысавецкай аб’яднанай шпіёнска-тэрарыстычнай нацыянал-фашысцкай арганізацыі». 29 кастрычніка стаўся ахвярай масавага [[расстрэл]]у ў сутарэньнях [[Сьледчы ізалятар КДБ Беларусі|менскай унутранай турмы НКУС]] («амэрыканкі») звыш [[Сьпіс дзеячоў Беларусі, расстраляных 29—30 кастрычніка 1937 году|100 пісьменьнікаў, навукоўцаў і дзяячоў культуры]]. 21 верасьня 1957 г. ваенная калегія [[Вярхоўны суд СССР|Вярхоўнага суда СССР]] апраўдала яго пасьмяротна. Асабістая справа № 10861-с захоўваецца ў архіве [[КДБ Беларусі]].

== Творчасьць ==
Дэбютаваў вершам у 1921 (газэта «Савецкая Беларусь»). Аўтар зборнікаў паэзіі «Беларусь бунтарская» (1925), «Сонечнымі сьцежкамі» (1925), «І залацісьцей, і сталёвей» (1926), «Вежа» (1928), паэмы «Шанхайскі шоўк» (1926), «Слуцак» (1935), зборнік апавяданьняў «Марсэльеза» (1927). У 1959 выйшлі Выбраныя творы, у 1984 — зборнік [[верш]]аў і [[паэма]]ў «Вежа». Разам з [[Андрэй Александровіч|Андрэем Александровічам]] і [[Анатоль Вольны|Анатолем Вольным]] напісаў [[раман]] «[[Ваўчаняты]]» (1925).

Выступаў як крытык пад псэўданімам Т. Глыбоцкі выдаў зборнік артыкулаў «Пра літаратурныя справы» (1928).

Перакладаў зь нямецкай, расейскай і францускай моваў. Пераклаў некаторыя творы А. Пушкіна, у тым ліку &quot;Яўгенія Анегіна&quot;.  «Дванаццаць» [[Аляксандар Блок|А. Блока]], урыўкі з «[[Фаўст]]а» [[Ёган Гётэ|Ёгана Гётэ]], творы [[Сяргей Ясенін|Сяргея Ясеніна]], [[Барыс Пастарнак|Барыса Пастарнака]], М. Ціханава, [[Гайнрых Гайнэ|Гайнрыха Гайнэ]] і [[Э. Вайнэрт]]а. Асобнымі выданьнямі выйшлі «Выбраныя вершы» [[С. Стандэ]] (1932), аповесьць Ф. Гладкова «Новая зямля» (1932), раман [[У. Кузьміч]]а «[[Крыльлі авіясьпіралі]]» (1932), «Апавяданьне пра кайданы» [[Мікалай Ляшко|М. Ляшко]] (1933), «[[Вільгельм Тэль]]» [[Фрыдрых Шылер|Фрыдрыха Шылера]] (1934), «[[Жаніцьба Фігаро]]» [[П’ер Агюстэн Карон дэ Бамаршэ|П’ера Бамаршэ]] (1936).

У сакавіку 2017 году стала вядома, што знойдзены пераклад Алеся Дудара паэмы «Яўген Анегін» Пушкіна, які лічыўся страчаным&lt;ref&gt;[https://charter97.org/be/news/2017/3/9/243257/ Знойдзены пераклад на беларускую мову «Яўгенія Анегіна»] // [[Хартыя’97]]&lt;/ref&gt;.

== Бібліяграфія ==
* {{артыкул|аўтар =Алесь Дудар. | частка = |загаловак = «Імчыцца час...»|арыгінал = |спасылка =http://digital.nlb.by/files/original/8fe5135faf1aeb2098051d77f262c347.pdf|адказны =рэдакцыйная калегія|выданьне=[[Полымя (часопіс)|Полымя]]|тып=часопіс літаратуры, палітыкі, эканомікі, гісторыі|месца=[[Менск]]|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Беларускае дзяржаўнае выдавецтва]] |год=верасень 1928|выпуск=|том=|нумар= 7| старонкі=100 |isbn=}}
* Выбраныя творы. Мн., 1959;
* Вежа: Вершы і паэмы. Мн., 1984.

== Літаратура ==
* {{артыкул|аўтар =А. Падбярэзкі. | частка = |загаловак = А. Дудар. «Вежа». Вершы.|арыгінал = |спасылка =http://digital.nlb.by/files/original/43229b56c12b6e2d1ae148f5ecf99f87.pdf|адказны =рэдакцыйная калегія|выданьне=[[Полымя (часопіс)|Полымя]]|тып=часопіс літаратуры, палітыкі, эканомікі, гісторыі|месца=[[Менск]]|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Беларускае дзяржаўнае выдавецтва]] |год=жнівень 1928|выпуск=|том=|нумар= 6| старонкі=194—196 |isbn=}}
* {{Кніга|аўтар =[[Масей Сяднёў]].|частка = |загаловак =«Масеева кніга»: Успаміны, старонкі дзёніка, эсэ. Алесь Дудар.|арыгінал = |спасылка = |адказны =Мастак П. І. Іонаў |выданьне = |месца =[[Менск]] |выдавецтва =[[Мастацкая літаратура]] |год =1994 |том = |старонкі =260—262|старонак =318 |сэрыя = |isbn =5-340-01314-6 |наклад =5200 }} 
* Багдановіч І. Будучыня з сінімі крыламі: Літаратурны партрэт А.Дудара // [[Роднае слова]]. 1994, № 12
* [[Ірына Багдановіч]]. «Дудар Алесь». {{Літаратура/ЭГБ|3}} — С. 311.
* Міхнюк У. Арыштаваць у высылцы: Дакументальны нарыс пра Алеся Дудара. Мн., 1996
* [[Янка Саламевіч|І. У. Саламевіч]]. «Дудар Алесь». {{Літаратура/БелЭн|11}} — С. 252.
* Маракоў Л. Алесь Дудар: штрыхі да партрэта пісьменніка // Роднае слова. 2001. № 12.
* {{артыкул|аўтар =[[Леанід Маракоў]].| частка = |загаловак =«Алесь Дудар».|арыгінал = |спасылка =http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=25492|адказны =|выданьне=«Біяграфіі»|тып=|месца= [[Менск]]|выдавецтва=|год=2012|выпуск=|том=|нумар=| старонкі=|isbn=}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Дудар, Алесь}}
[[Катэгорыя:Беларускія крытыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратары, расстраляныя ў ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937 году‎]]</text>
      <sha1>qwel27dcver4ibp9e9wvq4rk311dl6f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Навука і тэхніка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>153964</id>
    <revision>
      <id>2328650</id>
      <parentid>2255541</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="263" xml:space="preserve">{{Блёк парталаў
 | Навука
 | Тэхніка
}}

[[Катэгорыя:Навука| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Тэхніка| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>sektg70vjy7hrz86jy305404d6ov5im</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Творы пра кантынэнты</title>
    <ns>14</ns>
    <id>154466</id>
    <revision>
      <id>2328686</id>
      <parentid>1702070</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="175" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Мастацкія творы па тэматыцы|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>t3xfwzhs0649co2gecg1c3bktey2lmt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кінэматограф паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>154716</id>
    <revision>
      <id>2328628</id>
      <parentid>2124269</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="299" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Фільмы паводле кантынэнтаў}}

[[Катэгорыя:Кіно| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>7zhypdmv7141cnk4tx10ezy72tejj3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Іслам паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>154808</id>
    <revision>
      <id>2328617</id>
      <parentid>2269478</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="223" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рэлігія паводле кантынэнтаў| Іслам]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Іслам| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>1xjrakc99e4y62g9jg1fyz3w7f8gxtl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэлігія паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>154809</id>
    <revision>
      <id>2328676</id>
      <parentid>2174608</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="287" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Рэлігія паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>50jx0q23aoijcnpwk43vm2kt5ibnwtb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт ва Ўкраіне</title>
    <ns>14</ns>
    <id>155096</id>
    <revision>
      <id>2328757</id>
      <parentid>1707608</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Украіна]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Ўкраіны]]</text>
      <sha1>fuuzzdzzqauahy58jrtlw1jg1qtz8cd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>155327</id>
    <revision>
      <id>2328680</id>
      <parentid>1928486</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>kuekz3dm8su1an8ricgx8eb83fse4c0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Населеныя пункты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>155512</id>
    <revision>
      <id>2328651</id>
      <parentid>2226311</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="238" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Населеныя пункты| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>kjgrgc41t63mdaco8yzx57p1t6h018f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вульканізм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>156526</id>
    <revision>
      <id>2328588</id>
      <parentid>1718430</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="145" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Вульканізм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>r1o4311bc35dl60mp0nvokh07vozkiw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оскар Рамэра</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157133</id>
    <revision>
      <id>2328845</id>
      <parentid>2187037</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:54:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */ Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20285" xml:space="preserve">{{Гішпанскае імя|Рамэра|Гальдамэс}}
{{Герарх
|імя                 = Оксар Рамэра
|арыгінал_імя        = Óscar Romero
|партрэт             = Óscar Romero during his stay in Rome.jpg
|памер_партрэта      = 200пкс
|подпіс              = Дэвіз: Sentire cum Ecclesia (Адчувай з Царквой)
|тытул               = Арцыбіскуп Сан-Сальвадорскі
|тытул_парадак       = 
|тытул_пачатак       = 23 лютага 1977
|тытул_канец         = 24 сакавіка 1980
|тытул_абраньне      = 
|тытул_інтранізацыя  = 
|тытул_царква        = 
|тытул_абшчына       = 
|тытул_папярэднік    = [[Люіс Чавэс і Гансалес|Люіс Чавэс]]
|тытул_наступнік     = [[Артура Рывэра і Дамас|Артура Рывэра]]
|тытул_выраканьне    = 
|тытул2              = Біскуп Сант’яга-дэ-Марыі
|тытул2_парадак      = 
|тытул2_пачатак      = 1974
|тытул2_канец        = 1977
|тытул2_абраньне     = 
|тытул2_інтранізацыя = 
|тытул2_царква       = 
|тытул2_абшчына      = 
|тытул2_папярэднік   = 
|тытул2_наступнік    = 
|тытул2_выраканьне   = 
|тытул3              = Дапаможны біскуп Сан-Сальвадорскі
|тытул3_парадак      = 
|тытул3_пачатак      = 1970
|тытул3_канец        = 1974
|тытул3_абраньне     = 
|тытул3_інтранізацыя = 
|тытул3_царква       = 
|тытул3_абшчына      = 
|тытул3_папярэднік   = 
|тытул3_наступнік    = 
|тытул3_выраканьне   = 
|адукацыя            = 
|прафэсія            = 
|дзейнасьць          = 
|сапраўднае_імя      = Оскар Арнульфа Рамэра і Гальдамэс
|дата_нараджэньня    = {{Нарадзіўся|15|8|1917}}
|месца_нараджэньня   = [[Сьюдад Барыёс]]
|дата_сьмерці        = {{Памёр|24|3|1980|гадоў=62}}
|месца_сьмерці       = [[Сан-Сальвадор (горад)|Сан-Сальвадор]]
|месца_пахаваньня    = [[Сан-Сальвадорскі катэдральны сабор]]
|дынастыя            = 
|бацька              = Сантас Рамэра
|маці                = Гвадалюпэ дэ Хесус Гальдамэс
|сужэнец             = 
|дзеці               = 
|сан                 = [[4 красавіка]] [[1942]]
|манаства            = 
|хіратонія           = [[23 лютага]] [[1977]]
|кардынал            = 
|кананізацыя         = 
|абраз               = 
|ушанаваньне_памяці  = 24 сакавіка
|ушаноўваецца        = [[Англіканская супольнасьць]], [[лютэранства]]
|падвіжніцтва        = 
|аўтограф            = 
|манаграма           = 
|герб                = 
|узнагароды          = 
|Commons             = 
}}
{{Сацыяльнае хрысьціянства}}
'''О́скар Арну́льфа Рамэ́ра і Гальда́мэс''' ({{Мова-es|Óscar Arnulfo Romero y Galdámez}}, '''мансэньёр Рамэра'''; 15 жніўня 1917, [[Сьюдад Барыёс]] — 24 сакавіка 1980, [[Сан-Сальвадор (горад)|Сан-Сальвадор]]) — каталіцкі сьвятар, чацьверты [[арцыбіскуп]] Сан-Сальвадорскі. На пасадзе выступаў супраць галечы, сацыяльнай няроўнасьці, забойстваў і катаваньняў, ды сам быў [[Атэнтат|забіты]] падчас служэньня.

У 1997 року залічаны да [[Слуга Божы|Слугаў Божых]], шануецца таксама ў англіканскай і лютэранскай цэрквах. Ягоная статуя знаходзіцца сярод дзесяці мучанікаў XX стагодзьдзя, разьмешчаных над Вялікімі заходнімі дзьвярыма [[Ўэстмінстэрскае абацтва|Ўэстмінстэрскага абацтва]] ў [[Лёндан]]е.

== Раньнія гады ==
Оскар Рамэра нарадзіўся ў шматдзетнай сям’і [[тэлеграф]]іста Сантаса Рамэры і Гвадалюпэ дэ Хесус Гальдамэс. Меў 5 братоў і 2 сёстраў. Хлопчык меў слабое здароўе і рос маўклівы і замкнуты. Зь дзяцінства любіў бываць у царкве, у вольны час выпраўляўся ў адзін з двух храмаў у месьце.

Скончыўшы тры клясы дзяржаўнае школы, працягнуў навучаньне з выкладчыцай Анітай Іглесыяс. Бацька вучыў Оскара [[цясьляр]]скай справе, якой ён меў займацца.

== Сьвятарства ==
У трынаццацігадовым узросьце паступіў у сэмінарыю ў Сан Мігелі, адкуль быў пераведзены ў нацыянальную сэмінарыю ў Сан-Сальвадоры. Пасьля працягнуў навучаньне ў [[Папскі Грыгарыянскі ўнівэрсытэт|Грыгарыянскім унівэрсытэце]] ў [[Рым]]е, дзе атрымаў ліцэнцыят у тэалёгіі.

4 красавіка 1942 у [[Рым]]е быў [[Пасьвечаньне|рукапакладзены]] ў сьвятары&lt;ref name=&quot;un&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.un.org/en/events/righttotruthday/romero.shtml|загаловак = Archbishop Oscar Arnulfo Romero|фармат = |назва праекту = International Day for the Right to the Truth Concerning Gross Human Rights Violations and for the Dignity of Victims|выдавец = [[ААН]]|дата = 26 чэрвеня 2014|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. У 1943 быў адкліканы біскупам на радзіму, куды накіраваўся зь сябрам-сьвятаром айцом Вальядарасам. На [[Куба|Кубе]] іх затрымала паліцыя і зьмясьціла ў лягер для [[Інтэрнаваньне|інтэрнаваных]], бо яны прыбылі з [[Італійскі фашызм|фашысцкае Італіі]]. Прабылі ў зьняволеньні некалькі месяцаў і былі вызваленыя толькі дзякуючы хваробе Вальядараса.

На радзіме Рамэра атрымаў прызначэньне ў муніцыпалітэт [[Анаморас]], пасьля пераехаў у [[Сан-Мігель (Сальвадор)|Сан-Мігель]], дзе служыў парафіяльным сьвятаром цягам 20 гадоў&lt;ref name=&quot;un&quot;/&gt;. Разьвіваў разнастайныя апостальскія групы, стварыў групу ананімных алькаголікаў, удзельнічаў у пабудове катэдральнага сабору. Пасьля быў прызначаны рэктарам міжепархіяльнай [[Сэмінарыя|сэмінарыі]] ў Сан-Сальвадоры. У 1966 року быў абраны сакратаром япіскапальнай канфэрэнцыі [[Сальвадор]]у. Таксама стаў галоўным рэдактарам епархіяльнай газэты ''Orientación'', якая пры ім трымалася ўмеранага [[кансэрватызм]]у і адстойвала традыцыйнае паняцьце пра настаўную ролю царквы (Magisterium Ecclesiae).

== Арцыбіскупства ==
[[Файл:oromero.jpg|thumb|200px|left|Бюст Оскара Рамэры]]
У 1970 року Рамэра быў прызначаны дапаможным [[біскуп]]ам [[Сан-Сальвадор (горад)|Сан-Сальвадору]]. У 1974 прыняў прызначэньне біскупам япархіі Сант’яга-дэ-Марыя.

23 лютага 1977 Рамэра стаў арцыбіскупам Сан-Сальвадору. Гэта выклікала пэўнае незадаволеньне і скептыцызм з боку больш прагрэсіўнае часткі сальвадорскіх сьвятароў, асабліва прыхільнікаў [[марксізм]]у; дзяржава ж вітала ягонае прызначэньне.

12 сакавіка 1977 невядомыя ў [[Вайсковая форма|вайсковай форме]] расстралялі сябра Рамэры, прагрэсіўнага сьвятара-[[езуіт]]а [[Рутыліё Грандэ]], арганізатара хрысьціянскіх нізавых суполак сярод найбяднейшых сялянаў. Ягоная сьмерць аказала надзвычайны ўплыў на Рамэра, які пазьней заўважыў: «Гледзячы на мёртвага Рутыліё, я падумаў: „Калі яго забілі за тое, што ён рабіў, значыць, мая чарга ісьці па тым жа шляху“»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар = Michael A. Hayes, David Tombs.|загаловак = Truth and memory: the Church and human rights in El Salvador and Guatemala|арыгінал = |спасылка = http://books.google.by/books?id=jJc83fZHD8EC&amp;pg=PA48&amp;lpg=PA48&amp;hl=en#v=onepage&amp;q&amp;f=false|аўтар выданьня = |выданьне = |тып = |месца = |выдавецтва = Gracewing Publishing|год = April 2001|выпуск = |том = |нумар = |старонкі = |isbn = 978-0-85244-524-2}}&lt;/ref&gt;. Рамэра заклікаў урад на чале з [[Артура Арманда Маліна]]м высьветліць абставіны сьмерці сябра, аднак ягонае патрабаваньне праігнаравалі. У прэсе пачалася кампанія супраць «сьвятароў трэцяга сьвету», якіх абвясьцілі вінаватымі ў распальваньні варажнечы і клясавае барацьбы&lt;ref name=&quot;infed.org&quot;&gt;{{Спасылка|аўтар = John Dickson.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 2005|url = http://infed.org/mobi/oscar-romero-of-el-salvador-informal-adult-education-in-a-context-of-violence/|загаловак = Oscar Romero of El Salvador: informal adult education in a context of violence|фармат = |назва праекту = infed|выдавец = |дата = 26 чэрвеня 2014|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. У адказ на забойства айца Рутыліё Рамэра выказаў нечаканы радыкалізм, выступіўшы супраць галечы, сацыяльнае няроўнасьці, забойстваў і катаваньняў&lt;ref name=&quot;Eaton&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар = Eaton, Helen-May.|загаловак = The impact of the Archbishop Oscar Romero's alliance with the struggle for liberation of the Salvadoran people: A discussion of church-state relations (El Salvador)|арыгінал = |спасылка = http://scholars.wlu.ca/etd/116/|аўтар выданьня = |выданьне = Theses and Dissertations (Comprehensive)|тып = |месца = |выдавецтва = Wilfrid Laurier University|год = 1991|выпуск = |том = |нумар = |старонкі = |isbn = }}&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Mural Oscar Romero UES.jpg|thumb|300px|left|Оскар Рамэра (фрэска)]]
У 1979 року да ўлады ў Сальвадоры прыйшла [[Рэвалюцыйная ўрадавая хунта]]. На адрас Рамэры амаль штодня сталі надыходзіць пагрозы. Ён выступіў з асуджэньнем [[ЗША]] за аказаньне вайсковай дапамогі новаму ўраду і ў лютым 1980 напісаў [[Джымі Картэр]]у пра тое, што павелічэньне вайсковае дапамогі з боку ЗША «абгострыць несправядлівасьць і рэпрэсіі», накіраваныя супраць людзей, якія часта змагаюцца за элемэнтарныя чалавечыя правы&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20110205185530/http://www.share-elsalvador.org/25anniv/romero-carter.htm Текст письма]{{ref-en}}&lt;/ref&gt;. Урад ЗША, не жадаючы, каб Сальвадор стаў «другім [[Нікарагуа]]», ніяк не адгукнуўся на заклікі арцыбіскупа.

Сваёй заступніцкай пазыцыяй арцыбіскуп Рамэра стаў вядомы і па-за межамі краіны. У лютым 1980 року яму было нададзенае званьне ганаровага доктара [[Каталіцкі ўнівэрсытэт Лювэну|Каталіцкага ўнівэрсытэту]] гораду [[Лювэн]]. Пад час паездкі ў Эўропу Рамэра сустрэўся з [[папа]]м [[Ян Павал II|Янам Паўлам II]] і выказаў заклапочанасьць тым, што адбываецца ў ягонай краіне&lt;ref name=&quot;infed.org&quot; /&gt;.

== Гібель ==
{{Грамадзянская вайна ў Сальвадоры}}
У тым жа годзе, калі быў забіты айцец Грандэ, зьявіліся ўлёткі з надпісам «Будзь патрыётам! Забі сьвятара!» У сваёй прамове ў Лёвенскім унівэрсытэце, апавядаючы пра ганеньні на царкву, Рамэра сказаў:
{{Цытата|Меней чым за тры гады больш за пяцьдзясят сьвятароў зазналі напады, пагрозы і паклёп. Шэсьць зь іх забітыя і прызнаныя [[мучанік]]амі; шматлікія катаваныя, іншыя выгнаныя з краіны. Аб’ектамі перасьледу сталі й пабожныя жанчыны. На епархіяльную радыёстанцыю, каталіцкія адукацыйныя ўстановы і хрысьціянскія арганізацыі стала нападаюць, пагражаюць ім бомбамі. Некалькі кляштараў разрабавана.|Оскар Рамэра, 2 лютага 1980}}

24 сакавіка 1980 року пад час [[набажэнства]] ў капліцы больніцы «Боскага провіду» арцыбіскуп Рамэра быў забіты стрэлам у галаву зь вінтоўкі [[М-16]]А1. Забойства адбылося празь дзень пасьля казані, у якой ён заклікаў сальвадорскіх жаўнераў як багабоязных хрысьціянаў спыніць гвалт і парушэньні [[Правы чалавека|правоў чалавека]].

Імаверна, Рамэра загінуў ад рук правых [[Эскадроны сьмерці|эскадронаў сьмерці]]. Гэтую думку пацьвярджае афіцыйны даклад [[ААН]] 1993 року, дзе паведамляецца, што загад пра забойства аддаў [[Рабэрта д’Абюсон]], заснавальнік і лідэр [[Нацыяналістычны рэспубліканскі зьвяз|Нацыяналістычнага рэспубліканскага альянсу]], нэафашыст і арганізатар эскадронаў сьмерці. У 2004 суд ЗША паводле іску праваабарончае арганізацыі «Цэнтар правасудзьдзя і адказнасьці» прызнаў Альвара Рафаэля Саравію, начальніка бясьпекі пры Рабэрта д’Абюсонэ й актыўнага ўдзельніка эскадронаў сьмерці, вінаватым у падрыхтоўцы і ўдзеле ў забойстве арцыбіскупа Рамэры.

Пахаваньне Рамэры адбылося ў катэдральным саборы Сан-Сальвадору. На [[Рэквіем|памінальнай службе]] 30 сакавіка 1980 прысутнічала болей за 250 тысячаў чалавек з розных краінаў сьвету. Пад час цырымоніі на плошчы перад саборам выбухнула бомба, пасьля чаго прагучалі стрэлы. Пачалася паніка, падчас якой загінулі некалькі дзясяткаў чалавек. Забойства Рамэры стала прадмовай да [[Сальвадорская грамадзянская вайна|грамадзянскай вайны ў Сальвадоры]].

[[Файл:Westminster Abbey - 20th Century Martyrs.jpg|thumb|400px|Статуі мучанікаў XX стагодзьдзя на заходнім фасадзе [[Вэстмінстэрскае абацтва|Вэстмінстэрскага абацтва]]: [[Максыміліян Кольбэ]], [[Манчэ Масэмоля]], [[Джанані Лювум]], княгіня [[Лізавета Фёдараўна]], [[Марцін Лютэр Кінг]], '''Оскар Рамэра''', [[Дытрых Банхёфэр]], [[Эстэр Джон]], [[Люсыян Тапіеды]] і [[Ван Чжымін]]]]

== Памяць ==
Дзейнасьці Оскара Рамэры на посьце арцыбіскупа прысьвечаны амэрыканскі мастацкі фільм «[[Рамэра (фільм)|Рамэра]]». Таксама забойства Оскара Рамэры адлюстраванае ў мастацкім фільме «[[Сальвадор (фільм, 1986)|Сальвадор]]» рэжысэра Олівэра Стоўна.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рамэра, Оскар Арнульфа}}
[[Катэгорыя:Каталіцкія арцыбіскупы]]
[[Катэгорыя:Сальвадорскія багасловы]]
[[Катэгорыя:Сальвадорскія правабаронцы]]
[[Катэгорыя:Сальвадорскія рэвалюцыянэры]]
[[Катэгорыя:Перасьледы каталіцтва]]
[[Катэгорыя:Забітыя сьвятары]]
[[Катэгорыя:Слугі Божыя]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія мучанікі]]
[[Катэгорыя:Англіканскія сьвятыя]]
[[Катэгорыя:Асобы лютэранскага літургічнага календара]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія сацыялісты]]
[[Катэгорыя:Пацыфісты]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў дэпартамэнце Сан-Мігель]]</text>
      <sha1>lu953hs3whkri6mgciw5pe6c1zyo7t3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Горныя хрыбты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>157618</id>
    <revision>
      <id>2328602</id>
      <parentid>2258213</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="411" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Горныя сыстэмы паводле кантынэнтаў}}

[[Катэгорыя:Горныя сьцягі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Горы паводле рэгіёнаў| Хрыбты]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>9u7m6gs1ghvz27yymgs1e9svc8w7b9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Барадыны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159448</id>
    <revision>
      <id>2328421</id>
      <parentid>2181864</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:35:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4640" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Барадыны
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Барадынаў
|Трансьлітараваная назва          = 
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
|Раён                             = [[Іўеўскі раён|Іўеўскі]]
|Сельсавет                        = [[Ліпнішкаўскі сельсавет|Ліпнішкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 11
|Год падліку колькасьці           = 1999
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 6
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 02
 |Шырата сэкундаў                 = 32.3
 |Даўгата градусаў                = 25
 |Даўгата хвілінаў                = 45
 |Даўгата сэкундаў                = 32
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Барадыны''' — [[вёска]] ў [[Ліпнішкаўскі сельсавет|Ліпнішкаўскім сельсавеце]] [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

== Гісторыя ==
У 2-й палове XIX стагодзьдзя вёска ў [[Суботніцкая воласьць|Суботніцкай воласьці]] [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага павета]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У 1897 г. 10 двароў, 93 жыхары, у 1909 г. 13 двароў, 102 дзесяціны зямлі.

У 1921—1939 гг. у Суботніцкай гміне [[Валожынскі павет|Валожынскага]], пасьля Лідзкага паветаў [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]] Польшчы. У 1921 г. 12 двароў, 61 жыхар.

У 1952 г. арганізаваны калгас імя М. І. Кутузава. 3 1954 г. у калгасе «Радзіма». 3 2 сьнежня 1961 г. у Ліпнішкаўскім сельсавеце. У 1970 г. 40 жыхароў.

== Насельніцтва ==
* 1999 год — 6 двароў, 11 жыхароў

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160305125115/http://www.borodyny.mestechki.info/ Барадыны]

{{Ліпнішкаўскі сельсавет}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Ліпнішкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Іўеўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIX стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>lnbkutzvkgeux3p8n48oged9reditbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мэркурый (плянэта)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159653</id>
    <redirect title="Мэркур" />
    <revision>
      <id>2328508</id>
      <parentid>1739319</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>10296</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Мэркур]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Мэркур]]</text>
      <sha1>919o59med5wttk1kseww3zu4meq7ek5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Палітычныя рухі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>160989</id>
    <revision>
      <id>2328655</id>
      <parentid>2130333</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="242" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Палітычныя рухі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў| Рухі]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>bigj0nqykgtkhzufisv7onnfp751dp9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Іміграцыя паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>160999</id>
    <revision>
      <id>2328615</id>
      <parentid>2130290</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="252" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Іміграцыя насельніцтва| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>g30u7zpq80gchvokx7kcn7iwfbu8a51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Францыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>161054</id>
    <revision>
      <id>2328759</id>
      <parentid>2166928</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Францыя}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Францыі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>otekstu5bq80ank8p81j5iv9egeoqqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспартныя кампаніі паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>161055</id>
    <revision>
      <id>2328722</id>
      <parentid>2233982</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспартныя кампаніі| Краіны]]
[[Катэгорыя:Кампаніі паводле галінаў і краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| Кампаніі]]</text>
      <sha1>011tca34fdubs6qk4jy9gggfjnc1cnm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бакшты (Іўеўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162606</id>
    <revision>
      <id>2328440</id>
      <parentid>2312161</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:47:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7701" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Бакшты}}
{{Мястэчка
| Назва                 = Бакшты
| Назва ў родным склоне = Бакштаў
| Краіны                = Беларусі
| Герб                  = 
| Магдэбурскае права    = 
| Колькасьць насельніцтва = 827
| Год падліку насельніцтва = 1999
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Колькасьць двароў     = 348
| Тэлефонны код         = +375 1595
| Паштовы індэкс        = 231362
| Аўтамабільны код      =
| Выява                 = 
| Апісаньне выявы       = 
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Іўеўскі раён|Іўеўскі]]
| Сельсавет             = [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскі]]
| Шырата_паўшар'е       = паўночнае
 | Шырата_градусаў      = 53
 | Шырата_хвілінаў      = 56
 | Шырата сэкундаў      = 19.1
| Даўгата_паўшар'е      = усходняе
 | Даўгата_градусаў     = 26
 | Даўгата_хвілінаў     = 11
 | Даўгата сэкундаў     = 21.1
| Commons               = Category:Bakšty
| Колер                 = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Бакшты''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Цэнтар [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскага сельсавету]] [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]. Насельніцтва 827 чал. (1999).

== Гісторыя ==
У пісьмовых крыніцах узгадваецца ў хроніках [[Крыжакі|крыжакоў]] XIV ст. У 1387 г. вялікі князь [[ВКЛ|Вялікага княства Літоўскага]] [[Ягайла]] перадаў Бакшты Віленскаму эпіскапству. Пры вялікім князю Вялікага княства Літоўскага і каралю Польшчы [[Казімір IV|Казіміру IV Ягелончыку]] (1440—1492) належалі [[Кежгайлы|Кежгайлам]]. У 1627 г. сяляне скардзіліся на мясцовага ксяндза Кеўля, які іх крыўдзіў, уводзіў цяжкія [[чынш]]ы і іншыя [[Падатак|падаткі]].

У XIX — пачатку XX стагодзьдзя цэнтар воласьці [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага павету]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У 1845 г. заснавана народнае вучылішча (у 1861 г. 2 выкладчыкі, 64 вучні, бібліятэка). У 1861 г. у сяле 325 рэвіскіх душ, дзяржаўная ўласнасьць. У 1866 г. 83 двары, 918 жыхароў, 2 царквы, сынагога, школа, багадзельня, заезны двор, 2 карчмы. Паводле перапісу 1897 г. 1403 жыхароў, царква, малітоўны дом, вучылішча, 3 хлебазапасныя крамы, піцейныя дамы. У 1909 г. 102 двары, жыхароў, 915 дзесяцінаў зямлі.

У [[Першая сусьветная вайна|1-ю сусьветную вайну]] з 1915 г. Бакшты захапілі германскае войска.

У 1921—1939 гг. цэнтар гміны [[Валожынскі павет|Валожынскага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводства]] Польшчы. У 1921 г. 110 двароў, 497 жыхароў, у засьценку Бакшты 9 двароў, 39 жыхароў. Дзейнічала падпольная ячэйка [[КПЗБ]].

3 12 кастрычніка 1940 г. мястэчка (92 двароў, 414 жыхароў), цэнтар Бакштаўскага сельсавета [[Юрацішкаўскі раён|Юрацішкаўскага раёна]]. Працавала 7-гадовая школа, хата-чытальня, пашта, фэльчарска-акушэрскі пункт, маслазавод. У склад сельсавету ў гэты час уваходзілі 23 населеныя пункты.

Напрыканцы чэрвеня 1941 г. акупавана нямецкімі войскамі. Пазьней вёска — буйны цэнтар [[партызан]]скага руху, базаваўся Лідзкі міжраённы падпольны партцэнтр КП(б)Б.

У 1950 годзе ў вёсцы спалены праваслаўны храм, з 1952 году службы адбаваліся ў мясцовых жыхароў па хатах&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20141202021604/http://www.eparhia.by/prikhody/ivevskoe-blagochinie/bakshty.html Сайт Наваградзкай епархіі]&lt;/ref&gt;. У 1950 г. створаны калгас імя У. І. Ульянава. У 1970 г. 382 двары. Пасьля ў складзе калгаса У. І. Ульянава. Працаваў лесапункт па нарыхтоўцы драўніны, сярэдняя школа дзіцячы сад, клюб, бібліятэка, аптэка, камбінат бытавога абслугоўваньня, аддзяленьне сувязі, крамы.

3 1986 г. вёска знаходзіцца ў зоне радыяцыйнага кантролю.

== Насельніцтва ==
* 1999 — 348 двароў, 827 жыхароў.

== Інфармацыя для турыстаў ==
* Стаянка пэрыяду мэзаліту — нэаліту (7-3-е тысячагодзьдзі да н. э.) — 4 км на поўнач ад вёскі (413В000289)
* Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызанаў.
* Помнік у гонар Лідзкага міжраённага падпольнага партцэнтра КП(б)Б партызанскіх брыгад.
* Нямецкія абарончыя збудаваньні (1915—1918)
* Праваслаўная царква сьв. Панцеляймона (1995)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* [https://web.archive.org/web/20070918055439/http://bakshty.nm.ru/history.htm Бакшты]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20170207032921/http://globus.tut.by/bakshty_iv/ Бакшты на Глобусе Беларусі]

{{Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)}}

{{Месты і мястэчкі гістарычнай Ашмяншчыны}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Іўеўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>4y4xb3ob11n9h91aem0voavxodzya0u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бакунова 1</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162763</id>
    <revision>
      <id>2328442</id>
      <parentid>2181823</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:59:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4396" xml:space="preserve">{{Мястэчка
| Назва                 = Бакунова 1-е
| Назва ў родным склоне = Бакунова 1-га
| Краіны                = Беларусі
| Герб                  = 
| Магдэбурскае права    = 
| Колькасьць насельніцтва = 29
| Год падліку насельніцтва = 1999
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Колькасьць двароў     = 10
| Тэлефонны код         = +375 1595
| Паштовы індэкс        = 231362
| Аўтамабільны код      =
| Выява                 = 
| Апісаньне выявы       = 
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Іўеўскі раён|Іўеўскі]]
| Сельсавет             = [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскі]]
| Шырата_паўшар'е       = паўночнае
 | Шырата_градусаў      = 53
 | Шырата_хвілінаў      = 57
 | Шырата сэкундаў      = 19.9
| Даўгата_паўшар'е      = усходняе
 | Даўгата_градусаў     = 26
 | Даўгата_хвілінаў     = 11
 | Даўгата сэкундаў     = 44.2
| Commons               = 
| Колер                 = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Бакунова 1-е''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскага сельсавету]] [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

== Гісторыя ==
У сярэдзіне XIX стагодзьдзя засьценак ў [[Бакштаўская воласьць|Бакштаўскай воласьці]] [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага павету]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. Дзяржаўная ўласнасьць, адносіўся да Бакштаўскага казённага таварыства. У 1861 г. 9 рэвіскіх душ. Паводле перапісу 1897 г., 5 двароў, 38 жыхароў; частка жыхароў займалася сплавам лесу па р. [[Бярэзіна (басэйн Нёмана)|Бярэзіна]]. У 1909 г. 5 двароў, 45 жыхароў.

У 1921—1939 гг. вёска ў Бакштаўскай гміне [[Валожынскі павет|Валожынскага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]].

3 12 кастрычніка 1940 г. вёска ў [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскім сельсавеце]] [[Юрацішкаўскі раён|Юрацішкаўскага]], з 20 студзеня 1960 г. Іўеўскага раёнаў.

3 1951 г. вёска ў складзе калгасу «33-я гадавіна Кастрычніка». У 1970 г. 46 жыхароў. Пасьля ў складзе калгасу імя У. І. Ульянава.

== Насельніцтва ==
* 1999 — 10 двароў, 29 жыхароў.
* 1986 — 12 двароў, 39 жыхары.

== Глядзіце таксама ==
* [[Бакунова 2]]

== Літаратура ==
* [https://web.archive.org/web/20160305131122/http://www.bokunovo.mestechki.info/ Бакунова 1]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Іўеўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIX стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>orc9u8aqb6f27se5a2b6ji8b96ha65i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бакунова 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162764</id>
    <revision>
      <id>2328441</id>
      <parentid>2181824</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:59:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4269" xml:space="preserve">{{Мястэчка
| Назва                 = Бакунова 2-е
| Назва ў родным склоне = Бакунова 2-га
| Краіны                = Беларусі
| Герб                  = 
| Магдэбурскае права    = 
| Колькасьць насельніцтва = 31
| Год падліку насельніцтва = 1999
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Колькасьць двароў     = 16
| Тэлефонны код         = +375 1595
| Паштовы індэкс        = 231362
| Аўтамабільны код      =
| Выява                 = 
| Апісаньне выявы       = 
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Іўеўскі раён|Іўеўскі]]
| Сельсавет             = [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскі]]
| Шырата_паўшар'е       = паўночнае
 | Шырата_градусаў      = 53
 | Шырата_хвілінаў      = 56
 | Шырата сэкундаў      = 47.1
| Даўгата_паўшар'е      = усходняе
 | Даўгата_градусаў     = 26
 | Даўгата_хвілінаў     = 10
 | Даўгата сэкундаў     = 27.7
| Commons               = 
| Колер                 = {{Колер|Беларусь}}
}}
'''Бакунова 2-е''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскага сельсавету]] [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

== Гісторыя ==
У сярэдзіне XIX ст. вёска ў [[Бакштаўская воласьць|Бакштаўскай воласьці]] [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага павету]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У 1861 г. 17 рэвіскіх душ. Адносілася да Бакштаўскага казённага таварыства. Паводле перапісу 1897 г., засьценак, 7 двароў, 46 жыхароў. У 1909 г. 8 двароў, 72 жыхары, 57 дзесяцін зямлі.

У 1921—1939 гг. у Бакштаўскай гміне [[Валожынскі павет|Валожынскага павету]] [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]]. У 1921 г. 8 двароў, 36 жыхароў.

3 12 кастрычніка 1940 г. вёска ў [[Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)|Бакштаўскім сельсавеце]] [[Юрацішкаўскі раён|Юрацішкаўскага]], з 20 студзеня 1960 г. Іўеўскага раёнаў.

3 1951 г. вёска ў складзе калгасу «33-я гадавіна Кастрычніка». У 1970 г. 52 жыхары. Пасьля ў складзе калгасу імя У. І. Ульянава.

== Насельніцтва ==
* 1999 — 16 двароў, 31 жыхароў.
* 1986 — 14 двароў, 47 жыхары.

== Глядзіце таксама ==
* [[Бакунова 1]]

== Літаратура ==
* [https://web.archive.org/web/20160305131122/http://www.bokunovo.mestechki.info/ Бакунова 2]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Бакштаўскі сельсавет (Іўеўскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Іўеўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIX стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>41vaf2kwp5z1blbgu986gjcg7idd0ho</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Біятлён паводле гадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>163164</id>
    <revision>
      <id>2328860</id>
      <parentid>1762885</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:55:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="109" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Біятлён| Гады]]
[[Катэгорыя:Спорт паводле гадоў| ]]</text>
      <sha1>o0py6aqsml61uqfdfkegw43ml82zrb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Хрысьціянства паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>163801</id>
    <revision>
      <id>2328698</id>
      <parentid>1771995</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="323" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рэлігія паводле кантынэнтаў| Хрысьціянства]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянства паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>bwmzt4gulcoxwz8oy0urfgq00mviubb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прыпяцкі прагін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>164373</id>
    <revision>
      <id>2328704</id>
      <parentid>2001189</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:56:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Літаратура */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2356" xml:space="preserve">'''Пры́пяцкі прагі́н''' — адмоўная тэктанічная структура [[Усходне-Эўрапейская плятформа|Ўсходне-Эўрапейскай плятформы]]. Разьмяшчаецца на паўднёвым усходзе [[Беларусь|Беларусі]] ва ўсходняе частцы [[Палесьсе|Палесься]]. Працягваецца ў паўночна-заходнім напрамку на 280 кілямэтраў пры шырыні да 150 кілямэтраў.

Прагін утварыўся падчас [[Герцынская складкавасьць|эпохі герцынскага гораўтварэньня]], пераважна ў [[дэвонскі пэрыяд]]. Ён запоўнены магутнай (да 6 кілямэтраў) тоўшчай пераважна [[асадкавыя горныя пароды|асадкавых пародаў]] рознага геалягічнага ўзросту. Зь іх асноўную частку складаюць позьнедэвонскія адклады, якія ўключаюць магутныя саляносныя тоўшчы.

У Прыпяцкім прагіне выяўленыя й эсплюатуюцца радовішчы [[нафта|нафты]], [[калійныя солі|калійных]] і [[каменная соль|каменных]] соляў, будаўнічых матэрыялаў; ёсьць адклады [[каменны вугаль|каменнага]] і [[буры вугаль|бурага]] вугольля, [[гаручыя сланцы|гаручых сланцаў]], багатыя рэсурсы прэсных, [[мінэральныя воды|мінэральных]] і [[тэрмальныя воды|тэрмальных]] водаў.

== Літаратура ==
* Прыпяцкі прагін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.

[[Катэгорыя:Тэктоніка Беларусі]]
[[Катэгорыя:Усходне-Эўрапейская плятформа]]</text>
      <sha1>h0afmxdu4q95ka0kfa8yk0usu94noye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Геалёгія паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>164465</id>
    <revision>
      <id>2328596</id>
      <parentid>2278311</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="172" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Геалёгія паводле рэгіёнаў|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>hlpe173n6ulrixyh49uogjhnw2e9f5g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бакінская музычная акадэмія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>164643</id>
    <revision>
      <id>2328439</id>
      <parentid>2302532</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:35:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3190" xml:space="preserve">|{{Музычны гурт
|Назва              = Бакінская музычная акадэмія імя Гаджыбэкава&lt;br&gt;Bakı Musiqi Akademiyası
|Фота               = 
|памер              = 
|Подпіс             = 
|Гады               = 1920
|Адкуль             = [[Баку]], [[Азэрбайджан]]
|Мова               = 
|Жанр               = [[кансэрваторыя]]
|Выдавец            = 
|Зьвязаныя праекты  = 
|Афіцыйная старонка = [http://musakademiya.musigi-dunya.az Афіцыйная старонка]
|Удзельнікі2        = 
|Удзельнікі         = 
|Былыя ўдзельнікі   = 
}}
'''Бакінская музычная акадэмія імя Гаджыбэкава (БМА)''' ({{мова-az|Üzeyir Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyası}}) — найвышэйшая музычная навучальная ўстанова ў [[Азэрбайджан]]е.

Заснаваная 1920 годзе з ініцыятывы [[кампазытар]]а [[Узэір Гаджыбэкаў|Ўзэіра Гаджыбэкава]], як '''Азэрбайджанская дзяржаўная кансэрваторыя'''. Сам Гаджыбэкаў стаў яе выкладчыкам, а з 1939 году&amp;nbsp;— рэктарам. Пасьля яго сьмерці ў 1948 г. кансэрваторыі прысвоена яго імя. У 1991 годзе кансэрваторыя была пераназваная ў Бакінскую музычную акадэмію.

Акадэмія складаецца з 3 факультэтаў і 18 катэдраў, ёсьць [[магістратура]], [[асьпірантура]] і [[дактарантура]].&lt;br /&gt;
Пры акадэміі дзейнічаюць асаблівыя падразьдзяленьні:
* Спэцыяльная музычная школа імя [[Бюльбюль]] (з 1931 году),
* Музычная школа-студыя (з 1980 году),
* Опэрная студыя імя [[Шэўкет Мамэдава|Мамэдава]] (з 1984 году),
а таксама 2 навуковыя лябараторыі.

У 2002 годзе бібліятэка акадэміі налічвала 235&amp;nbsp;000 матэрыялаў.

Сярод выпускнікоў кансэрваторыі&amp;nbsp;— [[Кара Караеў]], [[Мусьлім Магамаеў]], [[Вагіф Мустафазадэ]], [[Бюльбюль]], [[Уладзімер Шаінскі]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://musakademiya.musigi-dunya.az Афіцыйны сайт Бакінскай музычнай акадэміі імя Гаджыбекава] {{ref-az}} {{ref-ru}} {{ref-en}}

{{Баку}}

[[Катэгорыя:Азэрбайджанскія кансэрваторыі]]
[[Катэгорыя:Мастацтва ў Баку]]
[[Катэгорыя:Музычная адукацыя Азэрбайджану]]
[[Катэгорыя:Азэрбайджанская культура]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1920 годзе]]</text>
      <sha1>fgju1u9eyro6im75pd54rvpvxjyvhe0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кінапрэміі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>164905</id>
    <revision>
      <id>2328627</id>
      <parentid>1781036</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="315" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кінапрэміі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Узнагароды паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>9s72xzlqgrddxeuswr4kixrjj228bql</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Грузіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>164974</id>
    <revision>
      <id>2328734</id>
      <parentid>2262660</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="175" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Грузія]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Грузія]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Грузіі]]</text>
      <sha1>4lnnvgmt293ho5un79qajv5dw8p38bc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атон (гара)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>165060</id>
    <revision>
      <id>2328469</id>
      <parentid>1799851</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2952" xml:space="preserve">{{Каардынаты|выяўленьне=загаловак|40|9|26|N|24|19|35|E|type:mountain_region:GR}}
[[Файл:Berg Athos.jpg|міні|справа]]
'''Атон''' ({{мова-el|Όρος Άθως}}, Ἄθως) — назва [[гара|гары]] (вышыня 2033 м) і аднайменнага паўвострава ў [[Македонія (Грэцыя)|Македоніі]] на поўначы Ўсходняй [[Грэцыя|Грэцыі]], таксама вядомага як «Сьвятая Гара» ({{мова-el|Άγιον Όρος}}, «А́гіён Арос»).

У сыстэме адміністрацыйных раёнаў Грэцыі мае назву «'''Аўтаномная манаская дзяржава Сьвятой Гары'''​​» ({{мова-el|Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία Αγίου Όρους|скарочана}}). Нягледзячы на афіцыйную назву, не зьяўляецца самастойнай дзяржавай. Гэта самакіраваная супольнасьць 20 праваслаўных манастыроў у непасрэднай царкоўнай юрысдыкцыі канстантынопальскага патрыярха (з 1312). Зьяўляецца найбуйнейшым у сьвеце цэнтрам праваслаўнага манаства. Сувэрэнітэт Грэцыі над паўвостравам замацаваны Лязанскай дамовай 1923; рэжым самакіраваньня грунтуецца на палажэньнях першага Статуту Сьвятой гары Атон («Трагоса»), зацьверджанага Хрысавулам імпэратара Яна Цымісхіюса ў 972 годзе.

У адрозьненьне ад астатняй часткі канстантынопальскага патрыярхату, на Атоне выкарыстоўваецца выключна [[юліянскі каляндар]], у тым ліку ў адміністрацыйных дакумэнтах. У 2001 годзе насельніцтва Атону складала 2262 чалавекі. Для параўнаньня, у 1903 годзе насельніцтва гары Атон складала прыблізна 7432 чалавекі, а ў 1917 годзе — каля 10 500 чалавек. Аб’ект [[Сусьветная спадчына ЮНЭСКО|Сусьветнай спадчыны]] [[ЮНЭСКО]].

Адным з самых вядомых звычаяў манаскай гары Атон ёсьць забарона на ўезд [[жанчына]]м і жывёлам жаночае плоці.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.elpenor.org/athos/ Скарбы гары Атон]

[[Катэгорыя:Атон| ]]
[[Катэгорыя:Паўастравы Грэцыі]]</text>
      <sha1>bffv79iq1lyo998pskbngwivtqxuibs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мастацтва паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168072</id>
    <revision>
      <id>2328639</id>
      <parentid>2255353</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="254" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастацтва паводле рэгіёнаў|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>5l5ci5h72pjh24acpzne4vy0xywhr2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Прырода паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168378</id>
    <revision>
      <id>2328664</id>
      <parentid>2169371</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="207" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Прырода паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>8ififd2rjyah36s09kzamwn09z5k0co</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Крыніцы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168505</id>
    <revision>
      <id>2328634</id>
      <parentid>1807946</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Вада паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Крыніцы (гідралёгія)| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>6251daaxceepo1hgw9zdj1em6lik6yt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вада паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168506</id>
    <revision>
      <id>2328583</id>
      <parentid>1807948</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Вада| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Прырода паводле кантынэнтаў‎| ]]</text>
      <sha1>47z7x55fkb3w29vh9nwp06s1jk76rjn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Астравы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168561</id>
    <revision>
      <id>2328573</id>
      <parentid>1997393</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Астравы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Рэльеф паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>q7eu2mxn8ns6pwu4808cohur7nzo45z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Даліны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>168574</id>
    <revision>
      <id>2328605</id>
      <parentid>1997395</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="213" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Даліны| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Рэльеф паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>n79jv5q7cknwx8d7wtuhlp8806dcbce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэгіёны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>169119</id>
    <revision>
      <id>2328671</id>
      <parentid>2209279</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рэгіёны сьвету| Кантынэнт]]
[[Катэгорыя:Геаграфія паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>ngv0iwejaa8mnlblh8zxkadoon5pxqx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рагачоў-МКК (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>169174</id>
    <redirect title="Макслайн Рагачоў" />
    <revision>
      <id>2328509</id>
      <parentid>1811455</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>10296</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Макслайн Рагачоў]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Макслайн Рагачоў]]</text>
      <sha1>oecpnapmv8pct4xxp0qi5ysl2ax96sf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Падзеі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>170337</id>
    <revision>
      <id>2328653</id>
      <parentid>2175410</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="176" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Падзеі паводле разьмяшчэньня|Кантынэнт]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>59rcr4hnr8cg5qc2zs92uj5jdqgrmo8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспартныя сродкі паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>170360</id>
    <revision>
      <id>2328719</id>
      <parentid>2325892</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="220" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспартныя сродкі| Краіны]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>9pliaxah3fixf9hnndfccu9b24yaq8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт Азэрбайджану</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171110</id>
    <revision>
      <id>2328727</id>
      <parentid>2314118</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="338" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Азэрбайджан]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў|Азэрбайджан]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Азэрбайджану]]
[[Катэгорыя:Энэргетыка Азэрбайджану]]</text>
      <sha1>1xxj32xk8wta5dh1c4fudfypctu70ku</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гарады паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171491</id>
    <revision>
      <id>2328594</id>
      <parentid>2170350</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="244" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Гарады| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты паводле кантынэнтаў| Гарады]]</text>
      <sha1>dwh8kmpc0a04nm6ks64uqpx9s3gez8d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт Ірляндыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171507</id>
    <revision>
      <id>2328738</id>
      <parentid>2166922</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="301" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ірляндыя}}
[[Катэгорыя:Ірляндыя|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>so8efw7toy5707n38zgeizuww28mc9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт Рэспублікі Ірляндыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171509</id>
    <revision>
      <id>2328739</id>
      <parentid>1828377</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="271" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт Ірляндыі| Рэспубліка]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Рэспублікі Ірляндыі]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Ірляндыя, Рэспубліка]]</text>
      <sha1>dkqo78di69tj87k2hh27skhttcv0f3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Бібліятэкі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171678</id>
    <revision>
      <id>2328578</id>
      <parentid>2124142</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="248" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні паводле функцыяў і кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Бібліятэкі|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>47ign8glzv8ab22h9j9pulu1e0te8y6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сьпісы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>172152</id>
    <revision>
      <id>2328683</id>
      <parentid>1832634</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сьпісы:Геаграфія|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Сьпісы месцаў| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Кантынэнты| ]]</text>
      <sha1>ose6peqsccq6aho5zxw8nsc1oaeasqp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Стагодзьдзі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>172672</id>
    <revision>
      <id>2328681</id>
      <parentid>1834987</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Стагодзьдзі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>d3xuanlolywrtumlvp111lmcztr8w3a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>172673</id>
    <revision>
      <id>2328601</id>
      <parentid>2227121</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="195" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гісторыя паводле геаграфічных адзінак|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>l7nswqg9slgtuh67aq0r85820bdg664</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Турызм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>172735</id>
    <revision>
      <id>2328688</id>
      <parentid>1835307</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Турызм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>aue39lz3y313owx75cyeqcq822ofi4k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фэсты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>172754</id>
    <revision>
      <id>2328697</id>
      <parentid>2124266</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фэсты| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>j4jtialey04e7zlr5isu15xhijkc5uq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Чыгунка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>173644</id>
    <revision>
      <id>2328699</id>
      <parentid>2114711</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="221" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Чыгунка| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>s7xio0ybv0ep7u7ylagseebexeajz5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Аўстрыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>173827</id>
    <revision>
      <id>2328729</id>
      <parentid>1841753</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Аўстрыі]]</text>
      <sha1>0zchjztqcvnqq1mjuyeirw7bood4nbw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асканія-Нова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173945</id>
    <revision>
      <id>2328476</id>
      <parentid>1843433</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:50:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1725" xml:space="preserve">[[Файл:Przewalski's_Horse_Askania_Nova.jpg|значак|300x300пкс|Конь Пржэвальскага ў Асканіі-Нове]]
'''Асканія-Нова''' — біясфэрны запаведнік «Асканія-Нова» імя Ф. Э. Фальц-Фейна Нацыянальнай акадэміі аграрных навук Украіны, разьмешчаны ў [[Хэрсонская вобласьць|Хэрсонскай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]], паблізу аднайменнага мястэчка, у 60 км на паўднёвы ўсход ад [[Новая Каменка (Магілёўская вобласьць)|Кахоўкі]].

== Галерэя ==
&lt;center style=&quot;min-height: 887px;&quot; class=&quot;&quot;&gt;&lt;gallery&gt;
Файл:Askania.jpg|&lt;small&gt;Юбілейная манэта Ўкраіны&lt;/small&gt;
Файл:The Soviet Union 1968 CPA 3677 stamp (American Bison and Zebra (Askania-Nova)).jpg|&lt;small&gt;[[Паштовая марка]] [[СССР]], 1968 год. &lt;br/&gt; [[Бізон]]. [[Зебра]].&lt;/small&gt;
Файл:The Soviet Union 1968 CPA 3678 stamp (Ostrich and Golden Pheasant (Askania-Nova)).jpg|&lt;small&gt;[[Паштовая марка]] [[СССР]], 1968 год. &lt;br/&gt; [[Страус]]. [[Залаты фазан]].&lt;/small&gt;
Файл:The Soviet Union 1968 CPA 3679 stamp (Eland and Guanaco (Askania-Nova)).jpg|&lt;small&gt;[[Паштовая марка]] [[СССР]], 1968 год. &lt;br/&gt; Канна і [[гуанака]].&lt;/small&gt;
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

{{Сем прыродных цудаў Украіны}}

[[Катэгорыя:Ахоўныя прыродныя тэрыторыі Ўкраіны]]
[[Катэгорыя:Хэрсонская вобласьць]]</text>
      <sha1>3uhddzl7h2pkf467g7bznm30i035h4n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Харватыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174306</id>
    <revision>
      <id>2328760</id>
      <parentid>1844784</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="187" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Харватыя]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Харватыя]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Харватыі]]</text>
      <sha1>e3m41lmdtnxzijitt1gjr09wamfsuvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтастрада А5 (Харватыя)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174322</id>
    <revision>
      <id>2328455</id>
      <parentid>2181752</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1526" xml:space="preserve">{|  border=0
|-
| [[Файл:Croatia A5.svg|60px|left]]
| [[Файл:Tabliczka_E73.svg|60px|left]]
|}
[[Файл:Croatia Autocesta A5.svg|значак|Аўтамагістраль А5 (зялёны колер — дзеючая траса, фіялетавы — заплянаваны адцінак)]]
'''Аўтастрада A5''' (''Autocesta A5'', ''Slavonska autocesta'', ''Slavonika'') — будаваная [[аўтастрада]] у [[Харватыя|Харватыі]] працягласьцю 55,5 км&lt;ref name=&quot;HUKA-Network&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20110715133109/http://www.huka.hr/Motorways-network Overview of motorways and semi-motorways] верасень 2010&lt;/ref&gt;. Частка эўрапейскай дарогі [[E73]] (калідор Vc). Траса працінае поўдзень [[Славонія|Славонію]] і павінна злуччыць граніцы [[Вугоршчына|вугорскую]], каля гораду [[Осіек]] з граніцай [[Босьнія і Герцагавіна|басьнійскай]].

Увосень 2007 быў здадзены першы 21 км адрэзак з [[Срэданці]] (вузел з [[Аўтастрада А3 (Харватыя)|A3]]) да гораду [[Джакава]]. Чарговы адрэзак з [[Джакава]] да [[Осіек]]а (32,5&amp;nbsp;km) быў здадзены ў красавіку 2009 г.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Дарогі Харватыі]]</text>
      <sha1>e0kl5htgzu7aagsdxje0f2irx87ev8q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Стыхійныя бедзтвы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174457</id>
    <revision>
      <id>2328682</id>
      <parentid>1845571</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="242" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Стыхійныя бедзтвы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Катастрофы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>m741bw8zwlydopr980lvysmfczebsw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Катастрофы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174458</id>
    <revision>
      <id>2328624</id>
      <parentid>1845572</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="301" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катастрофы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Падзеі паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>afserjdjit5tji260kmrvuxl9saavpv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атэнская акадэмія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174713</id>
    <revision>
      <id>2328468</id>
      <parentid>1851516</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:41:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7449" xml:space="preserve">{{Унівэрсытэт
|Назва                   = Атэнскя акадэмія
|Арыгінальная назва      = Ακαδημία Αθηνών
|Выява                   = Attica 06-13 Athens 28 Academy of Athens.jpg
|Памер выявы             = 
|Подпіс выявы            = Галоўны корпус Атэнскай акадэміі
|Назва лацінай           = 
|Дэвіз                   = 
|Дэвіз па-беларуску      = 
|Заснаваны               = 18 сакавіка 1926
|Зачынены                = 
|Тып                     = грамадзкі
|Дачыненьне да рэлігіі   = 
|Велічыня фонду          = 
|Прэзыдэнт               = 
|Віцэ-прэзыдэнт          = 
|Рэктар                  = 
|Дэкан                   = 
|Дырэктар                = 
|Назва кіраўніка         = 
|Кіраўнік                = 
|Колькасьць факультэтаў  = 
|Колькасьць пэрсаналу    = 
|Колькасьць студэнтаў    = 
|Колькасьць магістрантаў = 
|Колькасьць асьпірантаў  = 
|Горад                   = [[Атэны]]
|Штат                    = 
|Вобласьць               = 
|Краіна                  = Грэцыя
|Шырата_паўшар'е         = паўночнае
 |Шырата_градусаў        = 37
 |Шырата_хвілінаў        = 58
 |Шырата_сэкундаў        = 48
|Даўгата_паўшар'е        = усходняе
 |Даўгата_градусаў       = 23
 |Даўгата_хвілінаў       = 44
 |Даўгата_сэкундаў       = 03
|Кампус                  = 
|Былыя назвы             = 
|Іншы парамэтар          = 
|Іншае значэньне         = 
|Колеры                  = 
|Талісман                = 
|Знаходзіцца ў складзе   = 
|Вэб-сайт                = [http://www.akademyofathens.gr/ www.akademyofathens.gr]
|Лягатып                 = 
|Нататкі                 = 
}}
'''Атэнская акадэмія''' ({{Мова-el|Ακαδημία Αθηνών}}) — нацыянальная акадэмія [[Грэцыя|Грэцыі]] і найбуйнейшая навукова-дасьледчая ўстанова ў краіне, працуе пад кіраўніцтвам [[Міністэрства адукацыі і рэлігіі Грэцыі]].

== Дзейнасьць ==
Атэнская акадэмія была заснавана 18 сакавіка 1926 году і сваёй назвай абавязана старажытнай [[Акадэмія Плятона|Акадэміі Плятона]]. Афіцыйны статут акадэміі быў замацаваны дзяржаўнай пастановай ад 1929 г. З асобнымі зьменамі і дапаўненьнямі гэтая пастанова дзейнічае і да гэтага дня, згодна зь ёй асноўнымі кірункамі дзейнасьці Нацыянальнай акадэміі Грэцыі зьяўляюцца:
* натуральныя навукі;
* мастацтва;
* мараль і палітычныя навукі.
Пад эгідай Атэнскай акадэміі працуе 12 навукова-дасьледчых цэнтраў, 10 навукова-дасьледчых аддзяленьняў і цэнтральная бібліятэка імя Яаніса Скітурыса. У 2002 годзе быў створаны Фонд біямэдыцынскіх дасьледаваньняў Атэнскай акадэміі. Грэцкі інстытут Бізантыйскіх і пост-Бізантыйскіх дасьледаваньняў, таксама функцыянуе пад кіраўніцтвам Акадэміі.

== Галоўны корпус ==
Галоўны корпус Атэнскай акадэміі знаходзіцца паміж вул. Панапістыму (вул. Унівэрсытэцкая) і вул. Акадыміяс (вул. Акадэмічная) у Атэнах. Разам з [[Атэнскі ўнівэрсытэт|Атэнскім унівэрсытэтам]] і [[Нацыянальная бібліятэка Грэцыі|Нацыянальнай бібліятэкай Грэцыі]] ён зьяўляецца часткай так званай нэаклясычнай ''Атэнскай трылёгіі'', створанай у 1859 г. па праекце дацкага архітэктара [[Тэафіл фон Гансэн|Тэафіла фон Гансэн]]а.

Сродкі для будаўніцтва Атэнскай акадэміі былі дадзены магнатам [[Сымон Сінас|Сымонам Сінасам]], першы камень быў урачыста закладзены 2 жніўня 1859 г. З 1861 г. будаўніцтва вялося хуткімі тэмпамі пад кіраўніцтвам Эрнста Зілера, але ўнутрыдзяржаўная нестабільнасьць, а потым і зьвяржэньне караля Атона перашкаджалі будаўніцтву, пакуль яно не было спынена ў 1864 годзе.

Работы былі адноўлены толькі ў 1868 годзе. Але канчатковае завяршэньне адбылося толькі ў 1885 г., выдаткі на будаўніцтва склалі 2 843 319 залатых [[Грэцкая драхма|драхмаў]]. Скульптуры былі створаны грэкам Леанідасам Дросісам, у той час як фрэскі і мастацкае афармленьне выканаў аўстрыец Крыстыян Грайпэнкэрл.

20 сакавіка 1887 году Эрнст Зілер здаў галоўны корпус [[Прэм’ер-міністар Грэцыі|прэм’ер-міністру]] [[Харыляас Трыкупіс|Харыляасу Трыкупісу]], але з-за адсутнасьці Нацыянальнай акадэміі, будынак спачатку перадалі нумізматычнаму музэю да заканчэньня будаўніцтва для яго памяшканьня ў 1890 годзе. У 1914 г. тут знаходзіўся Бізантыйскі музэй і Дзяржаўны архіў. Нарэшце, 24 сакавіка 1926 году будынак быў перададзены навастворанай Атэнскай акадэміі.

== Асобныя акадэмікі ==
* [[Арыстовуляс Манэсіс]]
* [[Костыс Палямас]]
* [[Ксэнафон Залётас]]
* [[Канстанцін Цацас]]
* [[Маноліс Калямірыс]]
* [[Міхаіл Стасінопуляс]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.academyofathens.gr/ Афіцыйны сайт]

{{Славутасьці Атэнаў}}

[[Катэгорыя:Адукацыя ў Грэцыі]]
[[Катэгорыя:Грэцкая навука]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1926 годзе]]</text>
      <sha1>hn506l5q7vj97hemc89s8jhwvq1zmvg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Атэнскі ўнівэрсытэт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174810</id>
    <revision>
      <id>2328467</id>
      <parentid>1847550</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:41:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6690" xml:space="preserve">'''Атэнскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Кападыстрыі''' ({{Мова-el|Εθνικό και Καποδιετριακο ΠΑνεπιστήμιο Αθηνών}}Εθνικό και Καποδιετριακο ΠΑνεπιστήμιο Αθηνών). часта называецца проста '''Атэнскі ўнівэрсытэт''' — найстарэйшы з ВНУ [[Грэцыя|Грэцыі]], заснаваны ў 1837 годзе. Цяпер зьяўляецца другой паводле велічыні вышэйшай навучальнай установай пасьля [[Унівэрсытэт Арыстоцеля ў Тэсалёніках|Ўнівэрсытэту Арыстоцеля ў Тэсалёніках]].

== Гісторыя ==
[[Файл:University_of_Athens.jpg|зьлева|значак]]
Атэнскі ўнівэрсытэт быў заснаваны 3 траўня 1837 году і разьмешчаны ў сядзібе архітэктара Стамаціса Клеанціса. Ён стаў першым з унівэрсытэтаў ня толькі ў Грэцыі, але і на [[Балканскі паўвостраў|Балканах]] і ва ўсім усходня-міжземнаморскім рэгіёне і меў 4 факультэты: тэалёгіі, права, мэдыцыны і мастацтваў (уключаў прыкладныя навукі і матэматыку). 120 студэнтам выкладалі 33 прафэсары.

Перад тым, як унівэрсытэт атрымаў сваю сучасную назву ў гонар першага прэзыдэнта Грэцыі [[Іаан Кападастрыя|Іаана Кападыстрыя]], ён быў вядомы пад назвай Отана — паводле імя першага караля [[Отан Баварскі|Отана Баварскага]]. У лістападзе 1841 году заняткі былі перанесеныя ў новы, толькі што пабудаваны корпус. Праект збудаваньня выканаў дацкі архітэктар Тэафіл фон Гансэн — вядомы таксама як аўтар Атэнскай трылёгіі, якую акрамя ўнівэрсытэту складаюць [[Нацыянальная бібліятэка Грэцыі]] і [[Атэнская акадэмія|Нацыянальная акадэмія]].

Адна з асноўных зьменаў у структуры ўнівэрсытэту адбылася ў 1904 годзе, калі факультэт мастацтваў быў падзелены на два факультэты — мастацтваў і факультэт навук. Апошні ўключаў катэдры матэматыкі і фізыкі, а таксама школу фармацыі. У 1919 годзе была створаная катэдра хіміі, а школа фармацыі была пераназваная ў катэдру фармацыі.

У пэрыяд паміж 1895 і 1911 гг. унівэрсытэт штогод прымаў у сярэднім тысячу студэнтаў. Пасьля заканчэньня [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] колькасьць новых студэнтаў упершыню дасягнула 2 000. Такім чынам, зьявілася неабходнасьць увесьці ўступныя экзамэны, і пачынаючы з 1927—1928 навучальнага году экзамэны былі ўведзеныя на ўсіх факультэтах. З 1954 году па просьбе ўнівэрсытэту колькасьць студэнтаў вызначалася квотамі [[Міністэрства адукацыі і рэлігіі Грэцыі]].

== Структура ўнівэрсытэту ==

=== Інстытут тэалёгіі ===
* Факультэт тэалёгіі
* Факультэт сацыяльнай тэалёгіі

=== Інстытут філязофіі ===
* Факультэт філязофіі, пэдагогікі і псыхалёгіі
* Факультэт гісторыі і археалёгіі
* Факультэт філязофіі
* Факультэт ангельскай філязофіі
* Факультэт францускай філязофіі
* Факультэт нямецкай філязофіі
* Факультэт італа-гішпанскай філязофіі
* Факультэт турэцкай філязофіі
* Факультэт тэатральных мастацтваў
* Факультэт музычных мастацтваў
* Факультэт славянскай філязофіі

===  Мэдыцынскі інстытут ===
* Мэдыцынскі факультэт
* Стаматалягічны факультэт
* Фармацэўтычны факультэт
* Факультэт сястрынскай справы
[[Файл:Nomiki_building,_Athens_2009.JPG|значак|250x250пкс|Будынак інстытута права, вядомы як ''Номікі'' ({{Мова-el|Νόμική Σχολή}}Νόμική Σχολή)]]

=== Інстытут права, эканомікі і палітычных навук ===
* Факультэт права
* Факультэт эканамічных навук
* Факультэт палітычных навук і дзяржаўнага кіраваньня

=== Інстытут натуральных навук ===
* Факультэт фізыкі
* Факультэт біялёгіі
* Факультэт геалёгіі
* Факультэт хіміі
* Факультэт матэматыкі
* Факультэт інфарматыкі і тэлекамунікацыяў

=== Незалежныя факультэты ===
* Факультэт фізвыхаваньня
* Факультэт пачатковай адукацыі
* Факультэт камунікацыяў і мас-мэдыя
* Факультэт філязофіі і гісторыі навукі

== Вядомыя выпускнікі ==
* [[Каралас Папульяс]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.uoa.gr/uoauk/uoaindex.htm Гісторыя Атэнскага ўнівэрсітэту]

{{Славутасьці Атэнаў}}

[[Катэгорыя:Атэнскі ўнівэрсытэт]]
[[Катэгорыя:Атэны]]
[[Катэгорыя:Адукацыя ў Грэцыі]]</text>
      <sha1>m6nf6ouwcrlfgr94prkil1f0cfm5n02</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Латвіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174945</id>
    <revision>
      <id>2328744</id>
      <parentid>2166923</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Латвія}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Латвіі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>0bbis2uwsjflcitis7sj9c68jzsa1ao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Літаратурныя тэрміны</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174990</id>
    <revision>
      <id>2328555</id>
      <parentid>1847904</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="129" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Тэорыя літаратуры|Тэрміналёгія]]
[[Катэгорыя:Тэрміналёгія]]</text>
      <sha1>bqf4a7chgv2rn18gjuygf92xdvv0tsm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Раманы паводле кантынэнтаў дзеяньня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>174993</id>
    <revision>
      <id>2328668</id>
      <parentid>1847909</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Раманы паводле месцаў дзеяньня| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Кантынэнты ў культуры і мастацтве| ]]</text>
      <sha1>k77skqbbjxch6zraclw0lvw96gbbkyd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кнігі пра кантынэнты</title>
    <ns>14</ns>
    <id>175020</id>
    <revision>
      <id>2328630</id>
      <parentid>1847952</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="268" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кнігі пра рэгіёны|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле кантынэнтаў|*]]</text>
      <sha1>6obnvycggjtouhvv8nez6s8cqjk7hwb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сацыялізм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>175306</id>
    <revision>
      <id>2328678</id>
      <parentid>1849404</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Палітычныя рухі паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Сацыялізм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>q5h1tsezt4dj2tc3ue3o5sd4nyrgqud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Камунізм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>175309</id>
    <revision>
      <id>2328620</id>
      <parentid>1849409</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Палітычныя рухі паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Камунізм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сацыялізм паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>4uqqfjziz738ovedjugq0utcel95qos</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Эканоміка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>175602</id>
    <revision>
      <id>2328700</id>
      <parentid>2239553</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Эканамічная геаграфія|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>fpjplqnip1n8t2crc2s69u4j910jheh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Прыродазнаўства паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176263</id>
    <revision>
      <id>2328665</id>
      <parentid>1857082</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Прыродазнаўства| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>ebhfjfe6i8ulvpj2ajadys1f0b1zp9z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рыбы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176278</id>
    <revision>
      <id>2328669</id>
      <parentid>1857132</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рыбы паводле разьмяшчэньня|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Хрыбетныя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>oek30q46fakpjpgc36vrp8mtkn7bi0q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Права паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176715</id>
    <revision>
      <id>2328660</id>
      <parentid>2048625</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Права паводле рэгіёнаў|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>01qc6jdw0a4kn6pg8i86aofxzz45x2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Злачыннасьць паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176718</id>
    <revision>
      <id>2328614</id>
      <parentid>2130288</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="325" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Злачынства| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Правапрымяненьне паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>9olfjumebt0ytq532u4tqi6gqxeiaza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Правапрымяненьне паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176719</id>
    <revision>
      <id>2328661</id>
      <parentid>1860498</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="231" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Права паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Правапрымяненьне| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>n7a4c1mca59li3jlvcnwjljaqoz8laa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Архіпэлягі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>176829</id>
    <revision>
      <id>2328569</id>
      <parentid>1861375</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="223" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Архіпэлягі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Астравы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>qb83b283lcsxy1uhwadabwp1ltr5nxo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>177299</id>
    <revision>
      <id>2328593</id>
      <parentid>2300495</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="213" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў|+]]
[[Катэгорыя:Гады| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>lxyoundme1daqqt85n5ku68rldbvfae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Тысячагодзьдзі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>178070</id>
    <revision>
      <id>2328689</id>
      <parentid>1871132</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="233" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Тысячагодзьдзі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>c74mr6vnc9ic26dxtstndz240xjduky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Прамысловасьць паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>178365</id>
    <revision>
      <id>2328662</id>
      <parentid>1874494</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Прамысловасьць| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>k56s3no8phqjaanar7r4xyfdc45kn99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Ахова здароўя паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>178395</id>
    <revision>
      <id>2328574</id>
      <parentid>2191841</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Ахова здароўя| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>67tw4gql5ha7iblvylz4408srgo57sb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сельская гаспадарка паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>178405</id>
    <revision>
      <id>2328679</id>
      <parentid>2167382</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="265" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Сельская гаспадарка паводле рэгіёнаў}}

[[Катэгорыя:Сельская гаспадарка| Кантынэнт]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>7f153emspjtke2l2cac70zw17kxelnn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Казкі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>178757</id>
    <revision>
      <id>2328618</id>
      <parentid>2124264</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Казкі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>fh4cfhey5kgwg1s2z343g3idpcsprqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баравікі (Іўеўскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>179129</id>
    <revision>
      <id>2328422</id>
      <parentid>2181861</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:35:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5468" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Баравікі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Баравікоў
|Трансьлітараваная назва          = Baraviki
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]]
|Раён                             = [[Іўеўскі раён|Іўеўскі]]
|Сельсавет                        = [[Суботніцкі сельсавет|Суботніцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 54
|Год падліку колькасьці           = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 231341
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 03
 |Шырата сэкундаў                 = 54
 |Даўгата градусаў                = 25
 |Даўгата хвілінаў                = 45
 |Даўгата сэкундаў                = 41
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Баравікі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гарадзенская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Суботніцкі сельсавет|Суботніцкім сельсавеце]] [[Іўеўскі раён|Іўеўскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

== Гісторыя ==
У XVIII стагодзьдзі вёска [[Ашмянскі павет|Ашмянскага павету]] [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]]. У 1762 г. адносілася да маёнтка Суботнікі. У XIX — пачатку XX ст. у Суботніцкай воласьці Ашмянскага павету [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. У 1897 г. 18 двароў, 143 жыхары, у 1909 г. 170 жыхароў.

У 1921-1939 гг. у Суботніцкай гміне Валожынскага, з 1926 г. Лідзкага паветаў [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]] [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]]. У 1921 г. 27 двароў, 155 жыхароў.

3 12.10.1940 г. вёска (43 двары, 122 жыхары) у Суботніцкім сельсавеце Іўеўскага раёну. У 1949 г. арганізаваны калгас імя Дзімітрова, які абслугоўвала Ліпнішкаўская МТС. 3 1960 г. у саўгасе «Суботнікі». Пасьля ў складзе калгаса «Суботнікі». У 1999 г. 39 двароў, 85 жыхароў.

== Насельніцтва ==
* 1999 год — 85 чалавек, 39 двароў
* 2009 год — 54 чалавекі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20191002065531/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census.htm Вынікі перапісу]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спаслыкі ==
* [http://uctopuk.info/regions/ivje/settlements/?id=1932 Віртуальная Івейшчына]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Суботніцкі сельсавет}}
{{Іўеўскі раён}}

[[Катэгорыя:Суботніцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Іўеўскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVIII стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>8x0vkd19jalab0idiianb44ymyv6rzh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179501</id>
    <revision>
      <id>2328562</id>
      <parentid>1883575</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:37:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя ўтварэньні| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>qlu0v7jpj5c9qwd6kj3rrh4qbnrcrl0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Бязрэйкавы транспарт паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179645</id>
    <revision>
      <id>2328582</id>
      <parentid>2114706</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="330" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Бязрэйкавы транспарт| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Міжнародны бязрэйкавы транспарт]]</text>
      <sha1>bp4ogz3jd9q4908edcg77i0fzhzb6oj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Інфраструктура паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179649</id>
    <revision>
      <id>2328616</id>
      <parentid>1884350</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Інфраструктура| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Эканоміка паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>5tv2y4kzahm4w7b7nkngwvlg7ts4vzp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Летуве</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179657</id>
    <revision>
      <id>2328745</id>
      <parentid>2166924</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Летува}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Летувы|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>svdonw16aqvb2dbqtti4r378xw70y6k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспартная інфраструктура паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179658</id>
    <revision>
      <id>2328721</id>
      <parentid>2168348</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="276" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Інфраструктура паводле краінаў| ]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| Інфраструктура]]
[[Катэгорыя:Транспартная інфраструктура| Краіны]]</text>
      <sha1>g7fnq3dn9mfkima43dbc773vcyt19mj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Бязрэйкавы транспарт паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179660</id>
    <revision>
      <id>2328714</id>
      <parentid>2233972</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="150" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]
[[Катэгорыя:Бязрэйкавы транспарт| Краіны]]</text>
      <sha1>e4k9sr938zesyir9yvh8mj33g8a4ihc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гендэр паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179903</id>
    <revision>
      <id>2328598</id>
      <parentid>2130286</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="313" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Гендэр| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Сэксуальнасьць паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>6miud3pj9hjha6fx2hoauqgmu47g5rj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сэксуальнасьць паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>179904</id>
    <revision>
      <id>2328684</id>
      <parentid>2130297</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="261" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сэксуальнасьць і грамадзтва| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>ih1bjdnftlms0y4w5pv1skatru4mfoa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Дзесяцігодзьдзі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180264</id>
    <revision>
      <id>2328607</id>
      <parentid>1887607</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="325" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Дзесяцігодзьдзі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле дзесяцігодзьдзяў]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>4ujv75qcc08z4oampbk0xuhnnx4gsvc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Каралеўскі лад паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180383</id>
    <revision>
      <id>2328621</id>
      <parentid>2130329</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="306" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Каралеўскі лад| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Асобы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>04g8moh2scqzxe0vrd68imdqw9rsjvm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Войска паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180504</id>
    <revision>
      <id>2328587</id>
      <parentid>2324798</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Войска| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>l80et71pocg154jc6a4tg4e6q8olrsz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспартныя музэі паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180610</id>
    <revision>
      <id>2328723</id>
      <parentid>2106249</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| Музэі]]
[[Катэгорыя:Музэі паводле тыпаў і краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспартныя музэі| Краіны]]</text>
      <sha1>q8if1knya28qj454d2zsgy3f8ajcc3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гісторыя транспарту паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180614</id>
    <revision>
      <id>2328715</id>
      <parentid>1889371</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="251" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]
[[Катэгорыя:Гісторыя транспарту| Краіны]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле тэмаў і краінаў|Транспарт]]</text>
      <sha1>moua4lu5yguwjg1xxux4p97dbw0ngn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зялёныя кадры</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180658</id>
    <revision>
      <id>2328554</id>
      <parentid>2184559</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:19:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4015" xml:space="preserve">'''Зялёныя кадры''' ({{мова-hr|Zeleni kadar}}) — назва харвацкіх [[дэзэртыр]]аў з аўстра-вугорскай арміі падчас [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]].

Пасьля ўцёкаў з войска з-за суровых умоў вайны і дрэннай матывацыі, яны хаваліся ў лесе і былі па-за законам. Іх налічвалася некалькі дзясяткаў тысячаў і яны групаваліся на тэрыторыі [[Харватыя|Харватыі]] і [[Срэм]]у. Часткова Зялёныя кадры карысталіся ежай і адзеньнем, што давалі ім сымпатызуючыя сельскія жыхары. Аднак групоўкі таксама мелі прыбытак за кошт рабаваньня гандляроў і багатых фэрмэраў.

Генэрал [[Стэфан Саркоціч]] ў лютым 1918 году загадаў наладзіць кантакт з «Зялёнымі кадрамі». Да гэтага тэрмін ''Зялёныя кадры'' быў невядомы ў аўстра-вугорскай арміі (у Расеі „Зялёнымі кадрамі“ называлі целаахоўнікаў Імпэратара Расеі&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160305070942/http://www.napoleon-online.de/html/ru_1812leibdragoner.html&lt;/ref&gt;). Бліжэй да канца вайны колькасьць Зялёных кадраў складала больш за 50000 узброеных дэзэрціраў ў лесе&lt;ref&gt;''Istorija Jugoslavije'', I. Božić, S. Ćirković, M. Ekmečić, V. Dedijer, Prosveta, Beograd 1972. — str. 399, 400&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ethnic nationalism and the fall of empires: central Europe, Russia, and the Middle East, 1914—1923, Aviel Roshwald, Routledge, 2001.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;The national question in Yugoslavia: origins, history, politics, Ivo Banac, Cornell University Press, 1988.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Avantgarde des Widerstands: Modellfälle militärischer Auflehnung im 19. und 20. Jahrhundert, Band 1, Richard Georg Plaschka, Böhlau Verlag Wien, 2000.&lt;/ref&gt;.

Пасьля некаторыя зь іх сьцьвярджалі, што ўцякаючы з войска, толькі выконвалі загад генэрала [[Сьветазар Бараевіч фон Бойна|Бараевіча]] і таму не парушалі закону.

== Другая сусьветная ==
Зялёнымі кадрамі падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] называлася парамілітарысцкая арганізацыя мусульман-басьнійцаў. Полк дзейнічаў на ўсходзе Босьніі, ваюючы пераважна з камуністычнай партызанкай [[Ёсіп Броз Ціта|Ёсіпа Броз Ціта]]. На пачатку 1944 году полк быў далучаны да харвацкай 10-й Гарнізоннай брыгады. Восеньню ўдзельнікі Зялёных кадраў перайшлі ў сфармаваную харвацка-мусульманскую [[13-я горная дывізія СС «Ханджар» (1-я харвацкая)|13-ю горную дывізію СС «Ханджар»]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=2301 Зялёныя кадры]

[[Катэгорыя:Аўстра-Вугоршчына ў Першай сусьветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Аўстра-Вугоршчыны]]
[[Катэгорыя:Ваенізаваныя арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя Харватыі]]</text>
      <sha1>lihl7fxrloz44r2ygl6l1iltk8g82js</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Альбаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>180982</id>
    <revision>
      <id>2328728</id>
      <parentid>2166919</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="301" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Альбанія}}
[[Катэгорыя:Альбанія|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>4udupqvbj9wofpj9p3mhl132lxhhx71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баня-Лука (аэрапорт)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181147</id>
    <revision>
      <id>2328424</id>
      <parentid>1892364</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Шаблёны|шаблёны]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4138" xml:space="preserve">{{Аэрапорт
| назва = Міжнародны аэрапорт Баня-Лука
| арыгінал_назвы = Међународни аеродром Бања Лука
| IATA = BNX
| ICAO = LQBK
| выява = Blairport.jpg
| тып = міжнародны
| уласьнік = 
| апэратар = Airports of Republic of Srpska a.d.
| месцазнаходжаньне = [[Баня-Лука]]
| каардынаты = {{Каардынаты|44|56|29|N|17|17|51|E|type:airport}}
| вузел = &lt;div&gt;
&lt;/div&gt;
| вышыня = +122 м
| сайт = [http://www.banjaluka-airport.com/index.php/lat/ banjaluka-airport.com]
}}

'''Баня-Лука''' (IATA: '''BNX''', ICAO: '''LQBK''') ({{мова-sr|Међународни аеродром Бања Лука}}, {{мова-bs|Medunarodni aerodrom Banja Luka}}) — міжнародны аэрапорт, таксама вядомы як '''Аэрапорт Махаўляны''' па назьве блізкай вёскі. Знаходзіцца ў 18 км на паўночны-ўсход ад чыгуначнай станцыі&lt;ref name=&quot;AIP&quot;&gt;[http://www.ead.eurocontrol.int/publicuser/protect/pu/main.jsp EAD Basic]&lt;/ref&gt; гораду [[Баня-Лука]], другога па памеры гораду [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіны]] і адміністрацыйнага цэнтру [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспублікі Сэрбскай]].

== Гісторыя ==
Будаўніцтва Міжнароднага аэрапорта Баня-Лука пачалося ў 1976 годзе. У адпаведнасьці з плянам разьвіцьця, на той час гэта быў аэрапорт мясцовай значнасьці, прызначаны на абслугоўваньне ўнутраных рэйсаў на тэрыторыі [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФРЮ]].

Пасьля палітычнага і тэрытарыяльнага падзелу былой [[Югаславія|Югаславіі]] Баня-Лука ў выніку [[Дэйтанскае пагадненьне|Дэйтанскага пагадненьня]] фактычна стала сталіцай [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспублікі Сэрбскай]]. Гэта надало аэрапорту Баня-Лукі вялікую значнасьць і новую ролю. Міжнародны аэрапорт Баня-Лука быў адкрыты для грамадзянскіх рэйсаў 18 лістапада 1997 году.

З 1999 па 2003 гады аэрапорт быў галоўным хабам [[Air Srpska]], якая была флягманскім перавозчыкам Рэспублікі Сэрбскай. Гэта авіякампанія была створана Jat Airways і ўрадам Рэспублікі Сэрбскай. У 2003 годзе Air Srpska спыніла дзейнасьць з прычыны сталага росту запазычанасьці, а Jat Airways выйшла з прадпрыемства. Існуе плян стварэньня новай авіякампаніі [[Sky Srpska]], якая будзе знаходзіцца ў аэрапорце Баня-Лука.

Інфраструктура аэрапорту мадэрнізавалася ў 2002 і 2003 гадах напярэдадні візыту [[рымскі папа|папы]] [[Ян Павал II|Яна Паўла II]] у Баня-Луку ў чэрвені 2003 году.

Апэратарам Міжнароднага аэрапорту Баня-Лука зьяўляецца дзяржаўнае прадпрыемства «Aerodromi Republike Srpske».

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.banjaluka-airport.com/ Banja Luka Афіцыйная бачына]

[[Катэгорыя:Баня-Лука]]
[[Катэгорыя:Аэрапорты Босьніі і Герцагавіны]]</text>
      <sha1>9ybcs0vnpz2crrmlihe567lhev0a0z6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баба Віда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>181928</id>
    <revision>
      <id>2328454</id>
      <parentid>2215536</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:06:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вонкавыя спасылкі */выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5018" xml:space="preserve">{{Славутасьць
|Тып                      = 
|Назва                    = Баба Віда
|Арыгінальная назва       = {{мова-bg|Баба Вида|скарочана}}
|Выява                    = Baba Vida Klearchos 1.jpg
|Подпіс выявы             = 
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Баўгарыя
|Назва месцазнаходжаньня  = 
|Месцазнаходжаньне        = [[Відын]]
|Адрас                    = 
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = X стагодзьдзе
|Канчатак будаўніцтва     = X стагодзьдзе
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = 
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = Гістарычны музэй
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 43
 |Шырата хвілінаў         = 59
 |Шырата сэкундаў         = 35
|Даўгата паўшар’е         = усходняе 
 |Даўгата градусаў        = 22
 |Даўгата хвілінаў        = 53
 |Даўгата сэкундаў        = 12
|Назва мапы               = Баўгарыя
|Пазыцыя подпісу на мапе  = 
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт                     = 
|Commons                  = 
}}
'''Баба Віда''' ({{мова-bg|Баба Вида}}) — сярэднявечная [[крэпасьць]] у горадзе [[Відын]]е на паўночным захадзе [[Баўгарыя|Баўгарыі]], галоўная гарадзкая славутасьць. Складаецца з 2 асноўных крэпастных муроў і 4 вежаў.

[[Файл:Baba Vida E3.JPG|зьлева|міні|230пкс|Баба Віда]]
[[Файл:Baba Vida.png|значак|Плян фартэцыі]]

== Гісторыя ==
Пабудова ўмацаваньня пачалося ў X стагодзьдзі на месцы [[Старажытны Рым|рымскай]] крэпасьці ''Банонія''. У [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] Баба Віда была адным з галоўных умацаваньняў на паўночным захадзе Баўгарыі. Баба Віда вытрымала 8-месячную асаду [[Бізантыя|бізантыйскай]] арміі [[Базыль II Баўгарабойца|Базыля II]], аднак была зьнішчана і нанова адбудаваная падчас панаваньня [[Іван Срацімір|Івана Сраціміра]].

Крэпасьць мела важную ролю пдачас акупацыі Баўгарыі [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыяй]], а ў канцы XVIII стагодзьдзя, калі згубіла абарончую значнасьць выкарыстоўвалася як вязьніца і вайсковы арсэнал.

Сёньня Баба Віда — музэй-крэпасьць.

== Галерэя ==
&lt;gallery&gt;
Baba Vida Inside Dinev.jpg|Унутры крэпасьці
Baba vida castle i galleryfull.jpg
Fotosgvidin 052.JPG
Baba Vida E3.JPG
Baba Vida E2.JPG
Baba Vida Fotress.jpg
Baba Vida E15.JPG
Baba Vida E18.JPG
Baba Vida E12.JPG
Baba Vida E11.JPG
Baba Vida E10.JPG
Baba Vida E9.JPG|Вежа аўстрыйскай пабудовы XVII стагодзьдзя
Baba Vida E5.JPG
Baba Vida E7.JPG
Baba Vida Fortress - Museum2.jpg
Baba Vida Klearchos 4.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.vidin.info/ Гарадзкі інфармацыйны партал]
* [https://web.archive.org/web/20060909202720/http://babavida.vidin.net/ Сайт пра Баба Віда]{{ref-en}}{{ref-de}}
* [http://www.allcastles.ru/bulgaria/baba-vida.html Гісторыя і архітэктура крэпасьці]{{ref-ru}}

[[Катэгорыя:Замкі Баўгарыі]]
[[Катэгорыя:Відын]]
[[Катэгорыя:Музэі Баўгарыі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў X стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>lxrz2a6pbitu7d8j37rjr0v0s8g5qwg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Землятрусы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>182561</id>
    <revision>
      <id>2328613</id>
      <parentid>1900990</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="336" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Землятрусы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Прыродазнаўства паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Стыхійныя бедзтвы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>cvjfmbz7sr7qmoplwcho1344pq4p6p6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Археалёгія паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>183300</id>
    <revision>
      <id>2328568</id>
      <parentid>1907275</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="213" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Археалёгія паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>e1gt1tawx5d2j1ujua3jwy6xpynw4ae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Катэдры паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184225</id>
    <revision>
      <id>2328626</id>
      <parentid>1917746</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэдры і саборы| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>l934lsy6s4osvxcn1gzabn85oealmyv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кляштары і манастыры паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184347</id>
    <revision>
      <id>2328629</id>
      <parentid>2106971</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="248" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Кляштары| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя збудаваньні паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>oa9f24mkhpelxzixd3te7p6m9efk83v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Касьцёлы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184389</id>
    <revision>
      <id>2328622</id>
      <parentid>1935865</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:43:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="326" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія храмы паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Каталіцтва паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>f0kwrigjxok38axnbsvltw02slc5czx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рыма-каталіцкія касьцёлы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184390</id>
    <revision>
      <id>2328670</id>
      <parentid>1935864</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="354" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Рыма-каталіцкія храмы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Касьцёлы паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Рыма-каталіцтва паводле кантынэнтаў| Касьцёлы]]</text>
      <sha1>gefrofnlwi6r0xaywk8foc0v0dzzdfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вайсковая гісторыя паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184673</id>
    <revision>
      <id>2328584</id>
      <parentid>1918574</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="328" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Войска паводле кантынэнтаў| Гісторыя]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Ваенная гісторыя| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>99iocf81lbvsj4zo5fzvzh7b5030jwz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Войны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184741</id>
    <revision>
      <id>2328586</id>
      <parentid>2225206</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="413" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Антрапагенныя катастрофы паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Войны паводле геаграфічнага разьмяшчэньня|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>rql0sq6xnjaqcmjww4na6qqxsomxhc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Міжнародныя футбольныя спаборніцтвы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>184844</id>
    <revision>
      <id>2328641</id>
      <parentid>1919676</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="343" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Міжнародныя спартовыя спаборніцтвы паводле кантынэнтаў|*Футбольныя]]
[[Катэгорыя:Міжнародныя футбольныя спаборніцтвы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>9nu03pzz3tx4v623ip9lmrj4jqb93tj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гістарычныя вобласьці паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185105</id>
    <revision>
      <id>2328599</id>
      <parentid>1921279</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласьці| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>p8avopmhqmbjnfkdlzp2g6t4gxebh3r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Манархіі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185245</id>
    <revision>
      <id>2328638</id>
      <parentid>2323833</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="217" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Краіны паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Манархіі| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>gj8wkog9r73idelfvvh7bh2y6mu5nnt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Краіны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185246</id>
    <revision>
      <id>2328633</id>
      <parentid>2169442</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="137" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Краіны| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>8s6fh3j4jxarw0xr9ioisszzdfl2d0g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Колішнія краіны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>185248</id>
    <revision>
      <id>2328631</id>
      <parentid>2230473</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="395" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Колішнія адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі паводле кантынэнтаў| Краіны]]
[[Катэгорыя:Былыя дзяржавы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Краіны паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>nlqfuvphnr2z7yw3oiii2e0yglft3nb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юры Семяняка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>186173</id>
    <revision>
      <id>2328769</id>
      <parentid>2193839</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:08:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Са старонкі прыбраны файл Могила_композитора_Юрия_Семеняко.JPG, бо ён быў выдалены з Commons удзельнікам [[commons:User:Fitindia|Fitindia]]. Прычына: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files on User:Rubin16/review7|]].</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9283" xml:space="preserve">{{Музыка
|Імя               = Юры Семяняка
|Сапраўднае_імя    = Юры Ўладзімеравіч Семяняка
|Лёга              = 
|Памер_лёга        = 
|Апісаньне_лёга    = 
|Фота              = 
|Памер_фота        = 
|Апісаньне_фота    = 
|Дата_нараджэньня  = {{Нарадзіўся|26|11|1925}}
|Месца_нараджэньня = {{Сьцяг|БССР}} [[Менск]]
|Дата_сьмерці      = {{Памёр|16|7|1990|гадоў = 64}}
|Месца_сьмерці     = {{Сьцяг|БССР}}, [[Менск]]
|Гады              = 
|Краіна            = {{Сьцягафікацыя|СССР}}
|Нацыянальнасьць   = 
|Прафэсіі          = [[кампазытар]]
|Інструмэнты       = 
|Жанры             = 
|Псэўданімы        = 
|Гурты             = 
|Супрацоўніцтва    = ВІА «[[Песьняры]]», «[[Лявоны]]», «[[Чараўніцы]]», «[[Верасы]]», [[Натальля Гайда]]
|Лэйблы            = 
|Узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Айчыннай вайны 2 ступені}}|{{Мэдаль «За перамогу над Нямеччынай у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»}}||{{Дзяржаўная прэмія БССР|1976}} }}
|Сайт              = 
}}
{{Цёзкі}}
'''Ю́ры Ўладзі́меравіч Семяня́ка''' (26 лістапада 1925, [[Менск]], [[БССР]] — 16 ліпеня 1990, Менск, БССР) — беларускі савецкі [[кампазытар]]. Ляўрэат [[Дзяржаўная прэмія БССР|Дзяржаўнай прэміі БССР]] (1972). [[Народны артыст БССР]] (1974).

== Жыцьцяпіс ==
 
Нарадзіўся 26 лістапада 1925 року ў [[Менск]]у. Скончыў [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускую дзяржаўную кансэрваторыю імя А. В. Луначарскага]] па клясе кампазыцыі прафэсара [[Анатоль Багатыроў|Анатоля Багатырова]] (1941).

Удзельнік [[ВАВ|Вялікай Айчыннай вайны]], на фронце з жніўня 1944 року.

З 1946 да 1956 рок — канцэртмайстар у ансамблі (пасьля — [[Дзяржаўная акадэмічная хоравая капэля Беларускай ССР]]) пад кіраўніцтвам [[Рыгор Шырма|Рыгора Ширмы]]. У гэты пэрыяд напісаныя першыя песьні «Ой, шумяць лясы зялёныя» і «Явар і каліна».

З 1946 да 1951 рок жыў і дзеяў у [[Горадня|Горадні]], часта сустракаўся з вучнямі і пэдагогамі школы. Менавіта ягонае імя з 1995 року стала насіць «Дзіцячая музычная школа мастацтваў № 1 г. Горадні».

У 1976—1978 роках намесьнік старшыні, у 1978—1980 — старшыня праўленьня [[Саюз кампазытараў Беларусі|Саюзу кампазытараў Беларускай ССР]]&lt;ref&gt;Мдзівані, Т. Г., Сергіенка, Р. І. Кампазітары Беларусі / Т. Г. Мдзівані, Р. І. Сергіенка. — Мінск : Беларусь, 1997. — С. 83—92.&lt;/ref&gt;.

Памёр [[16 ліпеня]] [[1990]] року ў Менску. Пахаваны на [[Усходнія могілкі|Ўсходніх могілках]] у Менску.

== Творчасьць ==
Напісаў больш як 300 песьняў, 5 апэрэтаў, 4 опэры, музыку да кінафільмаў.

Працаваў у вакальна-сымфанічным, камэрна-інструмэнтальным, камэрна-вакальным і песенным жанрах. Зь ягоных твораў фармаваліся рэпэртуары [[Вакальна-інструмэнтальны ансамбль|ВІА]] «[[Песьняры]]», «[[Лявоны]]», «[[Верасы]]».

Быў вядомы найперш як паэт-песеньнік, пераважна пісаў музыку на вершы беларускіх паэтаў [[Максім Багдановіч|Максіма Багдановіча]], [[Якуб Колас|Якуба Коласа]], [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Максім Танк|Максіма Танка]], [[Пятрусь Броўка|Петруся Броўкі]], [[Алесь Бачыла|Алеся Бачылы]], [[Адам Русак|Адама Русака]], [[Генадзь Бураўкін|Генадзя Бураўкіна]], [[Уладзімер Карызна (паэт)|Уладзімера Карызны]], [[Эдзі Агняцьвет]]. Атрымалі папулярнасьць шматлікія лірычныя і патрыятычныя песьні Ю. В. Семянякі («Ой, шумяць лясы зялёныя», «Застольная», «Памятаеш, любы мой, дзянькі», дуэт «Явар і каліна», «Ты мне вясною прысьнілася», «Не за вочы чорныя», «Якая ты цудоўная, Радзіма», «Я сэрцам з табой», «Беларусь — мая песьня», «Люблю цябе, Белая Русь», «Расцьвітай, Беларусь»).

Улюбёнымі жанрамі кампазытара былі опэра і музычная камэдыя. Опэра Юрыя Семянякі «Калючая ружа» (1960) стала першым у Беларусі опэрным творам на сучасную тэматыку. Кампазытар быў адным зь першапраходцаў у беларускай музыцы жанру апэрэты (апэрэта «Сьцяпан — вялікі пан» і апэрэта-вадэвіль «Тыдзень вечнага каханьня»).

Адной зь вяршыняў у творчасьці кампазытара стала опэра-паэма «[[Зорка Вэнэра (опэра)|Зорка Вэнэра]]», створанная паводле матываў твораў [[Максім Багдановіч|Максіма Багдановіча]]. Вынікам творчасьці кампазытара можна лічыць апошнюю опэру «Новая зямля», напісаную паводле матываў аднайменнай паэмы [[Якуб Колас|Якуба Коласа]]. Значным дасягненьнем Юрыя Семянякі зьяўляецца музычная камэдыя «Паўлінка» (паводле аднайменнай п’есе [[Янка Купала|Янкі Купалы]]).

== Узнагароды і прэміі ==
* [[Заслужаны дзяяч мастацтваў БССР]] (1962)
* [[Дзяржаўная прэмія БССР]] (1972)
* [[Народны артыст БССР]] (1974)
* [[Ордэн Айчыннай вайны II ступені]] (1985)

== Памяць ==
* Міжнародны конкурс маладых кампазытараў імя Ю. У. Семянякі
* Імем Семянякі названая вуліца ў Менску
* Імя Юрыя Семянякі 27 чэрвеня 1995 року атрымала «Дзіцячая музычная школа мастацтваў №1 г. Горадні»

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Семяняка, Юры Ўладзімеравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Менску]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Ўсходніх могілках Менску]]
[[Катэгорыя:Беларускія кампазытары]]
[[Катэгорыя:Савецкія кампазытары]]
[[Катэгорыя:Беларускія кінакампазытары]]
[[Катэгорыя:Савецкія кінакампазытары]]
[[Катэгорыя:Народныя артысты Беларускай ССР]]
[[Катэгорыя:Заслужаныя дзеячы мастацтваў БССР]]
[[Катэгорыя:Сябры Саюзу кампазытараў СССР]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]]
[[Катэгорыя:Кампазытары-песьняры]]
[[Катэгорыя:Беларускія акадэмічныя музыкі]]
[[Катэгорыя:Савецкія акадэмічныя музыкі]]</text>
      <sha1>0fcykes7a3bp8i274rpif2ob87uyv7v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Грамадзянскія войны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>187011</id>
    <revision>
      <id>2328604</id>
      <parentid>1931135</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Грамадзянскія войны| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Войны паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>rz20zpx3xz2k7ei9l5627rok44qya8c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Базылікі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>187388</id>
    <revision>
      <id>2328575</id>
      <parentid>1935863</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="251" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рыма-каталіцкія касьцёлы паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Базылікі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>oj93y9oh6547jk4utvwjaj6i54uppst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Насельніцтва паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>191473</id>
    <revision>
      <id>2328625</id>
      <parentid>1966435</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="206" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Насельніцтва| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў|Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>d4nemyjkpkoboo875vfbnljgg38ugln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мусульмане паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>191479</id>
    <revision>
      <id>2328647</id>
      <parentid>1966457</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Мусульмане| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Іслам паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>d7hja1vzclizex3nc40fixdpkoqwuvs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выбары паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>191797</id>
    <revision>
      <id>2328589</id>
      <parentid>2130328</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="217" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Выбары| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>h5v8agp4jts9artuee2fr33tlk3owqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Асобы паводле заняткаў і кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>192502</id>
    <revision>
      <id>2328570</id>
      <parentid>2129628</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="353" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Асобы паводле кантынэнтаў і прафэсіяў}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Асобы паводле кантынэнтаў| Заняткі]]
[[Катэгорыя:Асобы па прафэсіях| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>rzob2un4epqxsy7q9koaq2pqyn8zgy7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Даніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>192525</id>
    <revision>
      <id>2328735</id>
      <parentid>2166921</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="308" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Данія}}
[[Катэгорыя:Эканоміка Даніі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>rvhh20ddmqylt230ofcxf9mfik5ezwu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Этнасы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>192954</id>
    <revision>
      <id>2328701</id>
      <parentid>2229157</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="207" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Сфэры культурнага ўплыву]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Этнасы| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>tkrmuqezc3j3636hdb0iuba2bg3j58z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Асобы паводле кантынэнтаў і прафэсіяў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>192998</id>
    <revision>
      <id>2328572</id>
      <parentid>2129630</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="353" xml:space="preserve">{{Іншыя катэгорыі|Асобы паводле заняткаў і кантынэнтаў}}

[[Катэгорыя:Асобы паводле кантынэнтаў| Прафэсіі]]
[[Катэгорыя:Асобы па прафэсіях| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>84kvv0spifbmos936cc5wjkk1esumuk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы паводле кантынэнтаў дзеяньня</title>
    <ns>14</ns>
    <id>193472</id>
    <revision>
      <id>2328696</id>
      <parentid>1976380</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="373" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле кантынэнтаў| Дзеяньне]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Кантынэнты ў культуры і мастацтве| ]]
[[Катэгорыя:Фільмы па геаграфічным разьмяшчэньні|Кантынэнты]]</text>
      <sha1>9fbk7gb7n58ebgd4ex41zvu5wctza3f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>193473</id>
    <revision>
      <id>2328695</id>
      <parentid>1976381</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="225" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>2dqz7f08f4jlzqpa8ieerby7p8o2a25</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Манархі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>193629</id>
    <revision>
      <id>2328637</id>
      <parentid>1977075</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="331" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Манархі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Кіраўнікі дзяржаваў паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Каралеўскі лад паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>f7tsh74hkov3ggtnkxkt8cv8orq5217</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт паводле гарадоў краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>195202</id>
    <revision>
      <id>2328724</id>
      <parentid>2191361</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|*Гарады]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле гарадоў|*Краіны]]
[[Катэгорыя:Тэмы па краінах і гарадах]]</text>
      <sha1>lrgxwipv4qzslc59bzses9fq4jijxir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Гішпаніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>195839</id>
    <revision>
      <id>2328733</id>
      <parentid>2166920</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="320" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гішпанія}}
[[Катэгорыя:Эканоміка Гішпаніі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>32j1iyc6nvkl5yh5428kcpoye5zkp1b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Дыяспары паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>195852</id>
    <revision>
      <id>2328609</id>
      <parentid>1990066</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Дыяспары| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>aemo8rgxz8a3lmids4kphcj2n2llou1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Плято паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>196162</id>
    <revision>
      <id>2328658</id>
      <parentid>1997397</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="211" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Рэльеф паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Плято| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>ab61w2nns59lknhxwlmqs8m350k7xk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Басэйны паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>196483</id>
    <revision>
      <id>2328576</id>
      <parentid>1997394</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="287" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Басэйны| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Рэльеф паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Вада паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>anvmsp70yvlnr4ttzcbj91l9wmv476u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Дынастыі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>196589</id>
    <revision>
      <id>2328608</id>
      <parentid>1993906</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Дынастыі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>5chipk3ziwrrpe0okyzyepig9davf7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Могілкі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>196662</id>
    <revision>
      <id>2328644</id>
      <parentid>1994230</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="139" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Могілкі| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>awat6000gmx2t40y01fg9277huju1e7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Ваяры паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>198079</id>
    <revision>
      <id>2328585</id>
      <parentid>2002045</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="217" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Ваяры| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Вайскоўцы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>gzzn1fddq718i7fr2h35dvo6qhxxisu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Англіканскія дыяцэзіі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>198132</id>
    <revision>
      <id>2328565</id>
      <parentid>2002244</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="404" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Ангельшчынканскія дыяцэзіі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Ангельшчынканства паводле кантынэнтаў| Дыяцэзіі]]
[[Катэгорыя:Дыяцэзіі паводле кантынэнтаў| Ангельшчынканскія]]</text>
      <sha1>au5d8hgggg1fhoixufnjcvri0yads6a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328566</id>
      <parentid>2328565</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:39:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>± 2 катэгорыі з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="384" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Англіканскія дыяцэзіі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Англіканства паводле кантынэнтаў| Дыяцэзіі]]
[[Катэгорыя:Дыяцэзіі паводле кантынэнтаў| Ангельшчынканскія]]</text>
      <sha1>r452za1a3psrdcmqoad15knlpxkl8k3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Дыяцэзіі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>198133</id>
    <revision>
      <id>2328610</id>
      <parentid>2002248</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="141" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Дыяцэзіі| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>9ytkfw84lmqvbarwhn5so16jb3f3lyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Міталёгія паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>200212</id>
    <revision>
      <id>2328642</id>
      <parentid>2012666</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="185" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Міталёгія паводле разьмяшчэньня| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>blxhyq6f4zz58vloj67cfa93dxueadz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Масты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>206598</id>
    <revision>
      <id>2328640</id>
      <parentid>2124144</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="239" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Збудаваньні паводле функцыяў і кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Масты| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>1arbzg44158ubxsrp7pk3wk0s0836s4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мянушкі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>207114</id>
    <revision>
      <id>2328400</id>
      <parentid>2046244</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:32:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" xml:space="preserve">{{Болей|Мянушка}}

[[Катэгорыя:Нефармальныя імёны]]
[[Катэгорыя:Найменьні]]</text>
      <sha1>8j4hgpz5555h1nwgsx0mo2r870kzrlx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Чалавечыя імёны</title>
    <ns>14</ns>
    <id>207116</id>
    <revision>
      <id>2328401</id>
      <parentid>2046246</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:32:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Commons</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Чалавек|Імёны]]
[[Катэгорыя:Імёны]]</text>
      <sha1>cps2eikqhliaaomesf5f63sawqax414</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Ультраправіца паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>208040</id>
    <revision>
      <id>2328692</id>
      <parentid>2049650</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="434" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Ультраправіца| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Правіца паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Расізм паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Нацыяналізм паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>8ztubfdvqle8y9l0hjcoriz0noz760u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Нацыяналізм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>208041</id>
    <revision>
      <id>2328652</id>
      <parentid>2231902</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Нацыяналізм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>sihfolk28ld7gc2y7wobvm4u35oyiwe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сэпаратызм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>208460</id>
    <revision>
      <id>2328685</id>
      <parentid>2051281</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="495" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сэпаратызм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Безьдзяржаўны нацыяналізм паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Палітычныя рухі паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Палітычная гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>pk9k65kz9rstubbiu1atx7kdahnxq4r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Безьдзяржаўны нацыяналізм паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>208461</id>
    <revision>
      <id>2328577</id>
      <parentid>2051282</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:40:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="303" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Безьдзяржаўны нацыяналізм| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Нацыяналізм паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>hb1qavb4nbwh5u80tvdz8nc7k6pkc31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэлігійныя навучальныя ўстановы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>209596</id>
    <revision>
      <id>2328675</id>
      <parentid>2054864</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="617" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя навучальныя ўстановы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Рэлігійная адукацыя паводле кантынэнтаў| Навучальныя ўстановы]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя арганізацыі паводле кантынэнтаў| Навучальныя ўстановы]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>b2ujo6miv4rmbtcy45rl9eu0h93hje5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Каталіцкія дыяцэзіі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>209668</id>
    <revision>
      <id>2328623</id>
      <parentid>2055134</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="305" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Каталіцкія дыяцэзіі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Каталіцтва паводле кантынэнтаў| Дыяцэзіі]]</text>
      <sha1>7fzhfgzn631rs8qrrye1h961za9omr1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэлігійныя дзеячы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>209685</id>
    <revision>
      <id>2328673</id>
      <parentid>2055152</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="201" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя дзеячы| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>73apyzz8otblmzyt28sacq9gbhycymi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Біскупы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>209687</id>
    <revision>
      <id>2328581</id>
      <parentid>2055155</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="289" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Біскупы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Хрысьціянскія сьвятары паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>8ivfrax6lke7xtc48va4zdlzf5hpqzi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Урад паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>209842</id>
    <revision>
      <id>2328694</id>
      <parentid>2130337</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Урад| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Палітыка паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>om1dvomiycyw7sa0xnlm7ebh9o0k8wh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балтыйская асамблея</title>
    <ns>0</ns>
    <id>209848</id>
    <revision>
      <id>2328434</id>
      <parentid>2305501</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:21:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1318" xml:space="preserve">{{арганізацыя}}
'''Балты́йская асамблея''' — дарадчы орган па супрацоўніцтве паміж парлямэнтамі [[Эстонія|Эстоніі]], [[Латвія|Латвіі]] і [[Летува|Летувы]], заснаваны ў 1991 годзе.

У Балтыйскую асамблею ўваходзіць па 20 [[дэпутат]]аў парлямэнтаў ад кожнай краіны. Асамблея каардынуе дзеяньні, кансультуе [[парлямэнт]]ы трох краінаў і дэкляруе ўзгодненыя пазыцыі ў выглядзе рэзалюцый, пастаноў і рэкамэндацыяў.

Мае тры фракцыі: кансэрватараў, сацыялістаў і лібэралаў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.baltasam.org/?CatID=84 Сайт Балтыйскай асамблеі]

[[Катэгорыя:Замежная палітыка Летувы]]
[[Катэгорыя:Замежная палітыка Латвіі]]
[[Катэгорыя:Замежная палітыка Эстоніі]]
[[Катэгорыя:Прыбалтыка]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1991 годзе]]</text>
      <sha1>anw8xj0q49w51lanekq5lgpnizrsg31</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>211049</id>
    <revision>
      <id>2328632</id>
      <parentid>2059488</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:44:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="311" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>7r80hy3muqpptczl7gnoemyzshs7xo0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Умацаваньні паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>211415</id>
    <revision>
      <id>2328693</id>
      <parentid>2061162</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:49:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Умацаваньні| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>stjckjfy011p1yzy414t8ypqkklytvt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Паўстаньні паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>211578</id>
    <revision>
      <id>2328657</id>
      <parentid>2061978</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="287" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Паўстаньні| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>gzsku1izvdkl3vwhjbtclaac8gjudnt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Музэі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>211805</id>
    <revision>
      <id>2328646</id>
      <parentid>2137978</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="546" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні паводле функцыяў і кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Культура паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Адукацыя паводле кантынэнтаў| ]]
[[Катэгорыя:Музэі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі паводле тэматыкі і кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>n5d1tlwlil3l85t4cqhaaa1dkernn2n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гісторыя колішніх дзяржаваў паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>211939</id>
    <revision>
      <id>2328600</id>
      <parentid>2319276</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="349" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле колішніх дзяржаваў| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Гісторыя паводле кантынэнтаў і краінаў| Колішнія]]</text>
      <sha1>7cxvr9tzgrdyl5wfq9zgoijljhqmm7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Тэлекамунікацыі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>212860</id>
    <revision>
      <id>2328690</id>
      <parentid>2067293</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="274" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Тэлекамунікацыі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Сувязь паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>mxk23n8gfhf8cmk923w4phaf4kyceb5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мэдыякампаніі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>212875</id>
    <revision>
      <id>2328649</id>
      <parentid>2067310</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="418" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Мэдыякампаніі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Кампаніі паводле галінаў і кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле кантынэнтаў| Кампаніі]]</text>
      <sha1>03unrnruold0ql4zo5sn4ixz8ab97gt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выдавецтвы паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>212876</id>
    <revision>
      <id>2328590</id>
      <parentid>2067311</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="188" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Выдавецтвы| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>bdloo62f7aemexwg98s3dzf10ku2cne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Кантынэнты</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215352</id>
    <revision>
      <id>2328702</id>
      <parentid>2078821</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:50:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="275" xml:space="preserve">{{Катэгорыя шаблёнаў
|type  = navbox
|topic = [[кантынэнт]]амі
}}

[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Геаграфія|Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў|Ω]]</text>
      <sha1>6hqkgxz2eo5rnymnvicmnyo7g39hu55</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Дзелавыя арганізацыі паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215637</id>
    <revision>
      <id>2328606</id>
      <parentid>2079849</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="292" xml:space="preserve">{{Кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Дзелавыя арганізацыі| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі паводле тэматыкі і кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>76ok6xb7imf38bz6nsowaecrt5614rs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вэляспорт паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215670</id>
    <revision>
      <id>2328592</id>
      <parentid>2079900</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="294" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Язда роварам| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Бязрэйкавы транспарт паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>0qpkn2u7vun70b7tgh5qr9sp6poe2tx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Тайвані</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215672</id>
    <revision>
      <id>2328755</id>
      <parentid>2166916</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Тайвань}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Тайваню|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Азіі паводле краінаў]]</text>
      <sha1>hwy9o643d6irh160chdgqdp33a1riph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Раздробавы гандаль паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215805</id>
    <revision>
      <id>2328667</id>
      <parentid>2080286</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:46:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="285" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Раздробавы гандаль| Кантынэнты]]
[[Катэгорыя:Эканоміка паводле кантынэнтаў| ]]</text>
      <sha1>5evarxwggfxxoms6zt1qogzqxw4s9p3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Бізнэс паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>215807</id>
    <revision>
      <id>2328580</id>
      <parentid>2080288</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Бізнэс| Кантынэнты]]</text>
      <sha1>gmopm4s2ehkcxqmieblxm78u6xua2mx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Катэгорыі па кантынэнтах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>216741</id>
    <revision>
      <id>2328703</id>
      <parentid>2084878</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:55:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>да выдаленьня</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127" xml:space="preserve">{{Выдаліць|Перанесеная ў [[:Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]}}</text>
      <sha1>sghjzp4tzvbso1504obs1znuympo2es</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Грамадзкі транспарт паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>219733</id>
    <revision>
      <id>2328716</id>
      <parentid>2100152</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="300" xml:space="preserve">{{Катэгорыя-кантэйнэр}}

[[Катэгорыя:Грамадзкія паслугі паводле краінаў| Транспарт]]
[[Катэгорыя:Грамадзкі транспарт| Краіны]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў| ]]</text>
      <sha1>coz520n5a62rbevysgbq8pdmskpfy25</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Швэцыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>220239</id>
    <revision>
      <id>2328763</id>
      <parentid>2103771</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:07:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="312" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Швэцыя}}
[[Катэгорыя:Эканоміка Швэцыі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>i0hx2msvj7a06uzoh9x2vbvcc2vfq5j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Рэлігійныя збудаваньні паводле кантынэнтаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>220926</id>
    <revision>
      <id>2328674</id>
      <parentid>2174609</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="369" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Збудаваньні паводле функцыяў і кантынэнтаў]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя збудаваньні| Кантынэнт]]
[[Катэгорыя:Рэлігія паводле кантынэнтаў|Збудаваньні]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле кантынэнтаў]]</text>
      <sha1>npyllza0m1bp8g6j0figzugjqhfn4bb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліцьвінства</title>
    <ns>0</ns>
    <id>222292</id>
    <revision>
      <id>2328483</id>
      <parentid>2323370</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:37:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Рэакцыя Летувы */ +</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92013" xml:space="preserve">'''Ліцьві́нства''', '''ліцьвіні́зм''' (таксама '''літві́нства''', '''літвіні́зм''') — шырокая гістарыяграфічная, культурная і грамадзка-палітычная плынь, якая грунтуе гісторыю [[Беларусь|Беларусі]] на спадчыне [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і акцэнтуе беспасярэднюю повязь паміж гістарычнымі [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]] і сучаснымі [[Беларусы|беларусамі]]. Складовая частка [[Беларускі нацыяналізм|беларускага нацыяналізму]], таксама можа разглядацца як рэгіянальная самаідэнтыфікацыя або як этап у разьвіцьці беларускага народа і Беларусі&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;&gt;[https://belaruspartisan.by/politic/368099/ Литвины vs белорусы: поиск своего места в истории или глупые разборки?], [[Беларускі партызан]], 19 студзеня 2017 г.&lt;/ref&gt;.

Гісторыкі [[Сяргей Абламейка (гісторык)|Сяргей Абламейка]] і [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвяртаюць ўвагу на тое, што ліцьвінства ня можа быць альтэрнатывай [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускасьці]], бо ёсьць яе неад’емнай складовай часткай. Проціпастаўляць іх — значыць дэструктыўна перакручваць рэальную гісторыю і этнагенэз беларусаў&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/28920419.html Зноў пра ідэнтычнасьць Скарыны], [[Радыё Свабода]], 15 сьнежня 2017 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;&gt;[https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=146173 Алесь Краўцэвіч: Ліцвінства — выдумка ворагаў, якую падтрымалі дурні], [[Наша Ніва]], 28 сакавіка 2017 г.&lt;/ref&gt;. Як падкрэсьлівае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]] у кнізе «[[Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае]]», «''Мы — беларусы, але мы і ліцьвіны, спадкаемцы гісторыі і культуры магутнай эўрапейскай дзяржавы — Вялікага Княства Літоўскага''»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 161.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
[[Файл:Lithauen oder Weis Reussen.jpg|значак|Фрагмэнт мапы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], на якой [[Літва]] атаясамліваецца зь [[Белая Русь|Белай Русьсю]] («''Lithauen oder Weis Reussen''», «''Літва або Белая Русь''»), тым часам [[Жамойць]] (''Samogitien'') не атаясамліваецца зь Літвой]]

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
{{Асноўны артыкул|Ліцьвіны|Літва}}

Існуе некалькі тэорыяў паходжаньня гістарычных [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]]: «заходнеславянская» — ад племяннога зьвязу [[Люцічы|люцічаў]] ([[Вацлаў Пануцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}}&lt;/ref&gt;, [[Павал Урбан]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}&lt;/ref&gt;, [[Алесь Жлутка]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях}}&lt;/ref&gt;, [[Уладзімер Аляксеевіч Арлоў|Уладзімер Арлоў]]&lt;ref name=&quot;Arlou-2012&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}&lt;/ref&gt; ды іншыя), блізкая да яе з улікам шэрагу яўна [[Германскія мовы|ўсходнегерманскіх]] імёнаў і тапонімаў люцічаў «усходнегерманская» (Алёхна Дайліда&lt;ref&gt;Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с.&lt;/ref&gt;), а таксама «балтыйска-славянскага [[сымбіёз]]у» з паступовай мірнай і ахвотнай [[Славянскія мовы|славянізацыяй]] мясцовага [[Балтыйскія мовы|балтыйскага]] насельніцтва ([[Аляксандар Краўцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)}}&lt;/ref&gt;, Уладзімер Арлоў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012&quot;/&gt; ды іншыя).

[[Файл:Lithuania Proper (1770-79).jpg|значак|Падзел Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага з мапы 1770-х гадоў: Сапраўдная Літва ({{мова-en|Lithuania Proper|скарочана}}) складаецца зь «Літоўскіх ваяводзтваў» і «Літоўскай або Белай Русі», тым часам Жамойць падаецца асобна ад Літвы — паміж [[Інфлянты|Інфлянтамі]] і [[Курляндыя]]й]]

У XIV—XVII ст. назва «ліцьвіны» тэрытарыяльна ахоплівала амаль усе землі [[Беларусь|Беларусі]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 94.&lt;/ref&gt;. У XVI ст. літвой (ліцьвінамі) стабільна вызначалі сябе баяры [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref&gt;Янковіч А. Анталогія літвінізму: крыніцы, ідэя, рэалізацыя // Палітычная сфера. № 6, 2006. С. 11.&lt;/ref&gt;. Умацаваньне гэтай формы самасьвядомасьці адбылося па аб’яднаньні Вялікага Княства Літоўскага з [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]] у [[Рэч Паспалітая|Рэч Паспалітую]], якая разглядалася як аб’яднаньне «двух народаў» ([[Палякі|палякаў]] і ліцьвінаў). Па ўтварэньні Рэчы Паспалітай магнаты і шляхта Вялікага Княства Літоўскага доўгі час падкрэсьлівалі, што яны менавіта ліцьвіны, чым выказвалі даволі высокі ўзровень дзяржаўна-нацыянальнай самасьвядомасці&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 95.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-321&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 321.&lt;/ref&gt;. У XVI—XVII стагодзьдзях назва ліцьвіны стала найбольш абагульняльнай этнанімічнай формай самасьвядомасьці беларускага народа і адлюстроўвала найбольш шырокі ўзровень яго нацыянальнай кансалідацыі&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 48—49.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Чаквин И. В. Избранное: теоретические и историографические статьи по этногенезу, этническим и этнокультурным процессам, конфессиональной истории белорусов. — Минск: Беларуская навука, 2014. С. 172, 176.&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
{{Асноўны артыкул|Русіфікацыя Беларусі|Беларускае нацыянальнае адраджэньне|Краёўцы}}
[[Файл:Litwa i Białoruś (J. Bazewicz, 1916).jpg|значак|Краіна «Літва і Беларусь» ({{мова-pl|«Litwa i Białoruś»|скарочана}}), асобная ад Жамойці (''Żmujdź''), 1916 г.]]

Па [[анэксія|анэксіі]] земляў Вялікага Княства Літоўскага (1772, 1793, 1795 гады) улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], як адзначае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], спрыялі пашырэньню назвы [[беларусы]], бо гэтая назва больш адпавядала [[імпэрыялізм|імпэрскім інтарэсам]] і дазваляла трактаваць ліцьвінаў як разнавіднасьць [[расейцы|расейцаў («вялікарусаў»)]]. Разам з тым, гэтая назва замацавалася за ўсім насельніцтвам толькі на мяжы XIX і XX стагодзьдзяў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;/&gt;.

Узьнікненьне ліцьвінства як культурнай плыні прымяркоўваюць да першай паловы ХІХ стагодзьдзя, калі ў межах гэтай традыцыі адбывалася [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускае культурнае назапашваньне]]. Тагачаснае ліцьвінства грунтавалася на гістарычных і культурных традыцыях Вялікага Княства Літоўскага, выяўлялася ў цікавасьці да народнай культуры, на ўсьведамленьні этнакультурнай адметнасьці як ад [[Расейцы|расейцаў]], так і ад [[Палякі|палякаў]]. Дзеячы ліцьвінства былі патрыётамі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], хоць і адрозьніваліся высокай ступеньню аўтаномнасьці. Паводле сваёй канфэсійнай прыналежнасьці большасьць прыхільнікаў гэтай традыцыі былі вернікамі-[[каталіцтва|каталікамі]], а паводле [[Стан (сацыяльная група)|стану]] належалі да шляхты&lt;ref&gt;[[Аляксандар Смалянчук|Смалянчук А.]] «Краёвая ідэя» ў беларускай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Зміцер Колас, 2017. С. 60—61.&lt;/ref&gt;.

У канцы ХІХ — пачатку ХХ стагодзьдзя сфармавалася суполка [[Краёўцы|краёўцаў]], якія вызначалі сябе формулай «ліцьвін паводле паходжаньня, паляк паводле нацыянальнасьці» і намагаліся стварыць другую унію Польшчы і Літвы (Беларусі). У 1907 годзе краёўцы стварылі [[Краёвая партыя Літвы і Русі|Краёвую партыю Літвы і Русі]], але ўжо ў 1908 годзе партыя зьнікла з палітычнай арэны. Зноў актывізавалася ў час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]]. З адраджэньнем [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]] як незалежнай дзяржавы і адмовы ад канфэдэрацыйных плянаў краёвы рух амаль спыніў сваё існаваньне.

У канцы XIX — пачатку XX стагодзьдзя нацыянальная эліта гістарычных ліцьвінаў пры чынным удзеле выхадцаў з шляхты колішняга Вялікага Княства Літоўскага — простых нашчадкаў гістарычнай Літвы&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2003&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-2/katl203.html Чаму беларусы не апанавалі літоўскай спадчыны] // [[ARCHE Пачатак]]. № 2 (25), 2003.&lt;/ref&gt; (з шляхты паходзілі заснавальнікі [[Наша Ніва|Нашай Нівы]] браты [[Іван Луцкевіч|Іван]] і [[Антон Луцкевіч]]ы, заснавальнік [[Беларуская рэвалюцыйная партыя|першай беларускай партыі]] [[Вацлаў Іваноўскі]], адзін з заснавальнікаў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамады]] паэт [[Карусь Каганец]], стваральнік беларускага тэатру [[Ігнат Буйніцкі]], клясыкі беларускай паэзіі [[Алаіза Пашкевіч]] і [[Янка Купала]], адзін з пачынальнікаў нацыянальнага адраджэньня [[Вацлаў Ластоўскі]], аўтар навукова вызначаных межаў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] гісторык і этнограф прафэсар [[Мітрафан Доўнар-Запольскі]] ды іншыя{{Заўвага|Як зазначае гісторык [[Сяргей Токць]], «''Менавіта выхадцы з шляхты колькасна пераважалі ў беларускім нацыянальным руху на пачатковай фазе яго разьвіцьця і стварылі тады большасьць тэкстаў, якія заклалі культурны канон нацыянальнай ідэі''»&lt;ref&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Шляхта Беларусі і беларускі нацыянальны рух у другой палове ХІХ — пачатку ХХ ст. // Rocznik Centrum Studiów Białoruskich. Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў. Nr 2/№ 2 (2017). С. 134.&lt;/ref&gt;}}) — якая выступала за адраджэньне свайго народа і яго дзяржаўнасьці, абрала назвы «Беларусь» і «беларусы». Аднак частка літоўскай шляхты (найперш буйныя землеўласьнікі — зямяне) не сьпяшалася і нават асьцерагалася прымаць назву «беларусы». Дачка [[Ежы Чапскі|Ежы Чапскага]], які ў 1917 годзе ўсё ж назваў сябе беларусам&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/30169005.html У 1917 годзе нашчадак Рурыка і іншыя магнаты Меншчыны абвясьцілі сябе беларусамі], [[Радыё Свабода]], 19 верасьня 2019 г.&lt;/ref&gt;, графіня Марыя Чапская (1894—1981) у сваім эсэ «Florian Czarnyszewicz» (1965 год, Парыж) патлумачыла, якое стаўленьне было ў літоўскай шляхты да сялянаў і чаму зямяне не прымалі назвы «беларусы», прыводзячы вытрымкі з палемічных лістоў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Флярыян Чарнышэвіч|Флярыяна Чарнышэвіча|pl|Florian Czarnyszewicz}}, напісаных па-беларуску да [[Кастусь Акула|Кастуся Акулы]] і пазьней перасланых ёй копіяй: «''Важна тое, што спадар зьяўляецца сынам свайго краю. Я таксама ёсьць сын Вялікага Княства Літоўскага. Мой бацька і дзед, і дзед майго дзеда нарадзіліся і злажылі свае косьці ў гэтай зямлі; і суджу, што можна мне родны край кахаць і тужыць па ім, і думаць аб ім, і цешыцца, калі гаспадары чыняць штось мудрае і шляхетнае, і самоціцца, калі памнажаюць памылкі. &lt;…&gt; І не былі гэта караняжы, а сыны Вялікага Княства Літоўскага, многія ў доме ня мовілі па-польску, але назвы „бела-“ ці „чарнарусаў“ не прымалі, бо „рускі“ для іх азначаў тры чацьвертых [[Расейцы|маскаля]]. Называлі сябе палякамі, але чулі сваю своеасаблівасьць. І калі б тады якая мудрасьць, якісь аўтарытэт пагадзіўся і прывёў у жыцьцё найменьне „літоўца“ (у значэньні [[Адам Міцкевіч|міцкевічаўскім]]) альбо крывічаніна, ахвотна бы тое прынялі»&lt;ref&gt;Czapska M. Florian Czarnyszewicz // Ostatnie odwiedziny i inne szkice. — Warszawa, 2006. — S. 166—167.&lt;/ref&gt;. 

Палітык і грамадзкі дзяяч [[Зянон Пазьняк]] дае наступныя тлумачэньні, чаму дзеячы нацыянальна-вызвольнага руху мелі выступіць пад назвай «Беларусь»&lt;ref&gt;[[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.&lt;/ref&gt;:
{{Пачатак цытаты}}
І нарэшце, чаму нацыянальныя дзеячы ўмоўнай «Літвы», разумеючы гісторыю, ня выступілі пад аб’яднаўчым тэрмінам «Літва», але пад назвай «Беларусь»? Адказ на паверхні: таму што аб’яднаўчым тэрмінам у гэтай сытуацыі магла быць толькі Беларусь. Гэта ўжо была навуковая і палітычная рэальнасьць. Нашыя нацыянальныя дзеячы таго часу — гэта былі мудрыя людзі, якія грунтаваліся на аб’яднаўчай нацыянальнай ідэі, умелі стратэгічна думаць і глядзець наперад, абапіраліся на навуку і на рэчаіснасьць. Сытуацыя была такой, што калі б яны кансэрватыўна ці рамантычна выступілі пад назовам «Літва», то ўсходнюю Беларусь мы маглі б страціць назаўсёды. Царская Расея скарыстала б канфэсійны падзел і тэрміналёгію ў сваіх інтарэсах з усёй магутнасьцю імпэрскай прапаганды, бюракратычнага апарату і царквы. Вось тады зьявілася б у Расеі рэальная Белая Русь, якую б яшчэ і натравілі супраць «католической литовской ереси» ды «сэпаратызму». Бальшавікі давяршылі б гэты падзел ужо ў сьведамасьці. А сьведамасны падзел, як вядома, нашмат горшы і разбуральны, чым падзел тэрытарыяльны. Стаўка на назву «Літва» была б у тых умовах ужо сэпаратысцкай і тупіковай. У лепшым выпадку — маргінальнай. Нацыянальныя дзеячы-адраджэнцы абазначылі і ўключылі ў нацыянальны рух усю літоўскую тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага (умоўную Літву і Беларусь) пад агульнай назвай Беларусь. У выніку расейская прапаганда не змагла фармальна ўклініцца ды падзяліць адзіную ідэю (хоць увесь час імкнулася). Расея ў такіх абставінах вымушана была агулам непрызнаваць і змагацца зь беларускім нацыянальным рухам. Расейцам у ідэйным пляне фармальна нічога не дасталося. &lt;…&gt;
[[Беларусы|Беларуская нацыя]] адбылася ў пачатку ХХ стагодзьдзя. Вяршыняй гэтага працэсу было стварэньне [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], прытым дакладна ў дзяржаўна-этнічных межах [[Літва старажытная|гістарычнай Літвы]].
{{Канец цытаты}}

Разам з тым, усе дзеячы беларускага нацыянальна-вызвольнага руху (ад [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]] да [[Янка Купала|Янкі Купалы]]) бесьперапынна падкрэсьлівалі повязь Беларускай дзяржаўнасьці зь Вялікім Княства Літоўскім, а ўсе беларускія гісторыкі (ад [[Вацлаў Ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]] да [[Усевалад Ігнатоўскі|Ўсевалада Ігнатоўскага]]) называлі ВКЛ «Беларуска-Літоўскім гаспадарствам». Гэтая ж пазыцыя знайшла адлюстраваньне ў [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной грамаце]] Беларускай Народнай Рэспублікі ад 9 сакавіка 1918 году («''Пасьля трох з паловаю вякоў няволі зноў на увесь сьвет кажа беларускі народ аб тым, што ён жыве і будзе жыць''»), а гербу [[Пагоня|Пагоні]] («''старадаўняй Літоўскай Пагоні''»), які стаў дзяржаўным сымбалем БНР, прысьвяціў [[Пагоня (песьня)|свой верш]] клясык беларускай літаратуры [[Максім Багдановіч]]. Тым часам яшчэ ўлетку 1916 году [[Беларускі народны камітэт]] на чале з Антонам Луцкевічам падтрымаў і пашырыў ідэю [[Канфэдэрацыя Вялікага Княства Літоўскага|канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага]] да канцэпцыі «Злучаных Штатаў» ад [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] да [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў, якія плянавалася ўтварыць зь незалежных [[Беларусь|Беларусі]], [[Летува|Летувы]], [[Латвія|Латвіі]] і [[Украіна|Ўкраіны]]. Падобны зьвяз тлумачыўся найперш эканамічнымі прычынамі — атрыманьнем выйсьця да мора і патрэбамі нацыянальнай абароны. У 1917 годзе беларускія арганізацыі працягвалі выступаць за ўтварэньне Беларуска-Летувіскай дзяржавы (падтрымана ў верасьні 1917 году [[Беларускі нацыянальны камітэт (Менск)|Беларускім нацыянальным камітэтам]] у [[Менск]]у), прычым рабілі гэта, нягледзячы на пазыцыю [[Летувіская Тарыба|Летувіскай Тарыбы]], якая заявіла прэтэнзіі на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічныя тэрыторыі беларусаў]]. Пры канцы студзеня 1918 году ў Вільні прайшла [[Беларуская канфэрэнцыя (1918)|Беларуская канфэрэнцыя]], якая прыняла рэзалюцыю аб імкненьні стварыць незалежную дэмакратычную дзяржаву зь дзьвюх асноўных нацыянальных тэрыторыяў — беларускай і летувіскай. Па абвяшчэньні ў лютым 1918 году незалежнасьці Летувы ў хаўрусе зь [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыяй]] (у ліпені 1918 году прапанову ад Тарыбы стаць [[Летува (каралеўства, 1918)|каралём Летувы]] пад імём «Міндаўгаса II» прыняў нямецкі прынц і вайсковец [[Вільгельм Карл фон Урах]]) ідэя канфэдэрацыі не ўздымалася&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 351—352.&lt;/ref&gt;.

=== Міжваенны час ===
У [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|міжваеннай Польшчы]] краёўцы склалі суполку [[Віленскія кансэрватары|віленскіх кансэрватараў]] (таксама вядомых як крэсавыя або віленскія зубры) і намагаліся стварыць польска-беларускую фэдэрацыю. Яны выказваліся за дэцэнтралізацыю кіраваньня дзяржавай і разьвіцьцё мясцовага самакіраваньня; за стымуляваньне эканамічнага разьвіцьця [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] і доступ беларусам на дзяржаўныя пасады, за падтрымку праваслаўнай царквы і ўвядзеньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]] ў праваслаўнае набажэнства; прыхільна-нэўтральна ставіліся да фармаваньня беларускае нацыянальнае сьвядомасьці ў беларускамоўных сялянаў Польшчы. Уважалі сябе за нашчадкаў шляхты [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і носьбітаў ягоных традыцыяў. Але рух заняпаў з пачаткай [[Другая сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]].

Падпісаньне ў ліпені 1920 году савецка-летувіскай [[Маскоўская дамова (1920)|Маскоўскай дамовы]], згодна зь якой Летува атрымала значную частку гістарычных і этнаграфічных земляў беларусаў, выклікала пратэст з боку кіраўніцтва Беларускай Народнай Рэспублікі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 363—365.&lt;/ref&gt;. Ужо ў 1921 годзе адзін з ініцыятараў абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі былы старшыня [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады БНР]] [[Язэп Лёсік]] апублікаваў у афіцыйным культурна-адукацыйным часопісе [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]] артыкул «Літва — Беларусь (Гістарычныя выведы)»&lt;ref&gt;Лёсік Я. Літва-Беларусь: гістарычныя выведы // Школа и культра Советской Белоруссии. — 1921. №2. — С. 12—22.&lt;/ref&gt;, у якім зазначыў: «''Беларусь у пазьнейшыя часы дзяржаўнай незалежнасьці насіла найменьне Вялікага Княства Літоўскага, Рускага, Жмудзкага й інш., або карацей — Вялікае Княства Літоўскае. &lt;…&gt; Сталася так, што пад Літвою разумеюць землі, заселеныя жмудзінамі, або даўнейшую Жамойць. &lt;…&gt; А што важней за ўсё, дык гэта тое, што Літва й Жмудзь — дзьве рэчы зусім розныя, і, апіраючыся на летапісныя весткі, ні ў якім разе ня можна зваць цяперашніх жмудзінаў літоўцамі. &lt;…&gt; Мала гэтага, цяперашнія літоўцы (жмудзіны) упэўнілі нават усю Эўропу, што гэты іх маленькі жмудзкі народ абладаў колісь магутнай і слаўнай Літоўска-Рускай дзяржавай. &lt;…&gt; Расійскія і польскія гісторыкі, дзякуючы сваім імпэрыялістычным тэндэнцыям, не вытлумачылі сабе значэньне слова Літва і вераць створанай ілюзіі, што ўвесь гістарычны скарб б. В. К. Літоўска-Рускага (Беларускага) належыць цяперашнім жмудзінам. Але правільнае асьвятленьне гістарычных фактаў сьведчыць нам пра тое, што Літва — гэта было славянскае племя, увайшоўшае ў склад цяперашняга беларускага народа. Літва, Лютва, Люцічы — іменьні славянскага племя &lt;…&gt; і калі нашы продкі — беларусіны ў прошлых сталецьцях звалі сябе літвінамі, то яны ведалі, што казалі''». Неўзабаве, аднак, [[Беларусізацыя|беларусізацыю]] ў БССР спыніў [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|сталінскі тэрор]], які цалкам зьнішчыў беларускую гістарычную школу (Язэпа Лёсіка арыштавалі ўжо ў 1930 годзе — увогуле жа, савецкія ўлады фізычна або духоўна зьнішчылі 32 менскія гісторыкі, а іх працы выдалілі з навуковых бібліятэк)&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2009&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://web.archive.org/web/20091202093523/http://arche.by/by/19/30/1220/ Прадмова да «літоўскага» нумару] // [[ARCHE Пачатак]]. № 9, 2009.&lt;/ref&gt;.

У 1934 годзе загаднік беларускага замежнага архіва ў [[Прага|Празе]], былы [[Міністры ўнутраных справаў БНР|міністар унутраных справаў БНР]] [[Тамаш Грыб]] у сваім артыкуле «[[wikisource:be:На два франты|На два франты (Галоўныя засады вызвольнай праграмы беларускага народу)]]» падкрэсьліваў: «''Хай нас ня блытаюць розныя найменьні дзяржавы, утворанай на рубяжы XIII—XIV стагодзьдзяў на вагромністым абшары Усходняе Эўропы, найменьні, якія ўжываюцца ў сучаснай гістарычнай літаратуры — Літва, Русь, Западная Русь, Літоўская Русь, Вялікае Князьства Літоўскае, Вялікае Князьства Літоўска-Рускае, Вялікае Князьства Літоўска-Беларускае, Вялікае Князьства Беларуска-Літоўскае, а таксама: Западная Русь пад уладаю Літвы, Беларусь пад Літоўскім панаваньнем ды інш. Усё гэта ёсьць выплад надзіву годнага непаразуменьня і зблытаніны паняцьцяў. Трымаймося фактаў гістарычнае рэчаістасьці: мова і культура беларускага народу былі пануючымі ў гэнай дзяржаве. Вось жа: гэта была беларуская дзяржава! &lt;…&gt; Трэ мець на ўвазе пры гэтым і адрознасьць паміж Ліцьвінамі (старадаўнымі Люцічамі, Велетамі або Волатамі) і Жмудзінамі. Асабліва сяньня трэ мець на ўвазе гэну адрознасьць, калі Жмудзіны, прыняўшы старадаўнае найменьне Літва, імкнуцца прыўласьніць і гістарычны зьмест гэтага слова — гістарычную мінуўшчыну беларускага народу''»&lt;ref&gt;[[Тамаш Грыб|Грыб Тамаш]]. На два франты // [[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]. № 4, 1995. С. 80—120.&lt;/ref&gt;. У 1939 годзе [[Ян Станкевіч]], які з 1927 году выкладаў у [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], зазначыў: «''Трэба зацеміць, што з гледзішча нацыянальнага Беларусы ў гэтую пару звалі сябе Ліцьвінамі, гэтак-жа нас звалі ўсе нашыя суседзі, але з гледзішча рэлігійнага Беларусы ўсходняга абраду заўсёды зваліся Русінамі''»&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Гісторыя Беларускага языка. — Вільня, 1939. C. 6.&lt;/ref&gt;.

=== Паваенны час ===
Па [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|зьнішчэньні беларускай гістарыяграфіі ў часы сталінскага тэрору]] адным зь першых дасьледнікаў, хто спрабаваў высьветліць, як назва «Літва» перамясьцілася на тэрыторыю суседняй дзяржавы і як славяне-ліцьвіны сталі беларусамі, быў [[Вацлаў Пануцэвіч]] (1911—1991), які выдаваў навуковы часопіс «[[Літва (часопіс)|Litva]]», а таксама апублікаваў некалькі манаграфічных публікацыяў, зь якіх асаблівую навуковую вартасьць маюць кнігі «Літва і Жмудзь» (Чыкага, 1953—1954 год) і «З гісторыі Беларусі або Крывіччыны-Літвы» (Чыкага, 1965 год). Гісторык мовы [[Алесь Жлутка]] адзначае засяроджанасьць Вацлава Пануцэвіча на гістарычных крыніцах і яго грунтоўную філялягічную падрыхтоўку&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;/&gt;. Погляды Вацлава Пануцэвіча падтрымаў і разьвіў гісторык [[Павал Урбан]] (1924—2011), які адзначыў разьмежаваньне ліцьвінаў і жамойтаў і што Жамойць была адасобленай ад Літвы моўна і этнічна. У рамках гэтай праграмы знаходзіцца сьцьверджаньне гісторыка, што «''ад 1579 году ў выданьнях, што таксама выходзяць у Кёнігсбэргу, жмудзкая мова пачынае звацца літоўскай''» («У сьвятле гістарычных фактаў», 1972 год). Ужо ў найноўшы пэрыяд у Беларусі выйшла чарговая праца П. Урбана «Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў» (1994 год), у якой аўтар сфармуляваў наступную тэзу: «''[[Аўкштота]] была асобнай зямлёй і ніколі не атаясамлівалася з уласна Літвой''». Пашыраны варыянт (у першую чаргу праз улучэньне дадаткаў) гэтай кнігі пад назвай «Старажытныя ліцьвіны» апублікавалі празь сем гадоў&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;&gt;[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52c/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B:_%27%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0%27_%D1%96_%27%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C%27_%D1%83_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96.html Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі] // Палітычная сфера. № 18—19 (1—2), 2012. С. 30—53.&lt;/ref&gt;. Тым часам у паваеннай Беларусі да падобных высноваў у сваіх дасьледаваньнях, якія праводзіліся па-за афіцыйнай савецкай гістарыяграфіяй, прыйшоў [[Мікола Ермаловіч]] (1921—2000), які завяршыў у 1968 годзе працу над кнігай «Па сьлядах аднаго міта». Гэтая кніга доўгі час пашыралася пад закансьпіраванай назвай «Сто старонак» і ўпершыню легальна выйшла з друку толькі ў 1989 годзе. З пачаткам працэсу дэмакратызацыі ў СССР ужо ў другой палове 1980-х гадоў канцэпцыя М. Ермаловіча атрымала інстытуцыянальнае, фармальнае акадэмічнае завяршэньне і пашырылася ў літаратуры&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;/&gt;.

=== Незалежная Беларусь ===
22 студзеня 2009 году ў Беларусі ўтварыўся грамадзкі арганізацыйны камітэт імпрэзы 1000-годзьдзя назвы ''Літва'' пад старшынствам доктара гістарычных навук прафэсара [[Анатоль Грыцкевіч|Анатоля Грыцкевіча]]. У арганізацыйны камітэт «Міленіюм Літвы» ўвайшлі пісьменьніца [[Вольга Іпатава]], доктар гістарычных навук [[Алесь Краўцэвіч]], доктар мэдычных навук [[Алесь Астроўскі]], доктар біялягічных навук [[Аляксей Мікуліч]], археоляг [[Эдвард Зайкоўскі]], мастак і грамадзкі дзяяч [[Аляксей Марачкін]], сьвятар [[Леанід Акаловіч]] і дасьледнік [[Зьдзіслаў Сіцька]].

У звароце арганізацыйнага камітэту паведамляецца, што першы ўпамін назвы Літва (Lituae) у пісьмовых крыніцах — нямецкіх Квэдлінбурскіх аналах — належыць да 1009 году. Аўтары звароту адзначаюць, што назва Літва датычыцца старажытнай тэрыторыі Беларусі, а цяперашнія беларусы да пачатку XX стагодзьдзя называлі сябе ліцьвінамі.

«''Тэрміны Беларусь і беларусы навязаныя нам расейскай адміністрацыяй у сярэдзіне XIX стагодзьдзя. Беларусь зьяўляецца галоўнай пераемніцай Вялікага Княства Літоўскага. Нашы землі складалі вялікую частку ВКЛ. Менавіта на нашых землях і паўстала вялікая дзяржава ВКЛ, аб’ядналая ў XV стагодзьдзі асобныя княствы-землі, у тым ліку Наваградзкае, Полацкае, Смаленскае, Турава-Пінскае і Гарадзенскае''», — гаворыцца ў звароце&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Марат Гаравы]]|загаловак=Створаны грамадзкі аргкамітэт сьвяткаваньня 1000-годзьдзя назвы Літва пад старшынствам прафэсара Анатоля Грыцкевіча|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2009/01/22/279333_279363|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=22 студзеня 2009|дата доступу=14 кастрычніка 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Пытаньне назваў ==
{{Асноўны артыкул|Літва|Ліцьвіны|Белая Русь|Беларусь|Летува}}
[[Файл:Пікет каля Дому ўраду (Менск, 1991 г.).jpg|значак|Пікет у [[Менск]]у з плякатам [[лацінка]]й: «''Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: герб [[Пагоня]] й [[бел-чырвона-белы сьцяг]], а таксама назоў Бацькаўшчыны — Літва, сталіцы — Менск!''» (19.09.1991 г.)]]

=== Гістарычная Літва і сучасная Летува ===
Адной з прыкметаў прыхільнасьці да ліцьвінства часам называюць разьмежаваньне назваў Літвы і [[Летува|Летувы]], якія пачалі атаясамлівацца ў розных мовах у XX ст. — за часамі [[Русіфікацыя Беларусі|гвалтоўнай русіфікацыі Беларусі]] і [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|масавага зьнішчэньня беларускіх інтэлектуальных элітаў]].

Аднак на аб’ектыўную патрэбу тэрміналягічнага адрозьненьня гістарычнай Літвы і сучаснай Летувы зьвяртаюць увагу як беларускія гісторыкі і мовазнаўцы ([[Ян Станкевіч]]&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мінск)}}, 2003. С. 633—634.&lt;/ref&gt;, [[Павал Урбан]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 5.&lt;/ref&gt;, [[Мікола Ермаловіч]]&lt;ref&gt;[http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ermalovich/Мікола_Ермаловіч._Успаміны,_творы,_фотаматэрыялы.html Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі: Зборнік дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы]. — {{Менск (Мн.)}}, 2007. — 360 с.&lt;/ref&gt;, [[Аляксандар Краўцэвіч]]&lt;ref name=&quot;Kraucevic-1993&quot;&gt;[[Алесь Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Аляксандар Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Тэрміны «Літва» і «Летува» ў сучаснай беларускай гістарыяграфіі // [[Гістарычны Альманах]]. Том 9, 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)|к}} С. 10—12.&lt;/ref&gt;, [[Генадзь Сагановіч]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]], [[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] [http://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // «З гісторыяй на „ВЫ“», 2.выпуск. — {{Менск (Мінск)}}, 1994.&lt;/ref&gt;, [[Ніна Баршчэўская]]&lt;ref&gt;[[Ніна Баршчэўская|Баршчэўская Н.]] Уплыў суседніх народаў на зьмену дзяржаўнага назову Беларусі ў ацэнцы беларускіх вучоных у дыяспары [http://kamunikat.org/7942.html 1—4], [http://kamunikat.org/7943.html 5—8] // Droga ku wzajemności. 50 lat białorutenistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Redakcja naukowa Mikołaj Timoszuk i Mikołaj Chaustowicz. (Acta Albaruthenica 6). — Warszawa, 2007. S. 50—66.&lt;/ref&gt;, [[Эдвард Зайкоўскі]]&lt;ref&gt;[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [https://web.archive.org/web/20111119082534/http://arche.by/by/page/science/7463 Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.&lt;/ref&gt;, [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]]&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-33&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 33.&lt;/ref&gt;, [[Зьміцер Санько]]&lt;ref name=&quot;Sanko&quot;&gt;[[Зьміцер Санько|Санько З.]] [https://www.svaboda.org/a/30464340.html?fbclid=IwAR0MY3o-M1iIg0RuSwvEu9OwMqJuVqVwTcjCPz7RGrb9VY-wBtCdjIuVgI0 І ўсё ж — Літва ці Летува?], [[Радыё Свабода]], 2 сакавіка 2020 г.&lt;/ref&gt;), так і зусім не зьвязаныя зь беларускай нацыяй ([[Тымаці Снайдэр]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў|к}} P. 50, 81.&lt;/ref&gt;, [[Эндру Ўілсан]]{{зноска|Wilson|2012|Wilson|21–22}}, [[Норман Дэвіс]]&lt;ref&gt;[[Норман Дэвіс|Davies N.]] Litva: The Rise and Fall of the Grand Duchy of Lithuania. — Penguin Group US, 2013. — 90 p. {{ISBN|9781101630822}}.&lt;/ref&gt;).

=== Беларусь-Літва ===
Сярод прыхільнікаў разьмежаваньня назваў Літвы і Летувы пытаньне афіцыйнага вяртаньня назвы Літвы побач з назвай Беларусі ўспрымаецца неадназначна. У працах гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]] (1911—1991), які выдаваў у [[Чыкага]] навуковы часопіс «[[Litva]]», [[Літва старажытная|Літва]] — гэта Беларусь (як і [[ліцьвіны]] — гэта [[беларусы]], а літоўская мова — [[беларуская мова]])&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;. Гісторык і мовазнаўца [[Ян Станкевіч]] (1891—1976), які таксама ўжываў датычна Беларусі назву Літва (як і да беларусаў — назву ліцьвіны, а да беларускай мовы — назву літоўская мова&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Кнігапісь // Сялянская Ніва. № 16, 1926. С. 3.&lt;/ref&gt;), пазьней папулярызаваў назвы Вялікалітва, вялікаліцьвіны, вялікалітоўская мова&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] Як беларусы называлі сябе і сваю мову ў розныя часы? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 76.&lt;/ref&gt;. З улікам гістарычнай дзяржаўнай пераемнасьці Беларусі зь Вялікім Княства Літоўскім лідэр [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі — БНФ]] [[Зянон Пазьняк]] вылучаў у 2005 годзе прапанову прыняць поўную назву краіны Вялікае Княства Літоўскае Беларусь з захаваньнем скарочанай назвы — Беларусь&lt;ref&gt;[http://pazniak.info/page_belarus-litva Беларусь-Літва], Пэрсанальны сайт [[Зянон Пазьняк|Зянона Пазьняка]], 27 сьнежня 2016 г.&lt;/ref&gt;. Гэтую прапанову падтрымаў гісторык [[Анатоль Грыцкевіч]], аднак гісторык [[Уладзімер Аляксеевіч Арлоў|Уладзімер Арлоў]] бачыць магчымасьць зьмены назвы дзяржавы толькі ў далёкай пэрспэктыве («''не раней, чым кожны беларус будзе ўсьведамляць, што ў гістарычнай рэтраспэктыве Літва — гэта тое самае, што Беларусь''»)&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=100976 Вялікае Княства Літоўскае Беларусь — пражэкцёрства ці візіянэрства?], [[Наша Ніва]], 11 лістапада 2005 г.&lt;/ref&gt;. Тым часам беларускі гісторык права [[Таісія Доўнар]] зазначае, што «''менавіта ў зьвязку з гістарычнымі зьменамі назвы беларускага народа і цяпер часам узьнікае блытаніна датычна айчыннай гісторыі… магчыма, мелі рацыю навукоўцы, якія ў пачатку 90-х гадоў прапаноўвалі назваць нашу дзяржаву Вяліка-Літоўская Беларусь''»&lt;ref&gt;Доўнар Т. Асаблівасці і праблемы гісторыі дзяржавы і права Беларусі // Веснік Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы. Серыя 4. Правазнаўства. № 2 (128), 2012. С. 33—38.&lt;/ref&gt;.

Існуюць таксама прыхільнікі тэрміновай зьмены назвы Беларусі на Літву, аргумэнтацыю якіх агучыў гісторык Ян Лялевіч. Ён мяркуе, што назва Літва «''легімітызуе нашую краіну ў мінуўшчыне, для сучаснасьці, дае легітымізацыю для нашай будучыні''», тым часам «''закладзенае дамінаваньне гістарычнага кантэксту Русі''» ў назьве Беларусі напраўду прыводзіць да дамінаваньня [[Расея|Расеі]] (праз афіцыйныя саманазвы [[Расейцы|расейцаў]] і [[Расейская мова|расейскай мовы]] — {{мова-ru|«русские»|скарочана}} і {{мова-ru|«русский язык»|скарочана}}, гвалтоўна ўведзеныя ў [[Беларускі афіцыйны правапіс|наркамаўку]] як «рускія» і «руская мова»). Адпаведна, на думку Яна Лялевіча, у назьве Беларусі крыецца «''праблема самаідэнтыфікацыі нашага народа''»&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;/&gt;.

Гісторык Аляксандар Краўцэвіч, адзначаючы бясспрэчнасьць таго, што Літва і ліцьвіны ёсьць гістарычнымі назвамі Беларусі і беларусаў, што пераняцьце гэтых назваў Летувой і летувісамі было гістарычна не правамерным і што «''наш народ прыняў сучасную назву, вядома, пад прымусам Расеі''»&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;/&gt;, выступае катэгарычна супраць зьмены назвы краіны і нацыі, бо «''назва „Беларусь“ напоўненая вялікім і магутным сэнсам, увайшла ў масавую сьвядомасьць, мае моцную ідэалёгія і магутны мастацка-літаратурны падмурак''». Адпаведна, «''прыдумваць праекты па адмове ад гэтай назвы і прыняцьцю іншай — гэта значыць аслабляць нацыю, якая называецца беларускай''»&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;/&gt;.

== Поклічы ==
Гістарычныя і сучасныя поклічы, зьвязаныя зь Літвой і ліцьвінамі:
* «Жыве Літва!»&lt;ref&gt;[[LITWA: hłos monarchisty]]. [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=13000-2.pdf №. I (XXII)], 2008. С. 6.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У разгорнутым выглядзе гэты выраз ужыў яшчэ ў 1859 годзе [[Уладзіслаў Сыракомля|Ўладзіслаў Сыракомля (Людвік Кандратовіч)]], які — як і яго сучасьнікі — называў Беларусь Літвой&lt;ref&gt;[[Кастусь Цьвірка|Цвірка К.]] Лірнік беларускай зямлі // Уладзіслаў Сыракомля. Выбраныя творы. — {{Менск (Мінск)}}: «Кнігазбор», 2006. С. 4.&lt;/ref&gt;: «''Пра адно я толькі сьпяваю, хоць на розныя ноты: Хай жыве наша Літва! Хай жывуць ліцьвіны!''» ({{мова-pl|«Ja jedno tylko śpiewam, choć na różną nutę: Niech żyje nasza Litwa! niech żyją Litwini!»|скарочана}}&lt;ref&gt;Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). T. 7. — Warszawa, 1872. S. 186.&lt;/ref&gt;)}} — адпаведнік «[[Жыве Беларусь!]]»
* «За Літву!»&lt;ref&gt;[[LITWA: hłos monarchisty]]. [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=13000-2.pdf №. I (XXII)], 2008. С. 1.&lt;/ref&gt;

== Дзеячы і суполкі, якія аддзяляюць ліцьвінаў ад беларусаў ==
20 траўня 2000 году ў [[Наваградак|Наваградку]] адбылося падпісаньне [[Акт абвяшчэньня ліцьвінскай нацыі|Акту абвяшчэньня ліцьвінскай нацыі]]. На ўстаноўчым сходзе 2000 году яго арганізатары [[Віктар Нагнібяда]] і [[Андрэй Юцкевіч]] у якасьці мэты назвалі адасабленьне [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] ў асобную дзяржаву або яе далучэньне да Польшчы, а таксама далучэньне да Расеі ўсёй астатняй Беларусі ([[Рыскі падзел]]). У 2005 годзе Нагнібяда і Юцкевіч стварылі па-расейску сайт «Літванія», які выдалілі ў 2009 годзе па ад’езьдзе ў Польшчу. У 2017 годзе журналіст газэты «[[Новы час (газэта)|Новы час]]» Валер Руселік параўнаў расейскамоўны праект Літваніі зь іншым крамлёўскім сэпаратысцкім праектам «[[Вейшнорыя]]» ў кірунку [[гета]]ізацыі нерасейцаў. Таксама Руселік заўважыў, што расейская выведка выкарыстала для прыкрыцьця правакацыі шчырыя памкненьні людзей, дзеля азначэньня якіх выкарыстоўвала абразьліва-функцыянальны тэрмін {{Артыкул у іншым разьдзеле|Карысны дурань|«карысныя ідыёты»|en|Useful idiot}}&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Руселік В.|загаловак=Вейшнорыя: сьмех скрозь сьлёзы|спасылка=https://novychas.by/palityka/krok-da-zahopu-belarusi-zrobleny-abo-smeh-skroz-s|выдавец=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=14 верасьня 2017|дата доступу=25 лютага 2020}}&lt;/ref&gt;.

У верасьні 2015 году старшыня [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ]] [[Зянон Пазьняк]] заўважыў, што ў расейскай прапагандзе дзеля [[Дэзынфармацыя|дэзынфармацыі]] «''спрабуюць выкарыстаць некаторых беларускіх маргіналаў, што па-юнацку мараць пра адраджэньне Вялікай Літвы''». Ён адзначыў, што расейскі [[тролінг]] «''замешаны на [[Беларусафобія|нянавісьці да Беларусі]]''». У сваім тлумачэньні Пазьняк згадаў: «''Адзін з прыёмаў цяперашняй рускай фашыстоўскай прапаганды і [[Інфармацыйная вайна|дэзінфармацыйнай вайны]] — унесьці „замутненьне“ ў сьвядомасьць самаідэнтыфікацыі на ніжэйшых, менш адукаванах пластах грамадзтва ў Беларусі і ва Ўкраіне і стварыць тут часовыя сацыяльныя апоры для акупацыі і [[Гібрыдная вайна|гібрыднай вайны]]. Любая нагода, любая ідэя, нават самая абсурдная становіцца прыдатнай для рускай дэзінфармацыі, калі яна накіравана на падважваньне і раскол беларускай і ўкраінскай [[Этнічная самасьвядомасьць|нацыянальнай ідэнтычнасьці]]''». Урэшце Зянон Пазьняк падкрэсьліў: «''Адмоўнасьць нашых „разумных дурняў“ у тым, што яны… клянуць беларусаў і ўсё беларускае, … думка не пра кансалідацыю, не пра разьвіцьцё Беларусі, а пра развал. Для Масквы такія думкі прыдатныя ў любым выглядзе''»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гэта слова сакральнае. Аб некаторых аспэктах Беларускага Адраджэньня і паразы рускай палітыкі|спасылка=http://pazniak.info/page_geta_slova_sakralnae__ab_nekatoryih_aspektah_belaruskaga__adradjennya_|выдавец=[[Зянон Пазьняк]]|дата публікацыі=13 верасьня 2015|копія=http://www.bielarus.net/archives/2015/09/15/4232|дата копіі=15 верасьня 2015|дата доступу=22 траўня 2020}}&lt;/ref&gt;.

У 2017 годзе гісторык [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвярнуў увагу на тое, што Расея з аднаго боку атакуе тое ліцьвінства, якое ёсьць сынонімам беларускасьці, а зь іншага — падтрымлівае тыя «ліцьвінскія» праекты, дзе сьцьвярджаецца, што беларусы — гэта летувісы, якія маюць вывучаць летувіскую мову і злучацца зь Летувой. Як прыклад такога дзеяча Аляксандар Краўцэвіч прыводзіць [[Аляксей Дзерман|Аляксея Дзермана (Дзерманта)]]&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;/&gt;. Неўзабаве, у час здушэньня [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў супраць фальсыфікацыі выбараў, гвалту і беззаконьня]] Дзермант стаў адным з галоўных ідэолягаў [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскага]] [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]].

== Рэакцыя Летувы ==
Часопіс [[Міністэрства абароны Летувы|Міністэрства абароны]] [[Летува|Летувы]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Karys||en|Karys}} прысьвяціў «ліцьвінізму» два артыкулы, разьмешчаныя ў самым пачатку першага і другога нумароў 2020 году (аўтар — {{мова-lt|Darius Sutkus|скарочана}}, невядомы, аднак, як прафэсійны гісторык). У першым артыкуле ў разьдзеле «''Вытокі ліцьвінізму: шанаваньне цара''» аўтар называе заснавальнікам «ліцьвінізму», які «''супрацоўнічаў з расейскімі ўладамі''» і быў «''адным зь першых псэўдагісторыкаў, хто сьцьвярджаў, што ВКЛ было славянскай дзяржавай''»&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 4.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Яшчэ адным заснавальнікам «ліцьвінізму» летувіскі аўтар называе [[Ігнат Кулакоўскі|Ігната Кулакоўскага]]}}, прафэсара-паліглёта {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпа Сянкоўскага|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858), выхадца зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты і навучэнца [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], які ў 1835 годзе пісаў пра этнічную інтэграцыю ў Вялікім Княстве Літоўскім ліцьвінаў і русінаў, якую тлумачыў агульным германскім паходжаньнем кіроўных дынастыяў Літвы і Русі&lt;ref&gt;Собрание сочинений Сенковского (Барона Брамбеуса). Т. 6. — СПб., 1859. С. 47—48/&lt;/ref&gt;. Тым часам, падобныя думкі (пра германскае паходжаньне літоўскае шляхты і яе славянізацыю ў ВКЛ яшчэ да Крэўскай уніі) выказвалі такія гісторыкі, як {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юзэф Ярашэвіч||be|Юзаф Ярашэвіч}} (1793—1860), [[Іван Барычэўскі]] (1810—1887), [[Мацьвей Любаўскі]] (1860—1936), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фёдар Леантовіч||ru|Леонтович, Фёдор Иванович}} (1793—1860), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юзэф Эдвард Пузына||be|Юзаф Эдвард Пузына}} (1878—1949) ды іншыя&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 4.&lt;/ref&gt;.

Разам з тым, імя Восіпа Сянкоўскага мае повязь з крытыкай штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы «літва» на частку [[жамойць|жамойцкага]] насельніцтва Расейскай імпэрыі (што летувіскі аўтар, аднак, ня згадвае), названую пазьней «[[аўкштайты|аўкштайтамі]]» — насельнікамі этнаграфічнага рэгіёну «[[Аўкштота]]». Адпаведная крытычная нататка&lt;ref&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt; зьявілася ў 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}, які на той час рэдагаваўся Вопісам Сянкоўскім разам з энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і усходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}

Па аглядзе «гісторыі ліцьвінізму», летувіскі аўтар засьцерагае чытачоў ад «радыкальных ліцьвіністаў», якіх ён зьвязвае з уладамі Расеі і характарызуе сьцьверджаньнем [[Фіна-вугорскія народы|фінска-вугорскага]] паходжаньня летувісаў, [[готы|гоцкага]] ўплыву на землі Вялікага Княства Літоўскага{{Заўвага|Тым часам у ліпені 2022 году ў вёсцы на поўнач ад [[Ліда|Ліды]] знайлі калекцыю срэбраных прадметаў, пакрытых пазалотай, якую, з усяго відаць, пакінулі па сабе готы: вайсковыя трафэі, вырабленыя на тэрыторыі позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]] ў ІІ—IV стагодзьдзях нашай эры. Апроч таго, у Беларусі і на [[Падляшша|Падляшшы]] знайходзяць гоцкія мячы&lt;ref&gt;Алесь Кіркевіч, [https://budzma.org/news/unikalny-skarb-chaso-starazhytnykh.html Унікальны скарб часоў старажытных готаў знойдзены на Лідчыне. Што пра яго вядома?], [[Budzma.org]], 19 ліпеня 2022 г.&lt;/ref&gt;}} і штучнага канструяваньня сучаснай летувіскай мовы. Таксама аўтар сьцьвярджае, што балянс поглядаў на Вялікае Княства Літоўскае ў Беларусі падтрымліваецца ўладай [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], адзначаючы немагчымасьць зрабіць дакладны прагноз разьвіцьця падзеяў у выпадку зьмены ўлады ў краіне&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 7—9.&lt;/ref&gt;.

У сваім другім артыкуле аўтар разьвівае тэорыю «балтыйскай (летувіскай) [[рэканкіста|рэканкісты]]», сьцьвярджаючы, што валадары-«летувісы» ўвесь час пашыралі Вялікае Княства Літоўскае на былыя балтыйскія землі. Сярод іншага, адзначаецца бясспрэчнасьць таго, што вялікія князі літоўскія размаўлялі па-летувіску, прытым у якасьці пацьверджаньня гэтага гаворыцца, што «''[[Ягайла]], стаўшы каралём Польшчы, не хацеў, каб яго разумелі дваране, таму гаварыў па-летувіску з сваім стрыечным братам [[Вітаўт]]ам''»&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas II: Baltarusija — ideologinės kovos laukas // Karys. Nr. 2, 2020. P. 6.&lt;/ref&gt; (напраўду захавалася толькі адна згадка пра падобную размову «па-літоўску» — і не пры двары караля польскага, а на Луцкім зьездзе манархаў у студзені 1429 году, калі побач з братамі былі толькі [[Жыгімонт Люксэмбурскі]] і яго жонка&lt;ref name=&quot;Urban-2001-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 106.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней Вітаўт у лацінскай грамаце ад 1420 году да імпэратара Жыгімонта Люксэмбурскага двойчы ўжыў славянскія тэрміны (''Szomoyth'', ''Somoyth'' — {{мова-be-old|Жомойть|скарочана}}) у называньні [[Жамойць|Жамойці]] і [[жамойты|жамойтаў]] (хоць у тагачасных лацінскіх тэкстах да іх дастасоўвалі назвы ''Samogitia'' і ''Samogiti''), кажучы, што іх гэтак называлі «ў літоўскай мове» ({{мова-la|Sed quod terra Samaytarum est terra inferior ad terram Lythwanie, ideo Szomoyth vocatur, quod in lythwanico terra inferior interpretatur &lt;...&gt; que terra in Lythwanico Somoyth quasi terra inferior appelatur|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105—106.&lt;/ref&gt;. Пагатоў пазьнейшае асабістае ліставаньне паміж Вітаўтам і Ягайлам вялося на беларускай («рускай») мове. Апроч таго, крыжацкі дыплямат Конрад Кібург, які ачольваў пасольства ў Вільню ў 1397 годзе, засьведчыў у сваіх нататках, пакінутых у форме дзёньніка, што вялікі князь Вітаўт і ўвесь яго двор карысталіся рускай мовай (а таксама дадаў, што Вітаўт някепска ведаў нямецкую мову)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 107, 115.&lt;/ref&gt;}}).

8 жніўня 2021 году{{Заўвага|Глядзіце гісторыю зьменаў старонкі [[:en:Pahonia]]}} адміністрацыя [[Ангельская Вікіпэдыя|Ангельскай Вікіпэдыі]] пад ціскам [[Летувісы|летувіскіх]] [[Шавінізм|шавіністаў]], якія зьвінавачвалі сваіх беларускіх апанэнтаў у «ліцьвінізьме» з спасылкамі на памянёныя артыкулы ў часопісе Міністэрства абароны Летувы, выдаліла артыкул пра герб [[Пагоня|Пагоню]] (створаны ў жніўні 2004 году), зь якога зрабілі перанакіраваньне на [[герб Летувы]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=Хобі для эрудытаў: абараняць «Пагоню» ў галоўнай сусветнай энцыклапедыі|мова=be|год=13 жніўня 2021|аўтар=[[Алесь Чайчыц|Чайчыц А.]]|выданьне=[[Будзьма беларусамі!]]|спасылка=https://budzma.by/news/khobi-dlya-erudyta-.html}}&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Ліга Манархічная Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[LITWA: hłos monarchisty]]
* [[Міжмор’е]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)}}
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с.
* [[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]], [[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // З гісторыяй на «ВЫ». Выпуск 2. — Менск, 1994.
* {{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае}}
* [[Мікола Ермаловіч|Ермаловіч М.]] [https://knihi.com/Mikola_Jermalovic/Pa_sladach_adnaho_mifa.html Па слядах аднаго міфа]. 2-е выданьне. — Менск, Навука і тэхніка, 1991. — 98 с {{ISBN|5-343-00876-3}}.
* [[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.
* Касьцян К., Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.
* {{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)}}
* {{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}
* [[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] [https://adzharaj-kut.blogspot.com/2016/03/2016_6.html Жамойцкі тупік] // [[Літаратура і мастацтва]]. 17 верасьня 1993. С. 14—15.
* {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы}}
* {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}}
* [[Аляксандар Смалянчук|Смалянчук А.]] «Краёвая ідэя» ў беларускай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Зміцер Колас, 2017. — 460 с. {{ISBN|978-985-7164-11-0}}.
* [[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}: «Энцыклапедыкс», 2003. — 776 с {{ISBN|985-6599-77-6}}.
* [[Сьвятлана Струкава|Струкава С.]] [https://rep.bntu.by/bitstream/handle/data/6488/%D0%A1.%2037-40.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y Старажытныя найменні беларусаў] // [[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]]. № 8, 2009. С. 37—40.
* [[Павал Урбан|Урбан П.]] Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў. — Менск: ВЦ «Бацькаўшчына»; МП «Бесядзь», 1994. — 107 с.
* {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}
* [[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6 : Беларусь паміж Усходам і Захадам: Праблемы міжнац., міжрэліг. і міжкультур. узаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. Ч. 1, 1997. С. 37—41.
* Янковіч А. [http://palityka.org/pdf/06/0602.pdf Анталогія літвінізму: крыніцы, ідэя, рэалізацыя] // Палітычная сфера. № 6, 2006. С. 11—18.
* [[Норман Дэвіс|Davies N.]] Litva: The Rise and Fall of the Grand Duchy of Lithuania. — Penguin Group US, 2013. — 90 p. {{ISBN|9781101630822}}.
* {{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў}}
* {{Кніга
|аўтар          = [[Эндру Ўілсан|Wilson A.]]
|частка         = 
|загаловак      = Belarus. The last European dictatorship
|арыгінал       = 
|спасылка       = https://yalebooks.yale.edu/book/9780300259216/belarus
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = 
|выдавецтва     = {{артыкул у іншым разьдзеле|Yale University Press|Yale University Press|uk|Yale University Press}}
|год            = 2012
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 384
|сэрыя          = 
|isbn           = 978-0-300-25921-6
|наклад         = 
|ref = Wilson
}}
* {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [[Дзяніс Марціновіч]], [https://budzma.org/news/dzyanis-marcinovich-chamu-licviny-stali-byelarusami.html Чаму ліцвіны сталі беларусамі?], [[Budzma.org]], 13 траўня 2014 г.
* [[Зянон Пазьняк]], [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.
* Алесь Кіркевіч, [https://belsat.eu/opinions/litsviny-patryyoty-sekta-abo-agenty-fsb/ «Ліцвіны»: патрыёты, секта або агенты ФСБ?], [[Белсат]], 19 студзеня 2017 г.
* Алесь Кіркевіч, [https://novychas.online/kultura/jaszcze-ne-pozna-vjarnuc-kraine-sapraudnae-imja «Яшчэ не позна вярнуць краіне сапраўднае імя — Літва»], [[Новы час (газэта)|Новы час]], 29 студзеня 2017 г.
* [https://www.facebook.com/litva.belarus Энцыкляпэдыя Літвы-Беларусі], [[Facebook]]
* [https://nicolaev.livejournal.com/964176.html Пра літвінізм]
* [https://www.facebook.com/groups/1560143570916561/ Суполка «Дрэва Літвінскае»], [[Facebook]]
* [https://www.facebook.com/groups/361555473939008/ Суполка «Літвіны-беларусы»], [[Facebook]]
* [https://www.facebook.com/groups/zyvielitva Суполка «Litva. Літвіны. Гісторыя і этналогія»], [[Facebook]]

[[Катэгорыя:Ліцьвінства]]</text>
      <sha1>2h4wxgtk76j3kwyd28hiwavv13qy48k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328492</id>
      <parentid>2328483</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T19:59:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Рэакцыя Летувы */ артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92015" xml:space="preserve">'''Ліцьві́нства''', '''ліцьвіні́зм''' (таксама '''літві́нства''', '''літвіні́зм''') — шырокая гістарыяграфічная, культурная і грамадзка-палітычная плынь, якая грунтуе гісторыю [[Беларусь|Беларусі]] на спадчыне [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і акцэнтуе беспасярэднюю повязь паміж гістарычнымі [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]] і сучаснымі [[Беларусы|беларусамі]]. Складовая частка [[Беларускі нацыяналізм|беларускага нацыяналізму]], таксама можа разглядацца як рэгіянальная самаідэнтыфікацыя або як этап у разьвіцьці беларускага народа і Беларусі&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;&gt;[https://belaruspartisan.by/politic/368099/ Литвины vs белорусы: поиск своего места в истории или глупые разборки?], [[Беларускі партызан]], 19 студзеня 2017 г.&lt;/ref&gt;.

Гісторыкі [[Сяргей Абламейка (гісторык)|Сяргей Абламейка]] і [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвяртаюць ўвагу на тое, што ліцьвінства ня можа быць альтэрнатывай [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускасьці]], бо ёсьць яе неад’емнай складовай часткай. Проціпастаўляць іх — значыць дэструктыўна перакручваць рэальную гісторыю і этнагенэз беларусаў&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/28920419.html Зноў пра ідэнтычнасьць Скарыны], [[Радыё Свабода]], 15 сьнежня 2017 г.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;&gt;[https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=146173 Алесь Краўцэвіч: Ліцвінства — выдумка ворагаў, якую падтрымалі дурні], [[Наша Ніва]], 28 сакавіка 2017 г.&lt;/ref&gt;. Як падкрэсьлівае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]] у кнізе «[[Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае]]», «''Мы — беларусы, але мы і ліцьвіны, спадкаемцы гісторыі і культуры магутнай эўрапейскай дзяржавы — Вялікага Княства Літоўскага''»&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 161.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
[[Файл:Lithauen oder Weis Reussen.jpg|значак|Фрагмэнт мапы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], на якой [[Літва]] атаясамліваецца зь [[Белая Русь|Белай Русьсю]] («''Lithauen oder Weis Reussen''», «''Літва або Белая Русь''»), тым часам [[Жамойць]] (''Samogitien'') не атаясамліваецца зь Літвой]]

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
{{Асноўны артыкул|Ліцьвіны|Літва}}

Існуе некалькі тэорыяў паходжаньня гістарычных [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]]: «заходнеславянская» — ад племяннога зьвязу [[Люцічы|люцічаў]] ([[Вацлаў Пануцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}}&lt;/ref&gt;, [[Павал Урбан]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}&lt;/ref&gt;, [[Алесь Жлутка]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях}}&lt;/ref&gt;, [[Уладзімер Аляксеевіч Арлоў|Уладзімер Арлоў]]&lt;ref name=&quot;Arlou-2012&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}&lt;/ref&gt; ды іншыя), блізкая да яе з улікам шэрагу яўна [[Германскія мовы|ўсходнегерманскіх]] імёнаў і тапонімаў люцічаў «усходнегерманская» (Алёхна Дайліда&lt;ref&gt;Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с.&lt;/ref&gt;), а таксама «балтыйска-славянскага [[сымбіёз]]у» з паступовай мірнай і ахвотнай [[Славянскія мовы|славянізацыяй]] мясцовага [[Балтыйскія мовы|балтыйскага]] насельніцтва ([[Аляксандар Краўцэвіч]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)}}&lt;/ref&gt;, Уладзімер Арлоў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012&quot;/&gt; ды іншыя).

[[Файл:Lithuania Proper (1770-79).jpg|значак|Падзел Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага з мапы 1770-х гадоў: Сапраўдная Літва ({{мова-en|Lithuania Proper|скарочана}}) складаецца зь «Літоўскіх ваяводзтваў» і «Літоўскай або Белай Русі», тым часам Жамойць падаецца асобна ад Літвы — паміж [[Інфлянты|Інфлянтамі]] і [[Курляндыя]]й]]

У XIV—XVII ст. назва «ліцьвіны» тэрытарыяльна ахоплівала амаль усе землі [[Беларусь|Беларусі]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 94.&lt;/ref&gt;. У XVI ст. літвой (ліцьвінамі) стабільна вызначалі сябе баяры [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref&gt;Янковіч А. Анталогія літвінізму: крыніцы, ідэя, рэалізацыя // Палітычная сфера. № 6, 2006. С. 11.&lt;/ref&gt;. Умацаваньне гэтай формы самасьвядомасьці адбылося па аб’яднаньні Вялікага Княства Літоўскага з [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўствам Польскім]] у [[Рэч Паспалітая|Рэч Паспалітую]], якая разглядалася як аб’яднаньне «двух народаў» ([[Палякі|палякаў]] і ліцьвінаў). Па ўтварэньні Рэчы Паспалітай магнаты і шляхта Вялікага Княства Літоўскага доўгі час падкрэсьлівалі, што яны менавіта ліцьвіны, чым выказвалі даволі высокі ўзровень дзяржаўна-нацыянальнай самасьвядомасці&lt;ref&gt;{{Літаратура/Беларусы: У 13 т.|4к}} С. 95.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kren-Koukiel-Marozava-2000-321&quot;&gt;Гісторыя Беларусі. У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часоў да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / [[Іван Крэнь|І. Крэнь]], [[Іван Коўкель|І. Коўкель]], [[Сьвятлана Марозава|С. Марозава]], С. Сяльверстава, І. Фёдараў. — {{Менск (Мн.)}}: РІВШ БДУ, 2000. С. 321.&lt;/ref&gt;. У XVI—XVII стагодзьдзях назва ліцьвіны стала найбольш абагульняльнай этнанімічнай формай самасьвядомасьці беларускага народа і адлюстроўвала найбольш шырокі ўзровень яго нацыянальнай кансалідацыі&lt;ref&gt;[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] Формы этнічнага і нацыянальнага самавызначэння беларускага насельніцтва XIV—XVIII ст. (да праблемы станаўлення нацыянальнай самасвядомасці беларусаў) // Усебеларуская канферэнцыя гісторыкаў. Мінск, 3—5 лютага 1993 года. Ч. I. — {{Менск (Мн.)}}, 1993. С. 48—49.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Чаквин И. В. Избранное: теоретические и историографические статьи по этногенезу, этническим и этнокультурным процессам, конфессиональной истории белорусов. — Минск: Беларуская навука, 2014. С. 172, 176.&lt;/ref&gt;.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
{{Асноўны артыкул|Русіфікацыя Беларусі|Беларускае нацыянальнае адраджэньне|Краёўцы}}
[[Файл:Litwa i Białoruś (J. Bazewicz, 1916).jpg|значак|Краіна «Літва і Беларусь» ({{мова-pl|«Litwa i Białoruś»|скарочана}}), асобная ад Жамойці (''Żmujdź''), 1916 г.]]

Па [[анэксія|анэксіі]] земляў Вялікага Княства Літоўскага (1772, 1793, 1795 гады) улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], як адзначае гісторык [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]], спрыялі пашырэньню назвы [[беларусы]], бо гэтая назва больш адпавядала [[імпэрыялізм|імпэрскім інтарэсам]] і дазваляла трактаваць ліцьвінаў як разнавіднасьць [[расейцы|расейцаў («вялікарусаў»)]]. Разам з тым, гэтая назва замацавалася за ўсім насельніцтвам толькі на мяжы XIX і XX стагодзьдзяў&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-161&quot;/&gt;.

Узьнікненьне ліцьвінства як культурнай плыні прымяркоўваюць да першай паловы ХІХ стагодзьдзя, калі ў межах гэтай традыцыі адбывалася [[Беларускае нацыянальнае адраджэньне|беларускае культурнае назапашваньне]]. Тагачаснае ліцьвінства грунтавалася на гістарычных і культурных традыцыях Вялікага Княства Літоўскага, выяўлялася ў цікавасьці да народнай культуры, на ўсьведамленьні этнакультурнай адметнасьці як ад [[Расейцы|расейцаў]], так і ад [[Палякі|палякаў]]. Дзеячы ліцьвінства былі патрыётамі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], хоць і адрозьніваліся высокай ступеньню аўтаномнасьці. Паводле сваёй канфэсійнай прыналежнасьці большасьць прыхільнікаў гэтай традыцыі былі вернікамі-[[каталіцтва|каталікамі]], а паводле [[Стан (сацыяльная група)|стану]] належалі да шляхты&lt;ref&gt;[[Аляксандар Смалянчук|Смалянчук А.]] «Краёвая ідэя» ў беларускай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Зміцер Колас, 2017. С. 60—61.&lt;/ref&gt;.

У канцы ХІХ — пачатку ХХ стагодзьдзя сфармавалася суполка [[Краёўцы|краёўцаў]], якія вызначалі сябе формулай «ліцьвін паводле паходжаньня, паляк паводле нацыянальнасьці» і намагаліся стварыць другую унію Польшчы і Літвы (Беларусі). У 1907 годзе краёўцы стварылі [[Краёвая партыя Літвы і Русі|Краёвую партыю Літвы і Русі]], але ўжо ў 1908 годзе партыя зьнікла з палітычнай арэны. Зноў актывізавалася ў час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]]. З адраджэньнем [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]] як незалежнай дзяржавы і адмовы ад канфэдэрацыйных плянаў краёвы рух амаль спыніў сваё існаваньне.

У канцы XIX — пачатку XX стагодзьдзя нацыянальная эліта гістарычных ліцьвінаў пры чынным удзеле выхадцаў з шляхты колішняга Вялікага Княства Літоўскага — простых нашчадкаў гістарычнай Літвы&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2003&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-2/katl203.html Чаму беларусы не апанавалі літоўскай спадчыны] // [[ARCHE Пачатак]]. № 2 (25), 2003.&lt;/ref&gt; (з шляхты паходзілі заснавальнікі [[Наша Ніва|Нашай Нівы]] браты [[Іван Луцкевіч|Іван]] і [[Антон Луцкевіч]]ы, заснавальнік [[Беларуская рэвалюцыйная партыя|першай беларускай партыі]] [[Вацлаў Іваноўскі]], адзін з заснавальнікаў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамады]] паэт [[Карусь Каганец]], стваральнік беларускага тэатру [[Ігнат Буйніцкі]], клясыкі беларускай паэзіі [[Алаіза Пашкевіч]] і [[Янка Купала]], адзін з пачынальнікаў нацыянальнага адраджэньня [[Вацлаў Ластоўскі]], аўтар навукова вызначаных межаў [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] гісторык і этнограф прафэсар [[Мітрафан Доўнар-Запольскі]] ды іншыя{{Заўвага|Як зазначае гісторык [[Сяргей Токць]], «''Менавіта выхадцы з шляхты колькасна пераважалі ў беларускім нацыянальным руху на пачатковай фазе яго разьвіцьця і стварылі тады большасьць тэкстаў, якія заклалі культурны канон нацыянальнай ідэі''»&lt;ref&gt;[[Сяргей Токць|Токць С.]] Шляхта Беларусі і беларускі нацыянальны рух у другой палове ХІХ — пачатку ХХ ст. // Rocznik Centrum Studiów Białoruskich. Гадавік Цэнтра Беларускіх Студыяў. Nr 2/№ 2 (2017). С. 134.&lt;/ref&gt;}}) — якая выступала за адраджэньне свайго народа і яго дзяржаўнасьці, абрала назвы «Беларусь» і «беларусы». Аднак частка літоўскай шляхты (найперш буйныя землеўласьнікі — зямяне) не сьпяшалася і нават асьцерагалася прымаць назву «беларусы». Дачка [[Ежы Чапскі|Ежы Чапскага]], які ў 1917 годзе ўсё ж назваў сябе беларусам&lt;ref&gt;[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/30169005.html У 1917 годзе нашчадак Рурыка і іншыя магнаты Меншчыны абвясьцілі сябе беларусамі], [[Радыё Свабода]], 19 верасьня 2019 г.&lt;/ref&gt;, графіня Марыя Чапская (1894—1981) у сваім эсэ «Florian Czarnyszewicz» (1965 год, Парыж) патлумачыла, якое стаўленьне было ў літоўскай шляхты да сялянаў і чаму зямяне не прымалі назвы «беларусы», прыводзячы вытрымкі з палемічных лістоў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Флярыян Чарнышэвіч|Флярыяна Чарнышэвіча|pl|Florian Czarnyszewicz}}, напісаных па-беларуску да [[Кастусь Акула|Кастуся Акулы]] і пазьней перасланых ёй копіяй: «''Важна тое, што спадар зьяўляецца сынам свайго краю. Я таксама ёсьць сын Вялікага Княства Літоўскага. Мой бацька і дзед, і дзед майго дзеда нарадзіліся і злажылі свае косьці ў гэтай зямлі; і суджу, што можна мне родны край кахаць і тужыць па ім, і думаць аб ім, і цешыцца, калі гаспадары чыняць штось мудрае і шляхетнае, і самоціцца, калі памнажаюць памылкі. &lt;…&gt; І не былі гэта караняжы, а сыны Вялікага Княства Літоўскага, многія ў доме ня мовілі па-польску, але назвы „бела-“ ці „чарнарусаў“ не прымалі, бо „рускі“ для іх азначаў тры чацьвертых [[Расейцы|маскаля]]. Называлі сябе палякамі, але чулі сваю своеасаблівасьць. І калі б тады якая мудрасьць, якісь аўтарытэт пагадзіўся і прывёў у жыцьцё найменьне „літоўца“ (у значэньні [[Адам Міцкевіч|міцкевічаўскім]]) альбо крывічаніна, ахвотна бы тое прынялі»&lt;ref&gt;Czapska M. Florian Czarnyszewicz // Ostatnie odwiedziny i inne szkice. — Warszawa, 2006. — S. 166—167.&lt;/ref&gt;. 

Палітык і грамадзкі дзяяч [[Зянон Пазьняк]] дае наступныя тлумачэньні, чаму дзеячы нацыянальна-вызвольнага руху мелі выступіць пад назвай «Беларусь»&lt;ref&gt;[[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.&lt;/ref&gt;:
{{Пачатак цытаты}}
І нарэшце, чаму нацыянальныя дзеячы ўмоўнай «Літвы», разумеючы гісторыю, ня выступілі пад аб’яднаўчым тэрмінам «Літва», але пад назвай «Беларусь»? Адказ на паверхні: таму што аб’яднаўчым тэрмінам у гэтай сытуацыі магла быць толькі Беларусь. Гэта ўжо была навуковая і палітычная рэальнасьць. Нашыя нацыянальныя дзеячы таго часу — гэта былі мудрыя людзі, якія грунтаваліся на аб’яднаўчай нацыянальнай ідэі, умелі стратэгічна думаць і глядзець наперад, абапіраліся на навуку і на рэчаіснасьць. Сытуацыя была такой, што калі б яны кансэрватыўна ці рамантычна выступілі пад назовам «Літва», то ўсходнюю Беларусь мы маглі б страціць назаўсёды. Царская Расея скарыстала б канфэсійны падзел і тэрміналёгію ў сваіх інтарэсах з усёй магутнасьцю імпэрскай прапаганды, бюракратычнага апарату і царквы. Вось тады зьявілася б у Расеі рэальная Белая Русь, якую б яшчэ і натравілі супраць «католической литовской ереси» ды «сэпаратызму». Бальшавікі давяршылі б гэты падзел ужо ў сьведамасьці. А сьведамасны падзел, як вядома, нашмат горшы і разбуральны, чым падзел тэрытарыяльны. Стаўка на назву «Літва» была б у тых умовах ужо сэпаратысцкай і тупіковай. У лепшым выпадку — маргінальнай. Нацыянальныя дзеячы-адраджэнцы абазначылі і ўключылі ў нацыянальны рух усю літоўскую тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага (умоўную Літву і Беларусь) пад агульнай назвай Беларусь. У выніку расейская прапаганда не змагла фармальна ўклініцца ды падзяліць адзіную ідэю (хоць увесь час імкнулася). Расея ў такіх абставінах вымушана была агулам непрызнаваць і змагацца зь беларускім нацыянальным рухам. Расейцам у ідэйным пляне фармальна нічога не дасталося. &lt;…&gt;
[[Беларусы|Беларуская нацыя]] адбылася ў пачатку ХХ стагодзьдзя. Вяршыняй гэтага працэсу было стварэньне [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], прытым дакладна ў дзяржаўна-этнічных межах [[Літва старажытная|гістарычнай Літвы]].
{{Канец цытаты}}

Разам з тым, усе дзеячы беларускага нацыянальна-вызвольнага руху (ад [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]] да [[Янка Купала|Янкі Купалы]]) бесьперапынна падкрэсьлівалі повязь Беларускай дзяржаўнасьці зь Вялікім Княства Літоўскім, а ўсе беларускія гісторыкі (ад [[Вацлаў Ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]] да [[Усевалад Ігнатоўскі|Ўсевалада Ігнатоўскага]]) называлі ВКЛ «Беларуска-Літоўскім гаспадарствам». Гэтая ж пазыцыя знайшла адлюстраваньне ў [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной грамаце]] Беларускай Народнай Рэспублікі ад 9 сакавіка 1918 году («''Пасьля трох з паловаю вякоў няволі зноў на увесь сьвет кажа беларускі народ аб тым, што ён жыве і будзе жыць''»), а гербу [[Пагоня|Пагоні]] («''старадаўняй Літоўскай Пагоні''»), які стаў дзяржаўным сымбалем БНР, прысьвяціў [[Пагоня (песьня)|свой верш]] клясык беларускай літаратуры [[Максім Багдановіч]]. Тым часам яшчэ ўлетку 1916 году [[Беларускі народны камітэт]] на чале з Антонам Луцкевічам падтрымаў і пашырыў ідэю [[Канфэдэрацыя Вялікага Княства Літоўскага|канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага]] да канцэпцыі «Злучаных Штатаў» ад [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] да [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў, якія плянавалася ўтварыць зь незалежных [[Беларусь|Беларусі]], [[Летува|Летувы]], [[Латвія|Латвіі]] і [[Украіна|Ўкраіны]]. Падобны зьвяз тлумачыўся найперш эканамічнымі прычынамі — атрыманьнем выйсьця да мора і патрэбамі нацыянальнай абароны. У 1917 годзе беларускія арганізацыі працягвалі выступаць за ўтварэньне Беларуска-Летувіскай дзяржавы (падтрымана ў верасьні 1917 году [[Беларускі нацыянальны камітэт (Менск)|Беларускім нацыянальным камітэтам]] у [[Менск]]у), прычым рабілі гэта, нягледзячы на пазыцыю [[Летувіская Тарыба|Летувіскай Тарыбы]], якая заявіла прэтэнзіі на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічныя тэрыторыі беларусаў]]. Пры канцы студзеня 1918 году ў Вільні прайшла [[Беларуская канфэрэнцыя (1918)|Беларуская канфэрэнцыя]], якая прыняла рэзалюцыю аб імкненьні стварыць незалежную дэмакратычную дзяржаву зь дзьвюх асноўных нацыянальных тэрыторыяў — беларускай і летувіскай. Па абвяшчэньні ў лютым 1918 году незалежнасьці Летувы ў хаўрусе зь [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыяй]] (у ліпені 1918 году прапанову ад Тарыбы стаць [[Летува (каралеўства, 1918)|каралём Летувы]] пад імём «Міндаўгаса II» прыняў нямецкі прынц і вайсковец [[Вільгельм Карл фон Урах]]) ідэя канфэдэрацыі не ўздымалася&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 351—352.&lt;/ref&gt;.

=== Міжваенны час ===
У [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|міжваеннай Польшчы]] краёўцы склалі суполку [[Віленскія кансэрватары|віленскіх кансэрватараў]] (таксама вядомых як крэсавыя або віленскія зубры) і намагаліся стварыць польска-беларускую фэдэрацыю. Яны выказваліся за дэцэнтралізацыю кіраваньня дзяржавай і разьвіцьцё мясцовага самакіраваньня; за стымуляваньне эканамічнага разьвіцьця [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] і доступ беларусам на дзяржаўныя пасады, за падтрымку праваслаўнай царквы і ўвядзеньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]] ў праваслаўнае набажэнства; прыхільна-нэўтральна ставіліся да фармаваньня беларускае нацыянальнае сьвядомасьці ў беларускамоўных сялянаў Польшчы. Уважалі сябе за нашчадкаў шляхты [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і носьбітаў ягоных традыцыяў. Але рух заняпаў з пачаткай [[Другая сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]].

Падпісаньне ў ліпені 1920 году савецка-летувіскай [[Маскоўская дамова (1920)|Маскоўскай дамовы]], згодна зь якой Летува атрымала значную частку гістарычных і этнаграфічных земляў беларусаў, выклікала пратэст з боку кіраўніцтва Беларускай Народнай Рэспублікі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 363—365.&lt;/ref&gt;. Ужо ў 1921 годзе адзін з ініцыятараў абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі былы старшыня [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады БНР]] [[Язэп Лёсік]] апублікаваў у афіцыйным культурна-адукацыйным часопісе [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]] артыкул «Літва — Беларусь (Гістарычныя выведы)»&lt;ref&gt;Лёсік Я. Літва-Беларусь: гістарычныя выведы // Школа и культра Советской Белоруссии. — 1921. №2. — С. 12—22.&lt;/ref&gt;, у якім зазначыў: «''Беларусь у пазьнейшыя часы дзяржаўнай незалежнасьці насіла найменьне Вялікага Княства Літоўскага, Рускага, Жмудзкага й інш., або карацей — Вялікае Княства Літоўскае. &lt;…&gt; Сталася так, што пад Літвою разумеюць землі, заселеныя жмудзінамі, або даўнейшую Жамойць. &lt;…&gt; А што важней за ўсё, дык гэта тое, што Літва й Жмудзь — дзьве рэчы зусім розныя, і, апіраючыся на летапісныя весткі, ні ў якім разе ня можна зваць цяперашніх жмудзінаў літоўцамі. &lt;…&gt; Мала гэтага, цяперашнія літоўцы (жмудзіны) упэўнілі нават усю Эўропу, што гэты іх маленькі жмудзкі народ абладаў колісь магутнай і слаўнай Літоўска-Рускай дзяржавай. &lt;…&gt; Расійскія і польскія гісторыкі, дзякуючы сваім імпэрыялістычным тэндэнцыям, не вытлумачылі сабе значэньне слова Літва і вераць створанай ілюзіі, што ўвесь гістарычны скарб б. В. К. Літоўска-Рускага (Беларускага) належыць цяперашнім жмудзінам. Але правільнае асьвятленьне гістарычных фактаў сьведчыць нам пра тое, што Літва — гэта было славянскае племя, увайшоўшае ў склад цяперашняга беларускага народа. Літва, Лютва, Люцічы — іменьні славянскага племя &lt;…&gt; і калі нашы продкі — беларусіны ў прошлых сталецьцях звалі сябе літвінамі, то яны ведалі, што казалі''». Неўзабаве, аднак, [[Беларусізацыя|беларусізацыю]] ў БССР спыніў [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|сталінскі тэрор]], які цалкам зьнішчыў беларускую гістарычную школу (Язэпа Лёсіка арыштавалі ўжо ў 1930 годзе — увогуле жа, савецкія ўлады фізычна або духоўна зьнішчылі 32 менскія гісторыкі, а іх працы выдалілі з навуковых бібліятэк)&lt;ref name=&quot;Katlarcuk-2009&quot;&gt;[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://web.archive.org/web/20091202093523/http://arche.by/by/19/30/1220/ Прадмова да «літоўскага» нумару] // [[ARCHE Пачатак]]. № 9, 2009.&lt;/ref&gt;.

У 1934 годзе загаднік беларускага замежнага архіва ў [[Прага|Празе]], былы [[Міністры ўнутраных справаў БНР|міністар унутраных справаў БНР]] [[Тамаш Грыб]] у сваім артыкуле «[[wikisource:be:На два франты|На два франты (Галоўныя засады вызвольнай праграмы беларускага народу)]]» падкрэсьліваў: «''Хай нас ня блытаюць розныя найменьні дзяржавы, утворанай на рубяжы XIII—XIV стагодзьдзяў на вагромністым абшары Усходняе Эўропы, найменьні, якія ўжываюцца ў сучаснай гістарычнай літаратуры — Літва, Русь, Западная Русь, Літоўская Русь, Вялікае Князьства Літоўскае, Вялікае Князьства Літоўска-Рускае, Вялікае Князьства Літоўска-Беларускае, Вялікае Князьства Беларуска-Літоўскае, а таксама: Западная Русь пад уладаю Літвы, Беларусь пад Літоўскім панаваньнем ды інш. Усё гэта ёсьць выплад надзіву годнага непаразуменьня і зблытаніны паняцьцяў. Трымаймося фактаў гістарычнае рэчаістасьці: мова і культура беларускага народу былі пануючымі ў гэнай дзяржаве. Вось жа: гэта была беларуская дзяржава! &lt;…&gt; Трэ мець на ўвазе пры гэтым і адрознасьць паміж Ліцьвінамі (старадаўнымі Люцічамі, Велетамі або Волатамі) і Жмудзінамі. Асабліва сяньня трэ мець на ўвазе гэну адрознасьць, калі Жмудзіны, прыняўшы старадаўнае найменьне Літва, імкнуцца прыўласьніць і гістарычны зьмест гэтага слова — гістарычную мінуўшчыну беларускага народу''»&lt;ref&gt;[[Тамаш Грыб|Грыб Тамаш]]. На два франты // [[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]. № 4, 1995. С. 80—120.&lt;/ref&gt;. У 1939 годзе [[Ян Станкевіч]], які з 1927 году выкладаў у [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэце]], зазначыў: «''Трэба зацеміць, што з гледзішча нацыянальнага Беларусы ў гэтую пару звалі сябе Ліцьвінамі, гэтак-жа нас звалі ўсе нашыя суседзі, але з гледзішча рэлігійнага Беларусы ўсходняга абраду заўсёды зваліся Русінамі''»&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Гісторыя Беларускага языка. — Вільня, 1939. C. 6.&lt;/ref&gt;.

=== Паваенны час ===
Па [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|зьнішчэньні беларускай гістарыяграфіі ў часы сталінскага тэрору]] адным зь першых дасьледнікаў, хто спрабаваў высьветліць, як назва «Літва» перамясьцілася на тэрыторыю суседняй дзяржавы і як славяне-ліцьвіны сталі беларусамі, быў [[Вацлаў Пануцэвіч]] (1911—1991), які выдаваў навуковы часопіс «[[Літва (часопіс)|Litva]]», а таксама апублікаваў некалькі манаграфічных публікацыяў, зь якіх асаблівую навуковую вартасьць маюць кнігі «Літва і Жмудзь» (Чыкага, 1953—1954 год) і «З гісторыі Беларусі або Крывіччыны-Літвы» (Чыкага, 1965 год). Гісторык мовы [[Алесь Жлутка]] адзначае засяроджанасьць Вацлава Пануцэвіча на гістарычных крыніцах і яго грунтоўную філялягічную падрыхтоўку&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;/&gt;. Погляды Вацлава Пануцэвіча падтрымаў і разьвіў гісторык [[Павал Урбан]] (1924—2011), які адзначыў разьмежаваньне ліцьвінаў і жамойтаў і што Жамойць была адасобленай ад Літвы моўна і этнічна. У рамках гэтай праграмы знаходзіцца сьцьверджаньне гісторыка, што «''ад 1579 году ў выданьнях, што таксама выходзяць у Кёнігсбэргу, жмудзкая мова пачынае звацца літоўскай''» («У сьвятле гістарычных фактаў», 1972 год). Ужо ў найноўшы пэрыяд у Беларусі выйшла чарговая праца П. Урбана «Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў» (1994 год), у якой аўтар сфармуляваў наступную тэзу: «''[[Аўкштота]] была асобнай зямлёй і ніколі не атаясамлівалася з уласна Літвой''». Пашыраны варыянт (у першую чаргу праз улучэньне дадаткаў) гэтай кнігі пад назвай «Старажытныя ліцьвіны» апублікавалі празь сем гадоў&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;&gt;[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52c/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B:_%27%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0%27_%D1%96_%27%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C%27_%D1%83_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96.html Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі] // Палітычная сфера. № 18—19 (1—2), 2012. С. 30—53.&lt;/ref&gt;. Тым часам у паваеннай Беларусі да падобных высноваў у сваіх дасьледаваньнях, якія праводзіліся па-за афіцыйнай савецкай гістарыяграфіяй, прыйшоў [[Мікола Ермаловіч]] (1921—2000), які завяршыў у 1968 годзе працу над кнігай «Па сьлядах аднаго міта». Гэтая кніга доўгі час пашыралася пад закансьпіраванай назвай «Сто старонак» і ўпершыню легальна выйшла з друку толькі ў 1989 годзе. З пачаткам працэсу дэмакратызацыі ў СССР ужо ў другой палове 1980-х гадоў канцэпцыя М. Ермаловіча атрымала інстытуцыянальнае, фармальнае акадэмічнае завяршэньне і пашырылася ў літаратуры&lt;ref name=&quot;Dziarnovic-2012&quot;/&gt;.

=== Незалежная Беларусь ===
22 студзеня 2009 году ў Беларусі ўтварыўся грамадзкі арганізацыйны камітэт імпрэзы 1000-годзьдзя назвы ''Літва'' пад старшынствам доктара гістарычных навук прафэсара [[Анатоль Грыцкевіч|Анатоля Грыцкевіча]]. У арганізацыйны камітэт «Міленіюм Літвы» ўвайшлі пісьменьніца [[Вольга Іпатава]], доктар гістарычных навук [[Алесь Краўцэвіч]], доктар мэдычных навук [[Алесь Астроўскі]], доктар біялягічных навук [[Аляксей Мікуліч]], археоляг [[Эдвард Зайкоўскі]], мастак і грамадзкі дзяяч [[Аляксей Марачкін]], сьвятар [[Леанід Акаловіч]] і дасьледнік [[Зьдзіслаў Сіцька]].

У звароце арганізацыйнага камітэту паведамляецца, што першы ўпамін назвы Літва (Lituae) у пісьмовых крыніцах — нямецкіх Квэдлінбурскіх аналах — належыць да 1009 году. Аўтары звароту адзначаюць, што назва Літва датычыцца старажытнай тэрыторыі Беларусі, а цяперашнія беларусы да пачатку XX стагодзьдзя называлі сябе ліцьвінамі.

«''Тэрміны Беларусь і беларусы навязаныя нам расейскай адміністрацыяй у сярэдзіне XIX стагодзьдзя. Беларусь зьяўляецца галоўнай пераемніцай Вялікага Княства Літоўскага. Нашы землі складалі вялікую частку ВКЛ. Менавіта на нашых землях і паўстала вялікая дзяржава ВКЛ, аб’ядналая ў XV стагодзьдзі асобныя княствы-землі, у тым ліку Наваградзкае, Полацкае, Смаленскае, Турава-Пінскае і Гарадзенскае''», — гаворыцца ў звароце&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Марат Гаравы]]|загаловак=Створаны грамадзкі аргкамітэт сьвяткаваньня 1000-годзьдзя назвы Літва пад старшынствам прафэсара Анатоля Грыцкевіча|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2009/01/22/279333_279363|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=22 студзеня 2009|дата доступу=14 кастрычніка 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Пытаньне назваў ==
{{Асноўны артыкул|Літва|Ліцьвіны|Белая Русь|Беларусь|Летува}}
[[Файл:Пікет каля Дому ўраду (Менск, 1991 г.).jpg|значак|Пікет у [[Менск]]у з плякатам [[лацінка]]й: «''Вярнуць народу яго спрадвечныя сымбалі: герб [[Пагоня]] й [[бел-чырвона-белы сьцяг]], а таксама назоў Бацькаўшчыны — Літва, сталіцы — Менск!''» (19.09.1991 г.)]]

=== Гістарычная Літва і сучасная Летува ===
Адной з прыкметаў прыхільнасьці да ліцьвінства часам называюць разьмежаваньне назваў Літвы і [[Летува|Летувы]], якія пачалі атаясамлівацца ў розных мовах у XX ст. — за часамі [[Русіфікацыя Беларусі|гвалтоўнай русіфікацыі Беларусі]] і [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|масавага зьнішчэньня беларускіх інтэлектуальных элітаў]].

Аднак на аб’ектыўную патрэбу тэрміналягічнага адрозьненьня гістарычнай Літвы і сучаснай Летувы зьвяртаюць увагу як беларускія гісторыкі і мовазнаўцы ([[Ян Станкевіч]]&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мінск)}}, 2003. С. 633—634.&lt;/ref&gt;, [[Павал Урбан]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 5.&lt;/ref&gt;, [[Мікола Ермаловіч]]&lt;ref&gt;[http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ermalovich/Мікола_Ермаловіч._Успаміны,_творы,_фотаматэрыялы.html Яго чакала Беларусь чатыры стагоддзі: Зборнік дакументаў і матэрыялаў да 85-годдзя з дня нараджэння Міколы Ермаловіча. Успаміны, творы, фотаматэрыялы]. — {{Менск (Мн.)}}, 2007. — 360 с.&lt;/ref&gt;, [[Аляксандар Краўцэвіч]]&lt;ref name=&quot;Kraucevic-1993&quot;&gt;[[Алесь Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Аляксандар Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Тэрміны «Літва» і «Летува» ў сучаснай беларускай гістарыяграфіі // [[Гістарычны Альманах]]. Том 9, 2004.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)|к}} С. 10—12.&lt;/ref&gt;, [[Генадзь Сагановіч]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]], [[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] [http://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // «З гісторыяй на „ВЫ“», 2.выпуск. — {{Менск (Мінск)}}, 1994.&lt;/ref&gt;, [[Ніна Баршчэўская]]&lt;ref&gt;[[Ніна Баршчэўская|Баршчэўская Н.]] Уплыў суседніх народаў на зьмену дзяржаўнага назову Беларусі ў ацэнцы беларускіх вучоных у дыяспары [http://kamunikat.org/7942.html 1—4], [http://kamunikat.org/7943.html 5—8] // Droga ku wzajemności. 50 lat białorutenistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Redakcja naukowa Mikołaj Timoszuk i Mikołaj Chaustowicz. (Acta Albaruthenica 6). — Warszawa, 2007. S. 50—66.&lt;/ref&gt;, [[Эдвард Зайкоўскі]]&lt;ref&gt;[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [https://web.archive.org/web/20111119082534/http://arche.by/by/page/science/7463 Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.&lt;/ref&gt;, [[Уладзімер Арлоў (гісторык)|Уладзімер Арлоў]]&lt;ref name=&quot;Arlou-2012-33&quot;&gt;{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 33.&lt;/ref&gt;, [[Зьміцер Санько]]&lt;ref name=&quot;Sanko&quot;&gt;[[Зьміцер Санько|Санько З.]] [https://www.svaboda.org/a/30464340.html?fbclid=IwAR0MY3o-M1iIg0RuSwvEu9OwMqJuVqVwTcjCPz7RGrb9VY-wBtCdjIuVgI0 І ўсё ж — Літва ці Летува?], [[Радыё Свабода]], 2 сакавіка 2020 г.&lt;/ref&gt;), так і зусім не зьвязаныя зь беларускай нацыяй ([[Тымаці Снайдэр]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў|к}} P. 50, 81.&lt;/ref&gt;, [[Эндру Ўілсан]]{{зноска|Wilson|2012|Wilson|21–22}}, [[Норман Дэвіс]]&lt;ref&gt;[[Норман Дэвіс|Davies N.]] Litva: The Rise and Fall of the Grand Duchy of Lithuania. — Penguin Group US, 2013. — 90 p. {{ISBN|9781101630822}}.&lt;/ref&gt;).

=== Беларусь-Літва ===
Сярод прыхільнікаў разьмежаваньня назваў Літвы і Летувы пытаньне афіцыйнага вяртаньня назвы Літвы побач з назвай Беларусі ўспрымаецца неадназначна. У працах гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]] (1911—1991), які выдаваў у [[Чыкага]] навуковы часопіс «[[Litva]]», [[Літва старажытная|Літва]] — гэта Беларусь (як і [[ліцьвіны]] — гэта [[беларусы]], а літоўская мова — [[беларуская мова]])&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;. Гісторык і мовазнаўца [[Ян Станкевіч]] (1891—1976), які таксама ўжываў датычна Беларусі назву Літва (як і да беларусаў — назву ліцьвіны, а да беларускай мовы — назву літоўская мова&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Кнігапісь // Сялянская Ніва. № 16, 1926. С. 3.&lt;/ref&gt;), пазьней папулярызаваў назвы Вялікалітва, вялікаліцьвіны, вялікалітоўская мова&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] Як беларусы называлі сябе і сваю мову ў розныя часы? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 76.&lt;/ref&gt;. З улікам гістарычнай дзяржаўнай пераемнасьці Беларусі зь Вялікім Княства Літоўскім лідэр [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі — БНФ]] [[Зянон Пазьняк]] вылучаў у 2005 годзе прапанову прыняць поўную назву краіны Вялікае Княства Літоўскае Беларусь з захаваньнем скарочанай назвы — Беларусь&lt;ref&gt;[http://pazniak.info/page_belarus-litva Беларусь-Літва], Пэрсанальны сайт [[Зянон Пазьняк|Зянона Пазьняка]], 27 сьнежня 2016 г.&lt;/ref&gt;. Гэтую прапанову падтрымаў гісторык [[Анатоль Грыцкевіч]], аднак гісторык [[Уладзімер Аляксеевіч Арлоў|Уладзімер Арлоў]] бачыць магчымасьць зьмены назвы дзяржавы толькі ў далёкай пэрспэктыве («''не раней, чым кожны беларус будзе ўсьведамляць, што ў гістарычнай рэтраспэктыве Літва — гэта тое самае, што Беларусь''»)&lt;ref&gt;[https://nn.by/?c=ar&amp;i=100976 Вялікае Княства Літоўскае Беларусь — пражэкцёрства ці візіянэрства?], [[Наша Ніва]], 11 лістапада 2005 г.&lt;/ref&gt;. Тым часам беларускі гісторык права [[Таісія Доўнар]] зазначае, што «''менавіта ў зьвязку з гістарычнымі зьменамі назвы беларускага народа і цяпер часам узьнікае блытаніна датычна айчыннай гісторыі… магчыма, мелі рацыю навукоўцы, якія ў пачатку 90-х гадоў прапаноўвалі назваць нашу дзяржаву Вяліка-Літоўская Беларусь''»&lt;ref&gt;Доўнар Т. Асаблівасці і праблемы гісторыі дзяржавы і права Беларусі // Веснік Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы. Серыя 4. Правазнаўства. № 2 (128), 2012. С. 33—38.&lt;/ref&gt;.

Існуюць таксама прыхільнікі тэрміновай зьмены назвы Беларусі на Літву, аргумэнтацыю якіх агучыў гісторык Ян Лялевіч. Ён мяркуе, што назва Літва «''легімітызуе нашую краіну ў мінуўшчыне, для сучаснасьці, дае легітымізацыю для нашай будучыні''», тым часам «''закладзенае дамінаваньне гістарычнага кантэксту Русі''» ў назьве Беларусі напраўду прыводзіць да дамінаваньня [[Расея|Расеі]] (праз афіцыйныя саманазвы [[Расейцы|расейцаў]] і [[Расейская мова|расейскай мовы]] — {{мова-ru|«русские»|скарочана}} і {{мова-ru|«русский язык»|скарочана}}, гвалтоўна ўведзеныя ў [[Беларускі афіцыйны правапіс|наркамаўку]] як «рускія» і «руская мова»). Адпаведна, на думку Яна Лялевіча, у назьве Беларусі крыецца «''праблема самаідэнтыфікацыі нашага народа''»&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;/&gt;.

Гісторык Аляксандар Краўцэвіч, адзначаючы бясспрэчнасьць таго, што Літва і ліцьвіны ёсьць гістарычнымі назвамі Беларусі і беларусаў, што пераняцьце гэтых назваў Летувой і летувісамі было гістарычна не правамерным і што «''наш народ прыняў сучасную назву, вядома, пад прымусам Расеі''»&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;/&gt;, выступае катэгарычна супраць зьмены назвы краіны і нацыі, бо «''назва „Беларусь“ напоўненая вялікім і магутным сэнсам, увайшла ў масавую сьвядомасьць, мае моцную ідэалёгія і магутны мастацка-літаратурны падмурак''». Адпаведна, «''прыдумваць праекты па адмове ад гэтай назвы і прыняцьцю іншай — гэта значыць аслабляць нацыю, якая называецца беларускай''»&lt;ref name=&quot;BielaruskiPartyzan-2017&quot;/&gt;.

== Поклічы ==
Гістарычныя і сучасныя поклічы, зьвязаныя зь Літвой і ліцьвінамі:
* «Жыве Літва!»&lt;ref&gt;[[LITWA: hłos monarchisty]]. [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=13000-2.pdf №. I (XXII)], 2008. С. 6.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|У разгорнутым выглядзе гэты выраз ужыў яшчэ ў 1859 годзе [[Уладзіслаў Сыракомля|Ўладзіслаў Сыракомля (Людвік Кандратовіч)]], які — як і яго сучасьнікі — называў Беларусь Літвой&lt;ref&gt;[[Кастусь Цьвірка|Цвірка К.]] Лірнік беларускай зямлі // Уладзіслаў Сыракомля. Выбраныя творы. — {{Менск (Мінск)}}: «Кнігазбор», 2006. С. 4.&lt;/ref&gt;: «''Пра адно я толькі сьпяваю, хоць на розныя ноты: Хай жыве наша Літва! Хай жывуць ліцьвіны!''» ({{мова-pl|«Ja jedno tylko śpiewam, choć na różną nutę: Niech żyje nasza Litwa! niech żyją Litwini!»|скарочана}}&lt;ref&gt;Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli). T. 7. — Warszawa, 1872. S. 186.&lt;/ref&gt;)}} — адпаведнік «[[Жыве Беларусь!]]»
* «За Літву!»&lt;ref&gt;[[LITWA: hłos monarchisty]]. [http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=13000-2.pdf №. I (XXII)], 2008. С. 1.&lt;/ref&gt;

== Дзеячы і суполкі, якія аддзяляюць ліцьвінаў ад беларусаў ==
20 траўня 2000 году ў [[Наваградак|Наваградку]] адбылося падпісаньне [[Акт абвяшчэньня ліцьвінскай нацыі|Акту абвяшчэньня ліцьвінскай нацыі]]. На ўстаноўчым сходзе 2000 году яго арганізатары [[Віктар Нагнібяда]] і [[Андрэй Юцкевіч]] у якасьці мэты назвалі адасабленьне [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] ў асобную дзяржаву або яе далучэньне да Польшчы, а таксама далучэньне да Расеі ўсёй астатняй Беларусі ([[Рыскі падзел]]). У 2005 годзе Нагнібяда і Юцкевіч стварылі па-расейску сайт «Літванія», які выдалілі ў 2009 годзе па ад’езьдзе ў Польшчу. У 2017 годзе журналіст газэты «[[Новы час (газэта)|Новы час]]» Валер Руселік параўнаў расейскамоўны праект Літваніі зь іншым крамлёўскім сэпаратысцкім праектам «[[Вейшнорыя]]» ў кірунку [[гета]]ізацыі нерасейцаў. Таксама Руселік заўважыў, што расейская выведка выкарыстала для прыкрыцьця правакацыі шчырыя памкненьні людзей, дзеля азначэньня якіх выкарыстоўвала абразьліва-функцыянальны тэрмін {{Артыкул у іншым разьдзеле|Карысны дурань|«карысныя ідыёты»|en|Useful idiot}}&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Руселік В.|загаловак=Вейшнорыя: сьмех скрозь сьлёзы|спасылка=https://novychas.by/palityka/krok-da-zahopu-belarusi-zrobleny-abo-smeh-skroz-s|выдавец=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=14 верасьня 2017|дата доступу=25 лютага 2020}}&lt;/ref&gt;.

У верасьні 2015 году старшыня [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ|Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ]] [[Зянон Пазьняк]] заўважыў, што ў расейскай прапагандзе дзеля [[Дэзынфармацыя|дэзынфармацыі]] «''спрабуюць выкарыстаць некаторых беларускіх маргіналаў, што па-юнацку мараць пра адраджэньне Вялікай Літвы''». Ён адзначыў, што расейскі [[тролінг]] «''замешаны на [[Беларусафобія|нянавісьці да Беларусі]]''». У сваім тлумачэньні Пазьняк згадаў: «''Адзін з прыёмаў цяперашняй рускай фашыстоўскай прапаганды і [[Інфармацыйная вайна|дэзінфармацыйнай вайны]] — унесьці „замутненьне“ ў сьвядомасьць самаідэнтыфікацыі на ніжэйшых, менш адукаванах пластах грамадзтва ў Беларусі і ва Ўкраіне і стварыць тут часовыя сацыяльныя апоры для акупацыі і [[Гібрыдная вайна|гібрыднай вайны]]. Любая нагода, любая ідэя, нават самая абсурдная становіцца прыдатнай для рускай дэзінфармацыі, калі яна накіравана на падважваньне і раскол беларускай і ўкраінскай [[Этнічная самасьвядомасьць|нацыянальнай ідэнтычнасьці]]''». Урэшце Зянон Пазьняк падкрэсьліў: «''Адмоўнасьць нашых „разумных дурняў“ у тым, што яны… клянуць беларусаў і ўсё беларускае, … думка не пра кансалідацыю, не пра разьвіцьцё Беларусі, а пра развал. Для Масквы такія думкі прыдатныя ў любым выглядзе''»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гэта слова сакральнае. Аб некаторых аспэктах Беларускага Адраджэньня і паразы рускай палітыкі|спасылка=http://pazniak.info/page_geta_slova_sakralnae__ab_nekatoryih_aspektah_belaruskaga__adradjennya_|выдавец=[[Зянон Пазьняк]]|дата публікацыі=13 верасьня 2015|копія=http://www.bielarus.net/archives/2015/09/15/4232|дата копіі=15 верасьня 2015|дата доступу=22 траўня 2020}}&lt;/ref&gt;.

У 2017 годзе гісторык [[Аляксандар Краўцэвіч]] зьвярнуў увагу на тое, што Расея з аднаго боку атакуе тое ліцьвінства, якое ёсьць сынонімам беларускасьці, а зь іншага — падтрымлівае тыя «ліцьвінскія» праекты, дзе сьцьвярджаецца, што беларусы — гэта летувісы, якія маюць вывучаць летувіскую мову і злучацца зь Летувой. Як прыклад такога дзеяча Аляксандар Краўцэвіч прыводзіць [[Аляксей Дзерман|Аляксея Дзермана (Дзерманта)]]&lt;ref name=&quot;Kraucevic-2017&quot;/&gt;. Неўзабаве, у час здушэньня [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў супраць фальсыфікацыі выбараў, гвалту і беззаконьня]] Дзермант стаў адным з галоўных ідэолягаў [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскага]] [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]].

== Рэакцыя Летувы ==
Часопіс [[Міністэрства абароны Летувы|Міністэрства абароны]] [[Летува|Летувы]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Karys||en|Karys}} прысьвяціў «ліцьвінізму» два артыкулы, разьмешчаныя ў самым пачатку першага і другога нумароў 2020 году (аўтар — {{мова-lt|Darius Sutkus|скарочана}}, невядомы, аднак, як прафэсійны гісторык). У першым артыкуле ў разьдзеле «''Вытокі ліцьвінізму: шанаваньне цара''» аўтар называе заснавальнікам «ліцьвінізму», які «''супрацоўнічаў з расейскімі ўладамі''» і быў «''адным зь першых псэўдагісторыкаў, хто сьцьвярджаў, што ВКЛ было славянскай дзяржавай''»&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 4.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Яшчэ адным заснавальнікам «ліцьвінізму» летувіскі аўтар называе [[Ігнат Кулакоўскі|Ігната Кулакоўскага]]}}, прафэсара-паліглёта {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпа Сянкоўскага|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858), выхадца зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты і навучэнца [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], які ў 1835 годзе пісаў пра этнічную інтэграцыю ў Вялікім Княстве Літоўскім ліцьвінаў і русінаў, якую тлумачыў агульным германскім паходжаньнем кіроўных дынастыяў Літвы і Русі&lt;ref&gt;Собрание сочинений Сенковского (Барона Брамбеуса). Т. 6. — СПб., 1859. С. 47—48/&lt;/ref&gt;. Тым часам, падобныя думкі (пра германскае паходжаньне літоўскае шляхты і яе славянізацыю ў ВКЛ яшчэ да Крэўскай уніі) выказвалі такія гісторыкі, як {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юзэф Ярашэвіч||be|Юзаф Ярашэвіч}} (1793—1860), [[Іван Барычэўскі]] (1810—1887), [[Мацьвей Любаўскі]] (1860—1936), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Фёдар Леантовіч||ru|Леонтович, Фёдор Иванович}} (1793—1860), {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юзэф Эдвард Пузына||be|Юзаф Эдвард Пузына}} (1878—1949) ды іншыя&lt;ref&gt;Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 4.&lt;/ref&gt;.

Разам з тым, імя Восіпа Сянкоўскага мае повязь з крытыкай штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы «літва» на частку [[жамойць|жамойцкага]] насельніцтва Расейскай імпэрыі (што летувіскі аўтар, аднак, ня згадвае), названую пазьней «[[аўкштайты|аўкштайтамі]]» — насельнікамі этнаграфічнага рэгіёну «[[Аўкштота]]». Адпаведная крытычная нататка&lt;ref&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt; зьявілася ў 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}, які на той час рэдагаваўся Вопісам Сянкоўскім разам з энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і усходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}

Па аглядзе «гісторыі ліцьвінізму», летувіскі аўтар засьцерагае чытачоў ад «радыкальных ліцьвіністаў», якіх ён зьвязвае з уладамі Расеі і характарызуе сьцьверджаньнем [[Фіна-вугорскія народы|фінска-вугорскага]] паходжаньня летувісаў, [[готы|гоцкага]] ўплыву на землі Вялікага Княства Літоўскага{{Заўвага|Тым часам у ліпені 2022 году ў вёсцы на поўнач ад [[Ліда|Ліды]] знайшлі калекцыю срэбраных прадметаў, пакрытых пазалотай, якую, з усяго відаць, пакінулі па сабе готы: вайсковыя трафэі, вырабленыя на тэрыторыі позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]] ў ІІ—IV стагодзьдзях нашай эры. Апроч таго, у Беларусі і на [[Падляшша|Падляшшы]] знайходзяць гоцкія мячы&lt;ref&gt;Алесь Кіркевіч, [https://budzma.org/news/unikalny-skarb-chaso-starazhytnykh.html Унікальны скарб часоў старажытных готаў знойдзены на Лідчыне. Што пра яго вядома?], [[Budzma.org]], 19 ліпеня 2022 г.&lt;/ref&gt;}} і штучнага канструяваньня сучаснай летувіскай мовы. Таксама аўтар сьцьвярджае, што балянс поглядаў на Вялікае Княства Літоўскае ў Беларусі падтрымліваецца ўладай [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], адзначаючы немагчымасьць зрабіць дакладны прагноз разьвіцьця падзеяў у выпадку зьмены ўлады ў краіне&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas: istorija, prielaidos, perspektyvos // Karys. Nr. 1, 2020. P. 7—9.&lt;/ref&gt;.

У сваім другім артыкуле аўтар разьвівае тэорыю «балтыйскай (летувіскай) [[рэканкіста|рэканкісты]]», сьцьвярджаючы, што валадары-«летувісы» ўвесь час пашыралі Вялікае Княства Літоўскае на былыя балтыйскія землі. Сярод іншага, адзначаецца бясспрэчнасьць таго, што вялікія князі літоўскія размаўлялі па-летувіску, прытым у якасьці пацьверджаньня гэтага гаворыцца, што «''[[Ягайла]], стаўшы каралём Польшчы, не хацеў, каб яго разумелі дваране, таму гаварыў па-летувіску з сваім стрыечным братам [[Вітаўт]]ам''»&lt;ref&gt;Sutkus D. Litvinizmas II: Baltarusija — ideologinės kovos laukas // Karys. Nr. 2, 2020. P. 6.&lt;/ref&gt; (напраўду захавалася толькі адна згадка пра падобную размову «па-літоўску» — і не пры двары караля польскага, а на Луцкім зьездзе манархаў у студзені 1429 году, калі побач з братамі былі толькі [[Жыгімонт Люксэмбурскі]] і яго жонка&lt;ref name=&quot;Urban-2001-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 106.&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Раней Вітаўт у лацінскай грамаце ад 1420 году да імпэратара Жыгімонта Люксэмбурскага двойчы ўжыў славянскія тэрміны (''Szomoyth'', ''Somoyth'' — {{мова-be-old|Жомойть|скарочана}}) у называньні [[Жамойць|Жамойці]] і [[жамойты|жамойтаў]] (хоць у тагачасных лацінскіх тэкстах да іх дастасоўвалі назвы ''Samogitia'' і ''Samogiti''), кажучы, што іх гэтак называлі «ў літоўскай мове» ({{мова-la|Sed quod terra Samaytarum est terra inferior ad terram Lythwanie, ideo Szomoyth vocatur, quod in lythwanico terra inferior interpretatur &lt;...&gt; que terra in Lythwanico Somoyth quasi terra inferior appelatur|скарочана}})&lt;ref name=&quot;Urban-2001-105-106&quot;&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105—106.&lt;/ref&gt;. Пагатоў пазьнейшае асабістае ліставаньне паміж Вітаўтам і Ягайлам вялося на беларускай («рускай») мове. Апроч таго, крыжацкі дыплямат Конрад Кібург, які ачольваў пасольства ў Вільню ў 1397 годзе, засьведчыў у сваіх нататках, пакінутых у форме дзёньніка, што вялікі князь Вітаўт і ўвесь яго двор карысталіся рускай мовай (а таксама дадаў, што Вітаўт някепска ведаў нямецкую мову)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 107, 115.&lt;/ref&gt;}}).

8 жніўня 2021 году{{Заўвага|Глядзіце гісторыю зьменаў старонкі [[:en:Pahonia]]}} адміністрацыя [[Ангельская Вікіпэдыя|Ангельскай Вікіпэдыі]] пад ціскам [[Летувісы|летувіскіх]] [[Шавінізм|шавіністаў]], якія зьвінавачвалі сваіх беларускіх апанэнтаў у «ліцьвінізьме» з спасылкамі на памянёныя артыкулы ў часопісе Міністэрства абароны Летувы, выдаліла артыкул пра герб [[Пагоня|Пагоню]] (створаны ў жніўні 2004 году), зь якога зрабілі перанакіраваньне на [[герб Летувы]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|загаловак=Хобі для эрудытаў: абараняць «Пагоню» ў галоўнай сусветнай энцыклапедыі|мова=be|год=13 жніўня 2021|аўтар=[[Алесь Чайчыц|Чайчыц А.]]|выданьне=[[Будзьма беларусамі!]]|спасылка=https://budzma.by/news/khobi-dlya-erudyta-.html}}&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Ліга Манархічная Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[LITWA: hłos monarchisty]]
* [[Міжмор’е]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Літаратура/Дзесяць вякоў беларускай гісторыі (1997)}}
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с.
* [[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]], [[Генадзь Сагановіч|Сагановіч Г.]] [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // З гісторыяй на «ВЫ». Выпуск 2. — Менск, 1994.
* {{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае}}
* [[Мікола Ермаловіч|Ермаловіч М.]] [https://knihi.com/Mikola_Jermalovic/Pa_sladach_adnaho_mifa.html Па слядах аднаго міфа]. 2-е выданьне. — Менск, Навука і тэхніка, 1991. — 98 с {{ISBN|5-343-00876-3}}.
* [[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.
* Касьцян К., Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.
* {{Літаратура/Гісторыя ВКЛ (2013)}}
* {{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)}}
* [[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] [https://adzharaj-kut.blogspot.com/2016/03/2016_6.html Жамойцкі тупік] // [[Літаратура і мастацтва]]. 17 верасьня 1993. С. 14—15.
* {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы}}
* {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}}
* [[Аляксандар Смалянчук|Смалянчук А.]] «Краёвая ідэя» ў беларускай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Зміцер Колас, 2017. — 460 с. {{ISBN|978-985-7164-11-0}}.
* [[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Нарысы зь гісторыі Вялікалітвы-Беларусі // Станкевіч Я. Гістарычныя творы. — {{Менск (Мн.)}}: «Энцыклапедыкс», 2003. — 776 с {{ISBN|985-6599-77-6}}.
* [[Сьвятлана Струкава|Струкава С.]] [https://rep.bntu.by/bitstream/handle/data/6488/%D0%A1.%2037-40.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y Старажытныя найменні беларусаў] // [[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]]. № 8, 2009. С. 37—40.
* [[Павал Урбан|Урбан П.]] Да пытаньня этнічнай прыналежнасьці старажытных ліцьвіноў. — Менск: ВЦ «Бацькаўшчына»; МП «Бесядзь», 1994. — 107 с.
* {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}}
* [[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6 : Беларусь паміж Усходам і Захадам: Праблемы міжнац., міжрэліг. і міжкультур. узаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. Ч. 1, 1997. С. 37—41.
* Янковіч А. [http://palityka.org/pdf/06/0602.pdf Анталогія літвінізму: крыніцы, ідэя, рэалізацыя] // Палітычная сфера. № 6, 2006. С. 11—18.
* [[Норман Дэвіс|Davies N.]] Litva: The Rise and Fall of the Grand Duchy of Lithuania. — Penguin Group US, 2013. — 90 p. {{ISBN|9781101630822}}.
* {{Літаратура/Рэканструкцыя нацыяў}}
* {{Кніга
|аўтар          = [[Эндру Ўілсан|Wilson A.]]
|частка         = 
|загаловак      = Belarus. The last European dictatorship
|арыгінал       = 
|спасылка       = https://yalebooks.yale.edu/book/9780300259216/belarus
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = 
|выдавецтва     = {{артыкул у іншым разьдзеле|Yale University Press|Yale University Press|uk|Yale University Press}}
|год            = 2012
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 384
|сэрыя          = 
|isbn           = 978-0-300-25921-6
|наклад         = 
|ref = Wilson
}}
* {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [[Дзяніс Марціновіч]], [https://budzma.org/news/dzyanis-marcinovich-chamu-licviny-stali-byelarusami.html Чаму ліцвіны сталі беларусамі?], [[Budzma.org]], 13 траўня 2014 г.
* [[Зянон Пазьняк]], [http://www.bielarus.net/archives/2016/12/30/4684 Беларусь-Літва], Беларуская Салідарнасьць, 27 сьнежня 2016 г.
* Алесь Кіркевіч, [https://belsat.eu/opinions/litsviny-patryyoty-sekta-abo-agenty-fsb/ «Ліцвіны»: патрыёты, секта або агенты ФСБ?], [[Белсат]], 19 студзеня 2017 г.
* Алесь Кіркевіч, [https://novychas.online/kultura/jaszcze-ne-pozna-vjarnuc-kraine-sapraudnae-imja «Яшчэ не позна вярнуць краіне сапраўднае імя — Літва»], [[Новы час (газэта)|Новы час]], 29 студзеня 2017 г.
* [https://www.facebook.com/litva.belarus Энцыкляпэдыя Літвы-Беларусі], [[Facebook]]
* [https://nicolaev.livejournal.com/964176.html Пра літвінізм]
* [https://www.facebook.com/groups/1560143570916561/ Суполка «Дрэва Літвінскае»], [[Facebook]]
* [https://www.facebook.com/groups/361555473939008/ Суполка «Літвіны-беларусы»], [[Facebook]]
* [https://www.facebook.com/groups/zyvielitva Суполка «Litva. Літвіны. Гісторыя і этналогія»], [[Facebook]]

[[Катэгорыя:Ліцьвінства]]</text>
      <sha1>gg2kkuanw4i74fpchxsey1n38zafh2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Бразыліі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>222713</id>
    <revision>
      <id>2328731</id>
      <parentid>2114701</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="322" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Інфраструктура Бразыліі]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|Бразылія]]
[[Катэгорыя:Транспарт у Паўднёвай Амэрыцы|Бразылія]]
[[Катэгорыя:Прамысловасьць Бразыліі]]</text>
      <sha1>0hmgamzzxc9ttx5yjgcpn4yq52g022i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Эгіпце</title>
    <ns>14</ns>
    <id>225950</id>
    <revision>
      <id>2328764</id>
      <parentid>2124204</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:07:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="484" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Эгіпет}}
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў у Эгіпце|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Азіі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Афрыкі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт на Сярэднім Усходзе]]</text>
      <sha1>gwkum0lvl4pr8l8cbek9wjsum1bsnn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асіпавічы (Менская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232336</id>
    <revision>
      <id>2328471</id>
      <parentid>2151293</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:42:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Геаграфія */[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4192" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Асіпавічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Асіпавічаў
|Трансьлітараваная назва           = Asipavičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Вялейскі раён|Вялейскі]]
|Сельсавет                         = [[Асіпавіцкі сельсавет (Вялейскі раён)|Асіпавіцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 
|Год падліку колькасьці            = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 54
 |Шырата хвілінаў                  = 27
 |Шырата сэкундаў                  = 15
 |Даўгата градусаў                 = 26
 |Даўгата хвілінаў                 = 50
 |Даўгата сэкундаў                 = 40
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Асі́павічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Вялейскі раён|Вялейскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Цэнтар [[Асіпавіцкі сельсавет (Вялейскі раён)|Асіпавіцкага сельсавету]].

== Геаграфія ==
Вёска знаходзіцца за 5 км у напрамку на паўднёвы захад ад гораду [[Вялейка|Вялейкі]]&lt;ref name=&quot;bel2&quot;&gt;{{Літаратура/БелЭн|2}}&lt;/ref&gt;, за 100 км да [[Менск]]у&lt;ref name=&quot;bel2&quot; /&gt;, за 3 км ад чыгуначнага прыпыначнага пункту [[Красны Беражок (прыпыначны пункт)|Красны Беражок]]&lt;ref name=&quot;bel2&quot; /&gt;, каля правага берага ракі [[Спорня]].

== Насельніцтва ==
* 1995 год — 424 жыхары, 168 двароў&lt;ref name=&quot;bel2&quot; /&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Асіпавіцкі сельсавет (Вялейскі раён)}}
{{Вялейскі раён}}

[[Катэгорыя:Асіпавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Вялейскага раёну]]</text>
      <sha1>jlgvyg5ohucuap4ht0xqm530wbk2w9z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асьцюковічы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>233404</id>
    <revision>
      <id>2328472</id>
      <parentid>2155268</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:42:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4966" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Асьцюковічы
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Асьцюковічаў
|Трансьлітараваная назва           = Asciukovičy
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Вялейскі раён|Вялейскі]]
|Сельсавет                         = [[Ільлянскі сельсавет|Ільлянскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 122
|Год падліку колькасьці            = 1995
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 54
 |Шырата хвілінаў                  = 24
 |Шырата сэкундаў                  = 47
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 14
 |Даўгата сэкундаў                 = 45
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Асьцюко́вічы'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt;  — [[вёска]] ў [[Вялейскі раён|Вялейскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Ільлянскі сельсавет|Ільлянскага сельсавету]].

== Геаграфія ==
Вёска знаходзіцца за 35 км у напрамку на паўднёвы ўсход ад гораду [[Вялейка]], за 91 км ад [[Менск]]у, за 30 км ад чыгуначнай станцыі [[Уша (станцыя)|Уша]]&lt;ref name=&quot;БЭ2&quot;&gt;{{Літаратура/БелЭн|2к}}&lt;/ref&gt;. У напрамку на захад ад Асьцюковічаў пралягае Галоўны канал [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].

== Насельніцтва ==
* 1995 год — 122 жыхары, 50 двароў&lt;ref name=&quot;БЭ2&quot; /&gt;.

== Вядомыя ўраджэнцы ==
* [[Мечыслаў Тукала]] (1817—1883) — маршалак шляхты Вілейскага павету, удзельнік паўстаньня 1863—1864 гадоў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|2|Асцюковічы}} — С. 64.
* {{кніга|загаловак=Республика Беларусь. Минская область: Общегеографический атлас|адказны=Ред. Г. Г. Науменко|месца=Мн.|выдавецтва=РУП «Белкартография»|год=2008|старонкі=7|старонак=48||isbn=978-985-508-054-2|наклад=10 000}}{{ref-ru}}
* Ліст карты N-35-55. Выданьне 1987 г. Стан мясцовасьці на 1984 г.{{ref-ru}}

{{Ільлянскі сельсавет}}
{{Вялейскі раён}}

[[Катэгорыя:Ільлянскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Вялейскага раёну]]</text>
      <sha1>he2xkiyi8uicicepdwov379pma85vwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт паводле колішніх дзяржаваў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>235069</id>
    <revision>
      <id>2328726</id>
      <parentid>2164778</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:03:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Эканоміка колішніх дзяржаваў|*]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў|*Колішнія]]
[[Катэгорыя:Гісторыя транспарту]]</text>
      <sha1>smrbf2xd0mrd5f864oj7lrmyntafqga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Казахстане</title>
    <ns>14</ns>
    <id>235569</id>
    <revision>
      <id>2328742</id>
      <parentid>2166915</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="496" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Казахстан}}
[[Катэгорыя:Транспарт у Цэнтральнай Азіі]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў у Казахстане|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Азіі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>njgpm6qyd105g3ylms338woya3ph76a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Чылі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>235844</id>
    <revision>
      <id>2328761</id>
      <parentid>2168355</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:06:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="382" xml:space="preserve">{{Болей}}
{{Партал|Транспарт|Чылі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чылі}}
[[Катэгорыя:Транспарт Паўднёвай Амэрыкі паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў у Чылі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>a2mlmd70ym3lhxihacrf2dh8phiyns4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баліцкі валун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>236781</id>
    <revision>
      <id>2328430</id>
      <parentid>2172665</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:59:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2956" xml:space="preserve">{{Запаведная зона
| назва                   = Баліцкі валун
| назва2                  = 
| катэгорыя_МСАП          = III
| выява                   = Балічы. Баліцкі валун (07).jpg
| памер_выявы             = 
| подпіс_выявы            = 
| мапа                    = 
| памер_мапы              = 300px
| подпіс_мапы             = 
| разьмяшчэньне           = За 0,5 км на поўнач ад в. [[Балічы (Шчучынскі раён)|Балічы]]
| места                   = 
| мястэчка                = 
 | шырата_паўшар’е  = паўночнае
 | шырата_градусаў  = 53
 | шырата_хвілінаў  = 305026
 | даўгата_паўшар’е = усходняе
 | даўгата_градусаў = 24
 | даўгата_хвілінаў = 45
 | даўгата_сэкундаў = 26
| вышыня                  = 
| плошча                  = 
| уласьнік                = 
| заснаваны               = 
| колькасьць_наведваньняў = 
| год_наведваньняў        = 
| крыніца_наведваньняў    = 
| сайт                    = 
| commons                 = 
}}
'''Баліцкі валун''' — [[помнік прыроды]] рэспубліканскай значнасьці ў [[Беларусь|Беларусі]]. За 500 м на поўнач ад в. [[Балічы (Шчучынскі раён)|Балічы]] [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёну]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].

== Апісаньне ==
Валун шэрага [[гнэйс]]у з мноствам крышталёў [[Гранат (мінэрал)|гранату]], даўжыня 4,1 м, шырыня 2 м, вышыня 1,5 м, у абводзе 9,5 м, аб’ём 12,3 м³, маса каля 33 т. Прынесены [[ледавік]]ом каля 200 тысячаў год назад са [[Скандынавія|Скандынавіі]].

Мае 31 паўсфэрычнае паглыбленьне (3—5 см у папярочніку, да 4 см глыбіні), зробленае чалавекам каля 2— 2,5 тысячаў гот таму. У [[Паганства|язычніцкія]] часы прадмет пакланеньня.

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|2}}

[[Катэгорыя:Славутасьці Шчучынскага раёну]]
[[Катэгорыя:Геалёгія Шчучынскага раёну]]
[[Катэгорыя:Валуны Беларусі]]
[[Катэгорыя:Катэгорыя МСАП III]]
[[Катэгорыя:Памятныя камяні Беларусі]]
[[Катэгорыя:Паганства ў Беларусі]]</text>
      <sha1>8g679c94xkd0uxsns0atbyfa2lmjal8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Ісьляндыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>238625</id>
    <revision>
      <id>2328740</id>
      <parentid>2191995</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="311" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ісьляндыя}}
[[Катэгорыя:Транспарт у Арктыцы]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў у Ісьляндыі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>lwmifwryhwulzzf1mrl0hrfvbs7v6dj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аршанскае Эвангельле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>238903</id>
    <revision>
      <id>2328553</id>
      <parentid>2193484</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3901" xml:space="preserve">{{Твор мастацтва
|тып               = [[Рукапіс]]
|файл              = Orsha gospels.jpg
|памер             = 250пкс
|назва             = Аршанскае Эвангельле
|арыгінал          = 
|аўтар             = 
|год               = пачатак XIII ст.
|матэрыял          = 
|тэхніка           = 
|вышыня            = 
|шырыня            = 
|месцазнаходжаньне = [[Кіеў]]
|музэй             = Цэнтральная навуковая бібліятэка&lt;br&gt;[[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Акадэміі навук Украіны]]
}}
'''Аршанскае Эвангельле''' — [[Беларусь|беларускі]] рукапісны помнік канца XII — пачатку XIII стст. Выяўленае ў [[Ворша|Воршы]] ў 1812 годзе.

Верагодна, створанае на [[Полацак|Полаччыне]]. Зьберагліся 142 аркушы (без пачатку і канца), пісаныя ўставам на высакаякасным пэргамэнце. У Аршанскім Эвангельле зьмешчаны 2 мініяцюры з выявамі эвангелістаў Лукі і Мацьвея (найбольш раньнія ва ўсходне-славянскіх рукапісах), 2 застаўкі і 310 ініцыялаў з варыяцыямі старабізантыйскіх і першапачатковых тэраталягічных формаў (у асобных ініцыялах — выявы чалавека). За рэлігійнай абалонкай праглядаецца жывая народная аснова, што збліжае іх з размалёўкамі Спаса-Эфрасіньнеўскага манастыру ў Полацку.

Ад рамы захавалася дубовая дошка, расколатая ўздоўж напалову, з трыма выпуклымі меднымі дэкаратыўнымі элемэнтамі. Рукапіс зьмяшчае чытаньні на працягу ўсяго году, без пачатку (першыя 25 старонак страчаны); пачынаецца з чытаньняў у суботу 7-га тыдня пасьля Вялікадня. Пасьля асноўнай часткі разьмешчаны месяцаслоў і нядзельныя ранішнія Эвангельлі.

Рукапіс патрапіў у  музэй Кіеўскай духоўнай акадэміі ад памешчыка І. С. Мелянеўскага ў 1874 годзе.

Рукапіс зьберагаецца ў Цэнтральнай навуковай бібліятэцы [[АН Украіны]], Ф. 301, № 555 п.

== Глядзіце таксама ==
* [[Шарашоўскае Эвангельле]]

== Літаратура ==
* [[Мікола Нікалаеў|Нікалаеў М.]] Палата кнігапісная. — Мн., 1993.
* БЭ ў 18 тамах. Т.1, Мн., 1996, С.536
* [[Алесь Суша|Суша А. А.]] Оршанское евангелие // Регионы Беларуси: энциклопедия. — Минск, 2011. — Т.2, кн.2. — С.260–261.

{{Беларускія рукапісы}}

[[Катэгорыя:Рукапісы Эвангельляў]]
[[Катэгорыя:Ворша]]
[[Катэгорыя:Ілюмінаваныя рукапісы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Ілюмінаваныя Дабравесьці]]
[[Катэгорыя:Беларускае мастацтва]]
[[Катэгорыя:Праваслаўе на Беларусі]]
[[Катэгорыя:Літаратура Вялікага Княства Літоўскага]]</text>
      <sha1>o4kbhn2x8apgph7oej6siru40ggtllw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Спорт па гадах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>239098</id>
    <revision>
      <id>2328861</id>
      <parentid>2194929</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:56:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>да выдаленьня</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="107" xml:space="preserve">{{Выдаліць|Перанесеная ў [[:Катэгорыя:Спорт паводле гадоў]]}}</text>
      <sha1>lxj1rfpav7j1xyhd6efruop7jb6ixgg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шопа (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>240917</id>
    <redirect title="Шопа (Менская вобласьць)" />
    <revision>
      <id>2328511</id>
      <parentid>2205255</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>10296</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Робат: выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Шопа (Менская вобласьць)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Шопа (Менская вобласьць)]]</text>
      <sha1>0clnsvblck65qa85smtj3h0ckw5s72m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Румыніі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>241730</id>
    <revision>
      <id>2328751</id>
      <parentid>2209458</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Румынія}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Румыніі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>cnvom5p6e60ywccstpal8cg584uxi0s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Малдове</title>
    <ns>14</ns>
    <id>241731</id>
    <revision>
      <id>2328746</id>
      <parentid>2209459</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="316" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Малдова}}
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Малдовы|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>4szcuxxt81xldy3irjynaoez67cbj3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багдасар Дпір</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242270</id>
    <revision>
      <id>2328449</id>
      <parentid>2212264</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:03:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3203" xml:space="preserve">{{пісьменьнік}}
'''Багдаса́р Дпір''' ({{мова-hy|Պաղտասար Դպիր}}; 7 чэрвеня 1683 — 30 студзеня 1768) — [[Армэнія|армянскі]] [[паэт]], [[кампазытар]], [[выдавец]] і [[філёлаг]] XVII—XVIII стагоддзяў, які пісаў на [[Грабар (мова)|грабары]].

== Жыцьцяпіс ==
Багдасар Дпір жыў і працаваў у цяжкія для [[Армэнія|Армэніі]] часы, у сувязі з чым лірыка яго прац традыцыйная па сваёй тэматыцы і агульным настроі, што панаваў тады сярод армян. Пісаў на [[Грабар (мова)|грабар]]ы — найстарэйшай зь вядомых пісьмовых формаў літаратурнай [[армянская мова|армянскай мовы]].

Дасьледчыкі творчасьці Дпіра зважаюць на яго верш «Да мамоны», які па ўтрыманьні арыгінальны для армянскай паэзіі той пары. Дпір задаўся мэтай разгадаць, у чым улада грошай, улада багацьця. У вершы ён спрабаваў паказаць, як гэта ўлада моцная, як пагібельная, і піша ён пра мамону з пункту гледжаньня народнай маралі, што адмаўляе гэтай жахлівай боскасьці ва ўшанаваньнях, якія шчодра аддаюць яму багацеі&lt;ref&gt;[http://www.belousenko.com/books/poetry/Arm_poetry.htm «Армянская средневековая лирика» Л. О. изд-ва «Советский писатель», 1972, 392 стр. План выпуска 1972 г. стр 51]&lt;/ref&gt;.

Нягледзячы на тое, што яго вершы, таксама як і вершы яго вучня [[Петрас Капанцы|Петраса Капанцы]], не заўсёды былі даступныя простым людзям, некаторыя зь іх склаліся ў песьні якія выконваліся ў народзе, бо гэтаму шмат у чым спрыяе музычнасьць яго вершаў і музыка да песень&lt;ref&gt;[http://www.bard.ru/cgi-bin/trackography.cgi?name=%C4%EF%E8%F0%60%C1%E0%E3%E4%E0%F1%E0%F0 Биография Багдасара Дпира]&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Дпір, Багдасар}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Стамбуле]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Стамбуле]]
[[Катэгорыя:Армянскія паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Армянскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Армянскамоўныя паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Армянскія кампазытары]]
[[Катэгорыя:Армянскія выдаўцы]]</text>
      <sha1>306c6gmga2t7jcox7rvig0hn4ue6ez3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ашхэн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242286</id>
    <revision>
      <id>2328463</id>
      <parentid>2212292</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:29:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2662" xml:space="preserve">{{палітык}}
'''Ашхэн''' ({{мова-hy|Աշխեն}}) (нарадзілася ў 260-280 гг. — памерла ў 341 годзе [[Гарні (вёска)|Гарні]]&lt;ref&gt;Biwzand Eghiayean: Heroes of Hayastan: a dramatic novel history of Armenia. s. 198-201. {{ref-en}})&lt;/ref&gt;) — царыца [[Армэнія|Армэніі]], жонка [[Трдат III|Трдата III]], каталіцкая сьвятая.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзілася паміж 260 і 280 гадамі ў сям’і правадыра племені [[аланы|аланаў]]&lt;ref&gt;Michael H. Dodgeon, Samuel N. C. Lieu: The Roman eastern frontier and the persian wars (AD 226-363): A documentary history. Routledge, s. 319-320. ISBN 0-415-10317-7&lt;/ref&gt;. У 297 годзе выйшла замуж за цара Армэніі [[Трдат III|Трдата III]]. У пары было трое дзяцей — сын [[Хасраў III Котак)|Хасраў II]] (які стаў наступным царом Армэніі) і дзьве дачкі: Саламея і другая, імя якой невядома.

Згодна з традыцыйнымі зьвесткамі, цар Трдат III быў цудоўным чынам вылечаны [[Грыгоры Асьветнік|Грыгорыям Асьветнікам]], у выніку чаго ён [[ахрышчаны]] быў у 301 годзе і [[Хрысьціянства]] было прызнана рэлігіяй дзяржавы.

Пасьля сьмерці мужа Ашхэн пасяліліся ў [[Гарні (вёска)|Гарні]]&lt;ref&gt;ks. prof. Józef Naumowicz: Wspomnienia świętych w 5. tygodniu po Zesłaniu Ducha Świętego. Kościół ormiańskokatolicki w Polsce&lt;/ref&gt;.

Царыца Ашхэн прызнаецца сьвятой каталіцкім касьцёлам ды [[Армянская апостальская царква|армянскай апостальскай царквою]], які адзначае іх сьвята (разам з Трдатам III), што прыпадае на пятую суботу пасьля [[Дзень Сьвятога Духу|Дня Сьвятога Духу]].

== Крыніцы  ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў III стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў IV стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 341 годзе]]
[[Катэгорыя:Царыцы]]
[[Катэгорыя:Сьвятыя Армянскай апостальскай царквы]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія сьвятыя]]</text>
      <sha1>fe52sqwq5bjzijc3rvqkin660lrfyvg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аштарак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242348</id>
    <revision>
      <id>2328464</id>
      <parentid>2212808</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:33:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], пунктуацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8893" xml:space="preserve">{{Населены пункт
|Назва                            = Аштарак
|Статус                           = горад
|Назва ў родным склоне            = Аштараку
|Назва на мове краіны             = Աշտարակ
|Код мовы назвы краіны            = hy
|Краіна                           = Армэнія
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Від адміністрацыйнай адзінкі 1   = Рэгіён
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = Арагацотн
|Від адміністрацыйнай адзінкі 2   = 
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = 
|Від адміністрацыйнай адзінкі 3   = 
|Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 21600
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= 
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі   = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Дадатковы парамэтар насельніцтва = 
|Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = 
|Часавы пас                       = 
|Летні час                        = 
|Тэлефонны код                    = 
|Паштовы індэкс                   = 
|Назва лічбавага клясыфікатару    = 
|Лічбавы клясыфікатар             = 
|Аўтамабільны нумарны знак        = 
|Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = 
|Аўтамабільныя нумарныя знакі     = 
|Назва аўтамабільных нумарных знакаў = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
|Шырата паўшар’е                  = паўночнае
 |Шырата градусаў                 = 40
 |Шырата хвілінаў                 = 17
 |Шырата сэкундаў                 = 51
|Даўгата паўшар’е                 = усходняе
 |Даўгата градусаў                = 44
 |Даўгата хвілінаў                = 21
 |Даўгата сэкундаў                = 42
|Назва мапы                       = 
|Альтэрнатыўная мапа              = 
|Назва мапы2                      = 
|Пазыцыя подпісу на мапе          = справа
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = 
|Колер                            = {{Колер|Армэнія}}
}}
'''Аштара́к''' ({{мова-hy|Աշտարակ}}) — горад у [[Армэнія|Армэніі]], адміністрацыйны цэнтар [[марз]]у [[Арагацотн]].

== Геаграфія ==
Знаходзіцца на правым, высокім беразе ракі [[Касах]] у 20 км да паўночнага захаду ад [[Ерэван]]у. Горад ляжыць на скрыжаваньні дарог, што злучаюць тры найбуйнейшых гарады краіны — [[Ерэван]], [[Гюмры]] і [[Ванадзор]].

За 2 км на паўночны-ўсход Аштараку знаходзіцца навуковае мястэчка [[Гітаван]]. У гораду ёсьць дамова пра супрацу з горадам [[Понт Сен Мары]] (Францыя)&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130616051911/http://hayinfo.ru/ru/news/society/15711.html HAYINFO Общество]&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
Аштарак — адно з найстарэйшых паселішчаў Армэніі са шматлікімі помнікамі матэрыяльнай культуры і традыцыямі нацыянальнага жыцьця і побыту. Самыя вядомыя з гістарычных помнікаў Аштараку — цэрквы Ціранавор, Кармаравар і Марыне. Цыранавор (&quot;Памаранчавая&quot;) датуецца V стагодзьдзем. Ён стаіць на скалістым беразе ракі Касах у паўразбураным стане. Ён абаронены ад канчатковага разбурэньня каменнымі апорамі з трох бакоў. Царква ўяўляе сабой будынак базылікі, падзеленая ўнутры калёнамі на тры нефы. Зьнешне ён быў акружаны двума кольцамі муроў. Такім чынам, ён таксама служыў абарончай структурай. Таму Ціранавор таксама называлі Покабэрд (&quot;Крэпасць Покі&quot;).

У паўночна-заходняй частцы Аштараку знаходзіцца адносна новая царква Марыне. Пабудавана ў 1821 годзе, а ў 1836 годзе да яе прыбудавана званіца. На паўднёвым фасадзе захаваўся сонечны гадзіньнік.

Вялікую цікавасьць уяўляе царква Кармравор (&quot;Чырвоная&quot;) пабудаваная ў VII стагодзьдзя. Гэта адзіны помнік у Армэніі, дахоўка якога якога захавалася да нашых дзён. Дахоўка была моцна ўціснутая ў вапнавы раствор і прыбітая цьвікамі. Па пэрымэтры сьцен звонку разьмешчаны надпіс, які гаворыць пра вяскоўцаў, намаганьнямі якіх была створана капліца, пра цяжкасьці пракладкі ірыгацыйнага каналу. Унутры будынку пануе паўцемра: наведвальнік амаль не бачыць паўкалён на сьценах і арак, на якіх ляжыць васьмігранны барабан, увенчаны купалам. Дэкаратыўных упрыгожваньняў вельмі мала, але тым ня менш Кармравор стварае незабыўнае ўражаньне.

&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Image:Tsiranavor Church of Ashtarak.jpg|Царква Ціранавор V век
File:Tsiranavor Church of Ashtarak.JPG|Царква Сьпітакавор, V—VI вв.
Image:Karmravor Surb Astvatsatsin.JPG|Царква Кармравор VII век
Файл:Ashtarak-Sargis.jpg|Царква Сьв. Саркіза, XII век
Image:Ashtarak Bridge 1664.JPG|Мост праз раку [[Касах]] 1664 г.
Image:Saint Mariane Church of Ashtarak.JPG|Царква Сьв. Марыне, 1271 г.
&lt;/gallery&gt;

== Вядомыя асобы ==
* [[Перч Прашян]] — клясык армянскай літаратуры
* [[Нарайр Сісакян]] — армянскі і савецкі біяхімік

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Літаратура/ЭСБЭ|Аштарак}}
* [http://merhayrenik.narod.ru/photo/ashtarak/14 Фотальабом Аштараку]
* [http://merhayrenik.narod.ru/video/vip/11/merhayreniktv/ashtarak Кліп пра Аштарак]

[[Катэгорыя:Гарады Армэніі]]
[[Катэгорыя:Гарады Арагацотну]]</text>
      <sha1>ld8ppb6w4rz6pdwy2a7hdr9qmy4rls1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Багэншпэрк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242574</id>
    <revision>
      <id>2328447</id>
      <parentid>2213592</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:02:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5964" xml:space="preserve">{{Славутасьць 
|Тып                      = Замак
|Назва                    = Багэншпэрк
|Арыгінальная назва       = 
|Выява                    = Stará_Lubovna_6.jpg
|Подпіс выявы             = 
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Славенія
|Назва месцазнаходжаньня  = 
|Месцазнаходжаньне        = на паўднёвы-захад ад [[Ліція (горад)|Ліціі]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = 
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = 
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = XVII стагодзьдзе
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва =
|Канчатак будаўніцтва =
|Будынкі = {{Славутасьць/Будынкі||||||}}
|Прыбудоўкі =
|Вядомыя насельнікі =
|Рэліквіі =
|Плябан =
|Стан =
|Шырата паўшар’е = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 46
 |Шырата хвілінаў         = 1
 |Шырата сэкундаў         = 22
|Даўгата паўшар’е = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 14
 |Даўгата хвілінаў        = 51
 |Даўгата сэкундаў        = 24
|Назва мапы =
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Сайт =
|Commons =
}}
'''Багэншпэрк''' ({{мова-sl|Grad Bogenšperk}}) — замак часоў [[Адраджэньне|эпохі Адраджэньне]] ў [[Славенія|Славеніі]], які знаходзіцца на ўзгорку каля мястэчка Двор на паўднёвы-захад ад [[Ліція (горад)|Ліціі]].

== Гісторыя ==
[[Файл:Bogenšperk1-Valvasor.jpg|значак|Замок Багэншпэрк на гравюры Вальвазору, 1689 год]]

У 1511 годзе ў выніку землятрусу крэпасьць сям’і Вагэн ({{Мова-sl|Wagen}}) побач зь Ліхтэнбэргам была разбурана, і яны пачалі будаўніцтва замку Богэншпэрк. У 1533 годзе замак, згадваецца як уласнасьць сям’і Вагэн, ад якіх атрымаў сваю назву. У 1672 годзе быў набыты вядомым славенскім навукоўцам [[Янэз Вайкард Вальвазор|Янезам Вайкардам Вальвазорам]]. Вальвазор стварыў багатую бібліятэку і арганізаваў пры замку майстэрню гравіроўкі па медзі. Ён таксама абнавіў замак, паглыбіў калодзеж і пабудаваў капліцу Сьвятой Маці Божай. У 1692 годзе Вальвазор быў вымушаны прадаць замак, пасьля чаго ён некалькі разоў мяняў уладальнікаў. Апошнімі ўладальнікамі (з 1853 году да [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]) былі князі [[Віндышграц]] ({{мова-sl|Windischgraetz}}), пасьля вайны замак выкарыстоўваўся як вайсковы шпіталь, затым у ім жылі [[езуіт]]ы.

Пачынаючы з 1972 году замак пэрыядычна рэстаўрыруецца. У цяперашні час у замку працуе музэй.

== Архітэктура ==
Замак мае характэрную для [[Архітэктура Адраджэньня|эпохі Адраджэньня архітэктуру]] XVI стагодзьдзя. Па чатырох кутах разьмешчаны вежы, дзьве зь якіх (паўднёва-заходняя і паўночна-ўсходняя) маюць круглявую форму, а іншыя дзьве — квадратнае аснову. На паўночным фасадзе разьмешчаны герб Вагэнаў 1558 году і герб Ліхтэнбэргу, на заходнім — Маці Божая ў стылі [[Франчэска Роба|Франчэска Робы]], а на паўднёвым — герб сям’і Гала. Ўнутраная тэрыторыя сплянаваная яшчэ ў часы Вальвазору. На першым паверсе паўднёва-заходняй вежы разьмяшчаецца кабінэт Вальвазору зь невялікай друкарняй.

== Галерэя ==
&lt;center&gt;&lt;gallery&gt;
Файл:Grad Bogenšperk dvorišče.jpg|Усярэдзіне замку
Файл:Grad Bogenšperk 4.jpg|Пакой у замку
Файл:Bogenšperk Castle (Wagensberg).jpg|Замок Багэншпэрк летам
Файл:Bogensperk-kapela.JPG|Капліца ў замку
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.culturalprofiles.net/slovenia/units/4141.html Bogenšperk Castle] — Slovenia Cultural Profile {{ref-en}}
* [http://www.slovenia.info/?arhitekturne_znamenitosti=3539 Bogenšperk Castle] — Architectural Heritage — Slovenia {{ref-en}}

[[Катэгорыя:Славутасьці Славеніі]]
[[Катэгорыя:Замкі Славеніі]]</text>
      <sha1>iocer9lc7vwvd3injh0zb4364elhc07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баеўскае сельскае пасяленьне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242584</id>
    <revision>
      <id>2328444</id>
      <parentid>2314721</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2429" xml:space="preserve">{{адміністрацыйная адзінка}}
'''Баеўскае сельскае пасяленьне''' ({{мова-ru|Баевское се́льское поселе́ние}}) — муніцыпальнае ўтварэньне ў [[Ардатаўскі раён (Мардовія)|Ардатаўскім раёне]] [[Мардовія|Мардовіі]] [[Расея|Расtйскай Фэдэрацыі]].

Адміністрацыйны цэнтар — пасёлак [[Баева (Ардатаўскі раён)|Баева]].

== Гісторыя ==
Статус і межы сельскага пасяленьня вызначаны Законам Рэспублікі Мардовія ад 28 сьнежня 2004 году № 115-З «Аб устанаўленьні межаў муніцыпальных утварэньняў Ардатаўскага муніцыпальнага раёну і надзяленьні іх статусам сельскага пасяленьня, гарадзкога паселішча і муніцыпальнага раёну»&lt;ref&gt;[http://docs.cntd.ru/document/802022301 Закон Республики Мордовия от 28 декабря 2004 года № 115-З «Об установлении границ муниципальных образований Ардатовского муниципального района, Ардатовского муниципального района и наделении их статусом сельского поселения, городского поселения и муниципального района»]&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва==
Насельніцтва&amp;nbsp;— 1541 асоба (2019&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20170731141731/https://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar Дадзеныя перапісу насельніцтва 2019 году&lt;/ref&gt;, 1834 у 2010&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210117220424/https://mrd.gks.ru/storage/mediabank/923+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA.pdf Дадзеныя перапісу насельніцтва 2010 году]&lt;/ref&gt;, 1867 у 2002&lt;ref&gt;[http://lingvarium.org/russia/BD/02c_mordovia.xls Дадзеныя перапісу насельніцтва 2002 году]&lt;/ref&gt;).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Пасяленьні Ардатаўскага раёну (Мардовія)]]</text>
      <sha1>4kbt8hh53tquw68h3r5fzcq1zr228a7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бамір Топі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242722</id>
    <revision>
      <id>2328429</id>
      <parentid>2214231</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:55:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7271" xml:space="preserve">{{палітык}}
'''Ба́мір Міртэза Топі''' ({{мова-sq|Bamir Myrteza Topi}} {{IPA|[baˈmiɾ ˈtɔpi]}}; {{Н}} 24 красавіка 1957, [[Тырана]]) — [[прэзыдэнт Альбаніі]] з 24 ліпеня 2007 па 24 ліпеня 2012 году.

== Жыцьцяпіс ==
Біёляг-вэтэрынар паводле прафэсіі. Сябар [[Дэмакратычная партыя Альбаніі|Дэмакратычнай партыі Альбаніі]], яе віцэ-старшыня, у [[Сход Альбаніі|парлямэнце]] з 1996 году, міністар сельскай гаспадаркі ў 1996—1997 гадах. Абраны кіраўніком дзяржавы з чацьвёртага разу пасьля палітычнага крызысу. Пасьля абраньня пакінуў партыю.

=== Раньняе жыцьцё і грамадзкая дзейнасьць ===
Вучыўся ў Сельскагаспадарчым унівэрсытэце Тыраны па спэцыяльнасьці вэтэрынар. Таксама ён атрымаў навуковае званьне доктара філязофіі. З 1984 па 1995 гады ён займаўся навуковай працай у Інстытуце вэтэрынарных навуковых дасьледаваньняў. У пэрыяд 1987—1990 гадоў праходзіў асьпірантуру ў Італіі, у галіне малекулярнай біялёгіі. Пасьля свайго вяртаньня з Італіі, Топі быў прызначаны кіраўніком аддзелу па бясьпецы харчовых прадуктаў і вэтэрынарыі ў Інстытуце вэтэрынарных навуковых дасьледаваньняў і прабыў у займаемай пасадзе да канца 1995 году.

За час сваёй дзейнасьці ў гэтым інстытуце, у якасьці кіраўніка і навуковага супрацоўніка, Топі надаў сусьветны статус гэтай установе краіны. Таксама Топі праводзіў навуковую дзейнасьць у падрыхтоўцы навучальных праграм па таксыкалёгіі і фармакалёгіі па гэтых прадметах для студэнтаў і асьпірантаў факультэту вэтэрынарнай мэдыцыны і ў той жа час ён быў лектарам па гэтых прадметах каля дзесяці гадоў.

У 1996 годзе быў прызначаны міністрам сельскай гаспадаркі і харчаваньня, і на гэтай пасадзе ён прабыў адзін год. Таксама ён быў абраны ў Асамблею Альбаніі ў якасьці кандыдата ад Дэмакратычнай партыі Альбаніі. Быў абраны віцэ-старшынём Дэмакратычнай партыі Альбаніі, якое ўзначальваў тады Салі Берыша. Стаў шырока прызнаным палітыкам, вядучым вельмі актыўную ролю ва ўрэгуляваньні крызысу ў адносінах паміж  большасьцю і апазыцыяй, вызначыўся як герой палітычных дамоўленасьцей і розных парлямэнцкіх ініцыятыў. Мае званьне ганаровага прэзыдэнта [[Тырана (футбольны клюб)|футбольнага клюбу Тыраны]].

=== На пасадзе прэзыдэнта === 
У 2007 годзе, Топі стаў кандыдатам ад Дэмакратычнай партыі на прэзыдэнцкіх выбарах 2007 году. Таксама дзьве партыі Хрысьціянска-дэмакратычная партыя Альбаніі і Рэспубліканская партыя Альбаніі падтрымалі яго кандыдатуру. Падчас галасаваньня, якое адбылося 8 ліпеня, Топі атрымаў 75 галасоў у парлямэнце, што было недастаткова, каб быць абраным прэзыдэнтам, пры мінімуме 84 галасах. Апазыцыя на чале з Сацыялістычнай партыяй, байкатавала галасаваньне&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100914021748/http://www.iht.com/articles/ap/2007/07/09/europe/EU-POL-Albania-Presidential-Election.php &quot;Albania edges toward elections after presidential vote fails&quot;], Associated Press (''International Herald Tribune''), 9 July 2007.&lt;/ref&gt;. Другі тур галасаваньня для абраньня прэзыдэнта адбыўся 10 ліпеня. Парлямэнт так і ня здолеў абраць прэзыдэнта, на гэты раз Топі атрымаў 74 галасы&lt;ref&gt;[http://www.birn.eu.com/en/92/15/3556/ &quot;Standoff in Parliamentary Ballot to Pick New Albanian President&quot;] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070713200227/http://www.birn.eu.com/en/92/15/3556/ |date=2007-07-13 }}, birn.eu.com, 11 July 2007.&lt;/ref&gt;. 14 ліпеня адбылося чарговае галасаваньне і на гэты раз Топі атрымаў толькі 50 галасоў, у той час як Нэрытан Цэкала ад партыі Дэмакратычнай Альянс атрымаў 32 галасы сябраў парлямэнту&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100914022255/http://www.iht.com/articles/ap/2007/07/14/europe/EU-POL-Albania-Presidential-Election.php &quot;Albania opposition boycott prevents election of new president in 3rd round&quot;], Associated Press (''International Herald Tribune''), 14 July 2007.&lt;/ref&gt;. 20 ліпеня, у чацьвёртым туры галасаваньня, Топі падтрымалі некаторыя чальцы апазыцыі і ён атрымаў 85 галасоў і, такім чынам, быў абраны прэзыдэнтам Рэспублікі Альбаніі на 5-гадовы тэрмін. Ён быў прыведзены да прысягі 24 ліпеня&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100914022300/http://www.iht.com/articles/ap/2007/07/24/europe/EU-POL-Albania-New-President.php &quot;Albania's new president Bamir Topi sworn in&quot;], Associated Press (''International Herald Tribune''), 24 July 2007&lt;/ref&gt;.

Багна афіцыйна склаў зь сябе паўнамоцтвы віцэ-старшыні Дэмакратычнай партыі Альбаніі і выйшаў з партыі.

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Топі, Бамір}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Тыране]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Альбаніі]]
[[Катэгорыя:Альбанскія палітыкі]]</text>
      <sha1>juxxtres15otxd1wdeg6vn5f5s6txmw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ахалкалакі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243486</id>
    <revision>
      <id>2328466</id>
      <parentid>2273752</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:33:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4886" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Грузія
|Назва                                = Ахалкалакі
|Статус                               = горад
|Назва ў родным склоне                = Ахалкалакі
|Назва грузінскай мовай               = ახალქალაქი
|Герб                                 = 
|Сьцяг                                = 
|Гімн                                 = 
|Дата заснаваньня                     = 
|Першыя згадкі                        = 
|Статус з                             = 
|Былая назва                          = 
|Мясцовая назва                       = 
|Аўтаномная рэспубліка                = 
|Мхарэ                                = [[Самцхэ-Джавахэці]]
|Муніцыпалітэт                        = Ахалкалацкі
|Пасада кіраўніка                     = 
|Кіраўнік                             = 
|Плошча                               = 
|Крыніца плошчы                       = 
|Вышыня                               = 
|Унутраны падзел                      = 
|Колькасьць насельніцтва              = 
|Год падліку колькасьці               = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва      = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва    = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі  = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі   = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі       = 
|Нацыянальны склад насельніцтва       = 
|Год падліку нацыянальнага складу     = 
|Колькасьць двароў                    = 
|Год падліку колькасьці двароў        = 
|Тэлефонны код                        = +995 362
|Паштовы індэкс                       = 0700
|Назва лічбавага клясыфікатару        = 
|Лічбавы клясыфікатар                 = 
|Аўтамабільны нумарны знак            = 261
|Выява                                = 
|Апісаньне выявы                      = 
 |Шырата градусаў                     = 41
 |Шырата хвілінаў                     = 24
 |Шырата сэкундаў                     = 20
 |Даўгата градусаў                    = 43
 |Даўгата хвілінаў                    = 29
 |Даўгата сэкундаў                    = 10
|Назва мапы                           = 
|Пазыцыя подпісу на мапе              = 
|Водступ подпісу на мапе              = 
|Сайт                                 = 
}}
'''Ахалкалакі''' ({{мова-ka|ახალქალაქი}}) — цэнтар [[Ахалкалацкі муніцыпалітэт|Ахалкалацкага муніцыпалітэту]] краю [[Самцхэ-Джавахэці]]. Разьмешчаны на поўдні краіны, за 30 км ад граніцы з Турэччынай. Каля 93,8% насельніцтва гораду складаюць армяне (2014). Маецца чыгуначная станцыя.

== Славутасьці ==
На паўночным ўскрайку гораду захаваліся руіну турэцкай крэпасьці XVI стагодзьдзя зь невялікай купальнай [[Мячэт|мячэцьцю]] і [[Караван-сарай|караван-сараем]].

&lt;gallery perrow=&quot;4&quot; widths=&quot;140&quot;&gt;
Файл:Akhalkalaki RB (2).JPG|Від крэпасьці
Файл:Castle of Akhalkalaki 21.JPG|закінутая крэпасьць
Файл:Akhalkalaki RB (3).JPG|У сярэдзіне цьвердзі 
Файл:Akhalkalaki RB (4).JPG|Руіны крэпасьці
Файл:Akhalkalaki RB (5).JPG|Захаваўшаяся частка Карваслы (караван-сараю) 
Файл:Akhalkalaki RB (6).JPG|Захаваўшаяся частка Карваслы (караван-сараю)
Файл:The church armenie אחלכלכי 3.jpg|Армянская царква XIX ст.
Файл:Akhalkalaki.jpg|Цэнтральная плошча імя [[Мясроп Маштоц|Мясропа Маштоца]] зь яго помнікам
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.citypopulation.de/Georgia.html Насельніцтва Грузіі]

[[Катэгорыя:Гарады Грузіі]]
[[Катэгорыя:Ахалкалацкі муніцыпалітэт]]</text>
      <sha1>mx0wzg6u5doeaoewuksust86tyfci54</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балніскі муніцыпалітэт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243537</id>
    <revision>
      <id>2328435</id>
      <parentid>2217671</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:21:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2964" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка}}
'''Балніскі  муніцыпалітэт''' ({{мова-ka|ბოლნისის მუნიციპალიტეტი}}; bolnisis municipʼalitʼetʼi,; {{мова-az|Bolnisi bələdiyyəsi}} да 2006 году — раён) — [[Муніцыпалітэты Грузіі|муніцыпалітэт]] у [[Грузія|Грузі]], які ўваходзіць у склад [[Квэма Картлі]]. Знаходзіцца на поўдні Грузіі, на тэрыторыі [[гістарычныя вобласьці Грузіі|гістарычнай вобласьці]] [[Квэма Картлі|Ніжняя Картлі]]. Адміністрацыйны цэнтар — горад [[Балнісі]].

== Насельніцтва ==
Па стану на 1 студзеня 2018 году колькасьць насельніцтва муніцыпалітэту складала 55 284 жыхароў, на 1 студзеня 2014 году — 78,9 тыс. жыхароў&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls|title=Колькасьць насельніцтва краёў і муніцыпалітэтаў Грузіі на пачатак 2006—2016 гадоў|publisher=[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&amp;p_id=473&amp;lang=eng Нацыянальная статыстычная служба Грузіі]|accessdate=30 красавіка 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140722065134/http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls|archivedate=2014-07-22|deadlink=yes}}{{ref-en}}&lt;/ref&gt;.

== Славутасьці ==
Балнісі зьвязаны з крыжам, які мае назву [[Балніскі крыж]] ({{мова-ka|ბოლნური ჯვარი}}). Балніскі крыж ўяўляе сабой раўнабаковы крыж, вычарчаны сэгмэнтамі кола, зь пашыраючыміся рукавамі. Крыжы такой формы ўпісваецца, звычайна, у круглую раму. Лічыцца, што такі крыж паходзіць з часоў праўленьня рымскага імпэратара Канстанціна Вялікага (306-337 гг.), Які ў 313 годзе Мілянскім эдыктам дазволіў свабоднае вызнаньне хрысьціянства. У Грузіі выкарыстоўваецца паўсюдна нароўні з [[крыж Сьвятой Ніно|крыжом Сьвятой Ніно]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Балніскі муніцыпалітэт| ]]
[[Катэгорыя:Муніцыпалітэты Грузіі]]</text>
      <sha1>8q5qmhqm2ch2kci71cqmx3zlrxmlft7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балніскі крыж</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243540</id>
    <revision>
      <id>2328438</id>
      <parentid>2218277</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3053" xml:space="preserve">[[Файл:Bolnisi cross.svg|thumb|150px]]
[[Файл:Flag of Bolnisi Municipality.svg|thumb|сьцяг [[Балніскі муніцыпалітэт|Балніскага муніцыпалітэу]]]]
'''Балніскі крыж''' ({{мова-ka|ბოლნური ჯვარი|скарочана}}, [[Трансьлітарацыя|трансьліт.]] Балнуры джвары) — тып [[крыж]]оў, якія найбольш вядомыя і шырока выкарыстоўваюцца ў [[Грузія|Грузіі]] з V стагодзьдзя.

Упершыню ў Грузіі такі крыж быў намаляваны на ўсходнім фасадзе храму [[Балніскі Сіён]], пабудаваным у канцы V стагодзьдзя ў [[Квэма Картлі]], гістарычнай правінцыі Грузіі, у эпоху праўленьня цара [[Вахтанг I Гаргасалі|Вахтанга I Гаргасалі]] .

Назва паходзіць ад формы крыжа, які ўжываўся ў аздабленьні Балніскага Сіёну — першай сапраўднай [[Базыліка|базылікі]] раньнехрысьціянскай Грузіі (базыліка была збудаваная на беразе ракі Паладауры, у 70 км ад [[Тбілісі]], непадалёк ад пасёлка [[Балнисі]]). Балніскія крыжы выразаныя па камяні на [[пілястра]]х, [[апсіда]]х, слупах храму.

Балніскі крыж ўяўляе сабой раўнабаковы крыж, вычарчаны сэгмэнтамі кола, зь пашыраючыміся рукавамі. Крыжы такой формы ўпісваецца, звычайна, у круглую раму. Лічыцца, што такі крыж паходзіць з часоў праўленьня рымскага імпэратара Канстанціна Вялікага (306-337 гг.), Які ў 313 годзе Мілянскім эдыктам дазволіў свабоднае вызнаньне хрысьціянства. У Грузіі выкарыстоўваецца паўсюдна нароўні з [[крыж сьвятой Ніны|крыжом Сьвятой Ніно]].

&lt;gallery&gt;
Файл:Ascension of the Cross bas-relief, Jvari Monastery.jpg|Балніскі крыж на ўваходзе ў сабор [[Джвары]].
&lt;/gallery&gt;

== Глядзіце таксама ==
* [[крыж сьвятой Ніны]]
* [[Vesica piscis]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Всеобщая история искусств. Т. 2. — М.: Искусство, 1960.
* ''Mačavariani E.'' Bolnisis sionis samšeneblo carcera. — T’bilisi: Mec’niereba, 1985.{{ref-ka}}

{{Хрысьціянскія крыжы}}

[[Катэгорыя:Крыжы]]
[[Катэгорыя:Рэлігійныя сымбалі]]</text>
      <sha1>68w4n86xpzioi44s7w05w801ad28awh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асобная служба актыўных мерапрыемстваў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247445</id>
    <revision>
      <id>2328474</id>
      <parentid>2282825</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:42:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Мінуўшчына */[[ВП:AWB/T|артаграфія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8048" xml:space="preserve">{{Вайсковае падразьдзяленьне
|назва               = Асобная служба актыўных мерапрыемстваў
|выява               = [[Файл:4438450456-BY-PTBG-00077.jpg|200пкс]]
|подпіс выявы        = 
|гады                = ад {{Дата пачатку|31|5|1993|але}}
|краіна              = Беларусь
|падпарадкаваньне    = [[Дзяржаўны пагранічны камітэт Рэспублікі Беларусі]]
|у складзе           = 
|тып                 = [[сілы спэцыяльнага прызначэньня]]
|уключае ў сябе      = 
|роля                = [[Барацьба з тэрарызмам|контратэрарыстычныя дзеяньні]]
|памер               = 500—600 чалавек
|камандная структура = 
|разьмяшчэньне       = 
|мянушка             = 
|мянушкі             = 
|заступнік           = 
|заступнікі          = 
|дэвіз               = 
|колеры              = 
|марш                = 
|талісман            = 
|узбраеньне          = 
|войны               = 
|бітвы               = 
|знакі ўзнагароды    = 
|дзейны камандзір    = Ігар Кручкоў
|вядомыя камандзіры  = 
}}
'''Асобная служба актыўных мерапрыемстваў, АСАМ''' — [[Сілы спэцыяльнага прызначэньня|спэцпадразьдзяленьне]] [[Дзяржаўны пагранічны камітэт Рэспублікі Беларусі|пагранічных]] войскаў [[Беларусь|Республікі Беларусі]], спэцыялізаванае на [[Барацьба з тэрарызмам|барацьбе]] з [[Тэрарызм|тэрарыстычнай дзейнасьцю]].

== Мінуўшчына ==
АСАМ сфармаваная 31 траўня 1993 року. Ейным першым кіраўніком стаў [[Генадзь Нявыглас]]. За ўвесь пэрыяд існаваньня спэцпадразьдзяленьня ягоныя супрацоўнікі затрымалі больш за 1000 парушальнікаў дзяржаўнай мяжы і 6000 нелегальных транзытных мігрантаў. Зь незаконнага звароту выдалена больш за 30 адзінак вагняпальнай зброі, каля 13 000 адзінак боепрыпасаў, значныя аб’ёмы наркатычных і псыхатропных рэчываў&lt;ref&gt;[http://srdo.5bb.ru/viewtopic.php?id=1845 Спецназ пограничных войск]&lt;/ref&gt;.

У сувязі зь [[Міграцыйны крызіс на граніцы паміж Беларусьсю і Эўразьвязам (2021)|міграцыйным крызісам на мяжы]] Асобная служба актыўных мерапрыемстваў (а таксама яе начальнік Ігар Кручкоў) 2 сьнежня 2021 году была ўнесена ў [[чорны сьпіс Эўразьвязу]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=281293|title=ЕС прыняў пяты пакет санкцый супраць Беларусі ў сувязі з міграцыйным крызісам|work=[[Наша Ніва]]|date=2021-12-02|accessdate=2021-12-23}}&lt;/ref&gt;. Таксама службу ды Кручкова ў свой санкцыйны сьпіс уключыла Швайцарыя&lt;ref&gt;[https://www.seco.admin.ch/seco/en/home/Aussenwirtschaftspolitik_Wirtschaftliche_Zusammenarbeit/Wirtschaftsbeziehungen/exportkontrollen-und-sanktionen/sanktionen-embargos/sanktionsmassnahmen/suche_sanktionsadressaten.html Searching for subjects of sanctions]&lt;/ref&gt;. 22 сьнежня да адпаведнага пакету санкцый ЭЗ далучыліся Альбанія, Ісьляндыя, Ліхтэнштайн, Нарвэгія, Паўночная Македонія, Сэрбія, Чарнагорыя&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://nashaniva.com/?c=ar&amp;i=282093|title=Яшчэ некалькі еўрапейскіх краін далучыліся да пятага санкцыйнага пакета Еўразвязу, у тым ліку прарасійская Сербія|work=[[Наша Ніва]]|date=2021-12-23|accessdate=2021-12-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Declaration by the High Representative on behalf of the European Union on the alignment of certain countries concerning restrictive measures in view of the situation in Belarus |url=https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/12/22/declaration-by-the-high-representative-on-behalf-of-the-european-union-on-the-alignment-of-certain-countries-concerning-restrictive-measures-in-view-of-the-situation-in-belarus/|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Рада Эўрапейскага зьвязу|Рада Эўрапейскага зьвязу|be|Савет Еўрапейскага саюза}}|date=2021-12-22|accessdate=2021-12-23|language=en}}&lt;/ref&gt;.

== Задачы ==
АСАМ выконвае наступныя задачы&lt;ref&gt;[http://sof-mag.ru/spec_arms/belarus_osam.html Отдельная служба активных мероприятий (ОСАМ) пограничных войск Беларуси]&lt;/ref&gt;:
* збор інфармацыі пра варожую дзейнасьць на дзяржаўнай мяжы і ў пунктах пропуску церазь яе спэцслужбаў замежных дзяржаваў, экстрэмісцкіх і злачынных груповак, а таксама барацьба зь імі;
* абарона ў экстрэмальных умовах памяшканьняў, транспартных сродкаў ды іншых аб’ектаў апэратыўных органаў;
* правядзеньне выведвальна-пошукавых мерапрыемстваў;
* забесьпячэньне бясьпекі мерапрыемстваў пад эгідай пагранічнага камітэту;
* вызваленьне закладнікаў зь ліку вайскоўцаў пагранічнай службы;
* удзел у правядзеньні спэцыяльных мерапрыемстваў, зьвязаных з рэалізацыяй канкрэтнай апэратыўнай інфармацыі, інфармацыі ўзаемадзейных праваахоўных органаў;
* удзел у вышуку і затрыманьні ўзброеных суполак і асобаў, якія перайшлі ці спрабуюць перайсьці граніцу;
* гарантаваньне бясьпекі кіраўніцтва пагранічнай службы ў часе паездак па краіне і за мяжу;
* гарантаваньне бясьпекі апэратыўнага складу пагранічнай службы пры правядзеньні мерапрыемстваў на дзяржаўнай граніцы;
* гарантаваньне асабовай бясьпекі вайскоўцаў Пагранічных сілаў і сябраў іхніх сем’яў у выпадках, прадугледжаных заканадаўствам.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Спэцыяльныя падразьдзяленьні Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дзяржаўны пагранічны камітэт Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Вайсковыя фармаваньні, створаныя ў 1993 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія юрыдычныя асобы ў Чорным сьпісе ЭЗ]]</text>
      <sha1>eer34e0hxdaezgvd1ubabwupth8pxia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баравікоўшчына</title>
    <ns>0</ns>
    <id>247903</id>
    <revision>
      <id>2328423</id>
      <parentid>2312175</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:35:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5710" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Баяршчына
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Баяршчыны
|Трансьлітараваная назва           = Bajarščyna
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Валожынскі раён|Валожынскі]]
|Сельсавет                         = [[Івянецкі сельсавет|Івянецкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 
|Год падліку колькасьці            = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 57
 |Шырата сэкундаў                  = 38
 |Даўгата градусаў                 = 26
 |Даўгата хвілінаў                 = 43
 |Даўгата сэкундаў                 = 53
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Бая́ршчына'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Валожынскі раён|Валожынскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Івянецкі сельсавет|Івянецкага сельсавету]].

== Гісторыя ==
Трагічныя падзеі [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] таксама не абмінулі гэтае месца. Падчас апэрацыі «Герман» пасьля [[Івянецкае паўстаньне|паўстаньня ў Івянцы]] (19 ліпеня 1943 г.) тут было зьняволена каля 300 жыхароў [[Пяршаі|Пяршаеў]] з намерам забіць іх. У рэшце рэшт, немцы перадумалі — яны жорстка забілі сьвятароў, ксяндза [[Ахілес Пухала|Ахілеса Пухалу]] і ксяндза [[Герман Стэмпень|Германа Стэмпеня]], а астатніх затрыманых адправілі на прымусовыя работы.

Забітыя францішкане былі бэатыфікаваныя ў групе 108 пакутнікаў 13 чэрвеня 1999 году ў Варшаве Папам [[Ян Павал II|Янам Паўлам II]]. Месца расстрэлу сьвятароў было адзначана палявой капліцай-сьвятыняй, месцам сустрэчы і месцам малітвы для мясцовых парафіянаў і паломнікаў. Парэшткі пакутнікаў спачываюць у касьцёле  суседніх Пяршаях.

Да 28 траўня 2013 году вёска ўваходзіла ў склад [[Пральніцкі сельсавет|Пральніцкага сельсавету]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&amp;p0=D913n0058646&amp;p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1999 — 56 чалавек
* 2009 — 29 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Статыстыка перапісу 2009 году]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Івянецкі сельсавет}}
{{Валожынскі раён}}

[[Катэгорыя:Івянецкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Валожынскага раёну]]</text>
      <sha1>e1gwf7rl94l7t6ac1n7jioq67jib0ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Француская й індзейская вайна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>249355</id>
    <revision>
      <id>2328872</id>
      <parentid>2267187</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T11:39:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>521</id>
      </contributor>
      <comment>Выява [[Image:Colonial-Red-Ensign.svg]] замененая на [[Image:Red_Ensign_of_Great_Britain_(1707–1800,_square_canton).svg]] карыстальнікам [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11779" xml:space="preserve">{{Вайна
|Назва                 = Француская й індзейская вайна
|Частка                = [[Сямігадовая вайна]]
|Выява                 = French and indian war map.svg
|Подпіс да выявы       = Тэатар вайны
|Дата                  = 1754—1763
|Месца                 = Паўночная Амэрыка
|Прычына               = 
|Вынік                 = Перамога Брытаніі
* [[Парыская мірная дамова (1763)|Парыская мірная дамова]]

|Тэрытарыяльныя зьмены = Францыя саступіла Вялікабрытаніі [[Новая Францыя|Новую Францыю]] на ўсход ад ракі Місысыпі, захаваўшы [[Сэн-П’ер і Мікелён]], і перадала Гішпаніі [[Француская Люізыяна|Люізыяну]]

|Супернік1             = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцягафікацыя|Каралеўства Вялікабрытанія}}
** {{Абразок сьцягу|Red Ensign of Great Britain (1707–1800, square canton).svg}} [[Брытанская Амэрыка]]
* Іракеская канфэдэрацыя
* [[Гуроны|Ваендоты]] з Агаё
* [[Катоба (народ)|Катоба]]
* [[Чэрокі]] (да 1758)
}}
|Супернік2             = {{Просты сьпіс|
* {{Сьцягафікацыя|Каралеўства Францыя}}
* {{Абразок сьцягу|Pavillon royal de la France.svg}} [[Новая Францыя]]
* [[Вабанакі]]
** [[Абэнакі]]
** [[Мікмак]]
* [[Альганкіны]]
* [[Ленапэ]]
* [[Аджыбвэ]]
* [[Адава (народ)|Атава]]
* [[Шоўні]]
* [[Гуроны|Ваендоты]] з [[Форт Дэтруа|Форту Дэтруа]]
}}
|Супернік3             = 
|Супернік4             = 

|Камандуючыя1          = {{Просты сьпіс|
* [[Джэфры Амгэрст]]
* [[Эдўард Брэдак]]{{ЗУБ}}
* [[Джэймз Ўулф]]{{ЗУБ}}
* [[Джон Кэмпбэл (4-ы граф Людуну)|Джон Кэмпбэл]]
* [[Джэймз Абэркромбі]]
* [[Эдўард Баскаўэн]]
* [[Джордж Вашынгтон]]
* [[Джон Форбз (вайсковец)|Джон Форбз]]
* [[Джордж Манро (вайсковец)|Джордж Манро]]
* [[Ўільям Джонсан]]
* [[Танахарысэн]]
* [[Саенкерагта]]
}}
|Камандуючыя2          = {{Просты сьпіс|
* [[Люі-Жазэф дэ Манкальм]]{{ЗУБ}}
* [[П’ер дэ Рыго дэ Вадрэй]]
* [[Жан-Арман Дэскаў]]{{Ваеннапалонны}}
* [[Франсуа-Мары Ле Маршон дэ Ліньеры|Франсуа-Мары дэ Ліньеры]]{{ЗУБ}}
* [[Франсуа Гастон дэ Левіс]]{{Ваеннапалонны}}
* [[Жазэф Кулён дэ Жуманвіль|Жазэф дэ Жуманвіль]]{{ЗУБ}}
* [[Мішэль-Анжэ Дзюкен]]
* [[Даніель Льенар дэ Бажо]]{{ЗУБ}}
* Тэвэа{{ЗУБ}}
* [[Бэміна]]
* [[Шынгас]]
* [[Пантыяк (правадыр)|Пантыяк]]
}}
|Камандуючыя3          = 
|Камандуючыя4          = 

|Сілы1                 = 42 000 вайскоўцаў і рушэньня (1758)
|Сілы2                 = 10 000 вайскоўцаў (1757)
|Сілы3                 = 
|Сілы4                 = 

|Страты1               = {{Просты сьпіс|
* 1512 забітыя
* 1500 памерлі ад ранаў
* 10 400 памерлі ад хваробаў&lt;ref&gt;Clodfelter, M. (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (4th ed.). Jefferson, North Carolina: McFarland. {{ISBN|978-0786474707}}, p 122&lt;/ref&gt;
}}
|Страты2               = невядомыя
|Страты3               = 
|Страты4               = 

|Агульныя страты       = 
|Дадаткі               = 
}}
{{Бітвы Францускай і індзейскай вайны}}
{{Бітвы Сямігадовай вайны}}
'''Француская й індзейская вайна''' (1754—1763) — паўночнаамэрыканскі тэатар [[Сямігадовая вайна|Сямігадовай вайны]], у якім калёніі [[Брытанская імпэрыя|Брытанскай імпэрыі]] ваявалі супраць [[Францускія калёніі|францускіх калёніяў]], прычым на кожным з бакоў змагаліся [[Індзейцы ЗША|індзейскія]] плямёны. У пачатку вайны колькасьць пасяленцаў францускіх калёніяў налічвала каля 60 000 чалавек, брытанскіх — 2&amp;nbsp;мільёны&lt;ref&gt;Gary Walton; History of the American Economy; page 27&lt;/ref&gt;, таму францускі бок асабліва палягаўся на дапамогу абарыгенаў&lt;ref&gt;{{Спасылка|загаловак = French and Indian War|url = https://www.americanhistoryusa.com/topic/french-and-indian-war/|дата доступу = 2021-07-07|назва праекту = American History USA|мова = en}}&lt;/ref&gt;.

Праз два гады, у 1756 року, Вялікабрытанія абвясьціла Францыі вайну, якая перарасла ў сусьветную [[Сямігадовая вайна|Сямігадовую]]. У ЗША француская й індзейская вайна лічыцца асобным канфліктам, аднак у Эўропе яна разглядаецца як амэрыканскі тэатар вайсковых дзеяньняў Сямігадовай вайны&lt;ref&gt;M. Brook Taylor, ''Canadian History: a Reader’s Guide: Volume 1: Beginnings to Confederation'' (1994) pp 39-48, 72-74&lt;/ref&gt;.

Баявыя дзеяньні адбываліся галоўным чынам па граніцы між Новай Францыяй і брытанскімі калёніямі, ад правінцыі [[Вірджынія (калёнія)|Вірджыніі]] на поўдні да [[Ньюфаўндлэнд і Лябрадор|Ньюфаўндлэнду]] на поўначы. Прычынай паслужыла спрэчка за кантроль над зьліцьцём рэк [[Алегені (рака)|Алегені]] і [[Манангахіла (рака)|Манангахіла]] і месцазнаходжаньне францускага форту [[Форт Дзюкен|Дзюкен]] у гэтым месцы. У траўні 1754 року вірджынскія апалчэнцы пад даводзтвам 22-гадовага [[Джордж Вашынгтон|Джорджа Вашынгтона]] пачалі вайну, зладзіўшы засаду францускаму патрулю&lt;ref&gt;{{Кніга |прозьвішча = Peyser |назва = Jacques Legardeur de Saint-Pierre: Officer, Gentleman, Entrepreneur |выдавецтва = Michigan State University Press |старонкі = 221 }}&lt;/ref&gt;.

У 1755 у брытанскія калёніі прыбыў новы камандзёр генэрал [[Эдўард Брэдак]], які закамандаваў наступ у чатырох кірунках. [[Экспэдыцыя Брэдака|Ягоны плян]] скончыўся катастрафічна; у [[Бітва на Манангахіле|бітве на Манангахіле]] 9 ліпеня 1755 року ён зазнаў цяжкую паразу, быў цяжкі паранены і пазьней сканаў. Ня мелі посьпеху дзеяньні брытанцаў і на граніцах [[Пэнсыльванія (правінцыя)|Пэнсыльваніі]] ды [[Нью-Ёрк (правінцыя)|Нью-Ёрк]]у (1755—1757). У 1755 брытанскія войскі [[Бітва за Форт Басэжур|захапілі Форт Басэжур]] на граніцы [[Новая Шатляндыя|Новай Шатляндыі]] і [[Акадыя|Акадыі]] ды [[Дэпартацыя акадыйцаў|дэпартавалі ўсіх акадыйцаў]] (1755—1764).

Некалькі катастрафічных кампаніяў 1757 року у Новай Шатляндыі скончыліся падзеньнем брытанскага каляніяльнага ўраду, прычым пасьля [[Аблога форту Ўільяма Генры|аблогі форту Ўільяма Генры]] індзейцы закатавалі і выразалі захопленых каляністаў. За кіраваньнем [[Ўільям Піт (старэйшы)|Ўільяма Піта]] брытанская вайсковая прысутнасьць у калёніях значна пасілілася, а ў той жа час Францыя зь неахвотай выпраўляла вялікія канвоі на дапамогу абмежаванаму кантынгенту ў Новай Францыі, аддаючы перавагу фронту вайну супраць [[Прусія|Прусіі]] ды ейных хаўрусьнікаў у Эўропе. Канфлікт у Агаё скончыўся ў 1758 року брытанска-амэрыканскай перамогай. У 1758—1760 брытанскія вайскоўцы зьдзейсьнілі кампанію па заваёве [[Канада (Новая Францыя)|Францускай Канады]], захапілі тэрыторыі прылеглых калёніяў і ўрэшце рэшт [[Бітва на Абрагамавых раўнінах|авалодалі местам Квэбэкам]] (1759). У наступным годзе брытанцам [[Манрэальская кампанія|капітуляваў Манрэаль]], і Францыя саступіла Канаду паводле [[Парыская мірная дамова (1763)|Парыскай дамовы]].

Францыя таксама страціла на карысьці Вялікабрытаніі тэрыторыі на ўсход ад ракі Місысыпі, а [[Француская Люізыяна]] на захад ад Місысыпі перайшла да Гішпаніі наўзамен за страту гішпанцамі [[Гішпанская Флярыда|Флярыды]] (якую Гішпанія аддала Брытаніі за вяртаньне [[Гавана|Гаваны]]). Француская каляніяльная прысутнасьць на поўнач ад Карыбаў захавалася толькі на астравох [[Сэн-П’ер і Мікелён]], што зацьвердзіла брытанскае панаваньне ў [[Паўночная Амэрыка|Паўночнай Амэрыцы]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|20em}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.militaryheritage.com/7yrswar.htm Вайсковая спадчына] {{ref-en}}
* [https://www.flickr.com/photos/lakota_sioux_and_comanche_indians/13783359425/sizes/o/in/photostream/ Француская й індзейская вайна ў выявах і мапах]

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Француская і індзейская вайна| ]]</text>
      <sha1>gobo5q9b40enceb8fyv3ag0236b9j91</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сялец (Брагінскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>249920</id>
    <revision>
      <id>2328446</id>
      <parentid>2287949</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:01:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28024" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 131—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>mfg7vpotyx4urwgumtu95uqvzkebe99</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328486</id>
      <parentid>2328446</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:53:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28289" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што ёсьць памылкаю.)&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 128—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>kzss1g3690avk7ju2a7x4wyhc9gudm7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328487</id>
      <parentid>2328486</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:57:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28273" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што ёсьць памылкаю.)&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 128—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>sc90gnn5swsexcer4qv4d31nyfg6l0m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328488</id>
      <parentid>2328487</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T19:03:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28273" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што ёсьць памылкаю.)&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>3h9bcfv8xq1evoja1v14grqev72sc6r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328523</id>
      <parentid>2328488</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T02:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28285" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, верагодна, памылкова.)&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>4qgcmvtr1bbic2cokfm9au5thqkmkp8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328524</id>
      <parentid>2328523</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T02:57:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28285" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1670 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129адв.; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213 (у гэтым навукова-папулярным выданьні годам пацьверджаньня чамусьці названы 1673-ці, што, відавочна, памылкова.)&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>njdddblt1ykfhtfacknzxdiqesiqbxb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328868</id>
      <parentid>2328524</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T10:33:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28009" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1673 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>9ur5cp4cze8s8igh7rizfbrfbgpg6zi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328871</id>
      <parentid>2328868</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T11:23:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карона Каралеўства Польскага */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28025" xml:space="preserve">{{Іншыя_значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Сялец
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Сяльца
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Sialec
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1574 годам
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Брагінскі раён|Брагінскі]]
|Сельсавет                        = [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 43
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 20
 |Даўгата сэкундаў                = 00
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева 
|Водступ подпісу на мапе          =  
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Сялец'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Малейкаўскі сельсавет|Малейкаўскім сельсавеце]] [[Брагінскі раён|Брагінскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]].

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
У пісьмовых крыніцах паселішча ці не ўпершыню згаданае ў 1574 годзе пры разьдзеле Брагінскага маёнтку паміж князямі-братамі Аляксандрам Аляксандравічам і Міхаілам Аляксандравічам Вішнявецкімі. Тады «''Село Селце з людми отчизными, куничниками, з даню грошовою и медовою, з лесы, дубровами, чертежами, полями, сеножатми и з гоны бобровыми и ловы зверинными''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;[http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. – Мінск, 2000. С. 188]&lt;/ref&gt;. На 1581 год, калі маёнткам валодала яго ўдава княгіня Аляксандра (з роду Капустаў) Вішнявецкая, у Сяльцы налічвалася 22 дымы [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] (×6 — прыблізна 132 чалавекі), зь якіх выбіралася па 15 грошаў, і 8 [[агароднікі|агароднікаў]] (каля 48 чалавек), зь якіх, у залежнасьці ад акалічнасьцяў, — па 4 альбо па 6 грошаў падатку&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;. 29 чэрвеня 1609 году спадчыньнікі часткі Брагінскіх добраў князя Аляксандра{{заўвага|Аб'яднаў абедзьве паловы ў сваіх руках князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] толькі ў 1641 г.&lt;ref&gt;Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007. S. 145, 171&lt;/ref&gt;}} яго сын князь Адам і княгіня Аляксандра з Хадкевічаў Вішнявецкія фундавалі ў Сяльцы царкву Сьвятога Спаса і мужчынскі манастыр, якому надалі сяло «''Защовъбъе... зо всими доходами и пожытками''». Заснаваны таксама манастыр жаночы з царквой Дабравешчаньня Найсьвяцейшай Багародзіцы, на ўтрыманьне якога адпісана трэцяя частка прыбыткаў мужчынскага манастыра. 

З тэксту ліста ўдавы Крысьціны, княгіні Вішнявецкай, Мікалаевай Малінскай, датаванага 24 днём лютага 1632 году, вынікае, што абодва манастыры «''на тот час суть спустошалые''». І «''ку лепшому чынечи розмноженю хвалы Бжои''» княгіня аддала іх ігуменьні Кіеўскага Ўзьнясенскага Пячорскага манастыра Алімпіядзе з дому Рагозаў Сілічавай, яе дачцэ Марыне «''и иншим законницом при них мешкаючым и напотом будучым''», а таксама пацьвердзіла бацькоўскае наданьне на&lt;ref&gt;Собрание древних грамот и актов городов Минской губернии, православных монастырей, церквей и по разным предметам. — Минск, 1848. С. 68—71, 166—168&lt;/ref&gt;: {{пачатак цытаты}}''Село Защовбе с поддаными и зо всякими ихъ повинностями и послушенством, пожитками и приналежностями... А меновите теж и въ Селцу подданых трох з их кгрунтами, и з деревом бортным, ово зо всякими здавна приналежностями и звычаиными пожитками. Зособна теж до самого манастыра поля робочые и неробочые, сеножати, млынъ и з его вымелками на реце Щовби, также на тои реце волное рыб ловене на язах и иншими посудками, водле старых прыналежностеи звычаев и уживаня до тых манастыровъ належачих. Ничого на себе и на потомки свое тых добръ не имуючы и не зоставуючы...''{{канец цытаты}} 

16 жніўня 1673 году кароль [[Міхал Вішнявецкі|Міхал Карыбут Вішнявецкі]] пацьвердзіў даўні фундуш манастырам у Сяльцы, што быў у складзе Брагінскага графства, як запісана ў загалоўку граматы, альбо Брагінскага ключа — як у самым тэксьце&lt;ref&gt; Князі Вишневецькі. — Київ, 2016 (2017). С. 213&lt;/ref&gt;. Згодна з люстрацыяй падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ад 25 студзеня 1683 году, 3 дымы ў вёсцы Сялец трымаў пан Ясінскі, а з 6 дымоў (у другі пабор — з 3-х) вёскі Зашчоб’е (wsi Zaszczeblów) «czerniczek Brahińskich{{заўвага|Маюцца на ўвазе сялецкія; пра манастыры ў Брагіне зьвестак няма.}}''»  выплачваліся 3 злотыя &lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 7. T. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489, 490, 507&lt;/ref&gt;.

28 чэрвеня 1687 году Сялец названы ў справе Оўруцкага [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 20 яго дварах (каля 120 жыхароў) казакі, у адрозьненьне ад іншых месцаў, самі не стаялі, разьмясьцілі толькі трох коней на пакорм. Але вяскоўцаў прымусілі справіць ажно 7 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю; зь іх выбралі здору, гарэлкі, за порах, 20 пар хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў агулам на 969 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 44 вядры, аўса 67 вёдраў, 21 кабана (wieprzow), 58 падсьвінкаў, 143 кур, 9 баранаў; палкоўніку Шчуроўскаму і сотніку Русановічу далі адпаведна 24 і 6 злотых, [[каляднае|каляды]] — 30 злотых&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;.

Пасля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцці нябожчыка) ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 284&lt;/ref&gt;, прыкладна ад 1733 году Сялец стаў уласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]], які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Лістом ад 14 чэрвеня 1742 году ваявода віленскі, вялікі гетман ВКЛ князь Міхал Сэрвацы і княгіня Тэкля з Радзівілаў Вішнявецкія пацьвердзілі фундуш Сялецкаму манастыру. Гэтым разам — айцам базыльянам&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 694. Воп. 5. Спр. 140. А. 129—132&lt;/ref&gt;.

Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Сялец быў сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да [[Астрагляды|Астраглядавіцкай]] парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі&lt;ref&gt;Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 32 двароў (каля 192 жыхароў) вёскі Сялец Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 5 злотых, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 20 злотых. З 5 двароў (≈30 чалавек) у Сяльцы айцоў базыльянаў адпаведна — 22 з паловай грошы і 3 злотых&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у вёсцы Сялец (Sielce) пражывалі адпаведна 6, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;. Пэўна, на зьмяншэньне колькасьці габрэяў не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была апошнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Украіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Фальварак і вёска Гарадзішча на плане Генеральнага межавання Рэчыцкага павету 1797 г.png|значак|250px|зьлева|Сялец на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Сялец апынуўся ў межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. С. 181—182&lt;/ref&gt;.[[Файл:Святар Праабражэнскай царквы ў Сяльцы а. Андрэй Пяцельчыц.jpg|значак|150px|Сялецкі сьвятар а. Андрэй Пяцельчыц.]]

[[Файл:Сялец на карце Ф. Ф. Шуберта 1826-40 гг.jpg|значак|250px|зьлева|Сялец на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1826-1840 гг.]]Згодна з энцыкляпэдыяй «Гарады і вёскі Беларусі», на 1850 год паселішча мела 41 двор. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 138 жыхароў Сяльца абодвух полаў належалі да прыходу Праабражэнскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 720&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Сялец належаў да Брагінскай воласьці. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай царквы ў Сяльцы названыя настаяцель а. Андрэй Пяцельчыц, в. а. штатнага псаломшчыка Раман Тучкевіч і звышштатны Аляксандар Мігай. У складзе прыходу, акрамя Сяльца, — вёскі Гарадзішча, Малейкі, Катловіца, Зарэчча, Сьцяжарнае, Цюцькі, Крыўча, Пераносы, Юркавічы, Углы, Каманоў, Міхнаўка, Рудня Жураўлёвая, Лубенікі&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1876. № 10. С. 457&lt;/ref&gt;. На 1879 год прыход складалі 1196 мужчынскага і 1119 жаночага полу верных&lt;ref&gt;Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 30&lt;/ref&gt;. У 1886 годзе паселішча налічвала 33 двары, 195 жыхароў, дзейнічалі царква і капліца&lt;ref&gt;Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 111&lt;/ref&gt;. 31 траўня 1890 году, на запрашэньне а. Андрэя Пяцельчыца, прыходзкую школу ў Сяльцы наведаў інспэктар зь Менску протаіерэй Павал Афонскі, які застаўся задаволены ведамі вучняў&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1891. № 2. С. 78—80&lt;/ref&gt;. 

Паводле перапісу 1897 года ў Сяльцы было 44 двары з 283 жыхарамі, існавалі царкоўна-прыходзкая школа, царква, капліца, вятрак. На 1909 год — 57 двароў, 340 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 179&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Сялец і Брагін, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] [[Павал Скарападзкі]] прызначыў былога ўладальніка [[Двор-Гарадзішча|маёнтку Гарадзішча]], галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы»&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Брагінская воласьць увайшла ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква далучыла яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 да 30 сьнежня 1927 году Сялец — цэнтар Сялецкага сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі. У 1930 годзе арганізаваны [[калгас]] «Новы беларус», працавалі 2 ветракі, конная крупарушка, 2 гамарні, воўначоска. З 20 лютага 1938 году — у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 66 мясцовых жыхароў. У памяць пра загінулых у 1965 годзе ў скверы ўсталявана скульптура салдата.

З 8 студзеня 1954 году Сялец адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году у вёсцы — 661 жыхар. Цэнтар [[калгас]]у імя Э. Тэльмана. Працавалі клуб, пачатковая школа, бібліятэка, дзіцячы садок.

== Геаграфія ==
За 9 км на паўночны ўсход ад [[Брагін]]а, 35 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 122 км ад [[Гомель|Гомля]].

=== Гідраграфія ===
Рака Брагінка, на ўсходзе сетка мэліярацыйных каналаў.

== Транспартная сетка ==
Побач [[аўтамабільная дарога|аўтадарога]], якая злучае Брагін з дарогай [[Лоеў]] — [[Рэчыца]].

== Насельніцтва ==
* 2004 год — 101 гаспадарка, 261 жыхар.

== Забудова ==
Складаецца з просталінейнай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой на ўсходзе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.

=== Страчаная спадчына ===

== Асобы ==
* [[А. І. Шаўчэнка]] — камісар партызанскай брыгады імя К. Я. Варашылава, якая дзейнічала на Вілейшчыне падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]].
* [[У. П. Чапега]] — беларускі перакладчык.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}}

{{Малейкаўскі сельсавет}}
{{Брагінскі раён}}

[[Катэгорыя:Малейкаўскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брагінскага раёну]]</text>
      <sha1>2sbki2psijzarmli9pkrl8yle15ap11</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году</title>
    <ns>0</ns>
    <id>250366</id>
    <revision>
      <id>2328533</id>
      <parentid>2280593</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T05:01:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Выбарчая сыстэма */ +Правапіс</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73434" xml:space="preserve">{{Выбары
|Назва                  = Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году
|Краіна                 = Беларусь
|Папярэднія выбары      = Мясцовыя выбары ў Беларусі 2010 году
|Год папярэдніх выбараў = 2010
|Наступныя выбары       = Мясцовыя выбары ў Беларусі 2018 году
|Год наступных выбараў  = 2018
|Дата выбараў           = {{Дата пачатку|23|3|2014|1}}
|Партыя1                = ГА «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]»
|Лідэр з1               = [[Аляксандар Радзькоў]]
|Галасоў выбаршчыкаў1   = 
|Папярэдняя колькасьць месцаў1 = &gt;10 000
|Колькасьць месцаў1     = &gt;10 000
|Розьніца месцаў1       = невядома
|Адсотак1               = &gt;50 %
|Партыя2                = [[Камуністычная партыя Беларусі]]
|Лідэр з2               = [[Аляксей Сокал]]
|Галасоў выбаршчыкаў2   = 
|Папярэдняя колькасьць месцаў2 = 265&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра склад абраных дэпутатаў мясцовых Саветаў 26-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms-form26-53.pdf|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=2010|дата доступу=25 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;
|Колькасьць месцаў2     = 206
|Розьніца месцаў2       = -59
|Адсотак2               = 1,1 %
|Мапа                   = Local Supremes of Deputates of Belarus (2014).svg
|Памер мапы             = 350px
|Подпіс мапы            = Вынікі выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў
}}
'''Мясцо́выя вы́бары ў Белару́сі 2014 го́ду''' — 6-я [[выбары]] ў [[мясцовыя Саветы дэпутатаў Рэспублікі Беларусь]], якія адбыліся ў сакавіку 2014 году.

Абралі 18 809 [[дэпутат]]аў у 1328 Саветаў&lt;ref name=&quot;і&quot;/&gt;. Звыш паловы дэпутацкіх месцаў атрымала грамадзкае аб’яднаньне «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]». Пры гэтым, у 88 % акругаў выбары прайшлі на безальтэрнатыўнай падставе з адзіным кандыдатам&lt;ref name=&quot;ж&quot;/&gt;. Пагатоў, прэзыдыюмы Саветаў дэпутатаў і іх [[Выканаўчы камітэт|выканаўчыя камітэты]], якія ўтваралі выбарчыя камісіі, адмовіліся пусьціць у склад выбарчых камісіяў звыш 90 % прадстаўніц і прадстаўнікоў, вылучаных 3-ма зь 9 партыяў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;. У выніку гэтыя партыі — [[Аб’яднаная грамадзянская партыя]], [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы сьвет»]] і [[Партыя БНФ]] — заявілі пра непразрыстасьць падліку яўкі і галасоў, у тым ліку на датэрміновым галасаваньні, бо былі выключаныя з дастаткова шырокага ўдзелу ў такім падліку ў складзе выбарчых камісіяў.

== Дэпутаты ==
У выбарах павінны былі стаць абранымі 18 816 дэпутатаў 1328 Саветаў&lt;ref name=&quot;і&quot;/&gt;:
* 1160 [[Сельскі Савет|сельскіх Саветаў]] — 13 638 асобаў;
* 19 [[Пасёлак|пасялковых]] Саветаў — 237 асобаў;
* 14 Саветаў гарадзкіх раённага падпарадкаваньня — 248 асобаў;
* 118 [[Раёны Беларусі|раённых Саветаў]] — 3913 асобаў;
* 10 Саветаў гарадзкіх абласнога падпарадкаваньня — 368 асобаў;
* 6 абласных Саветаў — 355 асобаў;
* [[Менскі гарадзкі Савет дэпутатаў|Менскага гарадзкага Савета дэпутатаў]] — 57 асобаў;

== Выбаршчыкі ==
Права на выбар мелі грамадзяне Беларусі, а таксама грамадзяне Расеі, якія пастаянна пражывалі ў Беларусі паводле 58-га артыкула Выбарчага кодэксу Беларусі. У агульнай колькасьці 6 971 521 асоба мела выбарчае права, у тым ліку 13 461 была залічаная ў сьпіс у дзень выбараў&lt;ref name=&quot;і&quot;/&gt;. 

== Выбарчая сыстэма ==
Выбары праходзілі ў 1 тур паводле аднамандатных выбарчых акругаў згодна з 3-м артыкулам [[Выбарчы кодэкс Беларусі|Выбарчага кодэксу Беларусі]]. Ад кожнай выбарчай акругі выбіраўся адзін дэпутат. Мандат дэпутата атрымліваў кандыдат, які набраў самую [[Адносная большасьць|адносную большасьць]] галасоў. У акругах, дзе быў толькі адзін кандыдат, кандыдаты мелі набраць ня менш як палову галасоў выбаршчыкаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Выбарчы кодэкс Рэспублікі Беларусь ад 11 лютага 2000 г. № 370-З (артыкулы 3 і 15)|спасылка=https://pravo.by/upload/pdf/kodeksibel/vibarchi_kodeks_rb_2000_bel.pdf|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=5 лістапада 2019|дата доступу=21 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Падрыхтоўка ==
29 чэрвеня 2013 году старшыня грамадзкага аб’яднаньня «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]» [[Аляксандар Радзькоў]] абвясьціў на сустрэчы з прадстаўнікамі ад [[Быхаўскі раён|Быхаўскага раёну]] ([[Магілёўская вобласьць]]) пра падрыхтоўку вылучэнцаў на выбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі. Дзеля гэтага штотыдзень ладзілі навучальныя сустрэчы для раённых аддзяленьняў «Белай Русі»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Белая Русь» рыхтуе кандыдатаў на выбары ў мясцовыя Саветы|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/belaya_rus_gotovit_kandidatov_na_vybory_v_mestnye_sovety_29_06_2013_21_15_0027/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=29 чэрвеня 2013|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. У верасьні 2013 году А. Лукашэнка ўнёс у [[Палата прадстаўнікоў Беларусі|Палату прадстаўнікоў Беларусі]] прапановы аб папраўках у [[Выбарчы кодэкс Рэспублікі Беларусь]], якія ўлучалі выбары дэпутатаў у 1 тур і забарону [[байкот]]у&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Юры Дракахруст|загаловак=Навошта ўдзельнічаць у выбарах, якіх няма|спасылка=https://www.svaboda.org/a/25115405.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=23 верасьня 2013|дата доступу=20 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;. У выніку ўвялі адміністрацыйнае пакараньне за [[Агітацыя|агітацыю]] ў падтрымку байкоту выбараў, а таксама перасталі выдаваць бюджэтныя сродкі на агітацыйныя матэрыялы вылучэнцам у дэпутаты&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Уладзімер Глод|загаловак=Выбары: байкот забаронены, улётка — адна на ўсіх|спасылка=https://www.svaboda.org/a/25203681.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=17 сьнежня 2013|дата доступу=20 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;.

16 сьнежня 2013 году А. Лукашэнка падпісаў Указ № 557 «Аб прызначэньні выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў Рэспублікі Беларусь 27-га скліканьня» на 23 сакавіка 2014 году. 17 сьнежня [[Цэнтральная камісія па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў Рэспублікі Беларусь|Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]] (ЦВК Беларусі) зацьвердзіла каляндарны плян мясцовых выбараў. Да 24 сьнежня грамадзяне, працоўныя калектывы, [[Грамадзкае аб’яднаньне|грамадзкія аб’яднаньні]] і [[Палітычная партыя|палітычныя партыі]] мелі падаць заявы аб вылучэньні сваіх прадстаўніц і прадстаўнікоў у склад тэрытарыяльных выбарчых камісіяў (ТВК), якія ўтвараліся да 27 сьнежня за 85 дзён да выбараў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=http://pramen-news.by/wp-content/uploads/pra/ab-vibarah-u-myascoviya-saveti-deputatau.aspx.htm|выдавец=Газэта «[[Прамень (газэта)|Прамень]]» ([[Стоўпцы]])|дата публікацыі=20 сьнежня 2013|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Заявы аб вылучэньні ў ТВК варта было падаць у прэзыдыюмы абласных і [[Менскі гарадзкі Савет дэпутатаў|Менскага гарадзкога]], раённых і гарадзкіх (абласнога падпарадкаваньня) Саветаў дэпутатаў і ў іх выканаўчыя камітэты, а таксама ў гарадзкія, [[Пасёлак|пасялковыя]] і сельскія [[выканкам]]ы, якія ўтваралі выбарчыя камісіі. Да 1 студзеня 2014 году мелі абнародаваць сьпіс выбарчых акругаў. Да 3 студзеня вылучалі прадстаўнікоў у акруговыя выбарчыя камісіі (АВК). Да 6 студзеня АВК утвараліся прэзыдыюмамі абласных і Менскага гарадзкога Саветаў дэпутатаў і іх выканкамамі, куды варта было падаваць адпаведныя заявы аб вылучэньні. Да 21 студзеня мелі стварыць участкі для галасаваньня&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Новаўвядзеньні выбарчай кампаніі|спасылка=https://www.senno.by/?p=13671|выдавец=Газэта «[[Голас Сеньненшчыны]]» ([[Сянно]])|дата публікацыі=24 сьнежня 2013|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

Ад 12 студзеня па 10 лютага 2014 году прызначылі прыём заяваў аб вылучэньні на выбары; 5 лютага — заканчэньне ўтварэньня дзялянкавых выбарчых камісіяў; з 11—20 лютага — улік вылучэнцаў на выбары; з 20 лютага па 22 сакавіка — [[агітаваньне]]. Сьпісы выбарцаў мелі скласьці па месцы іх уліку. Назіральнікам варта было прайсьці акрэдытацыю. Улічаным вылучэнцам упершыню дазволілі стварыць асабістыя фонды для выдаткоўваньня на агітаваньне&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Цэнтарвыбаркам Беларусі даў старт кампаніі па выбарах у мясцовыя Саветы|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/tsentrizbirkom_belarusi_dal_start_kampanii_po_vyboram_v_mestnye_sovety_17_12_2013_15_05_0090/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=17 сьнежня 2013|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Датэрміновае галасаваньне мела прайсьці 18—22 сакавіка. Да 29 сакавіка ЦВК Беларусі мела прадставіць вынікі мясцовых выбараў на кожным узроўні Саветаў дэпутатаў. На правядзеньне мясцовых выбараў з [[Бюджэт Рэспублікі Беларусь|рэспубліканскага бюджэту Беларусі]] вылучылі 100 млрд [[Беларускі рубель|рублёў]] (9,7 млн даляраў ЗША), зь іх каля 70 % на заробкі амаль 80 000 сябровак і сяброў выбарчых камісіяў. Пасьля паправак у Выбарчы кодэкс пераможцу мясцовых выбараў мелі вызначаць паводле [[Адносная большасьць|адноснай большасьці]] галасоў замест абсалютнай, як было раней. Права ўдзелу ў мясцовых выбарах таксама мелі грамадзяне Расеі, якія пастаянна пражывалі ў Беларусі (58-ы артыкул Выбарчага кодэксу Беларусі). Адначасна зь мясцовымі выбарамі 23 сакавіка прызначылі паўторныя [[Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году|парлямэнцкія выбары]] па Гомельска-[[Навабеліцкі раён (Гомель)|Навабеліцкай]] акрузе № 36, бо ў 2012 годзе па ёй ня выбралі дэпутата&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

27 сьнежня 2013 году ўтварылі тэрытарыяльныя выбарчыя камісіі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Беларусі завяршаецца першы этап кампаніі па выбарах у мясцовыя Саветы|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/v_belarusi_zavershaetsya_pervyy_etap_kampanii_po_vyboram_v_mestnye_sovety_27_12_2013_08_03_0026/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=27 сьнежня 2013|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Да 13 студзеня 2014 году ўтварылі акруговыя выбарчыя камісіі і распачалося вылучэньне кандыдатаў. Для ўліку вылучэнца на выбары ў пасялковы і [[сельскі Савет]] патрабавалася сабраць прынамсі 20 подпісаў выбарцаў, у раённы Савет — 75 подпісаў і ў абласны Савет — 150 подпісаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Выбары 2014: акруговыя выбаркамы сфармаваныя|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/vybory_2014_okruzhnye_izbirkomy_sformirovany_13_01_2014_15_02_0068/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=13 студзеня 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 13 студзеня ў [[Віцебск]]у сакратар ЦВК Беларусі [[Мікалай Лазавік]] у якасьці перавагі збору подпісаў на іншымі відамі вылучэньня адзначыў: «зьбіраючы подпісы, ініцыятыўная група ўжо можа агітаваць за свайго кандыдата»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Ксенія Рабчынская|загаловак=Беларусь рыхтуецца да выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/belarus_gotovitsya_k_vyboram_v_mestnye_sovety_deputatov_13_01_2014_21_05_0031/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=13 студзеня 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 21 студзеня ЦВК Беларусі адзначыла, што да гэтых выбараў улічылі больш ініцыятыўных групаў, чым падчас [[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2010 году|мясцовых выбараў 2010 году]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вылучэньне кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў ідзе актыўна|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/vydvizhenie_kandidatov_v_deputaty_mestnykh_sovetov_idet_aktivno_21_01_2014_07_07_0039/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=21 студзеня 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

23 студзеня 2014 году ЦВК Беларусі паведаміла пра стварэньне 6170 участкаў для галасаваньня на выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў, зь іх 269 (4 %) — у [[здраўніца]]х і [[лякарня]]х, а 39 (0,6 %) — у [[Вайсковая частка|вайсковых частках]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Лічба дня|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=24 студзеня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/13-27623 13 (27623)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/01/ZV_20140124_1.pdf 1]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. Пры гэтым, задаволілі 99,7 % з 16 066 заяваў на ўлік ініцыятыўных групаў па зборы подпісаў выбарцаў для вылучэньня кандыдатамі ў дэпутаты. Адмовілі ва ўліку 42 групам, а 3 адклікалі свае заявы&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Коратка|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140124/1390544270-koratka|выданьне=Зьвязда|тып=|год=24 студзеня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/13-27623 13 (27623)]|старонкі=1|issn=}}&lt;/ref&gt;. 27 студзеня скончылі ўлік ініцыятыўных групаў, якія пачалі зьбіраць подпісы за вылучэнцаў у дэпутаты. Да прыкладу ў [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] на 2530 дэпутацкіх месцаў у 186 акругах прыпадала звыш 2000 ініцыятыўных групаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Аляксандар Харавец|загаловак=У Беларусі завершаны адзін з ключавых этапаў цяперашняй выбарчай кампаніі|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/v_belarusi_zavershen_odin_iz_klyuchevykh_etapov_nyneshney_izbiratelnoy_kampanii_27_01_2014_21_15_009/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=27 студзеня 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Да 8 лютага заявы аб удзеле ў выбарах падалі каля 17 000 вылучэнак і вылучэнцаў, палову зь якіх склалі дзейныя дэпутаты. Каля 8000 (47 %) заяваў прыпала на жанчынаў. Большасьцю вылучаныя асобы былі беспартыйнымі сябрамі [[Фэдэрацыя прафсаюзаў Беларусі|Фэдэрацыі прафсаюзаў Беларусі]] з найвышэйшай адукацыяй ў веку да 55 гадоў, якія мелі сям’ю і займалі такія пасады грамадзкіх працаўнікоў, як [[лекар]] і [[настаўнік]]. Найчасьцей самавылучаліся зборам подпісаў (65 %) і ад працоўных калектываў (33 %). Палітычныя партыі вылучылі 2 % кандыдатаў, улік якіх пачаўся 11 лютага&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сёньня апошні дзень для вылучэньня кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/segodnya_posledniy_den_dlya_vydvizheniya_kandidatov_v_deputaty_mestnykh_sovetov_10_02_2014_19_04_00/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=10 лютага 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

19 лютага 2014 году Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі вызначыла пералік [[Пасьведчаньне асобы|пасьведчаньняў асобы]] для атрыманьня бюлетэня на мясцовых выбарах, у які ўвайшлі: [[пашпарт]], [[пасьведчаньне кіроўцы]], [[вайсковы білет|вайсковы білет для вайскоўцаў тэрміновай службы]], [[пэнсійнае пасьведчаньне]] з фотаздымкам, службовае пасьведчаньне чыноўніка і [[студэнцкі білет]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьпіс будучых кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў будзе адэкватна адлюстроўваць грамадзтва|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/spisok_budushchikh_kandidatov_v_deputaty_mestnykh_sovetov_budet_adekvatno_otrazhat_obshchestvo_19_02/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=19 лютага 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. На 24 лютага ўлічылі 22 338 вылучэнцаў у мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;.

=== Выбарчыя камісіі ===
У склад 6170 участковых выбарчых камісіяў (УВК) уваходзіла 67 069 чалавек (па 11 чалавек). Сярод іх 71,2 % складалі [[жанчыны]] (47 741). На [[моладзь]] прыпадала 10,1 % (6743) сябровак і сябраў, а на дзяржаўных чыноўнікаў — 3,7 % (2454). У склад УВК улучылі 41,8 % (28 037) прадстаўніц і прадстаўнікоў [[Грамадзкае аб’яднаньне|грамадзкіх аб’яднаньняў]], 37,1 % (24 917) — заяўніц і заяўнікаў, 17 % (11 378) — ад працоўных калектываў і 4,1 % (2737) ад 9 [[Палітычныя партыі Беларусі|палітычных партыяў Беларусі]]. Пры гэтым, 86 % (2358) сябровак і сяброў ад партыяў знаходзіліся ў складзе сталічных УВК і належалі да 5 партыяў з найбольшай прадстаўленасьцю ва УВК. Сярод грамадзкіх аб’яднаньняў найбольшую долю прадстаўніц і прадстаўнікоў ва УВК мелі: 1) [[Фэдэрацыя прафсаюзаў Беларусі]] (ФПБ) — 13 % (8 736), 2) «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]» — 6,2 % (4189), 3) [[Беларускі саюз жанчынаў]] — 6 % (4010), 4) [[Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі]] (БРСМ) — 5 % (3354), 5) [[Беларускае грамадзкае аб’яднаньне вэтэранаў]] (БГАВ) — 3,9 % (2642). Сярод партыяў найбольшы лік прадстаўніцтва ва УВК мелі: 1) [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці]] (РППС) — 699 (1 %), 2) [[Беларуская сацыяльна-спартовая партыя]] (БССП) — 582 (0,9 %), 3) [[Камуністычная партыя Беларусі]] (КПБ) — 575 (0,9 %), 4) [[Беларуская аграрная партыя]] — 531 (0,8 %), 5) [[Рэспубліканская партыя Рэспублікі Беларусь|Рэспубліканская партыя]] — 327 (0,5 %), 6) [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы сьвет»]] — 12, 7) [[Партыя БНФ]] — 6, 8) [[Аб’яднаная грамадзянская партыя]] (АГП) — 3, 9) [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)]] — 2&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра склад участковых выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved15.pdf|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

У складзе 364-х акруговых выбарчых камісіяў (АВК) было 4 393 сяброўкі і сябры (па 12 чалавек). Зь іх 69,9 % (3069) прыпадала на жанчынаў. Доля дзяржаўных чыноўнікаў складала 12,2 % (538), а моладзі — 8,2 % (359). Грамадзкім аб’яднаньням (ГА) належала 48,6 % (2134) месцаў у АВК, заяўніцам і заяўнікам — 33 % (1452), працоўным калектывам — 13,1 % (574) і 8 партыям — 5,3 % (233). Найбольшае прадстаўніцтва ў АВК сярод ГА мелі: 1) [[ФПБ]] — 18 % (791), 2) «Белая Русь» — 7,6 % (334), 3) [[БРСМ]] — 6,2 % (273), 4) [[БГАВ]] — 5,6 % (245), 5) Беларускі саюз жанчынаў — 5 % (220). У АВК былі найбольш прадстаўленымі партыямі былі: [[КПБ]] — 3,4 % (148) і [[РППС]] — 1 % (46). Па 0,2 % месцаў у АВК мелі [[БССП]] (9), Рэспубліканская партыя і «Справядлівы сьвет» (па 8), [[БАП]] (7). Па 0,1 % месцаў займалі [[Лібэральна-дэмакратычная партыя Беларусі]] (ЛДПБ, 4) і Партыя БНФ (3)&lt;ref name=&quot;д&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра склад акруговых выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved5.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

Налічвалася 10 607 сябровак і сябраў у 1328 тэрытарыяльных выбарчых камісіях (ТВК, па 8 чалавек). Пры гэтым, сельскімі былі 1154 (87 %) ТВК, у якія ўваходзіў 81 % (8595) усіх сябровак і сябраў ТВК. Жанчыны займалі 80,5 % (8 534) месцаў у ТВК, у тым ліку 84,1 % (7232) у сельскіх. Чыноўнікі займалі 9,8 % (1037) месцаў, а моладзь — 7,8 % (830). Заяўніцы і заяўнікі складалі звыш паловы (52,1 %, 5 531) ў ТВК, але толькі ў сельскіх і пасялковых. Грамадзкія аб’яднаньні займалі 37 % (3928) месцаў, але пераважалі ў Менску (69,2 %), на абласным (50 %) і раённым узроўнях (44,2 %), а таксама ў гарадах, як абласнога (37,7 %), гэтак і раённага падпарадкаваньня (44,9 %). Ад працоўных калектываў у ТВК было 10,8 % (1148), а ад 9 партыяў — 0,9 % (97). Найбольш прадстаўленымі грамадзкімі аб’яднаньнямі ў ТВК былі: 1) ФПБ — 17,3 % (1833), 2) Беларускі саюз жанчынаў — 4,9 % (516), 3) «Белая Русь» — 4,7 % (495), 4) БГАВ — 4,1 % (431), 5) БРСМ — 3,2 % (336). Сярод партыяў найбольш месцаў у ТВК займалі: 1) КПБ — 71 (0,67 %), 2) РППС — 16 (0,15 %), 3) «Справядлівы сьвет» — 3, 4) [[ЛДПБ]] — 2. Па 1 месцы ў ТВК мелі [[АГП]], БАП, [[Беларуская патрыятычная партыя]], БССП і Партыя БНФ&lt;ref name=&quot;е&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра склад тэрытарыяльных выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved3.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Агітацыя ==
24 лютага 2014 году пачаліся радыёвыступы вылучэнцаў у дэпутаты, якім далі этэрны час у працоўныя дні да 14 сакавіка. У абласьцях магчымасьць выступіць прапаноўвалі мясцовыя радыёстанцыі. [[Сталіца (радыё)|Радыё «Сталіца»]] давала час для выступу 168 вылучэнак і вылучэнцаў у Менскі гарадзкі і 57 — у [[Менскі абласны Савет дэпутатаў|Менскі абласны]] Саветы дэпутатаў. Кожны меў права на 1 бясплатны выступ цягам 5 хвілінаў&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Стартавалі радыёвыступленьні кандыдатаў у дэпутаты|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/startovali_radiovystupleniya_kandidatov_v_deputaty_24_02_2014_21_08_00/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=24 лютага 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Агітацыйныя сустрэчы на адкрытым паветры ладзілі да 22 сакавіка. Ва ўсіх раёнах Менску пад такія сустрэчы з выбарцамі вылучылі 228 пляцовак, дзе разьмясьцілі [[плякат]]ы з жыцьцяпісамі вылучэнцаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=З кандыдатамі ў дэпутаты знаёміліся жыхары Першамайскага раёну|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/s_kandidatami_v_deputaty_znakomilis_zhiteli_pervomayskogo_rayona_12_03_2014_18_43_0025/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=12 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 

Ад 24 лютага па 24 сакавіка 2014 году 332 (1,5 %) з 22 180 вылучэнцаў у мясцовыя Саветы дэпутатаў апавясьцілі [[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|Цэнтральную выбарчую камісію Беларусі]] аб правядзеньні 9064-х перадвыбарчых [[пікет]]аў і сходаў. Зь іх 8632 (95 %) мерапрыемстваў прыпала на 115 са 191-го вылучэнца ў [[Менскі гарадзкі Савет дэпутатаў]] (па 75 мерапрыемстваў на вылучэнца за месяц)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра колькасьць пададзеных апавяшчэньняў аб правядзеньні масавых мерапрыемстваў|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved17.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Назіраньне ==
[[Файл:SC20140322-113747.png|значак|Унізе — СМС-паведамленьне ад правайдэра з запрашэньнем прагаласаваць на выбарах ад імя Цэнтрвыбаркаму.]]
На 23 сакавіка 2014 году налічвалася 29 926 акрэдытаваных назіральнікаў за выбарамі ў мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі (па 5 на выбарчы ўчастак). Зь іх 23 202 (77,5 %) былі сябрамі грамадзкіх аб’яднаньняў, 3218 (10,7 %) — ад працоўных калектываў, 1959 (6,5 %) — ад 14 [[Сьпіс палітычных партыяў Беларусі|палітычных партыяў Беларусі]], 958 (3,2 %) — грамадзянамі-заяўнікамі, 565 (1,9 %) — [[дэпутат]]амі мясцовых Саветаў, 18 — дэпутатамі [[Палата прадстаўнікоў Беларусі|Палаты прадстаўнікоў Беларусі]] і 6 — сябрамі [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Савету Рэспублікі]]. Сярод грамадзкіх аб’яднаньняў найбольш назіральніц і назіральнікаў выставілі: 1) «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]» — 6758 (22,6 % ад агульнага ліку назіральнікаў), 2) [[Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі]] — 4493 (15 %), 3) [[Фэдэрацыя прафсаюзаў Беларусі]] — 3944 (13,2 %), 4) [[Беларускае грамадзкае аб’яднаньне вэтэранаў]] — 3739 (12,5 %), 5) [[Беларускі саюз жанчынаў]] — 1979 (6,6 %), 6) «[[Беларускі Хэльсынскі камітэт]]» — 113 (0,4 %), 7) [[Беларускі Народны Фронт Адраджэньне|Беларускі народны фронт «Адраджэньне»]] — 53 (0,2 %). Найбольш партыйных назіральнікаў мелі: 1) [[Камуністычная партыя Беларусі]] — 816 (2,7 % ад агульнага ліку назіральнікаў), 2) [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці]] — 266 (0,9 %), 3) [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы сьвет»]] — 157 (0,5 %), 4) [[Аб’яднаная грамадзянская партыя]] — 134 (0,4 %), 5) [[Беларуская сацыяльна-спартовая партыя]] — 124 (0,4 %), 6) [[Партыя БНФ]] — 115 (0,4 %), 7) [[Беларуская аграрная партыя]] — 107 (0,4 %), 8) [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)]] — 83 (0,3 %), 9) [[Рэспубліканская партыя Рэспублікі Беларусь]] — 80 (0,3 %), 10) [[Лібэральна-дэмакратычная партыя (Беларусь)|Лібэральна-дэмакратычная партыя]] — 56 (0,2 %), 11) [[Кансэрватыўна-хрысьціянская партыя БНФ]] — 15 (0,1 %). Па 2 назіральнікі выставілі [[Беларуская партыя Зялёныя|Беларуская партыя «Зялёныя»]], [[Беларуская патрыятычная партыя]] і «[[Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра назіральнікаў, акрэдытаваных выбарчымі камісіямі на выбары дэпутатаў мясцовых Саветаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved9.pdf|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=23 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Галасаваньне ==
[[Файл:Priglashenie2014-rev.jpg|значак|Запрашэньне на мясцовыя выбары ў Беларусі ў 2014 годзе, што рассылалася па пошце. Сьпіс кандыдатаў па Шабаноўскай выбарчай акрузе №3 горада Менска]]
18 сакавіка 2014 году пачалося датэрміновае [[галасаваньне]] на больш як 6000 участкаў, які абсталявалі камэрамі відэаназіраньня і сыгналізацыяй. Выбарчыя ўчасткі працавалі а 10:00—14:00 і 16:00—19:00 і знаходзіліся пад аховай міліцыі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дар’я Белавусава-Пятроўская|загаловак=Сёньня пачынаецца датэрміновае галасаваньне на выбарах у мясцовыя Cаветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/segodnya_nachinaetsya_dosrochnoe_golosovanie_na_vyborakh_v_mestnye_covety_deputatov_18_03_2014_07_06/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=18 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. [[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]] абвясьціла, што за 3 дні да 21 сакавіка датэрмінова прагаласавала 16,79 % выбарцаў, тады як у 2010 годзе — 15 %. Папярэдне выбарчыя камісіі разаслалі запрашэньне наведаць участак разам з жыцьцяпісамі вылучэнцаў. ЦВК Беларусі дасылала [[кароткае паведамленьне]] з запрашэньнем узяць удзелу галасаваньні сотавым абанэнтам «[[Вэлком]]», «[[Лайф]]» і «[[Мабільныя тэлесыстэмы|МТС]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Датэрміновае галасаваньне на мясцовых выбарах у Беларусі ідзе больш актыўна ў параўнаньні з кампаніяй 2010 году|спасылка=https://blr.belta.by/politics/view/daterminovae-galasavanne-na-mjastsovyh-vybarah-u-belarusi-idze-bolsh-aktyuna-u-paraunanni-z-kampanijaj-2-20842-2014|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=21 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. У асноўны дзень галасаваньня 23 сакавіка 6169 участкаў працавалі да 20:00&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=6 169 выбарчых участкаў па ўсёй краіне адкрытыя ўжо больш за 11 гадзін|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/6_169_izbiratelnykh_uchastkov_po_vsey_strane_otkryty_uzhe_bolee_11_chasov_23_03_2014_19_05_0097/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=23 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. За выбарамі сачылі каля 30 000 мясцовых назіральнікаў. Век вылучэнцаў у дэпутаты вагаўся ад 18 да 70 гадоў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дар’я Белавусава-Пятроўская|загаловак=У Беларусі падводзяць вынікі выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/v_belarusi_podvodyat_itogi_vyborov_v_mestnye_sovety_deputatov_24_03_2014_08_02_0022/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

24 сакавіка сакратар ЦВК Беларусі [[Мікалай Лазавік]] паведаміў, што ў 4-х акругах выбары не праводзілі, бо «балятавалася па адным кандыдаце, і так склалася, што на дзень выбараў не засталося ніводнага». Лазавік удакладніў: «у [[Слонімскі раён|Слонімскім раённым]] Савеце той, хто жадае стаць дэпутатам, праходзіць па крымінальнай справе, таму ён вымушаны быў зьняць сваю кандыдатуру. У Віцебскай вобласьці 2 кандыдаты, на жаль памерлі: у [[Чашніцкі раён|Чашніцкім раёне]] чалавек балятаваўся і ў раённы, і ў [[сельскі савет]], у [[Лёзьненскі раён|Лёзьненскім]] — толькі ў сельскі». Мікалай Лазавік адзначыў, што яго засмучаюць «безальтэрнатыўныя выбары ў многіх акругах», бо «там зьніжаецца цікавасьць насельніцтва да выбараў»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Надзея Юшкевіч.|загаловак=Цяпер — за работу|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140325/1395695053-cyaper-za-rabotu|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=|год=25 сакавіка 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/54-27664 54 (27664)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/03/25sak-1.indd_.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/03/25sak-3.indd_.pdf 3]|issn=}}&lt;/ref&gt;.

28 сакавіка 2014 году старшыня Цэнтральнай выбарчай камісіі Беларусі [[Лідыя Ярмошына]] згадала пра 7 акругаў, дзе мусілі прайсьці паўторныя выбары. Ярмошына заявіла, што «ў 4-х акругах галасаваньне наогул не праводзілася», таму «выбары там будуць праводзіцца не пазьней за 3 месяцы пасьля іх прызначэньня. Гэтым зоймуцца пастаянна дзейныя тэрытарыяльныя камісіі». Таксама старшыня ЦВК адзначыла: «Ёсьць яшчэ 3 акругі, дзе дэпутаты ня выбраныя. Гэтыя акругі былі безальтэрнатыўнымі, і кандыдаты набралі менш як палову галасоў выбаршчыкаў», таму там пройдуць паўторныя выбары. 

=== Скаргі ===
Прэзыдыюмы Саветаў дэпутатаў і іх [[Выканаўчы камітэт|выканаўчыя камітэты]], якія ўтваралі ўчастковыя выбарчыя камісіі, адмовіліся пусьціць у іх склад звыш 90 % прадстаўніц і прадстаўнікоў, вылучаных 3-ма зь 9 партыяў. [[Беларуская партыя аб’яднаных левых «Справядлівы сьвет»]] вылучыла 186 чалавек, зь якіх у склад УВК дапусьцілі 12 (6 % ад вылучаных). [[Аб’яднаная грамадзянская партыя]] (АГП) вылучыла 118 сябровак і сябраў, зь якіх дапусьцілі 3-х (2,5 %). [[Партыя БНФ]] вылучыла 64 грамадзянаў, зь якіх прапусьцілі 6 (9 %)&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі аб вылучэньні прадстаўнікоў у склад участковых выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved14.pdf|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. Тое самае назіралася на абласным узроўні ў акруговых выбарчых камісіях. «Справядлівы сьвет» вылучыў 97 сябраў, зь якіх прапусьцілі 8. Партыя БНФ — 44, а прайшлі 3. [[Лібэральна-дэмакратычная партыя Беларусі]] (ЛДПБ) — 41, прапусьцілі ж 4. Таксама адмовілі ўсім 36 вылучэнцам ад [[АГП]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі аб вылучэньні прадстаўнікоў у склад акруговых выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved4.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;. Падобны вынік быў і ў тэрытарыяльных выбарчых камісіях. Ад «Справядлівага сьвету» з 23-х дапусьцілі 3-х, ад [[ЛДПБ]] з 12 — 2-х, ад АГП з 11 — 1-го і ад Партыі БНФ з 6 — 1-го&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі аб вылучэньні прадстаўнікоў у склад тэрытарыяльвых выбарчых камісіяў па выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved2.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=25 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;е&quot;/&gt;. 30 сьнежня 2013 году старшыня партыі «Справядлівы сьвет» [[Сяргей Калякін]], які быў сустаршынёй кампаніі «За справядлівыя выбары», заявіў: «Тое, як „стэрыльна“ былі ўтвораныя гэтыя камісіі, паказвае, што ўлады гатовыя да шырокамаштабных фальшаваньняў. І недапушчэньня хоць нейкага кантролю з боку грамадзкасьці». Старшыня АГП [[Анатоль Лябедзька]] з гэтай нагоды таксама адзначыў: «Тое, што мы можам сказаць пасьля першага этапу, — гэта поўны вотум недаверу гэтай «вашывай», несумленнай кампаніі» ўтварэньня выбарчых камісіяў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Уладзімер Глод|загаловак=Выбары-2014: сцэнар — ранейшы, апрабаваны|спасылка=https://www.svaboda.org/a/25216597.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=30 сьнежня 2013|дата доступу=20 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;.

13 сакавіка 2014 году на прыкладзе [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] тэле[[журналіст]]ка Белтэлерадыёкампаніі Вольга Маслоўская заўважыла, што выбар вылучэнцаў «невялікі», бо «за работу ў мясцовых Саветах зарплата не належыць». Маслоўская адзначыла, што «на 3218 дэпутацкіх месцаў прэтэндуе на 235 (7 %) кандыдатаў больш», чым саміх месцаў. Пры гэтым, на 60 месцаў у [[Віцебскі абласны Савет дэпутатаў]] вылучылі 125 чалавек. Каля 5 % вылучэнцаў складала [[моладзь]] у веку да 30 гадоў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Вольга Маслоўская|загаловак=10 дзён - да выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/10_dney_do_vyborov_v_mestnye_sovety_deputatov_13_03_2014_21_15_0079/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=13 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 24 сакавіка 2014 году кампанія «За справядлівыя выбары» абвясьціла: «Вялікая колькасьць выяўленых сур’ёзных парушэньняў заканадаўства на ўсіх этапах выбарчай кампаніі і абсалютна непразрыстая для грамадзкіх назіральнікаў і большасьці сябраў выбарчых камісій працэдура падліку галасоў на 82,6 % участкаў, дзе вялося назіраньне, не дазваляюць прызнаць мінулыя выбары празрыстымі і справядлівымі, а абвешчаныя камісіямі вынікі такімі, якія рэальна адлюстроўваюць сапраўднае волевыяўленьне выбаршчыкаў». Іншая кампанія назіраньня «Права выбару» ўлучала назіральніц і назіральнікаў на 320 выбарчых участках у 93-х акругах ва ўсіх абласьцях Беларусі. У яе склад увайшлі прадстаўнікі 7 грамадзкіх аб’яднаньняў і палітычных партыяў: [[Беларуская партыя Зялёныя|Беларуская партыя «Зялёныя»]], [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада)]], «[[Беларуская хрысьціянская дэмакратыя]]», «[[Гавары праўду]]», [[Партыя БНФ]], [[Партыя свабоды і прагрэсу]] і Рух «[[За Свабоду]]». Кампанія «Права выбару» абвясьціла: «На 25 (8 %) участках з тых, па якіх ёсьць інфармацыя, камісіі ўвогуле зьдзейсьнілі парушэньне выбарчага заканадаўства Рэспублікі Беларусь — не вывесілі для ўсеагульнага агляду выніковы пратакол падліку галасоў»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Выбары не былі празрыстымі і справядлівымі,— назіральнікі|спасылка=https://www.svaboda.org/a/25307228.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=20 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;.

На 28 сакавіка 2014 году паступіла 1069 зваротаў наконт выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў, зь якіх 180 (17 %) — ва ўчастковыя выбарчыя камісіі, 479 (45 %) — у акруговыя і тэрытарыяльныя выбарчыя камісіі, 350 (33 %) — у [[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|Цэнтральную выбарчую камісію Беларусі]] і яшчэ 60 (5 %) — у мясцовыя прадстаўнічыя, выканаўчыя і распарадчыя органы. Найчасьцей звароты і скаргі тычыліся: 1) дзейнасьці выбарчых камісіяў — 226 (21 %), 2) парадку галасаваньня і падліку галасоў — 158 (15 %), 3) уліку вылучэнцаў у дэпутаты — 103 (10 %), 4) акрэдытацыі і дзейнасьці назіральнікаў — 71, 5) перадвыбарчага агітаваньня — 62, 6) тлумачэньня [[Выбарчы кодэкс Беларусі|выбарчага заканадаўства]] — 51, 7) уліку і дзейнасьці ініцыятыўных суполак — 34, 8) вылучэньня ў дэпутаты — 22, 9) складаньня сьпісу выбарцаў — 18, 10) прызнаньня выбараў несапраўднымі — 11&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі пра звароты грамадзянаў у мясцовыя органы і выбарчыя камісіі ў час падрыхтоўкі і правядзеньня выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved8.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=28 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 28 сакавіка старшыня ЦВК Беларусі [[Лідыя Ярмошына]] адзначыла: «Скаргі ў дзень выбараў паступалі — 27 пісьмовых і 44 вусныя»&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;.

На 180 участках прысутнічала 220 кароткачасовых і 30 доўгатэрміновых назіральніц і назіральнікаў у межах кампаніі «[[Праваабаронцы за свабодныя выбары]]», якую ладзілі грамадзкае аб’яднаньне «[[Беларускі Хэльсынскі камітэт]]» і Праваабарончы цэнтар «[[Вясна (цэнтар)|Вясна]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Справаздача па выніках назіраньня за выбарамі дэпутатаў мясцовых Саветаў дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://spring96.org/be/news/70105|выдавец=Праваабарончы цэнтар «[[Вясна (цэнтар)|Вясна]]»|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=25 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. У справаздачы па выніках назіраньня за выбарамі назіральнікі адзначылі: 1) «46 % назіральнікаў кампаніі «Правабаронцы за свабодныя выбары» не былі дапушчаныя на паседжаньні органаў па фармаваньні ТВК; 2) 43% не дапусцілі на паседжаньні органаў, якія фармавалі АВК; 3) 52 % не дапусьцілі на паседжаньні органаў, якія фармавалі УВК; 4) 100% назіральнікам кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» адмовілі ў праве назіраць за працэдурай праверкі подпісаў і іншых дакумэнтаў, пададзеных на рэгістрацыю кандыдатаў». З гэтай нагоды, як адзначалася ў справаздачы, «сьцьвярджаць, што падыход камісіяў да праверкі дакумэнтаў быў аб’ектыўным, немагчыма». Пры абраньні 18 809 мясцовых дэпутатаў выявілася, што «на 88% выбарчых акругаў выбары былі безальтэрнатыўнымі». Таксама «на 35% участкаў, на якіх знаходзіліся назіральнікі, не было аб’яўленьня вынікаў асобнага падліку галасоў» для датэрміновага галасаваньня, што парушала [[Выбарчы кодэкс Беларусі]]. Сярод іншага, «колькасьць выбаршчыкаў, якія прагаласавалі ў дзень выбараў, паводле зьвестак УВК была на 27,6 % большая, чым паводле зьвестак назіральнікаў». Назіральнікі засьведчылі прымус да ўдзелу ў датэрміновым галасаваньні на 30,4 % выбарчых участкаў. Гэта было амаль удвая больш за ўзровень [[Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году|парлямэнцкіх выбараў 2012 году]], калі гэтае парушэньне Выбарчага кодэксу выявілі на 16,8 % участкаў, дзе праводзілі назіраньне. Датэрмінова прымушалі галасаваць [[студэнт]]аў дзеля пражываньня ў інтэрнаце і супрацоўнікаў дзяржаўных прадпрыемстваў. Урэшце, «на 93% участках назіральнікі адзначылі, што адлегласьць да стала, на якім вёўся падлік бюлютэняў, не дазваляла ім бачыць іх зьмест»&lt;ref name=&quot;ж&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Папярэдняя справаздача па выніках назіраньня за выбарамі дэпутатаў мясцовых Саветаў дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://spring96.org/files/misc/spravazdacha-23.03.2014.docx|выдавец=Праваабарончы цэнтар «[[Вясна (цэнтар)|Вясна]]»|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=25 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Вынікі ==
=== Яўка ===
[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]] абвясьціла, што  [[яўка]] на выбарах у мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі 2014 году склала: 80 % — у [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]], 82 % — у [[Віцебская вобласьць|Віцебскай]], 80 % — у [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай]], па 81 % — у [[Гомельская вобласьць|Гомельскай]], [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай]] і [[Менская вобласьць|Менскай]], а таксама 61 % — у Менску&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларусь падводзіць вынікі выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/belarus_podvodit_itogi_vyborov_v_mestnye_sovety_deputatov_24_03_2014_07_03_0056/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Паводле ЦВК Беларусі, агулам у выбарах узялі ўдзел 77,3 % выбарцаў, якія абралі 18 809 дэпутатаў мясцовых Саветаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларусь працягвае падводзіць вынікі выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/belarus_prodolzhaet_podvodit_itogi_proshedshikh_vyborov_v_mestnye_sovety_deputatov_24_03_2014_15_14_/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=24 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. То-бок агульная яўка мела скласьці каля 5,4 млн чалавек з амаль 7 млн улучаных у сьпісы выбарцаў. 

=== Абраныя дэпутаты ===
Абралі 18 816 [[дэпутат]]аў у 1328 Саветаў (у сярэднім па 14 дэпутатаў на Савет): 13 638 (72,4 %) — у 1160 [[Сельскі Савет|сельскіх Саветаў]]  (87,3 %, па 12), 3913 (20,7 %) — у 118 [[Раёны Беларусі|раённых]]  (8,8 %, па 33), 368 (2 %) — у 10 гарадзкіх абласнога падпарадкаваньня (0,7 %, па 37), 355 (1,8 %) — у 6 абласных (па 59), 248 (1,3 %) — у 14 гарадзкіх раённага падпарадкаваньня (1 %, па 18), 237 (1,2 %) — у 19 [[Пасёлак|пасялковых]] (1,4 %, па 12) і 57 — у [[Менскі гарадзкі Савет дэпутатаў]]&lt;ref name=&quot;і&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі аб выніках выбараў дэпутатаў мясцовых Саветаў дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-itogi.pdf|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=2014|дата доступу=20 сьнежня 2021}}&lt;/ref&gt;. 29 сакавіка 2014 году грамадзкае аб’яднаньне «[[Белая Русь (грамадзкае аб’яднаньне)|Белая Русь]]» паведаміла, што яе прадстаўнікі занялі звыш паловы месцаў у мясцовых Саветах дэпутатаў Берасьцейскай, Гарадзенскай і Магілёўскай вобласьцяў. У Менскім гарадзкім Савеце дэпутатаў сябры «Белай Русі» занялі 44 зь 57 месцаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Белая Русь» падвяла вынікі выбараў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/belaya_rus_podvela_itogi_vyborov_29_03_2014_15_10_0091/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=29 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 4 [[палітычныя партыі Беларусі]] правялі ў мясцовыя Саветы 27-га скліканьня 1,3 % дэпутатаў (248), зь іх найбольш у: раённыя — 119 (3 %) і сельскія — 101 (0,7 %). Найбольш дэпутацкіх месцаў атрымалі: [[Камуністычная партыя Беларусі]] — 206 (1,1 %) і [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасьці]] — 34 (0,2 %). [[Беларуская аграрная партыя]] здабыла 6 месцаў, а [[Беларуская сацыяльна-спартовая партыя]] — 2&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі аб складзе абраных дэпутатаў мясцовых Саветаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/uploads/folderForLinks/elections-ms27-sved21.pdf|выдавец=Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|мова=ru|дата публікацыі=28 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

1 красавіка 2014 году адбыліся 1-я паседжаньні новаабраных Саветаў дэпутатаў, падчас якіх абралі старшыняў і стварылі пастаянныя камісіі па бюджэце, сельскай гаспадарцы, навакольлі і харчаваньні. Старшынёй Менскага абласнога Савету дэпутатаў стаў [[Іван Ліпніцкі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дэпутаты мясцовых Саветаў 27 склікання сёньня сабраліся на свае першыя сэсіі|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/politika/deputaty_mestnykh_sovetov_27_sozyva_segodnya_sobralis_na_svoi_pervye_sessii_01_04_2014_12_04_00/|выдавец=Белтэлерадыёкампанія|дата публікацыі=1 красавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. Сярод 57 дэпутатаў Менску 22 былі працаўнікамі будаўнічых, перавозачных і прамысловых [[прадпрыемства]]ў, 11 — установаў аховы здароўя і сацыяльнай абароны, па 6 — установаў асьветы і навукі ды прадпрыемстваў гандлю і паслугаў, а двое былі [[прадпрымальнік]]амі. Агулам 39 дэпутатаў былі кіраўнікамі прадпрыемстваў і ўстановаў. Дагэтуль былі дэпутатамі 13 чалавек, зь іх 12 працавалі ў папярэднім складзе Менскага гарадзкога Савету дэпутатаў. Двое выбіраліся звыш 3-х скліканьняў запар, а адзін — 6-ы раз. Сярод іншага, у Менскім гарсавеце налічвалася 9 сябраў [[Палітычная партыя|палітычных партыяў]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Усе дэпутаты Менгарсавету 27-га скліканьня маюць вышэйшую адукацыю|спасылка=https://blr.belta.by/society/view/use-deputaty-mingarsaveta-27-ga-sklikannja-majuts-vyshejshuju-adukatsyju-21230-2014|выдавец=БелТА|дата публікацыі=2 красавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;. 2 красавіка 2014 году на 1-м паседжаньні Менскага гарсавету старшынёй абралі [[Васіль Панасюк|Васіля Панасюка]], які дагэтуль тройчы выбіраўся дэпутатам 24—26 скліканьняў і быў кіраўніком [[Менская ЦЭЦ-4|Менскай ЦЭЦ-4]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=М.Ладуцька: неабходна павышаць актыўнасьць жыхароў Менску ў вырашэньні пастаўленых перад горадам задач|спасылка=https://blr.belta.by/society/view/m.ladutska-neabhodna-pavyshats-aktyunasts-zhyharou-minska-u-vyrashenni-pastaulenyh-perad-goradam-zadach-21235-2014|выдавец=БелТА|дата публікацыі=2 красавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

Урэшце Ярмошына паведаміла пра вынікі [[Парлямэнцкія выбары ў Беларусі 2012 году|паўторных парлямэнцкіх выбараў]] па Гомельска-[[Навабеліцкі раён (Гомель)|Навабеліцкай]] акрузе № 36: «перамагла [[Алена Астапюк]], якая набрала 76,02 % галасоў выбаршчыкаў. На 2-м месцы знаходзіцца [[Мікалай Шкірэеў]] — 7,85 %, а на 3-м — [[Віктар Хоміч]] — 7,35 %»&lt;ref name=&quot;в&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лідзія Ярмошына: Высокай яўкай на мясцовых выбарах выбаршчыкі прадэманстравалі жаданьне ўмацаваць дзяржаву|спасылка=https://blr.belta.by/interview/view/lidzija-jarmoshyna-vysokaj-jaukaj-na-mjastsovyh-vybarah-vybarshchyki-prademanstravali-zhadanne-umatsavats-dzja-1241/|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=28 сакавіка 2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выбары дэпутатаў мясцовых Саветаў дэпутатаў 27-га скліканьня|спасылка=https://rec.gov.by/ru/msd-27s-ru/|выдавец=[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=2014|дата доступу=24 лістапада 2021}}

{{Выбары ў Беларусі}}
{{Добры артыкул}}
[[Катэгорыя:Выбары ў Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выбары 2014 году]]
[[Катэгорыя:2014 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Мясцовае самакіраваньне]]
[[Катэгорыя:23 сакавіка]]</text>
      <sha1>d43g6wn3sky5ltzik3hgoumaatvr6pg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт у Сэрбіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>251222</id>
    <revision>
      <id>2328754</id>
      <parentid>2279731</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:05:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="324" xml:space="preserve">{{Болей}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сэрбія}}
[[Катэгорыя:Транспарт Эўропы паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Сфэра паслугаў у Сэрбіі|Транспарт]]
[[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>i07qdnp3d2wcel76beq0cowwiedg2qj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Іўеўскі РА СК РБ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>252776</id>
    <revision>
      <id>2328420</id>
      <parentid>2295523</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:20:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>− 5 катэгорыяў з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4286" xml:space="preserve">{{Дзяржаўная ўстанова
|назва           = Іўеўскі раённы аддзел Сьледчага камітэта Рэспублікі Беларусь
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = &lt;!-- па змоўчаньні 200пкс --&gt;
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = Знак Іўеўскага РА СК РБ
|мапа            = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|скарот          = Іўеўскі РА СК РБ
|позва           = 
|папярэднік      = Сьледчая ўправа МУС РБ
|дзень ўтварэньня = 
|від             = 
|праўны стан     = [[Установа]]
|задача          = &lt;!-- фокус дзеяньня арганізацыі: гуманітарная, міратворчая і інш. --&gt;
|сядзіба         = будынак
|месцазнаходжаньне = 231600, [[Беларусь]], [[Гарадзенская вобласьць]], [[Іўеўскі раён]], м. [[Іўе]], вул. Занёманская, д. 18
|дзейнічае ў месцах = [[Іўеўскі раён]]
|сяброўства      = 
|службовыя мовы  = [[Беларуская мова|беларуская]], [[Расейская мова|расейская]]
|пасада кіраўніка = Старшыня
|імя кіраўніка   = 
|пасада кіраўніка 2 = 
|імя кіраўніка 2 = 
|пасада кіраўніка 3 = 
|імя кіраўніка 3 = 
|пасада кіраўніка 4 = 
|імя кіраўніка 4 =
|асноўныя асобы  = 
|управа   = [[Управа Сьледчага камітэта Рэспублікі Беларусь па Гарадзенскае вобласьці|Аблуправа СК у Гарадзенскае вобласьці]]
|галоўная ўправа = [[СК РБ]]
|зьвязаныя службы = [[Іўеўскі РАУС]]&lt;br&gt;[[Управа КДБ па Гарадзенскае вобласьці|КДБ у Гарадзенскае вобласьці]]&lt;br&gt;[[Інспэкцыя Міністэрства па падатках і зборах па Гарадзенскае вобласьці|Падатковая інспэкцыя Гарадзенскае вобласьці]]
|расходы          = 
|колькасьць работнікаў = 
|колькасьць дабраахвотнікаў = 
|старонка          = [https://sk.gov.by/by/structure-usk-grodno-ru#raion_map Старонка ў сеціве]
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = Сьледчы аддзел Іўеўскага РАУС МУС РБ
}}
'''Іўеўскі раённы аддзел Сьледчага камітэту Рэспублікі Беларусь'''&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 27 студзеня 2022|url = https://sk.gov.by/by/structure-usk-grodno-ru#raion_map|загаловак = Старонка ў сеціве Гарадзенскае абласное ўправы Сьледчага камітэту Беларусі.|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[СК РБ]]|дата доступу = 27 студзеня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt; &amp;mdash; [[Раённы аддзел Сьледчага камітэту РБ|раённы аддзел]] [[СК РБ|Сьледчага камітэту]] Беларусі. Дзейнічае ў наступнае мясцовасьці &amp;mdash; [[Іўеўскі раён]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{СКРБ}}

[[Катэгорыя:Раённы аддзел Сьледчага камітэту Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Іўеўскі раён]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Гарадзенскае вобласьці]]
[[Катэгорыя:Сьледчыя службы Гарадзенскае вобласьці]]</text>
      <sha1>3uix4dxuzdeq1lof2sfu01aa9jpbwfu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Банк Латвіі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253845</id>
    <revision>
      <id>2328426</id>
      <parentid>2308916</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:42:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:АПОСТРАФ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16664" xml:space="preserve">{{Арганізацыя
|назва                     = Банк Латвіі
|арыгінальная назва        = {{мова-lv|Latvijas Banka|скарочана}}
|выява                     = Latvijas Banka logo.png
|рамка выявы               = 
|памер выявы               = 
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы              = Эмблема
|мапа                      = 
|памер мапы                = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы  = 
|подпіс мапы               = 
|абрэвіятура               = БЛ
|дэвіз                     = 
|папярэднік                = 
|дата ўтварэньня           = {{Дата пачатку|7|9|1922|1}}
|тып                       = [[банк]]
|юрыдычны статус           = дзяржаўная ўстанова
|мэта                      = устойлівасьць [[Цана|цэнаў]]
|штабкватэра               = [[Цэнтральны раён (Рыга)|Цэнтральны раён]], квартал [[Старая Рыга]], [[Вуліца Крыш'яна Валдэмара|вул. К. Валдэмара]], д. 2а&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://www.bank.lv/par-mums/kontakti|выдавец=Банк Латвіі|мова=lv|дата публікацыі=2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;
|месцазнаходжаньне         = [[Рыга]]
|каардынаты                = {{Каардынаты|56|57|7|паўночнае|24|6|10|усходняе|выяўленьне=загаловак,тэкст}}
|дзейнічае ў рэгіёнах      = [[Латвія]]
|сяброўства                = [[Эўрапейскі цэнтральны банк]], [[МВФ]], [[Сусьветны банк]]
|афіцыйныя мовы            = латыская
|пасада кіраўніка          = Старшыня
|імя кіраўніка             = [[Марціньш Казакс]]
|пасада кіраўніка 2        = Намесьнік
|імя кіраўніка 2           = [[Марыс Каліс]]
|пасада кіраўніка 3        = Сябры Рады
|імя кіраўніка 3           = [[Арвілс Саўціньш]], [[Айварс Скопіньш]], [[Андрыс Вілкс]] і [[Зіта Зарыня]]
|пасада кіраўніка 4        = Кіраўнік управы манэтарнай палітыкі
|імя кіраўніка 4           = [[Улдзіс Руткастэ]]
|асноўныя асобы            = [[Райво Ванагс]], [[Элмарс Закуліс]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будова|спасылка=https://www.bank.lv/par-mums/struktura|выдавец=Банк Латвіі|мова=lv|дата публікацыі=2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;
|кіроўны орган             = Рада
|матчыная кампанія         = [[Сойм Латвіі]]&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;
|зьвязаныя кампаніі        = 
|бюджэт                    = {{Падзеньне}}123,981 млн [[эўра]] (2021 год)&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;
|колькасьць супрацоўнікаў  = 380 (2022 год)&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;
|колькасьць валянтэраў     = 
|сайт                      = [https://www.bank.lv/ bank.lv]
|заўвагі                   = 
}}
'''Банк Латвіі''' — галоўны [[банк]] Латвіі, заснаваны ў верасьні 1922 году.

Паводле 5-га артыкула Закону «Аб Банку Латвіі» 1992 году, [[урад Латвіі]] ўкладае замежную валюту ў Банк Латвіі, які выступае пасярэднікам ураду ў банкаўскіх угодах. Згодна з 6-м артыкулам Банк Латвіі мае права атрымліваць зьвесткі ад дзяржаўных установаў краіны, у тым ліку ад Камісіі рынку фінансаў і капіталу. У 11-м артыкуле згадвалася, што Банк Латвіі выдае нябанкаўскім [[прадпрыемства]]м дазвол на камэрцыйны [[абмен валюты]]&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;.

== Паўнамоцтвы ==
Паводле 4-га артыкула Закону «Аб Банку Латвіі» 1992 году, Банк Латвіі меў 6 паўнамоцтваў:
# даваць і браць пазыкі;
# прымаць і разьмяшчаць уклады;
# выконваць угоды зь фінансавымі прыладамі і [[Каштоўны мэтал|каштоўнымі мэталамі]];
# адчыняць [[Банкаўскі рахунак|рахункі]], прымаць і выконваць загады аплаты, забясьпечваць разьлік аплаты;
# выпускаць [[банкноты]] і [[Манэта|манэты]] эўра, апрацоўваць і абменьваць іх, вымаць іх з абарачэньня, распаўсюджваць іх сярод банкаў і прымаць іх ад банкаў;
# вызначаць патрабаваньні для збору статыстычных зьвестак, складаньня і падачы статыстычных справаздачаў&lt;ref name=&quot;в&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Анатоль Гарбуноў]], [[Імантс Даўдзішс]]|загаловак=Закон ад 19 траўня 1992 г. «Аб Банку Латвіі»|спасылка=https://likumi.lv/doc.php?id=65544|выдавец=Партал «Праўны акты Латвійскай Рэспублікі»|мова=lv|дата публікацыі=20 кастрычніка 2021|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Кіраваньне ==
[[Файл:Latvias Banka.JPG|значак|270пкс|Галаўная сядзіба (2011 год)]]
* ''Рада''. Складаецца з 6 сябраў, у тым ліку старшыні і намесьніка, тэрмін паўнамоцтваў якіх складаў 5 гадоў. [[Сойм Латвіі]] абірае старшыню на параду прынамсі 10 [[дэпутат]]аў, а яго намесьніка на параду старшыні. Яе паседжаньні паўнамоцныя пры ўдзеле прынамсі паловы сябраў, у тым ліку старшыні і намесьніка. Склікаецца прынамсі аднойчы на квартал.
* ''Рэвізійны камітэт''. Складаецца прынамсі з 3-х сябраў. Наглядае за падрыхтоўкай грашовай справаздачнасьці, унутраным [[аўдыт]]ам і дзейнасьцю вонкавага рэвізора, якога раіць Кіраўнічая рада [[Эўрапейскі цэнтральны банк|Эўрапейскага цэнтральнага банку]] (Нямеччына) і зацьвярджае [[Рада Эўразьвязу]] (Бэльгія)&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;.

== Балянс ==
На 31 сьнежня 2021 году сродкі і абавязкі Банку Латвіі былі роўныя 25,074 млрд [[эўра]]. Сродкі пераважна ўлучалі: 1) [[каштоўныя паперы]] асобаў [[Эўразона|эўразоны]] ў эўра — 51 % (12,839 млрд эўра), 2) патрабаваньні ўнутры [[Эўрасыстэма|Эўрасыстэмы]] — 23 % (5,868 млрд эўра), 3) патрабаваньні да асобаў па-за эўразонай у замежнай [[Валюта|валюце]] — 18 % (4,495 млрд эўра), 4) [[Пазыка|пазыкі]] банкам эўразоны ў эўра — 3 % (616 млн эўра), 5) патрабаваньні да асобаў эўразоны ў замежнай валюце — 2 % (528 млн эўра). [[Золата]] і [[дэбіторская запазычанасьць]] у золаце складалі 1,4 % сродкаў на 344 млн эўра. Абавязкамі ў асноўным былі: 1) абавязкі перад [[банк]]амі эўразоны ў эўра — 26 % (6,406 млрд эўра), 2) [[Банкнота|банкноты]] ў абарачэньні — 22 % (5,536 млрд эўра), 3) абавязкі ўнутры Эўрасыстэмы — 21 % (5,356 млрд эўра), 4) абавязкі перад нябанкаўскімі асобамі эўразоны ў эўра — 14 % (3,438 млрд эўра), 5) [[капітал]] і запасы — 4 % (908 млн эўра)&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Марціньш Казакс]]|загаловак=Фінансавая справаздача за 2021 год|спасылка=https://datnes.latvijasbanka.lv/gada/FP/LB-finansu-parskats-2021.pdf|выдавец=Банк Латвіі|мова=lv|дата публікацыі=10 сакавіка 2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мінуўшчына ==
7 верасьня 1922 году [[Канстытуцыйны сход Латвіі]] ўхваліў Закон «Аб заснаваньні Банку Латвіі», які атрымаў права выпуску [[Грошы|грошай]]. 19 верасьня 1922 году [[Кабінэт міністраў Латвіі]] зацьвердзіў Часовы статут Банку Латвіі, пачатковы [[капітал]] якога склаў 10 млн [[Латвійскі лат|латаў]]. 24 красавіка 1923 году [[Сойм Латвіі]] ўхваліў Статут Банку Латвіі, які латвійскі прэзыдэнт [[Яніс Чакстэ]] падпісаў 2 лютага. Паводле Статуту, Рада Банку Латвіі складалася са старшыні, намесьніка і 11 сябраў, а Ўправа ўлучала [[Генэральны дырэктар|генэральнага дырэктара]], намесьніка і 3-х дырэктароў. 17 ліпеня 1940 году адбылася [[Савецкая акупацыя Балтыйскіх дзяржаваў (1940)|савецкая акупацыя]] Латвіі, у выніку якой Банк Латвіі прыпыніў сваю дзейнасьць. 2 сакавіка 1990 году Вярхоўны Савет [[Латвійская ССР|Латвійкай ССР]] ухваліў Пастанову «Аб Банку Латвіі», які ў якасьці [[Галоўны банк|галоўнага банку]] атрымаў права выпуску грошай і выкананьня дзяржаўнага [[бюджэт]]у. 3 верасьня 1991 году Вярхоўны Савет Латвіі зацьвердзіў Пастанову «Аб рэарганізацыі банкаўскіх установаў на тэрыторыі Латвійскай Рэспублікі», паводле якой Банк Латвіі стаў адзіным галоўным банкам, які выпускаў грошы. Банк Латвіі стаў уласьнікам [[Рэспубліканскі банк Латвіі|Рэспубліканскага банку Латвіі]] і іншых пазыковых установаў дзяржавы. 4 сакавіка 1992 году Вярхоўны Савет Латвіі ўхваліў Закон «Аб набыцьці Банку Латвіі, заснаванага ў 1922 годзе».

19 траўня 1992 году зацьвердзілі Закон «Аб Банку Латвіі», які атрымаў незалежнасьць ад [[урад]]у. Праз адсутнасьць камэрцыйных паўнамоцтваў Банк Латвіі [[Прыватызаваньне|прыватызаваў]] 49 аддзяленьняў. У лютым 1994 году Банк Латвіі прывязаў [[абменны курс]] лата да кошыка валютаў [[Спэцыяльныя правы запазычаньня|спэцыяльных правоў запазычаньня]] (СПЗ) у [[Міжнародны валютны фонд|Міжнародным валютным фондзе]] (ЗША). 1 студзеня 2005 году лат прывязалі да [[эўра]] ў сувязі з уступленьнем Латвіі ў [[Эўразьвяз]]. 2 траўня 2005 году Банк Латвіі ўсталяваў цьвёрды абменны курс у памеры 0,702804 лата за эўра ў рамках [[Эўрапейскі мэханізм абменных курсаў|Эўрапейскага мэханізму абменных курсаў]] (ЭМАК). 1 ліпеня 2016 году Банк Латвіі адчыніў аб’яднаны асяродак праверкі грошай&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Грашовая экспэртыза|спасылка=https://www.bank.lv/pakalpojumi/naudas-ekspertize|выдавец=Банк Латвіі|мова=lv|дата публікацыі=31 сакавіка 2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. За 2021 год Маланкавы рэгістар Банку Латвіі амаль падвоіўся да 609 000 [[Міжнародны нумар банкаўскага рахунку|міжнародных нумароў банкаўскіх рахункаў]] (МНБР), якія злучаліся з нумарамі [[Мабільны тэлефон|мабільных тэлефонаў]]. У выніку вартасьць імгненных плацяжоў праз [[Адзіная прастора плацяжоў у эўра|Адзіную прастору плацяжоў у эўра]] (АППЭ)] павялічылася ў 2,5 разы да 6,3 млрд эўра&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Марціньш Казакс]]|загаловак=Фінансавыя справаздачы|спасылка=https://www.bank.lv/par-mums/parskati/finansu-parskati|выдавец=Банк Латвіі|мова=lv|дата публікацыі=15 сакавіка 2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

=== Старшыні ===
[[Файл:Ilmars Rimsevics.jpg|значак|250пкс|Ілмарс Рымшэвічс — старшыня Банку Латвіі ў 2001—2019 гадох]]
* [[Карліс Ванагс]] (1 лістапада 1922 — 14 кастрычніка 1923)
* [[Эдгарс Швэдэ]] (15 кастрычніка 1923 — 21 верасьня 1926)
* Карліс Ванагс (22 верасьня 1926 — 13 ліпеня 1940)
* [[Карліс Зандэрсонс]] (13—21 ліпеня 1940)
* [[Артурс Граўдзіньш]] (26 сакавіка — 30 ліпеня 1990)
* [[Павілс Сакс]] (31 ліпеня 1990 — 3 верасьня 1991)
* [[Эйнарс Рэпшэ]] (3 верасьня 1991 — 20 сьнежня 2001)
* [[Ілмарс Рымшэвічс]] (21 сьнежня 2001 — 20 сьнежня 2019)
* [[Марціньш Казакс]] (ад 21 сьнежня 2019 году)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выпускі для прэсы|спасылка=https://www.bank.lv/en/publications-r/news-and-articles/press-releases|выдавец=Банк Латвіі|мова=en|дата публікацыі=30 сакавіка 2022|дата доступу=4 красавіка 2022}}
** [https://statdb.bank.lv/lb/?lang=en Статыстыка]{{ref-en}}

{{Накід:Латвія}}
{{Цэнтральныя банкі Эўропы}}

[[Катэгорыя:Цэнтральныя банкі|Латвія]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Латвіі]]
[[Катэгорыя:Рыскія арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Старая Рыга]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1922 годзе]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Эўрапейскага Зьвязу]]</text>
      <sha1>cilhemgkpcxzhnwxvu4exwo9pfydy00</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баку — Супса</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254068</id>
    <revision>
      <id>2328443</id>
      <parentid>2305647</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T16:59:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12033" xml:space="preserve">{{Трубаправод
|назва           = «Баку — Супса»
|арыгінальная назва = {{мова-az|Bakı-Supsa|скарочана}}
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = 
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = Baku pipelines.svg
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = Чырвонай лініяй
|краіна          = [[Азэрбайджан]] і [[Грузія]]
|вобласьць       = 
|каардынаты      = 
|кірунак         = з [[усход]]у на [[захад]]
|пачатак         = [[Сангачал]] ([[Гарадаскі раён]] Баку)
|праляганьне     = [[Апшэронскі край|Апшэронскі]], [[Аранскі край|Аранскі]] і [[Гянджа-Газаскі край|Гянджа-Газаскі]] краі&lt;hr/&gt;[[Кахэці]], [[Мцхэта-Мтыянэці]], [[Шыда Картлі]] і [[Імэрэці]]
|канец           = [[Супса]] (край [[Гурыя]])
|від             = [[нафтаправод]]
|стан            = дзейны
|уласьнік        = «[[Азэрбайджанская міжнародная апэрацыйная кампанія]]»
|праектавальнік  = «[[Брытанская нафта]]» (Ангельшчына)
|падраднік       = «[[Квэрнэр]]» ([[Нарвэгія]])
|трубаўкладнік   = 
|пракладка       = 1994
|кошт            = 556 млн [[Даляр ЗША|даляраў ЗША]]
|пуск            = {{Дата пачатку|17|4|1999|1}}
|даўжыня         = 833 км
|магутнасьць     = 20 000 [[тона]]ў (150 000 [[Барэль|бочак]]) за [[содні]]
|прамер          = 53 см
|ціск            = 
|кампрэсары      = 1 у Азэрбайджане, 2 у Грузіі
|помпы           = па 3 у Азэрбайджане і Грузіі
|падвод          = 
|адводы          = 
}}
'''«Баку — Супса»''' ({{мова-ka|ბაქო-სუფსის|скарочана}}) — заходні экспартны [[нафтаправод]] Азэрбайджану праз [[Грузія|Грузію]], адчынены ў красавіку 1999 году.

Выкарыстоўваўся для перапампоўкі азэрбайджанскай [[Нафта|нафты]] з [[Касьпійскае мора|Касьпійскага мора]] да грузінскага нафтаналіўнога тэрміналу ў [[Супса|Супсе]] на [[Чорнае мора|Чорным моры]] для пагрузкі ў [[танкер]]ы. Дазваляў накіроўваць нафту з водмелевых радовішчаў [[Азэры-Чыраг-Гюнэшлі]] морам у краіны Эўропы пераважна праз [[Басфор]]скую пратоку. Адбудову нафтаправоду, узьведзенага са савецкім часам, пачалі ў 1994 годзе ў Азэрбайджане і скончылі ў 1998-м у Грузіі. У [[Азэрбайджан]]е пралягала 456 км (55 %) з 833 км нафтаправоду. Яго прапускная здольнасьць складала 20 000 тонаў (150 000 бочак) за [[содні]]. Дзейнасьцю [[трубаправод]]у кіравала ангельскае прадпрыемства «[[Брытанская нафта]]» ([[Лёндан]])&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нафтаперавозка|спасылка=https://minenergy.gov.az/az/neft/baki-novorossiysk-neft-kemeri|выдавец=[[Міністэрства энэргетыкі Азэрбайджану]]|мова=az|дата публікацыі=5 лістапада 2019|дата доступу=11 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt; праз «[[Азэрбайджанская міжнародная апэрацыйная кампанія|Азэрбайджанскую міжнародную апэрацыйную кампанію]]» («АМАК»)&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У Азэрбайджане пралягаў уздоўж нафтаправоду «[[Баку — Тбілісі — Джэйхан]]» у 3-х гаспадарчых краях праз 13 раёнаў — [[Апшэронскі раён (Азэрбайджан)|Апшэронскі]], [[Аджыкабулскі раён|Аджыкабулскі]], [[Агсуйскі раён|Агсуйскі]], [[Ісмаілінскі раён|Ісмаілінскі]], [[Гёйчайскі раён|Гёйчайскі]], [[Агдаскі раён|Агдаскі]], [[Еўласкі раён|Еўласкі]], [[Геранбойскі раён|Геранбойскі]], [[Самускі раён|Самускі]], [[Шамкірскі раён|Шамкірскі]], [[Тавускі раён|Тавускі]], [[Акстафінскі раён|Акстафінскі]] і [[Газаскі раён|Газаскі]].

== Мінуўшчына ==
[[Файл:Key oil and natural gas infrastructure in Azerbaijan.png|значак|280пкс|Адцінак нафтаправоду «Баку — Супса» ў Азэрджайджане (зялёным) ўздоўж нафтаправоду «[[Баку — Тбілісі — Джэйхан]]»]]
У красавіку 1996 году ўрады [[Азэрбайджан]]у і Грузіі ратыфікавалі міжурадавае Пагадненьне аб будоўлі нафтаправоду «[[Баку]] — Супса», якую скончылі ў лістападзе 1998 году&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Заходні экспартны трубаправод|спасылка=https://www.bp.com/en_az/azerbaijan/home/who-we-are/operationsprojects/pipelines/wrep.html|выдавец=ТАА «[[Брытанская нафта]]»|мова=en|дата публікацыі=2022|дата доступу=11 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. [[Будаўніцтва]] вялося ад [[Сангачал]]ьскага тэрміналу ([[Гарадаскі раён]] Баку) на [[Касьпійскае мора|Касьпійскім моры]] да [[Грузія|грузінскага]] нафтаналіўнога тэрміналу на [[Чорнае мора|Чорным моры]]. У сьнежні 1998 году пачалі напаўненьне [[трубаправод]]у нафтай, якое скончылі ў сакавіку 1999 году. 8 красавіка 1999 году ў [[Супса|Супсе]] напоўнілі 1-ы [[танкер]]. На нафтаправодзе дзейнічала па 3 пампавальныя станцыі ў Азэрбайджане і Грузіі, пускавая станцыя ў Азэрбайджане і 2 станцыі зьніжэньня ціску ў Грузіі. У Супсе знаходзілася 3 нафтасховішчы агульным абсягам на мільён [[Барэль|бочак]] нафты&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Заходні экспартны трубаправод «Баку—Супса»|спасылка=https://socar.az/socar/az/activities/transportation/baku-supsa-western-export-pipeline|выдавец=[[Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі]]|мова=az|дата публікацыі=2022|дата доступу=11 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. Нафтаправод улучаў 59 {{Артыкул у іншым разьдзеле|Запорны кляпан|запорных кляпанаў|ru|Запорный клапан}} са {{Артыкул у іншым разьдзеле|Зваротны кляпан|зваротнымі кляпанамі|en|Check valve}}. Уласьнікам трубаправоду стала «[[Азэрбайджанская міжнародная апэрацыйная кампанія]]» («АМАК»), найбольшымі пайшчыкамі якой былі ТАА «[[Брытанская нафта]]» ([[Ангельшчына]]) і [[Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

17 красавіка 1999 году адчынілі Супсінскі нафтаналіўны тэрмінал. 21 кастрычніка 2006 году нафтаправод зачынілі пасьля праверкі. У 2007 годзе  замянілі трубы ў Азэрбайджане пры перасячэньні ракі [[Кура (рака)|Куры]] і ў Грузіі каля гораду [[Зэстафоні]]. Пасьля сканчэньня [[рамонт]]у ў 1-м квартале 2008 году трубаправод перазапусьцілі ў чэрвені 2008 году. Рамонт каштаваў 53 млн амэрыканскіх даляраў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. У 2016 годзе прапампоўка па нафтаправодзе каштавала 3,14 даляры за тону і 0,43 $ за бочку. Зь іх на долю Азэрбайджану прыпадала 1,94 $ (62 %) за тону і 0,26 $ за бочку нафты, а рэшту складала доля Грузіі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Фатма Бабаева|загаловак=Грузія падгрэсьліла ўклад трубаправоду «Баку — Супса» ў гаспадарчае разьвіцьцё Азэрбайджану|спасылка=https://www.azernews.az/oil_and_gas/96668.html|выдавец=Газэта «[[АзэрНавіны]]»|мова=en|дата публікацыі=16 траўня 2016|дата доступу=11 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 2021 годзе праз нафтаправод «Баку — Супса» перапампавалі каля 31 млн бочак нафты&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Пастаўкі ў Беларусь ==
[[Файл:Georgian Pipelines.gif|значак|280пкс|Адцінак нафтаправоду «Баку — Супса» ў Грузіі (чырвоным)]]
У 1-й палове 2020 году [[Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі]] паставіла частку з 420 000 тонаў нафты праз нафтаправод «Баку — Супса» ў [[Адэса|Адэсу]] (Украіна) для канцэрну «[[Белнафтахім]]». 16 ліпеня 2020 году з Супсінскага порта ([[Грузія]]) ў Адэсу выйшаў чарговы [[танкер]] з 85 000 тонаў азэрбайджанскай нафты&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Тэлеканал «[[Беларусь 1]]»|загаловак=Беларусь рыхтуецца прыняць новую партыю нафты з Азэрбайджану|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/belarus_gotovitsya_prinyat_novuyu_partiyu_nefti_iz_azerbaydzhana/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=16 ліпеня 2020|дата доступу=11 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Эканоміка}}

[[Катэгорыя:Нафтаправоды]]
[[Катэгорыя:Транспартныя збудаваньні Азэрбайджану]]
[[Катэгорыя:Транспарт у Грузіі]]
[[Катэгорыя:Касьпійскае мора]]
[[Катэгорыя:Чорнае мора]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1999 годзе]]</text>
      <sha1>s75ch2i7dml0421hwgedavjppoebnqa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асацыяцыя футбольных фэдэрацыяў Азэрбайджану</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254122</id>
    <revision>
      <id>2328478</id>
      <parentid>2305784</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:51:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1544" xml:space="preserve">{{Нацыянальная футбольная асацыяцыя
|Назва      = 
Асацыяцыя футбольных фэдэрацыяў Азэрбайджану
|Лягатып    = 
|Заснаваная = 1992
|ФІФА       = 1994
|Рэгіён     = [[УЭФА]]
|Рэгіён год = 1994
|Старшыня   = [[Роўнаг Абдулаеў]]
|Трэнэры    = 
}}
'''Асацыяцыя футбольных фэдэрацыяў Азэрбайджану''' ({{мова-az|Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası; AFFA|скарочана}}) — [[грамадзкая арганізацыя]] якая ажыцьцяўляе кантроль і кіраваньне футболам ва [[Азэрбайджан]]е. Штаб-кватэра знаходзіцца ў [[Баку]]. Займаецца арганізацыяй [[Чэмпіянат Азэрбайджану па футболе|нацыянальнага чэмпіянату]], [[Зборная Азэрбайджану па футболе|зборных краіны]], падтрымкай, разьвіцьцём і папулярызацыяй усяго футболу ў цэлым.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.affa.az/ Афіцыйны сайт] {{ref-az}}{{ref-ru}}{{ref-en}}

{{накід}}

[[Катэгорыя:Футбольныя арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Азэрбайджанскі футбол]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1992 годзе]]</text>
      <sha1>i28ik9gx3wmtzzv2c76c76rlyx11jjz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асновы геапалітыкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254154</id>
    <revision>
      <id>2328475</id>
      <parentid>2326153</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:50:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31944" xml:space="preserve">{{Літаратурны твор
|Назва               = «Асновы геапалітыкі»
|Назва-арыгінал      = {{мова-ru|«Основы геополитики»|скарочана}}
|Выява               = 
|Памер               = 
|Подпіс выявы        = 
|Жанр                = [[эсэ]]
|Аўтар               = [[Аляксандар Дугін]]
|Мова арыгіналу      = расейская
|Напісаны            = 
|Публікацыя          = 1997
|Асобнае выданьне    = 1997
|Выдавецтва          = «Арктагея»
|Сэрыя               = 
|Колькасьць старонак = 451
|Ілюстратар          = 
|Афармленьне         = 
|Пераклад            = 
|Перакладчык         = 
|Носьбіт             = [[кніга]]
|Папярэдні твор      = «Мэтафізыка добрай весткі» (1996)
|Наступны твор       = «Абсалютная Радзіма» (1999)
|ISBN                = 978-5-8592-8019-3
|Электронная вэрсія  = http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf
|ВікіКрыніца-тэкст   = 
}}
'''«Асновы геапалітыкі: геапалітычная будучыня Расеі»''' — [[Расейскі фашызм|рашысцкая]] геапалітычная кніга Аляксандра Дугіна. Яе публікацыя ў 1997 годзе была добра прынята ў Расеі; яна мела значны ўплыў у расейскіх вайсковых, паліцэйскіх і зьнешнепалітычных элітах&lt;ref name=&quot;HI012&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.hoover.org/research/russias-new-and-frightening-ism|title=Russia's New—and Frightening—&quot;Ism&quot;|last=Dunlop|first=John B.|date=July 30, 2004|work=Hoover Institution}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Burbank2&quot;&gt;{{Cite news|last=Burbank|first=Jane|date=22 March 2022|title=The Grand Theory Driving Putin to War|url=https://www.nytimes.com/2022/03/22/opinion/russia-ukraine-putin-eurasianism.html?|work=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt; і выкарыстоўвалася ў якасьці падручніка ў Акадэміі Генэральнага штаба расейскіх вайскоўцаў.&lt;ref name=&quot;HI012&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite web|url=https://foreignpolicy.com/2016/07/27/geopolitics-russia-mackinder-eurasia-heartland-dugin-ukraine-eurasianism-manifest-destiny-putin/|title=The Unlikely Origins of Russia’s Manifest Destiny|work=Foreign Policy}}&lt;/ref&gt; Пазьней магутныя расейскія палітычныя дзеячы зацікавіліся Дугіным{{Няма крыніцы інфармацыі}}, расейскім палітолягам, які прытрымліваецца ультранацыяналістычнай і нэафашыстоўскай ідэалёгіі, заснаванай на сваёй ідэі неаэўразыяцтва, які склаў цесныя адносіны з расейскай Акадэміяй Генэральнага штаба.&lt;ref name=&quot;Lavelle2&quot;&gt;{{Cite book|last=Lavelle|first=Peter|title=Uncovering Russia (excerpt: A civil society without civility)|url=https://books.google.com/books?id=0qQixjX1hwoC&amp;q=Gennady+Seleznyov+dugin+-during&amp;pg=PA380}}&lt;/ref&gt;

Дугін лічыць сааўтарам і сваім галоўным натхняльнікам генэрала Мікалая Клакатава з Акадэміі Генэральнага штаба,&lt;ref name=&quot;newsau2&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.news.com.au/world/europe/1990s-manifesto-outlining-russias-plans-is-starting-to-come-true/news-story/343a27c71077b87668f1aa783d03032c|title=1990s Manifesto outlining Russia's plans is starting to come true|website=news.com.au}}&lt;/ref&gt; аднак Клокатаў гэта адмаўляе.&lt;ref name=&quot;:02&quot;/&gt; Дапамог у падрыхтоўцы кнігі генэрал-палкоўнік Леанід Івашоў, начальнік міжнароднага дэпартамэнта Міністэрства абароны Расеі.&lt;ref name=&quot;Mankoff2&quot;&gt;{{Cite book|title=Russian Foreign Policy: The Return of Great Power Politics|url=https://books.google.com/books?id=SZWk9egC4tUC&amp;q=Foundations+of+Geopolitics+Ivashov&amp;pg=PA69}}&lt;/ref&gt;

Кніга сьцьвярджае, што Ўкраіна павінна быць анэксаваная Расейскай Фэдэрацыяй, таму што нібыта Ўкраіна як дзяржава ня мае геапалітычнага значэньня, асаблівага культурнага імпарту альбо агульначалавечага значэньня, геаграфічнай унікальнасьці, этнічнай выключнасьці, яе пэўныя тэрытарыяльныя амбіцыі ўяўляюць велізарную небясьпеку для ўсёй Эўразыі й без рашэньня праблемы „ўкраінскага пытаньня“, казаць пра кантынэнтальную палітыку ўвогуле бессэнсоўна. У параграфе «Геапалітычная дэкампазыцыя Ўкраіны» Дугін пісаў, што нельга дазволіць Украіне заставацца незалежнай, калі яна ня будзе санітарнай мяжой, што таксама было б недапушчальна&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=[[Аляксандар Дугін]].|частка=5.6. Геапалітычная дэкампазыцыя Ўкраіны (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=Основы геополитики|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=217|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Выкарыстаньне ==
Клокотаў заявіў, што ў будучыні кніга «паслужыць магутным ідэйным падмуркам для падрыхтоўкі новага ваеннага камандаваньня». Дугін сьцьвярджае, што кніга прынята ў якасьці падручніка ў многіх расейскіх навучальных установах.&lt;ref name=&quot;HI012&quot;/&gt; Былы сьпікер Дзярждумы РФ Генадзь Селязьнёў, дарадцам якога па геапалітыцы быў Дугін,&lt;ref name=&quot;toal&quot;&gt;{{Cite book|last=Toal|first=Gerard|title=Near Abroad: Putin, the West and the Contest Over Ukraine and the Caucasus|url=https://books.google.com/books?id=vfiSDQAAQBAJ&amp;q=Gennadiy+Seleznyov+foundations+of+geopolitics&amp;pg=PA78}}&lt;/ref&gt; «настойліва заклікаў зрабіць геапалітычную дактрыну Дугіна абавязковай часткай школьнай праграмы»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

Магчыма, кніга паўплывала на зьнешнюю палітыку Ўладзімера Пуціна, што ў выніку прывяло да [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскага ўварваньня ва Ўкраіну]] ў 2022 годзе.&lt;ref name=&quot;McCandless&quot;&gt;{{Cite news|last=Farmer|first=Brit McCandless|date=April 12, 2022|title=Aleksandr Dugin: The far-right theorist behind Putin's plan|url=https://www.cbsnews.com/news/aleksandr-dugin-russia-ukraine-vladimir-putin-60-minutes-2022-04-12/|work=[[60 Minutes]]}}&lt;/ref&gt;

== Зьмест ==
У «Асновах геапалітыкі» Дугін заклікае ЗША і [[атлянтызм]] страціць свой уплыў у Эўразыі, а Расею аднавіць свой уплыў шляхам анэксый і зьвязаў.&lt;ref name=&quot;:02&quot;/&gt;

У кнізе сьцьвярджаецца, што «бітва за сусьветнае панаваньне расейскіх» ня скончылася й Расея застаецца «арэалам новай антыбуржуазнай, антыамэрыканскай рэвалюцыі». Эўразыяцкая імпэрыя будзе пабудаваная «па фундамэнтальным прынцыпе агульнага ворага: непрыманьне атлантызму, стратэгічнага кантролю ЗША і адмовы дазволіць лібэральным каштоўнасьцям дамінаваць над намі».&lt;ref name=&quot;Burbank2&quot;/&gt;

Ваенныя дзеяньні адыгрываюць адносна нязначную ролю. Падручнік адстойвае выдасканаленую праграму падрыўной дзейнасьці, дэстабілізацыі й дэзінфармацыі, якую ўзначальваюць расейскія спэцслужбы&lt;ref name=&quot;VonDrehle&quot;&gt;{{Cite news|last=Von Drehle|first=David|date=22 March 2022|title=The man known as ‘Putin’s brain’ envisions the splitting of Europe — and the fall of China|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/22/alexander-dugin-author-putin-deady-playbook/|work=[[The Washington Post]]|quote=In his magnum opus, ‘The Foundations of Geopolitics: The Geopolitical Future of Russia,’ published in 1997, Dugin mapped out the game plan in detail. Russian agents should foment racial, religious and sectional divisions within the United States while promoting the United States’ isolationist factions. In Great Britain, the psy-ops effort should focus on exacerbating historic rifts with Continental Europe and separatist movements in Scotland, Wales and Ireland.}}&lt;/ref&gt;. Апэрацыям павінна спрыяць жорсткае, цьвёрдае выкарыстаньне расейскіх газу, нафты й прыродных рэсурсаў для зьдзекі й ціску на іншыя краіны. У параграфе «Тэхналягічны дэфіцыт» Дугін пісаў: «[[Карысныя выкапні]], [[сыравіна]], крыніцы энэргіі і магутная стратэгічная вайсковая пратэкцыя — гэтая сукупнасьць цалкам можа схіліць некаторыя разьвітыя краіны пайсьці на цясьнейшую супрацу ў галіне высокіх [[тэхналёгія]]ў і даць у распараджэньне расейцаў найвышэйшыя дасягненьні ў гэтай галіне»&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=[[Аляксандар Дугін]].|частка=7.1. Тэхналягічны дэфіцыт (Частка IV. Геапалітычная будучыня Расеі. Глава 7. Тэхналёгія і рэсурсы)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=217|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

У параграфе «Разбурыць «санітарную мяжу» Дугін згадваў: «Задача максымум — [[фінляндызацыя]] ўсёй Эўропы, але пачынаць трэба з рэарганізацыі прастораў, ушчыльную прылеглых непасрэдна да Расеі»&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=[[Аляксандар Дугін]].|частка=5.2. Разбурыць «санітарную мяжу» (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=211|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

В Эўропе:

* Нямеччыны трэба прапанаваць фактычнае палітычнае дамінаваньне над большасьцю пратэстанцкіх і каталіцкіх дзяржаваў, разьмешчаных у Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе. Калінінградзкую вобласьць могуць вярнуць Нямеччыны. У кнізе выкарыстоўваецца тэрмін «вось Масква-Бэрлін»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=Аляксандар Дугін.|частка=4.2. Заходняя вось: Масква—Бэрлін. Эўрапейская імпэрыя і Эўразія (Частка IV. Геапалітычная будучыня Расеі. Глава 4. Перадзел сьвету)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=125—130|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.
* Варта заахвочваць Францыю да стварэньня блёку зь Нямеччынай, бо яны абедзьве маюць «цьвёрдыя антыатлянтысцкія традыцыі»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* [[Вялікабрытанія]] названая проста як «экстэрытарыяльная плывучая база ЗША», павінна быць адрэзана ад Эўропы&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.
* Фінляндыю трэба ўключыць у склад Расеі. Паўднёвая Фінляндыя будзе аб’яднана з Рэспублікай Карэлія, а поўнач Фінляндыі будзе «паддана Мурманскай вобласьці»&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Аляксандар Дугін.|частка=2.6. Поўнач і Ня-Поўнач (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 2. Шлях на поўнач)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=182|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.
* Эстонію трэба аддаць у сфэру ўплыву Нямеччыне{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Латвіі й Літве трэба надаць «асаблівы статус» у эўразыяцка-расейскай сфэры{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Польшчы трэба надаць «асаблівы статус» у эўразыяцкай сфэры{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Румынія, Паўночная Македонія, Сэрбія, «сэрбская Босьнія» і Грэцыя — «праваслаўны калектывістычны Ўсход» — аб’яднаюцца з &quot;Масквой Трэцім Рымам&quot; і адкінуць «рацыянальна-індывідуалістычны Захад»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Украіна павінна быць далучана да Расеі, таму што «Украіна як дзяржава не мае геапалітычнага сэнсу, ніякага асаблівага культурнага альбо агульначалавечага значэньня, геаграфічнай унікальнасьці, этнічнай выключнасьці, яе пэўныя тэрытарыяльныя амбіцыі ўяўляюць велізарную небясьпеку для ўсёй Эўразыі й без вырашэньня праблемы Ўкраінская праблема, пра кантынэнтальную палітыку ўвогуле бессэнсоўна казаць». Нельга дазваляць Украіне заставацца незалежнай, калі гэта ня будзе санітарным кардонам, што было б недапушчальна{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

На Блізкім Усходзе й у Цэнтральнай Азыі:

* У кнізе падкрэсьліваецца «кантынэнтальны расейска-ісламскі альянс», які ляжыць «у аснове антыатлантысцкай стратэгіі». Альянс грунтуецца на «традыцыйным характары расейскай і ісламскай цывілізацыі».
* Іран — ключавы зьвязьнік. У кнізе выкарыстоўваецца тэрмін «вось Масква-Тэгеран»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* У Армэніі асаблівая роля: яна будзе служыць «стратэгічнай базай», і неабходна стварыць «[дапаможную] вось Масква — Ерэван — Тэгеран». Армяне «зьяўляюцца арыйскім народам … [як] іранцы й курды»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Азэрбайджан можна «раскалоць» альбо аддаць Ірану{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Грузыю трэба расчленіць. Абхазія й «Аб’яднаная Асэтыя» (у якую ўваходзіць Паўднёвая Асэтыя Грузыі) будуць уключаны ў склад Расеі. Незалежная палітыка Грузыі непрымальная{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Расеі неабходна стварыць «геапалітычныя шокі» ўнутры Турцыі . Гэта можа быць дасягнута шляхам занятасьці курдаў, армян і іншых меншасьцяў{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* У кнізе Каўказ разглядаецца як расейская тэрыторыя, уключаючы «ўсходнія й паўночныя берагі Касьпію (тэрыторыі Казахстана й Туркмэністана)» і Сярэднюю Азію (згадваюцца Казахстан, Узбэкістан, Кыргыстан і Таджыкістан){{Няма крыніцы інфармацыі}}.

Ва Ўсходняй і Паўднёва-Ўсходняй Азіі:

* Кітай, які ўяўляе небясьпеку для Расеі, «трэба, у максымальнай ступені, дэмантаваць». Дугін мяркуе, што Расея пачаць з узяцьця ў якасьці пояса бясьпекі Тыбету — Сіньцьзяна — Унутранай Манголіі — Маньчжурыі.&lt;ref name=&quot;HI012&quot;/&gt; Расея павінна прапанаваць Кітаю дапамогу «ў паўднёвым кірунку — Індакітаю (акрамя В’етнама), Філіпінах, Інданэзыі, Аўстраліі» у якасьці геапалітычнай кампэнсацыі{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Расея павінна маніпуляваць [[Палітыка Японіі|японскай палітыкай]], прапаноўваючы Японіі [[Курыльскія астравы|Курылы]] і правакуючы антыамэрыканізм{{Няма крыніцы інфармацыі}}.
* Манголія павінна быць паглынута Эўразіяй-Расеяй{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

У кнізе падкрэсьліваецца, што Расея павінна паўсюдна распаўсюджваць антыамэрыканізм: «галоўным „казлом адпушчэньня“ будуць менавіта ЗША»

У Злучаных Штатах:

* Расея павінна выкарыстоўваць свае спэцслужбы ў межах ЗША, каб распальваць нестабільнасьць і сэпаратызм, напрыклад, правакаваць «афра-амэрыканскіх расістаў». Расея павінна «ўводзіць геапалітычны бязлад ва ўнутрыамэрыканскую дзейнасьць, заахвочваючы рознага роду сэпаратызм і этнічныя, сацыяльныя й расавыя канфлікты, актыўна падтрымліваючы ўсе дысідэнцкія рухі — экстрэмістычныя, расістоўскія й сэктанцкія групы, дэстабілізуючы тым самым унутрыпалітычныя працэсы ў ЗША. мае сэнс адначасова падтрымліваць ізаляцыянісцкія тэндэнцыі ў амэрыканскай палітыцы»{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

Эўразыяцкі праект можа быць пашыраны на Паўднёвую й Цэнтральную Амэрыку{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

=== Беларусь ===
У параграфе «Аб’яднаньне Беларусі і [[Вялікаросія|Вялікаросіі]]» Аляксандар Дугін пісаў пра [[беларус]]аў тое, што «пераважная большасьць насельніцтва» «мае разглядацца ў якасьці [[суб’ект]]у цэнтральнага эўразійскага [[этнас]]у, то-бок у якасьці «[[Расейцы|расейцаў]]» ў культурным, [[Рэлігія|рэлігійным]], этнічным і [[Геапалітыка|геапалітычных]] сэнсах». Пры гэтым, Дугін рабіў выснову: «Таму зь Беларусьсю Масква мае [[Інтэграцыя|інтэгравацца]] найцясьнейшым чынам, не забыўшы пры гэтым пра тое, што заахвочаньне культурнай і [[Мова|моўнай]] самабытнасьці беларусаў ёсьць важным станоўчым момантам ва ўсёй сыстэме эўразійскай інтэграцыі». Сярод іншага, Дугін заяўляў: «неабходна прадпрыняць для папярэджаньня цэнтрабежных і [[падрыў]]ных тэндэнцыяў вылучэньне ў асаблівую адміністрацыйную катэгорыю некаторых [[Вобласьць|вобласьцяў]], кампактна заселеных [[Каталіцтва|каталікамі]] і [[Уніяцтва|ўніятамі]] ажно да наданьня ім значнай [[Аўтаномія|аўтаноміі]], дастатковай для таго, каб увайсьці ў [[Сярэдняя Эўропа|Сярэднеэўрапейскую]] прастору. Імкненьне ўсялякай цаной утрымаць Беларусь усю цалкам пад наўпроставым і жорсткім кантролем Масквы прывядзе да таго, што ў ёй самой і з боку заходніх суседзяў Расея будзе мець тлейныя вуглі магчымага геапалітычнага [[канфлікт]]у, які ў дадзеным выпадку можа быць вырашаны ў [[Зацікаўленасьць|зацікаўленасьцях]] усіх зацікаўленых бакоў». Урэшце, А. Дугін цьвердзіў: «Беларусь варта разглядаць у якасьці часткі Расеі, і таму інтэграцыю зь ёй трэба праводзіць паводле восі Захад—Усход, якая ёсьць пераважнай ва ўсіх выпадках унутранай арганізацыі этнічна аднароднай прасторы. Сапраўдная заходняя [[мяжа]] Расеі мае пралягаць нашмат далей на [[захад]], таму ў паўнавартаснай геапалітычнай карціне беларускія землі хутчэй адносяцца да цэнтральнай вобласьці, чым да заходняй ускраіны»&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=[[Аляксандар Дугін]].|частка=5.5. Аб’яднаньне Беларусі і Вялікаросіі (Частка V. Унутраная геапалітыка Расеі. Глава 5. Пагроза Захада)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=Основы геополитики|спасылка=http://ratnikjournal.narod.ru/zip/Dugin.Geopolitika.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=215—216|старонак=451|сэрыя=|isbn=978-5-8592-8019-3|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

У параграфе «Прымкнуць да Эўропы» А. Дугін пісаў, што Беларусь «палітычна і культурна» належыць «да зоны Расеі—Эўразіі» ў выглядзе «Ўсходняга геапалітычнага блёку». Хоць ён і прызнаваў «[[Культура|культурнае]] адрозьненьне» Беларусі ад Расеі, але не прызнаваў дзяржаўнасьць Беларусі, бо прапаноўваў тое адрозьненьне «ўрэгуляваць у рамках этна-культурнай, але не [[Дзяржава|дзяржаўнай]] аўтаноміі»&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Аляксандар Дугін.|частка=3.7. «Прымкнуць да Эўропы» (Частка VI. Эўразійскі аналіз. Глава 3. Геапалітычныя праблемы блізкага замежжа)|загаловак=Асновы геапалітыкі|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=Арктагея|год=1997|старонкі=242|старонак=|сэрыя=|isbn=|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Прыём і ўзьдзеяньне ==
Старэйшы навуковы супрацоўнік Інстытуту Гувера Джон Б. Данлоп заявіў, што «ўплыў гэтага падручніка „эўразійцаў“ на ключавыя расейскія эліты сьведчыць пра трывожны рост неафашыстоўскіх ідэй і настрояў у пэрыяд позьняга Ельцына й Пуціна».&lt;ref name=&quot;HI012&quot;/&gt;

Гісторык Цімаці Д. Снайдэр пісаў у The New York Revіеw of Books, што на асновы геапалітыкі ўплываюць працы Карла Шміта, прыхільніка кансэрватыўнага міжнароднага парадку, чыя дзейнасьць паўплывала на нацыстаў. Ён таксама адзначыў ключавую ролю Дугіна ў прасоўваньні ідэалёгій эўразыяцтва й нацыянал-бальшавізму{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

Кнігу Forеіgn Polісу ахарактарызаваў як «адну з самых цікаўных, уражлівых і жахлівых кніг, якія выйшлі з Расеі за ўсю постсавецкую эпоху», і «больш цьвярозую, чым папярэднія кнігі Дугіна, больш аргумэнтаваныя й пазбаўленыя акультызму спасылкі, нумаралёгія, традыцыяналізм і іншыя эксцэнтрычныя метафізыкі».&lt;ref name=&quot;:02&quot;/&gt; У 2022 годзе Forеіgn Polісу таксама адзначала: «Нядаўняе ўварваньне ва Ўкраіну зьяўляецца працягам прасоўванай Дугіным стратэгіі паслабленьня міжнароднага лібэральнага парадку».&lt;ref name=&quot;Young&quot;&gt;{{Cite news|url=https://foreignpolicy.com/2022/03/06/russia-putin-civilization/|title=Putin Has a Grimly Absolute Vision of the ‘Russian World’|last=Young|first=Benjamin|date=March 6, 2022|work=Foreign Policy}}&lt;/ref&gt;

Па словах Антона Шэхаўцова, на вокладцы кнігі намаляваная зорка хаосу — сымбаль, які прадстаўляе магію хаосу ў сучасных акультных рухах, і выкарыстаньне сымбаля адпавядае агульнай цікавасьці Дугіна да акультнай і акультнай сымболікі. Пасьля выхаду кнігі Дугін таксама выкарыстаў сымбаль у якасьці лягатыпу сваёй партыі Эўразія{{Няма крыніцы інфармацыі}}.

== Глядзіце таксама ==
* [[Расейскі фашызм|Рашызм]]
* [[Бучанская разьня]]
* [[Што Расея павінна зрабіць з Украінай]]
* [[Генацыд украінцаў]]

== Крыніцы ==
&lt;references responsive=&quot;&quot; /&gt;

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20210227031044/http://arctogaia.com/public/osnovygeo/ Асновы геапалітыкі] — Расейскае выданьне
* [https://agdugintranslate.gitbook.io/foundations-of-geopolitics/ Асновы геапалітыкі] — машынны пераклад, ангельская вэрсія
* [https://web.archive.org/web/20160607175004/https://www2.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/demokratizatsiya%20archive/GWASHU_DEMO_12_1/John%20Dunlop%20Aleksandr%20Dugin's%20Foundations%20of%20Geopolitics.pdf Агляд асноў геапалітыкі] Джона Б. Данлопа

[[Катэгорыя:Расейскі нацыяналізм]]
[[Катэгорыя:Антыамэрыканізм]]
[[Катэгорыя:Замежная палітыка Расеі]]
[[Катэгорыя:Эўразійства]]
[[Катэгорыя:Нацыянал-бальшавізм]]
[[Катэгорыя:Геапалітычнае суперніцтва]]
[[Катэгорыя:Расейска-ўкраінская вайна]]
[[Катэгорыя:Уварваньне Расеі ва Ўкраіну (2022)]]
[[Катэгорыя:Расейскі фашызм]]</text>
      <sha1>npa9c9vbbz6bc0txzafon57xsk8jxe4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Банк Грэцыі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254518</id>
    <revision>
      <id>2328427</id>
      <parentid>2308917</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33446" xml:space="preserve">{{Кампанія
|назва               = «Банк Грэцыі»
|арыгінальная_назва  = {{мова-el|Τράπεζα της Ελλάδος|скарочана}}
|лягатып             = 
|выява               = The building of the Bank of Greece on Panepistimiou Street in Athens.jpg
|тып                 = [[акцыйнае таварыства]]
|лістынг             = [[Біржа Атэнаў|БА]]: [https://www.athexgroup.gr/el/web/guest/stock-snapshot/-/select-stock/47 ΕΛΛ]
|дэвіз               = 
|заснаваная          = {{Дата пачатку|7|12|1927|1}}
|заснавальнікі       = [[Парлямэнт Грэцыі]]
|уласьнікі           = 
|краіна              = [[Грэцыя]]
|разьмяшчэньне       = [[Атэны]]
|адрас               = вул. Вэнізэляса, д. 21
|ключавыя постаці    = [[Яніс Стурнарас]] (старшынія), Тэадор Пэлягідыс, Хрысьціна Папаканстанцінава&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Старшыня і намесьнікі|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/dioikisi-domi/dioikhths-kai-ypodioikhtes|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;
|галіна              = [[сфэра паслугаў]]
|паслугі             = [[грашовы перавод]], [[пазыка]], [[уклад]]
|абарачэньне         = {{Падзеньне}}843,341 млн [[эўра]] (2020 год)
|апэрацыйны прыбытак = 
|чысты прыбытак      = {{Падзеньне}}661,67 млн эўра (2020 год)&lt;ref name=&quot;з&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Справаздача старшыні за 2020 год|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/Publications/Summary_Annrep2020.pdf|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=en|дата публікацыі=1 сакавіка 2021|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;
|лік супрацоўнікаў   = 
|матчына кампанія    = [[Урад Грэцыі]]
|даччыныя кампаніі   = 
|аўдытар             = «[[Дэлойт]]»
|сайт                = [https://www.bankofgreece.gr/ bankofgreece.gr]
}}
'''«Банк Грэцыі»''' — галоўны [[банк]] Грэцыі, заснаваны ў сьнежні 1927 году.

На 2022 год улучаў «Друкарню банкнотаў і каштоўных папераў», падразьдзяленьне кіраваньня [[рызыка]]й і 2 асяродкі: 1) зьмяненьня клімату і ўстойлівасьці, 2) культуры, дасьледаваньняў і дакумэнтацыі, а таксама 17 аддзелаў: 1) аплатна-разьліковых сыстэмаў, 2) гаспадарчага аналізу і дасьледаваньняў, 3) гаспадарчых паслугаў, 4) гатоўкі, 5) дзяржаўнага скарбу, 6) інспэкцыі паднаглядных прадпрыемстваў, 7) [[Інфарматыка|інфарматыкі]], 8) кансалідаваньня пазыковых установаў, 9) людзкіх рэсурсаў і арганізацыі, 10) нагляду за пазыковай сыстэмай, 11) нагляду за прыватным [[страхаваньне]]м, 12) [[права]]вых паслугаў, 13) [[Статыстыка|статыстыкі]], 14) тэхнічнай і кіраўнічай падтрымкі, 15) унутранай рэвізіі, 16) фінансавай дзейнасьці, 17) фінансавай устойлівасьці&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Арганізацыйная схема|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/dioikisi-domi/organogramma|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. Банкаўская сетка ў Грэцыі налічвала 4 прадстаўніцтвы ў [[Керкіра|Керкіры]], [[Лямія|Ляміі]], [[Трыпалі (Грэцыя)|Трыпалі]] (вобласьць [[Пэляпанэс (пэрыфэрыя)|Пэляпанэс]]) і [[Флёрына|Флёрыне]] (вобласьць [[Заходняя Македонія]]), а таксама 15 аддзяленьняў і 29 агенцтваў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сетка|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/xristika/diktyo|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Задачы ==
Паводле 2-га артыкула Статуту 2012 году, «Банк Грэцыі» меў:
* акрэсьліваць і ажыцьцяўляць [[Манэтарная палітыка|манэтарную палітыку]];
* праводзіць палітыку [[Абменны курс|абменнага курсу]] ўзгоднена з [[Урад Грэцыі|урадам Грэцыі]];
* захоўваць [[золатавалютны запас]] ураду Грэцыі і мяняць [[Валюта|валюту]];
* наглядаць за банкамі і [[Страхаваньне|страхавымі]] прадпрыемствамі;
* садзейнічаць працы [[Аплатная сыстэма|аплатных сыстэмаў]] і разьліку ў пазабіржавым гандлі [[Каштоўная папера|каштоўнымі паперамі]] і іх [[вытворнік]]амі;
* выпускаць [[Банкнота|банкноты]] для грашовага абарачэньня ў Грэцыі;
* выступаць [[Давернае кіраваньне|давераным]] скарбнікам ураду Грэцыі&lt;ref name=&quot;ж&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут (10-е выданьне)|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/RelatedDocuments/Καταστατικό_Έκδοση_Ι.pdf|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2013|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Кіраваньне ==
* ''Агульны сход''. Склікаўся штогод да [[красавік]]а. Кожныя 75 з 19,8 млн паёў, якія належалі блізу 17 000 пайшчыкам, давалі па 1-м голасе. Галасаваць маглі грамадзяне краінаў [[Эўрапейская гаспадарчая прастора|Эўрапейскай гаспадарчай прасторы]], якія ня мелі пратэрмінаванай запазычанасьці перад «Банкам Грэцыі» і былі [[Неплатаздольнасьць|платаздольнымі]]. Доля ўраду Грэцыі абмяжоўвалася 35 % паёў банку (8-ы артыкул Статуту). Ухваляў гадавую справаздачу і балянс паводле высноваў рэвізораў. Вызначаў адлічэньні ў запас і разьмяркоўваў чысты [[прыбытак]] у выглядзе [[дывідэнд]]аў. Выбіраў сябраў Агульнай рады, 3-х рэвізораў і іх 2-х намесьнікаў, а таксама вызначаў іх заробкі. 
* ''Агульная рада''. Засядала прынамсі штомесяц. Правамоцная пры ўдзеле прынамсі 6 сябраў. Ухваляла пастановы простай большасьцю галасоў прысутных. Складалася са старшыні і яго намесьнікаў, сябраў Рады [[Манэтарная палітыка|манэтарнай палітыкі]] і 6 дарадцаў, занятых у [[Гандаль|гандлі]], [[Прамысловасьць|прамысловасьці]] і [[Сельская гаспадарка|сельскай гаспадарцы]]. Старшыня браў удзел у паседжаньнях Агульнай і Кіраўнічай радаў [[Эўрапейскі цэнтральны банк|Эўрапейскага цэнтральнага банку]] (Нямеччына), а таксама ў Радзе кіраўнікоў [[Банк міжнародных разьлікаў|Банку міжнародных разьлікаў]] (Швайцарыя). Выбірала асобаў, якім вылучаліся [[Пазыка|пазыкі]], і зацьвярджала падаўжэньне тэрміну іх пагашэньня. Прызначала кіраўнікоў і ўхваляла набыцьцё [[Нерухомасьць|нерухомасьці]]. Акрэсьлівала [[амартызаваньне]] сродкаў і абірала банкі-каспандэнты за мяжой для разьмяшчэньня вызначанага памеру сродкаў. Вызначала выпуск [[банкнота]]ў і адчыняла аддзяленьні. Падачала гадавую справаздачу і балянс Агульнаму сходу пайшчыкаў.
* ''Выканаўчы камітэт''. Складаўся са старшыні і яго намесьнікаў, прызначаных на 6 гадоў Указам [[Прэзыдэнт Грэцыі|прэзыдэнта Грэцыі]] на прапанову ўраду, пададзеную Агульнай радай «Банку Грэцыі». Правамоцны пры ўдзеле прынамсі 2-х сябраў.
* ''Рада манэтарнай палітыкі''. Улучала старшыню і яго 2-х намесьнікаў, а таксама банкіраў, прызначаных на 6 гадоў Указам прэзыдэнта на прапанову ўраду Грэцыі. Правамоцная пры ўдзеле 4-х сябраў. Вызначала працу аплатных сыстэмаў і выпуск банкнотаў.
* ''Рада кіраўнікоў''. Складалася са старшыні, яго намесьнікаў і кіраўнікоў аддзелаў. Склікалася прынамсі штотыдзень. Справаздачылася штомесяц наконт пазыкаў перад Агульнай радай&lt;ref name=&quot;ж&quot;/&gt;.

== Балянс ==
На 31 студзеня 2022 году сродкі і абавязкі «Банку Грэцыі» былі роўныя 240,957 млрд [[эўра]]. Сродкі пераважна ўлучалі: 1) [[каштоўныя паперы]] асобаў [[Эўразона|эўразоны]] ў эўра — 63 % (151,598 млрд эўра), 2) доўгатэрміновыя [[Пазыка|пазыкі]] рэфінансаваньня банкам эўразоны ў эўра — 21 % (50,843 млрд эўра), 3) патрабаваньні ўнутры [[Эўрасыстэма|Эўрасыстэмы]] — 7 % (17,202 млрд эўра), 4) [[золата]] і [[Дэбіторская запазычанасьць|дэбіторскую запазычанасьць]] у золаце — 3 % (7,828 млрд эўра), 5) патрабаваньні да асобаў па-за эўразонай у замежнай [[Валюта|валюце]] — 2,7 % (6,643 млрд эўра). Абавязкамі ў асноўным былі: 1) абавязкі ўнутры Эўрасыстэмы перад [[Эўрапейскі цэнтральны банк|Эўрапейскім цэнтральным банкам]] — 43 % (104,78 млрд эўра), 2) абавязкі перад [[банк]]амі эўразоны ў эўра — 20 % (47,108 млрд эўра), 3) [[банкноты]] ў абарачэньні — 15 % (35,031 млрд эўра), 4) абавязкі перад нябанкаўскімі асобамі (урадамі) эўразоны ў эўра — 13 % (31,793 млрд эўра), 5) [[Рахунак|рахункі]] пераацэнкі — 2,6 % % (6,31 млрд эўра). Капітал і запасы складалі 1,4 % абавязкаў на 3,416 млрд эўра&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьціслая бухгальтарская заява на 31 студзеня 2021 году|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/Publications/financialstat202201.pdf|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=12 красавіка 2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мінуўшчына ==
15 верасьня 1927 году пры пасярэдніцтве [[Ліга народаў|Лігі народаў]] быў падпісаны Жэнэўскі пратакол аб [[Пазыка|пазыцы]] 9 млн брытанскіх [[Фунт стэрлінгаў|фунтаў стэрлінгаў]] ураду Грэцыі. Згодна з Жэнэўскім пратаколам у 1927 годзе стварылі «Банк Грэцыі»&lt;ref name=&quot;е&quot;/&gt;. Паводле пагадненьня ад 27 кастрычніка 1927 году, «[[Нацыянальны банк Грэцыі]]» («НБГ») перадаў «Банку Грэцыі» права выпуску [[банкнота]]ў грэцкіх драхмаў. 10 лістапада 1927 году ўхвалілі Ўказ аб ратыфікацыі таго пагадненьня і стварэньні «Банку Грэцыі» з прыкладзеным Статутам банку. 7 сьнежня 1927 году Статут «Банку Грэцыі» ратыфікавалі Законам № 3424&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/nomiko-plaisio/katastatiko|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. 14 траўня 1928 году «Банк Грэцыі» пачаў дзейнасьць. Галаўную сядзібу разьмясьцілі ў [[Атэны|Атэнах]] па Ўнівэрсытэцкай вуліцы, д. 28, дзе дагэтуль месьціўся «Банк нерухомасьці». Пазьней стварылі сетку аддзяленьняў&lt;ref name=&quot;е&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt; для выдачы наяўных грошай ад імя ўраду. Першапачаткова «Банк Грэцыі» налічваў 500 супрацоўнікаў і пераняў ад «НБГ» дзяржаўныя [[Аблігацыя|аблігацыі]] і [[золата]], надрукаваныя банкноты і дзяржаўныя [[Уклад|ўклады]]. Паводле 4-га артыкула Статуту, «галоўная задача Банку заключаецца ў забесьпячэньні ўстойлівай вартасьці ў золаце сваіх купюраў»&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. [[Абменны курс]] ўсталявалі на ўзроўні 375 [[Грэцкая драхма|грэцкіх драхмаў]] за брытанскі [[фунт стэрлінгаў]]. У 1923—1927 гадох запасы банкнотаў «НБГ» над[[штамп]]авалі паўкруглым чырвоным надпісам «Банк Грэцыі» і выпусьцілі ў абарачэньне&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. 12 чэрвеня 1930 году [[Пай|паі]] «Банку Грэцыі» разьмясьцілі на «[[Біржа Атэнаў|Фондавай біржы Атэнаў]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апавяшчэньне пайшчыкаў|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/enhmerwsh-metoxwn|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. 7 сьнежня 1930 году зацьвердзілі Ўказ аб выпуску ў абарачэньне нікелевых [[манэта]]ў вартасьцю 5 драхмаў і [[срэбра]]ныя манэты ў 10 і 20 драхмаў&lt;ref name=&quot;д&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Манэты драхмаў|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-ths-draxmhs/kermata-draxmwn|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. 3 траўня 1933 году выпусьцілі 1-я банкноты на 500 і 5000 драхмаў, якія надрукавала «[[Амэрыканская банкнотная кампанія]]» (штат [[Канэктыкут]])&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Банкноты драхмаў|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-ths-draxmhs/trapezogrammatia-draxmwn|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Bank of Greece Thessaloniki 4.jpg|значак|280пкс|Аддзяленьне «Банку Грэцыі» ў Тэсалёніках (2007 год)]]
21 траўня 1933 году адчынілі аддзяленьне «Банку Грэцыі» ў [[Тэсалёнікі|Тэсалёніках]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будынак аддзяленьня ў Тэсалёніках|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/ktirio-ypokatasthmatos-thess|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 1935 годзе ў [[Францыя|Францыі]] надрукавалі банкноты на 50, 100 і 1000 драхмаў, пасьля ўвядзеньня якіх з абарачэньня вывелі банкноты «НБГ»&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1937 годзе банк налічваў 2061 супрацоўніка, зь якіх 83 % (1714) складалі мужчыны&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паступовае пашырэньне першапачатковага будынка па ўсім будаўнічым блёку|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/omhroy-stadioy-kai-edoyardoy|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. 4 красавіка 1938 году адчынілі новы будынак [[Галаўное прадпрыемства|галоўнай сядзібы]] плошчай 0,6 [[га]] па Ўнівэрсытэцкай вуліцы, д. 21&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. У студзені 1941 году ў атэнскім прадмесьці [[Халяргос]] заснавалі «Друкарню банкнотаў і каштоўных папераў» («ДБКП») на [[Дзялянка|дзялянцы]] плошчай 21,5 [[гектар]]аў&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;. Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] «Банк Грэцыі» вывез [[золатавалютны запас]] на [[Крыт]], а пазьней у [[Эгіпет]] і [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвую Афрыку]]. У 1946 годзе старшыня «Банку Грэцыі» ўвайшоў у склад Валютнага камітэту на чале зь міністрам народнай гаспадаркі Грэцыі. На прапанову «Банку Грэцыі» ўрад ухваліў захады супраць [[Гіпэрінфляцыя|гіпэрінфляцыі]] грэцкай драхмы&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1947 годзе даччыная «Друкарня банкнотаў і каштоўных папераў» пачала выпуск уласных банкнотаў наміналам у 1000 [[Грэцкая драхма|грэцкіх драхмаў]]&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Друкарня банкнотаў і каштоўных папераў»|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/ieta|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 1950 годзе «ДБКП» самастойна распрацавала і надрукавала банкноты ў 5000 драхмаў, якія сталі першымі ў сьвеце надрукаванымі з дапамогай меднай [[Гравюра|гравюры]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1953 годзе ўтварылі Галоўную інспэкцыю банкаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Тым часам, абменны курс складаў 30 000 драхмаў за [[даляр ЗША]]&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;. 20 чэрвеня 1954 году ўхвалілі Закон № 2824 аб [[Дэнамінацыя|дэнамінацыі]] 1000 старых драхмаў на 1 новую&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1954 годзе ў [[Парыж]]ы (Францыя) адчаканілі манэты з партрэтам грэцкага караля [[Павал І (кароль Грэцыі)|Паўла І]] вартасьцю 50 [[лепта]]ў, а таксама 2 і 5 драхмаў. Таксама ў 1954-м у швайцарскім [[Бэрн]]е адчаканілі манэты вартасьцю 5, 10 і 20 грэцкіх лептаў&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;. У 1955 годзе ў абарачэньне ўвялі новыя банкноты на 10, 20, 50 і 500 драхмаў&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;. У 1957-м старшыня банку [[Ксэнафон Залётас]] стварыў 2-гадовую Школу банкаўскіх дасьледаваньняў і Ўправу гаспадарчых дасьледаваньняў, а таксама выдаў [[Стыпэндыя|стыпэндыі]] эканамістам банку на навучаньне ў замежнай [[Магістратура|магістратуры]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. У 1971 годзе запрацаваў Аддзел чаканкі манэтаў «ДБКП», які выпусьціў уласныя манэты з партрэтам караля [[Канстанцін ІІ|Канстанціна ІІ]]. У 1973-м адчаканілі [[алюмін]]авыя манэты вартасьцю 10 і 20 лептаў, а таксама медна-[[Нікель|нікелевыя]] манэты на 50 лептаў ды 1, 2, 5, 10 і 20 драхмаў. У 1973 годзе выпусьцілі манэты на 50 лептаў, 1 і 2 драхмы з [[Латунь|латуні]]. У 1980 годзе манэта на 50 драхмаў стала 1-й адчаканенай з [[пальмэта]]й у якасьці знаку «Грэцкай мынцы»&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;. У 1982 годзе [[Парлямэнт Грэцыі]] перадаў «Банку Грэцыі» паўнамоцтвы распушчанага Валютнага камітэту ў галіне манэтарнай палітыкі і [[Абменны курс|абменнага курсу]] драхмы&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. У 1983 годзе ў [[Халяндры]] пад Атэнамі адчынілі будынак [[Інфарматыка|інфарматыкі]] плошчай 1,2 га&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будынак інфарматыкі|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/ktirio-plhroforikhs|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 1986 годзе адчаканілі [[Медзь|медныя]] манэты на 1 і 2 драхмы&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;.

[[Файл:Bank of Greece in Rhodes.jpg|значак|280|Аддзяленьне «Банку Грэцыі» на [[Родас]]е (2011 год)]]
22 сьнежня 1997 году Агульных сход пайшчыкаў ухваліў папраўкі ў Статут, паводле якіх «Банк Грэцыі» меў незалежна ад ўраду трымацца ўстойлівасьці [[Цана|цэнаў]] у якасьці асноўнай задачы. Пры гэтым, у банку стварылі Раду [[Манэтарная палітыка|манэтарнай палітыкі]]. 1 студзеня 2001 году «Банк Грэцыі» стаў сябрам [[Эўрапейскі цэнтральны банк|Эўрапейскага цэнтральнага банку]] (Нямеччына). 1 студзеня 2002 году замест грэцкай драхмы ўвялі [[эўра]]. Банкноты і манэты новай валюты накіравалі для абмену ў 3233 аддзяленьні камэрцыйных банкаў Грэцыі і «[[Грэцкая пошта|Грэцкай пошты]]». Да канца лютага 2002 году эўра стала адзінай валютай у Грэцыі. Да 1 сакавіка 2004 году «Банк Грэцыі» і падатковыя ўстановы працягвалі абмен драхмаў у манэтах на эўра&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. 28 студзеня 2004 году адчынілі 8-павярховы будынак па вуліцы Амэрыкі, дзе разьмясьцілі аддзелы банкаўскага і [[Страхаваньне|страхавога]] нагляду&lt;ref name=&quot;в&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Новабудоўля па вуліцы Амэрыкі для патрэбаў галоўных службаў|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/odos-amerikhs|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.  У 2005 годзе ў Халяндры адчынілі «Асяродак распаўсюду і апрацоўкі грошай» («АРАГ»)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Асяродак распаўсюду і апрацоўкі грошай»|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/kepedix-athinwn|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 2009 годзе ва ўсходнім прадмесьці [[Тэсалёнікі|Тэсалёнікаў]] узьвялі 2-і «Асяродак распаўсюду і апрацоўкі грошай» на дзялянцы плошчай у 3 га&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будынак «Асяродка распаўсюду і апрацоўкі грошай» у Тэсалёніках|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/kepedix-thessalonikhs|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. У 2010 годзе ў будынку па вуліцы Амэрыкі адчынілі [[Музэй]] «Банку Грэцыі»&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;. Да 1 сакавіка 2012 году працягваўся абмен драхмаў у банкнотах на эўра&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гістарычны агляд|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istorikh-anadromh|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;. З чыстага прыбытку за 2020 год урад Грэцыі атрымаў 95 % (633,2 млн эўра), а [[дывідэнд]]ы склалі 13,3 млн эўра па 0,67 € на кожны зь 19,8 млн паёў&lt;ref name=&quot;з&quot;/&gt;.

=== Аддзяленьні ===
Да 2022 году «Банк Грэцыі» адчыніў 16 аддзяленьняў: у 1935-м — у [[Воляс]]е, у 1940-м — у [[Лямія|Ляміі]] і [[Лярыса|Лярысе]], у 1940-м — у [[Мітыліні]] (вобласьць [[Паўночныя Эгейскія астравы]]) і [[Трыпалі (Грэцыя)|Трыпалі]] (вобласьць [[Пэляпанэс (пэрыфэрыя)|Пэляпанэс]]), да 1941-га — у [[Іракліён]]е і [[Каваля|Кавалі]], у 1945-м — на [[Самас]]е, у 1952-м — на [[Родас]]е, у 1954-м — у [[Сэрэс]]е і [[Ханья (Грэцыя)|Ханьі]], у 1960-м — у [[Яніна (горад)|Яніне]], пасьля 1960-га — у [[Каматыні]], да 1979-га — у [[Калямата|Калямаце]], да 2000-га — у [[Александрупаліс]]е і ў 2001-м — у [[Патры]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будынкі аддзяленьняў у абласьцях|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/trapeza/h-ihstoria-ths-tte/istoria-twn-ktiriwn/ktiria-ypokatasthmatwn|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=el|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}&lt;/ref&gt;.

=== Старшыні ===
[[Файл:Lucas Papademos 2011-11-11.jpg|значак|240пкс|Люкас Пападэмас — старшыня ў 1994—2002 гадох]]
[[Файл:George Provopoulos.jpg|значак|240пкс|Георгі Правопуляс — старшыня ў 2008—2014 гадох]]
* [[Аляксандр Дыямідзіс]] (21 красавіка 1928 — 29 верасьня 1931)
* [[Эмануэль Цудэрас]] (31 кастрычніка 1931 — 10 ліпеня 1939)
* [[Яніс Драсапуляс]] (10—28 ліпеня 1939)
* [[Кірыякас Варварэсас]] (4 жніўня 1939 — 11 лютага 1946)
* [[Георгі Манцавінас]] (11 лютага 1946 — 2 лютага 1955)
* [[Ксэнафон Залётас]] (5 лютага 1955 — 7 жніўня 1967)
* [[Дзімітры Галяніс]] (7 жніўня 1967 — 4 мая 1973)
* [[Канстанцін Папагіяніс]] (7 траўня 1973 — 9 жніўня 1974)
* [[Панагіёціс Папалігурас]] (9 жніўня — 24 кастрычніка 1974)
* Ксэнафон Залётас (26 лістапада 1974 — 3 лістапада 1981)
* [[Герасім Арсэніс]] (3 лістапада 1981 — 20 лютага 1984)
* [[Дзімітры Халікіяс]] (20 лютага 1984 — 20 лютага 1992)
* [[Эфтыміяс Хрыстадулу]] (20 лютага 1992 — 1 сьнежня 1993)
* [[Яніс Бутас]] (1 сьнежня 1993 — 26 кастрычніка 1994)
* [[Люкас Пападэмас]] (26 кастрычніка 1994 — 14 чэрвеня 2002)
* [[Нікаляс Гарганас]] (14 чэрвеня 2002 — 14 чэрвеня 2008)
* [[Георгі Правопуляс]] (20 чэрвеня 2008 — 20 чэрвеня 2014)
* [[Яніс Стурнарас]] (ад 27 чэрвеня 2014 году)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Форма для сувязі|спасылка=https://www.bankofgreece.gr/en/useful-links/contact-form|выдавец=«Банк Грэцыі»|мова=en|дата публікацыі=2022|дата доступу=18 красавіка 2022}}

{{Накід:Эканоміка}}
{{Цэнтральныя банкі Эўропы}}

[[Катэгорыя:Цэнтральныя банкі|Грэцыя]]
[[Катэгорыя:Грэцкія арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Грэцыі]]
[[Катэгорыя:Атэны]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1927 годзе]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Эўрапейскага Зьвязу]]</text>
      <sha1>d08kok68wjygvbsd629txqvvlibon52</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аэгна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254973</id>
    <revision>
      <id>2328462</id>
      <parentid>2309577</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне парамэтру {{Commons}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1694" xml:space="preserve">{{Востраў
|Назва = Аэгна
|Мапа = 
|Месца = [[Балтыйскае мора]]&lt;br /&gt;[[Фінская затока]]
|Шырата_паўшар’е = паўночнае 
|Шырата_градусаў = 59
|Шырата_хвілінаў = 34
|Шырата_сэкундаў = 50
|Даўгата_паўшар’е = усходняе 
|Даўгата_градусаў = 24
|Даўгата_хвілінаў = 45
|Даўгата_сэкундаў = 28
|Плошча = 2,93
|Вышыня = 
|Краіна = Эстонія
|Вобласьць = 
|Насельніцтва = 8
|Год = 2011
|Выява = Aegna coast.jpg
|Памер = 250пкс
|Подпіс = Бераг востраву Аэгна
}}
'''Аэгна''' ({{мова-et|Aegna}}; {{мова-sv|Ulfsö}} — Ваўчыны востраў) — [[востраў]] у [[Фінская затока|Фінскай затоцы]], тэрыторыя [[Эстонія|Эстоніі]]. Плошча 2,93 км².
 
Адміністрацыйна падпарадкаваны гарадзкому муніцыпалітэту [[Талін]]у, уваходзіць у склад раёну Кесклін. На востраве афіцыйна зарэгістраваныя ўсяго 10 жыхароў.
 
Прырода вострава знаходзіцца пад абаронай дзяржавы. На тэрыторыі вострава разьмешчаны старыя могілкі.

[[Катэгорыя:Талін]]
[[Катэгорыя:Астравы Эстоніі]]
[[Катэгорыя:Астравы Фінскай затокі]]
[[Катэгорыя:Астравы Балтыйскага мора]]</text>
      <sha1>90fw0q8777x1osodlcxvlpl9ov26g6r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Банк Летувы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>255978</id>
    <revision>
      <id>2328425</id>
      <parentid>2317677</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:AWB/T|артаграфія]], [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28098" xml:space="preserve">{{Арганізацыя
|назва                     = Банк Летувы
|арыгінальная назва        = {{мова-lt|Lietuvos bankas|скарочана}}
|выява                     = Paysera licencija.png
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы              = Эмблема
|мапа                      = 
|памер мапы                = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы  = 
|подпіс мапы               = 
|абрэвіятура               = БЛ
|дэвіз                     = 
|папярэднік                = 
|дата ўтварэньня           = {{Дата пачатку|27|9|1922|1}}
|тып                       = [[банк]]
|юрыдычны статус           = дзяржаўная ўстанова
|мэта                      = падтрыманьне [[Цана|цэнавой]] устойлівасьці
|штабкватэра               = [[Старое Места (Вільня)|Старое Места]], Татарская вул., д. 4&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сувязныя зьвесткі|спасылка=https://www.lb.lt/lt/kontaktai|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=3 лістапада 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;
|месцазнаходжаньне         = [[Вільня]]
|каардынаты                = {{Каардынаты|54|41|9|паўночнае|25|16|57|усходняе|выяўленьне=загаловак,тэкст}}
|дзейнічае ў рэгіёнах      = [[Летува]]
|сяброўства                = [[Банк міжнародных разьлікаў]] (Швайцарыя), [[Міжнародны валютны фонд]] (ЗША), [[Эўрапейскі цэнтральны банк]] (Нямеччына)
|афіцыйныя мовы            = летувіская
|пасада кіраўніка          = Старшыня
|імя кіраўніка             = [[Гедзімінас Шымкус]]
|пасада кіраўніка 2        = Намесьнікі
|імя кіраўніка 2           = [[Аста Куніёшы]], [[Раймондас Куодзіс]]
|пасада кіраўніка 3        = Сябры Ўправы
|імя кіраўніка 3           = [[Марыюс Юргілас]], [[Сімонас Крэпшта]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управа|спасылка=https://www.lb.lt/lt/valdyba|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=15 верасьня 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;
|пасада кіраўніка 4        = Начальніца аддзелу банкаўскага і страхавога нагляду
|імя кіраўніка 4           = [[Рэната Багданеня]]
|асноўныя асобы            = [[Рута Меркявічутэ]], [[Арунас Райшуціс]]&lt;ref name=&quot;г&quot;/&gt;
|кіроўны орган             = Управа
|матчыная кампанія         = [[Сойм Летувы]]
|зьвязаныя кампаніі        = «[[Летувіская мынца]]»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраваньне і будова|спасылка=https://www.lb.lt/lt/valdymas-ir-struktura|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=23 лістапада 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;
|бюджэт                    = {{Рост}}193,521 млн эўра (2021 год)&lt;ref name=&quot;д&quot;/&gt;
|колькасьць супрацоўнікаў  = 600 (2022 год)&lt;ref name=&quot;в&quot;/&gt;
|колькасьць валянтэраў     = 
|сайт                      = [https://www.lb.lt/ lb.lt]
|заўвагі                   = 
}}
'''Банк Летувы''' — галоўны [[банк]] Летувы, заснаваны ў верасьні 1922 году ў [[Коўна|Коўне]].

Ад часу аднаўленьня дзейнасьці ў 1990 годзе [[Галаўное прадпрыемства|галаўная сядзіба]] месьцілася ў [[Вільня|Вільні]]&lt;ref name=&quot;в&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Арганізацыйная будова|спасылка=https://www.lb.lt/lt/organizacine-struktura|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=19 красавіка 2022|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;. Паводле 126-га артыкула [[Канстытуцыя Летувы|Канстытуцыі Летувы]] 1992 году, кіраваўся Ўправай у складзе старшыні, яго намесьнікаў і іншых сябраў Рады. Пры гэтым, [[Сойм Летувы]] прызначаў старшыню Ўправы на 5 гадоў на прапанову [[Прэзыдэнт Летувы|прэзыдэнта Летувы]]. Згодна з 67-м артыкулам Канстытуцыі Сойм Летувы таксама прызначаў дзяржаўнага рэвізора ў банку, якога паводле 84-га артыкула прапануе на пасаду таксама прэзыдэнт Летувы&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Вітаўтас Ландсбергіс]]|загаловак=Канстытуцыя Летувіскай Рэспублікі 1992 году|спасылка=https://www.infolex.lt/teise/Default.aspx?id=7&amp;item=doc&amp;AktoId=72720
|выдавец=Партал «Інфалекс»|дата публікацыі=14 жніўня 2004|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;. У 20-м артыкуле Закону «Аб Банку Летувы» ягоны статутны [[капітал]] вызначаўся ў памеры 60 млн [[эўра]]. Паводле 23-га артыкула Закону запас Банку Летувы меў быць прынамсі 5-кратна большым за статутны капітал і папаўняцца за кошт чыстага [[Прыбытак|прыбытку]] банку. Лішкі прыбытку ў памеры да 70 % ад сярэднегадавога прыбытку за апошнія 3 гады маглі пералічваць у дзяржаўны бюджэт Летувы да 1 траўня&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;.

== Паўнамоцтвы ==
Паводле 8-га артыкула Закону «Аб Банку Летувы» 1994 году, меў паўнамоцтвы:
* выпускаць [[Банкнота|банкноты]];
* ажыцьцяўляць грашовую палітыку;
* распараджацца [[Золатавалютны запас|золатавалютным запасам]];
* распрацоўваць [[Аплатная сыстэма|аплатныя сыстэмы]] і спрыяць устойлівасьці разьлікаў за [[каштоўныя паперы]];
* зьбіраць статыстычныя зьвесткі ад [[прадпрыемства]]ў, установаў [[Мясцовае самакіраваньне|мясцовага самакіраваньня]] і дзяржаўных установаў
* выступаць у якасьці даверанага скарбніка [[Міністэрства фінансаў Летувы]]
* наглядаць за фінансавым рынкам;
* вырашаць пазасудовыя спрэчкі між банкамі і спажыўцамі іх паслугаў;
* складаць плацежны балянс, рахункі міжнародных укладаньняў і грашовыя рахункі Летувы;
* [[Пазыка|пазычаць]] камэрцыйным банкам Летувы;
* выпускаць [[манэта]];
* ажыцьцяўляць макрапалітыку на карысьць устойлівасьці банкаў дзеля іх унёску ў гаспадарчы рост;
* выступаць у якасьці ўстановы вырашэньня міжбанкаўскіх спрэчак&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Альгірдас Бразаўскас]]|загаловак=Закон Летувіскай Рэспублікі «Аб Банку Летувы» 1994 году|спасылка=https://www.infolex.lt/teise/Default.aspx?id=7&amp;item=doc&amp;AktoId=57093|выдавец=Партал «Інфалекс»|мова=lt|дата публікацыі=2 студзеня 2022|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Кіраваньне і будова ==
[[Файл:Central Office of the Bank of Lithuania 2019.jpg|значак|280пкс|Галаўная сядзіба ў Вільні (2019 год)]]
* ''Управа''. Засядала прынамсі штомесяц. Складалася са старшыні, 2-х намесьнікаў і 2-х іншых сябраў у веку да 65 гадоў. [[Прэзыдэнт Летувы]] прызначаў намесьнікаў і іншых сябраў ня больш як на 2 тэрміны запар па 6 гадоў на прапанову старшыні. Правамоцная пры ўдзеле прынамсі 3-х сябраў. Ухваляла пастановы большасьцю ў 3 галасы. Распараджалася [[Золатавалютны запас|золатавалютным запасам]] і паліку нагляду за камэрцыйнымі банкамі. Вызначала выпуск [[банкнота]]ў і [[манэта]]ў. Засноўвала аддзяленьні і прадстаўніцтвы. Вызначала ўдзел у міжнародных установах і ўхваляла будову банку. Акрэсьлівала ўмовы працы службоўцаў. Выдавала абавязковыя ўказаньні паднаглядным банкам. Зьвярталася ў [[суд]] з [[позва]]й аб [[Банкруцтва|банкруцтве]] паднагляднага камэрцыйнага банка. Ухваляла [[каштарыс]] Банку Летувы, парадак бухгальтарскага ўліку ў банку, гадавую грашовую справаздачу і разьмяшчэньне гадавога прыбытку. Акрэсьлівала парадак закупак і распараджэньня сродкамі Банку Летувы. Вырашала пытаньні пра дазволы на грашовым рынку. Ухваляла рашэньні пра вырашэньне спрэчак між банкамі і спажыўцамі іх [[паслуга]]ў, а таксама пра распрацоўку аплатных сыстэмаў Банку Летувы. Ухваляла правілы адкрыцьця і вядзеньня рахункаў у Банку Летувы, а таксама аплаты паслугаў аплатных сыстэмаў&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;.

На 2022 год Банк Летувы налічваў:
* 12 аддзелаў — 1) банкаўскага і [[Страхаваньне|страхавога]] нагляду, 2) нагляду за фінансавымі паслугамі і рынкамі, 3) права і [[Ліцэнзія|ліцэнзаваньня]], 4) рынкавых апэрацыяў, 5) рынкавай інфраструктуры, 6) фінансавай устойлівасьці, 7) гаспадаркі, 8) дадзеных і [[Статыстыка|статыстыкі]], 9) [[Наяўныя грошы|наяўных грошай]], 10) [[Інфармацыйныя тэхналёгіі|інфармацыйных тэхналёгіяў]], 11) [[Стратэгія|стратэгіі]] і кіраваньня, 12) карпаратыўных паслугаў&lt;ref name=&quot;г&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аддзелы|спасылка=https://www.lb.lt/lt/departamentai|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=31 кастрычніка 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;;
* 2 падразьдзяленьні — 1) дасьледаваньняў, 2) унутранага [[аўдыт]]у&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падразьдзяленьні|спасылка=https://www.lb.lt/lt/skyriai|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=9 лістапада 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Балянс ==
На 31 сьнежня 2021 году сродкі і абавязкі Банку Летувы былі роўныя 38,141 млрд [[эўра]]. Сродкі пераважна ўлучалі: 1) патрабаваньні ўнутры [[Эўрасыстэма|Эўрасыстэмы]] — 44 % (16,83 млрд эўра), 2) [[каштоўныя паперы]] асобаў [[Эўразона|эўразоны]] ў эўра — 35 % (13,295 млрд эўра), 3) патрабаваньні да асобаў па-за эўразонай у замежнай [[Валюта|валюце]] — 14 % (5,529 млрд эўра), 4) пазыкі банкам эўразоны ў эўра — 4 % (1,628 млрд эўра), 5) [[золата]] і [[дэбіторская запазычанасьць]] у золаце — 0,8 % (301 млн эўра). Абавязкамі ў асноўным былі: 1) абавязкі перад [[банк]]амі эўразоны ў эўра (бягучыя рахункі зь мінімальнымі запасамі) — 41 % (15,591 млрд эўра), 2) абавязкі перад нябанкаўскімі асобамі эўразоны ў эўра — 24 % (8,997 млрд эўра), 3) [[Банкнота|банкноты]] ў абарачэньні — 22 % (8,223 млрд эўра), 4) абавязкі перад асобамі па-за эўразонай у эўра — 7 % (2,519 млрд эўра), 5) [[спэцыяльныя правы запазычаньня]] ў [[Міжнародны валютны фонд|Міжнародным валютным фондзе]] (ЗША) — 1,8 % (692 млн эўра). [[Капітал]] складаў 1,3 % абавязкаў (505 млн эўра)&lt;ref name=&quot;д&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Ёнас Акеліс, Гедзімінас Шымкус, Юргіта Шаўчуненя|загаловак=Зборнік фінансавай справаздачнасьці за 2021 год|спасылка=https://www.lb.lt/lt/skyriai|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=21 красавіка 2021|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Мінуўшчына ==
[[Файл:Bank of Lithuania, Eastern Facade, Kaunas, Lithuania, 1924 - 1927.jpg|значак|280пкс|1-я сядзіба «Банку Летувы» ў [[Коўна|Коўне]] (2021 год)]]
9 жніўня 1922 году ў [[Коўна|Коўне]] [[Устаноўчы сойм Летувы|Ўстаноўчы сойм Летувы]] ўхваліў Закон «Аб грашовай адзінцы», а 11 жніўня — Закон «Аб Банку Летувы». 27 верасьня 1922 году тамсама ў Коўне Ўстаноўчы сход пайшчыкаў «Банку Летувы» абраў 1-м старшынём Управы прафэсара [[Уладас Юргуціс|Ўладаса Юргуціса]], а ягоным намесьнікам Адомаса Прусаса. Старшыню банку прызначыў [[прэзыдэнт Летувы]] [[Аляксандрас Стульгінскіс]]. Сябрамі Рады «Банку Летувы» абралі Юльюса Каўпаса, Піюса Граяўскаса і Юозаса Пакніса. 2 кастрычніка 1922 году «Банк Летувы» выпусьціў у абарачэньне часовыя [[Банкнота|банкноты]] [[Летувіскі літ|літаў]], якія надрукаваў Ота Эльснэр у [[Нямеччына|Нямеччыне]]. Цягам лютага—чэрвеня 1923 году Банк Летувы адчыніў 21 аддзяленьне, сярод якіх былі перанятыя касы і 2 новазаснаваныя сядзібы ў [[Клайпеда|Клайпедзе]] і [[Кібарты|Кібартах]]. 3 траўня 1924 году «Банк Летувы» абвясьціў міжнародны конкурс праектаў для свайго новага палацу ў Коўне. У сакавіку 1925 году пачалося [[будаўніцтва]] паводле праекту дойліда [[Міколас Сангайла|Міколы Сангайлы]]. 20 чэрвеня 1924 году [[Сойм Летувы]] ўхваліў Закон «Аб [[манэта]]х», якія пачалі чаканіць паводле ўзору скульптара [[Юозаса Зікараса]]. У студзені 1925 году першыя манэты літаў даставілі ў [[Клайпедзкі порт]]. У 1925 годзе ўвялі банкноты ў 500 літаў, а ў 1926-м — у 1000 літаў, што стала найбольшым наміналам у гісторыі летувіскіх грошай. 8 сьнежня 1928 году ў Коўне адчынілі новы палац Банку Летувы. У 1931 годзе «Банк Летувы» стаў сябрам [[Банк міжнародных разьлікаў|Банку міжнародных разьлікаў]] ([[Швайцарыя]]). За 1931—1939 гады ўзьвялі сядзібы ў 8 [[мястэчка]]х Летувы. У 1936 годзе ў Коўне заснавалі [[Мынца|мынцу]], дзе пачалі чаканіць літы ў манэтах. 23 сакавіка 1939 году зачынілі аддзяленьне ў Клайпедзе ў сувязі зь [[Трэці Райх|нямецкай]] акупацыяй гораду. У 1940 годзе «Банк Летувы» разьмясьціў [[Золатавалютны запас|залаты запас]] у [[Банк Ангельшчыны|Банку Ангельшчыны]] і [[Банк Францыі|Банку Францыі]]. 1 жніўня 1940 году ўхвалілі Закон «Аб [[Нацыяналізацыя|нацыяналізацыі]] Банку Летувы». 3 кастрычніка 1940 году «Банк Летувы» ўлучылі ў [[Дзяржаўны банк СССР]]. У выніку 24 лістапада 1940 году ў адначаснае абарачэньне ўвялі [[савецкі рубель]], які да 25 сакавіка 1941 году цалкам замяніў літ&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя Банку Летувы|спасылка=https://www.lb.lt/lt/lietuvos-banko-istorija|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=28 лютага 2020|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;.

13 лютага 1990 году ў Вільні [[Вярхоўны Савет Летувіскай ССР|Вярхоўны Савет]] [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]] ухваліў Закон «Аб Банку Летувы», які аднавілі 1 сакавіка 1990 году ў [[Вільня|Вільні]]. 31 кастрычніка 1991 году Банк Летувы атрымаў 1-ю партыю манэтаў у 10, 20 і 50 [[цэнт]]аў, а таксама ў 1, 2 і 5 літаў. Іх адчаканіла «[[Бірмінгэмская мынца]]» ў Ангельшчыне (графства [[Заходні Мідлэндс]]). 5 лістапада 1991 году [[Вярхоўны Савет Летувы]] ўхваліў Закон аб «Аб выпуску грошай», паводле якога літ, падзелены на 100 цэнтаў, стаў грашовай адзінкай Летувы. 29 лютага 1991 году Банк Летувы атрымаў 1-ю партыю банкнотаў у літах, якія надрукавала «[[Амэрыканская банкнотная кампанія]]» (штат [[Канэктыкут]]). 14 лютага 1992 году Банк Летувы спагнаў [[Золата|залаты]] запас Летувы ў Банку Францыі, а 31 сакавіка 1992 году — у Банку Ангельшчыны. 29 красавіка 1992 году Банк Летувы ўступіў у [[Міжнародны валютны фонд]] (ЗША). 30 чэрвеня 1992 году Банк Летувы аднавіў сяброўства ў Міжнародным банку разьлікаў. 1 верасьня 1992 году Банк Летувы перадаў перанятыя ў савецкіх банкаў аддзяленьні створанаму [[Дзяржаўны камэрцыйны банк Летувы|Дзяржаўнаму камэрцыйнаму банку Летувы]]. Пасьля гэтага ў складзе Банку Летувы засталіся аддзяленьні ў Вільні, Клайпедзе і Коўне. 30 верасьня 1992 году ў Вільні «[[Летувіская мынца]]» пачала чаканіць у абарачэньне манэты наміналам у 1, 2 і 5 цэнтаў.  1 кастрычніка 1992 году [[Талёнас|агульны талён]] стаў адзінай грашовай адзінкай Летувы замест рубля. 25 чэрвеня 1993 году ў абарачэньне ўвялі літы і цэнты ў манэтах. У 1994 годзе ўхвалілі Закон «Аб надзейнасьці літаў», выпуск якіх Банкам Летувы цалкам пакрылі золатавалютным запасам. Пры гэтым, [[абменны курс]] літа прывязалі да [[Даляр ЗША|даляра ЗША]] ў суадносінах 4 літы за даляр. 1 сьнежня 1994 году Сойм Летувы ўхваліў новы Закон «Аб Банку Летувы». 2 лютага 2002 году абменны курс літа прывязалі да [[эўра]] ў суадносінах 3,4528 літы за эўра. 1 траўня 2004 году Банк Летувы стаў сябрам [[Эўрапейская сыстэма галоўных банкаў|Эўрапейскай сыстэмы галоўных банкаў]] (ЭСГБ) у сувязі з уступленьнем Летувы з [[Эўрапейскі Зьвяз]] (Бэльгія)&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

19 лістапада 2007 году Банк Летувы далучыўся да [[ТАСВРІПРЧ|Трансэўрапейскай аўтаматызаванай сыстэмы валавых разьлікаў імгненных пераводаў у рэальным часе]] (ТАСВРІПРЧ). Гэтая [[аплатная сыстэма]] дазволіла камэрцыйным банкам Летувы ажыцьцяўляць імгненныя разьлікі ў эўра. У лістападзе 2011 году Банк Летувы прызнаў [[Неплатаздольнасьць|неплатаздольным]] банк «[[Снорас]]» і накіраваў позву аб [[Банкруцтва|банкруцтве]] ў [[Віленскі акруговы суд]]. 2 студзеня 2012 году Банк Летувы злучыў 3 установы ў Наглядную службу, каб разглядаць спрэчкі між банкамі і спажыўцамі іх паслугаў. 23 траўня 2012 году самалётам даставілі 1-ю і апошнюю партыю літаў у банкнотах, надрукаваных у [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]]. 22 кастрычніка 2014 году ў [[Віленскі аэрапорт]] даставілі 1-ю партыю эўра ў банкнотах. 1 студзеня 2015 году ў абарачэньне ў Летуве ўвялі эўра, у выніку чаго Банк Летувы стаў удзельнікам [[Эўрасыстэма|Эўрасыстэмы]]. 1 студзеня 2016 году Летува стала ўдзельніцай [[Адзіная прастора плацяжоў у эўра|Адзінай прасторы плацяжоў у эўра]] (АППЭ), якая ўлучала 34 краіны&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

=== Старшыні ===
[[Файл:Vladas Jurgutis.jpg|значак|220пкс|1-ы старшыня «Банку Летувы» Ўладас Юргуціс (1929 год)]]
* [[Уладас Юргуціс]] (27 верасьня 1922 — 31 кастрычніка 1929)
* [[Уладас Сташынскас]] (10 чэрвеня 1930 — 30 верасьня 1938)
* [[Юозас Тубяліс]] (1 кастрычніка 1938 — 30 верасьня 1939)
* [[Юозас Пакніс]] (25 кастрычніка 1939 — 17 верасьня 1940)
* [[Аляксандрас Дробніс]] (24 верасьня — 22 чэрвеня 1941)
* [[Павілас Капусьцінскас]] (25 чэрвеня 1941 — 19 кастрычніка 1941)
* Юозас Пакніс (29 кастрычніка 1941 — 12 кастрычніка 1942)
* [[Юозас Бергас]] (кастрычнік 1942 — 16 чэрвеня 1943)
* [[Бронюс Павілайціс]] (13 сакавіка — 28 ліпеня 1990)
* [[Вілюс Балдзішыс]] (31 ліпеня 1990 — 10 сакавіка 1993)
* [[Рамуальдас Высакявічус]] (23 сакавіка — 21 кастрычніка 1993)
* [[Казіс Раткявічус]] (17 лістапада 1993 — 23 студзеня 1996)
* [[Рэйнольдыюс Шаркінас]] (15 лютага 1996 — сакавік 2011)
* [[Вітас Васіляўскас]] (24 сакавіка 2011 — сакавік 2021)
* [[Гедзімінас Шымкус]] (зь 1 красавіка 2021 году)&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://www.lb.lt/lt/istorija|выдавец=Банк Летувы|мова=lt|дата публікацыі=12 красавіка 2022|дата доступу=27 траўня 2022}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьціслая статыстыка|спасылка=https://www.lb.lt/en/statistics-data-in-brief|выдавец=Банк Летувы|мова=en|дата публікацыі=6 красавіка 2017|дата доступу=27 траўня 2022}}
** [https://www.lb.lt/en/ch-publications Выданьні]{{ref-en}}

{{Накід:Эканоміка}}
{{Цэнтральныя банкі Эўропы}}

[[Катэгорыя:Цэнтральныя банкі|Летува]]
[[Катэгорыя:Банкі Летувы]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі Вільні]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Коўна]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1922 годзе]]
[[Катэгорыя:Стары горад (Вільня)]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Эўрапейскага Зьвязу]]</text>
      <sha1>epw9kqcwh97jyh97pcxc9wive2db549</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны</title>
    <ns>4</ns>
    <id>256041</id>
    <revision>
      <id>2328485</id>
      <parentid>2322104</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:51:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>/* За */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7248" xml:space="preserve">__БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__
{{Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Падстаронка кандыдата|намінаваны = так}}
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
== [[{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] ==

* Ініцыятар: [[Удзельнік:W|W]] ([[Гутаркі ўдзельніка:W|гутаркі]])
&lt;small&gt;У адпаведнай сэкцыі стаўце #, выказвайце сваё меркаваньне і падпісвайцеся.&lt;/small&gt;

==За==
# {{Прапаную і падтрымліваю}}. 2 тыдні на [[Абмеркаваньне:Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|рэцэнзіі]] без заўвагі.--[[Удзельнік:W]] 14:53, 28 траўня 2022 (UTC+3)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Саша из Киева|Саша из Киева]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Саша из Киева|гутаркі]]) 22:46, 3 чэрвеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. ---[[Удзельнік:Zemant|Zemant]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Zemant|гутаркі]]) 12:05, 4 чэрвеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 15:00, 4 чэрвеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 17:51, 4 чэрвеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Spadar Sozhau ]]11:48, 7 чэрвеня 2022‎ (UTC+3) (напісаў, але не падпісаўся)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Temra]] 14:12, 7 чэрвеня 2022‎ (UTC+3)
# Падтрымліваю [[Удзельнік:Spadar Sozhau ]
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:SergeiSEE|SergeiSEE]] ([[Гутаркі ўдзельніка:SergeiSEE|гутаркі]]) 21:51, 19 ліпеня 2022 (+02)

==Супраць==

==Дапрацоўкі==
Не магу зразумець наступны момант: калі «суд» пастанавіў ліквідаваць ГА «Таварыства беларускай мовы» яшчэ 8 лістапада 2021 году, то як тады магчыма, што «''На 2022 год Таварыства налічвала каля 450 мясцовых суполак у складзе 41 гарадзкой і раённай арганізацыі, аб'яднаных у 6 абласных юрыдычных асобаў''». Неяк гэтая супярэчлівасьць зусім не тлумачыцца ў артыкуле. Таксама засмучвае, што артыкул мае толькі 16 спасылак на крыніцы (калі ў афіцыйным адпаведніку іх 40). Яшчэ вось гэты абарот-клішэ ва ўводзінах «''Застаючыся па-за палітыкаю''» лепей было б прыбраць або чымсьці замяніць (нібы «''не беручы ўдзелу ў палітычным змаганьні''», але тая ж пані Анісім нават абіралася ў «палату», таму трэба шукаць нейкую іншую фармулёўку), бо ў бягучых умовах надта ўжо рэжа вочы. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 22:43, 3 чэрвеня 2022 (+03)
:Вітаю! Як маецеся? Вялікі дзякуй за пытаньне і абедзьве заўвагі. «Ліквідаваць» — гэта пазбавіць дзяржаўнага ўліку [[Юрыдычная асоба|юрыдычную асобу]] з банкаўскім рахункам, але не зачыніць само добраахвотнае таварыства, якое ўзьнікае да ўліку ў выглядзе арганізацыйнага камітэту. У нас 16 спасылак на крыніцы без паўтору, а ў афіцыйным разьдзеле 25 з 40 — гэта адна і тая самая спасылка на статут, што разьдзьмувае артыкул без павелічэньня яго сапраўднага зьместу. Прыбраў абарот-клішэ ва ўводзінах. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 10:16, 4 чэрвеня 2022 (UTC+3)
Згодны пра колькасьць крыніц. Арганізацыя праіснавала 32 гады. 16 крыніц - па адной на кожныя два гады яе існаваньня. Відаць, больш не было пра што пісаць. Можна было дапоўніць сьпіс слоўнікаў, выдадзеных па ініцыятыве арганізацыі - насамрэч іх больш, чым пералічана. У БелЭН напісана, што сход склікаўся кожныя два гады. Калі гэта зьмянілася з прыняцьцем новага статуту ў 2007 годзе, варта пра гэта ўзгадаць у разьдзеле «Гісторыя». Ня стаў бы ў артыкуле пералічваць усіх сябраў арганізацыі - можна было б проста дадаваць артыкулы пра адпаведных асоб у катэгорыю [[:Катэгорыя:Сябры Таварыства беларускай мовы|Сябры Таварыства беларускай мовы]]. Не галасую, таму што калісьці быў сябрам арганізацыі, г. зн. зьяўляюся зацікаўленай асобай. Усяго добрага. —[[Удзельнік:Jarash|Jarash]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Jarash|гутаркі]]) 08:38, 9 чэрвеня 2022 (+03)
:Вітаю! Як маецеся? Вялікі дзякуй за прапановы. Ужо маем 18 крыніцаў. Буду ўдзячны за згадку большага ліку выдадзеных слоўнікаў, бо ўжо пералічыў 5 сярод найбольш значных. Дадаў зьвесткі пра пэрыядычнасьць зьездаў да 2007 году на падставе [[Беларуская энцыкляпэдыя|Беларускай энцыкляпэдыі]]. Таксама буду ўдзячны за стварэньне артыкулаў пра сябраў Таварыства асабліва з улікам Вашага папярэдняга сяброўства. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 9:57, 9 чэрвеня 2022 (UTC+3)

== Камэнтары ==
== Вынік ==
Абраны добрым.--[[Удзельнік:W]] 9:11, 12 чэрвеня 2022 (UTC+3)</text>
      <sha1>5xz7bflu366qdeinr5fpgjro1jgrq1z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аршанскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256119</id>
    <revision>
      <id>2328551</id>
      <parentid>2318716</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:13:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4912" xml:space="preserve">{{Дзяржаўная ўстанова
|назва           = Аршанскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю
|першасная назва = &lt;!-- назва арганізацыі на арыгінальнай мове (калі не беларуская) --&gt;
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = &lt;!-- па змоўчаньні 200пкс --&gt;
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|мапа 2          = 
|скарот          = 
|позва           = 
|папярэднік      = няма
|наступнік       = 
|дзень утварэньня = {{Дата пачатку|02|11|2001|Паказаць колькасьць гадоў}}
|дзень спыненьня існаваньня  = &lt;!-- дата спыненьня існаваньня, неабавязковы --&gt;
|від             = &lt;!-- дзяржаўная арганізацыя, недзяржаўная арганізацыя, міжнародная арганізацыя, і г. д. --&gt;
|праўны стан     = &lt;!-- фундацыя, асацыяцыя і г. д. --&gt;
|задача          = &lt;!-- фокус дзеяньня арганізацыі: гуманітарная, міратворчая і інш. --&gt;
|сядзіба         = 211391, [[Беларусь]], [[Віцебская вобласьць]], м. [[Ворша]], вул. Астроўскага, 2
|месцазнаходжаньне = 
|каардынаты      = &lt;!-- Месцазнаходжаньне і каардынаты з дапамогай шаблёну {{Каардынаты}} --&gt;
|дзейнічае ў месцах = [[Віцебская вобласьць]]
|сяброўства      = 
|службовыя мовы  = [[Расейская мова|расейская]]&lt;br&gt;[[Беларуская мова|беларуская]]
|начальнік       = 
|пасада кіраўніка = Старшыня
|імя кіраўніка   = Макараў Ільля Сяргеевіч
|пасада кіраўніка 2 = Намесьнік страшыні
|імя кіраўніка 2 = 
|пасада кіраўніка 3 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 3 = 
|пасада кіраўніка 4 = 
|імя кіраўніка 4 = 
|асноўныя асобы  = 
|управа   = [[Управа Камітэту дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь па Віцебскае вобласьці|КДК РБ па Віцебскае вобласьці]]
|галоўная ўправа = [[КДК РБ]]
|зьвязаныя службы = [[СК РБ]]&lt;br&gt;[[МПЗ РБ]]
|расходы          = 
|колькасьць работнікаў = 
|колькасьць дабраахвотнікаў = 
|старонка          = [http://kgk.gov.by/by/kgk_vitebsk-com_obl-by/ Старонка ў сеціве]
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = 
}}
'''Аршанскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю'''&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kgk.gov.by/by/kgk_vitebsk-com_obl-by/|загаловак = Земскія ўстановы КДК РБ па Віцебскае вобласьці|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[КДК РБ]]|дата доступу = 1 траўня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt; — міжраённы аддзел [[КДК РБ|камітэту дзяржаўнага кантролю Беларусі]]. Акруга дзейнасьці — [[Віцебская вобласьць]].

Знаходзіцца ў месцы: 211391, [[Беларусь]], [[Віцебская вобласьць]], м. [[Ворша]], вул. Астроўскага, 2.

== Глядзіце таксама ==
* [[Выканаўчая ўлада Беларусі]]
* [[Выканаўчая ўлада Віцебскае вобласьці]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://sk.gov.by/by/structure-by/ Сьледчы камітэт Беларусі]
* [http://www.nalog.gov.by/by/structura_by/ Міністэрства па падатках і зборах Беларусі]

{{КДКБ}}

[[Катэгорыя:Міжраённыя камітэты КДК РБ (Віцебская вобласьць)]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Віцебскае вобласьці]]
[[Катэгорыя:Ворша]]</text>
      <sha1>21hwky4k81y2hce4zyqhl3whmyx9zer</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бабруйскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256155</id>
    <revision>
      <id>2328452</id>
      <parentid>2318777</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:05:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5566" xml:space="preserve">{{Дзяржаўная ўстанова
|назва           = Бабруйскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю
|першасная назва = &lt;!-- назва арганізацыі на арыгінальнай мове (калі не беларуская) --&gt;
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = &lt;!-- па змоўчаньні 200пкс --&gt;
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|мапа 2          = 
|скарот          = 
|позва           = 
|папярэднік      = няма
|наступнік       = 
|дзень утварэньня = {{Дата пачатку|02|11|2001|Паказаць колькасьць гадоў}}
|дзень спыненьня існаваньня  = &lt;!-- дата спыненьня існаваньня, неабавязковы --&gt;
|від             = &lt;!-- дзяржаўная арганізацыя, недзяржаўная арганізацыя, міжнародная арганізацыя, і г. д. --&gt;
|праўны стан     = &lt;!-- фундацыя, асацыяцыя і г. д. --&gt;
|задача          = &lt;!-- фокус дзеяньня арганізацыі: гуманітарная, міратворчая і інш. --&gt;
|сядзіба         = 213826, [[Беларусь]], [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]], м. [[Бабруйск]], вул. К. Лібнэхта, 21а
|месцазнаходжаньне = 
|каардынаты      = &lt;!-- Месцазнаходжаньне і каардынаты з дапамогай шаблёну {{Каардынаты}} --&gt;
|дзейнічае ў месцах = [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]]
|сяброўства      = 
|службовыя мовы  = [[Расейская мова|расейская]]&lt;br&gt;[[Беларуская мова|беларуская]]
|начальнік       = 
|пасада кіраўніка = Старшыня
|імя кіраўніка   = [[Аляксей Фёдараў|Фёдараў Аляксей Пётравіч]]
|пасада кіраўніка 2 = Намесьнік страшыні
|імя кіраўніка 2 = 
|пасада кіраўніка 3 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 3 = 
|пасада кіраўніка 4 = 
|імя кіраўніка 4 = 
|асноўныя асобы  = 
|управа   = [[Управа Камітэту дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь па Магілеўскае вобласьці|КДК РБ па Магілеўскае вобласьці]]
|галоўная ўправа = [[КДК РБ]]
|зьвязаныя службы = [[СК РБ]]&lt;br&gt;[[МПЗ РБ]]
|расходы          = 
|колькасьць работнікаў = 
|колькасьць дабраахвотнікаў = 
|старонка          = [http://kgk.gov.by/by/kgk_mogilev-com_obl-by/ Старонка ў сеціве]
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = 
}}
'''Бабруйскі міжраённы камітэт дзяржаўнага кантролю'''&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kgk.gov.by/by/kgk_mogilev-com_obl-by/|загаловак = Земскія ўстановы КДК РБ па Магілеўскае вобласьці|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[КДК РБ]]|дата доступу = 1 траўня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt; — міжраённы аддзел [[КДК РБ|камітэту дзяржаўнага кантролю Беларусі]]. Акруга дзейнасьці — [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]].

Знаходзіцца ў месцы: 213826, [[Беларусь]], [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]], м. [[Бабруйск]], вул. К. Лібнэхта, 21а.

== Глядзіце таксама ==
* [[Выканаўчая ўлада Беларусі]]
* [[Выканаўчая ўлада Магілеўскае вобласьці]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://sk.gov.by/by/structure-by/ Сьледчы камітэт Беларусі.]
* [http://www.nalog.gov.by/by/structura_by/ Міністэрства па падатках і зборах Беларусі.]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{КДКБ}}

[[Катэгорыя:Абласныя ўправы КДК РБ]]
[[Катэгорыя:Абласная ўправа КДК РБ (Магілеўская вобласьць)]]
[[Катэгорыя:Міжраённыя камітэты КДК РБ]]
[[Катэгорыя:Міжраённыя камітэты КДК РБ (Магілеўская вобласьць)]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Магілеўскае вобласьці]]
[[Катэгорыя:Магілёўская вобласьць]]
[[Катэгорыя:Бабруйск]]</text>
      <sha1>2guvubaxhzgwl8n4teon3ux46py8f3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аршанскі міжраённы аддзел ДФР КДК РБ па Віцебскае вобласьці</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256173</id>
    <revision>
      <id>2328552</id>
      <parentid>2318799</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:13:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <comment>[[ВП:Катэгорыя|катэгарызацыя]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4878" xml:space="preserve">{{Дзяржаўная ўстанова
|назва           = Аршанскі міжраённы аддзел ДФР КДК РБ па Віцебскай вобласьці
|першасная назва = &lt;!-- назва арганізацыі на арыгінальнай мове (калі не беларуская) --&gt;
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = &lt;!-- па змоўчаньні 200пкс --&gt;
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|мапа 2          = 
|скарот          = 
|позва           = 
|папярэднік      = 
|наступнік       = 
|дзень утварэньня = {{Дата пачатку|02|11|2001|Паказаць колькасьць гадоў}}
|дзень спыненьня існаваньня  = &lt;!-- дата спыненьня існаваньня, неабавязковы --&gt;
|від             = &lt;!-- дзяржаўная арганізацыя, недзяржаўная арганізацыя, міжнародная арганізацыя, і г. д. --&gt;
|праўны стан     = &lt;!-- фундацыя, асацыяцыя і г. д. --&gt;
|задача          = &lt;!-- фокус дзеяньня арганізацыі: гуманітарная, міратворчая і інш. --&gt;
|сядзіба         = 211030, [[Беларусь]], [[Віцебская вобласьць]], г. [[Ворша]], вул. Сьвярдлова, 28
|месцазнаходжаньне = 
|каардынаты      = &lt;!-- Месцазнаходжаньне і каардынаты з дапамогай шаблёну {{Каардынаты}} --&gt;
|дзейнічае ў месцах = [[Віцебская вобласьць]]
|сяброўства      = 
|службовыя мовы  = [[Расейская мова|расейская]]&lt;br&gt;[[Беларуская мова|беларуская]]
|начальнік       = 
|пасада кіраўніка = Старшыня
|імя кіраўніка   = 
|пасада кіраўніка 2 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 2 = 
|пасада кіраўніка 3 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 3 = 
|пасада кіраўніка 4 = 
|імя кіраўніка 4 = 
|асноўныя асобы  = 
|управа   = [[Управа ДФР КДК РБ па Віцебскай вобласьці]]
|галоўная ўправа = [[Прэзыдэнт Беларусі]]&lt;br&gt;[[КДК РБ]]&lt;br&gt;[[Дэпартамэнт фінансавых расьсьледаваньняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь|ДФР КДК РБ]]
|зьвязаныя службы = [[СК РБ]]&lt;br&gt;[[МПЗ РБ]]
|расходы          = 
|колькасьць работнікаў = 
|колькасьць дабраахвотнікаў = 
|старонка          = [http://kgk.gov.by/by/dfr-by/ Старонка ў сеціве]
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = 
}}
'''Аршанскі міжраённы аддзел'''&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kgk.gov.by/by/dfr-by/|загаловак = Земскія ўстановы ДФР КДК РБ|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[КДК РБ]]|дата доступу = 1 траўня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt; — міжраённы аддзел Дэпартамэнту фінансавых расьсьледаваньняў. Акруга дзейнасьці — [[Віцебская вобласьць]].

Знаходзіцца ў месцы: 211030, [[Беларусь]], [[Віцебская вобласьць]], г. [[Ворша]], вул. Сьвярдлова, 28.

== Глядзіце таксама ==
* [[Выканаўчая ўлада Беларусі]]
* [[Выканаўчая ўлада Віцебскае вобласьці]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://sk.gov.by/by/structure-by/ Сьледчы камітэт Беларусі.]
* [http://www.nalog.gov.by/by/structura_by/ Міністэрства па падатках і зборах Беларусі.]

{{КДКБ}}

[[Катэгорыя:Міжраённыя аддзелы ДФР КДК РБ (Віцебская вобласьць)]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Віцебскае вобласьці]]
[[Катэгорыя:Ворша]]</text>
      <sha1>k91critvryelgllkcrtztpucrgfsup7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бабруйскі міжраённы аддзел ДФР КДК РБ па Магілеўскае вобласьці</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256185</id>
    <revision>
      <id>2328453</id>
      <parentid>2318811</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:05:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:СТРАЗ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5358" xml:space="preserve">{{Дзяржаўная ўстанова
|назва           = Бабруйскі міжраённы аддзел ДФР КДК РБ па Магілеўскае вобласьці
|першасная назва = &lt;!-- назва арганізацыі на арыгінальнай мове (калі не беларуская) --&gt;
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = &lt;!-- па змоўчаньні 200пкс --&gt;
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = &lt;!-- неабавязковы --&gt;
|мапа 2          = 
|скарот          = 
|позва           = 
|папярэднік      = 
|наступнік       = 
|дзень утварэньня = {{Дата пачатку|02|11|2001|Паказаць колькасьць гадоў}}
|дзень спыненьня існаваньня  = &lt;!-- дата спыненьня існаваньня, неабавязковы --&gt;
|від             = &lt;!-- дзяржаўная арганізацыя, недзяржаўная арганізацыя, міжнародная арганізацыя, і г. д. --&gt;
|праўны стан     = &lt;!-- фундацыя, асацыяцыя і г. д. --&gt;
|задача          = &lt;!-- фокус дзеяньня арганізацыі: гуманітарная, міратворчая і інш. --&gt;
|сядзіба         = 213827, [[Беларусь]], [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]], г. [[Бабруйск]], вул. Менская, 20
|месцазнаходжаньне = 
|каардынаты      = &lt;!-- Месцазнаходжаньне і каардынаты з дапамогай шаблёну {{Каардынаты}} --&gt;
|дзейнічае ў месцах = [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]]
|сяброўства      = 
|службовыя мовы  = [[Расейская мова|расейская]]&lt;br&gt;[[Беларуская мова|беларуская]]
|начальнік       = 
|пасада кіраўніка = Старшыня
|імя кіраўніка   = 
|пасада кіраўніка 2 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 2 = 
|пасада кіраўніка 3 = Намесьнік старшыні
|імя кіраўніка 3 = 
|пасада кіраўніка 4 = 
|імя кіраўніка 4 = 
|асноўныя асобы  = 
|управа   = [[Управа ДФР КДК РБ па Магілеўскае вобласьці]]
|галоўная ўправа = [[Прэзыдэнт Беларусі]]&lt;br&gt;[[КДК РБ]]&lt;br&gt;[[Дэпартамэнт фінансавых расьсьледаваньняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь|ДФР КДК РБ]]
|зьвязаныя службы = [[СК РБ]]&lt;br&gt;[[МПЗ РБ]]
|расходы          = 
|колькасьць работнікаў = 
|колькасьць дабраахвотнікаў = 
|старонка          = [http://kgk.gov.by/by/dfr-by/ Старонка ў сеціве]
|заўвагі         = 
|колішняя назва  = 
}}
'''Бабруйскі міжраённы аддзел'''&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kgk.gov.by/by/dfr-by/|загаловак = Земскія ўстановы ДФР КДК РБ|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[КДК РБ]]|дата доступу = 1 траўня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt; — міжраённы аддзел Дэпартамэнту фінансавых расьсьледаваньняў. Акруга дзейнасьці — [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]].

Знаходзіцца ў месцы: 213827, [[Беларусь]], [[Магілёўская вобласьць|Магілеўская вобласьць]], г. [[Бабруйск]], вул. Менская, 20.

== Глядзіце таксама ==
* [[Выканаўчая ўлада Беларусі]]
* [[Выканаўчая ўлада Магілеўскае вобласьці]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://sk.gov.by/by/structure-by/ Сьледчы камітэт Беларусі.]
* [http://www.nalog.gov.by/by/structura_by/ Міністэрства па падатках і зборах Беларусі.]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{КДКБ}}

[[Катэгорыя:Міжраённыя аддзелы ДФР КДК РБ]]
[[Катэгорыя:Міжраённыя аддзелы ДФР КДК РБ (Магілеўская вобласьць)]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выканаўчая ўлада Магілеўскае вобласьці]]
[[Катэгорыя:Магілёўская вобласьць]]
[[Катэгорыя:Бабруйскі раён]]
[[Катэгорыя:Бабруйск]]</text>
      <sha1>6sk2h2p1idp13dy6plwmgvu6mmbg56s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256392</id>
    <revision>
      <id>2328481</id>
      <parentid>2327874</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:57:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <comment>вынікі першых трох матчаў другога кваліфікацыйнага раўнду ЛЧ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72031" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''33/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |10,65%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''77 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,333 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''Віктар Баніфэйс Аког([[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) — 4 мячы'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|[[Файл:Russia-flag(tiny).png|frameless]] [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|[[Файл:Liechtenstein-flag.png|frameless]] [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!38
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Сан-Марына|Сан Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|1 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|'''[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|'''[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|'''[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|'''[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыў|Сатырыў]] 53' (3:0)
|-
|'''[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|'''[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|'''[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|'''[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьні пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|'''[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|'''[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|'''[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|'''[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|'''[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|'''[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|матч 2
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 3
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:1
|27 ліпеня
|
# [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
|-
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|матч 4
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|матч 5
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|19 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 6
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|27 ліпеня
|
# [[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 7
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|матч 8
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 9
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|матч 10
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:0
|26 ліпеня
|
# [[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|матч 11
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 12
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|матч 1
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|матч 2
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|матч 3
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|матч 8
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбудзецца 2 жніўня 2022 году. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбудзецца па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба ня будзе вядомая на момант лёсаваньня, будзе выкарыстоўвацца клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіраецца ў кожнай пары падчас лёсаваньня, будзе камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
!Непасеныя
|-
|
* [[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) /{{Заўвага|пераможца трэцяга кваліфікацыйнага раўнду, асоба якога ня будзе вядомая на момант лёсаваньня.|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]))
* [[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]
|
* ([[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
* ([[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]))
* ([[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]))
* ([[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]))
* ([[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]])
|
* [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
|-
|
* [[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])) 
* [[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|
* ([[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) 
* [[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]]'' ({{мова-en|Victor Boniface Okoh|скарочана}})
|4
|-
|2
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}})
|3
|-
| rowspan=&quot;9&quot; |3-11
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-фр|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Нігерыя}} [[Форчун Басі]] ({{Мова-анг|''Fortune Bassey''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Рока Батурына]] ({{Мова-харв|''Roko Baturina''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} ''[[Вэлька Бірманчэвіч]] ({{Мова-сэрб|''Вељко Бирманчевић''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Зоран Гаіч]] ({{Мова-сэрб|''Зоран Гајић''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Гэльгі Гуд’ёнсан]] ({{Мова-ісьл|''Helgi Guðjónsson''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Данія}} [[Мікалай Андрэас Гансэн]] ({{Мова-дац|''Nikolaj Andreas Hansen''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан]] ({{Мова-ісьл|''Karl Friðleifur Gunnarsson''|скарочана}})
|2
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>4lb9cb3ozq4j1xt934cdo27vglw8r8z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328482</id>
      <parentid>2328481</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:13:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Другі кваліфікацыцны раўнд */ касьметычныя зьмяненьні</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72031" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''33/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |10,65%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''77 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,333 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''Віктар Баніфэйс Аког([[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) — 4 мячы'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|[[Файл:Russia-flag(tiny).png|frameless]] [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|[[Файл:Liechtenstein-flag.png|frameless]] [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!38
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Сан-Марына|Сан Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|1 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|'''[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|'''[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|'''[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|'''[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыў|Сатырыў]] 53' (3:0)
|-
|'''[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|'''[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|'''[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|'''[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьні пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|'''[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|'''[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|'''[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|'''[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|'''[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|'''[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|матч 2
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 3
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:1
|27 ліпеня
|1. [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
|-
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|матч 4
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|матч 5
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|19 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 6
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 7
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|матч 8
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 9
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|матч 10
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|26 ліпеня
|1. [[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|матч 11
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|19 ліпеня
|26 ліпеня
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 12
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|матч 1
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|матч 2
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|матч 3
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|матч 8
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбудзецца 2 жніўня 2022 году. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбудзецца па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба ня будзе вядомая на момант лёсаваньня, будзе выкарыстоўвацца клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіраецца ў кожнай пары падчас лёсаваньня, будзе камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
!Непасеныя
|-
|
* [[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) /{{Заўвага|пераможца трэцяга кваліфікацыйнага раўнду, асоба якога ня будзе вядомая на момант лёсаваньня.|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]))
* [[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]
|
* ([[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
* ([[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]))
* ([[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]))
* ([[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]))
* ([[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]])
|
* [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
|-
|
* [[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])) 
* [[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|
* ([[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) 
* [[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]]'' ({{мова-en|Victor Boniface Okoh|скарочана}})
|4
|-
|2
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}})
|3
|-
| rowspan=&quot;9&quot; |3-11
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-фр|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Нігерыя}} [[Форчун Басі]] ({{Мова-анг|''Fortune Bassey''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Рока Батурына]] ({{Мова-харв|''Roko Baturina''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} ''[[Вэлька Бірманчэвіч]] ({{Мова-сэрб|''Вељко Бирманчевић''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Зоран Гаіч]] ({{Мова-сэрб|''Зоран Гајић''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Гэльгі Гуд’ёнсан]] ({{Мова-ісьл|''Helgi Guðjónsson''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Данія}} [[Мікалай Андрэас Гансэн]] ({{Мова-дац|''Nikolaj Andreas Hansen''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан]] ({{Мова-ісьл|''Karl Friðleifur Gunnarsson''|скарочана}})
|2
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>ox288o6bz76mljwfpwbzjckfmvjzefa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328496</id>
      <parentid>2328482</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T20:59:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <comment>/* Другі кваліфікацыцны раўнд */ 1 дзень</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72565" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''33/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |10,65%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''77 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,333 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''Віктар Баніфэйс Аког([[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) — 4 мячы'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|[[Файл:Russia-flag(tiny).png|frameless]] [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|[[Файл:Liechtenstein-flag.png|frameless]] [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!38
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Сан-Марына|Сан Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|1 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|'''[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|'''[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|'''[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|'''[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыў|Сатырыў]] 53' (3:0)
|-
|'''[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|'''[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|'''[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|'''[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьні пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|'''[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|'''[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|'''[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|'''[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|'''[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|'''[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|матч 2
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2:2
|26 ліпеня
|1. [[Кэвен да Сілва Інасіў|Кэвен]] 25' (1:0), [[Арыян Адэмі|Адэмі]] 44' (1:1), [[Бруна Пэткавіч|Пэткавіч]] 86' (2:1), [[Рэнальда Сефас|Сефас]] 89' (2:2)
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 3
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:2
|27 ліпеня
|1. [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
|-
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|матч 4
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|матч 5
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Кірк Міляр|Міляр]] 83' (1:0)
|-
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 6
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 7
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|3:0
|26 ліпеня
|1. [[П'ерас Сатырыў|Сатырыў]] 26' (1:0), 35' (2:0), [[Ігар Тыяга Насымента Радрыгес|Тыяга]] 90+4' (3:0)
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|матч 8
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 9
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|матч 10
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|26 ліпеня
|1. [[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|матч 11
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|1:1
|26 ліпеня
|1. [[Адам Дзюрча|Дзюрча]] 81' (0:1), [[Эрык Сьвятчанка|Сьвятчанка]] 84' (1:1)
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 12
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|матч 1
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|матч 2
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|матч 3
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|матч 8
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбудзецца 2 жніўня 2022 году. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбудзецца па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба ня будзе вядомая на момант лёсаваньня, будзе выкарыстоўвацца клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіраецца ў кожнай пары падчас лёсаваньня, будзе камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
!Непасеныя
|-
|
* [[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) /{{Заўвага|пераможца трэцяга кваліфікацыйнага раўнду, асоба якога ня будзе вядомая на момант лёсаваньня.|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]))
* [[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]
|
* ([[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
* ([[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]))
* ([[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]))
* ([[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]))
* ([[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]])
|
* [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
|-
|
* [[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])) 
* [[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|
* ([[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) 
* [[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]]'' ({{мова-en|Victor Boniface Okoh|скарочана}})
|4
|-
|2
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}})
|3
|-
| rowspan=&quot;9&quot; |3-11
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-фр|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Нігерыя}} [[Форчун Басі]] ({{Мова-анг|''Fortune Bassey''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Рока Батурына]] ({{Мова-харв|''Roko Baturina''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} ''[[Вэлька Бірманчэвіч]] ({{Мова-сэрб|''Вељко Бирманчевић''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Зоран Гаіч]] ({{Мова-сэрб|''Зоран Гајић''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Гэльгі Гуд’ёнсан]] ({{Мова-ісьл|''Helgi Guðjónsson''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Данія}} [[Мікалай Андрэас Гансэн]] ({{Мова-дац|''Nikolaj Andreas Hansen''|скарочана}})
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан]] ({{Мова-ісьл|''Karl Friðleifur Gunnarsson''|скарочана}})
|2
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>i3vpgtyhoyf55bmz707b9mautp5w827</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328515</id>
      <parentid>2328496</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:57:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <comment>усё палічыў, заўтра прывяду да вартага стану выгляд</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72375" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''40/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |12,90%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''94 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,350 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''Віктар Баніфэйс Аког([[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) — 4 мячы'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|[[Файл:Russia-flag(tiny).png|frameless]] [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|[[Файл:Liechtenstein-flag.png|frameless]] [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!38
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Сан-Марына|Сан Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|1 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|'''[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|'''[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|'''[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|'''[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 53' (3:0)
|-
|'''[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|'''[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|'''[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|'''[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьні пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|'''[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|'''[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|'''[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|'''[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|'''[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|'''[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|матч 2
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2:2
|26 ліпеня
|1. [[Кэвен да Сілва Інасіў|Кэвен]] 25' (0:1), [[Арыян Адэмі|Адэмі]] 44' (1:1), [[Бруна Пэткавіч|Пэткавіч]] 86' (2:1), [[Рэнальда Сефас|Сефас]] 89' (2:2)
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 3
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:2
|27 ліпеня
|1. [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
|-
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|матч 4
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|матч 5
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Кірк Міляр|Міляр]] 83' (1:0)
|-
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 6
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 7
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|3:0
|26 ліпеня
|1. [[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 26' (1:0), 35' (2:0), [[Ігар Тыяга Насымента Радрыгес|Тыяга]] 90+4' (3:0)
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|матч 8
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 9
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|матч 10
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|26 ліпеня
|1. [[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|матч 11
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|1:1
|26 ліпеня
|1. [[Адам Дзюрча|Дзюрча]] 81' (0:1), [[Эрык Сьвятчанка|Сьвятчанка]] 84' (1:1)
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 12
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|матч 1
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|матч 2
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|матч 3
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|матч 8
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбудзецца 2 жніўня 2022 году. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбудзецца па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба ня будзе вядомая на момант лёсаваньня, будзе выкарыстоўвацца клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіраецца ў кожнай пары падчас лёсаваньня, будзе камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
!Непасеныя
|-
|
* [[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) /{{Заўвага|пераможца трэцяга кваліфікацыйнага раўнду, асоба якога ня будзе вядомая на момант лёсаваньня.|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]))
* [[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]
|
* ([[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
* ([[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]))
* ([[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]))
* ([[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]))
* ([[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]])
|
* [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
|-
|
* [[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])) 
* [[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|
* ([[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) 
* [[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]]'' ({{мова-en|Victor Boniface Okoh|скарочана}})
|4
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2-4
|Πιέρος Σωτηρίου П'ерас Сатырыю грэцкая мова
|3
|-
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}})''
|2
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}})
|2
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |5-10
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-фр|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Нігерыя}} [[Форчун Басі]] ({{Мова-анг|''Fortune Bassey''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Рока Батурына]] ({{Мова-харв|''Roko Baturina''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэнэгал}} [[Ібрагіма Ваджы]] ({{Мова-анг|''Ibrahima Wadji''|скарочана}})'' французская мова
|2
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} ''[[Вэлька Бірманчэвіч]] ({{Мова-сэрб|''Вељко Бирманчевић''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Зоран Гаіч]] ({{Мова-сэрб|''Зоран Гајић''|скарочана}})''
|2
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>jv3asjy4mwy2arikqggxr84puneb4sh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328516</id>
      <parentid>2328515</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:58:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hleb23</username>
        <id>72152</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Статыстыка */ выправіў дробную памылку</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72375" xml:space="preserve">'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023''' — 68-ы розыгрыш трафэю з часоў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў і 31-ы розыгрыш пад назвай Ліга чэмпіёнаў УЭФА.

[[Фінал Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2023 году|Фінал]] плянуецца згуляць на [[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]] ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]]. Першапачаткова стадыён быў прызначаны для правядзеньня [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году|фіналу Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2020 году]], але й гэты, і [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021 году|фінал 2021 году]], які пасьля быў перададзены Ататурку, былі перанесены праз пандэмію [[Ковід-19]]. Пераможца Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 гадоў аўтаматычна кваліфікуецца ў групавы этап [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023–2024|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024]], а таксама атрымае права згуляць зь пераможцам [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023|Лігі Эўропы УЭФА 2022—2023]] у [[Супэркубак УЭФА 2023 году|Супэркубку УЭФА 2023 году]].
[[Файл:Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg|значак|'''Алімпійскі стадыён Ататурка'''|349x349пкс]]
Дзейным чэмпіёнам зьяўляецца [[Рэал Мадрыд]], які перамог у рэкордных чатырнаццаці сэзонах (заваяваў 14 тытулаў), апошні ў папярэднім розыгрышы.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;5&quot; |'''Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|-
!Дата
| colspan=&quot;4&quot; |''Кваліфікацыя:'' 21 чэрвеня — 24 жніўня 2022
''Уласна спаборніцтва:'' 6 верасьня 2022 — 10 чэрвеня 2023
|-
!Каманды
| colspan=&quot;4&quot; |''Удзельнікі асноўнай часткі:'' 32
''Усяго:'' 78 (зь 53 асацыяцый)
|-
! colspan=&quot;5&quot; |Статыстыка турніру
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Найпасьпяховейшыя ўдзельнікі
!Чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
!Срэбны чэмпіён — '''яшчэ ня вызначаны'''
! colspan=&quot;2&quot; |Паўфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Чвэрцьфіналісты — '''яшчэ ня вызначаныя'''
|-
!Матчаў згулялі
| colspan=&quot;2&quot; |'''40/310 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |12,90%
|-
!Забілі галоў
| colspan=&quot;2&quot; |'''94 (з улікам кваліфікацыі)'''
| colspan=&quot;2&quot; |2,350 штоматч
|-
!Наведвальнасьць
| colspan=&quot;4&quot; |'''будзе запоўнена па завяршэньні ўсіх матчаў'''
|-
!Найлепшы галеадор
| colspan=&quot;4&quot; |'''''Віктар Баніфэйс Аког([[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) — 4 мячы'''''
|-
| colspan=&quot;2&quot; |[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|← 2021—22]]
| colspan=&quot;2&quot; |2022—2023
|''[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2023—2024 гадоў|2023—24 →]]''
|}

== Разьмеркаваньне камандаў па асацыяцыях ==
Усяго 78 камандаў ад 53 з 55 асацыяцый сябраў УЭФА будуць ўдзельнічаць у Лізе Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023 (акрамя [[Футбольная асацыяцыя Ліхтэнштайна|Ліхтэнштайна]], бо той не праводзіць нацыянальнае спаборніцтва для адбору на турнір і гэтаксама Расеі, якая атрымала забарону на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]). Рэйтынг асацыяцыяў на аснове [[Табліца Каэфіцыентаў УЭФА|каэфіцыентаў УЭФА]] па выніках камандаў у папярэднія 5 сэзонаў выкарыстоўваецца для вызначэньня колькасьці каманд-удзельніц для кожнай асацыяцыі:

* Першыя 4 асацыяцыі кваліфікуюць прынамсі 4 каманды ў групавы этап Лігі Чэмпіёнаў УЭФА.
* 5-6 асацыяцыі кваліфікуюць 3 каманды ў розыгрыш.
* Кожная з асацыяцый 7—15 месцаў (акрамя Расеі) кваліфікуюць па дзьве каманды.
* Усе асатнія асацыяцыі з 16 па 55 (акрамя Ліхтэнштайна) кваліфікуюць па адной камандзе.
* Пераможцы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—22]] і [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА 2021—2022]] могуць дадаткова ўступіць у розыгрыш, калі яны не адабраліся ў Лігу Чэмпіёнаў УЭФА праз свае нацыянальныя чэмпіянаты (Напрыклад [[Рэал Мадрыд]] адабраўся ў Лігу Чэмпіёнаў 2022-23 праз Гішпанскую Ля Лігу ў якасьці чэмпіёна, але як пермаможца яшчэ й [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022]] будзе займаць гэты слот, а дублікаванае месца ў групавы этап пяройдзе бронзаваму прызёру 5 асацыяцыі (астатнія зьмяненьні ды зрухі ў кваліфікацыі праз гэнтую замену апісаныя ніжэй у разьдзеле аб разьмеркваньнях). А [[Айнтрахт Франкфурт]] перамог у [[Ліга Эўропы 2021—2022 гадоў|Лізе Эўропы 2021—2022]], праваліўшы адбор ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], заняўшы там адзінаццатае месца, значыць [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт Франктфурт]] атрымае месца ў Лізе Чэмпіёнаў, але колькасьць камандаў, што адправіцца ў эўракубкі ня зьменіцца, таму ў Лігу Эўропы 2022-23 адправіцца толькі [[Уніён Бэрлін|пятая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]] (замест двух, як летась), а ў Лігу канфэрэнцыяў 2022-23 толькі [[Фрайбург (футбольны клюб)|шостая каманда Бундэсьлігі 2021—2022]], [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] стаў сёмай камандай ад нямецкай асацыяцыі, што дапускаецца максімальнай колькасьцю ўдзельнікаў ад адной асацыяцыі ў эўракубках.

=== Рэйтынг асацыяцыяў ===

* (УЭЛ) — дадатковае месца для пераможцы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]].
* (АУС) — адсутнасьць унутранага спаборніцтва для адбору ў Лігу Чэмпіёнаў.
* (ЗАБ) — забарона на ўдзел праз [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]].

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Рэйтынг асацыяцыяў для сэзону Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023'''
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!1
|[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Ангельшчына]]
|100.569
| rowspan=&quot;4&quot; |4
|
|-
!2
|[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Гішпанія]]
|97.855
|
|-
!3
|[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Італія]]
|75.438
|
|-
!4
|[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Нямеччына]]
|73.570
| +1 ([[Ліга Эўропы УЭФА 2021-22|УЭЛ]])
|-
!5
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Францыя]]
|56.081
| rowspan=&quot;2&quot; |3
|
|-
!6
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Партугалія]]
|48.549
|
|-
!7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Нідэрлянды]]
|39.200
|2
|
|-
!8
|[[Файл:Russia-flag(tiny).png|frameless]] [[Расея]]
|38.382
|0
|(ЗАБ)
|-
!9
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бэльгія]]
|36.500
| rowspan=&quot;7&quot; |2
|
|-
!10
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Аўстрыя]]
|35.825
|
|-
!11
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Шатляндыя]]
|33.375
|
|-
!12
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Украіна]]
|33.100
|
|-
!13
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Турэччына]]
|30.100
|
|-
!14
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Данія]]
|27.875
|
|-
!15
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Кіпр]]
|27.750
|
|-
!16
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Сэрбія]]
|26.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!17
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Чэхія]]
|26.600
|
|-
!18
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Харватыя]]
|26.275
|
|-
!19
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Швайцарыя]]
|26.225
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!20
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Грэцыя]]
|26.000
| rowspan=&quot;13&quot; |1
|
|-
!21
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Ізраіль]]
|24.375
|
|-
!22
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Нарвэгія]]
|21.000
|
|-
!23
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Швэцыя]]
|20.500
|
|-
!24
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Баўгарыя]]
|20.375
|
|-
!25
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[Румынія]]
|18.200
|
|-
!26
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Азэрбайджан]]
|16.875
|
|-
!27
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Казахстан]]
|15.625
|
|-
!28
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Вугоршчына]]
|15.500
|
|-
!29
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Беларусь]]
|15.250
|
|-
!30
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Польшча]]
|15.125
|
|-
!31
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Славенія]]
|14.250
|
|-
!32
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Славаччына]]
|13.625
|
|-
!33
|[[Файл:Liechtenstein-flag.png|frameless]] [[Ліхтэнштайн]]
|9.000
|0
|(АУС)
|-
!34
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Летува]]
|8.750
| rowspan=&quot;4&quot; |1
|
|-
!35
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Люксэмбург]]
|8.250
|
|-
!36
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Босьнія і Герцагавіна]]
|8.000
|
|-
!37
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Ірляндыя]]
|7.875
|
|}
|
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Месца
!Асацыяцыя
!Каэфіцыент
!Колькасьць клюбаў
!Нататкі
|-
!38
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Паўночная Македонія]]
|7.625
| rowspan=&quot;18&quot; |1
|
|-
!39
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Армэнія]]
|7.375
|
|-
!40
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Латвія]]
|7.375
|
|-
!41
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Малдова|Альбанія]]
|7.250
|
|-
!42
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Паўночная Ірляндыя]]
|6.958
|
|-
!43
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Грузія]]
|6.875
|
|-
!44
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[Фінляндыя]]
|6.875
|
|-
!45
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Латвія|Малдова]]
|6.875
|
|-
!46
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Мальта]]
|6.375
|
|-
!47
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[Фарэрскія астравы]]
|6.125
|
|-
!48
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Косава]]
|5.833
|
|-
!49
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Гібральтар]]
|5.666
|
|-
!50
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Чарнагорыя]]
|5.000
|
|-
!51
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Ўэйлз]]
|5.000
|
|-
!52
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Ісьляндыя]]
|4.875
|
|-
!53
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Эстонія]]
|4.750
|
|-
!54
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Андора]]
|3.331
|
|-
!55
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Сан-Марына|Сан Марына]]
|1.166
|
|}
|}

=== Разьмеркаваньне ===
Далей прадстаўляем ліст допуску на гэты сэзон. Трымацель тытулу Лігі Чэмпіёнаў [[Рэал Мадрыд|Рэал]] гарантаваў сабе ўдзел у групавым этапе Лігі Чэмпіёнаў што праз перамогу ў пяпярэднім [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|розыгрышу]], што праз атрыманьне чэмпіёнства ў гішпанскай Ля Лізе, таму наступныя зьмяненьні адпаведна адбыліся ў месцах разьмеркаваньняў сярод іншых удзельнікаў «ніжэйшых» (па рэйтынгу) лігаў, падобным чынам на зьмяненьні паўплывала [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]], падсумоўваючы зьмены:

* Чэмпіёны 11 і 12 асацыяцый (Шатляндыі ды Ўкраіны адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з групавога этапу замест раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 13 і 14 асацыяцый (Турэцкай ды Дацкай адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з раўнду плэй-оф кваліфікацыйнага плэй-оф замест трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 15 і 16 асацыяцый (Кіпру ды Сэрбіі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Чэмпіёны 18, 19, 20 ды 21 асацыяцый (Харвацкай, Швайцарскай, Грэцкай ды Ізраільскай адпаведна) уступаюць у розыгрыш з другога кваліфікацыйнага раўнду замест першага кваліфікацыйнага раўнду (чэмпіёнскага шляху).
* Срэбныя чэмпіёны 10 і 11 асацыяцый (Аўстрыі й Шатляндыі адпаведна) ўступаюць у розыгрыш з трэцяга кваліфікацыйнага раўнду замест другога кваліфікацыйнага раўнду (шляху прадстаўнікоў ліг).

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Ліст допуску на сэзон Лігі Чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
! colspan=&quot;2&quot; |
!Каманды ўступаючыя на гэтым этапе ў розыгрыш
!Каманды, што трапілі сюды з папярэдняга раўнду
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
(4 каманды)
|
* 4 чэмпіёны з асацыяцыяў 52—55
|
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
(30 камандаў)
|
* 29 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 22—51 (акрамя Ліхтэнштайну)
|
* 1 пераможца папярэдняга раўнду
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
(24 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(20 камандаў)
|
* 5 чэмпіёнаў з асацыяцыяў 17—21
|
* 15 пераможцаў першага кваліфікацыйнага раўнду
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 камандаў)
|
* 4 срэбных чэмпёны з асацыяцыяў 12—15
|
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
(20 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(12 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 15—16
|
* 10 пераможцаў другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(8 камандаў)
|
* 4 срэбныя чэмпіёны з асацыяцыяў 7—11 (акрамя Расеі)
* 2 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 5—6
|
* 2 пераможцы другога кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |Раўнд кваліфікацыі плэй-оф
(12 камандаў)
!Шлях чэмпіёнаў
(8 камандаў)
|
* 2 чэмпіёны з асацыяцыяў 13—14
|
* 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху чэмпіёнаў)
|-
!Шлях прадстаўнікоў лігаў
(4 каманды)
|
|
* 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Групавы этап
(32 каманды)
|
* Уладальнік тытулу чэмпіёна лігі Эўропы
* 11 чэмпіёнаў з асацыяцый 1-12 (акрамя Расеі)
* 6 срэбных чэмпіёнаў з асацыяцыяў 1-6
* 4 бронзавыя прызёры з асацыяцыяў 1-4
* 4 уладальнікі чацьвёртых месцаў з асацыяцыяў 1-4
|
* 4 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху чэмпіёнаў)
* 2 пераможцы раўнду плэй-оф (па шляху прадстаўнікоў лігаў)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Плэй-оф асноўнай часткі
(16 камандаў)
|
|
* 8 пераможцаў груповога этапу
* 8 срэбных пераможцаў групавога этапу
|}

=== Каманды-ўдзельнікі ===
Пазнакі ў дужках паказваюць якім чынам кожная каманда кваліфікавалася на свой пачатковы раўнд у турніры:

* ЛЧ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Чэмпіёнаў.
* ЛЭ: Уладальнік Чэмпіёнскага тытулу Лігі Эўропы.
* 1-ы(-ая, -ае), 2-і(-ая, -ое), 3-і(-яя, -яе), 4-ы(4-ая, 4-ае) і г. д.: пазіцыя ва ўласнай лізе папярэдняга сезону.
* Прп-: пазіцыі ў лігах праз прыпыненьне папярэдніх сезонаў былі вызначаныя нацыянальнымі асацыяцыямі; усе каманды падлягалі зацьвярджэньню УЭФА ў адпаведнасьці з рэкамендацыямі для ўдзелу ў эўрапейскіх спаборніцтвах.

Другі кваліфікацыйны раўнд, трэці кваліфікацыйны раўнд і раўнд плэй-оф былі падзеленыя на Чэмпіёнскі Шлях ('''ЧШ''') ды Шлях Прадстаўнікоў Лігаў ('''ШПЛ''').

Колерам паказаны працягваньне ўдзелу ў розыгрышы, або спыненьне онлайн, падчас правядзеньня турніру.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Колер
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |Каманда выбыла з розыгрышу
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |Каманда пасьпяхова прасоўваецца па розыгрышы, або рыхтуецца ўступіць у яго
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |Каманда ўступіць у розыгрыш неўзабаве
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кваліфікацыя каманд у Лігу Чэмпіёнаў УЭФА 2022-23
! colspan=&quot;2&quot; |Раўнд уступленьня
! colspan=&quot;4&quot; |Каманды
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;7&quot; |Групавы этап
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Рэал Мадрыд|Рэал]] ([[Мадрыд]]) (1-ы)&lt;sup&gt;ЛЧ&lt;/sup&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; | [[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахт]] ([[Франкфурт-на-Майне|Франкфурт]]) (ЛЭ)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Манчэстэр Сіці|Сіці]] ([[Манчэстэр]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] ([[Лёндан]]) (3-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:England-flag.png|frameless]] [[Тотэнгэм Готспур]] ([[Лёндан]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]] ([[Мадрыд]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Spain-flag.png|frameless]] [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] (4-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] ([[Мілян]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Напалі Нэапаль|Напалі]] ([[Нэапаль]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Italy-flag.png|frameless]] [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] ([[Турын]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] ([[Мюнхэн]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Барусія Дортмунд|Барусія]] ([[Дортмунд]]) (2-ая)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[Баер Левэркузэн|Баер 04]] ([[Левэркузэн]]) (3-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Germany-flag.png|frameless]] [[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ]] ([[Ляйпцыг]]) (4-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] ([[Парыж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Алімпік Марсэль|Алімпік]] ([[Марсэль]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Порту (футбольны клюб)|Порту]] (1-ае)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] ([[Лісабон]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] ([[Амстэрдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]] ([[Зальцбург]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] ([[Глазга]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Шахтар Данецк|Шахтар]] ([[Данецк]]) (Прп-1-ы)
| colspan=&quot;3&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
!Плэй-оф кваліфікацыі
!ЧШ
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] (1-ы)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Трэці кваліфікацыйны раўнд
!&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) (1-ая)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) (3-яе)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) (3-яя)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) (2-і)
|-
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#F0FFF0;&quot; |[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]]) (2-і)
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! rowspan=&quot;3&quot; |Другі кваліфікацыйны раўнд
! rowspan=&quot;2&quot; |&lt;abbr&gt;ЧШ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) (1-ае)
|
| colspan=&quot;2&quot; |
|-
!&lt;abbr&gt;ШПЛ&lt;/abbr&gt;
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) (Прп-2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]]) (2-ое)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) (2-і)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]]) (2-і)
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;8&quot; |Першы кваліфікацыйны раўнд
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]] (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]) (1-ыя)
|-
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]] (1-ая)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]]) (1-ае)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#90EE90;&quot; |[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]]) (1-ы)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]]) (1-ыя)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]]) (1-ая)
|-
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]]) (1-ыя)
|
|
|
|-
! colspan=&quot;6&quot; |
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Папярэдні раўнд
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]]) (1-ая)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]]) (1-ы)
|style=&quot;background-color:#FFE4E1;&quot; |[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]]) (1-ая)
|}
Заўвагі:

# '''[[Расея]]:''' 28 лютага 2022 году расейскія футбольныя клюбы й зборныя былі адхілены ад спаборніцтваў ФІФА і УЭФА праз уварваньне Расеі ва Ўкраіну ў 2022 годзе. 2 траўня 2022 году УЭФА пацьвердзіла, што расейскія клюбы будуць выключаныя са спаборніцтваў УЭФА 2022—2023 гадоў.
# '''[[Ліхтэнштайн]]:''' Сем камандаў афіляваных зь Ліхтэнштайнскай футбольнай федэрацыяй гуляюць у Швайцарскай футбольнай лізе, адпаведна адбор праходзіць па Швайцарскай квоце. Адзінае эўрапейскае спаборніцтва, куда могуць трапіць удзельнікі празь Ліхтэнштайнскую асацыяцыю — Футбольны кубак Ліхтэнштайна, пераможцы якога кваліфікуюцца ў [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігу Канфэрэнцыяў УЭФА]].
# '''[[Украіна]]:''' Украінская Прэм’ер-ліга 2021-22 гадоў была спыненая праз расейскае ўварваньне ва Ўкраіну ў 2022 годзе. Дзьве лепшыя каманды лігі на момант спыненьня (данецкі «Шахтар» і кіеўскае «Дынама») былі абраныя Ўкраінскай асацыяцыяй футболу для ўдзелу ў Лізе чэмпіёнаў УЭФА 2022-23 гадоў.

== Расклад матчаў ==
Усім матчам былі разьмеркаваныя гульнявыя дні ў аўторак ды сераду, акрамя фіналу папярэдняга раўнду, які мусіў прайсьці ў пятніцу.

Усе лёсаваньні мусяць прайсьці ў штаб-кватэры УЭФА ў швайцарскім [[Ньён]]е, за выключэннем лёсаваньня групавога этапу, якое адбудзецца ў [[Стамбул]]е, [[Турэччына]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Расклад матчаў на Лігу чэмпіёнаў УЭФА 2022—2023
!Фаза
!Раўнд
!Лёсаваньне
!Першы матч
!Другі матч
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Кваліфікацыя
|Папярэдні раўнд
|7 чэрвеня 2022
|21 чэрвеня 2022 (паўфіналы)
|24 чэрвеня 2022 (фінал)
|-
|Першы кваліфікацыйны раўнд
|14 чэрвеня 2022
|5—6 ліпеня 2022
|12—13 ліпеня 2022
|-
|Другі кваліфікацыйны раўнд
|15 чэрвеня 2022
|19—20 ліпеня 2022
|26—27 ліпеня 2022
|-
|Трэці кваліфікацыйны раўнд
|18 ліпеня 2022
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|Плэй-оф
|Кваліфікацыйны плэй-оф
|1 жніўня 2022
|16—17 жніўня 2022
|23—24 жніўня 2022
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |Групавы этап
|1 гульнявы дзень
| rowspan=&quot;6&quot; |25 жніўня 2022
| colspan=&quot;2&quot; |6—7 верасьня 2022
|-
|2 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |13—14 верасьня 2022
|-
|3 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |4—5 кастрычніка 2022
|-
|4 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |11—12 кастрычніка 2022
|-
|5 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |25—26 кастрычніка 2022
|-
|6 гульнявы дзень
| colspan=&quot;2&quot; |1—2 лістапада 2022
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |Гульні на вылет
|Раўнд шаснаццаці
|7 лістапада 2022
|14-15 і 21—22 лютага 2023
|7-8 і 14—15 сакавіка 2023
|-
|Чвэрцьфіналы
| rowspan=&quot;3&quot; |17 сакавіка 2023
|11—12 красавіка 2023
|18—19 красавіка 2023
|-
|Паўфіналы
|9—10 траўня 2023
|16—17 траўня 2023
|-
|Фінал
| colspan=&quot;2&quot; |10 чэрвеня 2023 году на «[[Алімпійскі стадыён Ататурка|Алімпійскім стадыёне Ататурка]]» у [[Стамбул]]е.
|}

== Кваліфікацыйныя раўнды ==

=== Папярэдні раўнд ===
Лёсаваньне адбылося па раскладзе 7 чэрвеня. Удзельнічаць маюцца ў папярэднім раўндзе чатыры каманды. Пасеў камандаў для лёсаваньня быў заснаваны на іх клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022 году з двума пасеянымі і двума непасеянымі. Усе матчы пройдуць на стадыёне Вікінгура ў Рэйк’явіку, Ісьляндыя.

Пераможца пяпярэдняга раўнду праходзе ў першы кваліфікацыйны раўнд. Пераможаныя ўдзельнікі папярэдняга раўнду аўтаматычна пяройдуць у другі кваліфікацыйны раўнд чэмпіёнскага шляху [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022-23|Лігі Канфэрэнцыяў УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!Лік
!Каманда 2
!Галы й галеадоры
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Паўфіналы
!
|-
|[[Файл:Estonia.png|frameless]] [[Левадыя Талін|Левадыя]] ([[Талін]])
|1-6
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Закарыя Бегларышвілі|Бегларышвілі]] 6' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (1:0), [[Даглес Макляган|Макляган]] 10' (1:1), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 27' (1:2), [[Халдур Шмаўры Сыгурдсан|Сыгурдсан]] 45' (1:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 49' (1:4), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 71' (1:5), [[Юліўс Магнусан|Магнусан]] 77' (1:6)
|-
|[[Файл:San-marino-flag.png|frameless]] [[Ля Фіярыта Монтэджардана|Ля Фіярыта]] ([[Монтэджардына|Монтэджардана]])
|1-2
|'''[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])'''
|[[Даніла Эзэкіэль Рынальдзі|Рынальдзі]] 45+2' (1:0), [[Хэніс Сальдэвіля Сольдуга|Сальдэвіля]] 55' (1:1), 66' (1:2)
|-
! colspan=&quot;3&quot; |Фінал
!
|-
|[[Файл:Andorra-flag.png|frameless]] [[Інтэр Эскальдэс-Энгардань|Інтэр]] ([[Эскальдэс-Энгардань]])
|0-1
|'''[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])'''
|[[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 68' (0:1)
|}

=== Першы кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне першага кваліфікацыйнага раўнду прайшло 14 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 6 й 7 ліпеня, а матчам у адказ — 12 й 13 ліпеня 2022 году.

Пераможцы двубою накіроўваюцца ў другі раўнд кваліфікацыі па Шляху Чэмпіёнаў. Пераможаным наканавана перавесьціся ў другі раўнд кваліфікацыі [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023|Лігі канфэрэнцыяў]] на Шлях Чэмпіёнаў.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
!
!
!
!
!Удзельнікі пасьляматчавых пэнальці
|-
|'''[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])'''
|2:2 (4:3){{Заўвага|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Romania-flag.png|frameless]] [[ЧФР Клуж]] ([[Клуж-Напока]])
|0:0
|2:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
|1. —
2.[[Бісмарк Аджэй-Баатэнг|Нана]] 6' (0:1), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 89' (1:1), [[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] 94' (1:2), [[Зоран Гаіч|Гаіч]] 119' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Яўген Кочук|Кочук]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артак Даш'ян|Даш'ян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Аванес Арутунян|Арутунян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Артур Авагян|Авагян]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;|лік=4-3|кам2={{пэнгол}}[[Марка Дуганджыч|Дуганджыч]]&lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Клаўдыю Адрыян Міхай Петрыла|Петрыла]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Андрэй Бурка|Бурка]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Карла Мухар|Мухар]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Марыё Хорхэ Маліка Паўліна|Камора]]}}
|-
|'''[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]'''
|2:0{{Заўвага|Пераможаны ў гэтым двубоі перайшоў у 3 кваліфікацыйны этап Лігі Канфэрэнцыяў 2022—2023.|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}
|[[Файл:FreeBelarus(tiny).png|frameless]] [[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]] ([[Салігорск]])
|0:0
|2:0
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Рока Батурына|Батурына]] 12' (1:0), 56' (2:0)
|-
|'''[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])'''
|3:0
|[[Файл:Montenegro(tiny).png|frameless]] [[Сут’еска Нікшыч|Сут’еска]] ([[Нікшыч]])
|2:0
|1:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Алекс Сантана|Сантана]] 74' (1:0), [[Матыяс Фабіян Тысэра|Тысэра]] 90+1' (2:0)
2.[[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 53' (3:0)
|-
|'''[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])'''
|3:1
|[[Файл:Albania-flag.png|frameless]] [[Тырана (футбольны клюб)|Тырана]]
|1:0
|2:1
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Магсан Хасан Нэдэр|Нэдэр]] 71' (1:0)
2.[[Філіп Боіч|Боіч]] 49' (2:0), [[Дэйвід Сінані|Сінані]] 61' (3:0), [[Рэдан Джыджа|Джыджа]] 78' (3:1)
|-
|[[Файл:Kazakhstan-flag.png|frameless]] [[Табол Кастанай|Табол]] ([[Кастанай]])
|1:5
|'''[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])'''
|0:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Адама Малюда Траарэ|Траарэ]] 4' (0:1), 17' (0:2), [[Айса Лайдуні|Лайдуні]] 21' (0:3), [[Ігар Сяргееў|Сяргееў]] 23' (1:3), [[Форчун Басі|Басі]] 74' (1:4), 90+1' (1:5)
|-
|'''[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]'''
|6:5
|[[Файл:Iceland-flag.png|frameless]] [[Вікінгур Рэйк’явік|Вікінгур]] ([[Рэйк’явік]])
|3:2
|3:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мартын Ульсан|Ульсан]] 16' (1:0), [[Крысталь Маўні Інгасан|Інгасан]] 38' (1:1), [[Уля Тойванэн|Тойванэн]] 42' (2:1), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 84' (3:1), [[Гэльгі Гуд’ёнсан|Гуд’ёнсан]] 90+3' (3:2)
2.[[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 15' (3:3), [[Вэлька Бірманчэвіч|Бірманчэвіч]] 34' (4:3), [[Фэлікс Бэіма|Бэіма]] 44' (5:3), [[Андэрс Крыстыянсэн|Крыстыянсэн]] 49' (6:3), [[Мікалай Андрэас Гансэн|Гансэн]] 56' (6:4), [[Карл Фрыдлейфур Гунарсан|Гунарсан]] 75' (6:5)
|-
|[[Файл:Kosovo.png|frameless]] [[Балкані Сухарэка|КФ Балкані]] ([[Сухарэка]])
|1:2
|'''[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])'''
|1:1
|0:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Назьмі Грыпшы|Грыпшы]] 15' (1:0), [[Олівэр Баф|Баф]] 25' (1:1)
2.[[Кегіндэ Матыяс Аевусі|Аевусі]] 97' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])'''
|2:2{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага кваліфікацыйнага этапу&quot;}}(5:4){{Заўвага|Для выяўленьні пераможцы каманды білі пэнальці|назва=пэнальці}}
|[[Файл:Latvia-flag.png|frameless]] [[Рыская футбольная школа]] ([[Рыга]])
|1:0
|1:2{{Заўвага|Для выяўленьня пераможцы быў задзейнічаны дадатковы час у два таймы па 15 хвілінаў|назва=д.ч.}}
|1.[[Мануэль Мартыч|Мартыч]] 11' (1:0)
2.[[Артур Зюзінc|Зюзінc]] 48' (1:1), [[Стэфан Паніч|Паніч]] 56' (1:2), [[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]] 75' (2:2)
| colspan=&quot;6&quot; |{{Сэрыя пэнальці|кам1=[[Сантэры Вяянянен|Вяянянен]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Мурыля Энрыке дэ Араўха Сантас|Мурыля]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Боян Радулавіч|Радулавіч]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Фабіян Сэрарэнс|Сэрарэнс]]{{пэнгол}}&lt;br /&gt;[[Каспэр Тэрха|Тэрха]]{{пэнгол}}|лік=5-4|кам2={{пэнгол}}[[Віталь Ягадзінскіс|Ягадзінскіс]]&lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Таміслаў Шарыч|Шарыч]] &lt;br /&gt;{{пэнміма}}[[Стэфан Паніч|Паніч]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Жыга Ліпушчак|Ліпушчак]] &lt;br /&gt;{{пэнгол}}[[Пётр Марэш|Марэш]]}}
|-
|'''[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]'''
|4:3
|[[Файл:Faroe-islands.png|frameless]] [[КІ Кляксьвік|КІ]] ([[Кляксьвік]])
|3:0
|1:3
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 11' (1:0), 31' (2:0), 58' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (3:0)
2.[[Мэдс Бо Мікэльсэн|Мікэльсэн]] 12' (3:1), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 20' (3:2), [[Віктар Баніфэйс Аког|Баніфэйс]] 55 ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (4:2), [[Якуп Біскопсту Андрэасэн|Андрэасэн]] 85' (4:3)
|-
|[[Файл:Wales.png|frameless]] [[Нью-Сэйнтс Освэстры|Нью-Сэйнтс]] ([[Освэстры]])
|1:2
|'''[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])'''
|1:0
|0:2{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Раян Бробэл|Бробэл]] 57' (1:0)
2.[[Джэймі Малгры|Малгры]] 90+4' (1:1), [[Ітан Дэвайн|Дэвайн]] 95' (1:2)
|-
|'''[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])'''
|3:0
|[[Файл:Malta-flag.png|frameless]] [[Гібэрніянз Паола|Гібэрніянз]] ([[Паола]])
|3:0
|0:0
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Ронан Фін|Фін]] 25' (1:0), [[Дылан Ўотс|Ўотс]] 40' (2:0), [[Роры Гэфні|Гэфні]] 78' (3:0)
2.—
|-
|[[Файл:Poland-flag.png|frameless]] [[Лех Познань|Лех]] ([[Познань]])
|2:5
|'''[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])'''
|1:0
|1:5
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мікаэль Ісгак|Ісгак]] 41' (1:0)
2.[[Крыстафэр Вэльдэ|Вэльдэ]] 1' (2:0), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 14' (2:1), [[Філіп Азобіч|Азобіч]] 42' (2:2), [[Кэвін Давід Мэдына Рэнтэрыя|Мэдына]] 56' (2:3), [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 74' (2:4), [[Абас Гусэйнаў|Гусэйнаў]] 77' (2:5)
|-
|'''[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])'''
|3:2
|[[Файл:Gibraltar-flag.png|frameless]] [[Лінкальн Рэд Імпс]] ([[Гібральтар]])
|3:0
|0:2
| colspan=&quot;7&quot; |1.[[Мамаду Данфа|Данфа]] 11' (1:0), [[Сандэй Адэтунджы|Адэтунджы]] 28' (2:0), [[Скот Ўайзмэн|Ўайзмэн]] 62' ([[Аўтагол|аўта]]) (3:0)
2.[[Хуан Франсіска Гарсія Пенья|Хуанфры]] 32' (3:1), [[Лі Гэнры Касьяр|Касьяр]] 69 (3:2)
|-
|[[Файл:Bosnian-flag.png|frameless]] [[Зрынскі Мостар|Зрынскі]] ([[Мостар]])
|0:1
|'''[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])'''
|0:0
|0:1
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Ігар Савіч|Савіч]] 22' ([[Аўтагол|аўта]]) (0:1)
|-
|'''[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])'''
|2:1
|[[Файл:Georgia-flag.png|frameless]] [[Дынама Батумі|Дынама]] ([[Батумі]])
|0:0
|2:1{{Заўвага|назва=д.ч.}}
| colspan=&quot;7&quot; |1. —
2.[[Зурыка Давіташвілі|Давіташвілі]] 104' (0:1), [[Тыгран Барсэгян|Барсэгян]] 115' (1:1), [[Іван Шапоньчык|Шапоньчык]] 120+3' (2:1)
|}

=== Другі кваліфікацыцны раўнд ===
Лёсаваньне другога кваліфікацыйнага раўнду адбылося 15 чэрвеня 2022 году. Першым матчам наканавана 19 й 20 ліпеня, а матчам у адказ — 26 й 27 ліпеня 2022 году адпаведна.

Пераможцы двубою кваліфікуюцца ў трэці раўнд адпаведнага шляху. Пераможаныя на чэмпіёнскім шляху адпраўляюцца ў чэмпіёнскі шлях трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]], у той жа час астатнія са шляху прадстаўнікоў лігі адпраўляюцца ў частку шляху прадстаўнікоў лігі трэцяга кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга Эўропы УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігі Эўропы УЭФА]].
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Чэмпіёнскі шлях
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]])
|матч 1
|[[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]])
|матч 2
|[[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2:2
|26 ліпеня
|1. [[Кэвен да Сілва Інасіў|Кэвен]] 25' (0:1), [[Арыян Адэмі|Адэмі]] 44' (1:1), [[Бруна Пэткавіч|Пэткавіч]] 86' (2:1), [[Рэнальда Сефас|Сефас]] 89' (2:2)
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]])
|матч 3
|[[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|3:2
|27 ліпеня
|1. [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі|Кадзі]] 17' (1:0), [[Ібраіма Ваджы|Ваджы]] 36' (2:0), 65' (3:0), [[Ліндрыт Камбэры|Камбэры]] 65' (3:1), [[Мірлінд Крэзью|Крэзью]] 85' (3:2)
|-
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]])
|матч 4
|[[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]])
|матч 5
|[[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Кірк Міляр|Міляр]] 83' (1:0)
|-
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]])
|матч 6
|[[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|1:0
|27 ліпеня
|1. [[Фаб'ен Урэга|Урэга]] 49' (1:0)
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]])
|матч 7
|[[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|3:0
|26 ліпеня
|1. [[П'ерас Сатырыю|Сатырыю]] 26' (1:0), 35' (2:0), [[Ігар Тыяга Насымента Радрыгес|Тыяга]] 90+4' (3:0)
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]]
|матч 8
|[[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|20 ліпеня
|26 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]])
|матч 9
|[[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|-
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]])
|матч 10
|[[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|0:1
|26 ліпеня
|1. [[Самір Хаджы|Хаджы]] 72' ([[Пэнальці (футбол)|пэн]].) (0:1)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
!Галы й галеадоры
|+Шлях прадстаўнікоў лігі
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]])
|матч 11
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|1:1
|26 ліпеня
|1. [[Адам Дзюрча|Дзюрча]] 81' (0:1), [[Эрык Сьвятчанка|Сьвятчанка]] 84' (1:1)
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]])
|матч 12
|[[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|20 ліпеня
|27 ліпеня
|
|}

=== Трэці кваліфікацыйны раўнд ===
Лёсаваньне трэцяга кваліфікацыйнага раўнду адбылося 18 ліпеня 2022 году а 13 гадзіны па Менскаму часе. Усяго 20 камандам наканаваны ўдзел у трэцім кваліфікацыйным раўндзе. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (12 камандаў)
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (8 камандаў)

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбыўся па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])
|матч 1
|[[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]
|матч 2
|[[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])
|матч 3
|[[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])
|матч 4
|[[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]
|матч 5
|[[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]]
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]])
|матч 6
|[[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Каманда 1
!&lt;abbr&gt;Агульны лік&lt;/abbr&gt;
!Каманда 2
!Першы матч
!Другі матч
|-
|[[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]])
|матч 7
|[[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])
|матч 8
|[[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]])
|матч 9
|[[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|-
|[[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]])
|матч 10
|[[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])
|2—3 жніўня 2022
|9 жніўня 2022
|}

=== Раўнд кваліфікацыйнага плэй-оф ===
Лёсаваньне раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф адбудзецца 2 жніўня 2022 году. Усяго 12 камандаў будзе ўдзельнічаць у раўндзе кваліфікацыйнага плэй-оф. Яны будуць падзеленыя на 2 шляхі:

* '''Чэмпіёнскі шлях''' (8 камандаў): 2 каманды, што пачынаюць свой удзел з гэтага раўнду й 6 пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раўнду
* '''Шлях прадстаўнікоў лігі''' (4 каманды): 4 пераможцы трэцяга кваліфікацыйнага раўнду

Пасеў камандаў перад лёсаваньнем адбудзецца па клюбных каэфіцыентах УЭФА 2022. Для пераможцаў трэцяга кваліфікацыйнага раунду, чыя асоба ня будзе вядомая на момант лёсаваньня, будзе выкарыстоўвацца клюбны каэфіцыент каманды, што мае найвышэйшы рэйтынг у кожнай з пар. Першая каманда, што выбіраецца ў кожнай пары падчас лёсаваньня, будзе камандай-гаспадыняй першага матчу.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Чэмпіёнскі шлях'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
!Непасеныя
|-
|
* [[Файл:Serbia-flag.png|frameless]] [[Црвена Зьвезда Бялград|Црвена Зьвезда]] ([[Бялград]]) /{{Заўвага|пераможца трэцяга кваліфікацыйнага раўнду, асоба якога ня будзе вядомая на момант лёсаваньня.|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Armenia-flag.png|frameless]] [[Пюнік Ерэван|Пюнік]] ([[Ерэван]]) / [[Файл:Luxembourg-flag.png|frameless]] [[Ф91 Дудэлянж]] ([[Дудэлянж]]))
* [[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]
|
* ([[Файл:Israel-flag.png|frameless]] [[Макабі Хайфа|Макабі]] ([[Хайфа]]) / [[Файл:Greece-flag.png|frameless]] [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос]] ([[Пірэй]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[Апалён Лімасол|Апалён]] ([[Лімасол]])
* ([[Файл:Azerbaijan-flag.png|frameless]] [[Карабах Агдам|Карабах]] ([[Агдам]]) / [[Файл:Switzerland-flag.png|frameless]] [[Цюрых (футбольны клюб)|Цюрых]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Hungary-flag.png|frameless]] [[Фэрэнцвараш Будапэшт|Фэрэнцвараш]] ([[Будапэшт]]) / [[Файл:Slovakia-flag.png|frameless]] [[Слован Браціслава|Слован]] ([[Браціслава]]))
* ([[Файл:Bulgaria-flag.png|frameless]] [[Лудагорац Разград|Лудагорац]] ([[Разград]]) / [[Файл:Ireland-flag.png|frameless]] [[Шэмрак Ровэрз Дублін|Шэмрак Ровэрз]] ([[Дублін]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Croatian-flag.png|frameless]] [[Дынама Загрэб|Дынама]] ([[Загрэб]]) / [[Файл:Macedonia-flag.png|frameless]] [[Шкупі Скоп’е|Шкупі]] ([[Скоп’е]]))
* ([[Файл:Slovenia-flag.png|frameless]] [[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] / [[Файл:Moldova-flag.png|frameless]] [[Шэрыф Тыраспаль|Шэрыф]] ([[Тыраспаль]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Finland-flag.png|frameless]] [[ХІК Хэльсынкі|ХІК]] ([[Хэльсынкі]]) / [[Файл:Czech-republic.png|frameless]] [[Вікторыя Пльзень|Вікторыя]] ([[Пльзень]]))
* ([[Файл:Northern-ireland.png|frameless]] [[Лінфілд Бэлфаст|Лінфілд]] ([[Бэлфаст]]) / [[Файл:Norway-flag.png|frameless]] [[Будэ-Глімт (футбольны клюб)|Будэ-Глімт]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Lithuania-flag.png|frameless]] [[Жальгірыс Вільня|Жальгірыс]] ([[Вільня]]) / [[Файл:Sweden-flag.png|frameless]] [[Мальмё (футбольны клюб)|Мальмё]])
|
* [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]] ([[Трабзон]])
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+'''Шлях прадстаўнікоў лігі'''
!Пасеяныя
!Чакаюць пацьверджаньня да пасеву
|-
|
* [[Файл:Portugal-flag.png|frameless]] [[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] ([[Лісабон]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} ([[Файл:Denmark.png|frameless]] [[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] ([[Гэрнінг]]) / [[Файл:Cyprus-flag.png|frameless]] [[АЕК Лярнака|АЕК]] ([[Лярнака]])) 
* [[Файл:Belgium-flag.png|frameless]] [[Юніён Сэн-Жыль]] ([[Брусэль]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Scotland(tiny).png|frameless]] [[Рэйнджарз Глазга|Рэйнджарз]] ([[Глазга]])
|
* ([[Файл:Ukraine-flag.png|frameless]] [[Дынама Кіеў|Дынама]] ([[Кіеў]]) / [[Файл:Turkey-flag.png|frameless]] [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] ([[Стамбул]])) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Austria-flag.png|frameless]] [[Штурм Грац|Штурм]] ([[Грац]]) 
* [[Файл:France-flag.png|frameless]] [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] ([[Фанвіей]]) /{{Заўвага|name=&quot;нюанс цякучага раўнду кваліфікацыйнага плэй-оф&quot;}} [[Файл:Netherlands-flag.png|frameless]] [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]] ([[Эйндговэн]])
|}

== Статыстыка ==
У статыстыку ўваходзяць што кваліфікацыйныя раўнды, што раўнды групавога этапу, што раўнды плэй-оф.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!месца
!Топ-10 найлепшых галеадораў
!Колькасьць забітых мячоў
|-
|1
|{{Сьцяг|Нігерыя}} ''[[Віктар Баніфэйс Аког]]'' ({{мова-en|Victor Boniface Okoh|скарочана}})
|4
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2-4
|Πιέρος Σωτηρίου П'ерас Сатырыю грэцкая мова
|3
|-
|''{{Сьцяг|Бразылія}} [[Кадзі Юры Боржэс Маліноўскі]] ({{Мова-парт|''Kady Iuri Borges Malinowski''|скарочана}})''
|3
|-
|{{Сьцяг|Ісьляндыя}} [[Крысталь Маўні Інгасан]] ({{Мова-ісьл|''Kristall Máni Ingason''|скарочана}})
|3
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |5-10
|''{{Сьцяг|Малі}} [[Адама Малюда Траарэ]] ({{Мова-фр|''Adama Malouda Traoré''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Нігерыя}} [[Форчун Басі]] ({{Мова-анг|''Fortune Bassey''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Харватыя}} [[Рока Батурына]] ({{Мова-харв|''Roko Baturina''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэнэгал}} [[Ібрагіма Ваджы]] ({{Мова-анг|''Ibrahima Wadji''|скарочана}})'' французская мова
|2
|-
|{{Сьцяг|Сэрбія}} ''[[Вэлька Бірманчэвіч]] ({{Мова-сэрб|''Вељко Бирманчевић''|скарочана}})''
|2
|-
|''{{Сьцяг|Сэрбія}} [[Зоран Гаіч]] ({{Мова-сэрб|''Зоран Гајић''|скарочана}})''
|2
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

{{Парады артыкулу|няма крыніцаў|няма катэгорыяў|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Ліга чэмпіёнаў УЭФА]]
[[Катэгорыя:2022 год у футболе]]
[[Катэгорыя:2023 год у футболе]]</text>
      <sha1>2bkzeaezye9zfn726nh5oeotrtjzxwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Серж Мінскевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256411</id>
    <revision>
      <id>2328503</id>
      <parentid>2322340</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:16:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне Вонкавыя спасылкі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9200" xml:space="preserve">{{Пісьменьнік}}
'''Серж Мінскевіч''', сапраўднае імя '''Сяргей Мыцько''' (12 лютага 1969, [[Менск]] — 8 чэрвеня 2022, [[Менск]]) — беларускі паэт і перакладчык. Сябра [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў|Саюзу беларускіх пісьменьнікаў]]&lt;ref name=&quot;СПБ&quot;&gt;{{cite web| author =| date =12 лютага 2019| url = https://lit-bel.org/news/serzhu-minskevichu-50/?fbclid=IwAR3B5kr8P4qgsqk-lHicrhmik13zRUKawMdpcCY9MFF9thJe1cLKAoyvi4w| title = Сержу Мінскевічу — 50!|publisher =[[Саюз беларускіх пісьменнікаў|СПБ]]| accessdate  = 13 лютага 2019}}&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
Скончыў беларускае аддзяленьне філялягічнага факультэту [[БДУ]] (1995). Адзін з арганізатараў і ўдзельнікаў літаратурна-мастацкага руху «[[Бум-Бам-Літ]]». Быў літаратурным кансультантам газэты «Пераходны ўзрост». Працаваў ў [[Інстытут літаратуразнаўства НАНБ|Інстытуце літаратуразнаўства імя Янкі Купалы]] [[Цэнтар дасьледаваньняў беларускай культуры, мовы і літаратуры|Цэнтра дасьледаваньняў беларускай культуры, мовы і літаратуры]] [[НАН Беларусі]]. Кандыдат філялягічных навук&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

== Творчасьць ==
Займаўся бардаўскай песьняй, рок-музыкай. Быў музыкам, сьпеваком, аўтарам песень у рок-гурце «Жах». Пісаў электронную музыку.

Разам з паэтам [[Алесь Туровіч|Алесем Туровічам]] у канцы XX ст. маніфэставаў «шлях мастацтваваньня» — транслагізм. Удзельнічаў у літаратурна-мастацкай акцыі «Пасьля сьцяны» (Стакгольм 1999), «Пісьменьнікі супраць глупства» (Лахты, Фінляндыя 2001).

Стыпэндыят Міністэрства культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы «Gaude Polonia» (2007)&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

Зрабіў поўны пераклад паэмы [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] «[[Дзяды (паэма)|Дзяды]]» (1999), пераклаў «[[Крымскія санэты]]» (2004), «[[Адэскія санэты]]» (2018). Перакладаў з польскай Міцкевіча, Славацкага (драматычная паэма «Міндоўг, кароль літоўскі»), Івашкевіча, Галчынскага, Маслоўскую, Гэрбэрта, Мрожэка, раньнія вершы Лема; з ангельскай [[Уільям Шэксьпір|Шэксьпіра]], [[Пэрсі Біш Шэлі|Шэлі]], Лангфэла&lt;ref name=&quot;СПБ&quot; /&gt;.

== Прызнаньне ==
* Прыз «За разьвіцьцё беларускай аўтарскай песьні» на фэстывалі «Бардаўская восень» (Бельск-Падляскі, 1996).

== Бібліяграфія ==
* «Праз галеРэю» (паэзія, 1995);
* «Менскія санэты / Мінскія санэты» (2002);
* «Прыгоды Какоса Маракоса» (вершаваная казка, 2006);
* «Я з БУМ-БАМ-ЛІТа» (вершы, проза, крытычныя артыкулы, успаміны пра літаратурныя і мастацкія рухі канца ХХ — пач. ХХІ стагодзьдзя, 2008);
* «Сад замкнёных гор» (фантастычны раман, фантастычная аповесьць і апавяданьні, 2011);
* «Чароўная крыніца, ці як навучыць дракона чысьціць зубы» (празаічная казка, [[беларускае фэнтэзі]], 2011);
* «Усмешка жалобнай каралевы, альбо Таямніца магнітнага замка» (аповесьць легендарных часоў, фэнтэзі, 2013);
* «Вялікія прыгоды Какоса Маракоса» (вершаваная казка, дзіцячая энцыкляпэдыя-даведнік па марской фаўне, 2015).

=== У зборніках ===
* Як Зюзіч і Скварыч свет дзялілі // Блакітная кніга ў творах беларускіх пісьменнікаў : для дзяцей сярэд. школьн. узросту / уклад. А.&amp;nbsp;Масла. — Мн.: Літаратура і Мастацтва, 2009. — (Беларуская аўтарская казка);
* Дваццаць тры дні з жыцця карузлікаў // Блакітная кніга ў творах беларускіх пісьменнікаў : для дзяцей сярэд. шк. узросту / уклад. Алена Масла. — Мн.: Літаратура і Мастацтва, 2009. — (Беларуская аўтарская казка);
* Цар Сом Самвусон і Яснейка // Залаты Талер: казкі: [для малодшага і сярэдняга школьнага ўзросту / уклад. А. Спрынчан]. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2012. — (Беларуская аўтарская казка);
* Каваль Корша // Зорная Кася: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн: Мастацкая літаратура, 2014. — (Беларуская аўтарская казка);
* Смачныя пальчыкі // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан.— Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра хлопчыка, які любіў даваць мянушкі // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра хлопчыка, які раскідваў смецце // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Пра дзяўчынку, якая не казала праўды // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн.: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* Не кідай камень у жывое // Адзін кот і адзін год: казкі / уклад. А. Спрынчан. — Мн: Мастацкая літаратура, 2016. — (Беларуская аўтарская казка);
* {{кніга|аўтар = |частка =Чорная закавыка |загаловак = [[Нявеста для Базыля|Нявеста для Базыля: казкі]] |спасылка = |адказны =уклад. [[Аксана Спрынчан|А. Спрынчан]] |выданне = |месца = Мн.|выдавецтва =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2017 |старонкі = |старонак = |серыя =Беларуская аўтарская казка |isbn = |тыраж =}}

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Літаратура ==
* Мінскевіч Серж // Выдавецтва «Галіяфы»: Афіцыйны сайт — Эл.рэсурс goliafy.com

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=2ss4oIw_6OQ Кантэкст - Серж Мінскевіч.] [https://www.facebook.com/124124127749294/posts/d41d8cd9/403645636463807/?_rdr Суполка пісьменьнікаў.]
{{Commons}}


{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мінскевіч, Серж}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Менску]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі філялягічнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты філялягічных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з польскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з ангельскай мовы]]</text>
      <sha1>cvod7yg8kvycavoknmtxwqno88r4c8r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ахова здароўя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256439</id>
    <revision>
      <id>2328465</id>
      <parentid>2320667</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T17:33:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ВП:АПОСТРАФ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8323" xml:space="preserve">[[Файл:Mahilioŭ City Clinical Emergency Hospital.jpg|значак|280пкс|Лякарня хуткай дапамогі ў [[Магілёў|Магілёве]] (2021 год)]]
'''Ахова здароўя''' — захады дзеля захаваньня [[Здароўе|здароўя]] асобы і [[насельніцтва]] з боку грамадзкіх установаў і дзяржавы.

Скіраваная на забесьпячэньне належнага стану асяродзьдзя пражываньня [[чалавек]]а і стварэньне спрыяльных умоваў [[Адпачынак|адпачынку]], [[побыт]]у і [[Праца|працы]] для чыннага даўгалецьця, на своечасовае аказаньне паўнавартаснай [[лекар]]скай дапамогі хворым, папярэджаньне ўзьнікненьня і пашырэньня [[хвароба]]ў сярод насельніцтва. Улучае [[Заканадаўства|заканадаўчыя]], грамадзянскія, грамадзка-гаспадарчыя, культурна-[[Асьвета|асьветныя]], навуковыя, лекарскія, санітарна-[[Гігіена|гігіенічныя]], папераджальна-нарматыўныя і кадравыя захады. Уплывае на грамадзкі і гаспадарчы дабрабыт насельніцтва, вынікі вытворчай дзейнасьці, стан і якасьць [[народанасельніцтва]]. Узровень разьвіцьця залежыць ад гаспадарчых дачыненьняў у [[Грамадзтва|грамадзтве]], дзяржаўнай будовы і [[Палітыка|палітыкі]]. У [[Разьвітыя краіны|разьвітых краінах]] спалучае мэдычнае [[страхаваньне]], грамадзкае забесьпячэньне і дзяржаўную дапамогу з наглядам. Крыніцы фінансаваньня ўтвараюцца з [[Дабрачыннасьць|дабрачынных]] ахвяраваньняў, страхавых унёскаў насельніцтва, адлічэньняў ад даходаў [[прадпрымальнік]]аў і дзяржаўнага бюджэту. Складаецца са службаў кіраваньня і падрыхтоўкі кадраў, навуковага забесьпячэньня і аказаньня лекава-папераджальнай дапамогі насельніцтву, а таксама з установаў санітарна-[[Эпідэміялёгія|эпідэміялягічнага]] абслугоўваньня, фармацэўтычнай вытворчасьці і забесьпячэньня насельнцітва [[Лекі|лекамі]] і папераджальнымі вырабамі, [[будаўніцтва]] і аснашчэньня [[лякарня]]ў матэрыяламі, абсталяваньнем і прыладамі&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Кніга|аўтар=[[Эдуард Вальчук]].|частка=Ахова здароўя|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1999|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.02.djvu 2]|старонкі=[https://files.knihi.com/preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.02.djvu/150_996x9999.jpeg 150]|старонак=576|сэрыя=|isbn=985-11-0144-3|наклад=10 000}}&lt;/ref&gt;.

== Віды ==
Да відаў аховы здароўя паводле прызначэньня належаць: безадкладнае і [[хуткае лекаваньне]], лекарска-санітарнае абслугоўваньне, аднаўленьне небясьпечных для грамадзтва хворых, [[Донарства|даваньне]] і [[перасадка органаў]] і [[Тканка|тканак]], санітарна-[[курорт]]нае лячэньне, лекарская ацэнка і парада&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Беларусь ==
[[Файл:Trajeckaje pradmiescie (Minsk, February 2020) p47.jpg|значак|280пкс|Аптэка ў [[Траецкае прадмесьце|Траецкім прадмесьці]] Менску (2020 год)]]
Асноўнымі прынцыпамі дзяржаўнай аховы здароўя ў Беларусі служаць даступнасьць кваліфікаванай лекарскай дапамогі і лекавага забесьпячэньня насельніцтва, папераджальная накіраванасьць, пераважнае і льготнае лекаваньне [[Дзіця|дзяцей]], маламаёмных і матуляў [[зьнявечаны]]х дзяцей, а таксама паднагляднасьць усіх лекараў і лякарняў [[Міністэрства аховы здароўя Беларусі|Міністэрству аховы здароўя Беларусі]], [[адказнасьць]], гаспадарчая зацікаўленасьць і роўныя магчымасьці ў забесьпячэньні належнага стану здароўя, удзел грамадзянаў і грамадзкіх аб’яднаньняў у ахове здароўя. На пачатак 1994 году ў Беларусі налічвалася 5800 [[Амбуляторый|амбуляторыяў]] і [[Паліклініка|паліклінік]], звыш 200 станцыяў безадкладнага і хуткага лекаваньня, каля 840 [[лякарня]]ў, звыш 230 зубапратэзных майстэрняў, 4 лекарскія [[ВНУ]], 18 мэдычных вучэльняў, інстытут удасканаленьня лекараў і інстытут павышэньня кваліфікацыі фармацэўтычных і мэдычных працаўнікоў сярэдняга зьвяна, каля 150 асяродкаў гігіены і эпідэміялёгіі, 1200 [[Аптэка|аптэк]] і 60 [[здраўніца]]ў, звыш 40 000 лекараў і каля 110 000 [[Мэдычная сястра|мэдсясьцёр]] і [[фэльчар]]аў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

На 2021 год у Беларусі налічвалася 1388 амбуляторыяў і паліклінік, а таксама 582 лякарні. За 2021 год лекаркі і лекары Беларусі зладзілі 111,4 млн амбуляторных прыёмаў і выездаў на дом. У краіне налічвалася 41 700 лекараў-практыкаў і 112 500 мэдсясьцёр і фэльчараў. Забясьпечанасьць насельніцтва Беларусі мэдычнымі працаўнікамі склала 45,1 лекараў-практыкаў і 121,6 сярэдніх мэдпрацаўнікоў на 10 000 жыхароў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ахова здароўя Беларусі: колькасныя паказчыкі|спасылка=https://blr.belta.by/infographica/view/ahova-zdarouja-belarusi-kolkasnyja-pakazchyki-16526/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=11 красавіка 2022|дата доступу=10 чэрвеня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Ахова здароўя]]
[[Катэгорыя:Грамадзкія паслугі]]
[[Катэгорыя:Мэдыцына]]</text>
      <sha1>39pisjknxrgz8g85lspnoz70whksz6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жмогусы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256664</id>
    <revision>
      <id>2328393</id>
      <parentid>2328388</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T12:50:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Назва */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26257" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу: Віленскай губэрня» засьведчылі, што летувісы ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі з наступнай заўвагай: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Паўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жамойты сябе называюць жмогусамі ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў з ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>7q66bgrmes9ns6cn3sdot8drjuoyg7v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328394</id>
      <parentid>2328393</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гістарычныя сьведчаньні */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26336" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу» засьведчылі, што летувісы [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Паўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў. Гэтак летувіс дагэтуль называе сябе жмогус''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жамойты сябе называюць жмогусамі ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў з ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>adxarjph2hnr35vuglijsentj7w4alc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328395</id>
      <parentid>2328394</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:03:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гістарычныя сьведчаньні */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26355" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу» засьведчылі, што летувісы [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Паўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў. Гэтак летувіс дагэтуль называе сябе жмогус — чалавек''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жамойты сябе называюць жмогусамі ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў з ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>skurulcemm7m3m8dutjc0cjedvetx4g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328396</id>
      <parentid>2328395</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:05:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гістарычныя сьведчаньні */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26355" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу» засьведчылі, што летувісы [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Паўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў. Гэтак летувіс дагэтуль называе сябе жмогус — чалавек''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жмогусамі сябе называюць жамойты ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў з ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>jsbn9b60b39dm7358o7ymjcw7v7klgx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328398</id>
      <parentid>2328396</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>/* Гістарычныя сьведчаньні */ стыль</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26359" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу» засьведчылі, што летувісы [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Напаўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў. Гэтак летувіс дагэтуль называе сябе жмогус — чалавек''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жмогусамі сябе называюць жамойты ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў з ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>hb1aeth1qtye3herosgtxgzqhacywg6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328399</id>
      <parentid>2328398</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гістарычныя сьведчаньні */ артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26361" xml:space="preserve">'''Жмогусы''' ({{мова-lt|žmogus|скарочана}} у адзіночным ліку, {{мова-lt|žmonių|скарочана}} — у множным) — гістарычнае найменьне і саманазва [[жамойты|жамойтаў]] (пазьней [[летувісы|летувісаў]]).

== Назва ==
З сучаснай летувіскай мовы слова ''žmogus'' перакладаецца на [[Беларуская мова|беларускую]] як «чалавек» (адпаведна, ''žmonių'' — гэта «людзі»).

Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Патоцкі||pl|Jan Potocki (1761–1815)}} ў сваёй працы «Працяг дасьледаваньня Сарматыі» ({{мова-fr|«Suite des Recherches sur la Sarmatie»|скарочана}}), выдадзенай у 1793 годзе, сьцьвярджаў сапраўднай назвай [[Жамойць|Жамойці]] форму ''Zmodz'', якую выводзіў з слова ''zmogus'', «''што на мове гэтай краіны азначае чалавека''»&lt;ref&gt;Potocki J. Suite des Recherches sur la Sarmatie. L. 5. — Varsovie, 1792. P. 3.&lt;/ref&gt;. У 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную ўжо ў той час этымалёгію Жамойці ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву [[Літва|Літвы]] ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртаў увагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь летувіскім словам ''žmogus''{{Заўвага|{{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&amp;f=false 6].&lt;/ref&gt;. Беспасярэдняя повязь назвы Жамойці і яе [[Лацінская мова|лацінскай]] формы ''Samogitia'' зь летувіскай саманазвай «жмогусы» (формы ''жамогусы'', ''жамогі'', ''жамодзі'', ''сямогі'', ''сямодзі'') сьцьвярджалася ў публікацыі 1854 году, дзе гэтыя назвы параўноўваліся з ''Suomi'' ([[Фінляндыя]], 'свая зямля') і ''suomalainen'' ([[фіны|фін]], 'чалавек сваёй зямлі')&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;&gt;Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&amp;pg=RA3-PA71-IA7&amp;dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&amp;f=false С. 28—29].&lt;/ref&gt;. Як паказвае беларускі гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]], у аснове назвы Жамойці ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць «краіна, зямля, заселеная адным племем», што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншым)&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.&lt;/ref&gt;. Сваім парадкам, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»&lt;ref&gt;{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.&lt;/ref&gt;. [[Этымалёгія|Этымалягічная]] повязь паміж ''žemė'', жмогусамі (саманазвай жамойцкіх сялянаў, «земцаў») і Жамойцю (Жмудзю) сьцьвярджалася яшчэ ў выданьні 1879 году&lt;ref&gt;Русский вестник. Т. 142, 1879. [https://books.google.by/books?id=pQbZ4ID_choC&amp;pg=PA750&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 750].&lt;/ref&gt;.

Сучаснае летувіскае ''žmogus'' лінгвісты выводзяць ад старажытнай формы ''žmuõ''&lt;ref&gt;Journal of Slavic Linguistics. 1995. [https://books.google.by/books?id=cqUYAAAAYAAJ&amp;q=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;dq=but+plur+.+%C5%BEmon%C4%97s+,+etc.&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiKgtXs_rL4AhUXgP0HHdQ9BHwQ6AF6BAgKEAI P. 179].&lt;/ref&gt; (''žmu''&lt;ref&gt;Трусман Ю. Ю. Этимология местных названий Витебской губернии. — Ревель, 1897. [https://books.google.by/books?id=_HhJAAAAYAAJ&amp;pg=PA65&amp;dq=%C5%BEmu+%C5%BEmogus&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjl8a3N_LL4AhXNiv0HHWo2DtEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmu%20%C5%BEmogus&amp;f=false С. 65].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Meillet A. Le nom d'homme // Linguistique historique et linguistique générale. — Paris, 1921. [https://jjda.ie/main/JJDA/f/FF/fnbs/n53all.htm P. 272].&lt;/ref&gt;).

== Гістарычныя сьведчаньні ==
* У 1793 годзе нямецкі філёзаф {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Эрых Бістэр||en|Johann Erich Biester}} надрукаваў у часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Berlinische Monatsschrift||en|Berlinische Monatsschrift}} артыкул «Пра [[Цыганы|цыганоў]]; асабліва ў Каралеўстве Прусіі» ({{мова-de|«Über die Zigeuner; besonders im Königreich Preußen»|скарочана}}), дзе засьведчыў, што [[Прускія летувісы|прускі летувіс]] выкарыстоўвае саманазву ''jmonus'' — каб адрозьніць сябе ад немца, якога называе ''Wokjetis''. Але разам з тым, заявіў, што прускі летувіс выкарыстоўвае і іншую саманазву — ''Letuwninkis'' або ''Letuwninkas'' — ад назвы краіны, дзе ён жыве (''Letuwa'' — ад г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летувы]]», ранейшай [[Самбія|Самляндыі]]), дадаўшы, што хоць «''жыхары польскага Вялікага Княства Літоўскага напраўду называюцца жамойтамі, нізоўцамі, але прусы звычайна і амаль пагардліва называюць іх гудамі»{{Заўвага|{{мова-de|«Will der Littauer sich nehmlich von einem Deutschen unterscheiden, so nennt er sich jmonus, einen Mienschen, und jenen Wokjetis, einen Auslander, Barbaren. Sonst aber heißt der Preussische Littauer, und nennt sich selbst, Letuwninkis oder Letuwninkas: von dem Lande welches er bewohnt, Letuwa Littauern. Die Einwohner im Polnischen Großherzogthum Littauen heißen eigentlich Jemaitschei, Niedrunger; ​allein die Preussischen nennen sie, gewöhnlich und fast verächtlich, Guddai: welches Wort, Ostermeiern zufolge, höchstwahrs scheinlich durch Gothen übersetzt werden muß»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Berlinische Monatsschrift. Band 21, 1793. [https://books.google.by/books?id=v0goAAAAYAAJ&amp;pg=PA368&amp;dq=Letuwninkas&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwtrD5-t71AhVj7rsIHQDVAZE4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=Letuwninkas&amp;f=false S. 368].&lt;/ref&gt;.
* У 1854 годзе на старонках прыватнага расейскага часопісу «{{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}», які на той час рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім|ru|Сенковский, Осип Иванович}} (1800—1858) супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытыка штучнага пашырэньня з боку тагачаснай афіцыйнай расейскай навукі назвы [[Ліцьвіны|літва]] на частку жамойцкага насельніцтва, пазьней вядомую як «[[аўкштайты]]» — жыхары этнаграфічнай «[[Аўкштота|Аўкштайціі]]»&lt;ref name=&quot;BDT-1854&quot;/&gt;:
{|
|-
| {{пачатак цытаты}}
Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа [[чудзь|чудзкім]] народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romеі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. Жамогус альбо жмогус значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала.
{{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}}
{{канец цытаты}}
|}
* Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''&lt;ref&gt;Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&amp;pg=PA491&amp;dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&amp;f=false S. 491].&lt;/ref&gt;.
* Выдадзеныя ў 1861 годзе «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу» засьведчылі, што летувісы [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] ўсё яшчэ называлі сябе жмогусамі: «''Цыганы… на сваёй гаворцы называюць сябе Romma, па-індыйску значыць муж. Напаўдзікія народы ўвогуле называюць сябе народам; у гэтай назьве заўсёды праглядаецца пагарда і непавага да іншых нацыянальнасьцяў. Гэтак летувіс дагэтуль называе сябе жмогус — чалавек''»&lt;ref&gt;Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Виленская губерния. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=e7dNDpREqPcC&amp;pg=PA302&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjW0ZyMvYP5AhVN8rsIHS0hD-EQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 302].&lt;/ref&gt;.
* У трэцім томе часопісу «Вестник Западной России» ([[Вільня]], 1866 год) зазначалася, што жмогусамі сябе называюць жамойты ({{мова-ru|«Жмогус — человек, так называют себя жмудины»|скарочана}})&lt;ref&gt;Вестник Западной России. Т. 3, кн. 4. — Вильна, 1866. [https://books.google.by/books?id=bpMZAAAAYAAJ&amp;pg=RA5-PA159&amp;dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwisz63OxIP5AhVB8LsIHZBtDog4ChDoAXoECAsQAg#v=onepage&amp;q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%8A&amp;f=false С. 159].&lt;/ref&gt;.
* У 1882 годзе нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Адальбэрт Бэцэнбэргер||en|Adalbert Bezzenberger}}, які лічыцца заснавальнікам [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што на той час летувісы ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] лічылі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, прытым самі прускія летувісы працягвалі называць жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nenuen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&amp;pg=PA38&amp;dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&amp;q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&amp;f=false S. 38].&lt;/ref&gt;. А ў 1887 годзе ён засьведчыў шырокае бытаваньне сярод прускіх летувісаў саманазвы ''žmogus'' (жмогус), у тым ліку дзеля адрозьненьня летувісаў ад іншых нацыянальнасьцяў{{Заўвага|{{мова-de|«Interessant ist es daß der liebe Gott als žmogus bezeichnet wird, denn so nennt der Litauer nur seinesgleichen; sieht er einen Geistlichen, irgend einen Deutschen, einen Juden heranfahren, so sagt er kunigs — Wókëtis — Żýds atwažiūje; sagt er žmogus atważiữje so ist der Nahende zweifellos ein Litauer»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Mitteilungen der Litauischen literarischen Gesellschaft. Band 2. — Heidelberg, 1887. [https://books.google.by/books?id=3NdLAAAAYAAJ&amp;pg=PA34&amp;dq=%C5%BEmogus+nennt&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjWk9Pop9_1AhXvif0HHQIwDDoQ6AF6BAgKEAI#v=onepage&amp;q=%C5%BEmogus%20nennt&amp;f=false S. 34].&lt;/ref&gt;.
* У 1890 годзе бытаваньне назвы «жмогусы» ({{мова-pl|żmogusi|скарочана}}) на беларуска-польска-летувіскім этнічным памежжы засьведчыў [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|11к}} [https://books.google.by/books?id=Uk1WHatAL34C&amp;pg=PA619&amp;dq=zmogus+cz%C5%82owiek&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwi6w6_kyIP5AhVm_bsIHTFGDLI4ChDoAXoECAQQAg#v=onepage&amp;q=zmogus%20cz%C5%82owiek&amp;f=false S. 619].&lt;/ref&gt;.
* У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе жмогусамі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&amp;pg=PR29&amp;dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&amp;q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&amp;f=false С. XXIX].&lt;/ref&gt;.
* Беларускі пісьменьнік і мовазнаўца [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «жмогусамі»{{Заўвага|«''Чы пан ест поляк? — спытаўся ў мяне крамнік, мусіць, абпалячаны жмогус, калі я купляў у яго паперу і гаварыў зь ім па-беларуску. &lt;…&gt; Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі &lt;…&gt; …яблыкас (гэтае слова стварыў «па-жмудзінску» сам) &lt;…&gt; Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»&lt;ref&gt;[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]&lt;/ref&gt;}}.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]]
[[Катэгорыя:Летувіская мова]]</text>
      <sha1>mtggqa5lj62rfew019ckqf91e5nr5ae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бананавы хлеб</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256680</id>
    <revision>
      <id>2328428</id>
      <parentid>2322191</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T15:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Knedlik-Pod</username>
        <id>14918</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3851" xml:space="preserve">{{Страва
|назва               = Бананавы хлеб
|выява               = Banana bread 078.jpg
|памер_выявы         = 
|подпіс_выявы        = 2009 год
|іншыя_назвы         = бананавы пірог
|падобныя            = [[гарбузовы хлеб]]
|тып                 = [[хлеб]]
|кухні               = [[Амэрыканская кухня|амэрыканская]]
|краіна              = ЗША
|рэгіён              = [[Паўночная Амэрыка]]
|аўтар               = «[[Пілзбэры]]» (штат [[Мінэсота]])
|вытворца            = 
|зьявілася           = {{Дата пачатку|0|0|1933|1}}
|складанасьць        = 
|час                 = 2 гадзіны
|складнік            = [[банан]]ы
|складнікі           = пшанічная [[мука]], [[алей]], [[цукар]], [[сода]]
|калёрыі             = 303
|бялкі               = 6
|тлушчы              = 13
|вугляводы           = 39
|глікемічны_індэкс   = 
|commons             = 
}}
'''Бананавы хлеб''' — [[хлеб]] з расьцёртых бананаў.

У 1933 годзе амэрыканскі перапрацоўнік збожжа «[[Пілзбэры]]» (штат [[Мінэсота]]) выдаў кнігу «Збалянсаваныя рэцэпты», якая ўпершыню зьмяшчала спосаб прыгатаваньня бананавага хлеба. Пазьней у ЗША ўсталявалі Дзень бананавага хлеба, які прызначылі на 23 лютага.

== Складнікі ==
Для прыгатаваньня бананавага хлеба выкарыстоўваюць 500 грамаў (5) [[банан]]аў, 300 грамаў [[Пшаніца|пшанічнай]] мукі найвышэйшага гатунку або з цэльнага [[збожжа]], 80 мілілітраў [[Алей|алею]], 70 грамаў [[Цукар|цукру]] і 1 [[Гарбатная лыжка|гарбатную лыжку]] соды&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Настасься Мясаедава|загаловак=Хатні хлеб|спасылка=https://bel.24health.by/xatni-xleb-padborka-prostyx-aryginalnyx-receptau/|выдавец=Партал «[[Слушна]]»|дата публікацыі=10 чэрвеня 2022|дата доступу=18 чэрвеня 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Прыгатаваньне ==
Спачатку бананы здрабняюць у [[блэндэр]]ы або [[Відэлец|відэльцам]]. Затым дадаюць муку і алей, цукар і соду ды разьмешваюць да атрыманьня густога [[цеста]], каб тое трымалася на лыжцы. Атрыманае цеста перакладаюць у [[сылікон]]авую форму, інакш форму змазваюць алеем або засьцілаюць [[пэргамэнт]]ам. Выпякаюць у разагрэтай духоўцы пры +180 градусах каля 40 хвілінаў. Гатовасьць хлеба правяраюць калыпком, пакуль на ім не застанецца мокрага цеста&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід}}

[[Катэгорыя:Хуткі хлеб]]
[[Катэгорыя:Стравы з садавіны]]
[[Катэгорыя:Печаныя стравы]]
[[Катэгорыя:Дэсэрты]]
[[Катэгорыя:Кухня ЗША]]
[[Катэгорыя:Мучныя кандытарскія вырабы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1933 годзе]]</text>
      <sha1>3y887krjaudsklypepdl4500dffm9kx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Беларуская гандлёва-прамысловая палата</title>
    <ns>4</ns>
    <id>257445</id>
    <revision>
      <id>2328405</id>
      <parentid>2328112</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T13:49:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aestrum</username>
        <id>60013</id>
      </contributor>
      <comment>/* За */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2725" xml:space="preserve">__БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__
{{Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Падстаронка кандыдата|намінаваны = так}}

== [[{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] ==

* Ініцыятар: [[Удзельнік:W|W]] ([[Гутаркі ўдзельніка:W|гутаркі]])
&lt;small&gt;У адпаведнай сэкцыі стаўце #, выказвайце сваё меркаваньне і падпісвайцеся.&lt;/small&gt;

==За==
# {{Прапаную і падтрымліваю}}. Звыш 2-х тыдняў на [[Абмеркаваньне:Беларуская гандлёва-прамысловая палата|рэцэнзіі]] без заўвагі.--[[Удзельнік:W]] 9:53, 9 ліпеня 2022 (UTC+3)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 13:53, 16 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Gleb Leo|Gleb Leo]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Gleb Leo|гутаркі]]) 16:34, 16 ліпеня 2022 (+03)
# {{Прапаную і падтрымліваю}}. ---[[Удзельнік:Zemant|Zemant]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Zemant|гутаркі]]) 11:32, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік: Гарбацкі|Гарбацкі]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Гарбацкі|гутаркі]]) 11:47, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 0.1em 0.15em 0.1em;&quot;&gt;'''[[Удзельнік:Dymitr|&lt;span style='color: red'&gt;Dy&lt;/span&gt;&lt;span style='color: green'&gt;mi&lt;/span&gt;&lt;span style='color: blue'&gt;tr&lt;/span&gt;]]'''&lt;/span&gt; 11:51, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 14:46, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Саша из Киева|Саша из Киева]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Саша из Киева|гутаркі]]) 17:23, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Pierre L&amp;#39;iserois|Pierre L&amp;#39;iserois]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pierre L&amp;#39;iserois|гутаркі]]) 22:45, 18 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Aestrum|Aestrum]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Aestrum|гутаркі]]) 16:49, 19 ліпеня 2022 (+03)

==Супраць==

==Дапрацоўкі==

== Камэнтары ==</text>
      <sha1>r543i8bqac0p8kxua4cg2ypmimmvue9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328484</id>
      <parentid>2328405</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T18:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>/* За */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2901" xml:space="preserve">__БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__
{{Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Падстаронка кандыдата|намінаваны = так}}

== [[{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] ==

* Ініцыятар: [[Удзельнік:W|W]] ([[Гутаркі ўдзельніка:W|гутаркі]])
&lt;small&gt;У адпаведнай сэкцыі стаўце #, выказвайце сваё меркаваньне і падпісвайцеся.&lt;/small&gt;

==За==
# {{Прапаную і падтрымліваю}}. Звыш 2-х тыдняў на [[Абмеркаваньне:Беларуская гандлёва-прамысловая палата|рэцэнзіі]] без заўвагі.--[[Удзельнік:W]] 9:53, 9 ліпеня 2022 (UTC+3)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 13:53, 16 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Gleb Leo|Gleb Leo]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Gleb Leo|гутаркі]]) 16:34, 16 ліпеня 2022 (+03)
# {{Прапаную і падтрымліваю}}. ---[[Удзельнік:Zemant|Zemant]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Zemant|гутаркі]]) 11:32, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік: Гарбацкі|Гарбацкі]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Гарбацкі|гутаркі]]) 11:47, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 0.1em 0.15em 0.1em;&quot;&gt;'''[[Удзельнік:Dymitr|&lt;span style='color: red'&gt;Dy&lt;/span&gt;&lt;span style='color: green'&gt;mi&lt;/span&gt;&lt;span style='color: blue'&gt;tr&lt;/span&gt;]]'''&lt;/span&gt; 11:51, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. --[[Удзельнік:Лобачев Владимир|Лобачев Владимир]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Лобачев Владимир|гутаркі]]) 14:46, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Саша из Киева|Саша из Киева]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Саша из Киева|гутаркі]]) 17:23, 17 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Pierre L&amp;#39;iserois|Pierre L&amp;#39;iserois]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Pierre L&amp;#39;iserois|гутаркі]]) 22:45, 18 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:Aestrum|Aestrum]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Aestrum|гутаркі]]) 16:49, 19 ліпеня 2022 (+03)
# {{Падтрымліваю}}. [[Удзельнік:SergeiSEE|SergeiSEE]] ([[Гутаркі ўдзельніка:SergeiSEE|гутаркі]]) 21:46, 19 ліпеня 2022 (+02)

==Супраць==

==Дапрацоўкі==

== Камэнтары ==</text>
      <sha1>6mxrdwaszn1ijye0q8y4e3ep77hyibv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Касьмічная праграма НАСА</title>
    <ns>10</ns>
    <id>257705</id>
    <revision>
      <id>2328408</id>
      <timestamp>2022-07-19T15:12:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Template:NASA_space_program?oldid=1099189946</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3717" xml:space="preserve">{{Навігацыйная табліца2
| назва_шаблёну     = Касьмічная праграма НАСА
| state             = {{{state|}}}
| базавы_стыль      = text-align: center;
| кляса_карткі      = hlist

| назва             = [[NASA]]
| верх              = 
| выява             = 

| група_інфармацыі1 = Мінуўшчына
| сьпіс1            = 
* [[Нацыянальны дарадчы камітэт у аэранаўтыцы]]
* [[Касьмічная гонка]]

| група_інфармацыі2 = Дзейнасьць
| сьпіс2            = 
* [[Сьпіс адміністратараў NASA|Адміністратар]]
* [[Касьмічны цэнтар Джонсана]]
* [[Касьмічны цэнтар Кенэдзі]]
* [[Сетка глыбокага космасу NASA]]
* [[Атамны гадзіньнік глыбокага космасу]]

| група_інфармацыі3 = Пілятаваныя праграмы
| сьпіс3            = 
* [[North American X-15|X-15]]
* [[Мэркурый (касьмічная праграма)|Мэркурый]]
* [[Блізьняты (касьмічная праграма)|Блізьняты]]
* [[Апалён (касьмічная праграма)|Апалён]]
* [[Скайлэб]]
* [[Апалён — Саюз]]
* [[Касьмічны чаўнок (касьмічная праграма)|Касьмічны чаўнок]]
* [[Мір — Шатл]]
* [[Сузор’е (касьмічная праграма)|Сузор’е]]
* [[Міжнародная касьмічная станцыя]]
* [[Камэрцыйныя арбітальныя транспартныя паслугі]]
* [[Камэрцыйны экіпаж (касьмічная праграма)|Камэрцыйны экіпаж]]
* [[Арыён (касьмічны апарат)|Арыён]]
* [[Артэміда (касьмічная праграма)|Артэміда]]
* [[Месяцавы шлюз]]

| група_інфармацыі4 = Аўтаматычныя праграмы
| сьпіс4            = 
* [[Марынэр (касьмічная праграма)|Марынэр]]
* [[Землямер Марса-98|Землямер Марса-98]]
* [[Новае тысячагодзьдзе (касьмічная праграма)|Новае тысячагодзьдзе]]
* [[Месяцавы арбітальны карабель (касьмічная праграма)|Месяцавы арбітальны карабель]]
* [[Піянэр (касьмічная праграма)|Піянэр]]
* [[Рэйнджар (касьмічная праграма)|Рэйнджар]]
* [[Сэрвэер (касьмічная праграма)|Сэрвэер]]
* [[Вікінг (касьмічная праграма)|Вікінг]]
* [[Прамэтэй (касьмічная праграма)|Прамэтэй]]
* [[Праграма дасьледаваньня Марса]]
* [[Дасьледчы марсаход]]
* [[Сыстэма агляду Зямлі]]
* [[Вялікія абсэрваторыі (касьмічная праграма)|Вялікія абсэрваторыі]]
* [[Эксплорэр (касьмічная праграма)|Эксплорэр]]
* [[Вояджэр (касьмічная праграма)|Вояджэр]]
* [[Дыскавэры (касьмічная праграма)|Дыскавэры]]
* [[Новыя межы (касьмічная праграма)|Новыя межы]]

| ніз               = 
}}&lt;noinclude&gt;
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Касманаўтыка]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>os63q13z1vi6pwsvwzltogefyrqgqop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вера Воўк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257706</id>
    <revision>
      <id>2328489</id>
      <timestamp>2022-07-19T19:07:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Вера Воўк''' (укр. '''Віра Вовк''', парт. '''Vira Vovk'''; па пашпарце ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць ― 16 ліпеня 2022, Рыю-дэ-Жанэйру, Бразылія) ― бразыльская і ўкраінская пісьменьніца, паэтка, літаратуразнаўца, драматургін...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12580" xml:space="preserve">'''Вера Воўк''' (укр. '''Віра Вовк''', парт. '''Vira Vovk'''; па пашпарце ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць ― 16 ліпеня 2022, Рыю-дэ-Жанэйру, Бразылія) ― бразыльская і ўкраінская пісьменьніца, паэтка, літаратуразнаўца, драматургіня, перакладніца, навукоўца&lt;ref&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/ref&gt;. {{Пісьменьнік|Імя=Вера Воўк|Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk|Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська|Дата нараджэньня=2 студзеня 1926|Месца нараджэньня=Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць|Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру|Дата сьмерці=16 ліпеня 2022|Месца сьмерці=Рыю-дэ-Жанэйру|Род дзейнасьці=Пісьменьніца, выкладніца, паэтка, перакладніца|Гады актыўнасьці=1947-2022|Кірунак=Мадэрнізм|Мова=Украінская, партугальская, нямецкая|Дэбют=1947|Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай Польшчы, цяпер Львоўская вобласьць) у сям'і лекара і археолага. Вырасла на Гуцульшчыне ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў Львове, потым у сярэдняй жаночай школе ім Клары Шуман у Дрэздэне&lt;ref&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у эміграцыі, спачатку ў Нямеччыне, пазьней у Бразыліі. Вывучала германістыку, славістыку і музыкалёгію ў Тубінгенскім унівэрсытэце. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў Рыю-дэ-Жанэйру, дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў Калумбійскім унівэрсытэце (Нью-Ёрк) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае літаратуразнаўства. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол. : І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла 16 ліпеня 2022 году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;Ярослава Мельник, Пам'яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537 &lt;/ref&gt;. 

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў паэзіі, прозы, п'есаў. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Післа свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====

• Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947. 

• Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955. 

• Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956. 

• Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.

• Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.

• Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.

• Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969. 

• Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979. 

• Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.

• Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.

• Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus.  — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997. 

• Поезії. — Київ: Родовід, 2000.

• Писані Кахлі, 1999.

• Віоля під вечір, 2000.

• Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.

• Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.

• Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.

• Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.

• Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.

• Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.

• Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.

• Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====

• Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.

• Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.

• Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956. 

• Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.

• Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.

• Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.

• Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.

• Проза, «Родовід», Київ, 2001.

• Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.

• Каравела, «БаК», Львів, 2006.

• Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.

• Маскарада, «Факт», Київ, 2008.

• Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.

• Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.

• Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4'2011.

• Знамено, «БаК», Львів, 2011.

• Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.

• Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10'2012.

• Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.

• Диптих, «БаК», Львів, 2013.

• Паломник, «БаК», Львів, 2013.

• Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003. 

• Мережа. Львів: БаК. 2011. 

• Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.

• Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.

• Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.

• Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П'есы ====

• Скарб царя Гороха, 1962.

• Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.

• Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.

• Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.

• Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.

• Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.

• Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.

• Театр, «Родовід», Київ, 2002.

• Настася Чагрова, 1991.

• Козак Нетяга, 1991.

• Крилата скрипка, 1991.

• Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===

• Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====

• Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.

• Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.

• Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.

• Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.

• A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.

• Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>6uotz2b0f3fs6wc52lxiuiea70wa22c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328490</id>
      <parentid>2328489</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T19:17:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя катэгорыі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14352" xml:space="preserve">'''Вéра Вóўк''' ([[Украінская мова|укр.]] '''Віра Вовк''', [[Партугальская мова|парт.]] '''Vira Vovk'''; па пашпарце ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, [[Барыслаў]], цяпер [[Львоўская вобласьць]] ― 16 ліпеня 2022, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) ― бразыльская і ўкраінская [[пісьменьніца]], [[паэтка]], літаратуразнаўца, [[Драматург|драматургіня]], [[перакладніца]], [[Навуковец|навукоўца]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. {{Пісьменьнік|Імя=Вера Воўк|Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk|Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська|Дата нараджэньня=2 студзеня 1926|Месца нараджэньня=Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць|Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру|Дата сьмерці=16 ліпеня 2022|Месца сьмерці=Рыю-дэ-Жанэйру|Род дзейнасьці=Пісьменьніца, выкладніца, паэтка, перакладніца|Гады актыўнасьці=1947-2022|Кірунак=Мадэрнізм|Мова=Украінская, партугальская, нямецкая|Дэбют=1947|Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай [[Польшча|Польшчы]], цяпер Львоўская вобласьць) у сям'і [[Лекар|лекара]] і археолага. Вырасла на [[Гуцульшчына|Гуцульшчыне]] ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў [[Львоў|Львове]], потым у сярэдняй жаночай школе ім Клары Шуман у [[Дрэздэн|Дрэздэне]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у [[Эміграцыя|эміграцыі]], спачатку ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], пазьней у [[Бразылія|Бразыліі]]. Вывучала [[Германістыка|германістыку]], [[Славістыка|славістыку]] і [[Музыкалёгія|музыкалёгію]] ў [[Тубінгенскі ўнівэрсытэт|Тубінгенскім унівэрсытэце]]. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў [[Рыю-дэ-Жанэйру]], дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскім унівэрсытэце]] ([[Нью-Ёрк]]) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае [[літаратуразнаўства]]. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;&lt;small&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла 16 ліпеня 2022 году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Ярослава Мельник, Пам'яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;. 

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў паэзіі, прозы, п'есаў. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Післа свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; &lt;small&gt;Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====

• Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947. 

• Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955. 

• Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956. 

• Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.

• Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.

• Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.

• Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969. 

• Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979. 

• Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.

• Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.

• Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus.  — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997. 

• Поезії. — Київ: Родовід, 2000.

• Писані Кахлі, 1999.

• Віоля під вечір, 2000.

• Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.

• Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.

• Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.

• Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.

• Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.

• Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.

• Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.

• Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====

• Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.

• Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.

• Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956. 

• Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.

• Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.

• Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.

• Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.

• Проза, «Родовід», Київ, 2001.

• Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.

• Каравела, «БаК», Львів, 2006.

• Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.

• Маскарада, «Факт», Київ, 2008.

• Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.

• Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.

• Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4'2011.

• Знамено, «БаК», Львів, 2011.

• Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.

• Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10'2012.

• Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.

• Диптих, «БаК», Львів, 2013.

• Паломник, «БаК», Львів, 2013.

• Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003. 

• Мережа. Львів: БаК. 2011. 

• Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.

• Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.

• Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.

• Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П'есы ====

• Скарб царя Гороха, 1962.

• Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.

• Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.

• Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.

• Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.

• Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.

• Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.

• Театр, «Родовід», Київ, 2002.

• Настася Чагрова, 1991.

• Козак Нетяга, 1991.

• Крилата скрипка, 1991.

• Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===

• Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====

• Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.

• Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.

• Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.

• Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.

• A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.

• Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 2 студзеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1926 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ва Ўкраіне]]
[[Катэгорыя:Украінскія пісьменьніцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладнікі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія паэты]]
[[Катэгорыя:Асобы Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Асобы Львова]]
[[Катэгорыя:Дыяспары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Памерлі 16 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 2022 годзе]]</text>
      <sha1>efzv3sdm0ma2qhdyxwv2ij5ab2daqvw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328491</id>
      <parentid>2328490</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T19:20:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дапоўненая інфармацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14410" xml:space="preserve">'''Вéра Вóўк''' ([[Украінская мова|укр.]] '''Віра Вовк''', [[Партугальская мова|парт.]] '''Vira Vovk'''; па пашпарце ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, [[Барыслаў]], цяпер [[Львоўская вобласьць]] ― 16 ліпеня 2022, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) ― бразыльская і ўкраінская [[пісьменьніца]], [[паэтка]], літаратуразнаўца, [[Драматург|драматургіня]], [[перакладніца]], [[Навуковец|навукоўца]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. {{Пісьменьнік|Імя=Вера Воўк|Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk|Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська|Дата нараджэньня=2 студзеня 1926|Месца нараджэньня=Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць|Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру|Дата сьмерці=16 ліпеня 2022|Месца сьмерці=Рыю-дэ-Жанэйру|Род дзейнасьці=Пісьменьніца, выкладніца, паэтка, перакладніца|Гады актыўнасьці=1947-2022|Кірунак=Мадэрнізм|Мова=Украінская, партугальская, нямецкая|Дэбют=1947|Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай [[Польшча|Польшчы]], цяпер Львоўская вобласьць) у сям'і [[Лекар|лекара]] і археоляга. Вырасла на [[Гуцульшчына|Гуцульшчыне]] ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў [[Львоў|Львове]], потым у сярэдняй жаночай школе імя Клары Шуман у [[Дрэздэн|Дрэздэне]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у [[Эміграцыя|эміграцыі]], спачатку ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], пазьней у [[Бразылія|Бразыліі]]. Вывучала [[Германістыка|германістыку]], [[Славістыка|славістыку]] і [[Музыкалёгія|музыкалёгію]] ў [[Тубінгенскі ўнівэрсытэт|Тубінгенскім унівэрсытэце]]. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў [[Рыю-дэ-Жанэйру]], дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскім унівэрсытэце]] ([[Нью-Ёрк]]) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае [[літаратуразнаўства]]. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;&lt;small&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла [[16 ліпеня]] [[2022]] году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Ярослава Мельник, Пам'яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;. 

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў [[Паэзія|паэзіі]], [[Проза|прозы]], [[П’еса|п'есаў]]. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Післа свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; &lt;small&gt;Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====

• Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947. 

• Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955. 

• Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956. 

• Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.

• Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.

• Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.

• Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969. 

• Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979. 

• Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.

• Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.

• Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus.  — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997. 

• Поезії. — Київ: Родовід, 2000.

• Писані Кахлі, 1999.

• Віоля під вечір, 2000.

• Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.

• Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.

• Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.

• Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.

• Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.

• Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.

• Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.

• Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====

• Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.

• Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.

• Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956. 

• Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.

• Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.

• Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.

• Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.

• Проза, «Родовід», Київ, 2001.

• Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.

• Каравела, «БаК», Львів, 2006.

• Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.

• Маскарада, «Факт», Київ, 2008.

• Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.

• Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.

• Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4'2011.

• Знамено, «БаК», Львів, 2011.

• Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.

• Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10'2012.

• Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.

• Диптих, «БаК», Львів, 2013.

• Паломник, «БаК», Львів, 2013.

• Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003. 

• Мережа. Львів: БаК. 2011. 

• Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.

• Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.

• Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.

• Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П'есы ====

• Скарб царя Гороха, 1962.

• Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.

• Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.

• Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.

• Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.

• Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.

• Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.

• Театр, «Родовід», Київ, 2002.

• Настася Чагрова, 1991.

• Козак Нетяга, 1991.

• Крилата скрипка, 1991.

• Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===

• Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====

• Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.

• Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.

• Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.

• Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.

• A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.

• Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 2 студзеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1926 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ва Ўкраіне]]
[[Катэгорыя:Украінскія пісьменьніцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладнікі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія паэты]]
[[Катэгорыя:Асобы Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Асобы Львова]]
[[Катэгорыя:Дыяспары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Памерлі 16 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 2022 годзе]]</text>
      <sha1>b6s7ah3ifqtogl8xpqzky3cprppj3y5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328541</id>
      <parentid>2328491</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T06:37:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Прыбраны абдрук.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14412" xml:space="preserve">'''Вéра Вóўк''' ([[Украінская мова|укр.]] '''Віра Вовк''', [[Партугальская мова|парт.]] '''Vira Vovk'''; па пашпарце ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, [[Барыслаў]], цяпер [[Львоўская вобласьць]] ― 16 ліпеня 2022, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) ― бразыльская і ўкраінская [[пісьменьніца]], [[паэтка]], літаратуразнаўца, [[Драматург|драматургіня]], [[перакладніца]], [[Навуковец|навукоўца]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. {{Пісьменьнік|Імя=Вера Воўк|Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk|Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська|Дата нараджэньня=2 студзеня 1926|Месца нараджэньня=Барыслаў, цяпер Львоўская вобласьць|Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру|Дата сьмерці=16 ліпеня 2022|Месца сьмерці=Рыю-дэ-Жанэйру|Род дзейнасьці=Пісьменьніца, выкладніца, паэтка, перакладніца|Гады актыўнасьці=1947-2022|Кірунак=Мадэрнізм|Мова=Украінская, партугальская, нямецкая|Дэбют=1947|Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)}}

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай [[Польшча|Польшчы]], цяпер Львоўская вобласьць) у сям'і [[Лекар|лекара]] і археоляга. Вырасла на [[Гуцульшчына|Гуцульшчыне]] ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў [[Львоў|Львове]], потым у сярэдняй жаночай школе імя Клары Шуман у [[Дрэздэн|Дрэздэне]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у [[Эміграцыя|эміграцыі]], спачатку ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], пазьней у [[Бразылія|Бразыліі]]. Вывучала [[Германістыка|германістыку]], [[Славістыка|славістыку]] і [[Музыкалёгія|музыкалёгію]] ў [[Тубінгенскі ўнівэрсытэт|Тубінгенскім унівэрсытэце]]. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў [[Рыю-дэ-Жанэйру]], дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскім унівэрсытэце]] ([[Нью-Ёрк]]) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае [[літаратуразнаўства]]. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;&lt;small&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла [[16 ліпеня]] [[2022]] году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Ярослава Мельник, Пам'яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;. 

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў [[Паэзія|паэзіі]], [[Проза|прозы]], [[П’еса|п'есаў]]. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Пісала свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; &lt;small&gt;Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====

• Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947. 

• Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955. 

• Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956. 

• Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.

• Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.

• Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.

• Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969. 

• Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979. 

• Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.

• Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.

• Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus.  — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997. 

• Поезії. — Київ: Родовід, 2000.

• Писані Кахлі, 1999.

• Віоля під вечір, 2000.

• Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.

• Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.

• Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.

• Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.

• Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.

• Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.

• Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.

• Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====

• Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.

• Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.

• Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956. 

• Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.

• Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.

• Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.

• Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.

• Проза, «Родовід», Київ, 2001.

• Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.

• Каравела, «БаК», Львів, 2006.

• Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.

• Маскарада, «Факт», Київ, 2008.

• Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.

• Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.

• Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4'2011.

• Знамено, «БаК», Львів, 2011.

• Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.

• Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10'2012.

• Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.

• Диптих, «БаК», Львів, 2013.

• Паломник, «БаК», Львів, 2013.

• Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003. 

• Мережа. Львів: БаК. 2011. 

• Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.

• Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.

• Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.

• Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П'есы ====

• Скарб царя Гороха, 1962.

• Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.

• Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.

• Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.

• Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.

• Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.

• Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.

• Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.

• Театр, «Родовід», Київ, 2002.

• Настася Чагрова, 1991.

• Козак Нетяга, 1991.

• Крилата скрипка, 1991.

• Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===

• Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====

• Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.

• Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.

• Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.

• A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.

• Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.

• A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.

• Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 2 студзеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1926 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ва Ўкраіне]]
[[Катэгорыя:Украінскія пісьменьніцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладнікі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія паэты]]
[[Катэгорыя:Асобы Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Асобы Львова]]
[[Катэгорыя:Дыяспары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Рыю-дэ-Жанэйру]]
[[Катэгорыя:Памерлі 16 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 2022 годзе]]</text>
      <sha1>e67imaf5hfegefxb132qflrqqwzy492</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328556</id>
      <parentid>2328541</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:25:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>аздабленьне</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13346" xml:space="preserve">{{Пісьменьніца
 | Імя=Вера Воўк
 | Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk
 | Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська
 | Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру
 | Гады актыўнасьці=1947-2022
 | Кірунак=Мадэрнізм
 | Дэбют=1947
 | Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)
}}
'''Вéра Вóўк''' ({{мова-укр|Віра Вовк}}, {{мова-парт|Vira Vovk}}; паводле пашпарту ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, [[Барыслаў]], цяпер [[Львоўская вобласьць]] ― 16 ліпеня 2022, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) ― бразыльская і ўкраінская [[пісьменьніца]], [[паэтка]], літаратуразнаўца, [[Драматург|драматургіня]], [[перакладніца]], [[Навуковец|навукоўца]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай [[Польшча|Польшчы]], цяпер Львоўская вобласьць) у сям’і [[Лекар|лекара]] і археоляга. Вырасла на [[Гуцульшчына|Гуцульшчыне]] ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў [[Львоў|Львове]], потым у сярэдняй жаночай школе імя Клары Шуман у [[Дрэздэн]]е&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у [[Эміграцыя|эміграцыі]], спачатку ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], пазьней у [[Бразылія|Бразыліі]]. Вывучала [[Германістыка|германістыку]], [[Славістыка|славістыку]] і [[Музыкалёгія|музыкалёгію]] ў [[Тубінгенскі ўнівэрсытэт|Тубінгенскім унівэрсытэце]]. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў [[Рыю-дэ-Жанэйру]], дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскім унівэрсытэце]] ([[Нью-Ёрк]]) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае [[літаратуразнаўства]]. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;&lt;small&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла 16 ліпеня 2022 году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Ярослава Мельник, Пам’яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў [[Паэзія|паэзіі]], [[Проза|прозы]], [[П’еса|п’есаў]]. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Пісала свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; &lt;small&gt;Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====
* Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947.
* Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955.
* Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956.
* Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.
* Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.
* Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.
* Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969.
* Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979.
* Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.
* Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.
* Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus. — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997.
* Поезії. — Київ: Родовід, 2000.
* Писані Кахлі, 1999.
* Віоля під вечір, 2000.
* Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.
* Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.
* Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.
* Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.
* Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.
* Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.
* Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.
* Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====
* Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.
* Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.
* Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956.
* Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.
* Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.
* Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.
* Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.
* Проза, «Родовід», Київ, 2001.
* Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.
* Каравела, «БаК», Львів, 2006.
* Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.
* Маскарада, «Факт», Київ, 2008.
* Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.
* Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.
* Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4’2011.
* Знамено, «БаК», Львів, 2011.
* Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.
* Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10’2012.
* Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.
* Диптих, «БаК», Львів, 2013.
* Паломник, «БаК», Львів, 2013.
* Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003.
* Мережа. Львів: БаК. 2011.
* Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.
* Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.
* Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.
* Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П’есы ====
* Скарб царя Гороха, 1962.
* Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.
* Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.
* Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.
* Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.
* Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.
* Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.
* Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.
* Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.
* Театр, «Родовід», Київ, 2002.
* Настася Чагрова, 1991.
* Козак Нетяга, 1991.
* Крилата скрипка, 1991.
* Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===
* Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====
* Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.
* Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.
* Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.
* Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.
* A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.
* Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.
* A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.
* Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Воўк, Вера}}
[[Катэгорыя:Украінскія пісьменьніцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладнікі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія паэты]]
[[Катэгорыя:Дыяспары]]</text>
      <sha1>k3i3ac5h946rtfejys6mwa8nbuwyeyr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328557</id>
      <parentid>2328556</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>кірылічная „о“</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13348" xml:space="preserve">{{Пісьменьніца
 | Імя=Вера Воўк
 | Арыгінал імя=укр. Ві́ра Вовк, парт. Vira Vovk
 | Імя пры нараджэньні=Віра Остапівна Селянська
 | Месца пахаваньня=Рыю-дэ-Жанэйру
 | Гады актыўнасьці=1947-2022
 | Кірунак=Мадэрнізм
 | Дэбют=1947
 | Значныя творы=Зоря провідна (1955), Чорні акації. На горі (1961), Меандри (1979),Місячне павутиння (2017)
}}
'''Вéра Во́ўк''' ({{мова-укр|Віра Вовк}}, {{мова-парт|Vira Vovk}}; паводле пашпарту ''Wira Selanski''; 2 студзеня 1926, [[Барыслаў]], цяпер [[Львоўская вобласьць]] ― 16 ліпеня 2022, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) ― бразыльская і ўкраінская [[пісьменьніца]], [[паэтка]], літаратуразнаўца, [[Драматург|драматургіня]], [[перакладніца]], [[Навуковец|навукоўца]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==

Нарадзілася 2 студзеня 1926 году ў Барыславе (украінскія землі даваеннай [[Польшча|Польшчы]], цяпер Львоўская вобласьць) у сям’і [[Лекар|лекара]] і археоляга. Вырасла на [[Гуцульшчына|Гуцульшчыне]] ў мястэчку Куты. Вучылася ў гімназіі ў [[Львоў|Львове]], потым у сярэдняй жаночай школе імя Клары Шуман у [[Дрэздэн]]е&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Вовк Віра // Універсальний словник-енциклопедія. — 4-те вид. — К.: Тека, 2006.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

З 1945 г. у [[Эміграцыя|эміграцыі]], спачатку ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], пазьней у [[Бразылія|Бразыліі]]. Вывучала [[Германістыка|германістыку]], [[Славістыка|славістыку]] і [[Музыкалёгія|музыкалёгію]] ў [[Тубінгенскі ўнівэрсытэт|Тубінгенскім унівэрсытэце]]. У 1949 годзе разам з маці пераехала ў [[Рыю-дэ-Жанэйру]], дзе скончыла ўнівэрсытэт, таксама стажывалася ў [[Калюмбійскі ўнівэрсытэт|Калюмбійскім унівэрсытэце]] ([[Нью-Ёрк]]) і Мюнхэнскім унівэрсытэце, дзе таксама вывучала параўнальнае [[літаратуразнаўства]]. Атрымала ступень доктаркі філязофіі&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Віра Вовк. Доповнення до бібліографії Віри Вовк (до 2011) // Віра Вовк. Мережа. Львів: БаК. 2011. 127 стор.: 105—127.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля атрыманьня адукацыі яна стала прафэсаркай нямецкай літаратуры ў Дзяржаўным унівэрсытэце Рыю-дэ-Жанэйру. З 1957 г. загадніца катэдрны германістыкі гэтага ўнівэрсытэту&lt;ref&gt;&lt;small&gt;О. Г. Астаф'єв, І. М. Дзюба. Вовк Віра // Енциклопедія сучасної України: у 30 т. / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.]; НАН України, НТШ. — К.: [б. в.], 2005. — Т. 4: В — Вог. — С. 675—676.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна прапагандавала ўкраінскую культуру і мову. Праводзіла літаратурныя прэзэнтацыі, лекцыі, аўтарскія вечары па ўсім сьвеце&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Вера Воўк памерла 16 ліпеня 2022 году ў Рыю-дэ-Жанэйру&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Ярослава Мельник, Пам’яті Віри Вовк, Збруч, 16.07.2022, https://zbruc.eu/node/112537&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Чаліца літаратурнай суполкі New York Group (NYG)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Коцюбинська М. Метамарфози Віри Вовк // Коцюбинська Михайлина. Мої обрії. ТІІ . — Київ: Дух і література, 2004. — С. 56-81.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

За час творчай дзейнасьці В. Воўк выдала дзясяткі ўласных кнігаў [[Паэзія|паэзіі]], [[Проза|прозы]], [[П’еса|п’есаў]]. Як перакладніца яна пераклала на ўкраінскую мову цэлую плеяду вершаў эўрапейскіх аўтараў. Акрамя таго, пераклала ўкраінскіх аўтараў на нямецкую і партугальскую мовы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Покальчук Ю. Різні світи Віри Вовк // Всесвіт. 1990. № 2.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Свой літаратурны псэўданім Віра Селянская ўзяла ад прозьвішча аднаго з дзядоў. Пісала свае творы пераважна на ўкраінскай, а таксама на нямецкай і партугальскай мовах. Стварала філязофскую лірыку (зб. «Зоря провідна» (1955), «Чорні акації» (1961), «Меандри» (1979))&lt;ref&gt; &lt;small&gt;Віра Вовк (Віра Остапівна Селянська), sites.utoronto.ca/elul/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Творы ==

=== Па-ўкраінску ===

==== Паэзія ====
* Юність. — Прудентопіль Накладом о. Володимира Ханейка 1947.
* Зоря провідна. — Мюнхен: Молоде Життя 1955.
* Елегії. — Мюнхен: Українське видавництво, 1956.
* Чорні акації. На горі. — Мюнхен: Ріо-де-Жанейро, 1961.
* Relógio Solar. — Rio de Janeiro: Gráfica Editora Arte Moderna, 1964.
* Любовні листи княжни Вероніки до кардинала Джованнібаттісти. На горі. — Мюнхен, 1967.
* Каппа Хреста. — Мюнхен: Сучасність, 1969.
* Меандри / Meandros / Meander. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1979.
* Мандаля / Mandala. — Ріо-де-Жанейро: Companhia Brasileira de ArtesGráficas, 1980.
* Жіночі маски. — Ріо-де-Жанейро; Женева: Companhia Brasileira de Artes Gráficas, 1993.
* Молебень до Богородиці / Oratorium fur die Gottesmutter / Oratorio a Mae de Deus. — Ріо-де-Жанейро; Женева: J.Di Giorgio &amp;Cia.Ltda, 1997.
* Поезії. — Київ: Родовід, 2000.
* Писані Кахлі, 1999.
* Віоля під вечір, 2000.
* Півні з Барселошу, «Родовід», Ріо-де-Жанеро — Київ, 2004.
* Маївка для Богородиці Коралів, «Родовід» Ріо-де Жанеро — Київ, 2004.
* Ромен-зілля, «Пороги», Дніпропетровськ, 2007.
* Обарінки, «Пороги», Дніпропетровськ, 2010.
* Зеніт, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Львів, 2012.
* Варіяції на тему кохання, «Кур'єр Кривбасу», березень-квітень-травень, 2012.
* Сатирикон, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Січеслав — Львів, 2012.
* Зі скрині Забутих Предків, «Кур'єр Кривбасу», жовтень-листопад-грудень, 2013.

==== Проза ====
* Леґенди, «Молоде життя», Мюнхен, 1955.
* Казки, «Дніпрова хвиля», Мюнхен, 1956.
* Духи й дервіші, «Українське видавництво», Мюнхен, 1956.
* Lendas, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Rio de Janeiro, 1959.
* Вітражі, «На горі», Ріо-де-Жанейро — Мюнхен, 1961.
* Святий гай — Bosque sagrado, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1983.
* Карнавал — Carnaval, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро, 1986.
* Проза, «Родовід», Київ, 2001.
* Сьома печать, «Родовід», Київ — Ріо-де-Жанейро, 2005.
* Каравела, «БаК», Львів, 2006.
* Напис на скарабею, «БаК», Львів, 2007.
* Маскарада, «Факт», Київ, 2008.
* Коляда на Щедрий Вечір, «БаК», Львів, 2008.
* Тотем скальних соколів, «БаК», Львів, 2010.
* Тотем скальних соколів, «Соборність», Ізраїль, 3-4’2011.
* Знамено, «БаК», Львів, 2011.
* Чар-писанка, «БаК», Львів, 2012.
* Спілкування з опалевим метеликом, «Березіль», Харків, 9-10’2012.
* Книга Естери, «Кур'єр Кривбасу», січень-лютень-березень, 2013.
* Диптих, «БаК», Львів, 2013.
* Паломник, «БаК», Львів, 2013.
* Спомини/публіцистика. Спогади. Київ: Родовід, Київ, 2003.
* Мережа. Львів: БаК. 2011.
* Човен на обрію. Львів: БаК. 2014.
* Бабине літо: остання книга спогадів. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2016.
* Місячне павутиння. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2017.
* Вітряк на перехрестю. Ріо-де-Жанейро: Contraste. 2018.

==== П’есы ====
* Скарб царя Гороха, 1962.
* Смішний святий, «Слово», Нью-Йорк, 1968.
* Триптих, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро,1982.
* Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро, 1988.
* Іконостас України, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1991.
* Вінок троїстий, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Нью-Йорк, 1991.
* Казка про вершника, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де Жанейро — Нью-Йорк, 1992.
* Зимове дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1994.
* Весняне дійство, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», Ріо-де-Жанейро — Женева, 1995.
* Театр, «Родовід», Київ, 2002.
* Настася Чагрова, 1991.
* Козак Нетяга, 1991.
* Крилата скрипка, 1991.
* Казки і містерії, «БаК», Ріо-де-Жанейро — Київ — Лівів, 2013.

=== Па-партугальску ===
* Wira Wowk. Aquarelas. Rio de Janeiro: Editora Velha Lapa. 2005.

==== Навуковыя працы ====
* Pequena Antologia da Lírica Alemã, «Gráfica Editora Arte Moderna», 1963.
* Renovos de Mitos, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1986.
* Fábulas de Cabo Frio, «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.
* Formas (hai-kai — gazéis — triolés — rondéis), «Companhia Brasileira de Artes Gráficas», RJ, 1985.
* A Poesia de «niedere minne» de Walther von der Vogelweide, «Impressora Velha Lapa», RJ, 1997.
* Correntes da Literatura Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1997.
* A Balada Alemã, «Editora Velha Lapa», RJ, 1998.
* Antologia da Lírica Alemã, «Editora Velha Lapa», 1999.

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Воўк, Вера}}
[[Катэгорыя:Украінскія пісьменьніцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратуразнаўцы]]
[[Катэгорыя:Украінскія драматургі]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладнікі]]
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Бразыльскія паэты]]
[[Катэгорыя:Дыяспары]]</text>
      <sha1>dqycn7mtsgszy88vrsxhii6kb9qw7jn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Файл:Stal Mielec.png</title>
    <ns>6</ns>
    <id>257707</id>
    <revision>
      <id>2328493</id>
      <timestamp>2022-07-19T20:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>{{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня
| апісаньне     = Лягатып футбольнага клюбу «[[Сталь Мелец|Сталь]]» Мелец
| аўтар         = FKS Stal Mielec
| час стварэньня = XX стагодзьдзе
| крыніца       = Афіцыйны сайт клюбу
| артыкул       = Сталь Мелец
| частка        = Поўная выява лягатыпа
| разрозьненьне = Так
| мэта          = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду
| заменнасьць   = Гэта лягатып футбольнага клюбу, таму для яго няма свабоднай замены
| іншае         = Выява...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="959" xml:space="preserve">== Апісаньне ==
{{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня
| апісаньне     = Лягатып футбольнага клюбу «[[Сталь Мелец|Сталь]]» Мелец
| аўтар         = FKS Stal Mielec
| час стварэньня = XX стагодзьдзе
| крыніца       = Афіцыйны сайт клюбу
| артыкул       = Сталь Мелец
| частка        = Поўная выява лягатыпа
| разрозьненьне = Так
| мэта          = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду
| заменнасьць   = Гэта лягатып футбольнага клюбу, таму для яго няма свабоднай замены
| іншае         = Выява — прадмет грамадзкага інтарэсу
}}
== Ліцэнзія ==
{{Лягатып}}</text>
      <sha1>7ycciatas3j40ndz9k0j9c7vpbiuxv4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сталь Мелец</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257708</id>
    <revision>
      <id>2328494</id>
      <timestamp>2022-07-19T20:44:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Stal_Mielec?oldid=1099255074</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2578" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сталь
|Лягатып          = Stal Mielec.png
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Мелец]], [[Польшча]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Мелец)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 7 000&lt;ref&gt;[http://stalmielec.com/?page_id=37 «Stadion Stali Mielec»]. Stal Mielec.&lt;/ref&gt;
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|СтальМелецЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|СтальМелец}}
|Прыналежнасьць   = Польскія
}}
«'''Сталь'''» ({{мова-pl|Stal}}) — польскі футбольны клюб з [[Мелец|Мельцу]]. Быў заснаваны 10 красавіка 1939 году. Вялікіх посьпехаў у польскай [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] клюб зазнаў у 1973 і 1976 гадах, двойчы здабываючы перамогі ў розыгрышу [[чэмпіянат Польшчы па футболе|чэмпіянату Польшчы]]. У наступным адбыліся значныя зьмены ў кіраваньні і зьявіліся фінансавыя цяжкасьці, якія прымусілі клюб пазбавіцца месца ў эліце. Пасьля перамогі ў [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лізе]] ў 2016 годзе «Сталь» падвысілася да [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]]. Здабыўшы перамогу ў Першай лізе ў 2020 годзе, дружына ўпершыню за колькі гадоў павярнулася да Экстраклясы.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://stalmielec.com/ Афіцыйны сайт]

{{Экстракляса чэмпіянату Польшчы па футболе}}

[[Катэгорыя:Мелец]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1939 годзе]]
[[Катэгорыя:1939 год у Польшчы]]</text>
      <sha1>5qto4sii7w7a23hhacgo0t7hnm5zv45</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328495</id>
      <parentid>2328494</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T20:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артаграфія</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2580" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сталь
|Лягатып          = Stal Mielec.png
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Мелец]], [[Польшча]]
|Стадыён          = [[Гарадзкі стадыён (Мелец)|Гарадзкі]]
|Умяшчальнасьць   = 7 000&lt;ref&gt;[http://stalmielec.com/?page_id=37 «Stadion Stali Mielec»]. Stal Mielec.&lt;/ref&gt;
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|СтальМелецЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|СтальМелец}}
|Прыналежнасьць   = Польскія
}}
«'''Сталь'''» ({{мова-pl|Stal}}) — польскі футбольны клюб зь [[Мелец|Мельцу]]. Быў заснаваны 10 красавіка 1939 году. Вялікіх посьпехаў у польскай [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] клюб зазнаў у 1973 і 1976 гадах, двойчы здабываючы перамогі ў розыгрышу [[чэмпіянат Польшчы па футболе|чэмпіянату Польшчы]]. У наступным адбыліся значныя зьмены ў кіраваньні і зьявіліся фінансавыя цяжкасьці, якія прымусілі клюб пазбавіцца месца ў эліце. Пасьля перамогі ў [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лізе]] ў 2016 годзе «Сталь» падвысілася да [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]]. Здабыўшы перамогу ў Першай лізе ў 2020 годзе, дружына ўпершыню за колькі гадоў павярнулася да Экстраклясы.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://stalmielec.com/ Афіцыйны сайт]

{{Экстракляса чэмпіянату Польшчы па футболе}}

[[Катэгорыя:Мелец]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1939 годзе]]
[[Катэгорыя:1939 год у Польшчы]]</text>
      <sha1>m8xsrl6ayyw0q9xml4kfe9t43sxwfn7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кель</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257709</id>
    <revision>
      <id>2328498</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:08:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Кель |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Келі |Трансьлітараваная назва           = Kieĺ |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн                              =  |Дата заснавань...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4510" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Кель
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Келі
|Трансьлітараваная назва           = Kieĺ
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 74
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 7
 |Шырата сэкундаў                  = 49
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 9
 |Даўгата сэкундаў                 = 27
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Кель'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Стара́я Кель, Но́вая Кель''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 103 чалавекі&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 74 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>cnsqafio8xqq2ex0xukufzvw3nwu2vb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мазалі (Капыльскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257710</id>
    <revision>
      <id>2328499</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:10:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Мазалі |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Мазалёў |Трансьлітараваная назва           = Mazali |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4446" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Мазалі
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Мазалёў
|Трансьлітараваная назва           = Mazali
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 74
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 8
 |Шырата сэкундаў                  = 46
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 10
 |Даўгата сэкундаў                 = 1
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Мазалі́'''&lt;re&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 27 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 31 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>gvy94y107gzlbjcs6r1h50cptg8rrm9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328500</id>
      <parentid>2328499</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:10:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4447" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Мазалі
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Мазалёў
|Трансьлітараваная назва           = Mazali
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 74
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 8
 |Шырата сэкундаў                  = 46
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 10
 |Даўгата сэкундаў                 = 1
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Мазалі́'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 27 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 31 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>7ei6wlrdufxi0c50x46vwa8jpownl9k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328501</id>
      <parentid>2328500</parentid>
      <timestamp>2022-07-19T21:13:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4447" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Мазалі
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Мазалёў
|Трансьлітараваная назва           = Mazali
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 31
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 8
 |Шырата сэкундаў                  = 46
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 10
 |Даўгата сэкундаў                 = 1
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Мазалі́'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 27 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 31 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>9vu6obahuis2v3w86nmubn585gn1vkm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Каменка (Капыльскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257711</id>
    <revision>
      <id>2328502</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Каменка |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Каменкі |Трансьлітараваная назва           = Kamienka |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4456" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Каменка
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Каменкі
|Трансьлітараваная назва           = Kamienka
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 24
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 10
 |Шырата сэкундаў                  = 5
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 13
 |Даўгата сэкундаў                 = 42
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Ка́менка'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 48 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 24 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>hvrusf0mfgavlmts4g6zrmpyew7r64n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вялешына (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257712</id>
    <revision>
      <id>2328504</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:17:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Вялешына |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Вялешына |Трансьлітараваная назва           = Vialiešyna |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4557" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Вялешына
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Вялешына
|Трансьлітараваная назва           = Vialiešyna
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 29
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 10
 |Шырата сэкундаў                  = 27
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 9
 |Даўгата сэкундаў                 = 54
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Вяле́шына'''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot;&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; (таксама ''Княжо́е Вяле́шына, Вяле́шын, м.''&lt;ref name=&quot;daviednik&quot; /&gt;) — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

З 1924 па 24 траўня 1960 году цэнтар [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 40 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 29 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>pljiuw2kxehh4r4iq4l4ixki274wnug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васілеўшчына (Капыльскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257713</id>
    <revision>
      <id>2328505</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:29:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Васілеўшчына |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Васілеўшчыны |Трансьлітараваная назва           = Vasilieŭščyna |Герб                              =  |Сьцяг...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4492" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Васілеўшчына
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Васілеўшчыны
|Трансьлітараваная назва           = Vasilieŭščyna
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 28
|Год падліку колькасьці            = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 10
 |Шырата сэкундаў                  = 19
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 7
 |Даўгата сэкундаў                 = 44
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Васіле́ўшчына'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 30 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;
* 2019 год — 28 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>jn1qj4il8ntjg9c498o9izc29cxvha6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аргелаўшчына</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257714</id>
    <revision>
      <id>2328506</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:32:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Аргелаўшчына |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Аргелаўшчыны |Трансьлітараваная назва           = Arhielaŭščyna |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4421" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Аргелаўшчына
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Аргелаўшчыны
|Трансьлітараваная назва           = Arhielaŭščyna
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 31
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 9
 |Шырата сэкундаў                  = 15
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 11
 |Даўгата сэкундаў                 = 59
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Арге́лаўшчына'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2009 год — 31 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>pwamffv4xf79v5jhf12lfzantv1qjme</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скабін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257715</id>
    <revision>
      <id>2328510</id>
      <timestamp>2022-07-19T21:38:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stary Jolup</username>
        <id>145</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Населены пункт/Беларусь |Назва                             = Скабін |Статус                            = вёска |Назва ў родным склоне             = Скабіну |Трансьлітараваная назва           = Skabin |Герб                              =  |Сьцяг                             =  |Гімн                              =  |Дата засн...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5212" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Скабін
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Скабіну
|Трансьлітараваная назва           = Skabin
|Герб                              = 
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                              = [[Капыльскі раён|Капыльскі]]
|Сельсавет                         = [[Капыльскі сельсавет|Капыльскі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 568
|Год падліку колькасьці            = 2009
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 53
 |Шырата хвілінаў                  = 8
 |Шырата сэкундаў                  = 59
 |Даўгата градусаў                 = 27
 |Даўгата хвілінаў                 = 8
 |Даўгата сэкундаў                 = 59
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Commons                           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Скабі́н'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капыльскі сельсавет|Капыльскага сельсавету]].

== Гісторыя ==
Да 24 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Вялешынскі сельсавет|Вялешынскага сельсавету]]&lt;ref&gt;Пастанова выканкому Менскага абласнога Савету дэпутатаў працоўных ад 24 траўня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету Беларускай ССР, пастаноў і распараджэньняў Савету Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.&lt;/ref&gt;.

== Геаграфія ==
Знаходзіцца за 3 кілямэтры на ўсход ад горада [[Капыль]], за 128 кілямэтраў ад [[Менск]]у, за 12 кілямэтраў ад чыгуначнай станцыі [[Цімкавічы (станцыя)|Цімкавічы]].

== Насельніцтва ==
* 2001 год — 498 жыхароў, 200 двароў
* 2009 год — 568 чалавек&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]&lt;/ref&gt;

== Асобы ==
* [[Анатоль Давідовіч]] (1965—1992) — [[Нацыянальны Герой Азэрбайджану]].
* [[Сяргей Міхальчук]] (1925) — беларускі празаік, перакладчык

== Славутасьці ==
* Брацкая магіла савецкіх воінаў
* Помнік землякам, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну


== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Капыльскі сельсавет}}
{{Капыльскі раён}}

[[Катэгорыя:Капыльскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Капыльскага раёну]]</text>
      <sha1>f3yjgqzils3c7sivfavb3myumv4e81o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Энісафобія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257716</id>
    <revision>
      <id>2328529</id>
      <timestamp>2022-07-20T04:23:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>YahodaSWAG</username>
        <id>72348</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Энісафобія''' (enisso з [[Грэцкая мова|грэц.]] лаяць, ганіць) – боязь крытыкі й асуджэньня з боку [[грамадзтва]]. Чалавек, які пакутуе дадзенай фобіяй, звычайна [[Самаацэнка|не ўпэўнены]] ў сабе ці сваіх сілах, замкнёны й адчувае сябе вінаватым пер...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4139" xml:space="preserve">'''Энісафобія''' (enisso з [[Грэцкая мова|грэц.]] лаяць, ганіць) – боязь крытыкі й асуджэньня з боку [[грамадзтва]]. Чалавек, які пакутуе дадзенай фобіяй, звычайна [[Самаацэнка|не ўпэўнены]] ў сабе ці сваіх сілах, замкнёны й адчувае сябе вінаватым перад іншымі людзьмі. Паводзіны чалавека з гэтай фобіяй рэгулюецца нормамі навакольных людзей.

== Падставы для развіцця ==
Энісафобія ў шматлікіх выпадках выклікана непрыемным досьведам у мінулым. Шмат каму зь людзей даводзілася выпрабоўваць такія пачуцьці, як прыніжэньне, сорам ці няёмкасьць. Напрыклад ўспаміны зь дзяцінства, калі настаўнік ставіць дрэнную адзнаку за вывучаны верш. З часам замкнёнасьць і няўпэўненасьць у сабе толькі павялічваецца, бо ў дарослым узросьце, атрымаўшы вымову ад начальніка, чалавек адчувае тыя ж эмоцыі, што й у дзяцінстве. Паступова, чалавек зусім перастае ў сябе верыць, становіцца загадзя ўпэўнены ў сваіх няўдачах. Хоць у некаторых выпадках мозг спараджае страх без бачнай прычыны. Выявіўшы прычыну, вы зможаце пазбавіцца ад гэтай праблемы, проста выключыўшы правакацыйныя фактары. Найбольш схільныя рызыцы: людзі з агульнай схільнасьцю да страху й трывозе, а таксама людзі, якіх лёгка пакрыўдзіць і знэрваваць.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.changethatsrightnow.com/problem/enissophobia/|title=CTRN: Change That's Right Now {{!}} Enissophobia|lang=en|}}&lt;/ref&gt;

== Наступствы ==
З-за страху крытыкі, чалавек адчувае, быццам нехта скраў у яго натхненьне й матывацыю. Страх разбурае ўяўленьне, крэатыўнасьць і жаданьне што-небудзь рабіць, а неасьцярожна сказанае слова можа глыбока параніць чалавека, выклікаць у ім моцныя перажываньні ды [[стрэс]].

Энісафобія мае дзьве зусім розныя формы праявы:
* боязь ўступаць у сацыяльныя адносіны 
* боязь недахопу ўвагі з боку грамадзтва, страх быць незаўважаным.

== Лячэньне ==
Для лячэньня часьцей за ўсё зьвяртаюцца да псыхатэрапіі й розным мэтодыкам зь яе вынікаючым. Многія спэцыялісты адзначаюць прымяненьне нейралінгвістычнага праграмаваньня ([[Нейралінгвістычнае праграмаваньне|НЛП]]). Калі казаць аб мэдыкамэнтозным лячэньні, то тут выкарыстоўваюць:

* тразолавыя прэпараты
* [[антыдэпрэсант]]ы
* [[бэта-блакатары]] рэцэптараў і т д.

Усе прэпараты варта прымаць строга па рэцэпце лекара.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://alphacentr.ru/catalog/fobii_i_strakhi/304/|title=Страх критики - эниссофобия - Авторский сайт гипнолога Елены Вальяк|publisher=alphacentr.ru|}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>1sszuhhaxxyz1xasii2ufmw6l7qw67g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328558</id>
      <parentid>2328529</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T07:30:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артаграфія, [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4248" xml:space="preserve">'''Энісафо́бія''' (enisso з [[Грэцкая мова|грэц.]] лаяць, ганіць) — боязь крытыкі й асуджэньня з боку [[грамадзтва]]. Чалавек, які пакутуе дадзенай фобіяй, звычайна [[Самаацэнка|не ўпэўнены]] ў сабе ці сваіх сілах, замкнёны й адчувае сябе вінаватым перад іншымі людзьмі. Паводзіны чалавека з гэтай фобіяй рэгулюецца нормамі навакольных людзей.

== Падставы для разьвіцьця ==
Энісафобія ў шматлікіх выпадках выклікана непрыемным досьведам у мінулым. Шмат каму зь людзей даводзілася выпрабоўваць такія пачуцьці, як прыніжэньне, сорам ці няёмкасьць. Напрыклад, успаміны зь дзяцінства, калі настаўнік ставіць дрэнную адзнаку за вывучаны верш. З часам замкнёнасьць і няўпэўненасьць у сабе толькі павялічваецца, бо ў дарослым веку, атрымаўшы вымову ад начальніка, чалавек адчувае тыя ж эмоцыі, што і ў дзяцінстве. Паступова чалавек зусім перастае ў сябе верыць, становіцца загадзя ўпэўнены ў сваіх няўдачах. Хоць у некаторых выпадках мозаг спараджае страх бяз дай прычыны. Выявіўшы прычыну, вы зможаце пазбавіцца ад гэтай праблемы, проста выключыўшы правакацыйныя фактары. Найбольш схільныя рызыцы: людзі з агульнай схільнасьцю да страху й трывогі, а таксама людзі, якіх лёгка пакрыўдзіць і знэрваваць&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.changethatsrightnow.com/problem/enissophobia/|title=CTRN: Change That's Right Now {{!}} Enissophobia|lang=en|}}&lt;/ref&gt;.

== Наступствы ==
Праз страх крытыкі чалавек адчувае, быццам нехта скраў у яго натхненьне й матывацыю. Страх разбурае ўяўленьне, крэатыўнасьць і жаданьне што-небудзь рабіць, а неасьцярожна сказанае слова можа глыбока параніць чалавека, выклікаць у ім моцныя перажываньні ды [[стрэс]].

Энісафобія мае дзьве зусім розныя формы праявы:
* боязь уступаць у сацыяльныя стасункі;
* боязь недахопу ўвагі з боку грамадзтва, страх быць незаўважаным.

== Лячэньне ==
Для лячэньня часьцей за ўсё зьвяртаюцца да псыхатэрапіі й розных мэтодык, што зь яе вынікаюць. Многія спэцыялісты адзначаюць прымяненьне нэўралінгвістычнага праграмаваньня ([[Нэўралінгвістычнае праграмаваньне|НЛП]]). Калі казаць пра мэдыкамэнтознае лячэньне, то тут выкарыстоўваюць:

* тразолавыя прэпараты
* [[антыдэпрэсант]]ы
* [[бэта-блякатары]] рэцэптараў і да т. п.

Усе прэпараты варта прымаць строга па рэцэпце лекара&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://alphacentr.ru/catalog/fobii_i_strakhi/304/|title=Страх критики - эниссофобия - Авторский сайт гипнолога Елены Вальяк|publisher=alphacentr.ru|}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Парады артыкулу|няма катэгорыяў}}</text>
      <sha1>a0s6k3ci6swlgge7balhympfb7f49tj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кабушкіна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257717</id>
    <redirect title="Торбалава" />
    <revision>
      <id>2328538</id>
      <timestamp>2022-07-20T06:33:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Red Winged Duck</username>
        <id>39</id>
      </contributor>
      <comment>Red Winged Duck перанёс старонку [[Кабушкіна]] у [[Торбалава]]: [[ВП:БТГН]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Торбалава]]</text>
      <sha1>mdo9z7kuupf2qwej4tk3hnzjezfkw9w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Непарыўнасьць (выдумка)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257718</id>
    <revision>
      <id>2328549</id>
      <timestamp>2022-07-20T07:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{Болей}}  [[Катэгорыя:Пісьменьніцкі стыль]] [[Катэгорыя:Нараталёгія]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="122" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Пісьменьніцкі стыль]]
[[Катэгорыя:Нараталёгія]]</text>
      <sha1>74acfcldfgfhybi6ga7n4tuc28lytp9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яцэк Мальчэўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257719</id>
    <revision>
      <id>2328741</id>
      <timestamp>2022-07-20T08:04:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам ''''Яцэк Мальчэўскі''' (пол. ''Jacek Malczewski''; 14 ліпеня 1854, Радам, Царства Польскае, Расейская імпэрыя ― 8 кастрычніка 1929, Кракаў, Польшча) ― польскі мастак, адна з галоўных постацяў польскага сымбалізму.{{Мастак|імя=Яцэк Мальчэўскі|імя пры нараджэнь...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9561" xml:space="preserve">'''Яцэк Мальчэўскі''' (пол. ''Jacek Malczewski''; 14 ліпеня 1854, Радам, Царства Польскае, Расейская імпэрыя ― 8 кастрычніка 1929, Кракаў, Польшча) ― польскі мастак, адна з галоўных постацяў польскага сымбалізму.{{Мастак|імя=Яцэк Мальчэўскі|імя пры нараджэньні=Jacek Malczewski|дата нараджэньня=14 ліпеня 1854|месца нараджэньня=Радам, Царства Польскае|месца пахаваньня=Кракаў|дата сьмерці=8 кастрычніка 1929|месца сьмерці=Кракаў, Польшча|заняткі=мастак|адукацыя=Кракаўская акадэмія мастацтва|альма-матэр=Кракаўская акадэмія мастацтва|плынь=сымбалізм|працы=Мэлянхолія, 1890-1894, Сьмерць, 1902}}

== Жыцьцяпіс ==

Паходзіў з зьбяднелай шляхецкай сям'і. У 13 гадоў бацькі аддалі хлопчыка ў сям'ю дзядзькі, які выбраў добрых настаўнікаў пляменьніку, сярод якіх быў пісьменнік Адольф Дыгасінскі. Значны ўплыў на сьвядомасць юнака аказалі ідэі польскага мэсіянізму і польскага патрыятызму, характэрныя для польскай эпохі рамантызму&lt;ref&gt;A. Jakimowicz, Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970.&lt;/ref&gt;.

У сямнаццацігадовым узросьце хлопца адправілі ў Кракаў, дзе ён працягваў навучаньне ў гімназіі, а ў вольны час займаўся ў Кракаўскай школе мастацтваў. Сярод яго настаўнікаў быў Ян Матэйка, які параіў таленавітаму юнаку вучыцца жывапісу. Мальчэўскі пачаў асвойваць жывапіс, а завяршыў мастацкую адукацыю навучаньнем у Школе мастацтваў у Парыжы&lt;ref&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/ref&gt;.

Удзельнічаў у археалягічнай вандроўцы, арганізаванай графам Каралем Лянцкаронскім у Памфілію, Пісідыю, Грэцыю, куды яны выправіліся ў пачатку верасьня 1884 г. У 1885 годзе знаходзіўся ў Мюнхэне&lt;ref&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/ref&gt;.

Увосень 1887 году вярнуўся на радзіму. У тым жа годзе ажаніўся&lt;ref&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/ref&gt;.

У 1880 г. наведаў Італію, потым Галіцыю, Львоў&lt;ref&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/ref&gt;.

Мальчэўскі быў прафэсарам два тэрміны (1896-1900 і 1912-1921)&lt;ref&gt;A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Warszawa 1976.&lt;/ref&gt;.

У 1897 г. Мальчэўскі быў заснавальнікам мастацкай суполкі «Sztuka» («Мастацтва») разам з іншымі майстрамі, сярод якіх:
Тэадор Аксэнтовіч, Юзэф Магофэр, Станіслаў Высьпянскі. Суполка праіснавала доўга — да 1950 году&lt;ref&gt;Odznaczenie Jacka Malczewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 163 z 20 lipca 1927.&lt;/ref&gt;.

Пасьля канфлікту з мастаком Юльянам Фалатам ён пакінуў акадэмію і зьмяніў некалькі месцаў жыхарства. Меў некалькі выставаў, у тым ліку ў Львове (1903)&lt;ref&gt; &quot;Jacek Malczewski (Radom 1854 - Kraków 1929)&quot;, Pinakoteka Zascianek.pl, http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Malczewski_J/Malczewski_J_bio.htm&lt;/ref&gt;.

У апошні год жыцьця мастак страціў зрок. Памёр 8 кастрычніка 1929 году&lt;ref&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286. &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Вялікі ўплыў на мастацкую сьвядомасць мастака аказалі сьмерць бацькі ў 1884 годзе, пасьля якой ён пачаў дасьледаваць сьмерць як зьяву ў жыцьці чалавека, і сьмерць маці ў 1898 годзе&lt;ref&gt;Irena Kossowska, &quot;Jacek Malczewski&quot;. Symbolizm w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Culture.pl, https://archive.ph/20130416120803/http://www.culture.pl/web/english/resources-visual-arts-full-page/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-malczewski&lt;/ref&gt;.

Творчасьць мастака — пэйзажы і касьцюмаваныя партрэты, сымбалічныя кампазіцыі, арыгінальныя інтэрпрэтацыі рэлігійных сюжэтаў, шматлікія аўтапартрэты&lt;ref&gt;K. Wyka, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.&lt;/ref&gt;.

Яго хвалявалі тэмы «мастак і муза», «мастак і яго натхненьне». Спробы асэнсаваць гэта былі як у вобразах іншых мастакоў (партрэт Адама Асныкі з музай), так і ў аўтапартрэтах&lt;ref&gt;&quot;Jacek Malczewski – rycerz polskiej sztuki&quot;, 14 lipca 2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacek-malczewski-rycerz-polskiej-sztuki/&lt;/ref&gt;.

Не маючы прывабнай зьнешнасьці, мастак, тым ня менш, пакінуў некалькі незвычайных аўтапартрэтаў, як у рэлігійных кампазіцыях («Хрыстос і Пілат», «Хрыстос у Эмаўсе»), так і ў касьцюмаваных партрэтах (у дасьпехах) або з бытавой афарбоўкай. І паказаў, што любы чалавек можа быць значным і прывабным&lt;ref&gt;J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Warszawa 2005.&lt;/ref&gt;.

Далёкі ад дэкаратыўнасьці Станіслава Высьпянскага і мадэрну як такога, Мальчэўскі зачапіў глядацтва цікавымі кампазыцыямі сымьалічнай афарбоўкі, дзе распрацаваў праблему перадачы нацыянальных традыцыяў ад мёртвых да жывых&lt;ref&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286. &lt;/ref&gt;.

== Асноўныя працы ==

• «Паўстаньне ў шахце» 1882

• «Арыштанты на этапе» 1883

• «Інтрадукцыя» 1890

• «Мэлянхолія» 1890–1894

• «Сьвяты вечар у Сыбіру» 1892

• «Бязвыходная сытуацыя» 1895–1897

• «Мае жыцьцё, дзяцінства»

• «Анёлу, я пайду за табою»

• «Спакой у кайданах», 1899

• «Дворык у зьвярынцы, Кракаў»

• «Геркулес на ростанях»

• «Ідылія»

• «Разьвітаньне»

• «Пэйзаж з Тобіям і анёлам»

• «Сланечнікі»

• «Рыбалка з русалкаю»

• «Зімовы пэйзаж»

• «У момант стварэньня сьпячай гарпіі» 1901

• «Саламэя чакае, пакуль адсякаюць галову сьв. Яну Хрысьціцелю»

• «Вяртаньне блуднага сына»

• «Маё жыццё. Мая душа»

• «Натхненьне мастака»

• «Маё жыцьцё. Вяртаньне»

• «Анёл і пастушок І» 1903

• «Анёл і пастушок II»

• «Атручаны калодзеж. Хімера» 1906

• «Мае мадэлі»

• «Сьмерць Алены» 1907

• «Сьмерць завітала» або «Танатас»

• «Аўтапартрэт з палітрай»

• «Аўтапартрэт з сатырам»

• «Аўтапартрэт і Эрынія» 1910

• «Аўтапартрэт і маладая смерць» 1910

• Піфія Мальчэўскага 1917

• «Ніка, багіня перамогі»

• «Жонка мастака і два фаўны»

• «Сівы фаўн»

• «Circulys vitiosus»&lt;ref&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286. &lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==</text>
      <sha1>5y6pg8nir6cmmkdyropo8gy4fihd3tt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328774</id>
      <parentid>2328741</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Дададзеныя катэгорыі</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10411" xml:space="preserve">'''Яцэк Мальчэўскі''' (пол. ''Jacek Malczewski''; 14 ліпеня 1854, Радам, Царства Польскае, Расейская імпэрыя ― 8 кастрычніка 1929, Кракаў, Польшча) ― польскі мастак, адна з галоўных постацяў польскага сымбалізму.{{Мастак|імя=Яцэк Мальчэўскі|імя пры нараджэньні=Jacek Malczewski|дата нараджэньня=14 ліпеня 1854|месца нараджэньня=Радам, Царства Польскае|месца пахаваньня=Кракаў|дата сьмерці=8 кастрычніка 1929|месца сьмерці=Кракаў, Польшча|заняткі=мастак|адукацыя=Кракаўская акадэмія мастацтва|альма-матэр=Кракаўская акадэмія мастацтва|плынь=сымбалізм|працы=Мэлянхолія, 1890-1894, Сьмерць, 1902}}

== Жыцьцяпіс ==

Паходзіў з зьбяднелай шляхецкай сям'і. У 13 гадоў бацькі аддалі хлопчыка ў сям'ю дзядзькі, які выбраў добрых настаўнікаў пляменьніку, сярод якіх быў пісьменнік Адольф Дыгасінскі. Значны ўплыў на сьвядомасць юнака аказалі ідэі польскага мэсіянізму і польскага патрыятызму, характэрныя для польскай эпохі рамантызму&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Jakimowicz, Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сямнаццацігадовым узросьце хлопца адправілі ў Кракаў, дзе ён працягваў навучаньне ў гімназіі, а ў вольны час займаўся ў Кракаўскай школе мастацтваў. Сярод яго настаўнікаў быў Ян Матэйка, які параіў таленавітаму юнаку вучыцца жывапісу. Мальчэўскі пачаў асвойваць жывапіс, а завяршыў мастацкую адукацыю навучаньнем у Школе мастацтваў у Парыжы&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Удзельнічаў у археалягічнай вандроўцы, арганізаванай графам Каралем Лянцкаронскім у Памфілію, Пісідыю, Грэцыю, куды яны выправіліся ў пачатку верасьня 1884 г. У 1885 годзе знаходзіўся ў Мюнхэне&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Увосень 1887 году вярнуўся на радзіму. У тым жа годзе ажаніўся&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1880 г. наведаў Італію, потым Галіцыю, Львоў&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Мальчэўскі быў прафэсарам два тэрміны (1896-1900 і 1912-1921)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Warszawa 1976.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1897 г. Мальчэўскі быў заснавальнікам мастацкай суполкі «Sztuka» («Мастацтва») разам з іншымі майстрамі, сярод якіх:
Тэадор Аксэнтовіч, Юзэф Магофэр, Станіслаў Высьпянскі. Суполка праіснавала доўга — да 1950 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Odznaczenie Jacka Malczewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 163 z 20 lipca 1927.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля канфлікту з мастаком Юльянам Фалатам ён пакінуў акадэмію і зьмяніў некалькі месцаў жыхарства. Меў некалькі выставаў, у тым ліку ў Львове (1903)&lt;ref&gt; &lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski (Radom 1854 - Kraków 1929)&quot;, Pinakoteka Zascianek.pl, http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Malczewski_J/Malczewski_J_bio.htm&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У апошні год жыцьця мастак страціў зрок. Памёр 8 кастрычніка 1929 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Вялікі ўплыў на мастацкую сьвядомасць мастака аказалі сьмерць бацькі ў 1884 годзе, пасьля якой ён пачаў дасьледаваць сьмерць як зьяву ў жыцьці чалавека, і сьмерць маці ў 1898 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Irena Kossowska, &quot;Jacek Malczewski&quot;. Symbolizm w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Culture.pl, https://archive.ph/20130416120803/http://www.culture.pl/web/english/resources-visual-arts-full-page/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-malczewski&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Творчасьць мастака — пэйзажы і касьцюмаваныя партрэты, сымбалічныя кампазіцыі, арыгінальныя інтэрпрэтацыі рэлігійных сюжэтаў, шматлікія аўтапартрэты&lt;ref&gt;&lt;small&gt;K. Wyka, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Яго хвалявалі тэмы «мастак і муза», «мастак і яго натхненьне». Спробы асэнсаваць гэта былі як у вобразах іншых мастакоў (партрэт Адама Асныкі з музай), так і ў аўтапартрэтах&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski – rycerz polskiej sztuki&quot;, 14 lipca 2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacek-malczewski-rycerz-polskiej-sztuki/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Не маючы прывабнай зьнешнасьці, мастак, тым ня менш, пакінуў некалькі незвычайных аўтапартрэтаў, як у рэлігійных кампазіцыях («Хрыстос і Пілат», «Хрыстос у Эмаўсе»), так і ў касьцюмаваных партрэтах (у дасьпехах) або з бытавой афарбоўкай. І паказаў, што любы чалавек можа быць значным і прывабным&lt;ref&gt;&lt;small&gt;J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Warszawa 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Далёкі ад дэкаратыўнасьці Станіслава Высьпянскага і мадэрну як такога, Мальчэўскі зачапіў глядацтва цікавымі кампазыцыямі сымьалічнай афарбоўкі, дзе распрацаваў праблему перадачы нацыянальных традыцыяў ад мёртвых да жывых&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Асноўныя працы ==

• «Паўстаньне ў шахце» 1882

• «Арыштанты на этапе» 1883

• «Інтрадукцыя» 1890

• «Мэлянхолія» 1890–1894

• «Сьвяты вечар у Сыбіру» 1892

• «Бязвыходная сытуацыя» 1895–1897

• «Мае жыцьцё, дзяцінства»

• «Анёлу, я пайду за табою»

• «Спакой у кайданах», 1899

• «Дворык у зьвярынцы, Кракаў»

• «Геркулес на ростанях»

• «Ідылія»

• «Разьвітаньне»

• «Пэйзаж з Тобіям і анёлам»

• «Сланечнікі»

• «Рыбалка з русалкаю»

• «Зімовы пэйзаж»

• «У момант стварэньня сьпячай гарпіі» 1901

• «Саламэя чакае, пакуль адсякаюць галову сьв. Яну Хрысьціцелю»

• «Вяртаньне блуднага сына»

• «Маё жыццё. Мая душа»

• «Натхненьне мастака»

• «Маё жыцьцё. Вяртаньне»

• «Анёл і пастушок І» 1903

• «Анёл і пастушок II»

• «Атручаны калодзеж. Хімера» 1906

• «Мае мадэлі»

• «Сьмерць Алены» 1907

• «Сьмерць завітала» або «Танатас»

• «Аўтапартрэт з палітрай»

• «Аўтапартрэт з сатырам»

• «Аўтапартрэт і Эрынія» 1910

• «Аўтапартрэт і маладая смерць» 1910

• Піфія Мальчэўскага 1917

• «Ніка, багіня перамогі»

• «Жонка мастака і два фаўны»

• «Сівы фаўн»

• «Circulys vitiosus»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1854 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Кракава]]
[[Катэгорыя:Польскія мастакі і мастачкі]]
[[Катэгорыя:Польскія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Памерлі 8 кастрычніка]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1929 годзе]]</text>
      <sha1>8st2xfgt5eyy3xq7cnxog90ksnlt473</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328775</id>
      <parentid>2328774</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:18:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <comment>Тэкст віфікаваны</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10815" xml:space="preserve">'''Яцэк Мальчэўскі''' ([[Польская мова|пол.]] ''Jacek Malczewski''; 14 ліпеня 1854, [[Радам]], [[Царства Польскае]], [[Расейская імпэрыя]] ― 8 кастрычніка 1929, [[Кракаў]], [[Польшча]]) ― польскі [[мастак]], адна з галоўных постацяў польскага [[Сымбалізм (мастацтва)|сымбалізму]].{{Мастак|імя=Яцэк Мальчэўскі|імя пры нараджэньні=Jacek Malczewski|дата нараджэньня=14 ліпеня 1854|месца нараджэньня=Радам, Царства Польскае|месца пахаваньня=Кракаў|дата сьмерці=8 кастрычніка 1929|месца сьмерці=Кракаў, Польшча|заняткі=мастак|адукацыя=Кракаўская акадэмія мастацтва|альма-матэр=Кракаўская акадэмія мастацтва|плынь=сымбалізм|працы=Мэлянхолія, 1890-1894, Сьмерць, 1902}}

== Жыцьцяпіс ==

Паходзіў з зьбяднелай шляхецкай сям'і. У 13 гадоў бацькі аддалі хлопчыка ў сям'ю дзядзькі, які выбраў добрых настаўнікаў пляменьніку, сярод якіх быў пісьменнік [[Адольф Дыгасінскі]]. Значны ўплыў на сьвядомасць юнака аказалі ідэі польскага мэсіянізму і польскага [[Патрыятызм|патрыятызму]], характэрныя для польскай эпохі рамантызму&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Jakimowicz, Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сямнаццацігадовым узросьце хлопца адправілі ў [[Кракаў]], дзе ён працягваў навучаньне ў гімназіі, а ў вольны час займаўся ў [[Кракаўская акадэмія мастацтва|Кракаўскай акадэміі мастацтваў]]. Сярод яго настаўнікаў быў [[Ян Матэйка]], які параіў таленавітаму юнаку вучыцца [[Жывапіс|жывапісу]]. Мальчэўскі пачаў асвойваць жывапіс, а завяршыў мастацкую адукацыю навучаньнем у Школе мастацтваў у [[Парыж|Парыжы]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Удзельнічаў у археалягічнай вандроўцы, арганізаванай графам Каралем Лянцкаронскім у Памфілію, Пісідыю, [[Грэцыя|Грэцыю]], куды яны выправіліся ў пачатку верасьня 1884 г. У 1885 годзе знаходзіўся ў [[Мюнхэн|Мюнхэне]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Увосень 1887 году вярнуўся на радзіму. У тым жа годзе ажаніўся&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1880 г. наведаў [[Італія|Італію]], потым [[Галіцыя|Галіцыю]], [[Львоў]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Мальчэўскі быў прафэсарам два тэрміны (1896-1900 і 1912-1921)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Warszawa 1976.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1897 г. Мальчэўскі быў заснавальнікам мастацкай суполкі «Sztuka» («Мастацтва») разам з іншымі майстрамі, сярод якіх: [[Тэадор Аксэнтовіч]], [[Юзэф Магофэр]], [[Станіслаў Высьпянскі]]. Суполка праіснавала доўга — да 1950 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Odznaczenie Jacka Malczewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 163 z 20 lipca 1927.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля канфлікту з мастаком [[Юльян Фалат|Юльянам Фалатам]] ён пакінуў акадэмію і зьмяніў некалькі месцаў жыхарства. Меў некалькі выставаў, у тым ліку ў Львове (1903)&lt;ref&gt; &lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski (Radom 1854 - Kraków 1929)&quot;, Pinakoteka Zascianek.pl, http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Malczewski_J/Malczewski_J_bio.htm&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У апошні год жыцьця мастак страціў [[зрок]]. Памёр 8 кастрычніка 1929 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Вялікі ўплыў на мастацкую сьвядомасць мастака аказалі [[сьмерць]] бацькі ў 1884 годзе, пасьля якой ён пачаў дасьледаваць сьмерць як зьяву ў жыцьці чалавека, і сьмерць маці ў 1898 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Irena Kossowska, &quot;Jacek Malczewski&quot;. Symbolizm w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Culture.pl, https://archive.ph/20130416120803/http://www.culture.pl/web/english/resources-visual-arts-full-page/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-malczewski&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Творчасьць мастака — [[Пэйзаж|пэйзажы]] і касьцюмаваныя партрэты, сымбалічныя кампазіцыі, арыгінальныя інтэрпрэтацыі рэлігійных сюжэтаў, шматлікія [[Аўтапартрэт|аўтапартрэты]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;K. Wyka, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Яго хвалявалі тэмы «мастак і муза», «мастак і яго натхненьне». Спробы асэнсаваць гэта былі як у вобразах іншых мастакоў (партрэт Адама Асныкі з музай), так і ў аўтапартрэтах&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski – rycerz polskiej sztuki&quot;, 14 lipca 2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacek-malczewski-rycerz-polskiej-sztuki/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Не маючы прывабнай зьнешнасьці, мастак, тым ня менш, пакінуў некалькі незвычайных аўтапартрэтаў, як у рэлігійных кампазіцыях («[[Хрыстос]] і Пілат», «Хрыстос у Эмаўсе»), так і ў касьцюмаваных партрэтах (у дасьпехах) або з бытавой афарбоўкай. І паказаў, што любы чалавек можа быць значным і прывабным&lt;ref&gt;&lt;small&gt;J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Warszawa 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Далёкі ад дэкаратыўнасьці Станіслава Высьпянскага і мадэрну як такога, Мальчэўскі зачапіў глядацтва цікавымі кампазыцыямі сымьалічнай афарбоўкі, дзе распрацаваў праблему перадачы нацыянальных традыцыяў ад мёртвых да жывых&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Асноўныя працы ==

• «Паўстаньне ў шахце» 1882

• «Арыштанты на этапе» 1883

• «Інтрадукцыя» 1890

• «Мэлянхолія» 1890–1894

• «Сьвяты вечар у Сыбіру» 1892

• «Бязвыходная сытуацыя» 1895–1897

• «Мае жыцьцё, дзяцінства»

• «Анёлу, я пайду за табою»

• «Спакой у кайданах», 1899

• «Дворык у зьвярынцы, Кракаў»

• «Геркулес на ростанях»

• «Ідылія»

• «Разьвітаньне»

• «Пэйзаж з Тобіям і анёлам»

• «Сланечнікі»

• «Рыбалка з русалкаю»

• «Зімовы пэйзаж»

• «У момант стварэньня сьпячай гарпіі» 1901

• «Саламэя чакае, пакуль адсякаюць галову сьв. Яну Хрысьціцелю»

• «Вяртаньне блуднага сына»

• «Маё жыццё. Мая душа»

• «Натхненьне мастака»

• «Маё жыцьцё. Вяртаньне»

• «Анёл і пастушок І» 1903

• «Анёл і пастушок II»

• «Атручаны калодзеж. Хімера» 1906

• «Мае мадэлі»

• «Сьмерць Алены» 1907

• «Сьмерць завітала» або «Танатас»

• «Аўтапартрэт з палітрай»

• «Аўтапартрэт з сатырам»

• «Аўтапартрэт і Эрынія» 1910

• «Аўтапартрэт і маладая смерць» 1910

• Піфія Мальчэўскага 1917

• «Ніка, багіня перамогі»

• «Жонка мастака і два фаўны»

• «Сівы фаўн»

• «Circulys vitiosus»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1854 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Кракава]]
[[Катэгорыя:Польскія мастакі і мастачкі]]
[[Катэгорыя:Польскія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Памерлі 8 кастрычніка]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1929 годзе]]</text>
      <sha1>8cbwfc7uakn9i58b0d563qm0bbn29s0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328783</id>
      <parentid>2328775</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T09:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Гарбацкі</username>
        <id>13252</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10939" xml:space="preserve">'''Яцэк Мальчэўскі''' ([[Польская мова|пол.]] ''Jacek Malczewski''; 14 ліпеня 1854, [[Радам]], [[Царства Польскае]], [[Расейская імпэрыя]] ― 8 кастрычніка 1929, [[Кракаў]], [[Польшча]]) ― польскі [[мастак]], адна з галоўных постацяў польскага [[Сымбалізм (мастацтва)|сымбалізму]].{{Мастак|імя=Яцэк Мальчэўскі|імя пры нараджэньні=Jacek Malczewski|дата нараджэньня=14 ліпеня 1854|месца нараджэньня=Радам, Царства Польскае|месца пахаваньня=Кракаў|дата сьмерці=8 кастрычніка 1929|месца сьмерці=Кракаў, Польшча|заняткі=мастак|адукацыя=Кракаўская акадэмія мастацтва|альма-матэр=Кракаўская акадэмія мастацтва|плынь=сымбалізм|працы=Мэлянхолія, 1890-1894, Сьмерць, 1902}}

== Жыцьцяпіс ==

Паходзіў з зьбяднелай шляхецкай сям'і. У 13 гадоў бацькі аддалі хлопчыка ў сям'ю дзядзькі, які выбраў добрых настаўнікаў пляменьніку, сярод якіх быў пісьменнік [[Адольф Дыгасінскі]]. Значны ўплыў на сьвядомасць юнака аказалі ідэі польскага мэсіянізму і польскага [[Патрыятызм|патрыятызму]], характэрныя для польскай эпохі рамантызму&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Jakimowicz, Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У сямнаццацігадовым узросьце хлопца адправілі ў [[Кракаў]], дзе ён працягваў навучаньне ў гімназіі, а ў вольны час займаўся ў [[Кракаўская акадэмія мастацтва|Кракаўскай акадэміі мастацтваў]]. Сярод яго настаўнікаў быў [[Ян Матэйка]], які параіў таленавітаму юнаку вучыцца [[Жывапіс|жывапісу]]. Мальчэўскі пачаў асвойваць жывапіс, а завяршыў мастацкую адукацыю навучаньнем у Школе мастацтваў у [[Парыж|Парыжы]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Удзельнічаў у археалягічнай вандроўцы, арганізаванай графам Каралем Лянцкаронскім у Памфілію, Пісідыю, [[Грэцыя|Грэцыю]], куды яны выправіліся ў пачатку верасьня 1884 г. У 1885 годзе знаходзіўся ў [[Мюнхэн|Мюнхэне]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Увосень 1887 году вярнуўся на радзіму. У тым жа годзе ажаніўся&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1880 г. наведаў [[Італія|Італію]], потым [[Галіцыя|Галіцыю]], [[Львоў]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Мальчэўскі быў прафэсарам два тэрміны (1896-1900 і 1912-1921)&lt;ref&gt;&lt;small&gt;A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Warszawa 1976.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У 1897 г. Мальчэўскі быў заснавальнікам мастацкай суполкі «Sztuka» («Мастацтва») разам з іншымі майстрамі, сярод якіх: [[Тэадор Аксэнтовіч]], [[Юзэф Магофэр]], [[Станіслаў Высьпянскі]]. Суполка праіснавала доўга — да 1950 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Odznaczenie Jacka Malczewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 163 z 20 lipca 1927.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Пасьля канфлікту з мастаком [[Юльян Фалат|Юльянам Фалатам]] ён пакінуў акадэмію і зьмяніў некалькі месцаў жыхарства. Меў некалькі выставаў, у тым ліку ў Львове (1903)&lt;ref&gt; &lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski (Radom 1854 - Kraków 1929)&quot;, Pinakoteka Zascianek.pl, http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Malczewski_J/Malczewski_J_bio.htm&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

У апошні год жыцьця мастак страціў [[зрок]]. Памёр 8 кастрычніка 1929 году&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Творчасьць ==

Вялікі ўплыў на мастацкую сьвядомасць мастака аказалі [[сьмерць]] бацькі ў 1884 годзе, пасьля якой ён пачаў дасьледаваць сьмерць як зьяву ў жыцьці чалавека, і сьмерць маці ў 1898 годзе&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Irena Kossowska, &quot;Jacek Malczewski&quot;. Symbolizm w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Culture.pl, https://archive.ph/20130416120803/http://www.culture.pl/web/english/resources-visual-arts-full-page/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-malczewski&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Творчасьць мастака — [[Пэйзаж|пэйзажы]] і касьцюмаваныя партрэты, сымбалічныя кампазіцыі, арыгінальныя інтэрпрэтацыі рэлігійных сюжэтаў, шматлікія [[Аўтапартрэт|аўтапартрэты]]&lt;ref&gt;&lt;small&gt;K. Wyka, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Яго хвалявалі тэмы «мастак і муза», «мастак і яго натхненьне». Спробы асэнсаваць гэта былі як у вобразах іншых мастакоў (партрэт Адама Асныкі з музай), так і ў аўтапартрэтах&lt;ref&gt;&lt;small&gt;&quot;Jacek Malczewski – rycerz polskiej sztuki&quot;, 14 lipca 2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacek-malczewski-rycerz-polskiej-sztuki/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Не маючы прывабнай зьнешнасьці, мастак, тым ня менш, пакінуў некалькі незвычайных аўтапартрэтаў, як у рэлігійных кампазіцыях («[[Хрыстос]] і Пілат», «Хрыстос у Эмаўсе»), так і ў касьцюмаваных партрэтах (у дасьпехах) або з бытавой афарбоўкай. І паказаў, што любы чалавек можа быць значным і прывабным&lt;ref&gt;&lt;small&gt;J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Warszawa 2005.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Далёкі ад дэкаратыўнасьці Станіслава Высьпянскага і мадэрну як такога, Мальчэўскі зачапіў глядацтва цікавымі кампазыцыямі сымьалічнай афарбоўкі, дзе распрацаваў праблему перадачы нацыянальных традыцыяў ад мёртвых да жывых&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Асноўныя працы ==

• «Паўстаньне ў шахце» 1882

• «Арыштанты на этапе» 1883

• «Інтрадукцыя» 1890

• «Мэлянхолія» 1890–1894

• «Сьвяты вечар у Сыбіру» 1892

• «Бязвыходная сытуацыя» 1895–1897

• «Мае жыцьцё, дзяцінства»

• «Анёлу, я пайду за табою»

• «Спакой у кайданах», 1899

• «Дворык у зьвярынцы, Кракаў»

• «Геркулес на ростанях»

• «Ідылія»

• «Разьвітаньне»

• «Пэйзаж з Тобіям і анёлам»

• «Сланечнікі»

• «Рыбалка з русалкаю»

• «Зімовы пэйзаж»

• «У момант стварэньня сьпячай гарпіі» 1901

• «Саламэя чакае, пакуль адсякаюць галову сьв. Яну Хрысьціцелю»

• «Вяртаньне блуднага сына»

• «Маё жыццё. Мая душа»

• «Натхненьне мастака»

• «Маё жыцьцё. Вяртаньне»

• «Анёл і пастушок І» 1903

• «Анёл і пастушок II»

• «Атручаны калодзеж. Хімера» 1906

• «Мае мадэлі»

• «Сьмерць Алены» 1907

• «Сьмерць завітала» або «Танатас»

• «Аўтапартрэт з палітрай»

• «Аўтапартрэт з сатырам»

• «Аўтапартрэт і Эрынія» 1910

• «Аўтапартрэт і маладая смерць» 1910

• Піфія Мальчэўскага 1917

• «Ніка, багіня перамогі»

• «Жонка мастака і два фаўны»

• «Сівы фаўн»

• «Circulys vitiosus»&lt;ref&gt;&lt;small&gt;Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.&lt;/small&gt; &lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
&lt;references /&gt;
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1854 годзе]]
[[Катэгорыя:Асобы Кракава]]
[[Катэгорыя:Польскія мастакі і мастачкі]]
[[Катэгорыя:Польскія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Памерлі 8 кастрычніка]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1929 годзе]]
[[Катэгорыя:Сымбалізм (мастацтва)]]
[[Катэгорыя:Польскія сымбалісты]]</text>
      <sha1>aeu1m70ws177ooc6feyerjzy14z2tp4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Транспарт па краінах</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257720</id>
    <revision>
      <id>2328768</id>
      <timestamp>2022-07-20T08:08:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Taravyvan Adijene перанёс старонку [[Катэгорыя:Транспарт па краінах]] у [[Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]: Уніфікацыя</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[:Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]</text>
      <sha1>fjndbe3bp8iocb6owcrwjq6b50c6iy8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2328772</id>
      <parentid>2328768</parentid>
      <timestamp>2022-07-20T08:09:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>да выдаленьня</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="119" xml:space="preserve">{{Выдаліць|Перанесеная ў [[:Катэгорыя:Транспарт паводле краінаў]]}}</text>
      <sha1>khscsm2ebu6ssaindbi8kkynu5lz1u8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вуглавая хуткасьць</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257721</id>
    <redirect title="Кутавая хуткасьць" />
    <revision>
      <id>2328785</id>
      <timestamp>2022-07-20T09:32:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>Kazimier Lachnovič перанёс старонку [[Вуглавая хуткасьць]] у [[Кутавая хуткасьць]]: паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Кутавая хуткасьць]]</text>
      <sha1>f53ai5232so99tik1ym7a287xfp6ma4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вуглавое паскарэньне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257722</id>
    <redirect title="Кутавое паскарэньне" />
    <revision>
      <id>2328788</id>
      <timestamp>2022-07-20T09:35:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kazimier Lachnovič</username>
        <id>1079</id>
      </contributor>
      <comment>Kazimier Lachnovič перанёс старонку [[Вуглавое паскарэньне]] у [[Кутавое паскарэньне]]: паводле слоўнікаў БНТ</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Кутавое паскарэньне]]</text>
      <sha1>tuh4nkcpzu69ykr0fwda90d307qt453</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Культурніцкія сьпісы паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257723</id>
    <revision>
      <id>2328862</id>
      <timestamp>2022-07-20T09:58:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '[[Катэгорыя:Сьпісы:Тэмы і краіны]] [[Катэгорыя:Культурныя сьпісы| Краіны]] [[Катэгорыя:Культура паводле краінаў|Сьпісы]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Сьпісы:Тэмы і краіны]]
[[Катэгорыя:Культурныя сьпісы| Краіны]]
[[Катэгорыя:Культура паводле краінаў|Сьпісы]]</text>
      <sha1>531bd3defhh443z5y8h459qqf5opgm7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Населеныя пункты Нікарагуа</title>
    <ns>14</ns>
    <id>257724</id>
    <revision>
      <id>2328865</id>
      <timestamp>2022-07-20T10:04:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Taravyvan Adijene</username>
        <id>1924</id>
      </contributor>
      <comment>Створана старонка са зьместам '{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нікарагуа}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Паўночнай Амэрыкі]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Цэнтральнай Амэрыкі]] [[Катэгорыя:Геаграфія Нікарагуа|Населеныя пункты]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты па краінах]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="421" xml:space="preserve">{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нікарагуа}}
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Паўночнай Амэрыкі]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Цэнтральнай Амэрыкі]]
[[Катэгорыя:Геаграфія Нікарагуа|Населеныя пункты]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты па краінах]]</text>
      <sha1>td43qgwzh88cqsp2jdnheu5tlj1pask</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Радомяк Радам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257725</id>
    <revision>
      <id>2328873</id>
      <timestamp>2022-07-20T11:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Radomiak_Radom?oldid=1098767613</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2186" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Радомяк
|Лягатып          = Herb radomiaka 300dpi.png
|ПоўнаяНазва      = 
|Заснаваны        = 
|Горад            = [[Радам]], [[Польшча]]
|Стадыён          = [[Стадыён імя братоў Чахораў]]
|Умяшчальнасьць   = 8 840
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|РадомякРадЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Польшчы|РадомякРад}}
|Прыналежнасьць   = Польскія
}}
«'''Радомяк'''» ({{мова-pl|Radomiak}}) — польскі футбольны клюб з [[Радам]]у. Быў заснаваны ў 1910 годзе, а хатнія матчы праводзіць на [[стадыён імя братоў Чахораў|стадыёне імя братоў Чахораў]]. Акрамя футболу радамскі клюб мае яшчэ каля дванаццаці спартовых сэкцыяў. Сярод прадстаўнікоў клюбу, між іншым, варта вылучыць раварыста [[Казімер Ясінскі|Казімера Ясінскага]], які браў удзел у [[Летнія Алімпійскія гульні 1968 году|летніх Алімпійскіх гульнях 1968 году]] ў Мэксыцы і здабываў тытул чэмпіёна Польшчы, баксэра [[Антоні Чортэк|Антонія Чортэка]], чэмпіёна Польшчы 1949 году.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://radomiak.pl/ Афіцыйны сайт]

{{Экстракляса чэмпіянату Польшчы па футболе}}

[[Катэгорыя:Радам]]
[[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1910 годзе]]
[[Катэгорыя:1910 год у Польшчы]]</text>
      <sha1>gbch3s51ofdrvpp9lgyyi5m3ycpame7</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>